You are on page 1of 36

MELLO, P.M.C. de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

UNIVERSIDADE F EDERAL
S ISTEMA
DE

DO

RIO

DE

JANEIRO
- SIBI

BIBLIOTECAS

INFORMAO

Srie Manual de Procedimentos, n.04

Manual de Conservao de Acervos &iblio'r()icos da *#+J


Edio revista e aumentada por
Paula Maria Abrantes Cotta de Mello Maria Jos eloso da Costa Santos

Colaborao! Jos "avares da Silva #il$o

Jun$o de %004

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

*,- E+S-.A.E #E.E+A/ .0 +-0 .E JA,E-+0 +eitor Pro).Aloisio "ei1eira

S-S"EMA .E &-&/-0"ECAS E -,#0+MA230 Coordenadora Paula Maria Abrantes Cotta de Mello

M%&'g Manual de Conservao de Acervos (ibliogr !icos da "#$J ) edio revis*a e au+en*ada ,or Paula Maria Abran*es Co**a de Mello -e. Maria Jos/ Veloso da Cos*a San*os0 colaborao -de. Jos/ Tavares da Silva #il1o. $io de Janeiro 2 "niversidade #ederal do $io de Janeiro. Sis*e+a de (iblio*ecas e 3n!or+ao 4 "#$J )Si(3, &55'. 66 ,. 7S/rie Manuais de Procedi+en*os, '8 3nclui bibliogra!ia. 9. Ma*eriais bibliogr !icos 4 conservao e ,reservao. &. Acervos raros. 3. Mello, Paula Maria Abran*es Co**a de 33. San*os, Maria Jos/ Veloso da Cos*a 333. Silva #il1o, Jos/ Tavares da. 33. S/rie

C::2 5&%.;5& 7&9< ed.8

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

S*M4+-0

9 AP+ESE,"A230 & A5E,"ES #6S-C0S &.9 3lu+inao &.& Te+,era*ura e u+idade 6 A5E,"ES #6S-C07MEC8,-C0S 6.9 Ar+a?ena+en*o e Acondiciona+en*o 6.& Manuseio4 a ao do 1o+e+ 6.6 Acessibilidade 6.' :esas*res e+ unidades de in!or+ao 6.'.9 3nunda@es 6.'.& 3ncAndios 6.'.6 #ur*os ' A5E,"ES 9*6M-C0S '.9 Poluen*es a*+os!/ricos '.& Poeira '.6 Ma*eriais ins* veis % A5E,"ES &-0/:5-C0S %.9 Microorganis+os %.& 3nse*os %.6 $oedores B &-&/-05+A#-A +EC0ME,.A.A A,E;0S

% = = ; > > 99 9& 96 9' 9% 9B 9= 9= 9; 9> 9> 9> &5 &9 &&

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

= A,E;0S A,E;0 < #ONTES :E $E#E$CNC3A PA$A PESD"3SA :E L3V$O $A$O &' A,E;0 % S"EESTFES PA$A A G$EA #HS3CA :EST3NA:A I J3E3EN3KALMO E CONSE$VALMO :OS MATE$3A3S A,E;0 = C$3TN$3OS PA$A D"AL3#3CALMO :E O($AS $A$AS NA "#$J 6& &;

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

AP+ESE,"A230

Es*e +anual *e+ ,or obOe*ivo orien*ar os ,ro!issionais das unidades de in!or+ao do S3(3) "#$J e+ relao P conservao, ,reservao, uso e segurana de acervos bibliogr !icos, co+ An!ase e+ cole@es raras. #oi baseado no QManual de conservao de acervos bibliogr !icosR, co+,ilado ,or Jos/ Tavares da Silva #il1o, Marilene S.#.de Al+eida e Paulo $ober*o Eonalves, de 9>>'. A conservao e ,reservao do ,a*ri+Snio bibliogr !ico da "#$J es*o baseados !unda+en*al+en*e e+ u+a ad+inis*rao segura dos acervos Tuan*o aos recursos adeTuados e as */cnicas a,ro,riadas ,ara ,rolongar a vida U*il dos su,or*es de in!or+ao. As nor+as rela*ivas ao uso, leva+ e+ con*a cri*/rios de*er+inados Tue garan*a+ a in*egridade !Vsica desse ,a*ri+Snio visando sua ,reservao ,ara as gera@es !u*uras. No Tue *ange P segurana, as nor+as es*abelecidas *A+ ,or obOe*ivo regulari?ar o acesso Ps cole@es e o!erecer subsVdios b sicos Ps unidades de in!or+ao dian*e da ,ossibilidade de se de!ron*ar co+ sinis*ros co+o incAndios, inunda@es, ,ragas e !ur*os. Essas nor+as visa+ no sW

,reservar o acervo co+o *a+b/+, ?elar ,ela saUde dos !uncion rios e !reTXen*adores. Nesse sen*ido o S3(3 ve+ inves*indo nu+ ,rogra+a ,er+anen*e de conservao, uso e segurana dos acervos bibliogr !icos concen*rando *odos os es!oros con*ra as causas de de*eriorao e +au uso dos acervos,

MELLO, P.M.C. de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

buscando i+,edir a ,rogresso de danos ,ara garan*ir o ,rolonga+en*o da vida U*il desses acervos. Medidas b sicas co+ solu@es si+,les so reco+endadas e es*o dis*ribuVdas co+o a seguir2 Agen*es !Vsicos Y ilu+inao, *e+,era*ura e u+idade0 Agen*es !Vsico4+ecZnicos Y ar+a?ena+en*o e e

acondiciona+en*o, +anuseio,

acessibilidade,

desas*res

7inunda@es, incAndios e !ur*os8. Agen*es TuV+icos Y ,oluen*es a*+os!/ricos, ,oeira e

+a*eriais ins* veis0 Agen*es biolWgicos Y +icroorganis+os 7!ungos, bac*/rias8, inse*os 7*raas, bara*as, cu,ins e brocas8 e roedores.

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

& A5E,"ES #6S-C0S Considera4se co+o agen*es !Vsicos, e!ei*os a+bien*ais e cli+ *icos Tue incide+ sobre os su,or*es e+ ,a,el causando danos aos +es+os co+o2 os e!ei*os da lu? 7na*ural ou ar*i!icial8, da *e+,era*ura e da u+idade Tue ,ode+ ocorrer isolada+en*e ou de +aneira co+binada.

&.9 3lu+inao

A,esar da necessidade de se *er u+a boa ilu+inao nas biblio*ecas, a lu? na*ural ou ar*i!icial no deve incidir dire*a+en*e sobre o acervo, ,ois / ca,a? de !ragili?ar e indu?ir ao ,rocesso de envel1eci+en*o do ,a,el. Al/+ da radiao visVvel, o ul*raviole*a e o in!raver+el1o so dois ou*ros *i,os de radiao nocivos ao ,a,el. O con*role de radia@es ,ode ser !ei*o a*rav/s da adoo de2 cor*inas, ,ersianas, brise Ysoleil, !il*ros ,ro*e*ores nas Oanelas 7insu!il+8 e lZ+,adas al/+ de !il*ros re!le*ores de calor, e[is*indo no +ercado +edidores de "V de uso si+,les. A*/ o +o+en*o no e[is*e u+a lZ+,ada Tue ilu+ine se+ dani!icar o +a*erial, ,or isso as +edidas de ,ro*eo *A+ evoluVdo a*rav/s de con*Vnuos es*udos reali?ados ,or ,ro!issionais es,eciali?ados no assun*o. A li*era*ura 7$"TJE$#O$:, 9>>58 reco+enda Tue o li+i*e de radiao ul*raviole*a *an*o ,ara acervos Tuan*o ,ara lei*ura seOa de =%"V 7+ \) lu+en8.

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

&.& Te+,era*ura e u+idade

O a+bien*e da biblio*eca necessi*a de boas condi@es */r+icas, co+ con*role in*erno de *e+,era*ura, ,ara o!erecer agrad veis condi@es nas salas de consul*a, servios e boa ,reservao dos acervos. A *e+,era*ura e a u+idade so !a*ores cli+ *icos cuOas oscila@es so res,ons veis, e+ grande ,ar*e, ,ela de*eriori?ao do acervo e+ ,a,el, al/+ de !acili*ar o desenvolvi+en*o de +icroorganis+os, inse*os e a*/ roedores. :eve4se +an*er a *e+,era*ura en*re 9>] a &6] cen*Vgrados e a u+idade rela*iva do ar en*re %5^ a B5^ 7 ideal %%^8 . O con*role da u+idade e *e+,era*ura nos locais de guarda de acervo deve ser +edido a,arel1os es,ecV!icos co+o2 a,arel1o de ar4condicionado Tue aOuda o con*role de *e+,era*ura do a+bien*e0 1igrS+e*ro, Tue +ede a u+idade rela*iva do ar, *er+o41igrS+e*ro, Tue +ede a *e+,era*ura e a u+idade, e desu+idi!icador, Tue re*ira a u+idade do a+bien*e. a*rav/s de

O calor dani!ica os +a*eriais, a u+idade !acili*a a ,roli!erao de !ungos e de inse*os e a ,oeira suOa e !avorece o a,areci+en*o de !ungos. A ven*ilao deve ser garan*ida, assi+ co+o a circulao do ar, ,or sis*e+as de ven*ilao e a*rav/s de !il*ros de al*a Tualidade. O ar deve ser cons*an*e+en*e renovado, co+ Oanelas di+ensionadas e ,osicionadas adeTuada+en*e, se+ corren*e dire*a, +as ,ro,orcionando a devida +ovi+en*ao do ar. :eve ser evi*ada a conOuno *e+,era*ura elevada)u+idade.
;

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

A ven*ilao na*ural ou !orada 7ven*iladores8 con*rola si+ul*anea+en*e a *e+,era*ura e a u+idade e deve ser usada na !al*a dos eTui,a+en*os reco+endados. Para docu+en*os guardados e+ arTuivos e a+bien*es ,eTuenos / reco+endado o uso de sVlica gel e+ !or+a de ,edra.

= A5E,"ES #6S-C07MEC8,-C0S Os agen*es !Vsico4+ecZnicos so aTueles Tue ,rovA+ da guarda e +anuseio inadeTuados, de sinis*ros causados ,ela na*ure?a e ,ela ao do 1o+e+2 gua 7enc1en*es, va?a+en*os8, !ogo 7incAndios involun* rios ou ,or

negligAncia8 e !ur*os.

6.9 Ar+a?ena+en*o e acondiciona+en*o O ar+a?ena+en*o do acervo e+ local ina,ro,riado assi+ co+o a guarda inadeTuada so os res,ons veis ,elos +aiores danos aos acervos bibliogr !icos e+ geral. A ,reocu,ao co+ o local de ar+a?ena+en*o das cole@es bibliogr !icas / !a*or ,riori* rio0 a rea do acervo deve es*ar si*uada na ,ar*e +ais sWlida e segura do ,r/dio e onde 1aOa +enos u+idade. "+a avaliao ,r/via da carga e+ relao ao ,iso deve ser reali?ada ,ara evi*ar rac1aduras e ou*ros danos, *endo4se ,or ,re+issa Tue u+a +/dia de 95 es*an*es c1eias *A+ u+a carga de 9555_g)+&. Duan*o P guarda inadeTuada, os casos +ais co+uns so2 encaderna@es e+ +au es*ado ou erradas e co+ ,a,/is ina,ro,riados 7 cidos8 Tue con*ribue+
>

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

,ara a ,ene*rao do ,W e de ,oluen*es0 a su,erlo*ao das es*an*es, incluindo aV a sobre,osio de obras e a a+arrao co+ barban*es co+uns, Tue cor*a+ as +argens da ,ublicao. O ideal ,ara ar+a?ena+en*o de cole@es bibliogr !icas / o +obili rio e+ ao co+ *ra*a+en*o an*i!erruginoso e ,in*ura e,W[i4,W. Para +el1or areao / reco+endado Tue se *en1a u+ a!as*a+en*o de &5c+ en*re as ,aredes e as es*an*es, assi+ co+o da Ul*i+a ,ra*eleira ,ara o c1o. Sabe4se Tue o ar+a?ena+en*o do acervo e+ +Wveis de +adeira no / reco+endado, ,or/+ e[is*e+ casos Tue, ,or +o*ivos 1is*Wricos, os acervos encon*ra+4se ar+a?enados nes*e *i,o de +obili rio. Nesses casos reco+enda4 se o *ra*a+en*o e devida +anu*eno da +adeira con*ra co+bus*o e inse*os. Os livros no ,ode+ ser guardados e+,il1ados, su,erlo*ando as ,ra*eleiras das es*an*es ,orTue ,ode+ causar danos !Vsicos aos +es+os Tue, duran*e sua re*irada e re,osio, so!re+ rasgos e !acili*a+ a ,roli!erao de +icroorganis+os e inse*os. O li+i*e de livros de *a+an1o co+u+ 7&9c+8 ,or ,ra*eleira, / de 65 livros. Os in4!Wlios deve+ ser guardados na 1ori?on*al, e+ es*an*es es,eciais 7de al+o[ari!ado, ,or e[e+,lo8. Os livros Tue se encon*ra+ co+ as encaderna@es e+ +au es*ado ou deses*ru*urados deve+ ser a+arrados co+ cadaro Jaco, enTuan*o aguarda+ rees*ru*urao e)ou re4encadernao. No caso de obras raras e+ ,rec rias condi@es de conservao, es*as deve+ ser colocadas e+ cai[as !orradas co+ ,a,el PJ neu*ro alcalino, ou na !al*a dessas, si+,les+en*e e+brul1adas co+ esse ,a,el.

95

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

6.& Manuseio4 a ao do 1o+e+

A adoo de nor+as e cri*/rios ,ara o +anuseio dos acervos bibliogr !icos con*ribuir ,ara sua +el1or conservao. :eve 1aver u+a

,os*ura ins*i*ucional ,or ,ar*e dos !uncion rios e dos usu rios ,ara evi*ar a negligAncia e o vandalis+o. A conscien*i?ao do valor das cole@es e da i+,or*Zncia de sua conservao deve+ ser !a*ores ,er+anen*e+en*e a,resen*ados e+ *reina+en*os de ,essoal. Os usu rios deve+ es*ar ,er+anen*e+en*e in!or+ados sobre as nor+as e ,rocedi+en*os Tuan*o ao uso das cole@es. As reco+enda@es ,ara o +anuseio ideal das cole@es 7usu rios e !uncion rios8 so2

no +anusear livros ou docu+en*os co+ as +os suOas0 ao +anusear +a*erial raro, !a?er uso de + scaras e luvas a,ro,riadas0 no +an*er ,lan*as aTu *icas Oun*o ao acervo0 no !u+ar0 no reali?ar re!ei@es den*ro da biblio*eca0 no usar !i*as adesivas, colas ,l s*icas 7use +e*ilcelulose8, gra+,os e cli,s +e* licos nos docu+en*os0

nunca usar cari+bos sobre ilus*ra@es e)ou *e[*os. Ja+ais usar cane*a *in*eiro ou es!erogr !ica nas ano*a@es. Duando necess rio, usar l ,is de gra!i*e +acio4B(0

no dobrar o ,a,el, ,ois ocasiona o ro+,i+en*o da !ibras0


99

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

no re*irar o livro da es*an*e ,u[ando4o ,ela borda su,erior da lo+bada0 os livros deve+ ,er+anecer e+ ,osio ver*ical. Nunca acondicion 4los co+ a lo+bada vol*ada ,ara bai[o ou ,ara ci+a0

usar bibliocan*os ,ara evi*ar o *o+ba+en*o dos livros0 nunca +an*er as es*an*es co+,ac*adas0 !a?er o *rans,or*e dos livros e+ carrin1os es,ecial+en*e cons*ruVdos ,ara es*e !i+. No su,erlo* 4los no a*o do *rans,or*e0

nunca u+edecer os dedos co+ lVTuidos ,ara virar as , ginas do livro. O ideal / virar ,ela ,ar*e su,erior da !ol1a0

usar +arcadores ,rW,rios evi*ando e!e*uar +arcas e dobras0 no a,oiar co*ovelos sobre os volu+es de grande ,or*e duran*e a lei*ura0 no !a?er ano*a@es ,ar*iculares e+ ,a,/is avulsos e coloc 4los en*re as , ginas de u+ livro. Eles dei[aro +arcas0

evi*ar enrolar gravuras de docu+en*os. Es*e *i,o de +a*erial, deve ser guardado e+ ,as*as0

no guardar livros e docu+en*os e+ saco ,l s*ico.

6.6 Acessibilidade

O acesso Ps cole@es / de*er+inado ,elos regi+en*os in*ernos das unidades de in!or+ao da "#$J. Par*icular+en*e no caso das obras raras, algu+as reco+enda@es deve+ ser seguidas ,or *odos2

O acesso ao se*or de obras raras / e[*re+a+en*e res*ri*o e con*rolado0


9&

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

c1ave

desse

se*or

deve,

,re!erencial+en*e,

es*ar

sob

res,onsabilidade do c1e!e da biblio*eca e do dire*or da unidade0 subs*i*uir as !ec1aduras se+,re Tue a c1ave do se*or de obras raras no ,uder ser locali?ada0 e+ unidades de in!or+ao co+ ,ouco ,essoal, as visi*as devero ser agendadas co+ an*ecedAncia, 1ora +arcada e ,reenc1i+en*o do !or+ul rio ,adro de consul*a 7ane[o 980 e+ unidades de in!or+ao co+ ,essoal diaria+en*e vol*ado ao a*endi+en*o desse se*or, / e[igido ao usu rio, o ,reenc1i+en*o do !or+ul rio de consul*a cons*ando 1or rio e assina*ura de en*rada e saVda0 o usu rio deve es*ar se+,re aco+,an1ado de u+ !uncion rio e deve en*rar no se*or se+ bolsas ou ,er*ences. No ,rW,rio se*or es*aro dis,onibili?ados l ,is e ,a,el ,ara suas ano*a@es0 o acesso ao livro de regis*ros das obras / res*ri*o aos !uncion rios0 ,ara unidades de in!or+ao co+ acervo +is*o e co+ res*ri@es de ,essoal, o acesso Ps cole@es raras deve obedecer u+ 1or rio Tue ,er+i*a o cu+,ri+en*o das es,eci!ica@es de a*endi+en*o aci+a a,resen*adas.

6.' :esas*res e+ unidades de in!or+ao

Os incAndios e as inunda@es es*o en*re as +ais !reTXen*es causas de desas*res e+ biblio*ecas. Es*es danos ,ode+ ser evi*ados ou
96

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

+ini+i?ados P +edida Tue as biblio*ecas *en1a+ u+ ,laneOa+en*o adeTuado co+ ,rogra+as de ,ro*eo e salva+en*o do ,a*ri+Snio. E+ geral, Tuando no ocasionados ,or vandalis+o, os desas*res ocorre+ ,rinci,al+en*e ,or inadeTuao das ins*ala@es el/*ricas e 1idr ulicas, !al*a de +anu*eno ,redial ou ,or agen*es da na*ure?a. $eco+enda4se Tue as unidades de in!or+ao *en1a+ u+ ,rogra+a !or+al 7car*il1a8 de e+ergAncia ,ara !acili*ar o salva+en*o do +a*erial 1u+ano e das cole@es no caso de en!ren*ar TualTuer *i,o de desas*re. Nesse ,rogra+a dever cons*ar clara+en*e o ,a,el de cada u+ dos !uncion rios e suas res,ec*ivas *are!as a sere+ desenvolvidas dian*e de u+a e+ergAncia. O *reina+en*o / considerado i+,rescindVvel ,ara agire+ corre*a e

inde,enden*e+en*e. O reco+enda@es2 ,rogra+a dever con*er e+ lin1as gerais algu+as

6.'.9 3nunda@es! Providenciar i+edia*a+en*e a ins*alao de varais ,ara ,endurar os livros ,ela lo+bada 7cuOo es*ado de u+idade o ,er+i*a+8 e ins*alar ven*iladores ,ara sec 4los0 Secar as obras a*rav/s da circulao de ar0 No e[,or o +a*erial ao sol0 Envolver os livros e)ou docu+en*os +ais enc1arcados co+ ,a,/is +a*a borro ou u*ili? 4los co+o se,aradores das , ginas +ol1adas0
9'

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

No *en*ar abrir os volu+es enTuan*o es*ivere+ +ol1ados Criar u+ a+bien*e *i,o es*u!a, !ec1ado e co+

desu+idi!icadores e es*erili?adores de ar ,ara *er+inar a secage+ das obras0 6.'.& 3ncAndios2 N ,roibido !u+ar e+ locais de guarda de acervos0 Providenciar a +anu*eno ,er+anen*e das ins*ala@es el/*ricas do ,r/dio0 3ns*alar eTui,a+en*os de de*eco de !u+aa e reali?ar a sua +anu*eno cons*an*e0 Ado*ar nor+as Tue ,riori?e+ a re*irada do acervo e ins*alar u+a e!icien*e sinali?ao nas reas de acesso Ps cole@es a sere+ re*iradas ,riori*aria+en*e0 Ter P +o o nU+ero do *ele!one do Cor,o de (o+beiro local0 Os e[*in*ores de incAndio deve+ es*ar, ,re!erencial+en*e ins*alados P al*ura das +os das ,essoas0 Sinali?ar as de,endAncias da biblio*eca0 :esligar os a,arel1os el/*ricos no !inal do e[,edien*e, *ais co+o0 ca!e*eiras, ven*iladores, co+,u*adores, co,iadoras, i+,ressoras e*c0 Vis*oriar cons*an*e+en*e os eTui,a+en*os de segurana e ,ro*eo, assi+ co+o o es,ao !Vsico0 Colocar os livros secos e+ ,rensas ,ara no de!or+are+.

9%

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

No abrir a ,or*a do local onde 1 u+ incAndio se no ,ossuir os +eios ,ara co+ba*A4lo0

6.'.6 #ur*os

A*acar o obOe*o Tue Tuei+a, no as c1a+as0

Os !ur*os so bas*an*e !reTXen*es e+ unidades de in!or+ao. A*ual+en*e e[is*e+ eTui,a+en*os bas*an*e so!is*icados no +ercado Tue con*ribuVra+ ,ara a+eni?ar os +es+os. Na !al*a des*es acessWrios, algu+as +edidas de segurana +ais si+,les deve+ ser ado*adas2 3ns*alao de guarda4volu+es 7ar+ rios ou escanin1os8 an*es da en*rada ,rinci,al da biblio*eca onde obOe*os ,essoais *ais co+o, bolsas, ,as*as, +oc1ilas, guardados0 es*abeleci+en*o de regras de uso do acervo deve+ es*ar visual+en*e dis,onibili?adas ,ara os usu rios e cabe aos !uncion rios assegurar Tue elas seOa+ seguidas0 ins*alao de *elas de ,ro*eo ,ara Oanelas aber*as0 cari+bar e regis*rar a obra ,ara garan*ir a sua ,ro,riedade0 !o*ogra!ar, ,elo +enos as , ginas de ros*o das obras +ais signi!ica*ivas ,ara a biblio*eca 7de ,re!erAncia !o*os digi*ais8, criando u+ arTuivo ele*rSnico de regis*ro das i+agens0 guarda4c1uvas, casacos volu+osos deve+ ,er+anecer

No caso de e[is*ir verba ,ara a co+,ra de eTui,a+en*os / reco+endado2


9B

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

3ns*alao de circui*o !ec1ado de TV Y C#TV co+ cZ+eras e+ nU+ero su!icien*e ,ara ,er+i*ir o +oni*ora+en*o das reas de ar+a?ena+en*o e lei*ura0

ins*alao de sis*e+as ele*rSnicos an*i4!ur*o ,ara os +a*eriais bibliogr !icos, co+ sensores e+ e*iTue*as ou !i*as +e* licas.

N i+,or*an*e a*en*ar Tue a,esar da rela*iva e!iciAncia desses +/*odos, eles reTuere+ ,essoal *reinado e dedicado ,ara a observao do !unciona+en*o do a,arel1o. Nesse caso, o segundo ci*ado, na !al*a de ,essoal e[clusivo ,ara essa *are!a, / o +ais indicado.

' A5E,"ES 9*6M-C0S E+ agen*es TuV+icos !ora+ consideradas as rea@es Tue os cons*i*uin*es do +a*erial bibliogr !ico so!re+ co+ os agen*es TuV+icos con*idos no ar e co+ os +a*eriais Tue e+,rega+os sobre eles 7cli,ses, ,a,/is colas, e*c.8 cidos, inse*icidas,

'.9 Poluen*es a*+os!/ricos

A a*+os!era / u+a de,osi* ria ,er+anen*e de +a*/ria e+ es*ado sWlido, lVTuido e gasoso con*endo u+a grande Tuan*idade e diversidade de ingredien*es nocivos ,ara a in*egridade e ,reservao dos acervos. En*re os ,oluen*es +ais rea*ivos e agressivos aos acervos e+ ,a,el es*o a ,oeira e os gases Tue *orna+4se cidos Tuando 1 Tuei+a de
9=

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

co+bus*Vvel. :en*re esses ga?es o *riW[ido de en[o!re / o +ais ,reOudicial ,ara o ,a,el ,orTue ele +is*urado co+ a gua, seOa do ar ou con*ida no ,a,el, *rans!or+ar4se4 e+ cido sul!Urico Tue !ragili?a o ,a,el e ,rovoca +anc1as e escureci+en*o. O uso de !il*ros e+ sis*e+as de ven*ilao e a,arel1os de ar4 condicionado ,ode di+inuir ou eli+inar a +aior ,ar*e dos con*a+inan*es do a+bien*e, ,rinci,al+en*e a ,oeira. Co+ relao aos gases cidos, o uso de !il*ros de carvo a*ivado / o +ais indicado ,ara absorver es*e ,oluen*e. En*re*an*o, esses !il*ros deve+ ser subs*i*uVdos ou reciclados ,eriodica+en*e.

'.& Poeira

Na ,oeira es*o con*idas ,ar*Vculas de subs*Zncias co+o *erra, areia, !ulige+, +icroorganis+os e seus es,oros e resVduos cidos e gasosos daV o seu grande ,oder des*ru*ivo ,ara os su,or*es e+ ,a,el. Sua aderAncia no / su,er!icial, co+o a,aren*a, ela se ,rende ao in*ers*Vcio da !ibra do ,a,el e ainda / absorvida ,or +eio das liga@es TuV+icas. 3sso +odi!ica no sW a es*/*ica do ,a,el co+o o *orna vulner vel. Para evi*ar esse ,roble+a deve4se +an*er o acervo

,er+anen*e+en*e 1igieni?ado. A re+oo da ,oeira nos livros deve ser !ei*a co+ as,irador de ,W ou co+ u+a *rinc1a de ,elo +acio, ,elo +enos u+a ve? ao ano e de ,re!erAncia u*ili?ando +esas de 1igieni?ao, Tue li+,a+ o +a*erial ,or +eio de suco da ,oeira se+ dei[ 4la no a+bien*e. O uso de + scaras,
9;

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

luvas, guarda4,Ws e Wculos de ,ro*eo nesse ,rocedi+en*o / indis,ens vel.

'.6 Ma*eriais ins* veis

Os +a*eriais ins* veis so agen*es de de*eriorao Tue usados sobre o ,a,el redu?e+ sua durabilidade. Pode4se enu+erar co+o +a*eriais ins* veis as *in*as cidas0 gra+,os e cli,ses +e* licos0 grande ,ar*e dos

inse*icidas0 ,a,/is e adesivos co+ acide? e co+,os*os de resVduos de lignina e en[o!re. :eve4se evi*ar o con*ac*o dire*o dos +a*eriais ins* veis co+ o su,or*e e+ ,a,el, u*ili?ar o ,a,el alcalino ou P1 neu*ro ,ara neu*rali?ar o con*ac*o.

% A5E,"ES &-0/:5-C0S

Nas regi@es de cli+a *ro,ical co+o a nossa, onde a u+idade rela*iva e a *e+,era*ura a*inge+ nVveis elevados, es*o os a+bien*es +ais ,ro,Vcios ,ara a ,roli!erao de +icroorganis+os e inse*os.

%.9 Microorganis+os

Os +icroorganis+os Tue +ais co+u+en*e a*aca+ o ,a,el so os !ungos e bac*/rias Tue se encon*ra+ e+ grande variedade no ar e e+ a+bien*es ,ro,ensos P sua ,roli!erao.
9>

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

Os su,or*es e+ ,a,el so bas*an*e !avor veis P con*a+inao ,or !ungos e bac*/rias Tue encon*ra+ na celulose, !on*e de nu*rio. As colas de orige+ ani+al e de a+ido usadas na con!eco desses su,or*es *a+b/+ so !avor veis Ps suas ,roli!erao. Os !ungos co+u+en*e con1ecidos co+o Q+o!oR ou QboloresR e as bac*/rias a*aca+ *odos os *i,os de acervos e so iden*i!icados no ,a,el ,or +anc1as a+areladas. :e,endendo da es,/cie de !ungo, essas +anc1as se a+,lia+ e *o+a+ cores variadas, ,ode+ !or+ar bolores Tue so con!undidos co+ ,W ou !ulige+ e ou*ras ve?es ,ode+ ,rovocar a aderAncia de !ol1as u+as Ps ou*ras. As +anc1as causadas ,or bac*/rias *A+ o as,ec*o +ais co+,ac*o e so no inVcio do a*aTue, de di!eren*es cores Tue vo se *ornando cas*an1o escuro ,ela deco+,osio do su,or*e A 1igieni?ao do acervo, a *e+,era*ura adeTuada a*rav/s do uso de desu+i!icador e+ a+bien*es U+idos so reTuisi*os b sicos ,ara evi*ar ou redu?ir o desenvolvi+en*o dos !ungos e bac*/rias.

%.& 3nse*os

Os inse*os *a+b/+ so os grandes ,redadores dos su,or*es e+ ,a,el e os +ais co+u+en*e encon*rados so as *raas e bara*as con1ecidos co+o roedores de su,er!Vcie, e os cu,ins e brocas con1ecidos co+o roedores in*ernos. As *raas ,ene*ra+ en*re as !ol1as dos livros, no couro das encaderna@es e nas !o*ogra!ias e vo desbas*ando o ,a,el ,ela su,er!Vcie. As
&5

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

bara*as se locali?a+ e+ lugares escuros e so a*raVdas ,elos resVduos de ali+en*os, *a+b/+ causa+ danos nas su,er!Vcies. Os cu,ins causa+ grandes es*ragos aos docu+en*os ,ois a,esar de se ali+en*are+ da celulose, do ,re!erAncia Ps +adeiras +acias, !a?endo verdadeiros *Uneis nos livros ,ara alcanare+ o seu obOe*ivo. Seus es*ragos no a,arece+ na su,er!Vcie ,orTue *A+ averso P lu?. As brocas ,er!ura+ as !ol1as encadernadas a*/ rendil1 4las es*ragando o *e[*o ,or co+,le*o. Ta+b/+ so encon*rados nos su,or*es e+ ,a,el os ,iol1os de livro de cor a+arelo4aver+el1ada Tue so considerados ino!ensivos ao ,a,el +as deve+ ser co+ba*idos. A erradicao desses inse*os deve ser reali?ada co+ a aOuda de u+ es,ecialis*a Tue de*er+inar o +/*odo +ais e!ica? e a,ro,riado, ,or/+, a li+,e?a cons*an*e dos a+bien*es e docu+en*os, be+ co+o o con*role da u+idade e *e+,era*ura i+,ede+ a en*rada desses inse*os garan*indo +aior vida U*il aos acervos.

%.6 $oedores

Os roedores *a+b/+ ,re!ere+ os a+bien*es Tuen*es, U+idos e escurecidos causa+ grandes es*ragos aos acervos e *rans+i*e+ doenas !a*ais ao 1o+e+. Co+ os res*os de ,a,el ,icado cons*roe+ seus nin1os ,ara re,roduo. :eve4se evi*ar Tue os acervos seOa+ ,rW[i+os de lugares onde se encon*ra+ ali+en*os ou ,er*o das ruas.
&9

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

E+ casos de in!es*ao deve4se recorrer P desra*i?ao do a+bien*e da biblio*eca e de seu ,r/dio, co+ ,eriodicidade. Os casos o+issos nesse Manual deve+ ser enca+in1ados ao S3(3)"#$J.

&&

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

B &-&/-05+A#-A +EC0ME,.A.A (EC`, 3. Manual de conservao de documentos. ArTuivo Nacional, 9>;%. aaaaaaaa . Manual de preservao de documentos. $io de Janeiro2 ArTuivo Nacional, 9>>9. 7Publica@es T/cnicas, 'B8 C3CLO :E PALEST$AS QConservao de AcervosR. So Paulo2 A(E$, 9>>&. 7ano*a@es de aula8 EA"NK, Val/ria. Assi+ co+o era no ,rincV,io, agora e se+,re2 roubo de livros raros. :is,onVvel e+2 \\\.o!aO.co+.br)colunaoravga5B5'.1*+l Ca,*urado e+2 &')5B)&55'. EOMES, S. de C. "cnicas alternativas de conservao! *m manual de procedimentos para manuteno, reparos e reconstituio de livros, revistas, )ol$etos e mapas. (elo Jori?on*e2 Ed. "#ME, 9>>&. JANNESCJ, O?ana. A conservao de bens cul*urais +Wveis. 3n2 $io de Janeiro2

Se+in rio Nacional da A($ACO$, B, 9>>&. $io de Janeiro2 A($ACO$, 9>>&. 9%>,. MAN"AL de conservao e res*aurao.$io de Janeiro2 :ri**er Pa,/is es,eciais, &559. MEE$$3L4O:JAM, J., $EE:4SCOTT, J. Pro'rama de plane>amento de preservao! um manual para auto7instruo de bibliotecas. $io de Janeiro2 ArTuivo Nacional, 9>>=. $A3SSON, Alain. Preveno de sinistros. Curso de segurana de acervos cul*urais. $io de Janeiro2 MAST, &55'. ,.6>4%&.
&6

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

$Eb:EN, :ianne van der. Pa,er docu+en*s. 3n2 S"0+A5E o) natural $istor? collections! a preventive conservation approac$. Pt. 4. Storin' arc$ival collections and collection documentation. bor_, Pa.2 Socie*c !or Preserva*ion o! Na*ural Jis*orc Collec*ions, 9>>%. v.9, ,. 6&=46%6.

$"TJE$#O$:, C1ris*ine. :isas*er2 ,lanning, ,re,ara*ion, ,reven*ion. 3n2 Public Libraries, v.&>, n.%, ,.&=94&=B, Se,*.)Oc*. 9>>5.

SG, 3van Coel1o de. /aborat@rio de conservao7restaurao2 nor+as de *rabal1o, cuidados e ,recau@es b sicas reco+endadas a *odos os usu rios. $io de Janeiro2 Museu Jis*Wrico do E[/rci*o e #or*e de Co,acabana, 9>>%.

SANTOS, M.J.V.da. C., TA`CJE, L.M.E. Pro>eto de conservao e restaurao de obras raras. $io de Janeiro2 Museu Nacional, +ar. 9>>'.

SP3NELL3, J. -ntroduo A conservao de acervos biblio'r()icos! E1periBncia da &iblioteca ,acional. $io de Janeiro2 (iblio*eca Nacional, 9>>B.

&'

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

A,E;0S A,E;0 < #0,"ES .E +E#E+C,C-A PA+A PES9*-SA .E /- +0 +A+0 As obras abai[o re!erenciadas ,ode+ ser consul*adas nas biblio*ecas2 D(iblio*eca Pedro Cal+on do #oru+ de CiAncia e Cul*ura e dd (iblio*eca do Museu Nacional.

($AS3L3ANA (3(. ($AS3L3ANA d `OPPEL, Susane. &iblioteca brasiliana da +obert &osc$ 5mbE! ca* logo. Trad. $ose+aire Eri_a Jorc1. $io de Janeiro2 `os+os, 9>>&. %9B ,. (3(L3OTJECA ($AS3L3ENS3S dd (3(L3OTJECA (rasiliensis. London2 Maggs (ros., 9>65. n. %'B MO$AES, $. (. de (3(. ($AS3L3ANA Y 9>%; d ) dd Moraes, $ubens (orba. &iblio'ra)ia &rasiliana! a biblio'rap$ical essa? on rare booFs about &raGil publis$ed )rom <H04 to <I00 and JorFs o) &raGilian aut$ors publis$ed abroad be)ore t$e independence o) &raGil in <K%%. A+s*erda+2 Colibris, 9>%;. V. 9 MO$AES, $. (. de (ib. (ras. Per. Col. d Moraes, +ubens &orba. &iblio'ra)ia brasileira do perLodo colonial. So Paulo2 3ns*i*u*o de Es*udos (rasileiros, 9>B>. '6= ,. $O($3E"ES, J. C. d ) dd $odrigues, J. C. &ibliot$eca &rasiliense! cat(lo'o annotado dos livros sobre o &rasil e de al'uns auto'rap$os e manuscriptos pertencentes a J. C. +odri'ues. $io de Janeiro2 Jornal do Co++ercio de $odrigues e C. , 9>5=. B;5 ,. & e[.

&%

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

E,#09*E .E +A+-.A.E ($"NET d ) dd ($"NET, JacTues. Manuel du libraire et de lMamateur des livres. Paris2 Libraire de #ir+in :ido* #r/res, 9;B54%. B v. EA$$A"f d ) dd EA$$A"f, A . L. &iblio'rap$ie &rsilienne! catalo'ue des ouvra'es )ranais N latins relati)s au &rsil O<H007<KIKP. Paris2 C1. C1adena*, 9;>;. '55,. E$AESSE dd E$AESSE, Jean Eeorge T1/odore. "rsor des livres rares et prcieu1. Milano2 Eorlic1, 9>%5. ;v. MO$AES d ) dd MO$AES, $uben (orba de. &iblio'rap$ia brasiliana! abiblio'rap$ical essa? on rare booFs about &raGil publis$ed )rom <H04 to <I00. A+s*erda+2 Colibris, c9>%;. & v. $O:$3E"ES d ) dd $O:$3E"ES, J. C. &ibliot$eca brasiliense! catalo'o annotado dos livros sobre o &rasil... $io de Janeiro2 Tc,. :o Jornal do Co++ercio de $odrigues e C., 9>5=. B;5 ,. 3NNOCENC3O d ) dd S3LVA, 3nnocencio #rancisco da. .iccionario biblio'rap$ico portu'ueG. Lisboa! 3+,rensa Nacional, 9;%;49>&6. && v.

5E+A/ (LA`E d)dd (LA`E, Augus*o Vic*orino Alves Sacra+en*o. .iccion(rio biblio'r()ico braGileiro. Euanabara2 Consel1o Nacional de Cul*ura, 9>=5. = v. ($3TANN3CA d TJE ENCbCLOPAE:3A &ritannica! a dictionar? o) arts, sciences, literature

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

and 'eneral in)ormation. 99. ed. Ca+bridge2 T1e "niversi*c Press, 9>9549>99.
&B

($3T3SJ dd ($3T3SJ Museu+ 7Na*ural Jis*orc8. Catalo'ue o) t$e booFs, manuscripts, maps and draJin's in t$e &ritis$ ($OC`JA"S d :E$ E$O(E &rocF$aus. Lei,?ig2 #. < (roc_1aus, 9>&;49>6%. &9 v. ($"NET d)dd ($"NET, JacTues. Manuel du libraire et de lMamateur des livres. Paris2 Libraire de #ir+in :ido* #r/res, 9;B54%. B v. CAT.(3(. P"(. EST. $ES. d (3(L3OTECA Pg(L3CA :O ESTA:O. Por*o Alegre. Cat(lo'o de obras raras ou valiosas da &iblioteca PQblica do Estado. Por*o Alegre2 Elobo, 9>=&. [iv, &95 ,. :ELTA d E$AN:E Enciclo,edia :el*a Larouse. $io de Janeiro2 :el*a, 9>=5. 9& v., 9 su,l. ENC. PO$T. ($AS. d E$AN:E Enciclo,edia Por*uguesa e (rasileira. Lisboa2 Edi*orial Enciclo,edia, -s. d.. . '5 v. ESPASA d)dd ENC3CLOPE:3A "niversal 3lus*rada Euro,eo4A+ericana. Madrid2 Es,asa4 Cal,e, -s.d... =5 v., > su,l. #3SCJE$ dd #3SCJE$, Jango 7co+,.8 6ndice alp$abetico do diccionario biblio'rap$ico brasileiro. $io de Janeiro2 3+,resa Nacional, 9>6=. 9&= ,. EA$$A"f d)dd EA$$A"f, L. &iblio'rap$ie &resilienne2 Ca*alogue ouvrages !ranais e la*ins rela*i!s au (resil, 9%5549;>;. &. ed.. $io de Janeiro2 J. Olc+,io, 9>B&. %9> ,.
&=

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

LA$. f3f S3NCLE d E$AN: dic*ionnaire universel du f3f siecle. Paris2 Ad+inis*ra*ion du Erand :ic*ionnaire "niversel, 9;BB49;=B. 9% v. LA$. ff S3NCLE d LA$O"SSE du ff si/cle0 en si[ volu+es. Paris2 Larousse, 9>&;. B v. LELLO d LELLO "niversal2 dicionario enciclo,/dico Luso brasileiro e+ ' volu+es. Por*o2 Lello e 3r+o, -s.d.. ' v. MATTOS dd MATTOS, $icardo Pin*o de. Manual biblio'rap$ico portu'ueG de livros raros, classicos e curiosos. Por*o2 Livr.Por*uense, 9;=;. %;& ,. -A5E,S (E$EE$ (E$EE$, Paulo. &iblio'ra)ia do +io de Janeiro de via>antes e autores estran'eiros <H=<7<I00. $io de Janeiro2 Livraria So Jos/, 9>B'. 6&& ,.

CA"4/050S .E /- +E-+0S L3V$A$3A `os+os Edi*ora L*da. Suges*@es ,ara (ibliW!ilos2 ca* logos.

28

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

ANEXO 2 Sugestes para a rea fsica destinada higienizao e conservao dos ateriais! (extrado de SPINELLI JNIOR, Jayme. Conserva o de a!ervos "#"$#o%r&'#!os. R#o de Jane#ro( )*nda o +#"$#ote!a Na!#ona$, ,--.. /.,-022. 1 &rea dest#nada a esse '#m deve !om/ortar d#mens2es s*'#!#entes 3*e /erm#tam atender aos se%*#ntes o"4et#vos( 5r#a%em e d#a%n6st#!o das o"ras a serem tratadas7 Insta$a o de !8mara de '*m#%a o7 Insta$a o da mesa de 9#%#en#:a o7 5ratamento de reestr*t*ra o de o"ras7 5ratamento de a!ond#!#onamento de o"ras7a$moxar#'ado.

E"uipa entos necessrios ( 1s/#rador de /6 es/e!#a$7 +a$ana de /re!#s o7 +arr#$ete de P;C /ara &%*a (reservat6r#o<7 +atede#ra t#/o dom=st#!o7 C8maras de '*m#%a o7 Carr#n9o /ara trans/orte das o"ras7 >esa de 9#%#en#:a o7 ?e#on#:ador7 Estante de ao7 )#$tro /ara &%*a7 L#3*#d#'#!ador (e$#m#nar o '#o das $8m#nas !om $#ma o* $#xa<7 L*m#n&r#a de mesa !om "rao art#!*$&ve$7
2Para +aiores in!or+a@es sobre os +a*eriais e eTui,a+en*os ver Q3n*roduo P conservao de bens cul*urais +Wveis de 3van Coel1o de S , 9>>%.
1

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

>esa de $*: o* ne%atos!6/#o7 >a/ote!a de ao7 >esa de s*! o de /art!*$as s6$#das7 Prensa de !o$*na7 Prensa de mesa7 Se!adora de /a/=#s (or#%#na$mente *t#$#:ada /ara %rav*ra e ser#%ra'#a<7 5ermo09#%r@metro7 5ermo09#%r6%ra'o7 5eso*r o7 ;a/or#:ador de &%*a man*a$

#nstru entos 1%*$9as de !ost*ra0nAmeros , e 2B7 Ca"o de "#st*r# de ao #nox n.C !om $8m#nas des!art&ve#s nAmeros ,B e 2D7 C9an'rade#ra7 Com/asso ?esdo"ramento de osso (!*rva e reta<7 Es!ova de 4*"a (de mesa<7 Es/&t*$a t=rm#!a7 Es/&t*$a m*$t#0*so7 Es3*adro de /$&st#!o !om es!a$a )a!a o$'a estre#ta e $ar%a !om 4o%o de $8m#nas7 )*rador de $#vros7 E*arda0/6 e aventa$7 L*vas de a$%od o o* 9e$an!a7 L*/a7 >&s!ara /ara va/ores or%8n#!os e %ases &!#dos7 >&s!ara res/#radora /ara /art!*$as t6x#!as nF8.2B7

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

DB

>arte$o !orneta (!a"o $on%o<7 G!*$os /rotetores7 Pedra de a'#ar(!ar"or*nd*m nF,<7 Pesos redondos de v#dro7 P#na de ao #nox !om /onta !*rva7 P#na de ao #nox !om /onta reta7 P#n!e$( ,HC nF 27 8,InF8, ,B, ,27 8DHnF8 e ,27 Ra$ador de ao #nox (t#/o dom=st#!o<7 R=%*a de ao J !om B,DBm, B,IBm e ,m7 R=%*a de a!r$#!o !om B,DBm e B,CBm7 Ro$o de "orra!9a !om !a"o7 5eso*ra /ro'#ss#ona$

$ateriais de consu o 1$%od o 9#dr6'#$o7 K$!oo$ -IF7 1!etato de et#$a P17 13*are$a em t*"os7 +orra!9a /$&st#!a7 Cadaro de a$%od o !r* (,,C!m a 2!m de $ar%*ra<7 Ca"e!eados de !ores d#versas7 ;o#$e7 Cera de a"e$9a7 Co$a met#!e$*$ose7 Co$a P;17 Co$a dextrosan7 Car"onato de !&$!#o7 Entrete$a sem %oma7

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

D,

)orma$dedo7 )$ane$a7 )#$mo/$ast P7 )#$mo/$ast P -B7 Lexano7 L#dr6x#do de !&$!#o7 L&/#s a3*are$a7 Lano$#na an#dra7 L*vas mo!am"o 0 !ano $on%o e !*rto7 Lyso'orm7 L#xa de 'erro nAmeros 8B e ,2B7 >or#m de a$%od o "ran!o sem %oma7 G$eo de !edro7 Panos7 ;aretas de made#ra7 Sa" o ne*tro n.F .7 5a$!o #nodoro7 5e$a7 5e!#do de ny$on mony$7 ;*$!a/e$7 Me# 5NO S/ray nAmeros ,B, ,, e ,27 Pa/e$ o Co*ro( DB e ,2B 3*#$os7 Co*ros7 Pa/=#s7 Ora't( %, mP IB e ,BB7 >ata0"orr o( %, mP 2CB7 Pa/e$ +er#$o Creme ).II!m x ,8B !m ,8B %, mP 7

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

In%res 'a"r#ano "ran!o e "e%e7


D2

Ja/onQs de d#versas %ramat*ras7 Pa/e$ Pr#ntmax .C e 2HB %, mP 7 Pa/e$ ne*tro de "a#xa %ramat*ra7 Pa/e$ 'antas#a J !ores d#versas7 Pa/e$ ver%Q J !ores d#versas7 M9#testar ,2B %, mP

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

DD

ANEXO % &rit'rios para "ua(ificao de o)ras raras na *+,(extrado do do!*mento e$a"orado /e$o Com#tQ de O"ras Raras do SI+IRS)RJ, "aseado em do!*mentos da +#"$#ote!a Na!#ona$ e or#enta o de /ro'#ss#ona#s es/e!#a$#:ados< Na Sn#vers#dade )edera$ do R#o de Jane#ro s o !ons#derados raros, os mater#a#s 3*e se #nserem em a$%*ma(s< !ara!terst#!a(s< a"a#xo re$a!#onada(s<( Im/ress2es dos s=!*$os T;, T;I, T;II e T;III7 O"ras ed#tadas no +ras#$ at= ,-BB7 Pr#me#ras ed#2es at= o '#na$ do s=!*$o TIT7 Ed#2es !om t#ra%ens red*:#das !om a/rox#madamente DBB exem/$ares7 Ed#2es de $*xo7 Ed#2es !$andest#nas7 O"ras es%otadas, es/e!#a#s e 'a!0s#m#$ares, /ersona$#:adas e n*meradas, !rt#!as, de'#n#t#vas e d#/$om&t#!as7 O"ras a*to%ra'adas /or a*tores renomados7 O"ras de /ersona$#dades de /ro4e o /o$t#!a, !#ent'#!a, $#ter&r#a, artst#!a e re$#%#osa7 Exem/$ares ded#!at6r#as<7 O"ras !#ent'#!as e 9#st6r#!as 3*e datam do /erodo #n#!#a$ da as!en o de !ada &rea do !on9e!#mento7 Ed#2es !ens*radas7 Ed#2es /o/*$ares, es/e!#a$mente roman!es e 'o$9etos $#ter&r#os (!orde$, /an'$etos<7 Ed#2es de art'#!es renomados7 !om anota2es man*s!r#tas de #m/ort8n!#a (#n!$*#ndo

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

Ed#2es de !$&ss#!os, ass#m !ons#derados nas 9#st6r#as das $#terat*ras es/e!'#!as7


DH

5eses de'end#das at= o '#na$ do s=!*$o TIT7 5eses e d#sserta2es de'end#das na S)RJ7 Per#6d#!os estran%e#ros dos s=!*$os T; ao TIT7 Pr#me#ros /er#6d#!os "ras#$e#ros t=!n#!o0!#ent'#!os. 1$=m de o"servar esses !r#t=r#os, o "#"$#ote!&r#o deve !ons*$tar "#"$#o%ra'#as

e !at&$o%os es/e!#a#s de $#vre#ros /ara o"ras raras. Cada "#"$#ote!a /ode esta"e$e!er !r#t=r#os es/e!'#!os de a!ordo !om se*s #nteresses.

MELLO, P.M.C de, SANTOS, M.J.V.C. da. Manual de conservao de acervos bibliogr !icos da "#$J.

35

You might also like