1. Pojecie i istota rynku kapitaowego Rynek kapitaowy jest elementem systemu gospodarczego w ktrym realizowane s transakcje kapitaami dugoterminowymi.

. Obok rynku pieninego jest zaliczany do dwch podstawowych segmentw rynku inansowego. !rzyjmuje si e na rynku kapitaowym cyrkuluje kapita o "ywotno#ci$ rynkowej powyej % roku. & kolei na rynku pieninym dochodzi to transakcji #rodkami pynnymi czyli pienidzem gotwkowym' bezgotwkowym oraz o terminach zapadalno#ci wynikajcych z nich zobowiza( do % roku wcznie. Rynek kapitaowy mona definiowa na kilka sposobw: )*ynek wszelkich dugoterminowych kapitaw' ktre su realizacji celw inwestycyjnych podmiotw gospodarczych a wiec s niezbdne w realizacji inwestycji rzeczowych jak rwnie w osiganiu zyskw z inwestycji kapitaowych przez inwestorw. +e inicja ta jest wzgldnie szeroka obejmuje bowiem miedzy innymi segment kredytw inwestycyjnych rynku bankowego. )*ynek kapitaowy postrzegany jako rynek dugoterminowych papierw warto#ciowych o terminach zapadalno#ci powyej % roku jak rwnie papierw warto#ciowych o charakterze udziaowym do podstawowych grup papierw warto#ciowych rynku kapitaowego mona zaliczy,a !bligacje instrumenty potwierdzajce zobowizanie ich wystawcy do zwrotu okre#lonej kwoty ich posiadaczom po okresie podanym w warunkach emisji. .nstrumenty te stanowi substytut kredytu. b "kcje stanowi udziaowe papiery warto#ciowe potwierdzajce udzia ich wa#ciciela w spce ktra wyemitowaa te instrumenty c #ertyfikaty inwestycyjne czyli papiery warto#ciowe emitowane przez zamknite undusze inwestycyjne d $owody skadowe emitowane przez domy skadowe potwierdzajce z jednej strony warto#, towarw przechowywanych w domach skadowych z drugiej strony stanowi instrument na rynku towarowym. )*ynek kapitaowy moe by, tosamy z gied papierw warto#ciowych na ktrej dokonywane sa transakcje papierami warto#ciowymi wyemitowanymi wcze#niej na rynku pierwotnym. / zwizku z tym gieda inansowa stanowi istotny element wtrnego rynku kapitaowego. %.&egmentacja rynku kapitaowego *ynek kapitaowy' konkretnie rynek dugoterminowych papierw warto#ciowych' moe by, podzielony na dwa segmenty) rynek pierwotny' na ktrym dochodzi do pozyskania kapitaw przez emitenta papierw warto#ciowych ) rynek wtrny' na ktrym kapitay s rozdysponowywane midzy pozostaymi uczestnikami rynku kapitaowego czyli inwestorami. '. (unkcje rynku kapitaowego. )0obilizacja *1 dziki do#, wysokiemu poziomowi potencjalnych zyskw motywuje inwestorw do dokonywania lokat kapitaowych. )1oncentracja *1 zapewnia czenie do#, maych kwot pieninych w istotne 2konomiczne strumienie. 3unkcja ta jest szczeglnie widoczna w dziaalno#ci unduszy inwestycyjnych. )4lokacja +ziki *1 zasilenie inansowe otrzymuj najbardziej e ektywne podmioty gosp. . najbardziej e ektywne brane gospodarki w zwizku z czym zwiksza si oglny poziom produktywno#ci kapitau w systemie gospodarczym. )/ycena +ziki mechanizmowi rynkowemu *1 jest w stanie zapewni, moliwie najbardziej obiektywn wycen warto#ci podmiotw gospodarczych co w szczeglno#ci dotyczy spek notowanych na giedzie papierw warto#ciowych.

)+ywersy ikacja' czyli rozproszenie ryzyka inwestycyjnego' ktre jest zapewnione dziki znacznej rnorodno#ci instrumentw dostpnych na *1. )5rans ormacja)+ziki powizaniom z *1 oraz z innymi podmiotami gosp. *1. &apewnia moliwo#, zamiany wzgldnie pynnych aktyww inansowych na instrumenty o duszych terminach zapadalno#ci i odwrotnie *1 zapewnia te trans ormacje #rodkw inansowych w majtek rzeczowy. )2dukacja)+ziki transakcjom na *1 obserwuje si proces uczenia si inwestorw co dotyczy nie tylko pogbiania wiedzy odno#cie inwestycji kapitaowych ale te wytrenowania wa#ciwych zachowa( inwestycyjnych min. 1upowania akcji w okresie bessy. ). Potr*eby finansowe podmiotw gospodarc*yc+. 3inansowanie dziaalno#ci gospodarczej dotyczy w szczeglno#ci 6 aspektw gospodarowania) zapewnienie przedsibiorstwu biecej pynno#ci inansowej czemu su min. 1redyty obrotowe w rachunkach biecych kredytowanie biece' a wic regulowanie przez przedsibiorstwo naleno#ci i zobowiza( wobec kontrahentw. &abezpieczeniem roszcze( kontrahentw wobec przedsibiorstwa moe by, weksel kupiecki' a wic dotyczy zobowiza( handlowych' wystawiany zarwno jako weksel wasny jak te krasowany. ) potrzeby inwestycyjne podmiotu gospodarczego w zwizku z realizacj ktrych mog by, realizowane strategie rozwojowe przedsibiorstw oraz mog by, modernizowane i remontowane #rodki trwae w posiadaniu przedsibiorstwa. 7wnymi instrumentami inansujcymi potrzeby inwestycyjne w gospodarce w warunkach !olski s)wygospodarowane przez przedsibiorstwo zyski )kredyty inwestycyjne )leasing )rozwojowe dotacje unijne )komercyjne papiery przedsibiorstw zbudowane w oparciu o konstrukcj obligacyjn' a wic papiery dune. ,. -etody finansowania d*iaalno.ci gospodarc*ej: instrumenty wasne i instrumenty obce. ) .nstrumenty wasne ) wycena udziaw i akcji wasnych do zbycia) udziay i akcje wasne do zbycia s ewidencjonowane na bieco po cenach nabycia nie wyszej ni ich cena nominalna. 8ena nabycia udziaw lub aukcji jest to rzeczywista cena zakupu' ktra przysuguje sprzedajcemu powikszona o koszty bezpo#rednio zwizane z zakupem np. prowizje biur maklerskich. ) udziay lub aukcje mona naby, rwnie w drodze darowizny. / takiej sytuacji ich biecej wyceny dokonuje si po cenie sprzeday. 7dy aukcje lub udziay zostay nabyte w drodze egzekucji na zaspokojenie roszcze( spki cena nabycia jest rwna warto#ci roszczenia. ) .nstrumenty obce )wycena udziaw i akcji obcych przedsibiorstw- obce aktywa inansowe na dzie( bilansowy s wyceniane po cenie nabycia lub zakupu 9cena ta nie moe by, wiksza ni moliwa do otrzymania cena sprzeday netto: zmniejszon o koszty zwizane z ich sprzeda. /. &pecyfika kredytowania inwestycyjnego. )moe go udziela, tylko bank ;rwnie za po#rednictwem wyspecjalizowanego podmiotu m.in. 4gencje' towarzystwa inansowe<'

)#rodki inansowe nie zostaj przekazane na wasno#, kredytobiorcy' pozostaj wasno#ci banku' natomiast kredytobiorca odpatnie je uytkuje' )konieczno#, zwrotu #rodkw inansowych na okre#lonych warunkach ;wraz z odsetkami w danym czasie<' )monitoring sposobu wykorzystania #rodkw inansowych' )konieczno#, zabezpieczenia spaty kredytu' )konieczno#, sporzdzania odpowiedniej umowy na pi#mie. =mowa kredytowa powinna by, zawarta na pi#mie i okre#la, w szczeglno#ci) dat i miejsce zawarcia umowy' ) strony umowy' ) kwot i walut kredytu' ) cel' na ktry kredyt zosta udzielony' ) zasady i termin spaty kredytu' ) zasady i wysoko#, oprocentowania kredytu' ) sposb zabezpieczania spaty kredytu' ) zakres uprawnie( banku zwizanych z kontrol wykorzystania i spaty kredytu' ) terminy i sposb postawienia do dyspozycji kredytobiorcy #rodkw pieninych' ) wysoko#, prowizji' ) warunki dokonywania zmian i rozwizania umowy. 0. 1nstrumenty finansowe rynku kapitaowego: papiery wier*ycielskie i ud*iaowe2 instrumenty poc+odne Papiery wier*ycielskie > pewn orm poyczki' mog by, krtko lub dugoterminowe. 2mitent sprzedajc papiery zobowizuje si w okre#lonym terminie do ich wykupu ;do oddania dugu<. ?aley ustali, cen poyczki' w postaci najcz#ciej oprocentowania liczonego od ceny nominalnej bd@ stopy dyskonta. dune ;wierzyciel ;kupno< dunik ;sprzeda<<' zaliczane s bony' kredyt' poyczka' depozyt' weksel' czek. Papiery ud*iaowe 3korporacyjne nabycie instrumentu oznacza uzyskanie prawa wasno#ci bd@ wspwasno#, kapitau emitenta' zaliczane s akcje' udzia w spce zoo' jawnej i komandytowej' certy ikat inwestycyjny' 1nstrumenty poc+odne relacje okre#laj przysze przepywy pienine midzy stronami transakcji. .nstrumenty zawierane na okre#lony czas dajce prawo lub obowizek wystawiajcemu instrumentowi lub nabywajcemu zrealizowanie kontraktw. +o instrumentw pochodnych nale)1ontrakty terminowe typu orwards )1ontrakty utures )1ontrakt terminowy opcja A4c*estnicy transakcji na rynku kapitaowym: emitenci2 inwestor*y2 instytucje po.rednic*5ce i nad*oru. =czestnikami rynku kapitaowego s) emitenci' czyli podmioty gospodarujce ;chyba powinno by,- gospodarcze< ' poszukujce kapitau na inwestycje rozwojowe w zwizku z emisj papierw warto#ciowych. !odstawowymi grupami emitentw pap. wart. *ynku kapitaowego w !olsce sB skarb pa(stwa B przedsibiorstwa' zwaszcza spki akcyjne B banki hipoteczne emitujce listy zastawne B jednostki samorzdu terytorialnego' w szczeglno#ci gminy B undusze inwestycyjne ) inwestorzy' czyli podmioty ktre realizuj transakcje na rynku kapitaowym w celu osignicia moliwie najwikszego zysku z tego tytuu. 0ona wyrni, inwestorw indywidualnych' jak rwnie inwestorw instytucjonalnych' do ktrych zalicza si w szczeglno#ciB banki

B towarzystwa unduszy inwestycyjnych B undusze emerytalne B zakady ubezpiecze( B ?D! B inne podmioty majce struktur organizacyjn w oparciu o ktr mona realizowa, transakcje na rynku kapitaowym ) instytucje po#redniczce i nadzorujce rynek kapitaowyB gieda papierw warto#ciowych B instytucja organizujca rynek pozagiedowy' w !olsce 05>)8e5o B odpowiednie organa pa(stwowe 1omisja ?adzoru 3inansowego B .zba 1liringowa' czyli podmiot rozliczajcy transakcje na rynku i prowadzcy ewidencj pap. wart. ;w !olsce- 1rajowy +epozyt !apierw /art.< B instytucje maklerskie' w#rd ktrych mona wymieni,- biura maklerskie w ramach struktur organizacyjnych bankw oraz samodzielne domy maklerskie ;w notatkach zadania' ktre one realizuj<. 6. Pojecie i rod*aje fundus*y inwestycyjnyc+7 istota wsplnego inwestowania. 3=?+=>& .?/2>5E8EF?E) jest instytucj zbiorowego inwestowania posiadajc osobowo#, prawn. !ien. wpacane na undusze tworz tzw. mas majtkow ' ktra jest inwestowana w rne instrumenty *1 ;akcje' obligacje' bony skarbowe itd.<3unduszem zarzdza towarzystwo unduszy inwestycyjnych 53.. ?ajcz#ciej' dla kadej irmy zarzdzajcej pienidzmi pracuje wiele analitykw' specjalistw posiadajcych wiedz i do#wiadczenie w inwestowaniu. 3undusz .nwestycyjny i 53.' ktre nim zarzdza maj oddzielne osobowo#ci prawne. 0ajtek unduszy inwestycyjnych jest rozdzielny z majtkiem 53.. *O+&4F2 3=?+=>&E .?/2>5E8EF?E8Ga</g ormy prawnej)Otwarte 3.O ) nie maj okre#lonej maksymalnej ilo#ci #r. in. Fakie mog stanowi, ich aktywa' ilo#, ich jed. uczestnictwa jest rwnie nieokre#lony. )>pecjalistyczne 3. otwarte >3.O lokuje pozyskane #rodki na wybranych Hubrynkach np.. na rynku nieruchomo#ci. )&amknite 3.& wart. aktyww 3.& jest okre#lona moe by, jednak zwikszana przez kolejne emisje certy ikatw inwestycyjnych. 8erty ikaty inwestycyjne s przewaanie emitowane na z gry okre#lony czas i wykupywane po tym czasie. 3undusz zamknity emituje jednostki uczestnictwa ;certy ikaty<' ktre mog by, przedmiotem wtrnego obrotu. ))8erty ikaty nie podlegaj umarzaniu. 3undusz zamknity ma z gry okre#lon wielko#, kapitau akcyjnego. a< >zczeglne typy 3. 3undusze rynku pieninego ) .nwestuj one w krtkoterminowe instrumenty rynku pieninego' czyli w bony skarbowe' certy ikaty depozytowe' bony komercyjne itp. / tych unduszach nie ma waha( cen' ale uzyskiwany w nich dochd jest niszy. ?ajbezpieczniejsze z tych unduszy inwestuj w bony skarbowe' #redniookresowe obligacje rzdowe oraz skrypty dune agencji rzdowych. 3undusz port elowy ) 3undusz sekurytyzacyjny lokuje #rodki inansowe znajdujce si w toku windykacji naleno#ci. 3undusz aktyww niepublicznych w ramach ktrego zarzdza si indywidualnymi #rodkami powierzonymi przez majtnego inwestora indywidualnego.

b< >zczeglne konstrukcje unduszy 3. z rnymi kategoriami jed. =czestnictwa 3. parasolowe ; z wydzielonymi sub unduszami<

3. podstawowe i powizane 18. Rola fundus*y emerytalnyc+ na rynku kapitaowym. 3undusz emerytalny ) wyodrbniony majtek przechowywany przez depozytariusza' majcy osobowo#, prawn' obejmujcy rnorodne lokaty i #rodki pienine' podzielony na jednostki rozrachunkowe ;udziay<J zarzdzany przez powszechne towarzystwo emerytalne ;w drugim ilarze jako otwarty undusz emerytalny< lub przez pracownicze towarzystwo emerytalne ;w !!2 jako pracowniczy undusz emerytalny<' prowadzce polityk inwestycyjn unduszu i dce do osignicia moliwie najwyszej stopy zwrotu przy zachowaniu ogranicze(' wynikajcych z przepisw K=stawy o organizacji i unkcjonowaniu unduszy emerytalnychK. O32 nale do najwikszych inwestorw instytucjonalnych rynku inansowego' ktrym prawo powierza zadanie gromadzenia i pomnaania #rodkw zebranych na indywidualnych kontach czonkw O32 z przeznaczeniem na emerytur. Otwarte 3undusze 2merytalne s podmiotami tworzcymi .. ilar nowego systemu emerytalnego w !olsce. 3undusze zarzdzane s przez !owszechne 5owarzystwa 2merytalne ;!52<. Fedno !52 moe zaoy, tylko jedno O32. !52 dziaa wycznie w ormie spki akcyjnej. Otwarty 3undusz 2merytalny to co# w rodzaju skarbonki' do ktrej wkadamy pienidze. &arzdzaniem' tymi pienidzmi zajmuj si !52. 3undusz umoliwia grupowanie rozproszonych #rodkw z indywidualnych wpat ubezpieczonych w due pule' ktre s inwestowane na rynku inansowym. +aje to duo wiksze moliwo#ci inwestowania ni tradycyjne konto bankowe. Oszczdno#ci zostaj bowiem powierzone specjalistom' a ci lokuj je rwnie w tych segmentach rynku inansowego' do ktrych drobny inwestor nie ma dostpu. &apewnia to wiksze przychody' nisze prowizje maklerskie oraz zmniejsza ryzyko inwestowania dziki moliwo#ci znacznego zrnicowania lokat ;ich dywersy ikacji<. 3undusz moe dokonywa, tylko bezpiecznych inwestycji ograniczonych specjalnymi limitami dla poszczeglnych kategorii lokat i ich udziaw w warto#ci aktyww. Dopuszczone (przewidziane w przepisach) s nastpujce kategorie lokat obligacje' bony i inne papiery warto#ciowe emitowane przez >karb !a(stwa lub ?arodowy Dank !olski oraz poyczki i kredyty udzielane tym podmiotom' obligacje i inne papiery warto#ciowe gwarantowane przez >karb !a(stwa lub ?arodowy Dank !olski' a take depozyty' kredyty i poyczki przez nie gwarantowane' depozyty bankowe i bankowe papiery warto#ciowe' akcje spek notowanych na giedzie' akcje narodowych unduszy inwestycyjnych' obligacje i inne dune papiery warto#ciowe emitowane przez jednostki samorzdu terytorialnego i zabezpieczone cakowicie obligacje innych podmiotw' jednostki uczestnictwa unduszy inwestycyjnych' listy zastawne emitowane przez banki hipoteczne. &godnie z prawem undusze emerytalne mog do IL procent swoich aktyww lokowa, w akcje spek giedowych' do %L procent w papiery ?arodowych 3unduszy .nwestycyjnych za# do piciu procent w papiery zagraniczne. ?atomiast inwestycje w papiery skarbowe wa#ciwie nie s objte limitami. 11. 9adania :;(. 1omisja ?adzoru 3inansowego sprawuje nadzr nad sektorem bankowym' rynkiem kapitaowym' ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz nad instytucjami pienidza elektronicznego. +o zada( 1omisji naley ponadtoa. podejmowanie dziaa( sucych prawidowemu unkcjonowaniu rynku inansowegoJ b. podejmowanie dziaa( majcych na celu rozwj rynku inansowego i jego konkurencyjno#ciJ c. podejmowanie dziaa( edukacyjnych i in ormacyjnych w zakresie unkcjonowania rynku inansowegoJ d. udzia w przygotowywaniu projektw aktw prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem inansowymJ

e. stwarzanie moliwo#ci polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporw midzy uczestnikami rynku inansowego' w szczeglno#ci sporw wynikajcych ze stosunkw umownych midzy podmiotami podlegajcymi nadzorowi 1omisji a odbiorcami usug #wiadczonych przez te podmiotyJ . wykonywanie innych zada( okre#lonych ustawami. 8elem nadzoru nad rynkiem inansowym jest zapewnienie prawidowego unkcjonowania tego rynku' jego stabilno#ci' bezpiecze(stwa oraz przejrzysto#ci' zau ania do rynku inansowego' a take zapewnienie ochrony interesw uczestnikw tego rynku. ?adzr nad dziaalno#ci 1?3 sprawuje !rezes *0. 1%. :rajowy $epo*yt Papierw <arto.ciowyc+ = 9adania $o gwnyc+ *ada> :$P< naley: Ro*lic*anie transakcji *awartyc+ na public*nym rynku papierw warto.ciowyc+ +epozyt dokonuje trans erw papierw warto#ciowych midzy kontami depozytowymi uczestnikw oraz realizuje przelewy pienine midzy rachunkami uczestnikw w banku rozliczeniowym. Operacje te s nastpstwem zawartych na rynku transakcji oraz innych operacji' w wyniku ktrych papiery warto#ciowe zmieniy wa#ciciela. Pr*ec+owywanie papierw warto.ciowyc+ dopus*c*onyc+ do public*nego obrotu +epozyt prowadzi konta depozytowe' na ktrych zapisywane s papiery warto#ciowe uczestnikw systemu depozytowego. /szystkie papiery warto#ciowe i instrumenty inansowe zoone w 1rajowym depozycie wystpuj pod oznaczeniami kodowymi' ktre nadawane sN zgodnie z tre ci norm' ogoszonych przez .nternational >tandard Organization ;.>O<. O Reali*acja *obowi5*a> emitentw wobec wa.cicieli papierw warto.ciowyc+ +epozyt w imieniu emitentw dokonuje nastpujcych operacji- wypat dywidendy i odsetek z tytuu zdeponowanych papierw warto#ciowych' realizacji praw poboru' asymilacji serii akcji' konwersji akcji imiennych na akcje na okaziciela' obsugi operacji zamiany akcji w zwizku z czeniem si spek' splitw akcji i zamiany obligacji zamiennych na akcje. ;ad*r nad *godno.ci5 wielko.ci emisji papierw warto.ciowyc+ *najduj5cyc+ si? w obrocie +o obowizkw 1+!/ naley kontrola zgodno#ci sumarycznej liczby papierw warto#ciowych zapisanych na rachunkach uczestnikw z wielko#ci emisji. 9ar*5d*anie (undus*em Ro*lic*eniowym +epozyt prowadzi undusz gwarancyjny utworzony z wpat swoich uczestnikw. 8elem unduszu jest zapewnienie wykonania rozlicze( w przypadku wystpienia braku #rodkw pieninych niezbdnych do rozliczenia transakcji na rachunku uczestnika. 1'. Poj?cie i rod*aje obligacji !bligacja to w przeciwie(stwie do udziaowych papierw warto#ciowych' ktrymi s akcje papiery wierzycielskie inaczej poyczkowe. / zwizku z ich emisj emitent otrzymuje zasilenie inansowe' ktre powinien zwrci, obligatoriuszom na z gry okre#lonych warunkach. Oznacza to' e obligatoriusze' czyli posiadacze obligacji otrzymuj stosowne wynagrodzenie z tytuu nabycia obligacji' czy odsetki patne z gry lub z dou' maj rwnie gwarancje' i posiadane przez nich obligacje zostan wykupione w stosowym terminie. 2misja obligacji moe by, gwarantowana przez inny podmiot' ni emitent. / przypadku niewypacalno#ci emitenta podmiot ten przyjmuje na siebie zobowizania obligacyjne. 2misje obligacji musz by, na rynku publicznym lub prywatnym. 4dresatami emisji obligacyjnych na pierwotnym rynku prywatnym s przede wszystkim banki. !bligacje mog5 by w formie: a< materialnej orma dokumentu' coraz bardziej spotykana b< zdematerializowanej zapisane na rachunkach inwestorskich :lasyfikacja obligacji2 c*yli pod*ia na grupy: %. sposb ponoszenia wasno#ci imienne na okaziciela 6. sposb okre#lania dochodu oprocentowanie stae oprocentowanie zmienne czyli indeksowane. 0oe by, to /.DO*' stopa ?D! ) lombardowe' redyskontowe' re inansowe' rentowno#, bonw skarbowych C. ze wzgldu na sposb zabezpieczenia inwersorw nabywcy-

 zabezpieczone szczeglny tryb zabezpieczenia poprzez porczenie' osobiste lub majtkowe ;zastawy' przywaszczenia' hipoteki< emitenta niezabezpieczone za ktrych wykup odpowiada obligatoriusz caym majtkiem I. ze wzgldu na osob emitenta >karbowe najwaniejsza grupa w !olsce ;ok. QLR< inansowanie de icytu budetowego' sprzedawane na rynku krajowym i zagranicznym' najbardziej bezpieczne' najnisza stopa zwrotu' rne terminy wykupu. 1omunalne ;manipulacyjne< emitowane przez jednostki terytorialne zwizane z konkretn inwestycj' jest to instrument dugu zacigane na budow drg' inwestycje kulturalne' mniej bezpieczne ni skarbowe' wysza rentowno#, Obligacje bankw najmniej wana grupa emitentw w !olsce' rzadko s emitentami ?D!. 2mituje po to eby wpyn, na system bankowy. Danki komercyjne emituj do pozyskania @rda inansowana Obligacje przedsibiorstw zrnicowane pod wzgldem ryzyka' kady ma prawo do emisji je#li posiada status prawny o rnej kondycji inansowej i rna jest ich rentowno#,' oprocentowanie najcz#ciej na podstawie /.DO* i mara. 1).(unkcje obligacji ) poyczkowa emitent uzyskuje kapita' ktrym moe dysponowa,' ) lokacyjna inwestor ma moliwo#, ulokowania wolnych #rodkw w stosunkowo bezpieczny' a wiec i atrakcyjny papier warto#ciowy' ) patnicza posiadacze obligacji mog regulowa, nimi wasne zobowizania' w drodze przeniesienia obligacji przez aktualnego jej wa#ciciela na jego wierzyciela' ) obiegowa moliwo#, przenoszenia obligacji przez jej wa#ciciela na inny podmiot' ) gwarancyjna okre#lony stopie( pewno#ci' e zobowizania emitenta wynikajce z obligacji zostan zrealizowane' dodatkowe funkcje-) promocyjna inansowanie projektw inwestycyjnych za pomoc obligacji zwiksza zainteresowanie inwestorw' ) prywatyzacyjna nabywca obligacji zyskuje prawo do ich wymiany na akcje przedsibiorstw komunalnych' bd@ na inne skadniki mienia komunalnego' np. mieszkania. 1,. @mitenci obligacji: 2mitenci' czyli podmioty gospodarujce poszukujce kapitau na inwestycje rozwojowe w zwizku z emisj pap. wart. !odstawowymi grupami emitentw pap. watr. w !olsce s >karb !a(stwa !rzedsibiorstwa' zwaszcza spki akcyjne Danki hipoteczne emitujce listy zastawne Fednostki >amorzdu 5erytorialnego ; w szczeglno#ci gminy<

3undusze .nwestycyjne 1/. Poj?cie i rod*aje akcji. 418F2) to papiery warto#ciowe potwierdzajce prawo wasno#ci ich posiadacza co do podmiotu gospodarczego ktry wyemitowa akcje. !rawa te dotycz moliwo#ci wpywania na decyzje zarzdcze podejmowane w spce jak rwnie okre#lonych kwestii majtkowych. 2mitentami w !olsce mog by, spki akcyjne i komandytowo akcyjne. 2misja akcji suy zwikszeniu warto#ci kapitau akcyjnego spki. 0oe mie, ona miejsce na rynku prywatnym. >pka akcyjna bd@ komandytowo)akcyjna moe by, take ktrego akcje znajduj si w obrocie publicznym. ?a giedzie papierw warto#ciowych w /arszawie lub na centralnej tabeli o ert' przy czym do obrotu publicznego spka jest dopuszczana w zwizku z decyzj komisji nadzoru inansowego. !olskie spki kapitaowe mog by, rwnie na innych giedach europejskich co swobod przepywu w warunkach eurorynku.

:lasyfikacja akcji: %.sposb przenoszenia praw) imienne cesja ;5ET1O na rynku prywatnym< mog by, opacone w cz#ci z przed ich pobraniem' akcjonariusz jest zaewidencjonowany w 1sidze 4kcji .miennych >4 ) na okaziciela wrczenie lub przeksigowanie ;na rynku publicznym i prywatnym<' musz by, opacone w cao#ci przed ich pobraniem. 6. orma dokumentu) materialne ;dokument papierowy' izycznie istniejce< skadajce si z paszcza' arkusza kuponowego i talonu ) zdematerializowane ;zapis elektroniczny< dowodem ich posiadania jest #wiadectwo depozytowe ;na rynku publicznym< C. orma pokrycia rwnowarto#ci pieninej akcji)opacone gotwk cakowicie lub cz#ciowo ) aportowe ;wniesienie wkadu rzeczowego do spki< I. w przypadku akcji emitowanych w ormie dokumentw papierowych moliwa jest ich klasy ikacja na pojedyncze i zbiorcze ;na jednym arkuszu akcyjnym ujmuje si wicej ni jedn akcj< M. wielko#, uprawnie( przysugujcych akcjonariuszowi) zwyke ) uprzywilejowane ;korzystajce ze szczeglnych uprawnie( w porwnaniu z akcjami zwykymi< 10. (unkcje akcji ;jest papierem warto#ciowym ;instrumentem inansowym< #wiadczcym o udziale posiadacza akcji w kapitale spki akcyjnej. 4kcja uprawnia do otrzymywania dywidend' uczestniczenia w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy' prawa poboru akcji nowych emisji. +aje rwnie bierne prawo w wyborcze do zarzdu' rady nadzorczej' komisji rewizyjnej spki' prawo gosu na walnych zgromadzeniach akcjonariuszy i prawo do udziau w majtku polikwidacyjnym w przypadku likwidacji spki<. ) umoliwiaj bezpo#redni udzia w przedsiwziciu ;udzia inansowy' czerpanie zysku<' ) umoliwiaj elastyczny przepyw kapitau ze wzgldu na nieograniczone moliwo#ci nabywania lub zbywania akcji' ) stanowi @rdo kapitau na przysze inwestycje' ) moliwo#, kupowania akcji rnych irm ogranicza ryzyko Pytanie 1A Uprawnienia akcjonariuszy (korporacyjne i majtkowe) 4kcjonariusze maj okre#lone obowizki i prawa wobec spki. .ch podstawowym obowizkiem jest opacanie akcji' ktre posiadaj. !rawa akcjonariuszy mona podzielnic na dwie gwne grupyPrawa korporacyjne 3*wi5*ane * Prawa maj5tkowe 3*wi5*ane * posiadan5 podejmowaniem decy*ji odno.nie d*iaalno.ci pr*e* akcjonarius*a c*?.ci5 kapitau spki : spki : !rawo uczestnictwa w spce !rawo do dywidendy ;udzia w zysku spki< !rawo uczestniczenia w walnym !rawo poboru akcji nowej emisjiJ zgromadzeniu akcjonariuszyJ !rawo do in ormacjiJ !rawo do udziau w majtku spki ;w razie jej likwidacji< !rawo gosu ;czynne prawo wyborcze<J Dierne prawo wyborczeJ !rawo mniejszo#ci ;gosowanie w grupach akcjonariuszy< 16. (ormy upr*ywilejowania akcji /ielko#, uprawnie( przysugujcych akcjonariuszom)&wyke )=przywilejowane korzystajce ze szczeglnych uprawnie( w porwnaniu z akcjami zwykymi 4pr*ywilejowanie akcji dotyc*y: )/ysoko#, wypaconej na % akcj dywidendy ;m. in. dywidenda skumulowana< )Ticzba gosw przypadajcych na % akcj na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy )!rawa do przypadajcego na dan akcj majtku spki w razie jej likwidacji )!ierwsze(stwa' podjcia akcji nowych emisji %8.#ertyfikaty inwestycyjne a jednostki uc*estnictwa w fundus*u inwestycyjnym

#ertyfikaty inwestycyjne !apier warto#ciowy

Bednostki uc*estnictwa w fundus*u inwestycyjnym ?ie s papierami warto#ciowymi

2mitowane przez undusze inwestycyjne zamknite' 2mitowane przez undusze inwestycyjne otwarte i specjalistyczne lub mieszane specjalistyczne otwarte 0og by, notowane na giedzie ?ie podlegaj umorzeniu %1. Cisty *astawne. ?ie notowane na giedzie !odlegaj umorzeniu

Tisty zastawne s to dune papiery warto#ciowe' do emitowania ich uprawnione s tylko banki hipoteczne' obrt nimi reguluje ustawa o listach zastawnych i bankach hipotecznych. Tisty zastawne dzielimy na)hipoteczne listy zastawne ) papier warto#ciowy imienny lub na okaziciela' emitowany na rynku nieruchomo#ci' ktrego podstaw emisji jest wierzytelno#, zabezpieczona hipotek. Fest rodzajem obligacji i moe by, emitowany jedynie przez banki hipoteczne' ktre zobowizuj si do spenienia okre#lonych #wiadcze( pieninych takich jak wypata odsetek i wykup listw zastawnych. Gipoteczne listy zastawne wystpuj w ormie dokumentu lub w postaci zdematerializowanej' mog by, nominowane w zotych lub w walucie obcej i stanowi ochron oszczdzajcego oraz zabezpieczenie dugoterminowych inwestycji. )publiczne listy zastawne papier warto#ciowy imienny lub na okaziciela' ktrego podstaw emisji stanowi udzielone przez bank hipoteczny kredyty zabezpieczone gwarancj lub porczeniem)>karbu !a(stwa' )?arodowego Danku !olskiego' )/splnot 2uropejskich lub ich pa(stw czonkowskich' )2uropejskiego Danku Odbudowy i *ozwoju' )2uropejskiego Danku .nwestycyjnego' )0idzynarodowego Danku Odbudowy i *ozwoju ;Danku Uwiatowego< )albo kredyty udzielone powyszym instytucjom publicznym. Zalety listw zastawnych: ) jasne ramy prawne ) wysoki poziom bezpiecze(stwa ) banki hipoteczne s po#redni wasno#ci bankw z =2 o silnych podstawach inansowych' moliwe potencjalne wsparcie ) szybko rozwijajcy si sektor kredytw hipotecznych w !olsce ) moliwo#, obrotu na rynku wtrnym

Wady listw: ) niesprzyjajce otoczenie prawne- przewleke procedury' zmieniajce si przepisy

ramy prawne nie w peni obejmuj wszystkie ryzyka' np. ryzyko stopy procentowej i kursowe ) prawdopodobne niedopasowanie zapadalno#ci pomidzy listami a kredytami w rejestrach zabezpiecze( ) ryzyko kredytowe w obrbie rejestru zabezpieczenia- koncentracja' wysoki udzia kredytw komercyjnych' przewanie kredyty denominowane w walutach obcych. %%. 1nstrumenty poc+odne: futures2 forwards2 options2 swaps. .nstrumenty pochodne- stosownie do ustawy * dnia %0 maja %88) r. o fundus*ac+ inwestycyjnyc+ instrumenty poc+odne to prawa maj5tkowe2 ktryc+ cena rynkowa *aley be*po.rednio lub po.rednio od ceny lub warto.ci papierw warto.ciowyc+2 o ktryc+ mowa w art. ' pkt 1 lit. a ustawy o obrocie instrumentami finansowymi2 ora* inne prawa maj5tkowe2 ktryc+ cena rynkowa be*po.rednio lub po.rednio *aley od ks*tatowania si? ceny rynkowej walut obcyc+ lub od *miany wysoko.ci stp procentowyc+. 8ho, rozpito#, rnego rodzaju ormu takich kontraktw jest ogromna' to w#rd instrumentw pochodnych mona wyrni, kilka podstawowych rodzin kontraktw- swapy' opcje' tzw. transakcje terminowe ; utures oraz orward< oraz warranty. .nstrumenty pochodne mona podzieli, na dwie grupy)instrumenty o ryzyku symetrycznym ;kontrakty terminowe' mog to by, kontrakty typu orward i utures oraz swapy<. ).nstrumenty o ryzyku niesymetrycznym ;opcje' warranty' obligacje zmienne<. :ontrakty terminowe to rodzaj transakcji inansowych. !rzedmiotem obrotu nie s tutaj izyczne przedmioty bd@ papiery warto#ciowe lecz umowy ;kontrakty< na transakcje' ktre zostan wykonane w przyszo#ci ;mwi si o nich instrumenty pochodne bd@ derywaty<. 8ena na produkt' o ktrym jest mowa w umowie' jest okre#lana ju w momencie zawarcia umowy. $o kontraktw terminowyc+ *alic*amy: (utures2 (orward 3utures ;kontrakt terminowy< D to instrument finansowy2 b?d5cy rod*ajem umowy2 *awartej pomi?d*y kupuj5cym 3spr*edaj5cym a gied5 lub i*b5 ro*lic*eniow52 w ktrej spr*edaj5cy *obowi5*uje si? spr*eda okre.lony instrument ba*owy *a .ci.le okre.lon5 cen? w .ci.le okre.lonym terminie. #ena2 wedug ktrej strony pr*eprowad*5 transakcje w pr*ys*o.ci2 *wana jest cen5 terminow5 3futures price 2 *a. d*ie>2 w ktrym strony *obowi5*ane s5 pr*eprowad*i transakcj? to data ro*lic*enia 3settlement date lub data dostawy 3deliEery date . &naczna wikszo#, kontraktw utures jest rozliczana gotwkowo ) zaledwie kilka procent kontraktw jest rozliczane w drodze dostawy aktyww bazowych. !odstawowa orma kontraktu utures jest taka sama jak kontraktu orward. *nica polega na tym' e utures jest rozliczny na koniec kadego dnia. 0ona powiedzie,' e kontrakt utures jest jak cig kontraktw orward. 0oliwo#ci wykorzystania tych instrumentw to )hedging ) zabezpieczenie ceny planowanego lub obecnego port ela' )arbitra wykorzystanie chwilowej nierwnowagi na rynku w celu zrealizowania zysku bez ryzyka' )spekulacje otwieranie pozycji na rynku derywatw w celu zrealizowania zysku. *odzaje kontraktw utures-

%L

)walutowy' )procentowy' )indeksowy' )towarowy. 8ena utures V ;jest wysza od< ceny natychmiastowej. 8ena utures wzrasta wraz z wyduaniem si okresu pozostaego do wykonania kontraktu. 8ena utures zblia si do ceny natychmiastowej' gdy skraca si czas do realizacji kontraktu. Fest to e ekt dziaania rynku i ekonomiczne my#lenie inwestorw. 8ena utures in ormuje o oczekiwaniach rynku co do ksztatowania si ceny spot w momencie okre#lonym jako termin dostawy w konkretnym kontrakcie terminowym. *ozliczenie transakcji utures)!ozycja duga. / dniu rozliczenia- &apata i przyjcie instrumentu bazowego po z gry ustalonej cenie. &amknicie pozycji- zawarcie transakcji Wodwrotnej$ tj. sprzeda tej samej liczby kontraktw. )!ozycja krtka. / dniu rozliczenia- +ostarczenie instrumentu bazowego po z gry ustalonej cenie. &amknicie pozycji- zawarcie transakcji Wodwrotnej$ tj. kupno tej samej liczby kontraktw. (orward ) instrument inansowy' transakcja terminowa np.na kurs walut' cen ryu . !olega na kupnie X sprzeday zasobu Y za E. 1urs po jakim zostanie dokonana transakcja oraz wielko#, transakcji zostaj ustalone w dniu jej zawarcia' natomiast izyczna dostawa zasobw musi nastpi, w #ci#le okre#lonym dniu w przyszo#ci. / przypadku niektrych orwardw po upywie terminu umowy mona nie dostarcza, zasobw' a tylko zapaci, rnic pomidzy cen poprzednio uzgodnion w kontrakcie a cen obowizujc w dniu wyga#nicia umowy. / transakcjach typu orward instnieje ryzyko nie wywizania si z umowy transkacyjnej poniewa instrument ten nie podlega standaryzacji i nie jest regulowany przez izb rozliczeniow. 3orward to produkt typu tailor made ;uszyty na miar< ) kada umowa jest tworzona dla indywidualnego klienta' dlatego negocjowane s nastpujce warunki ;dotyczy kontraktu walutowego<)kwoty w obu walutach' ktre zostan wymienioneJ )data' godzina i miejsce wykonaniaJ )jeeli ma by, rozliczny w gotwce' to bierze si #redni rnicy pomidzy kursami kupna i sprzeday' kwotowanymi przez okre#lony bankJ )jeeli jedna ze stron sp@ni si z dokonaniem patno#ci wwczas naliczane s odsetki od nalenej kwoty rozliczeniaJ / chwili wystawiania kontraktu warto#, tera@niejsza netto rynkowego kontraktu orward jest rwna zeru. 1ontrakty s zawierane dlatego' e jedna strona transakcji np. kupujcy oczekuje' e cena za okre#lony czas bdzie rnia si od ceny wykonania transakcji. !pcja ;w klasycznym rozumieniu< daje jej posiadaczowi ;KnabywcyK< prawo ;lecz nie obowizek< do nabycia ;w przypadku opcji kupna ang. call< lub sprzeday ;w przypadku opcji sprzeday ang. put< danego dobra po z gry okre#lonej cenie. !rawo to moe by, zrealizowane w dniu wyga#nicia opcji ;opcja europejska< lub w dowolnym dniu od daty zawarcia kontraktu opcyjnego do daty wyga#nicia wcznie ;opcja ameryka(ska<' ew. w kilku #ci#le okre#lonych datach ;opcja bermudzka<. / przeciwie(stwie do nabywcy' sprzedajcy opcj ;KwystawcaK< jest zobowizany do sprzedania lub zakupu danego dobra od nabywcy opcji' jeeli ten uzna' e zechce z posiadanego prawa skorzysta, ;czyli uzna wykonanie opcji za opacalne<. / praktyce opcja zostaje zrealizowana' je#li przewidywana przez ni cena jest lepsza ni cena o erowana na wolnym rynku w danym czasie. &ysk nabywcy opcji jest wwczas rwny rnicy midzy cen rynkow' a cen realizacji opcji. & tego wzgldu w wielu wypadkach rozliczenie opcji odbywa si nie poprzez zawarcie aktycznej transakcji do ktrej opcja uprawnia ;rozliczenie rzeczywiste<' lecz jedynie przez wypat posiadaczowi opcji przez wystawc sumy pieninej' odpowiadajcej wXw rnicy cen ;rozliczenie nierzeczywiste<. & reguy rozliczenie rzeczywiste stosuje si w przypadku towarw oraz obligacji. / przypadku innych aktyww' cz#ciej spotykane jest rozliczenie nierzeczywiste.

%%

/ zamian za nabycie opcji nabywca paci wystawcy cen' zwan premi opcyjn. /arto#, opcji silnie zaley nawet od niewielkich waha( notowa( przedmiotu transakcji' ponadto zaley ona od rnych innych czynnikw' dlatego warto#, opcji trudno jest wycenia,. .stniej rne metody i modele okre#lania ceny opcji. &aj, mona nastpujce pozycje w opcjach)duga pozycja w opcjach kupna ;nabycie opcji kupna' gdy spodziewamy si' e walor moe zdroe,< ryzyko dla nabywcy jest ograniczone do wysoko#ci zapaconej premii a potencjalny zysk moe by, nieograniczonyJ )duga pozycja w opcjach sprzeday ;nabycie opcji sprzeday' gdy spodziewamy si' e cena waloru moe by, mniejsza< ryzyko dla nabywcy ogranicza si do wysoko#ci zapaconej premii a potencjalny zysk moe by, nieograniczonyJ )krtka pozycja w opcjach kupna ;wystawienie opcji kupna' gdy spodziewamy si walor moe tanie,< ryzyko dla sprzedajcego jest nieograniczone a potencjalny zysk nie bdzie wikszy ni wysoko#, otrzymanej premii za ryzykoJ )krtka pozycja w opcjach sprzeday ;wystawienie opcji sprzeday' gdy spodziewamy si' e walor moe zdroe,< ryzyko dla wystawcy opcji jest nieograniczone a potencjalny zysk nie bdzie wikszy ni wysoko#, otrzymanej premii za ryzyko. 9%: 1ada opcja jest kontraktem pomidzy dwoma podmiotami ;wyjtkiem s kontrakty notowane na giedzie' gdzie kontrakt nie zawierany jest midzy stronami bezpo#rednio' lecz drug stron de acto jest gieda<. 1ontrakt opcyjny moe by, bardzo skomplikowany' ale minimalnie musi zawiera, nastpujce specy ikacje jakie prawo daje posiadaczowi opcja' czy jest to opcja dajca prawo kupna czy prawo sprzeday. sposb rozliczenia ;rzeczywisty czy nierzeczywisty< ilo#, i rodzaj instrumentu bazowego ;np. %LL akcji irmy YE&' % mln Z< cen wykonania' ktra jest cen po jakiej bdzie dokonana transakcja po wyga#niciu opcji przy rozliczeniu nierzeczywistym sposb wyznaczania ceny rozliczeniowej ;rynkowej< dat wyga#nicia opcji dat lub daty moliwego wykonania ;je#li opcja nie jest europejska< standard kwotowania opcji na rynku np. w przypadku opcji giedowych zazwyczaj stosowane s mnoniki np. %LL lub %L ;na 7!/ opcje na indeks /.7 6L kwotowane s z mnonikiem %L<' mnoc kurs opcji przez mnonik otrzymujemy premie za jak s handlowane opcje. w przypadku opcji egzotycznych dokadn unkcj wypaty tj. wzr lub algorytm wyliczania warto#ci kwoty rozliczenia z tytuu wykonania opcji 7wny podzia opcji wyglda nastpujco Opcje na rynku regulowanym. o opcje na akcje o opcje na towary o opcje na obligacje i stope procentow o opcje na indeksy o opcje na kontrakty utures opcje na rynku nieregulowanym ;O58< o opcje na stop procentow o opcje na waluty o opcje na swapy !odzia opcji ze wzgldu na styl opcja europejska moe byc wykonana tylko w momencie wyga#nicia opcja ameryka(ska moe by, wykonana przed terminem wyga#nicia opcja egzotyczna opcja ktra moe by, wykonana tylko w #ci#le okreslonych warunkach i przy zachowaniu szeregu warunkw.

%6

/arto#, opcji moe by, wyliczona poprzez zastosowanie metod wyceny opartych na nastpujcych wspczynnikach biecej ceny instrumentu bazowgo ceny rozliczenia opcji kosztu utrzymywania otwartej pozycji' wliczajc utracone odsetki i dywidendy czasu do wyga#nicia opcji przewidywanej przyszej zmienno#ci ceny instrumentu biecego &wap to umowa pomidzy dwoma podmiotami na wymian przyszych przepyww pieninych. =mowa ta okre#la jak ma wyglda, rozliczenie oraz kiedy przepywy maj nastpi,. / szczeglno#ci moe polega, na umowie midzy dwoma podmiotami' w ktrej patno#, o oprocentowaniu zmiennym zamieniana jest na patno#, o oprocentowaniu staym. !ozwala to uzyska, korzy#ci obu stron. 4c*estnicy rynku swapw 2nd users ) aktyczni klienci rynku swapw' chccy zabezpieczy, posiadane aktywa' zobowizania' lub inwestorzy spekulujcy na zmian warunkw rynkowych. 0arket maker ) twrcy rynku' instytucje inansowe zapewniajce pynno#, rynkowi' poprzez dokonywanie przeciwstawnych pozycji na rynku swapw. 2nd users z reguy dokonuj transakcji z market makers' ni z innymi klientami. 0arket makers zwykle zabezpieczaj otwarte pozycje poprzez zawarcie przeciwstawnego kontraktu lub przy uyciu pynnych rynkw ; utures i obligacje skarbowe<. !o#rednicy inansowi ) znajduj si pomidzy dwiema stronami kontraktu' przejmujc na siebie ryzyko kredytowe' zwizane z niewywizaniem si jednej ze stron z kontraktu. Fako premie za ponoszone ryzyko po#rednik pobiera odpowiedni opat. 1ontrakty swap tworz bardzo liczn rodzin' ktr mona klasy ikowa, przyjmujc rne kryteria. !oniej przedstawiony jest podzia ze wzgldu nainstrument ba*owy )procentowe ) dopasowane )walutowe ) zaliczkowe )walutowo)procentowe ) amortyzowane ) towarowe ) oparte na papierach warto#ciowych ) oparte na standingu kredytowym ) o zmiennej kwocie kontraktu c+arakter kwoty podstawowej wielko. i *mienno. kwoty podstawowej rod*aj transakcji ) proste' klasyczne ;plain [anilla< moment *ako>c*enia) zamykane w terminie

) z prawem wcze#niejszego ) mody ikowane ;swap zamknicia deri[ati[es< ) z prawem przeduenia walute terminu zamknicia ) jednowalutowe ) dwuwalutowe moment ro*poc*?cia ) rozpoczte z umow ) odoone

) oparte na pasywach ) oparte na rozmaitych indeksach ) oparte na aktywach >wapy dzielimy na

swapy pierwszej generacji swapy drugiej generacji

+o pierwszej generacji inansowych swapw nale trzy podstawowe rodzaje kontraktw-

%C

swap walutowy ;ang. currency swap' 3Y swap< swap stopy procentowej ;ang. interest rate swap' .*>< swap walutowo)procentowy' zwany rwnie swapem walutowym rynku kapitaowego ;ang. cross currency interest rate swap' 8.*><.

+rug generacj swapw tworz transakcje bdce mody ikacj klasycznych swapw lub te mody ikacj innych instrumentw inansowych. Tista swapw nowszej generacji nie jest zamknita. /ci powstaj nowe rodzaje kontraktw' ktre wyodrbniane s wedug najrniejszych kryteriw' takich jak na przykad konstrukcja transakcji' instrument bazowy' zastosowanie. ?ie ma adnych ogranicze( w konstruowaniu nowych typw swapw. /iele kontraktw nie ma jeszcze polskie nazwy. ?ajwaniejszymi swapami drugiej generacji s

swap amortyzowany ;ang. amortising swap<' swap zaliczkowy ;ang. accreting swap' drawdown swap<' swap o zmiennej kwocie kontraktu ;ang. roller)coaster<' swap op@niony ;ang. orward start swap' de er swap<' swap prolongowany ;ang. e\tandable swap<' callable swap' puttable swap' capped swap' loored swap' callared swap' swap zero)kuponowy ;ang. zero)coupon swap<' opcja swapowa ;ang. swaption<' swap aktyww ;ang. asset swap<' swap towarowy ;ang. commodity swap<' swap na zwok w spacie kredytu ;ang. credit de ault swap<' swap cakowitego dochodu ;ang. total return swap<' swapy katastro iczne ;ang. catastrophe swaps' 845 swaps<.

%'. 1stota +andlu giedowego. 7iedy stanowi instytucje organizujce obrt wystandardyzowanymi instrumentami inansowymi takimi jak akcje' obligacje' opcje oraz kontrakty utures. +wie najwiksze ameryka(skie giedy zlokalizowane s w ?owym Eorku. ?ew Eork >tock 2\change ;?E>2< oraz 4merican >tock 2\change ;402Y<. +ostp do rynku giedowego dla irm i osb izycznych jest moliwy poprzez wyspecjalizowanych po#rednikw. 7iedy stanowi pole dziaania brokerw' zawierajcych transakcje pomidzy sob' lecz na rachunek klientw oraz otwierajcych pozycje na wasny rachunek dealerw. / !olsce od %QQ% roku rol giedy peni powoana przez >karba !a(stwa 7ieda !apierw /arto#ciowych w /arszawie. %). Poj?cie i cec+y giedy papierw warto.ciowyc+ Fieda Papierw <arto.ciowyc+ w <ars*awie dziaa w oparciu o ustawy z dnia 6Q lipca 6LLM r.- o o ercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentw inansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spkach publicznych ;Kustawa o o ercie i spkach<J o obrocie instrumentami inansowymi ;Kustawa o obrocieK<J o nadzorze nad rynkiem kapitaowym ;Kustawa o nadzorzeK<. 5radycje rynku kapitaowego w !olsce sigaj roku %A%S' kiedy to powoano do dziaania pierwsz w /arszawie 7ied 1upieck. >woj dziaalno#, w obecnej ormie 7ieda rozpocza w dniu %P kwietnia %QQ% r.' od pocztku organizujc obrt papierami warto#ciowymi w ormie elektronicznej. 7ieda !apierw /arto#ciowych jest spk akcyjn powoan przez >karb !a(stwa. &adaniem 7!/ jest organizacja obrotu instrumentami inansowymi. 7ieda zapewnia koncentracj w jednym miejscu i czasie o ert kupujcych i sprzedajcych w celu wyznaczenia kursu i realizacji transakcji. Obowizujcy na 7iedzie /arszawskiej system obrotu charakteryzuje si tym' e kursy poszczeglnych instrumentw inansowych ustalane s w oparciu o zlecenia kupujcych i sprzedajcych' std te zwany jest on rynkiem kierowanym zleceniami. Oznacza to' e w celu

%I

ustalenia ceny instrumentu sporzdza si zestawienie zlece( zawierajcych dyspozycje kupna i sprzeday. 1ojarzenia tych zlece( dokonuje si wedug #ci#le okre#lonych zasad' za# realizacja transakcji odbywa si w trakcie sesji giedowych. +la poprawienia pynno#ci notowanych instrumentw' czonkowie giedy lub inne instytucje inansowe mog peni, unkcj animatora rynku' skadajc ;na podstawie odpowiedniej umowy z 7ied< zlecenia kupna lub sprzeday danego instrumentu na wasny rachunek. !rzedmiotem handlu na 7iedzie s papiery warto#ciowe- akcje' obligacje' prawa poboru' prawa do akcji' certy ikaty inwestycyjne oraz instrumenty pochodne- kontrakty terminowe' opcje' jednostki indeksowe. %,. Poj?cie indeksu giedowego 1ndeksy giedowe warto#, obliczona na podstawie wyceny akcji wybranych spek giedowych. >yntetyczne wska@niki okre#lajce koniunktur na giedzie lub stanu jakiego# sektora spek. .ndeks giedowy to wska@nik kwanty ikujcy wzrost lub spadek warto#ci okre#lonej grupy spek podobnych do siebie pod wzgldem obszaru dziaalno#ci' technologii' wielko#ci lub innych cech. Rod*aje indeksw: 8enowe odzwierciedla wycznie zmiany cen akcji +ochodowe oprcz zmian cen odzwierciedla rwnie inne dochody zwizane z posiadaniem akcji oraz dochody wynikajce z prawa poboru. %/.Poj?cie kapitali*acji giedy 1apitalizacja giedy ) cakowita warto#, wszystkich papierw warto#ciowych lub wybranej grupy papierw warto#ciowych notowanych na giedzie' liczona wedug kursu giedowego %0. !rgani*acja FP<. 7ieda !apierw /arto#ciowych w /arszawie zostaa zaoona przez Skarb Pa stwa jako sp!ka akc"jna# 4kcjonariuszami 7iedy mog by, irmy inwestycyjne' >karb !a(stwa' banki' towarzystwa unduszy inwestycyjnych' powszechne towarzystwa emerytalne' zakady ubezpiecze( oraz emitenci papierw warto#ciowych notowanych na 7iedzie. &a zgod 1?3 akcje 7iedy mog nabywa, inne krajw i zagraniczne osoby prawne. $adza%i sp!ki &P$ w $arszawie S#'# s: /alne &gromadzenie organ najwyszy *ada ?adzorcza zwana *ad 7iedy &arzd zwany &arzdem 7iedy

%A. #ele FP< !rowadzenie giedy papierw warto#ciowych jest przedmiotem dziaalno#ci spki akcyjnej ) 7ieda !apierw /arto#ciowych w /arszawie >4' ktrej zaoycielem jest >karb !a(stwa. 8elem spki jest Organizowanie publicznego obrotu papierami warto#ciowymi. !romowanie obrotu papierami warto#ciowymi. =powszechnianie in ormacji zwizanych z tym obrotem. %6. 1nstrumenty finansowe notowane na FP<. 4kcja ) jest papierem warto#ciowym ;instrumentem inansowym< #wiadczcym o udziale posiadacza akcji w kapitale spki akcyjnej. 4kcja uprawnia do otrzymywania dywidend' uczestniczenia w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy' prawa poboru akcji nowych emisji. +aje rwnie bierne prawo w wyborcze do zarzdu' rady nadzorczej' komisji rewizyjnej spki' prawo gosu na walnych zgromadzeniach akcjonariuszy i prawo do udziau w majtku polikwidacyjnym w przypadku likwidacji spki. 4kcje potwierdzaj prawa wasno#ci kapitau spki' daj posiadaczom prawo do dywidendy' do udziau w zarzdzaniu spk' s dziedziczone i zbywalne.

%M

Obligacja ) jest papierem dunym' ktry stwierdza akt zacignicia dugu przez emitenta obligacji u jego nabywcy. ?ajcz#ciej dug ten jest spacany jako naleno#, pienina patna w #ci#le okre#lonych terminach wraz z odsetkami' ktre s naliczane zgodnie z warunkami emisji obligacji. ?abywca obligacji nie ma udziau w majtku emitenta' wic nie jest wspwa#cicielem tego majtku. ) inne papiery warto#ciowe wyemitowane na podstawie wa#ciwych przepisw' ale take) zbywalne prawa majtkowe wynikajce z papierw warto#ciowych' np. prawo poboru' prawo do dywidendy' prawo do otrzymania odsetek od obligacji' ) inne zbywalne prawa majtkowe' ktrych cena zaley bezpo#rednio lub po#rednio od ceny papierw warto#ciowych )tzw. prawa pochodne ;derywaty< w tym m.in. opcje' warranty' kontrakty terminowe' ) prawa poboru wystpuj przy emisji nowych akcji' ktre nie s jeszcze przedmiotem obrotu na giedzie' przysuguj wszystkim akcjonariuszom' ktrzy otrzymali potwierdzenie przydzielenia im akcji' ) utures zobowizuj strony do zawarcia transakcji w przyszo#ci na warunkach okre#lonych w umowie' s wystandaryzowanymi kontraktami terminowymi notowanymi na giedzie' ) opcje daj posiadaczom prawo do zakupu lub sprzeday instrumentw inansowych np. papierw warto#ciowych' daj prawa wa#cicielowi' ale nie rodz zobowiza(' ) warranty daj nabywcom prawo nabycia akcji przyszych emisji po z gry okre#lonych cenach;warranty subskrypcyjne<albo dania zapaty w ustalonym terminie rnicy midzy cen wykonania a cen rynkow instrumentu bazowego ;warranty opcyjne<' '8. 9rnicowane warunki dopus*c*enia akcji na FP< /arunki dopuszczenia akcji do obrotu na rynku regulowanym okre#lone s w *egulaminie 7iedy ;warunki rynku rwnolegego i rynku podstawowego<- sporzdzenie i zatwierdzenia odpowiedniego dokumentu in ormacyjnego i zatwierdzenie go przez wa#ciwy organ nadzoru' brak toczcego si postpowania upado#ciowego lub likwidacyjnego' nieograniczona zbywalno#, akcji' iloczyn liczby wszystkich akcji emitenta i prognozowanej ceny rynkowej tych akcji' a w przypadku gdy okre#lenie tej ceny nie jest moliwe ) kapitay wasne emitenta' wynosz rwnowarto#, w zotych co najmniej %L.LLL.LLL 2=*O' w posiadaniu akcjonariuszy' z ktrych kady uprawniony jest do wykonywania mniej ni MR gosw na walnym zgromadzeniu' znajduje si co najmnieja< %MR akcji objtych wnioskiem o dopuszczenie do obrotu giedowego' lub b< %LL.LLL akcji objtych wnioskiem o warto#ci rwnej co najmniej %.LLL.LLL 2=*O' liczonej wg ostatniej ceny sprzeday lub emisyjnejJ +opuszczone do obrotu giedowego na rynku podstawowym mog by, akcje' ktre speniaj ww. warunki dopuszczenia do obrotu giedowego na rynku regulowanym' a take nastpujce warunki dopuszczenia do obrotu na rynku o icjalnych notowa( giedowych' okre#lone w *ozporzdzeniu 0inistra 0inistrw z dnia %I pazdziernika 6LLM r. w sprawie okre#lenia warunkw' jakie musi spenia, rynek o icjalnych notowa( giedowych oraz emitenci papierw warto#ciowych dopuszczonych do obrotu na tym rynku ;+z. =. nr 6LP' poz. %S%6<o akcje zostay dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym' o zbywalno#, akcji nie jest ograniczona' o wszystkie wyemitowane akcje danego rodzaju zostay objte wnioskiem o dopuszczenie do obrotu giedowego' o warto#, akcji objtych wnioskiem ;iloczyn liczby i prognozowanej ceny rynkowej< lub warto], kapitaw wasnych emitenta wynosi rwnowarto#, w zotych co najmniej %.LLL.LLL 2=*O' o akcje objte wnioskiem znajdujce si w posiadaniu akcjonariuszy' z ktrych kady posiada nie wicej ni MR oglnej liczby gosw na walnym zgromadzeniu' stanowi co najmniej 6MR wszystkich akcji spki objtych wnioskiem' lub w posiadaniu akcjonariuszy' z ktrych kady posiada nie wicej ni MR oglnej liczby gosw na

%P

walnym zgromadzeniu' znajduje si co najmniej MLL.LLL akcji spki o cznej warto#ci wynoszcej rwnowarto#, w zotych co najmniej %S.LLL.LLL 2=*OJ o emitent publikowa sprawozdania inansowe wraz z opiniN podmiotu uprawnionego do ich badania przez co najmniej trzy kolejne lata obrotowe poprzedzajce zoenie wniosku o dopuszczenie' lub spka podaa do publicznej wiadomo#ci' w sposb okre#lony w odrbnych przepisach' in ormacje umoliwiajce inwestorom ocen jej sytuacji inansowej i gospodarczej oraz ryzyka zwizanego z nabywaniem akcji objtych wnioskiem' w przypadku gdy za dopuszczeniem do obrotu na rynku o icjalnych notowa( przemawia uzasadniony interes spki lub inwestorw. '1. 1ndeksy FP< 1ndeksy: %. /.7 /arszawski .ndeks 7iedowy obejmuje on zmiany cen i innych korzy#ci w odniesieniu do akcji notowanych na rynku podstawowym ;indeks dochodowy< obejmuje najwiksza liczb spek 6. /.7 6L dotyczy akcji 6L najwikszych spek z punktu widzenia kapitalizacji' indeks cenowy C. m/.7 IL ;dawny 0.+ /.7< indeks cenowy' indeks spek #rednich na giedzie I. s/.7 )AL ;dawny /.**< indeks spek maych' indeks cenowy. M. .ndeksy ?arodowych 3unduszy .nwestycyjnych ?.3 indeks cenowy P. /.7 !T mwi o koniunkturze spek polskich na giedzie '% Poj?cie inwestycji finansowej .nwestycja jest to wyrzeczenie si biecej konsumpcji na rzecz przyszych i czasem niepewnych korzy#ci. .nwestycje inansowe ;zwane inaczej monetarnymi<' odzwierciedlaj ruch pienidza i dotycz aktyww inansowych ;przedmiotem inwestycji jest instrument inansowy<' z czego wynika ich niematerialny charakter. .nwestycje te wymagaj podjcia decyzji kapitaowych' bd@ lokacyjnych. 0ianem tych inwestycji okre#lany jest celowo wydatkowany kapita przez przedsibiorstwo ;inwestora<' skierowany na powikszenie jego dochodw. ''. -odelowe cele inwestowania. .nwestowanie na rynku kapitaowym powinno by, oparte na analizie C zmiennycha< &ysku' ktry okre#lany jest przez stop zysku czyli relacj midzy wynikiem in. .nwestycji a nakadami inwestycyjnymi. &ysk inwestycyjny powinien by, rozpatrywany jako tzw. zysk kapitaowy czyli zysk zysk osigany we wzgldnie odlegym horyzoncie czasowym lub zysk osignity z pojedynczych transakcji krtkoterminowych ale przez do#, dugi czas. b< *yzyku transakcje na rynku kapitaowym powinny ogranicza, tzw. ryzyko negatywne inwestycji' bd@ uwzgldnia, w rachunku oczekiwanej stopy zwrotu dodatkowe wynagrodzenie za ryzyko negatywne czyli tzw. mar ryzyka. c< !ynno#ci budujc port el inwestycyjny racjonalnie postpujcy inwestorzy powinni uwzgldni, czas zamroenia inwestycji inansowej swoich pynnych aktyww ' czyli gotwki operacyjnej. /cze#niejsze zamknicie inwestycji czyli realizacja zyskw kapitaowych moe oznacza, wygenerowanie pewnego dyskonta ' czyli sprzeda papierw wart. po do#, niskiej cenie' niszej ni ich przecitna warto#, rynkowa. '). Parametry inwestycji finansowyc+: *ysk2 ry*yko2 pynno. .nwestowanie na rynku kapitaowym powinno by, oparte na analizie C zmiennych ) zysku- na rynku kapitaowym okre#lany jest przez stop zysku czyli relacj midzy wynikiem in. inwestycji a nakadami inwestycyjnymi. &ysk inwestycyjny powinien by, rozpatrywany jako tzw.

%S

zysk kapitaowy czyli zysk osigany we wzgldnie odlegym horyzoncie czasowym lub zysk osigany z pojedynczych transakcji krtkoterminowych ale przez do#, dugi czas ) ryzyka- transakcje na rynku kapitaowym powinny ogranicza, tzw. ryzyka negatywne inwestycji bd@ uwzgldnia, w rachunku oczekiwanej stopy zwrotu dodatkowe wynagrodzenie za ryzyko negatywne' czyli tzw. mar ryzyka ) pynno#ci- budujc port ele inwestycyjne racjonalnie postpujcy inwestorzy powinni uwzgldni, czas zamroenia inwestycji inansowej swoich pynnych aktyww czyli gotwki operacyjnej. /cze#niejsze zamknicie inwestycji czyli realizacja zyskw kapitaowych moe oznacza, wygenerowanie pewnego dyskonta' czyli sprzeda papierw warto#ciowych po do#, niskiej cenie' niszej ni ich przecitna warto#, rynkowa. CM. *odzaje ryzyka na rynku kapitaowym. +ecydujc si na samodzielne inwestowanie na giedzie' musimy uwzgldni, cay katalog ryzyk' ktre s wpisane w unkcjonowanie rynku kapitaowego. ?awet je#li ich nie potra imy zmierzy,' to trzeba mie, ich #wiadomo#,. .stnieje kilka obszarw' co do ktrych nasze prze#wiadczenie o ich stabilno#ci' jednoznaczno#ci jest tak due' e nie uznajemy ich za czynniki obarczone sporym ryzykiem. 5akim obszarem jest m.in. obowizujce prawo w zakresie obrotu publicznego i jego sprawna i bezsporna egzekucja przed wymiarem sprawiedliwo#ci. *zeczywisto#,' z jak mamy do czynienia w !olsce' dowodzi jednak' e rwnie ten aspekt caego otoczenia rynku kapitaowego winien by, analizowany pod ktem ryzyka. .nwestorzy yjcy w otoczeniu rynkowym' gdzie co chwila sycha, o wdraaniu kodeksw dobrych praktyk' o transparentno#ci rodzimego rynku powinni si czu, bezpiecznie. +o tego nad caym rynkiem piecz trzyma 1omisja ?adzoru 3inansowego' ktra wspierana licznymi inicjatywami w postaci sdw arbitraowych i kolee(skich powinna z reguy radzi, sobie z wszelkimi nieprawidowo#ciami. Fe#li jednak i to zabezpieczenie okazaoby si niewystarczajce' pozostaje system gwarancji' jaki zapewniaj instytucje inansowe w !olsce w postaci rnych systemw rekompensat' a jak i to okazaoby si mao' pozostaj jeszcze sdy powszechne' do ktrych prawo ma kady obywatel. >ystem niby zapewnia poczucie kom ortu i pozwala zapomnie, o tzw. ryzyku prawnym' a jednak co# nie dziaa- prawo' jakie reguluje wszelkie procesy i operacje na rynku kapitaowym' wykorzystywane nawet przez najlepszych specjalistw i instytucje' @le napisane nie zadziaa. 5ez o wadliwych lub martwych przepisach' jakie znajdziemy w ustawach dedykowanych rynkowi kapitaowemu w !olsce' uwiarygodniaj przypadki m.in. spki Imedia' a ery z I lutego 6LLIr.' jaka miaa miejsce na kontraktach terminowych' sprawy /7.' zamieszczenia nieprawdziwych in ormacji w prospekcie emisyjnym 4rcusa czy ostatnio prba skazania inwestora za udzia w walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. +ochodzi do kuriozalnych sytuacji w przypadku czenia si dwch spek i wyznaczania parytetu akcji. 5ak list kady z uczestnikw rynku giedowego potra iby uoy, na poczekaniu. 5rudno mwi, o incydentalnym charakterze wspomnianych zjawisk. >koro ryzyko' nazwijmy je prawnym' jest tak widoczne' to kady z inwestorw winien je uwzgldnia, w swych poczynaniach' nawet je#li nigdy by si z nim nie mia spotka,. Fest jednak jeden pozytywny aspekt caej sprawy' akurat na to ryzyko jako rynek moemy stosunkowo atwo wpywa,. &miana wadliwych zapisw z jednej strony znaczco zmniejszy ilo#, niekorzystnych zjawisk wok giedy' a z drugiej wpynie pozytywnie na prac i postrzeganie instytucji pa(stwowych' powoanych do czuwania nad porzdkiem na rynku kapitaowym. ) .nstrumenty o symetrycznym ryzyku )w ktrych obie strony transakcji podejmuj ryzyko w takim samym stopniu. !rzykadem instrumentu o symetrycznym ryzyku jest kontrakt terminowy bdcy umow' w ktrej jedna ze stron ;wystawca kontraktu< zobowizuje si do sprzeday przedmiotu transakcji w okre#lonym czasie w przyszo#ci' w ustalonej ilo#ci i po uzgodnionej cenie terminowej. +ruga strona ;nabywca kontraktu< zobowizuje si natomiast do przyjcia przedmiotu transakcji.

%A

!rzedmiotem kontraktu mog by, np. akcje' sto) pa procentowa' waluta' indeks giedowy. 1ontrakty terminowe dziel si na) kontrakty utures )bdce przedmiotem handlu na zorganizowanych giedach' a warunki ich handlu s standaryzowane' ) kontrakty orward )umowy negocjowane indywidualnie' nie wystpujce w obrocie giedowym. ) .nstrumenty o niesymetrycznym ryzyku )w ktrych jedna strona )wystawca ;sprzedajcy< ponosi wiksze ryzyko. !rzykadem instrumentw o niesymetrycznym ryzyku s opcje i warranty )kontrakty dajce posiadaczowi prawo ;za ktre paci cen opcji )premium<' ale nie stwarzajce obowizku do zakupu lub sprzeday instrumentu bazowego ;akcja' stopa procentowa' waluta' indeks giedowy' itp.< po okre#lonej cenie w okre#lonym czasie w przyszo#ci' zobowizujce drug stron do wypenienia warunkw umowy. '/. portfel pap. <art. = Portfel inwestycji ;port(el papier!w warto)ciow"ch< 5o dowolny zestaw pap. /art. jakie posiada inwestor. Ticzba skadnikw konkretnego port ela okre#la ile rnych rodzajw pap. /art. w tym port elu posiada inwestor. &arzdzanie port elem jest uoglnieniem wszelkich dziaa( inwestora w dziedzinie lokowania #rodkw w papiery warto#ciowe. +ywersy ikacja port ela )#wiadome dziaanie inwestora' zmierzajce do zrnicowania port ela pap.wart. w celu zminimalizowania ryzyka lub maksymalizacji zysku. '0. Poj?cie i rod*aje anali*y fundamentalnej. "nali*a fundamentalna jest to jedna z podstawowych technik analizy rynku kapitaowego. 8elem analizy undamentalnej jest monitorowanie i klasy ikowanie aktyww inansowych pod wzgldem ich jako#ci inwestycyjnej ;jako szacunkowej oceny ryzyka< oraz oczekiwanej stopy zwrotu. &ajmuje si ona szacowaniem warto#ci akcji danej spki w oparciu o nastpujce czynniki- polityka iskalna i monetarnaJ oglny klimat ekonomicznyJ zdarzenia polityczneJ pozycja inansowa spkiJ sytuacja w poszczeglnych branach. 4naliza undamentalna skada si z 4nalizy makrootoczenia 4nalizy sektorowej 4nalizy sytuacyjnej spki 4nalizy inansowej spki /yceny spki +o zebrania in ormacji wykorzystuje si !rospekt emisyjnyJ Okresowe i roczne raportyJ 4nalizy rynkoweJ .n ormacje ekonomiczne z otoczenia spki. >potkania z zarzdami spek 4naliza wska@nikowa jest podstawowym narzdziem analizy undamentalnej. 4naliza undamentalna ma za zadanie wskazanie spek' ktrych kursy akurat si obniyy i znajduj si w dolnych przedziaach warto#ci. > to dwa podstawowe rodzaje analiz stosowane na rynku kapitaowym do przewidywania zmian kursw akcji. CA.9asady anali*y tec+nic*nej ) o kursie akcji decyduje wzajemna relacja pomidzy poda i popytem' ) kursy akcji zmieniaj si w trendzie' ktry zawsze trwa pewien czas' wic trendu naley si trzyma,. 8eny akcji w trendzie zmieniaj si pod wpywem popytu i poday' = zmiany wykazuj tendencje do powtarzalno#ci' co naley wykorzystywa, do przewidywania zmian w przyszo#ci' ) analizujc wykres kursu i wolumenu ;akcjogram< mona przewidzie, zmiany w popycie i poday. '6. Rod*aje anali*y tec+nic*nej7 klasyc*na i nowoc*esna anali*a tec+nic*na. 4naliza techniczna zbir technik majcych na celu prognoz przyszych cen papierw warto#ciowych' walut czy surowcw na podstawie cen historycznych. &adaniem analizy technicznej jest wyznaczenie momentw' kiedy warto jest dany papier warto#ciowy kupi,' a kiedy sprzeda,.

%Q

/sparciem prognoz s liczne wska@niki. 4naliza techniczna powinna by, stosowana rwnolegle z analiz undamentaln. 4naliza undamentalna odpowiada na pytanie- Kjaki walor kupi, lub sprzeda,^K za# analiza techniczna- Kkiedy to uczyni,^K. 'naliza techniczna opiera si na * podstawow"ch zaoeniach: %< rynek dyskontuje wszystko ) cena uwzgldnia wszystkie dostpne in ormacje dotyczce danego papieru warto#ciowego' jego emitenta' sytuacj mikro i makroekonomiczn oraz uwarunkowania gospodarcze i polityczne. 6< ceny podlegaj trendom ) ceny znajduj si w okre#lonych trendach ;wzrostowym' spadkowym' horyzontalnym< i bd tym trendom podlega,' dopki nie nastpi wyra@ne sygnay oznajmujce odwrcenie tego trendu. C< historia si powtarza ) analiza techniczna zajmuje si badaniem przyszo#ci' w oparciu o badanie
przeszo#ci.

6L