PRCTICAS

1. Orientacins xerais relativas realizacin das prcticas

As prcticas presentadas estn estruturadas de xeito xeral seguindo catro apartados: Introduccin ou presentacin xeral, onde se incle un breve estudio terico. Obxectivos da prctica. Procedemento experimental para realiza-la experiencia. Dado a falta de uniformidade na dotacin de material para a realizacin das prcticas, prescindimos da pormenorizacin exhaustiva de material especial para as mesmas. Cuestins relativas prctica. Indicacins para cubrir unha ficha sobre a experiencia conveniente compara-los resultados entre as diversas prcticas, analiza-las hipteses previas e, con posterioridade, anota-las conclusins na ficha correspondente. Convn salientar que o que aqu se presenta non son exactamente experiencias de investigacin, senn s orientacins para reproducir algns dos pasos elementais dun proceso investigador, pero dun xeito dirixido. E esto, facendo especial fincap no mtodo e coidados na realizacin da experiencia. Tamn facemos unha breve introduccin na que comentamos aspectos elementais relativos calculo de erros e o emprego de cifras significativas. O clculo de erros non ten por que ser un obxectivo prioritario da realizacin das prcticas no nivel de ESPO que van dirixidas estas orientacins. Sen embargo, coidamos que non estara de mis un adecuado tratamento dos datos obtidos e unha anlise cualitativa dos resultados obtidos en relacin s erros cometidos. Como normas xerais que compren ser tidas en conta na realizacin das prcticas, e de cara a resolucin axeitada das cuestins exposas, proponse: 1 Facer un esquema ou debuxo da montaxe da prctica. 2 Comentar brevemente como se realizou. 3 Explica-lo fundamento fsico da prctica, tratando, se posible, de face-la xustificacin en base a unha ecuacin matemtica. 4 Responder s cuestins propostas o mis claramente posible.

2. Erros e cifras significativas

As medidas realizadas experimentalmente veen afectadas de certa imprecisin, de modo que cando medimos varias veces unha magnitude constante, obtense, de ordinario, resultados lixeiramente diferentes. Clases de erros a/ Erros accidentais: son erros casuais que afectan resultado xeral da medida e debidos a influencias exteriores, fluctuacins experimentais. b/ Erros sistemticos: debidos o erro dos aparellos utilizados na medida, ou o mtodo empregado. Cualidades dos instrumentos de medida a/ Exactitude: Un instrumento exacto cando consegue drno-lo valor correcto da magnitude fsica medida. b/ Fidelidade: O aparello debe dar resultados reproducibles. c/ Precisin: Un instrumento tanto mis preciso canto menor sexa o erro cometido cando se utiliza. d/ Sensibilidade: Un aparello tanto mis sensible canto mis claramente acuse pequenas variacins no valor da magnitude medida. Cifras significativas Cifra significativa todo dxito que se lle coece o valor con seguridade(exceptuando o cero cando se utiliza para situa-lo punto decimal). O resultado da suma ou resta de dous nmeros carece de cifras significativas mis al da ltima cifra decimal na que ambos nmeros orixinais teen cifras significativas. O nmero de cifras significativas do resultado dunha multiplicacin ou divisin non debe ser maior que o menor nmero de cifras significativas de calquera dos factores.

Erro absoluto e relativo Erro absoluto a diferencia entre o valor verdadeiro dunha magnitude e o valor obtido experimentalmente. Ten as dimensins da magnitude medida. O erro absoluto dunha suma ou diferencia igual a suma dos erros absolutos dos sumandos. Erro relativo o cociente entre o erro absoluto e o valor exacto da magnitude medida. un nmero adimensional. O erro relativo dunha magnitude M producto de varios factores igual suma dos erros relativos de cada un dos factores que interveen na expresin, multiplicado cada un polo seu exponente.

3. Pndulo simple
Introduccin Un pndulo simple un punto material suspendido dun fo ideal (inextensible e sen masa), que oscila nun plano sen rozamento. Sabemos que a condicin necesaria e suficiente para que un movemento sexa harmnico simple que proceda dunha forza do tipo: F=-mw2x (= -kx) Para pequenas amplitudes de oscilacin, o movemento do pndulo pdese considerar harmnico simple. Aplicando as consideracins tericas oportunas chgase a calcula-lo perodo de oscilacin do pndulo como:

OBXECTIVOS Analiza-los factores dos que depende o perodo T Determina-la aceleracin da gravidade no laboratorio Discuti-los datos obtidos no clculo de "g" PROCEDEMENTO Lxicamente, un sistema cunha abstraccin como a presentada na introduccin non existe na realidade, pero podemos conseguir unha aproximacin bastante boa cun fo fino do que colgue unha esfera moito mis pesada, e que lle fagamos realizar oscilacins pequenas en relacin lonxitude do fo. dicir, unha montaxe parella da figura.

poder despreza-la masa do fo fronte da bla, e ter esta un tamao pequeno en relacin lonxitude do fo, o momento de inercia do conxunto podemos consideralo como debido a unha masa puntual situada no centro da esfera, I = Mr2. Asemade, se o ngulo pequeno, podemos considerar vlida a aproximacin f (rad) = senf. Na seguinte tboa, compranse os valores do ngulo e o seno correspondente, comprobando que para ngulos menores que 5 o erro de toma-lo valor do ngulo en radins ou o do seu seo desprezable fronte a outros erros da experiencia (como o correspondente medida dos tempos):

Con estas aproximacins, podemos aplicarlle a unha montaxe como a descrita a ecuacin

Onde T o periodo, l a lonxitude dende o punto de suspensin centro da bla e g a intensidade gravitatoria. Coa relacin anterior podemos obter, despexando, o valor da gravidade no punto en que esteamos a face-las medidas:

Se soltmo-lo pndulo dende unha posicin non horizontal, comezar a oscilar e poderemos medir T, o perodo de oscilacin. Naturalmente, con facer unha soa medicin teremos moito erro, co que o normal seguir un mtodo semellante seguinte: Preparacin dunha corda (un pedazo de tanza fina ten pouca seccin, pouco peso, pouco rozamento...) e un obxecto para colgar nela (unha esfera de aceiro cun punto de suspensin para a corda ideal). tase a corda a un punto por onde vai quedar suspendida procurando que non tea oscilacins o punto de suspensin e si posibilidade de movemento libre. No outro extremo, suxitase a bla. Medicin de l. un dato bsico e o mis doado de achar. Hai que ter moi en conta en que punto a corda pode comezar a oscilar, para o punto de suspensin, e en que punto est o centro da bla. Dbese facer coa bla xa suspendida para evitar non ter conta dos alongamentos debidos tensin. Medicin dun mnimo de 10 oscilacins. O perodo resultar de dividi-lo tempo entre o nmero de oscilacins, cunha precisin final que aumenta co nmero de oscilacins medidas. Repeticin da medida ata un mnimo de tres veces, para lograr unha homoxeneidade e poder obter unha media nos datos. Variacin do ngulo inicial e repeticin da experiencia. dicir, repeticin da experiencia variando unha das magnitudes para contrasta-los datos obtidos co axuste a unha relacin matemtica. Variacin da lonxitude de corda e repeticin da experiencia. Repeticin da experiencia usando a outra das variables posibles. Deste xeito, podemos observa-la diferencia de perodo varia-la lonxitude, e de igual xeito, como o erro vai aumentando cando o ngulo se fai relativamente grande A recollida de datos debe facerse mediante unha tboa, parella seguinte: l t T T2 g

Onde a expresin de tdalas magnitudes debe facerse no sistema internacional, e sendo t o tempo no nmero n escollido de oscilacins, co que T = t / n. Outras precisins que se deben tomar deben analizarse na prctica, coa variacin das condicins da experiencia feita polos mesmos experimentadores. Por exemplo, conveniente que unha persoa solte o pndulo e dea, tempo, a orde para que outra poa o cronmetro en marcha?.

Debemos conta-lo nmero de veces que pasa polo centro para levar conta das oscilacins (e logo dividir por dous), ou, por contra, dbese contar cando o pndulo chega a un dos extremos?. Se usamos un instrumento fotoelctrico para ve-lo paso do pndulo por un determinado lugar, en que lugar o debemos poer, no centro da oscilacin ou nun extremo?. constante a lonxitude do pndulo en cada oscilacin, ou vara e pode inducir a erro?. Importa moito o amortecemento do movemento?. Son algunhas das preguntas e variacins que se poden estudiar, das que poden observarse as respostas seguintes: - Se unha persoa solta o pndulo e, tempo, d orde para poer en marcha o cronmetro, este comezar a contar retrasado. Pode ser til deixa-la primeira oscilacin sen contar e comezar a tomar tempos segunda, paso por un punto dado. - mis exacto ve-lo punto de retorno do pndulo que un punto medio sen sinalar. Pero, se se ten ben sinalado, o paso polo centro mis rpido e pode medirse o tempo con mis precisin. - Polo anterior, unha porta fotoelctrica estar mellor colocada no centro, onde cometer menos erros, sen contar coa falta de precisin non situala no centro debido amortecemento. - A lonxitude do pndulo non constante: no extremo do percorrido s transmite unha forza que ten unha compoente vertical igual peso da bla, mentres que pasar polo punto medio, a forza debe equilibra-lo peso e mis comunicarlle a forza centrpeta necesaria para que a bla siga o seu camio. De calquera xeito, dita diferencia soe ser desprezable para efectos de alongamento da corda (atencin co uso da tanza de pescar/fo de nailon, xa que se se pode medi-la variacin de lonxitude).. - O amortecemento relativo s condicins da experiencia, tendo mis importancia canta mis velocidade acade o pndulo. En xeral, para pequenas oscilacins, as condicins sern tales que pode non considerarse en absoluto. En caso contrario, hai problemas de clculo. Como consello para facilita-la experiencia, fronte instrumental dos equipos de mecnica uso, pdese facer un enganche no teito, e as tomar medicins para maiores lonxitudes, e polo tanto, maiores perodos e medidas mis precisas en ambos casos. CUESTINS Como determinara-la aceleracin da gravidade na aula, dispoendo dun pndulo simple? Que variables inflen na determinacin do perodo dun pndulo simple?. Como se consegue que o movemento dun pndulo simple sexa un movemento harmnico?. Se un reloxio de pndulo adianta Como modificara-la lonxitude do pndulo para correx-la desviacin?. Na determinacin de g, empregando o pndulo simple, que valoracin che merece o resultado obtido?. Como conseguiriamos que un pndulo triplique o nmero de oscilacins por segundo?. Como infle a amplitude do pndulo na determinacin do seu perodo?. Analiza os erros cometidos na determinacin de g mediante un pndulo simple. Queremos conseguir que un pndulo determinado d 5 veces mis oscilacins nun certo tempo que as que d actualmente. Como o conseguiremos?. Determinar-lo perodo de oscilacin na La dun pndulo que na Terra realiza 15 oscilacins en 30 s. Dato: a aceleracin da gravidade na La 1/6 da que hai na Terra. Que lle sucede perodo dun pndulo cando se traslada a un lugar onde a gravidade maior?. Dous pndulos de diferente lonxitude oscilan no mesmo lugar. A lonxitude do primeiro a metade que a do segundo. Cal a relacin dos perodos?. Por que razn non se collen grandes oscilacins na prctica do pndulo?Como infle esto no resultado?. INFORME Para realiza-lo tratamento de datos, conveniente confeccionar unha grfica T2/l, na que a pendente 4p2/g. Ficha a cubrir: 1. Teora correspondente experiencia. Hipteses formuladas. 2. Descricin de obxectos empregados, o seu uso e da montaxe. 3. Datos obtidos. (tboa descrita anteriormente) 4. Tratamento de datos: grfica e clculos para a obtencin de g (includo o clculo de erros).

5. Relato de como se fixeron tdolos pasos anteriores. 6. Conclusins: valores obtidos, significado dos mesmos, concordancia coa teora / hipteses realizadas, melloras introducidas, posibilidades vistas de correccin de erros...

4. Estudo esttico do resorte elstico

Introduccin O estudio das caractersticas dun resorte pode facerse por dous mtodos: considerando a esttica do mesmo, polo equilibrio de forzas, analizando a forza de restitucin, e de xeito dinmico, estudiando o seu perodo. O estudio dun resorte polo mtodo esttico basase en ve-lo alongamento que responde a unha certa carga ou forza exercida para estiralo. A experiencia realizada normalmente consiste en que se lle colguen pesos (en troques de exercerse unha forza na horizontal, por exemplo) polo fcil manexo que se pode ter destes. As, considerarmo-los pesos que se colgan, e teremos como nica teora aplicada a lei de proporcionalidade entre forza e deformacin elstica, coecida como lei de Hooke: F = kx Onde F a forza exercida (o peso colgado), x o aumento de lonxitude que sofre o resorte e k unha constante de proporcionalidade que se segue de xeito moi aproximado para os corpos slidos ata un certo lmite que depende do material co que esteamos a tratar. O resorte mantense en equilibrio porque fai unha forza igual e de sentido contrario anterior, a forza de restitucin ou recuperacin. facer as medicins, F e x son medibles, e debemos obter k, valor caracterstico do resorte e que poderemos comparar co obtido polo mtodo dinmico. Obxectivos Verifica-lo cumprimento da lei de Hooke e determina-la constante elstica dun resorte polo mtodo "esttico" Analiza-los factores que inflen na determinacin da constante elstica por este mtodo Revisa-lo tratamento dos datos experimentais e as representacins grficas de resultados Procedemento

A montaxe pode ser semellante do debuxo:

Nel vese a suxeccin (dunha barra, do teito, ...), e o resorte algo estirado debido peso da masa que se lle colga (e propia masa). O sistema de suxeccin pode variar, usndose en moitos equipos un soporte que pode manter conxuntos variables de pequenas masas. (ver figura) Masa (kg) Peso (N) Elongacin (m) K = Peso/Elongacin (Nm-1)

colgar diferentes masas, o resorte est sometido a diversas forzas (o peso correspondente), e os alongamentos (elongacins) sern aproximadamente proporcionais, podendo construir unha tboa como segue: Como vemos, s se trata de facer medidas de lonxitude e masa (o peso inmediato sabe-la masa). Sen embargo, as realizada, a prctica fai abstraccin de diversas cousas a ter en conta nunha anlise mis pormenorizada. As, non se ten conta (desprzase) o peso do propio resorte. En cambio, non se fai abstraccin algunha para efectuar simplificacins en relacin tratamento matemtico, contrario que noutras prcticas (caso do pndulo, coa aproximacin entre ngulo e seno do mesmo). Naturalmente, non podemos facer unha soa medicin: o erro da mesma sumarase a que non poderiamos establecer unha proporcionalidade entre forza e elongacin. O normal seguir un mtodo, que podemos establecer como segue: Preparacin dun resorte (mellor facelo con varios sucesivamente) e os pesos a colgar. Prndese o resorte do teito ou dun vstago xa preparado a unha altura adecuada, e polo outro extremo dixase xa listo para que poida suxeita-los diversos pesos. Medicin da lonxitude do resorte sen ter colgado peso algn. Dbese facer entre dous puntos ben localizables, pois teremos que repeti-la medida cada vez que colguemos un peso. E deben ser puntos entre os que o resorte se alongue na sa totalidade (por exemplo, os extremos...). Medicin da masa ou, directamente do peso das diversas cargas a colgar. Medicin da lonxitude entre os puntos considerados segundo se van colgando as cargas. Repeticin de cada medida ata un mnimo de tres veces, para lograr unha homoxeneidade e poder obter unha media nos datos. Variacin do resorte e repeticin da experiencia, co obxecto de contrasta-los datos obtidos con resortes diferentes. Deste xeito, podemos observa-la diferencia de constante varia-lo resorte. Outras precisins que se deben de tomar deben analizarse na prctica, coa variacin das condicins da experiencia feita polos mesmos experimentadores. Por exemplo, se a lonxitude temos tempo para medila, e podemos afinar moito obtela, para que medir varias veces?. Por que hai unha pequena desviacin da proporcionalidade e mis ben parece unha relacin F = kx+C?. Non conta para nada a masa do mesmo resorte?. Son algunhas das preguntas que se poden estudiar e que poden dar lugar a variacins na realizacin das prcticas. Neste caso, poden observarse as respostas seguintes: - Anda que poideramos observa-las lonxitudes con suma precisin, descartando o erro nas mesmas, os resortes teen pequenas variacins de lonxitude segundo como se colga a carga, xa que pola propia rixidez do material slido non poden axustarse a pequenos incrementos de forza recibidos. - A desviacin que aparece na relacin debida propia masa do resorte, que vai influndo no estiramento de xeito proporcional masa que temos por baixo de cada punto, xa que forza que se est facendo para estirar toda a lonxitude superior. Saberas avaliala? - A masa do resorte conta, como se explicou no prrafo anterior, se ben adoitase ignorar debido dificultade do seu tratamento. Para realiza-lo tratamento de datos, conveniente confeccionar unha grfica F-x a partir da tboa realizada. Na grfica, a pendente K. Cuestins

Cando realza-la experiencia do resorte para determina-la constante elstica dun resorte, como averiguara-lo valor dun masa descoecida. Comenta como afectara o lmite de elasticidade desenvolvemento da prctica de derminacin da constante elstica dun resorte, segundo o mtodo esttico. Que determinacins experimentais estn ligadas a erro na determinacin da constante elstica dun resorte, segundo o mtodo esttico?. Explica brevemente como se determina a constante elstica dun resorte, segundo mtodo esttico. Un resorte de aceiro ten unha lonxitude de 8 cm e colgarlle do seu extremo libre unha masa de 1 kg a sa lonxitude de 14 cm. Cal sera a frecuencia de oscilacin de dita masa colgada do resorte cando se despraza verticalmente?. Informe Ficha a cubrir: 1. Teora correspondente experiencia. Hipteses formuladas. 2. Descricin de obxectos empregados, do seu uso e da montaxe. 3. Datos obtidos. (tboa descrita anteriormente) 4. Tratamento de datos: clculo de medias, grfica e clculos para a obtencin de K (includo o clculo de erros). 5. Relato de como se fixeron tdolos pasos anteriores. 6. Conclusins: valores obtidos, significado dos mesmos, concordancia coa teora / hipteses realizadas, melloras introducidas, posibilidades vistas de correccin de erros ...

5. Estudo dinmico do resorte elstico

Introduccin Nesta prctica do resorte estdiase este como contrarrestador dinmico dunha forza que se fai para estiralo. Neste caso, o que se estudia o periodo que se obtn estiralo cunha forza adicional ter unha masa colgada. O resultado un movemento oscilatorio amortecido, con perodo constante e do que non considermo-lo propio amortecemento nunha situacin ideal.

A consideracin de forzas nun momento dado leva a F = m.a, ou, o que o mesmo, F = m.d2x/dt2 (segunda lei de Newton) ecuacin diferencial que, resolvndoa, fai que obtemo-la relacin: Onde T o periodo, m a masa da carga e k a constante do resorte. Obxectivos Determina-la constante elstica a partir das oscilacins do resorte polo "mtodo dinmico". Compara-lo valor da constante elstica obtida por este mtodo co valor obtido mediante o mtodo "esttico". Analiza-las caractersticas do movemento de oscilacin vertical dun resorte baixo a accin dunha masa suspendida. Revisa-lo tratamento dos datos experimentais e as representacins grficas de resultados.

Procedemento

A prctica consistir en facer oscila-lo resorte e tomar medidas do perodo para obter k. Esta constante debe compararse coa obtida no estudio esttico do resorte. Podemos segui-lo seguinte mtodo: Preparacin dun (ou varios) resortes e obxectos para colgar como carga. Suxitase o resorte a un punto do teito ou a un vstago dunha montaxe xa preparada, e no outro extremo, unha carga. Medicin da lonxitude inicial do resorte. D o punto medio a considerar nas medicins como punto de equilibrio. Medicin dun mnimo de 10 oscilacins. O perodo resultar de dividi-lo tempo entre o nmero de oscilacins, cunha precisin final que aumenta co nmero de oscilacins medidas. Repeticin da medida ata un mnimo de tres veces, para lograr unha homoxeneidade e poder obter unha media nos datos. Variacin da carga e repeticin da experiencia dende o punto 1. dicir, repeticin da experiencia variando unha das magnitudes para contrastar cos datos obtidos axuste a unha relacin matemtica. Variacin de resorte e repeticin da experiencia dende o punto 1. Repeticin da experiencia usando a outra das variables posibles.Deste xeito, podemos observa-la diferencia de perodo variar tanto a masa como o resorte. A recollida de datos debe facerse mediante unha tboa, parella seguinte: m (kg) t (s) T (s) T2 (s2) k (Nm-1)

Onde a expresin de tdalas magnitudes ha de facerse no sistema internacional, e sendo t o tempo no nmero n escollido de oscilacins, co que T = t / n. No estudio dinmico do resorte, hai que ter en conta unha serie de condicionantes que afectarn calculo de k. Cando se suspende unha masa dun resorte, e se despraza da sa posicin de equilibrio, o seu movemento pode asemellarse a un M.A.S.; Esta aproximacin esixe varias condicins: 1 A masa do resorte debe ser desprezable fronte masa que oscila suspendida 2 O resorte debe efectuar oscilacins estrictamente lineais. Na prctica esto resulta imposible de conseguir pois aparecen compoentes de tipo pendular e xiratorio ( fixacin do portapesas non puntual, e momento recuperador caracterstico de cada resorte). 3 O movemento non debe ser amortecido, polo que o n de oscilacins non debe ser elevado. En teora, o amortecemento non infle, pero fai as oscilacins mis difciles de controlar. Outras precisins que se deben de tomar deben analizarse na prctica, coa variacin das condicins da experiencia feita polos mesmos experimentadores. Por exemplo, conveniente que unha persoa estire o resorte, e, soltalo, dea, tempo, a orde para que outra poa o cronmetro en marcha?. Debemos conta-lo nmero de veces que pasa polo centro para levar conta das oscilacins (e logo dividir por dous), ou, por contra, dbese contar cando a oscilacin chega a un dos extremos?. Se usamos un instrumento fotoelctrico para ve-lo paso por un determinado lugar do punto que estamos a considerar que oscila, en que lugar o debemos poer, no centro da oscilacin ou nun extremo?. Ten influencia a masa do resorte?. Por que se destre a vibracin do resorte?. Importa moito o amortecemento do movemento?. Son algunhas

das preguntas e variacins que se poden estudiar, das que poden observarse as respostas seguintes: - Se unha persoa solta o resorte e, tempo, da orde para poer en marcha o cronmetro, este comezar retrasado. Pode ser til deixa-la primeira oscilacin sen contar e comezar a tomar tempos segunda, paso por un punto dado. - mis exacto ve-lo punto de retorno do movemento que un punto medio porque hai mis tempo a comparar a posicin. Pero, se se ten sinalado, o paso polo centro mis rpido e pode medirse o tempo con mis precisin. - Polo anterior, unha porta fotoelctrica estar mellor colocada no centro, onde cometer menos erros, sen contar coa falta de precisin non situala no centro debido amortecemento. - A masa do resorte ten influencia, xa que a masa por baixo dun punto do resorte contribe perodo da parte superior a ela. - A destruccin da vibracin algo que ocorre debido anterior: diferentes partes do resorte oscilan con perodos lixeiramente diferentes polo propio peso do resorte. O efecto incremntase cando a carga pequena en relacin peso total, xa que pasa a ter mis influencia o peso do propio resorte. Para masas relativamente grandes, o fenmeno non ten importancia. - O amortecemento non ten importancia (sempre que tomemos precaucins para que tdalas oscilacins sexan medidas igual) debido a que o perodo non depende del. Para realiza-lo tratamento de datos, conveniente confeccionar unha grfica T2/m, para cada resorte, resultando a pendente igual a 4p2/k. Cuestins No estudio dinmico dun resorte, cando se tira do mesmo para deformalo estase a facer unha forza, e como consecuencia, aparece unha forza recuperadora, que o far oscilar ata deixalo en liberdade. Explica se a forza recuperadora constante ou variable. No estudio dinmico do resorte. Como podera comprobarse experimental-mente que o perodo de oscilacin, para unha mesma masa, e independente da amplitude de oscilacin?. Comenta que variables inflen no perodo de oscilacin dun resorte elstico. Hai coincidencia nos valores obtidos para a constante elstica do resorte empregando o mtodo "esttico" e o mtodo "dinmico"? Por que? No estudio esttico dun resorte represntanse os puntos das forzas aplicadas (Fi) fronte s lonxitudes (li) dando unha lia recta. No estudio dinmico do mesmo resorte represntanse os cadrados dos perodos (Ti2) fronte as masas (mi) obtndose tamn unha recta. Teen ambas a mesma pendente? Razoa a resposta. Na prctica do resorte, con que criterio decides o n de oscilacins a medir?. Comntao. Dous corpos de igual masa suspndense, respectivamente, de dous resortes de constantes elsticas k1 e k2, sendo k2= 4k1. Determina-la relacin dos respectivos perodos de oscilacin T1 e T2. Que consideracins debemos facer para reduci-los erros que se cometen na realizacin da prctica para a determinacin da constante elstica dun resorte segundo mtodo "dinmico"?. Canto vale o perodo dun resorte duplica-la amplitude das oscilacins?. Informe Ficha a cubrir: 1. Teora correspondente experiencia. Hipteses formuladas. 2. Descricin de obxectos empregados, do seu uso e da montaxe. 3. Datos obtidos. (tboa descrita anteriormente) 4. Tratamento de datos: clculo de medias, grfica e clculos para a obtencin de k (includo o clculo de erros). 5. Relato de como se fixeron tdolos pasos anteriores. 6. Conclusins: valores obtidos, significado dos mesmos, concordancia coa teora/hipteses realizadas, melloras introducidas, posibilidades vistas de correccin de erros ...

6. Lentes converxentes

Introduccin A ptica til: o descubrimento das reviravoltas dun dos nosos sentidos. Esta prctica reproduce o funcionamento dos nosos ollos dun xeito estilizado. A base terica para tratar esta experiencia vn dada pola relacin entre a focal da lente e a distancia a que se recolle a orixe e se forma a imaxe, expresable de das formas. En particular,

ou, a expresin equivalente, As anteriores complemntanse coa relacin que nos d o aumento de tamao da imaxe en relacin orixe:

Nas anteriores expresins, s a distancia entre orixe e lente, sa distancia entre lente e imaxe, f a distancia focal da lente (a mesma para o foco orixe que para o foco imaxe), x a distancia entre a orixe e o foco orixe e xa distancia entre foco imaxe e o plano da imaxe. y unha medida entre dous puntos da orixe e ya distancia entre os dous puntos imaxe dos anteriores. O cociente entre ambas medidas dno-lo aumento que sofre a imaxe respecto orixe (o signo debera ser negativo, pero a relacin, deducida xeomtricamente, s ten conta distancias, non variacins de posicins). Obxectivos Comprobar experimentalmente o mecanismo de formacin de imaxes cunha lente converxente. Identificar no laboratorio, os conceptos bsicos da ptica xeomtrica: lentes, imaxes reais e virtuais, focos, aumentos... Calcula-la distancia focal dunha lente converxente empregando a frmula gaussiana das lentes. Estudia-la posicin, natureza e tamao da imaxe en funcin da distancia entre obxecto e lente. Procedemento Trtase de empregar unha lente para formar unha imaxe a partir dun obxecto calquera. Para simplificar, colleremos un obxecto pequeno e lentes e demais materiais dun equipo de ptica (en xeral, son difciles de atopar lentes soltas apropiadas).

A montaxe tpica como se representa na figura, onde A un foco luminoso, B unha lente converxente situada de tal xeito que os raios que recibe de A saian paralelos, C un obxecto a reproducir, D a lente converxente a estudio e E unha pantalla onde se forma a imaxe, que se busca real e resulta invertida. Ditos obxectos deben estar aliados, co plano de simetra de lentes e pantallas perpendiculares lia central de unin dos mesmos, o eixe ptico. As frmulas vistas anteriormente indcannos que canto mis achegada estea a orixe lente, mis afastada estar a imaxe desta. A derradeira das tres presentadas, que canto mis achegada estea a orixe foco orixe, mis grande ser a imaxe dela. Ditas expresins matemticas son deducibles no marco da ptica xeomtrica.

Para asegura-la montaxe, os elementos deben ir colocados, por exemplo, en bastidores, sendo esta a solucin que atopan as caixas dos equipos didcticos de ptica. Asemade, son convenientes barreiras que limiten o paso de luz polos laterais ("pupilas" de entrada de luz e/ou de sada) para evitar luminosidade excesiva e outras interferencias de tipo luminoso, igual que boa unha limitacin importante de luz externa experiencia, o que facilita a claridade da imaxe. Para asegura-la claridade uniforme da imaxe, debemos atopar tamn unha orixe plana (vg., unha diapositiva), xa que como se pode observar nas expresins tericas, as imaxes dun punto a unha determinada distancia do plano focal sern formadas nun determinado plano, e, se a orixe non plana, as imaxes de puntos diferentes formaranse en planos diferentes, e non todas no plano da pantalla. Como precaucin, debe lembrarse que as superficies opticamente activas, como as das lentes, deben amosarse limpas, sen marcas de dedos, por exemplo, o que sempre fai que a imaxe empeore a sa calidade. E, en canto a seguridade, necesitar luz, ter precaucin coas normas de uso de aparellos elctricos. Unha vez colocada a lmpada, necesario lograr que os raios sigan camios paralelos, o que se obtn intercalando unha lente converxente a unha distancia dela igual sa distancia focal. (lembrar que, por definicin, un obxecto colocado distancia focal dunha lente forma a sa imaxe no infinito). Unha vez recollidos os raios paralelos, facemos que estes incidan sobre o obxecto orixe e logo sobre a lente que d base experiencia. outro lado da lente, colocaremos unha pantalla para forma-la imaxe. Mantendo a situacin da orixe, e variando a posicin de lente e pantalla, podemos observa-las posibilidades de formacin de imaxes, a sa claridade, o seu tamao relativo, a sa realidade ou virtualidade, etc., o que a base da experiencia. s s f x x f2 1/s 1/s 1/f

A toma de datos numricos ser en relacin distancia entre orixe e lente e lente e imaxe, para diferentes posicins da lente, o que pode tabularse nunha tboa como a que segue: Medindo s e spodemos obter x e x, con s restrlle-la distancia focal da lente empregada, que debemos saber con anterioridade (no caso de equipos didcticos, vn especificada na montura, e se non, no lugar de compra ou sinxelamente, vendo a distancia que concentra a luz do sol, actuando como lupa). O resto de operacins serven para comproba-la relacin matemtica adecuada. Unha tboa semellante pode facerse coa medida dun tamao da imaxe, para a relacin de aumento da lente. Ou anda, para acha-la distancia focal dunha lente incgnita (nese caso, naturalmente, non coecemos f e empregarmo-las relacins matemticas para calculala) Debemos ter conta que a imaxe dada por unha lente converxente de obxectos situados a unha distancia menor que a focal virtual, dicir, frmase no mesmo lado da lente que o obxecto, co que non pode ser recollida por unha pantalla tal como est indicado mis arriba e no esquema da montaxe. Asemade, outro punto a investigar a mesma distancia focal (por definicin, a imaxe debe formarse no infinito) ou o dobre desta. En calquera caso, debemos acompaar algunhas das montaxes con distancias que consideremos mis representativas por un grfico que explique a formacin da imaxe. Preguntas diversas a formular para mellora-la experiencia son posibles. Por exemplo, dbese usar unha pantalla opaca ou unha traslcida?. Dbese empregar unha lente de distancia focal grande ou pequena?. Que significa por exemplo o "f = +50" que aparece nas lentes? Por que debemos lograr na montaxe que os raios entren paralelos?. Ten algunha importancia o feito de que, se temos unha boa imaxe, e intercambimo-los valores entre s e s, tamn obteamos unha boa imaxe? . As respostas obtidas deben ser obxecto de discusin. As: - Unha pantalla opaca permite unha imaxe mis clara, pero unha traslcida permite observa-la imaxe por detrs dela, podendo usar un maior ngulo para a observacin, o que conveniente se o equipo que fai a experiencia numeroso, por exemplo.

- O emprego dunha lente de distancia focal grande ou pequena indiferente. Sen embargo, as lentes de distancia focal grande adoitan ter relativamente menos imperfeccins e ademais, dan distancias maiores nas experiencias, polo que o erro sempre ser menor. - Que os raios entren paralelos (ou saian) indica que distancia que se cortan a focal da lente, o que pode eliminar problemas hora das medicins. - No caso en que na montura da lente apareza f = +50 indica a distancia focal; o signo + indica que a lente converxente, formando a imaxe dun obxecto do que recibe os raios paralelos e un punto posterior lente. O 50 indicara que se forma a unha distancia de 50 unidades (normalmente en mm), dicir, que a distancia focal vale 50 unidades. - Se intercambimo-los valores de s e s' estamos a construr unha montaxe inversa no sentido de que a imaxe ter un aumento inverso. Cuestins Que ocorre cando s<f? Como se observa a imaxe na pantalla?. Se colocmo-lo obxecto entre o foco e a lente Onde est a imaxe?. Como esta imaxe?. Como a marcha dos raios nunha lente converxente?. Como son as imaxes formadas en lentes converxentes?. Explica como realizche-la determinacin da imaxe obtida nunha lente converxente. Que clase de imaxes se forman nunha lente converxente se o obxecto se atopa a unha distancia superior dobre da distancia focal. Fai unha representacin grfica.

Informe Ficha a cubrir: 1. Teora correspondente experiencia. Hipteses formuladas. 2. Descricin de obxectos empregados, o seu uso e da montaxe. 3. Datos obtidos. (tboa descrita anteriormente) 4. Tratamento de datos: esquemas, clculos, ... (includo o clculo de erros). 5. Relato de como se fixeron tdolos pasos anteriores. 6. Conclusins: valores obtidos, significado dos mesmos, concordancia coa teora / hipteses realizadas, melloras introducidas, posibilidades vistas de correccin de erros...

Proposta de cuestins relativas s prcticas Estudio esttico e dinmico do resorte

1. No estudio esttico dun resorte represntanse os puntos das lonxitudes (li) fronte s forzas aplicadas (Fi), dando unha lia recta. No estudio dinmico do mesmo resorte represntanse as masas (mi) fronte s cadrados dos perodos (Ti2), obtndose tamn unha recta. Teen ambas a mesma pendente?. Razoa a resposta. 2. Na prctica do resorte, con que criterio decides o n de oscilacins a medir?. Comentar. 3. Dous corpos de igual masa suspndense, respectivamente, de dous resortes de constantes elsticas k1 e k2, sendo k2= 4k1, determina-la relacin dos respectivos perodos de oscilacin T1 e T2. 4. Un resorte de aceiro ten unha lonxitude de 8 cm e colgarlle do seu extremo libre unha masa de 1 kg a sa lonxitude de 14 cm. Cal sera a frecuencia de oscilacin de dita masa colgada do resorte cando se despraza verticalmente?. 5. Un alumno realizou a prctica da constante elstica do resorte, mediante o estudio esttico e dinmico. Observa que obtivo dous valores diferentes da constante elstica (k1 para o estudio esttico e k2 para o estudio dinmico). normal que obtea dous valores diferentes ou necesario repeti-la prctica ata que obtea un nico valor?.

6. Cando realza-la experiencia do resorte para determina-la constante elstica dun resorte, entrganche un corpo de masa descoecida e pdenche que calcle-lo valor da masa. Explica como o faras se o podes facer ou xustifica a imposibilidade de facelo. 7. No estudio dinmico dun resorte, cando se tira do resorte para deformalo estase a facer unha forza e, como consecuencia, aparece unha forza deformadora que o fai oscilar cando se deixa en liberdade. Explicar se a forza recuperadora constante ou variable. 8. No estudio dinmico do resorte, Como podera comprobarse experimentalmente que o perodo de oscilacin, para unha mesma masa, independente da amplitude da oscilacin?. 9. Na expresin que se utiliza para determina-lo perodo dun resorte que oscila verticalmente non figura a masa do resorte. Explica razoadamente que ocurrira se se incluse. 10. Explica as transformacins enerxticas que teen lugar durante a oscilacin dun resorte que leva un corpo suspendido.

Pendulo simple. determinacion de "g"

1. Queremos conseguir que un pndulo determinado dea 5 veces mis oscilacins que as que d actualmente. Como o conseguiramos?. 2. Mediante un pndulo simple medronse estes datos de lonxitudes e perodos: l (m) 0,50 0,60 0,70 0,80 0,90 1,00 1,10 1,20 T(s) 1,40 1,55 1,71 1,76 1,92 2,02 2,13 2,19

Que conclusins se poden deducir?. 3. Como determinara-la aceleracin da gravidade na aula, se disps dun cronmetro e dun pndulo de lonxitude coecida?. 4. Determinar-lo perodo de oscilacin na La dun pndulo que na Terra realiza 15 oscilacins en 30 s. Dato: a aceleracin da gravidade na La 1/6 da que hai na Terra. 5. Que lle sucede perodo dun pndulo cando se traslada a un lugar onde a gravidade maior?. 6. O pndulo dun reloxio de perodo 3 s, alngase 3 mm, Cantos segundos se retrasar nun da?. 7. Dous pndulos de diferente lonxitude oscilan no mesmo lugar. A lonxitude do primeiro a metade que do segundo. Cal a relacin dos perodos?. 8. Por que razn non se collen grandes oscilacins na prctica do pndulo?Como infle esto no resultado?.

Optica: determinacin de imaxes en lentes delgadas

1. Que clase de imaxes se forman nunha lente converxente se o obxecto se atopa a unha distancia superior dobre da distancia focal. Fai unha representacin grfica. 2. Que clase de imaxes se forman nunha lente converxente se o obxecto se atopa a unha distancia superior dobre da distancia focal. Fai unha representacin grfica. 3. Realizando unha marcha de raios atpase grficamente a posicin da imaxe dun obxecto, a mis do seu tamao e orientacin, travs dunha lente converxente. Coincide a posicin obtida grficamente coa experimental?. 4. Fai un esquema da prctica de ptica, situando o obxecto, a lente e a imaxe, debuxando a marcha de raios. 5. Explica as caractersticas da imaxe segundo a situacin da lente converxente, a orixe e a pantalla. 6. Calcula o lugar de formacin da imaxe dun obxecto situado a 15cm. da parte anterior dunha lente de f=+100mm. Calcula o aumento logrado. 7. Nunha experiencia na que usamos un banco ptico de 50cm de lonxitude, notamos que a imaxe producida por unha lente sempre virtual, a pesar de que a lente converxente. Que pode significar esto? 8. Cunha soa lente poden formarse imaxes maiores ou menores dun obxecto. Como se pode facer?