Aardbevingen en de Bouwregelgeving

prof.ir. Ton Vrouwenvelder, dr.ir. Raphal Steenbergen

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Inhoud
Aardbevingen in Nederland Bouwregelgeving en Eurocode 0 en 8

Veiligheidsfilosofie
Genduceerde aardbevingen Wat is bekend

Wat is onbekend
Kunnen we al wat zeggen? Wat is nodig

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Aardbevingen

epicenter

I MM

hypocenter

Lokale grondcondities

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Grootheden
Magnitude: maat voor energie die vrijkomt:

Schaal van Richter M Energie: E = 101.5M-1 MJ

Intensiteit: Maat voor de lokale schade Mercally, Modified Mercally, MSK (kwantitatief) Piekgrondversnelling ag Snelheid, verplaatsing

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Tectonische bevingen

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Tectonische bevingen
Zwaarste tectonische beving in Nederland: 13 april 1992 in Roermond M=5.8

Schade:
Schoorstenen vielen naar beneden Lokale kleine instortingen

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Tectonische beving
Hypocentrum diep onder aardoppervlak (10-30 km) Piekgrondversnelling orde 0.5 m/s2

Duurt relatief lang

Frequentie 1-2 Hz Benvloedt groot gebied aan aardoppervlak

Relatief veel van bekend in de literatuur

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Genduceerde beving

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Genduceerde beving
Zwaarste genduceerde beving in Nederland: 16 augustus 2012 in Huizinge M=3.6

Schade: lichte scheurvorming in metselwerk

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Geinduceerde beving
Hypocentrum dicht onder aardoppervlak (2 km) Piekgrondversnelling hoog: orde 3 m/s2 gemeten

Duurt kort
Hogere frequenties: 2-10 Hz Benvloedt klein gebied aan aardoppervlak

Weinig bekend in de literatuur

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Diep versus ondiep

Magnitude: energie

2 km vs 20 km diep
Bol: oppervlak 103 maal kleiner!

Versnellingen: sqrt(103)=30 maal groter!

Bol/cylinder: factor 10-30 verschil in versnellingen.

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Frequenties
Tectonische aardbevingen: 1-2 Hz

Genduceerde aardbevingen: 2-10 Hz

Versnellingen: ongunstig

Snelheden: minder ongunstig

Gebruikelijke relaties tussen magnitude, versnellingen, snelheden en de schade zijn niet geldig bij genduceerde aardbevingen!

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Tabel 13 Optredende horizontale versnellingen en de daarmee gepaard gaande verschijnselen tijdens aardbevingen van verschillende intensiteiten volgens de Modified Mercalli Scale (1931)
Intensiteit VIII VII VI V IV III II I Omschrijving vernielend; paniek; algemeen schade aan gebouwen; zwakke bouwwerken gedeeltelijk vernield zeer sterk; schade aan vele gebouwen; schoorstenen breken af; golven in vijvers; kerkklokken geven geluid sterk; schrikreacties; voorwerpen in huis vallen om; bomen bewegen; weinig-solide huizen worden beschadigd vrij sterk; algemeen gevoeld; opgehangen voorwerpen slingeren; klokken blijven stilstaan matig; door velen gevoeld; trilling als van zwaar verkeer; rammelen van ramen en deuren licht; door enkele personen gevoeld; trilling als van voorbijgaand verkeer zeer licht; slechts onder gunstige omstandigheden gevoeld alleen door seismografen geregistreerd Versnelling 2 m/s 2 1 0,5 0,2 0,1 0,05 0,02 0,01

Snelheid mm/s 160

80 40 15 7

Natuurlijke beving

NEN EN 1991-1-7 NB

Geldt niet voor Groningen!

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Genduceerde aardbevingen: minder schade bij dezelfde apeak

8 7 6

Ondiep Diep NEN 6702

AH[m/s2]

5 4 3 2 1 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8

Intensiteit

Schade 2 klassen lager

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Genduceerde aardbevingen: minder schade bij dezelfde vpeak

1E+3

Ondiep
1E+2

Diep

VH[m/s] Vh [mm/s]

10

0.1 0 1 2 3 4 5 6 7 8

Intensiteit

Betere correlatie tussen snelheden en schade

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Bouwregelgeving
NEN-EN 1990 NB In Nederland hoeft normaal gesproken niet op aardbevingsbelasting

gerekend te worden. Indien men hiermee wel rekening moet of wil

houden, bijvoorbeeld in het kader van een risicoanalyse als vereist voor CC3, dan kan men ontwerpbelastingen ontlenen aan EN 19911-7

EN 1991-1-7/NB geldt voor tectonische bevingen

Gn NB bij Eurocode 1998.

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Bouwregelgeving
NEN-EN 1990:

3 gevolgklassen met eis aan kans op falen.

Vertalen naar gevolgklasse met bijbehorende herhalingstijd voor ontwerpaardbevingsbelasting

Te doen:
Per gebouwclassificatie keuze herhalingstijd: wat accepteren we aan schade en gevolgen voor mensenlevens? Eurocode: T=475 jaar, importance factors

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Seismic Hazard Analysis

Kans op overschrijding piekgrondversnelling voor bepaalde locatie

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Seismic hazard analysis

M (magnitude)
Attennuation law

g f ( M , R) a

site
g a

source area j

M R g

= = =
=

Magnitude Distance to hypocentre Model uncertainty factor Peak ground acceleration

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Seismic hazard analysis

Relatie ag en herhalingstijd

* a g

3.0 m2/s 2.0

1.0

Return Period RP 10 102 103 104 105 years

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Seismische zones in Nederland. In deze kaart is Nederland verdeeld in de

zones A t/m D. De horizontale piek

grond versnellingen voor de zones A, B, C en D zijn respectievelijk 0.1, 0.22, 0.50 en 1.0 m/s2. (Bron: KNMI).

Voor genduceerde aardbevingen: eenzelfde kaart maken

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Responsie van gebouwen onder aardbevingsbelasting

EN 1998: Aantal methoden

Hier: response spectra:

Vervang aardbevingsbelasting door equivalente statische horizontale belasting op constructie

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Dynamica gebouwen onder aardbevingen

Input: Bodemversnelling (t) Constructie: SDOF (Te )

Responsie:

Fstat eq = m ag DAF/q

DAF

Type 1 Spectra (M>5.5)

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

DAF

Type 2 Spectra (M<5.5)

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Ductility Classes and q-values DCL (low, q=1-2) low = elastic design with small plastic excuse = masonry! DCM/DCH (medium/high, q=2-6) explicit dissipative zones requirements on cross sectional properties capacity design Capacity Design: - limited yield strength in dissipative zones - overstrength in nondissipative zones -Irregular buildings: q 0.8q

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Nonlinearity behaviour factor q

umax "ductility factor" uel

F F1
F2

1
2 4
Sd 1 Sd 2 Sd 3 u

F1 q F3

2 1

F3

First cracking: =1-2 Repairable damage: =3-7 Non-repairable damage: > 7

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Genduceerde aardbevingen
Wat weten we? Wat weten we nog niet?

Kunnen we al wat zeggen?

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Seismic hazard analysis KNMI 2004

Gebaseerd op registraties van aardbevingen tot en met 2003

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Genduceerde aardbevingen
Frequentie van optreden magnitude
KNMI: maximum probable (Noord Nederland) M=3.9

Noord NL

Groningen

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Seismic Hazard Analysis

Kans op overschrijding piekgrondversnelling voor bepaalde locatie Attentuation law

T = 475 jaar:

Groningen =2.4m/s2

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Roswinkel 1997

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Nieuwe inzichten 2012/2013

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Enkele nieuwe aardbevingen

Huizinge: M=3.6 trad op: nette statistiek!

M=5 is mogelijk: uitgangspunt NAM

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

M=5 vs M=3.9
Magnitude maat voor energie M=4 -> M=5: factor 10 in energietoename

M=4 -> M=5: factor sqrt(10) toename versnellingen

Schatting: Dramatisch..?? NB: Roswinkel: M=3.4 -> =2.9 m/s2 Huizinge: M=3.6 -> = orde 0.8-1.5 m/s2 Nadere analyse mbt attenuation law bij grotere M =2.4m/s2 -> =7.5m/s2

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Response spectra Groningen

Korte duur Hoge frequentie

t.o.v. EN 1998 type II

Eerste voorlopige berekening

1st eigenfrequentie laagbouw metselwerkconstructies: zijn al gescheurd: T neemt toe, gunstig, maar hoe te bepalen?

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Vergelijking wind-aardbevingen
Building: Dimensions 15x 60 m Floor height 3 m, 200 kg m3 Area III, outside city g = 2.4 m/s2 Wind: p = (0.8+0.4) * 600 N/m2 = 0.72 kN/m2 Dynamic amplification 1.2 Safety factor 1.5 Lenght direction; F = 58 kN / floor Lateral: F = 233 kN / floor EQ: f = m g = 60 N/m3 S(Te) =3 S(Te) =1.5 ?? (gescheurd) q = 2.5 F = 2.4 * 15 * 60 *60 * 3/2.5 = 155 kN / floor F=243 kN/floor

g = 7.5 m/s2

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Schade
Beoordeling schade voordat instort:

SBR RichtlijnenTrillingen
Werken met snelheden: weinig ervaring Kleine kans op cosmetische schade

Schade: SBR richtlijn uitbreiden

kans op schade versus trillingssnelheid 60

kans op schade [%]

50
40 30
kleine schade grote schade

20
10 0 0 50 100 150 trillingssnelheid [mm/s] 200

SBR waarden: 5% kans op kleine schade

dr.ir. Raphal Steenbergen Aardbevingen

Conclusies
2 typen aardbevingen Weinig bekend over ondiepe genduceerde aardbevingen

NB Eurocode 8:
Bepalen criterium ontwerpbelasting Seismic hazard analysis Constructieve berekeningen

SBR richtlijnen toespitsen op aardbevingen