12/7/2012

VITAMINI
unositi hranom, ali za razliku od ostalih sastojaka hrane trebamo ih u vrlo malim koliinama. Potrebni su za funkcionisanje metabolizma, zatitu zdravlja i rast djece. Asistiraju u sintezi hormona, uoblienih elijskih elemenata krvi, neurotransmitera i genskog materijala. Organizam ne moe sintetizirati vitamine ili ih pod normalnim uvjetima ne moe sintetizirati onoliko koliko mu je potrebno.
Vitamini su organski spojevi koje moramo

Normalna mijeovita hrana sadri dovoljne koliine

vitamina. U visoko razvijenim drutvima deficit je rijedak, osim kod osoba s intestinalnom malapsorpcijom ili na sintetskoj ili parenteralnoj prehrani bez vitaminskih dodataka. Prevelike koliine nekih vitamina, naroito A i D djeluju toksino. Interes preventivne medicine je okrenut prema ranom otkrivanju deficita u subklinikoj fazi kad tijelu nedostaju pojedini nutrijenti, ali se kliniki uoljivi znaci bolesti nisu jo pojavili.

12/7/2012

RDA- Recommended Dietary Allowances

RDA-doze su utvrene na temelju fiziologije,

biohemije i epidemiologije te predstavljaju minimalne koliine nutrijenata, kojima se moe sprijeiti deficit ili bolest koja nastaje zbog nedovoljnog unosa. Koliina nutrijenata sadrana u RDA dozi moe ukloniti opasnost od nastanka deficita, a ne moe prouzroiti toksine uinke.

Klasifikacija vitamina
Vitamini se na osnovu topljivosti razvrstavaju :
Liposolubilne - topljivi u mastima Hidrosolubilne - topljivi u vodi

12/7/2012

Liposolubilni vitamini
A (retinol) D (kalciferol) E (tokoferol) K (2-metil-1,4-naftokinon)

Vitamin A (retinol)
Spada u izoprenoidne lipide. Graen od jononovog prstena i fitolovog lanca. Derivat je karotina kojeg sintetiziraju biljke i neke ivotinje.

Unosi se kao vitamin u hrani ivotinjskog porijekla ili kao njegovi provitamini karotini (mrkva, paradajz). RDA 1,5-2 mg

12/7/2012

jononova prstena spojena lancem od 18-C atoma, a razlikuju se po B prstenu koji moe biti , ili - jonon, pa razlikujemo , i karotin. A prsten je u svim karotinima - jonon. Vitamin A nastaje hidrolizom iz karotina pa iz karotina mogu nastati dvije molekule, a iz i nastaje samo jedna molekula vitamina A. Vitamin A ima tri aktivna oblika: retinol, retinal i retinoina kiselina. Apsorbuju se u obliku estera retinola uglavnom sa palmitinskom kiselinom, transportuje se vezan za - lipoproteine i uskladitava u jetri.

Karotini su hemijski spojevi koji sadre dva

Vitamin A igra vanu ulogu u procesima vida,

razvoja kostiju, reprodukcije, elijske diobe i diferencijacije te u regulaciji funkcije imunog sistema. Za proces vida u mraku (skotopini vid) potreban je pigment rodopsin koji se nalazi u retini. Rodopsin se sastoji od proteina opsina i prostetike grupe 11- cis retinala koji nastaje redukcijom retinola. Pri jakom svjetlu rodopsin se raspada, a u mraku se djelimino obnavlja. Ne obnavlja se u potpunosti, pa je potreban vitamin A, da bi se rodopsin mogao sauvati u retini.

12/7/2012

Uestvuje u sintezi mukopolisaharida.

vtamina A uzrokuje suenje epitela koji izluuje sluz. Prema istraivanju Harvardskog univerziteta vitamin A smanjuje rizik od nastanka carcinoma dojke. Vitamin A ima uticaja na elije modane regije koja je u vezi s uenjem i memorijom. Prema studijama raenim u Africi smatra se da vitamin A i karoten mogu smanjiti transmisiju virusa AIDS-a sa majke na plod.

Znaajan je za izluivanje sluzi pa nedostatak

Hipovitaminoza:

smanjene koliine rodopsina dok je pri dnevnoj svjetlosti vid uredan. Folikularna hiperkeratoza - koa se sui, na ekstenzornim povrinama bedara i podlaktica javljaju se suhe ronate kvrice. Dolazi do ljutenja epitela bronha pa bi to mogao biti uzrok sklonosti plunim infekcijama. Moe se javiti anemija koja reagira na terapiju vitaminom A.

Nono slijepilo - hemerolopija. Nastaje zbog

12/7/2012

U tekim sluajevima hipovitaminoze javlja se progresivna hiperkeratoza. Na spojnici se jave Bitotove takice - izboene bijele mrljice koje se sastoje od otpadaka keratina. Kseroza konjuktive - ronjaa i spojnica se sue i smeuraju. Teki oblik je kseroftalmija koju karakterie keratomalacije sa infekcijama i hemoragijama oka, oiljcima ronjae i trajnim gubitkom vida.

Hipervitaminoza:

je liposolubilan vitamin moe se deponovati naroito u jetri. Prevelike doze su toksine. Simptomi akutnog trovanja su: munina, povraanje, bol u trbuhu, pospanost. Simptomi hroninog trovanja su: umor, nesanica, ispadanje kose, ljutenje i pigmentacija koe. Simptomi brzo nestaju nakon prestanka uzimanja vitamina.

Poto

12/7/2012

Vitamin D(kalciferol)

Vitamin D2 ergokalciferol
Biljnog porijekla. Provitamin D2 je ergosterol

Vitamin D3 - holokalciferol
ivotinjskog porijekla Nastaje u koi pod dejstvom UV zraka iz provitamina 7dehidroholesterola

D3 se resorbuje iz crijeva te se transportuje do jetre vezan za specifini D binding protein. Vitamin nema bioloku aktivnost dok ne pree u aktivni derivat. U jetri hidroksilacijom, pod uticajem 25-hidroksilaze nastaje 25-hidroksi vitamin D3. U bubrezima pod dejstvom 1hidroksilaze nastaje 1,25-dihidroksi vitamin D3 (kalcitriol). Vee se za receptore jezgre koji stimuliu sintezu mRNA za sintezu Ca-binding proteina u tankom crijevu i time omoguava resorpciju kalcijuma iz digestivnog trakta.

Vitamin

12/7/2012

Regulie metabolizam kalcija i fosfora, te stimulie njihovo odlaganje u kotani sistem. RDA 10 g
Suvie velike doze dovode do hiperkalcemije sa

posljedicama kao to su: oteenje bubrega, stvaranje kamenaca, smanjenje neuromuskularne podraljivosti (opstipacija). Odreeni lijekovi (barbiturati, lijekovi za snienje holesterola) blokiraju metabolizam vitamina D.

Hipovitaminoza: kod djece se manifestuje kao rahitis, a kod odraslih kao osteomalacija.

Rahitis se manifestuje smanjenom resorpcijom Ca2+ i slabom mineralizacijom kostiju. Simptomi su: slabije zatvaranje fontanele, caput quadratum, craniotabes, genua valga, genua vara, rahitine brojanice.

12/7/2012

Vitamin E (-tokoferol)
Po hemijskom sastavu je trimetil hidrohinon za

koji je vezan lanac fitola.

Apsorbuje se u tankom crijevu u prisustvu unih kiselina.

U serumu se nalazi prvenstveno vezan za LDL (lipoprotein niske gustoe). Funkcije: Vitamin E je antioksidans. Cirkulira u krvi detoksicirajui slobodne peroksid radikale (destruktivne produkte metabolizma). Sprijeava oteenje elijske membrane jer onemoguava oksidaciju nezasienih masnih kiselina u membranskim lipidima. Mnogi naunici povezuju slobodne radikale sa nastankom karcinoma. uva LDL holesterol od oksidacije i prelaska u jo goru formu u oksi LDL koji se ugrauje u arterijske plakove

12/7/2012

Pomae u zarastanju opekotina, smanjuje

pojavu katarakte.

Hipovitaminoza:
Deficit je rijedak, moe se javiti kod teke

malapsorpcije, kod novoroenadi sa malom poroajnom teinom jer vitamin slabo prolazi kroz placentu. Kod ovjeka se deficit dovodi u vezu s miinom distrofijom, a kod takora je utvreno nastajanje steriliteta. Simptomi deficita je fragilnost membrane eritrocita i posljedino hemolitika anemija. RDA - 5mg

Vitamin K (filokinon)
Antihemoragini vitamin Graen naftokinonskog prstena i izoprenskog bonog lanca. Sintetiziraju ga crijevne bakterije, ali nedovoljno pa ga moramo svakodnevno unositi. RDA 70-140 g Izvori: zeleno lie pinata, paradajz, soja.

K1

filokinon

K2

menakinon

K3

menadion

10

12/7/2012

Transportuje se
vezan za lipoproteine.

Funkcija: neophodan za koagulaciju krvi -

uestvuje u sintezi protrombina (faktor II), prokonvertina (faktor VII), tromboplastin komponente plazme (faktor IX), Stuartovog faktora (faktor X). Deficit izaziva sklonost ka krvarenju i smetnje u koagulaciji krvi.

Deficit moe nastati zbog dugotrajne upotrebe

antibiotika i sulfonamida koji unitavaju crijevnu floru. Moe nastati i kod opstrukcionog ikterusa gdje je zbog nedostatka soli unih kiselina ometena resorpcija vitamina K. Kod novoroenadi - vrlo malo vitamina K prolazi kroz placentu, a ne moe se sintetizirati u crijevima u kojima ima malo bakterija.

11

12/7/2012

Vitamin F - esencijalne masne kiseline

Linolna - (18 - C atoma); 2 dvostruke

veze Linolenska - (18 - C atoma); 3 dvostruke veze Arahidonska - (20 - C atoma); 4 dvostruke veze. RDA linolna 3-6g; linolenska 2-9g

12

12/7/2012

Funkcija:
Linolna- 3 i linolenska- 6 masne kiseline su

ukljuene u transport kisika iz zraka do cirkulacije i proizvodnju hemoglobina. Uestvuju u rastu i diobi elija. Neophodne za modanu funkciju i prijenos impulsa. Izgrauju elijsku membranu i kontroliu prolaz supstanci kroz nju. elijska membrana je graena od fosfolipida koji sadre masne kiseline koje unosimo u hrani.

Slue

za sintezu EIKOSANOIDA; putem ciklooksigenaze nastaju prostaglandini i tromboksani, pod dejstvom lipooksigenaze leukotrijeni. Uloge u sintezi hormona, imunolokim funkcijama, regulaciji odgovora na bol i upalu. Ako u ishrani preteno unosimo zasiene masne kiseline, elijska membrana ima drugaiju strukturu to se odraava i na njenu funkciju.

13

12/7/2012

Konzumacija

masnih kiselina smanjuje rizik od nastanka kardiovaskularnih oboljenja i karcinoma.

Hipovitaminoza:

Promjene na koi, na probavnom traktu, cirkulatorne i srane smetnje. Izvori: Ribe hladnih mora, laneno sjeme kukuruzno i suncokretovo ulje.

Holin
Esencijelni nutritijent kojeg nalazimo u kao slobodnog, ali i u sastavu stukturnih komponente biolokih memebrana (fosfolipidi). Prekursor za sintezu fosfatidil-holina, sfingomijelina i acetil-holina te betaina koji je donator metilnih grupa. Holin je neophodan za ouvanje integriteta i funkcionisanja elijske membrane.

14

12/7/2012

Holin preko betaina pomae sniavanju nivoa homocisteina. Na kulturi elija je dokazano da nedostatak holina dovodi do apoptoze. Holin kao i metionin, folna kiselina te B12 preveniraju odlaganje masti u jetru

Hidrosolubilni vitamini
Vitamin B1-aneurin, tiamin
Sastoji se od pirimidinskog i tiazolskog prstena.

Apsorbuje se aktivnim prijenosom, a pri poveanom unosu i pasivnom difuzijom.

15

12/7/2012

RDA

0,5 1 mg; ako se u ishrani koristi mnogo ugljikohidrata potreban je vie tiamina Izvori: penine klice, zobeno brano, kvasac. Funkcija: TPP je vaan kofaktor za dekarboksilaciju 2keto kiselina TPP je koenzim u transketolazim reakcijama u ciklusu pentozo- fosfata.

Hipovitaminoza:
Deficit se javlja kod: alkoholiara jer alkohol sniava apsorpciju tiamina kod ishrane sirovom ribom jer ona sadri enzim tiaminazu koja razgrauje tiamin u crijevu. BERI - BERI se manifestuje poremeajem metabolizma tkiva koja metaboliziraju piruvat ili laktat (nervni, srani i gastrointestinalni sistem). Suhi beri-beri manifestuje se neurolokim smetnjama, aritmijama, mravljenjem, gubitkom apetita.

16

12/7/2012

U mokrom obliku javljaju se edemi, zatajenje

srca. - infantilni kod dojenadi do 6 mjeseci, razvija se dispnea, cijanoza te povraanje i dijareja. Wernicke-Korsakoff sindrom se javlja kod hroninog alkoholizma. Bolest se karakterie oteenjem centralnog i perifernog nervnog sistema; gubitakom pamenja i intelektualnih sposobnosti, gubitkom koordinacije i kontrakcije miia. Ishrana sa puno ugljinih hidrata pogorava stanje jer je pospjeena glikoliza i poveano stvaranje piruvata.

17

12/7/2012

Vitamin B2 kompleks
Vitamin B2 kompleks predstavljaju:

riboflavin, nikotinamid, folna kiselina i pantotenska kiselina.

Riboflavin (laktoflavin)
Sastoji se od izoaloksazina

i D-ribitola. U veini namirnica nalazi se u obliku flavoproteina, a samo u mlijeku kao slobodan riboflavin. RDA 1,2 - 1,7mg
Izvori:

kvasac, biljne klice naroito klice graka i graha.

18

12/7/2012

Znaajan je za formiranje tkiva specijalno oiju,

koe, kose itd. Neophodan za normalan rast, razvoj i reprodukciju Uestvuje u metabolizmu ugljenih hidrata U obliku flavoproteina FMN i FAD je koenzim oksidoreduktaza - sukcinat dehidrogenaze i ksantin oksidaze.

19

12/7/2012

Hipovitaminoza se ispoljava promjenama na koi (suha i hrapava), stomatitis angularis, glositis, anemija i smanjenje osjeta na dodir i vibracije.

Derivat piridina Sintetizira se iz triptofana RDA 20-25mg Funkcija: Nikotinamid je sastavni dio NAD i NADP - vani koenzimi u oksidoredukcijskih reakcijama. Reducirane oblike koenzima reoksidiraju flavoproteini.

Nikotinska kiselina, nijacin - B3

20

12/7/2012

Omoguava

zdravlje i vitalnost koe, digestivnog trakta i nerava Vaan za sintezu hormona (seksualnih hormona, tirozina, tiroksina i inzulina). Znaajan za reparaciju genetskih oteenja koji su uzrokovani lijekovima, virusima. Due vrijeme se koristi u terapiji hiperlipidemija jer reducira ukupni holesterol, trigliceride i kodljivi LDL holesterol, a poveava nivo zatitnog HDL holesterola.

elije pankreasa od imunolokih oteenja stvorenim antitijelima. Deficit se manifestuje oboljenjem koje se naziva PELAGRA. 3D - dermatitis (fotosenzibilnost), diarea, demencija, depresija Uobiajena prehrana osigurava dovoljan unos vitamina (meso, kvasac, zeleno povre, proteini).

Nikotinamid pomae dejstvo inzulina i titi

21

12/7/2012

Folna kiselina, B9

Folacin, pteriolglutaminska kiselina, B9 Graena iz pteridina, paraamino benzojeve kiseline i glutaminske kiseline. RDA 0,4mg

22

12/7/2012

Funkcija:
kao tetrahidrofolna kiselina je koenzim enzima

koji uestvuju u metabolizmu jednokarbonskog ostatka. Jednokarbonski ostatak se prenosi u obliku aktivnog formijata (C1 jedinica), to omoguuje sintezu serina iz glicina, holina iz holamina, timina iz uracila a preko njega i DNA Ukljuena je u sintezu neurotransmitera (serotonin i dopamin). Neophodna za razvoj mozga, kimene modine i skeleta fetusa. Smatra se da titi od nastanka karcinoma zbog uloge u reparaciji DNA.

Pomanjkanje folne kiseline dovodi do inhibicije

DNA sinteze to uzrokuje smetnje u razvoju leukocita i sazrijevanje eritrocita. Antagonisti folne kiseline se koriste u terapiji leukemija jer inhibiraju sintezu purina. Folna kiselina reducira nivo homocisteina i smanjuje rizik od koronarne bolesti. Hipovitaminoza: Najea anemija na svijetu. Manifestuje se kao hiperhromna makrocitna anemija, praena sa trombocitopenijom, leukopenijom. Izvori: jetra, meso, sueni graak i grah.

23

12/7/2012

Pantotenska kiselina - B5
Kondenzacioni

proizvod -alanina i 2,4dihidroksi 3,3-dimetil buterne kiseline.

RDA 4 - 7mg Sintetiziraju je crijevne bakterije. Bioloki aktivna forma su koenzim A i acyl

carrier protein (ACP) Esencijalan za metabolizam masti (sinteza masnih kiselina fosfolipida i holesterola) ugljenih hidrata i proteina.

Pantotenska kiselina - B5

U eksperimentalnim uslovima pantotenska

kiselina i njeni derivati tite eliju od lipidne peroksidacije ubrzavaju zarastenje rana (pantotenol) Bitan za sintezu kortikosteroida i spolnih hormona (progesteron i testosteron). Neophodna je za sintezu neurotransmitera. Hipovitaminoza nije poznata. Izvor su povre i itarice

24

12/7/2012

Vitamin B6 - piridoksin
Derivat piridina Piridoksin,piridoksal i piridoksamin U jetri iz ova tri oblika nastaje aktivna forma piridoksal fosfat koenzim transaminaza i dekarboksilaza. Neophodan za sintezu nijacina iz triptofana

Organizam koristi vitamin B6 za izgradnju

eritrocita i imunoglobulina. Neophodan za razvoj i funkcionisanje nervnog sistema. Znaajan za sintezu neurotransmitera: serotonina, GAB-e, dopamina, noradrenalina. Ima ulogu u sniavanju holesterola i LDL holesterola. Uestvuje u sintezi prostaglandina. Hipovitaminoza: munina, gubitak apetita, anemija, kod djece epi-napadi.

25

12/7/2012

Vitamin B12 - kobalamin

Hemijski kompleksan spoj koji sadri porfirinu

slian prsten sa centralnim atomom kobalta. RDA 0,005 mg Apsorbuje se u ileusu vezan sa glikoproteinom - intrinsic - faktorom kojeg lue lijezde kardije eluca. U transportu se vee za -glikoproteine transkobalamine I,II,III.

Funkcija: koenzim enzima koji uestvuju u

pretvorbi metilmalonil-CoA u sukcinil-CoA, sintezi metionina iz homocisteina. Koenzim za vrijeme katabolizma masnih kiselina sa neparnim brojem C atoma Uestvuje u izgradnji mijelinskih ovojnica i neurotransmitera. Neophodan za transport i deponovanje folata u elije te njegovu pretvorbu u aktivni oblik.

26

12/7/2012

Hipovitaminoza najee nastaje zbog defekta u

sekreciji intrinsic faktora. Blokirana sinteza DNA (sinteza purina i timidina). Nastaje perniciozna anemija uveani, hiperhromni eritrociti i neuroloka oteenja (gubitak mijelinskih ovojnica). Progresivna demijelinizacija nervnog tkiva dovodi do slabljenja motorike sa oslabljenim refleksima tes abnormalnost kretnji. Psiholoki poremeaji Moe nastati kod vegeterijanaca jer je meso glavni izvor vitamina.

Vitamin H-biotin B7
Graen iz tiofenovog prstena za koji je vezana urea i bonog lanca valerijanske kiseline Uestvuje u procesima karboksilacije pirogroane u oksalsiretnu i acetil-CoA u malonil-CoA. RDA 100 200 g

27

12/7/2012

Hipovitaminoza je rijetka jer biotin sintetiziraju

crijevne bakterije. Hipovitaminoza moe nastati zbog unosa sirovog bjelanca koje sadri bjelanevinu AVIDIN koja s biotinom stvara nerastvorljiv kompleks. Simptomi hipovitaminoze: gubitak kose, BRILL dermatitis visok holesterol, anemija, tremor ruku i nogu, mentalne promjene. Izvor: jetra, bubrezi, jaja, itarice, kikiriki, okolada.

28

12/7/2012

Vitamin B 15, pangamna kiselina

Ester glukonske kiseline i dimetil-glicina. Antioksidans, pomae sintezu hormona,

sniava nivo holesterola u krvi. Vri detoksikaciju koprodukata metabolizma

Vitamin C askorbinska kiselina

ovjek ne posjeduje enzime za sintezu vitamina iz D glukoze. Askorbinska kiselina se brzo apsorbuje, uglavnom ve iz eluca gdje se dio oksidira u dehidroaskorbinsku kiselinu koja bre prolazi elijske membrane. Izvor vitamina: limun,
naranda, kivi, paprika itd.

29

12/7/2012

Funkcije: Neophodan za

hidroksilaciju prolina i lizina u polipeptidnom lancu protokolagena. Bez hidroksiliranih aminokiselina nemogue je povezivanje lanaca u kolagenu spiralu. Bitan je u sintezi antitijela, interferona i u funkciji leukocita Snaan antioksidans Lako i reverzibilno oksidira u dehidroaskorbinsku kiselinu i ine redoks sistem. Vitamin C je direktni donator vodika u reakcijama sinteze prolina, tirozina, DOPA-e. Kod drugih reduktaza donator donator vodonika Fe2+, a njegovu oksidaciju u Fe3+ sprijeava vitamin C.

titi

LDL holesterol i arterijske zidove od oteenja slobodnim radikalima. Potpomae zarastanju rana i opekotina. Potreban za sintezu karnitina Vitamin C neophodan za reakcije hidroksilacije u sintezi steroidnih hormona i adrenalina, u prevoenju triptofana u serotonin, tirozina u dopamin. Inhibira rast Helicobacter pylori koja poveava rizik od ulkusne bolesti i karcinoma eluca. PUAI imaju vee potrebe za vitaminom C

30

12/7/2012

Hipovitaminoza: SKORBUT
Simptomi bolesti su posljedica slabo formiranog

kolagena i lakog prskanja malih krvnih sudova: krvarenje iz desni, gubitak zubi, petehije i ekhimoze, suha koa, opta slabost, retencija tenosti, anemija, sklonost ka infekcijama, osteoporoza . Prevelik unos, vei od 1000 mg / 24 h nije preporuljiv jer oteuje elije i dovodi do oksidativnih oteenja DNA elije. Javlja se munina, povraanje, bol u stomaku.

31

12/7/2012

Vitamin P - (bioflavonoidi)
Derivat

flavona,vezan za vitamin C. CITRIN, HESPERIDIN, RUTIN, FLAVONI... regulie otpornost i propustljivost krvnih sudova, rsmanjuje agregaciju trombocita Antialergijsko, antibakterijsko, antiviralno djejstvo Antiosidans titi LDL-holesterol, sprijeava brzu oksidaciju i razaranje vitamina C u organizmu Odrava integritet kolagena

32

12/7/2012

bioflavonoidi

Avitaminoza se javlja zajedno sa skorbutom Manifestuje se sitnim takastim krvarenjima u koi i sluzokoi. Koriste se u terapiji varikoziteza, hemoroida, produnog krvarenja. Izvor: citrusi, voe i povre

Vitamin B13
Orotska kiselina Metabolie folnu kiselinu i vitamin B12 Ne postoji zvanino preporuena dnevna koliina Mogue je da djeluje preventivno na odreene probleme sa jetrom i prerano starenje Pomae u lijeenju multiple skleroze Prirodni izvori: korjenasto povre, surutka, teni dio ukiseljenog ili zgruanog mlijeka Neprijatelji: voda, suneva svjetlost

33

12/7/2012

Vitamin B17
Leatril Jedan od najkontroverznijih vitamina decenije

Jedini od B-vitamina koji se ne nalazi u pivskom kvascu Kao dopuna u lijeenju raka nije prihvaen u veem dijelu SAD, iako se legalno upotrabljava u 25 saveznih drava. Mogue je da pomanjkanje dovodi so smanjene otpornosti prema raku Male koliine leatrila pronaene su u kopicama kajsija, jabuka, treanja, bresaka, pljiva i nektarina Najee upotrabljavane dnevne doze su od 0,25-1,0 g Iako nivo toksinosti jo uvijek nije ustanovljen, uzimanje veih koliina moglo bi da bude opasno

34

12/7/2012

Holin
lan porodice B-kompleks i lipotropik Djeluje sa inozitolom na iskoritavanje masti i holesterola Jedna od malobrojnih supstanci koje prolaze krvnomodanu barijeru, i direktno odlazi u stanice mozga da bi proizvela hemikaliju koja potpomae pamenju Prosjena ishrana sadri dnevno izmeu 500 i 900 mg Izgleda da emulguje holesterol, pa se on ne taloi na zidovima arterija ni u unoj kesi Potpomae eliminaciju lijekova titi jetru Pomae u lijeenju Alchajmerove bolesti

Najbolji izvori: umanjce, mozak, srce, zeleno lisnato povre, kvasac, digerica, penine klice i lecitin Toksinost: nepoznata Neprijatelji: voda, lijekovi na bazi sulfonamida, estrogen, prerada namirnica i alkohol Mogue da pomanjkanje rezltira cirozom i masnom degeneracijom jetre, zaepljenjem arterija, a moda i Alchajmerovom bolesti

35

12/7/2012

Inozitol
Rastvorljiv u vodi, lan B-kompleksa i lipotropik

U kombinaciji sa holinom fomira lecitin Metabolizira masti i holesterol Prosjeno zdrava odrasla osoba uzima oko 1 g dnevno Utvreno je da, poput holina, ima znaaja u ishrani modanih stanica

Pomae u sniavanju nivoa holesterola Odrava kosu zdravom i sprjeava opadanje Pomae u prevenciji ekcema Sudjeluje u preraspodjeli masnoe u organizmu Ima umirujui efekat Najbolji prirodni izvori: jetra, pivski kvasac, govei mozak i srce, dinja, grejpfrut, suho groe, penine klice, kikiriki, kupus

36

12/7/2012

Nema poznatih toksinih efekata Neprijatelji: voda, lijekovi na bazi sulfonamida, estrogen, prerada namirnica, alkohol i kafa

Hesperidin

Rutin

37

12/7/2012

Hesperidin

Pokazuje jako antivirusno djelovanje protiv herpes simpleks i virusa influence Pokazuje antibakterijska svojstva Smanjuje koncentracije serumskog holesterola i triglicerida Popravlja fragilnost kapilara

Rutin
titi krvne sudove, a posebno jaa kapilarnu rezistenciju (smanjuje isticanje tenosti iz sitnih krvnih sudova i sprijeava njihovu lomljivost), a time smanjuje rizik nastanka edema i kapilarnog krvarenja (petehija, purpura) primjenjuje se i u prevenciji visokog krvnog pritiska, zaepljenja (neelastinosti, krutosti) krvnih sudova i vaskularnih komplikacija na sitnim krvnim sudovima nastalih usljed eerne bolesti (dijabetesna mikroangipatija).

38

12/7/2012

smanjuje nivo povienog krvnog pritiska, iri koronarne krvne sudove, jaa kontraktibilnost sranog miia i poboljava funkciju ritmine kontrakcije miokarda; sprijeava formiranje tromba; smanjuje nivo ukupnog holesterola u krvi; djeluje diuretski; djeluje protiv bakterija, gljivica i virusa; titi funkcije jetre, podstie produkciju ui u elijama jetre pomae kod zatvora;

Kvercetin

39

12/7/2012

Kvercetin
Ima jako protuupalno djelovanje, koje postie inhihibicijom IgE, djelujui poput antihistaminika Blokira produkciju prostaglandina i leukotrijena Uklanja slobodne radikale Antibakterijsko djelovanje Modificira jetrenu transformaciju kuhane hrane i genotoksina bakterija koje mogu dovesti do nekih formi raka Inaktivira herpes virus Prevenira nastanak zubnog karijesa

Para aminobenzojeva kiselina (PABA)

Rastvorljiva u vodi i jedan od novijih lanova porodice B-kompleksa

40

12/7/2012

Moe se sintetisati u organizmu ovjeka Jo nisu ustanovljene zvanine preporuene dnevne doze Pomae stvaranje folne kiseline i znaajna za iskoritavanje proteina titi kou od UV zraka Pomae asimilaciju i djelotvornost pantotenske kiseline U eksperimentalnih ivotinja, u sadjejstvu sa pantotenskom kiselinom vraala sjedoj dlaci prirodnu boju

U obliku masti titi od opekotina od sunca Ublaava bolove od opekotina Odrava kou zdravom i glatkom Odlae stvaranje bora Pomae u vraanju prirodne boje kosi Prirodni izvori: jetra, pivski kvasac, bubrezi, integralne itarice, ria, mekinje, penine klice i melasa Toksina djelovanja nisu poznata, ali se ne preporuuje dugoroni program sa viokim dozama Neprijatelji: voda, lijekovi na bazi sulfonamida, tehnike prerade namirnica, alkohol, estrogen

41

12/7/2012

Vitamin L

Opisan kao predstvnik grupe spojeva koji su bitni pri laktaciji Pored pivskog kvasca, prisutan u orasima, anisu, bosiljku, islandskom liaju, perunu, itd.

Vitamin T

Faktor pronaen u kutikuli insekata, kao sastav pojedinih gljiva, i tenosti u okviru fermentacije kvasca, te u sjemenkama susama i umancu jajeta Tvrdi se da ubrzava sazrijevanje i promovira sintezu proteina, kao i potpomaganje koagulacije krvi i stvaranju trombocita Poznat i kao torulitin Vjerojatno smjesa folne kiselina , vitamina B12, i DNA; Nije naroito znaajan vitamin. Nije poznato toksino djelovanje

42

12/7/2012

Vitamin U
Stekao reputaciju da ima znaajnu ulogu u lijeenju ira na elucu Nalazi se u sirovom kupusu Nije poznato da ima bilo kakvih toksinih efekata

S-metilmetionin

43