Univerzitet Sv.

Kiril i Metodij-Skopje

Ekonomski fakultet

Seminarska trud po predmetot:

Javni finansii

Tema:

Buxetska procedura i zakonot za uxeti vo !. Makedonija

Izrabotila: Jovanova Sof~e

Mentor: @ivko Atanasovski

Skopje "##$%od.

Buxetska procedura &sostavuva'e i izvr(uva'e na Buxetot) i *akonot za uxeti vo !. Makedonija

Etimolo{ki nabquduvano zborot buxet poteknuva od latinskiot zbor bulga so ko se ozna~uvala ko!na torba ko a pri podnesuva"e na bara"ata na parlamentot a otvoral ministerot za finansii# $odo%na ovo zbor do!ivea transforma%i a vo starofran%uskiot zbor budgette za da potoa pomine vo &#'ritani a i se modifi%ira vo zborot budget. (enes zborot buxet e op{to prifaten vo na )olem bro na zem i vo teori ata i praktikata# $osto at pove*e defini%ii za buxetot+ i avtorite na razli~en na~in prio,aat kon definira"e na buxetot# -lasi~arite buxetot )o definiraat kako akt na predviduva"e na pri.odi i ras.odi na dr!avata# Spored STOURM buxetot pretstavuva akt so ko se predviduvaat pri.odite i ras.odite na dr!avata za period od )odina dena# Isto taka za buxetot se smeta deka to e akt na pretstavni~koto telo /parlamentot0 so ko se predviduvaat i odnapred odobruvaat+ za iden period / po pravilo za edna )odina0 raspredelbata na pri.odite i ras.odite vo ramkite na finansira"eto kako i vo vrska so politi~kata i so%i alnata priroda# $ostoi sva*a"e deka buxetot pretstavuva zakon vo formalna smisla na zborot+ ili popre%izno samo po svo ot nadvore{en oblik# Spored 1akonot za 'uxet vo 2# Makedoni a+ buxetot pretstavuva )odi{en plan za finansira"e na funk%iite i obvrskite na 2# Makedoni a+ na edini%ite na lokalna samouprava i na fondovite+ a se sostoi od )odi{na pro%enka na pri.odite i na tro{o%ite po nameni# $od )odi{na pro%enka se podrazbira fiskalna )odina od 34 mese%i+ ko a po~nuva na 3 anuari+ a zavr{uva na 53 dekemvri od seko a kalendarska )odina i va!i samo za fiskalnata )odina za ko a e donesena# So zakon se ureduva postapkata za iz)otvuva"e+ donesuva"e i izvr{uva"e na buxetot#

$rvata faza na buxetskata or)aniza%i a e onaa kade {to buxetot nastanuva i se iz)raduva#

Buxetska inicijativa
6a%rt buxetot )o predla)aat upravnite or)ani# &o utvrduva"eto na buxetot u~estvuvaat or)anite na vlasta+ no sostavuva"eto na buxetot e vo ra%ete na upravnite or)ani# 7aka e vo site zem i denes# $ravoto za buxetska ini%i ativa i pripa,a zna~i+ na upravnite or)ani# &o po)led na buxetskata rabota stoi poinaku: ovde predlo) podnesuva upravniot or)an# &o po)led na buxetskiot akt+ pri~ina {to se pretstavni~kite or)ani vo po)led na te.nikata na sostavuva"eto na buxetskiot predlo) vo malku popovolna polo!ba od upravnite or)ani# Samo tie se vo posto an kontakt so seko dnevniot !ivot# 7ie na dobro mo!at da )i pro%enat potrebite na avnite slu!bi+ tie ose*aat {to e neop.odno za namaluva"e na pri.odite i zadovoluva"e na zaedni~kite potrebi# $oradi toa na niv im pripa,a obvrskata za izvr{uva"e na buxetot+ tie *e napravat da )i predvidat vistinskite ras.odi i to~no da )i utvrdat dr!avnite pri.odi#

+zra otka na predlo% na uxetot

&o ovaa faza proektot se pretvora vo predlo) na buxetot# Istaknato e da predlo) na buxetot nastanuva od predlozite na upravnite or)ani vo koi se sodr!ani potrebite za buxetskite sredstva# 6o tie potrebi se zasnovani na direktivite od %entralnite finansiski or)ani# $lanovite i ideite za buxetot pripa, aat na ministerot za finansii vo skoro site dr!avi# 7e.ni~kite raboti okolu pod)otovkata na predlo)ot na 'uxetot se tolku obemni i mno)ubro ni parlament toa )o pravi posebna slu!ba# Edna od rabotite na taa slu!ba e da donese op{ti upatstva za izrabotka na proektot na buxetot# Seko rakovoditel na upravnata edini%a e dol!en da sostavi svo a pro%enka za ras.odite i eventualnite pri.odi koi )i upatuva na svo ot sekretari at# 7aka izraboteniot proekt na buxetot se dostavuva do &ladata+ za da taa donese kra na odluka za finansiskite

pri.odi slednata )odina# &ladata )o raz)leduva detalno proektot za 'uxetot i kako svo predlo) na 'uxetot )o pra*a na odobranie vo parlamentot#

+z%lasuva'e na uxetot
7reba da se ispita {to se slu~uva so predlo) na buxetot ko)a *e sti)ne vo narodnite op{tini i kako taa )o odobruva# 'uxet vo dvodomski sistemi 6a prvo se postavuva pra{a"eto: kako se raz)leduva buxetot vo dr!ava ~i parlament e sostaven od dva doma8 ko e poprv dom+ dolni ili )orni+ ko *e ima pove*e pravo da )o raz)leduva buxetot9 &o site zem i finansiskite zakoni u!ivaat spe%i alen re!im i postapka# $osebnost na toa e do finansiskite akti da do de do re{ava"e prvo pred pretstavnik na narodot /(olni dom0+ parlament potoa pred :orni dom /Senat0# 7oa va!i vo prv red za buxetot# $ostapkata za iz)lasuva"e na buxetot ;vde se zadr!uva samo na op{tite mesta# 'uxetot vo razli~nite politi~ki strukturi na zapad se odnesuva na razli~ni na~ini# 7e.nikata na raz)leduva"e na predlo) 'uxetot vo dvodomskiot sistem mo!e da bide razli~na: eden e na~in na primer vo <ran%i a i SA(+ a dru) vo 'ritani a#

An)liski sistem &o ovo sistem ne postoi spe%i alen buxetski odbor# 6amesto ne)o (olniot dom vo ==-omitet na %eliot dom>>+ ko ko)a )i revidira ras.odite se vika ,,supply commitee--. a ko)a se zboruva za pri.odite ,,commitee of ways and means--. -o)a zasedava ==komitetot za pri.odi>> finansiskiot kan%elar )o odr!uva svo ot poznat buxetsko ekspoze &budget speech). vo ko posebno vnimanie se obrnuva na dr!avnite pri.odi &income ta )# $ravo na amandman 'uxetot ko a )o odobrila op{tinata nemiora da bidede ist kako to {to )o predlo!ila vladata# &ladiniot predlo) mo!e da pretrpi izmeni#

/rivremeno finansira'e
$oznato e ako+ buxetskiot period pomine+ a buxetot ne e donesen na vreme+ to)a{ mora da se baraat pati{ta da se izbe)ne taa nepravilnost vo buxetskiot pro%es: da se vr{i tro{e"e bez pret.odno odobrenie# 1a takvi situa%ii posto at 4 re{eni a: 3# Ili da ostane po staro t#e da se prodol!i finansira"eto ili 4# $reodniot period ko trae se dodeka ne se iz)lasa nov buxet+ finansira"eto ke )o pomo)ne avansira"eto od idniot buxet# &o praksa se avuva ovo metod# 30 'uxetska davanestina -o)a ke se slu~i vladata da )o podnese predlo)ot na buxetot vo sobranieto /op{tinata0 no pretstavni~koto telo od bilo koi pri~ini ne )o usvoi na vreme a od dru)a strana za pribira"e na pri.odite i nivno tro{e"e mora da postoi pret.odno odobrenie+ to)a{ se koristi t#n buxetska dvanaestina# (vanaestinata )i sodr!i site ras.odi i pri.odi koi se sodr!ale vo izminatiot buxet# 40 Akonta%i a An)li a ne )o primenuva t#n metod dvanaestina iako nivnniot buxet ne e niko)a{ donesen do mese% April# An)li a se slu!i so sistemot na avansira"e ko se sostoi vo toa {to ne se prodol!uva stariot buxet tuku se avansira od noviot#

Buxetski krediti
$osto at dva vida na buxetski krediti: limitativni i eventualni# $od poimot buxetski krediti se podrazbira ovlastuva"e na izvr{itelite na buxetot vo tekot na )odinata mo!at da vr{at tro{e"e za odredena namena do odredena visina# 3# ?imitativni krediti Se onie redovni krediti vo buxetot koi od)ovaraat na prin%ipot da krediot zna~i deka izvr{itelite na buxetot nemaat pravo da )o pominat maksimumot vo
5

tro{e"eto# 6a pr# krediti koi se pret.odno utvrdeni so avni do)ovori /dr!aven zaem+ plata na funk%ionerite0 4# Eventualni krediti Se nameneti za potrebite vo tekovniot buxetski period da se izvr{at a ~i a visina ne mo!e odnapred da se to~no predvidi# 7ie mo!at da bidat pomali ili po)olemi vo zavisnost od situa%i ata# -a ovie krediti ne mo!e da se utvrdi maksimalnata %ifra kako ka pret.odnite# 6a pr# ras.odi za penziite+ funk%ii na sudovite+ obes{tetuva"e na poedin%i od buxetot i voop{to ras.odi koi nemo!at da se anti%ipiraat# ;vie krediti vladata mo!e slobodno da )i upotrebuva+ no vo zavr{nata presmetka treba da a doka!e ispravnosta na takvoto tro{e"e#

4 situa%ii:

$osto at i dopolnitelni krediti

-o)a buxetot ke se donese na sobranieto i bide odobren mo!e da nastanat ;dredeni krediti ne se dovolni ili dopolnitelno da se po avi potreba ko a sosema nemo!ela odnapred da se predvidi i za nea se potrebni sredstva od buxetot za da mo!e da se ostvari# &o takvite situa%ii se avuva potreba od dopolnitelen kredit za ko re{ava parlamentot# &o 2# Makedoni a Ministerot za finansii e od)ovoren za pod)otvuva"e na predlo) na 'uxetot na 2# Makedoni a i za ne)ovo dostavuva"e do &ladata na 2# Makedoni a# Izve{ta za fiskalnata sosto ba vo tekovnata fiskalna )odina iz)otvuva ministerot za finansii+ ko )i predla)a direktivite i %elite na fiskalnata politika kako i )lavnite kate)orii za pro%enetite pri.odi i tro{o%i za narednata buxetska )odina i )o dostavuva do &ladata na 2# Makedoni a vo mese% april+ vo tekovnata )odina za narednata )odina# &rz osnova na utvrdenite stavovi od strana na &ladata+ ministerot za finansii iz)otvuva %irkular vo ko se sodr!ani )lavnite nasoki za iz)otvuva"e na buxetite i )o dostavuva do korisni%ite na buxetot+ edini%ite na lokalna samouprava i fondovite vo mese% april#

&o %irkularot se sodr!ani rabotite i zada~ite koi treba da se izvr{uvaat vo tekot na fiskalnata )odina+ metodolo)i ata za iz)otvuva"e na buxetite na korisni%ite+ kako i indikativnite vkupni tro{o%i za seko korisnik# $redlo)ot na 'uxetot na 2# Makedoni a Ministerstvoto za finansii )o dostavuva do 'ladata na po~etokot na mese% oktomvri# $redlo)ot na 'uxetot na 2epublikata )o utvrduva &ladata i )o dostavuva do Sobranieto na 2# Makedoni a za donesuva"e ne podo%na od sredinata na mese% noemvri# Sobranieto na 2# Makedoni a ne mo!e da )o raz)leda predlo)ot na 'uxetot na 2# Makedoni a pred istekot na 4@ dena od denot na dostavuva"e na predlo)ot na 'uxetot do prateni%ite na Sobranieto na 2# Makedoni a# $redlo)ot na 'uxetot na 2# Makedoni a sodr!i: 3# 'ilans na pri.odniot i tro{kovniot del na buxetite so: stavki za pri.odi stavki na tro{o%i

4# <unk%ionalna klasifika%i a na tro{o%i8 5# 7ro{o%i po razdeli8 A# $oseben del na 'uxetot po korisni%i so: ostvareni tro{o%i od pret.odnata fiskalna )odina8 odobreni i revidirani tro{o%i za tekovnata fiskalna )odina8 pro%eni za narednata fiskalna )odina iska!ani spored ekonomskata i pro)ramskata klasifika%i a na nivo na podstavki i pro%ena na obvrskite za narednite 4 )odini na nivo na kate)orii# B# $ro%ena za maksimalniot iznos do ko mo!at da se zemaat zaemi i izdavaat )aran%ii vo tekot na tekovnata fiskalna )odina8 C# ?imit do ko mo!at edini%ite na lokalnata samouptava da zemaat zaemi vo tekot na tekovnata fiskalna )odina i

D# $redlozi za mo!nite na~ini za nadminuva"e na defi%itot na 'uxetot na 2epublikata# Iznosite na pri.odite navedeni vo )odi{niot buxetski dokument ne se fiksno opredeleni i limitirani# $romenite vo 'uxetot /iznosite na pri.odite0 treba da bidat vo ramkite na vkupniot iznos na utvrdenite pri.odi# (opolnitelno usvoenite tro{o%i vo 'uxetot se proprateni so merki {to *e )i z)olemat predlo!enite pri.odi ili *e )i namalat dru)ite tro{o%i vo srazmeren iznos# Iznosite na tro{o%ite utvrdeni so )odi{niot buxetski dokument se smetaat kako maksimalni iznosi i nad ovie iznosi ne mo!e da se prezemaat nikakvi obvrski# Seko tro{ok {to bara nov izvor na pri.odi zaedno so predlo!eniot izvor+ kako i ko)a treba da se namalat planiranite tro{o%i koi se odobreni zaradi neostvaruva"e na planiranite pri.odi pove*e od BE se obrabotuva so poseben buxetski dokument /rebalans0+ a )o donesuva nadle!en o)ran# 1a pokriva"e na nepredvidlivite bara"a za tro{o%ite koi *e se po avat vo tekot na buxetskata )odina se izdvo uva do 5E od vkupnite tekovni i kapitalni tro{o%i za buxetski rezervi /posto ana i tekovna0# 1a koriste"e na sredstvata po predlo) na ministerot za finansii odlu~uva &ladata#

+zvr(uva'e na Buxetot
Izvr{uva"e i izvr{iteli na buxetot

Izvr{uva"eto na buxetot zna~i od edna strana ostvaruva"e na pri.odite+ a od dru)a strana finansira"e na dr!avnite i komunalnite or)ani i institu%ii# 3# ras.odite#
8

Izvr{iteli na buxetot

Izvr{uva"eto na buxetot e dovereno na or)anite na upravata+ so

o)led na razli~nite funk%ii koi obavuvaat za izvr{uva"e na planot za pri.odite i

 6aredbodava~i Se or)ani na uprava koi se ovlasteni da upravuvaat so dr!avniot imot+ da se vo funk%i a na pribira"e na dr!avnite pri.odi i samosto no da odlu~uvaat za raspredelbata na pri.odite za tekovnata buxetska )odina# Smetkopola)a~i

Izvr{uva"eto na buxetot ne se sproveduva samo preku naredbodava~ite+ tuku ne)ovo izvr{uva"e se nadopolnuva so funk%i ata na smetkopola)a~ite+ bez ko a naredbodava~ite ne mo!at da )o izvr{at buxetot# &a!no e da ovie dve funk%ii /naredbodava~ i smetkopola)a~0 ne se dodeleni na edno li%e# Istata funk%i a ne mo!at da a vr{at bra~ni dru)ari ili li%a koi se vo blisko srodstvo# <unk%i ata na smetkopola)a~ite e da obezbedat na~in za naplata na dr!avnite pri.odi+ a vo po)led na ras.odite nivna zada~a e da a utvrdat visinata na od)ovornosta na dr!avnite or)ani# 4# $ravilo e da funk%i ata na naredbodava~ite na smetkodava~ite bide vo interes na prvilno izvr{uva"e na buxetot i obezbeduva"e na kontrola na rabotata na buxetskite izvr{iteli# 'uxetska i smetkovna )odina

'uxetska kasa i buxetski nadle!nosti &o po)led na buxetskata kasa+ ko a se vika i buxetska )odina+ site fiskalni i dru)i pri.odi koi se napla*aat od po~etokot do istekot na buxetskata )odina i site ras.odi koi se ispla*aat vo to period pripa,aat na buxetot od taa )odina# &o buxetskata kasa+ sli~no kako i vo smetkovodstvoto se bele!at site pri.odi i ras.odi+ nezavisno od denot na nastanuva"eto i nivnata pravna osnova# Ako na primer odreden danok se naplati na 53#34# vo odredena )odina toa e pri.od za taa buxetska )odina#

Sistemot smetkovna )odina )i zema vo edna %elina site pri.odi i ras.odi zasnovani na ovlastuva"ata na eden buxet+ no koi mo!at da bidat izvr{eni vo tekot no i po istekot na to buxet# (odeka buxetskata )odina trae edna )odina i )o zema vo predvid samo ona {to e povrzano so to rok+ smetkovnata )odina sodr!i se ona {to nastanalo vo vrska so buxetot na taa )odina i taa mo!e da trae pove*e od edna )odina# 7o dodatok na buxetskata )odina mo!e da bide 3+4 ili 5 mese%i# &irmanisira"e i rebalans na buxetot &irmaniF pod virmanisira"e treba da se podrazbira izmena na visinata na buxetskite sredstva i nivna upotreba+ delimi~no ili vo %elina+ za da se zadovolat nekoi dru)i potrebi# Ako se slu~i da posto at nedovolno sredstva vo buxetot+ a naredbodava~ot ne saka da koristi dopolnitelen kredit ili da koristi sredstva od buxetskite rezervi+ ili F ako tie sredstva ne se dovolni za popolnuva"e na site praznini, to)a{ to vr{i virmanisira"e# 7oa zna~i: bide *i od edna strtana ima nedovolno sredstva a od dru)a vi{ok koi ne mo!at vo %elost da se iskoristat do kra ot na )odinataF naredbodava~ot virmanski *e prenese del ili %ela suma od po)olemiot iznos kon pomaliot# 2ebalans na buxetot

I za vreme na finansiskata )odina+ ko)a e ve*e odobren buxetot i e vo tek na izvr{uva"e+ pretstavni~koto telo mo!e da vr{i raz)leduva"e na ne)ovata struktura i dopolnitelni odluki za izmena na buxetot+ kako na stranata na pri.odite taka i na stranata na ras.odite# 7akvoto donesuva"e na dopolnitelni izmeni na buxetot vo tekot na buxetskata )odina se vika rebalans na buxetot# $o donesuva"eto na 'uxetot na 2epublikata+ ministerot za finansii )i izvestuva korisni%ite na sredstvata {to im se odobreni+ a korisni%ite )i raspredeluvaat pri.odite i tro{o%ite po oddelni edinki korisni%i# &rz osnova na izvestuva"eto edinkite korisni%i se dol!ni da donesat finansiski plan za namenite za koi {to *e se koristat sredstvata+ na do%na 3B dena od denot na izvestuva"eto#
10

Edinkite se dol!ni finansiskiot plan da )o dostavat do Ministerstvoto vo ~ii sostav se + vo rok od B dena od denot na ne)ovoto donesuva"e# -orisni%ite za buxetite i edinkite korisni%i se dol!ni sredstvata da )i koristat namenski i ne smeat da prezemat obvrski nad limitot od odobrenite sredstva# $ri.odite i tro{o%ite na seko korisnik i edinka korisnik na sredstva od 'uxetot se iska!uvaat vo 'uxetot na 2epublikata# $ri.odite se uplatuvaat na trezorskata smetka i se evidentiraat na posebnite smetki vo )lavnata kni)a na trezorot i toa za: pri.odi naplateni od or)ani8 pri.odi od aktivnosti koi ne se finansiraat od 'uxetot /samofinansira~ki aktivnosti08 pri.odi od dano%ite i pri.odi od krediti#

-orisni%ite i edinkite korisni%i se od)ovorni za naplatata na pri.odite i za vr{e"e na rabotite od nivnata nadle!nost# $ri.odite se uplatuvaat vo 'uxetot na 2epublikata# (okolku 'uxetot na 2epublikata ne bide donesen do 53 dekemvri vo tekovnata )odina+ Ministerstvoto za finansii vr{i isplata na sredstvata od 'uxetot po pozi%ii+ no na mno)u do edna tretina od izvr{enite tro{o%i vo ~etvrtiot kvartal vo pret.odnata fiskalna )odina za seko mese%+ a na do%na do 53 mart za narednata )odina# -orisni%ite na 'uxetot vrz osnova na )odi{niot finansiski plan se dol!ni da iz)otvat mese~en finansiski plan po smetki+ pro)rami i stavki i da )o dostavat na odobruva"e do Ministerstvoto za finansii B dena pred po~etokot na mese%ot za ko se odnesuva planot# Mese~en finansiski plan pretstavuva pro%ena na tro{o%ite na korisni%ite na 'uxetot i po ne)ovoto odobruva"e pretstavuva pravo na tro{e"e na sredstva vo tekot na eden mese%+ odnosno vo posledovatelniot period dokolku pravoto ostane neiskoristeno vo tekovniot mese%#

11

-orisni%ite na 'uxetot koi imaat edinkiF korisni%i+ dostavuvaat zbiren mese~en finansiski plan za korisnikot na 'uxetot i zbirno za edinkite korisni%i koi se vo ramkite na korisnikot# Ministerstvoto za obrazovanie zbirno )o odobruva planot za site edinki korisni%i+ a korisnikot na 'uxetot vr{i natamo{na raspredelba na odobrenoto pravo po oddelni edinki korisni%i# 1a izvr{uva"e na pla*a"e korisni%ite i edinkite korisni%i na sredstvata od 'uxet dostavuvaat bara"e za pla*a"e do Ministerstvoto za finansii na obraze% {to *e )o propi{e ministerot za finansii# 1a nepredvidlivite tro{o%i koi *e nastapat po donesuva"eto na 'uxetot+ korisni%ite podnesuvaat bara"e do Ministerstvoto za finansii+ zaradi nivno pokriva"e# &o bara"eto mora da bidat sodr!ani pri~inite+ iznosite i osnovata za presmetuva"e na baranite iznosi# ;dobrenite tro{o%i korisni%ite ne mo!at da )i raspredeluvaat me,usebe# $reraspredelbata na planiranite tro{o%i vo tekot na fiskalnata )odina vr{i &ladata+ odnosno sovetot na edini%ata na lokalnata samouprava+ vo ramkite na vkupno utvrdeniot limit na pri.odite vo 'uxetot# Ministerot za finansii vo vtorata polovina na mese% uli od fiskalnata )odina dostavuva do &ladata pre)led za sosto bata na izvr{uva"eto na 'uxetot i dol)ot na 2epublikata# &ladata vrz osnova na pre)ledot )i prezema site neop.odni merki so koi se obezbeduva uso)lasuva"e na )lavnite buxetski %eli so novite ekonomski okolnosti i mu predla)a na Sobranieto na 2# Makedoni a da donese merki# $ravoto na korisni%ite na 'uxetot za tro{e"e na od 'uxetot prestanuva na 53 dekemvri# Site nenaplateni obvrski na korisni%ite na 'uxetot na fiskalnata )odina *e bidat povtorno odobreni i predvideni vo pozi%i a vo 'uxetot za slednata fiskalna )odina# ;dobreniot 'uxet za korisni%ite na 'uxetot va!i do kra ot na fiskalnata )odina# 6eiskoristeniot buxet na kra ot od )odinata ne se prenesuva vo narednata )odina#

12

$ri.odite naplateni posle 53 dekemvri na smetkite na 'uxetot se evidentiraat kako pri.odi na 'uxetot za slednata fiskalna )odina# So buxetski dokument se utvrduva limitot na )odi{noto z)olemuva"e na vkupniot tekoven dol)# Samo &ladata ima pravo da zema zaemi od pravni i fizi~ki li%a od zem ata i od stranstvo vrz osnova na zakon+ za pokriva"e na buxetskiot defi%it i da dava )aran%ii za otplata na obvrskite po osnov na zemeni zaemi za ovaa namena# &ladata mo!e da odobruva kratkoro~ni zaemi samo na edini%ite na lokalnata samouprava i na fondovite dokolku vo 'uxetot na 2epublikata se utvrdeni sredstva za ovaa namena# Edini%ite na lokalnata samouprava i fondovite se dol!ni zemenite zaemi da )i vratat na do%na do kra ot na fiskalnata )odina# Ministerot za finansii )i predla)a na &ladata vidot na finansiskite i uslovite pod koi se zemaat zaemite# 1a dol)ovite izdadeni vo forma na obvrzni%i i bla)a ni~ki zapisi soodvetno se primenuvaat odredbite od 1akonot za .artii od vrednost+ dokolku so ovo zakon ne e poinaku odredeno# &o 'uxetot na 2epublikata za tekovnata )odina se obezbeduvaat sredstva za otplata na )lavninite i kamatite koi pristi)nuvaat vo tekot na fiskalnata )odina po pret.odno sklu~enite do)ovori#

13

*0K1U23K
'uxetot za edna zem a e mno)u va!en akt vo posledno vreme se pove*e se na)lasuvaat ekonomskite i so%i alnite momenti i 'uxetot dobiva ulo)a na sredstvo na ekonomskata i so%i alnata politika# 7o stanuva zna~aen instrument za razre{uva"e na problemite na makroekonomski plan# 6o sepak treba da se vodi smetka za ras.odite i za buxetskite defi%iti koi se pove*e se po avuvaat vo posledno vreme# 7reba sredstvata od buxetot da se koristat ra%ionalno i ekonomi~no za da se posti)nat sakanite efekti od 'uxetot koi mo!at mno)u da vli aat na stabilizira"eto na ekonomskata sosto ba i voop{to stabiliza%i a vo %elata dr!ava#

14