Elementi zgrada

Elementi zgrada
Graevinarstvo je iroka inenjerska

disciplina sastoji se od
planiranja, projektovanja, gradnje, odravanja i upravljanja, a
dijeli

se

na niskogradnju, visokogradnju

i hidrogradnju.
Niskogradnja obuhvata planiranja, projektovanja, gradnje,
odravanja i upravljanja

saobraajnica i infrastrukturnih
objekata

(puteve, mostove, pruge, aerodrome, tunele

itd.).
Hidrogradnja se bavi planiranjem, projektovanjem, gradnjom,
odravanjem

i upravljanjem

objekata

za kontrolu vodotokova

(brane, ustave, kanali, luke, pristanita...).
Visokogradnja se bavi planiranjem, projektovanjem,
gradnjom, odravanjem

i upravljanjem

zgrada

svih vrsta
(kue, stambene zgrade, poslovne

zgrade, administrativni
objekti, industrijski objekti

itd.).
Istorija ljudske civilizacije prati se kroz razvoj graditeljskih
Istorija ljudske civilizacije prati se kroz razvoj graditeljskih

vje
vje

tina i stvaranju grandioznih objekata (javnih objekata,

tina i stvaranju grandioznih objekata (javnih objekata,
puteva, mosto
puteva, mosto
va).
va).

Graevinarstvo razvijenih dr
Graevinarstvo razvijenih dr

ava
ava

ini oko 10% bruti

ini oko 10% bruti
nacionalnog dohotka.
nacionalnog dohotka.

Savremeni trendovi u graevinarstvu usko su vezani sa
Savremeni trendovi u graevinarstvu usko su vezani sa
dostignu
dostignu

ima u matematici, kibernetici, tehnologiji

ima u matematici, kibernetici, tehnologiji
proizvodnje materijala i ma
proizvodnje materijala i ma

inskoj industriji.
inskoj industriji.

Graevinarstvo je pokreta
Graevinarstvo je pokreta

mnogih privrednih grana.
mnogih privrednih grana.
Ljudi su za graenje na po
Ljudi su za graenje na po

etku koristili materijale koji su im

etku koristili materijale koji su im
bili lako dostupni:
bili lako dostupni:
zemlju, kamen, drvo
zemlju, kamen, drvo

.. uz veoma skroman
.. uz veoma skroman
stepen obrade.
stepen obrade.

Tokom vremena
Tokom vremena

po
po

eli su da se koriste i materijali

eli su da se koriste i materijali
kao
kao

to su
to su
o
o
peka,
peka,

gvo
gvo

e
e
, beton, sinteti
, beton, sinteti

ki materijali
ki materijali

....
....

N
N
a polju materijala dostignut
a polju materijala dostignut
je nivo razvoja
je nivo razvoja
koji
koji

omogu
omogu

ava:
ava:

-
-

pobolj
pobolj

anja svih
anja svih

karakteristika tradicionalnih materijala
karakteristika tradicionalnih materijala
i
i
v
v
isok stepen
isok stepen
njihove
njihove
obrade
obrade
-
-

st
st
varanje potpuno novih materijala sa
varanje potpuno novih materijala sa

u
u
napr
napr
ij
ij
ed definisanim
ed definisanim
svojstvima.
svojstvima.
Kamen se koristio za zgrade za stanovanje, ali i za gradnju
javnih objekata, hramova, tvrava, akvadukata i td. Najstariji
ostaci kamenih kua potiu iz 9000 god. prije nove ere i
pronaeni su na obali jezera Hullen u Izraelu.
Na slikama vidimo razliite objekte u prvo vrijeme od kamena,
Egipat i Grka, a sa kasnije, uvoenjem novih materijala,
Rimljani grade objekte od peene gline, sa ispunom od betona.
Piramida u Egiptu, visine 140m.
Prvi oblici kamenih nadvratnika, raspon 3m, Mikena u Grkoj.
Grki hramovi, primjer Partenon u Atini, su prvi oblici
konstrukcija sastavljeni od nosivih stubova i greda od kamena.
Piramida u Gizi, Egipat, (2570 god. pr.n.e)
Mikena, Grka

(1250 pr.n.e.)
Partenon u

Atini, Grka

(488-480 god. pr.n.e.)
(a) Koloseum u

Rimu, Italija; (b) Akvadukt u Segoviji, panija
Predmet Elementi zgrada
Predmet Elementi zgrada

Anatomiju jednog objekta visokogradnje
Anatomiju jednog objekta visokogradnje

ine elementi koji se

ine elementi koji se
u praksi nazivaju graevinske konstrukcije ili arhitektonske
u praksi nazivaju graevinske konstrukcije ili arhitektonske
konstrukcije.
konstrukcije.
Izu
Izu

avaju
avaju

i predmet Elementi zgrada upoznajemo elemente

i predmet Elementi zgrada upoznajemo elemente
ili konstrukcije preko njihove funkcije u zgradi i karakteristik
ili konstrukcije preko njihove funkcije u zgradi i karakteristik
a
a
materijala od kojih su izgraeni
materijala od kojih su izgraeni
.
.

Rad projektanata i direktnih izvoa
Rad projektanata i direktnih izvoa

a radova na terenu
a radova na terenu
nemogu
nemogu

je ukoliko dobro ne vladaju materijom koja se
je ukoliko dobro ne vladaju materijom koja se
izu
izu

ava u predmetu
ava u predmetu
Elementi zgrada
Elementi zgrada
.
.
Na slici vidimo
Na slici vidimo
pojednostavljenu
pojednostavljenu

emu
emu
koja prikazuje izrastanja
koja prikazuje izrastanja
projekta manjeg
projekta manjeg
individualnog
individualnog
stambenog objekta od
stambenog objekta od
ideje do definitivne
ideje do definitivne
projektne
projektne
dokumentacije.
dokumentacije.
Podjela zgrade po visini
Podjela zgrade po visini

Po visini djelovi zgrade se mogu podijeliti na:
Po visini djelovi zgrade se mogu podijeliti na:

-
-

dio objekta koji je u zemlji, prostorije ispod prizemlja,
dio objekta koji je u zemlji, prostorije ispod prizemlja,
podrum
podrum
;
;

-
-

nadzemni dio zgrade,
nadzemni dio zgrade,
prizemlje i spratovi
prizemlje i spratovi
;
;

-
-

zavr
zavr

ni dio zgrade,
ni dio zgrade,
krov
krov

sa krovnim pokriva
sa krovnim pokriva

em.
em.

Na slici, koja slijedi, prikazana je skica zgrade koja ima
Na slici, koja slijedi, prikazana je skica zgrade koja ima
podrum, prizemlje, dva sprata i kos krov sa tavanskim
podrum, prizemlje, dva sprata i kos krov sa tavanskim
prostorom, obilje
prostorom, obilje

ava se sa PO+Pr+I+II.
ava se sa PO+Pr+I+II.
Nazivi elemenata zgrada
Podjela elemenata prema polo
Podjela elemenata prema polo

aju zgrade
aju zgrade
Prema polo
Prema polo

aju u odnosu na prostor ili samu zgradu, elementi

aju u odnosu na prostor ili samu zgradu, elementi
zgrade se mogu podijeliti na
zgrade se mogu podijeliti na
:
:

Spoljne elemente:
Spoljne elemente:
-
-

spoljni zidovi (nazivaju se i obimni ili fasadni zidovi),
spoljni zidovi (nazivaju se i obimni ili fasadni zidovi),
-
-
spoljni otvori sa ugraenim konstrukcijama za prozore i
spoljni otvori sa ugraenim konstrukcijama za prozore i
vrat, spoljna stepeni
vrat, spoljna stepeni

ta,
ta,
-
-

zavr
zavr

ni dio zgrade
ni dio zgrade

krov,
krov,
-
-

terase
terase

otvoreni prostor iznad terena ili krovne terase

otvoreni prostor iznad terena ili krovne terase
-
-
loe
loe

sa tri strane seu oivi
sa tri strane seu oivi

ene zidovima, a sa prednje

ene zidovima, a sa prednje
ogradom
ogradom
-
-

balkoni
balkoni

oivi
oivi

ene sa dvije ili tri strane ogradom. Balkoni

ene sa dvije ili tri strane ogradom. Balkoni
mogu biti natkriveni ili ne natkriveni. Natkriveni i
mogu biti natkriveni ili ne natkriveni. Natkriveni i
zastakljeni balkoni nazivaju se verandom.
zastakljeni balkoni nazivaju se verandom.
-
-

pasa
pasa

i su prolazi kroz objekat

i su prolazi kroz objekat

Unutra
Unutra

nje elemente:
nje elemente:
Vertikalni elementi
Vertikalni elementi
, stubovi i zidovi
, stubovi i zidovi
Horizontalni elementi
Horizontalni elementi
:
:
meuspratne konstrukcije kojima
meuspratne konstrukcije kojima
se zgrada dijeli na spratove. Na gornjoj povr
se zgrada dijeli na spratove. Na gornjoj povr

ini
ini
meuspratne konstrukcije nalazi se pod
meuspratne konstrukcije nalazi se pod
, a
, a
na donjoj plafon
na donjoj plafon
.
.
Meuspratna konstrukcija sa podom i plafonom naziva se
Meuspratna konstrukcija sa podom i plafonom naziva se
meusprtana tavanica
meusprtana tavanica
.
.
Stepenice
Stepenice
, m
, m
eusobno povezuju sve eta
eusobno povezuju sve eta

e.
e.
Protiv po
Protiv po

arni zid
arni zid
, pru
, pru

a se od temelja kroz sve spratove i

a se od temelja kroz sve spratove i
tavan, bez otvora, a nastavlja se iznad krovnog pokriva
tavan, bez otvora, a nastavlja se iznad krovnog pokriva

a,
a,
da bi sprije
da bi sprije

io
io

irenje po
irenje po

ara po du
ara po du

ini zgrade.
ini zgrade.
Primjer podjele

zidova zgrade

prema
namjeni i poloaju u zgradi.
Na slici su:
(1) nosei unutranji zid,
(2) nosei spoljanji zid,
(3) unutranji pregradni zid,
(4) spoljanji pregradni zid,
(5) podeoni zid,
(6) stepenini zid,
(7) krovni nazidak,
(8) atika,
(9) zabatni zid,
(10) kalkanski zid,
(11) ogradni zid,
(12) podrumski zid,
(13) temeljni zid,
(14) poarni zid,
(15) poptporni zid i
(16) temelj.
Podjela elemenata zgrade prema namjeni
Podjela elemenata zgrade prema namjeni
Prema namjeni elementi zgrade mogu se podijeliti na:
Prema namjeni elementi zgrade mogu se podijeliti na:
- -

konstruktivne ili nose
konstruktivne ili nose

e elemente
e elemente
- -

nekonstruktivne elemente
nekonstruktivne elemente
- -

elemente obrade
elemente obrade
- -

elemente opreme.
elemente opreme.
U predmetu Elementi zgrada prou
U predmetu Elementi zgrada prou

avaju se konstruktivni,
avaju se konstruktivni,
nekonstruktivni elementi i elementi obrade.
nekonstruktivni elementi i elementi obrade.
Konstruktivni ili nose
Konstruktivni ili nose

i elementi primaju sopstvenu te

i elementi primaju sopstvenu te

inu i
inu i
optere
optere

enje drugih elemenata na zgradama i prenose ga

enje drugih elemenata na zgradama i prenose ga
preko temelja na tlo.
preko temelja na tlo.
Nekonstruktivni elementi primaju samo sopstvenu te
Nekonstruktivni elementi primaju samo sopstvenu te

inu.
inu.
Elementi obrade su obrada i za
Elementi obrade su obrada i za

tita konstruktivnih i
tita konstruktivnih i
nekonstruktivnih elemenata zgrade.
nekonstruktivnih elemenata zgrade.
Konstruktivni sistemi zgrada zavise od vrste osnovnih
Konstruktivni sistemi zgrada zavise od vrste osnovnih
konstruktivnih elemenata, konstruktivnih nosa
konstruktivnih elemenata, konstruktivnih nosa

a.
a.
Ako su jedostavne konstrukcije oni su istovremeno i osnovni
Ako su jedostavne konstrukcije oni su istovremeno i osnovni
nosa
nosa

i.
i.
Osnovni nosa
Osnovni nosa

i prenose optere
i prenose optere

enje u:
enje u:
- -

ta
ta

ki (stub,
ki (stub,

tap);
tap);
- -

po liniji (lu
po liniji (lu

ni nosa
ni nosa

i, grede);
i, grede);
- -

Po povr
Po povr

ini, i to u jednom ili vi

ini, i to u jednom ili vi

e pravaca (plo
e pravaca (plo

e, ljuske).
e, ljuske).
Slo
Slo

ene konstrukcije sastoje se od vi

ene konstrukcije sastoje se od vi

e meusobno povezanih
e meusobno povezanih
osnovnih nosa
osnovnih nosa

a.
a.
Prema vrsti osnovnih nosa
Prema vrsti osnovnih nosa

a objekti visokogradnje izrauju se

a objekti visokogradnje izrauju se
po:
po:
- -

linijskom,
linijskom,
- -

povr
povr

inskom
inskom
- -

ili prostornopovr
ili prostornopovr

inskom sistemu.
inskom sistemu.
Konstruktivni sistemi izgradnje zgrada
Konstruktivni sistemi izgradnje zgrada
Osnovni konstruktivni nosai
Linijski sistemi sastoje se od nosa
Linijski sistemi sastoje se od nosa

a u ravni ili prostoru.

a u ravni ili prostoru.
U linijske sisteme spadaju:
U linijske sisteme spadaju:

Gredni nosa
Gredni nosa

i
i

Lu
Lu

ni nosa
ni nosa

i
i

Okvirni nosa
Okvirni nosa

i
i

Sistemi nastali kombinacijom linijkih sistema.
Sistemi nastali kombinacijom linijkih sistema.
Gredni i lu
Gredni i lu

ni nosa
ni nosa

i mogu biti puni ili re

i mogu biti puni ili re

etkasti.
etkasti.
Okvirni nosa
Okvirni nosa

i mogu biti sistemi u ravni ili u prostoru. Vrlo su

i mogu biti sistemi u ravni ili u prostoru. Vrlo su
raznovrsni po oblicima. Izr
raznovrsni po oblicima. Izr
auju se kao prizemni
auju se kao prizemni
, spratni ili
, spratni ili
kombinovani.
kombinovani.
Nosa
Nosa

i linijskog sistema izrauju se od drveta

i linijskog sistema izrauju se od drveta
, betona,
, betona,

elika i
elika i
aluminijuma.
aluminijuma.
Gredni nosai
Luni nosai
Okvirni nosai, jednostavne okvirne forme

E, J, O i T
Sistemi nastali kombinacijom
Sistemi nastali kombinacijom
linijskih sistema
linijskih sistema

skelet
skelet
Linijsko
Linijsko
-
-
povr
povr

inski konstruktivni
inski konstruktivni
skolop, sastavljen kombinacijom
skolop, sastavljen kombinacijom
linijskih nosa
linijskih nosa

a, stubova i greda,
a, stubova i greda,
kao i povr
kao i povr

inskih nosa
inskih nosa

a
a
-
-

meuspratnih konstrukcija
meuspratnih konstrukcija
(tavanica) naziva se skeletna
(tavanica) naziva se skeletna
konstrukcija.
konstrukcija.
Glavni nose
Glavni nose

i vetikalni elementi su
i vetikalni elementi su
stubovi. Stubovi vi
stubovi. Stubovi vi

ih eta
ih eta

a
a
traba da se nalaze ta
traba da se nalaze ta

no iznad
no iznad
stubova ni
stubova ni

ih eta
ih eta

a radi
a radi
direktnog preno
direktnog preno

enja
enja
cjelokupnog optere
cjelokupnog optere

enja, preko
enja, preko
temelja, na tlo.
temelja, na tlo.
Povr
Povr

inski sistemi
inski sistemi
Povr
Povr

inski sistemi izrauju se kao ravni i krivolinijski

inski sistemi izrauju se kao ravni i krivolinijski
.
.
Ravni sistemi, koji se naj
Ravni sistemi, koji se naj

e
e

e primjenjuju, sastoje se od
e primjenjuju, sastoje se od
prostih nosa
prostih nosa

a oblika: plo
a oblika: plo

a, nosa
a, nosa

a kombinovanih od
a kombinovanih od
ravnih plo
ravnih plo

a i zidnih platana.
a i zidnih platana.
Ravni povrinski sistem
Prostorno
Prostorno
povr
povr

inski sistemi
inski sistemi
Mnogi objekti savremene
Mnogi objekti savremene
arhitekture su u ovom
arhitekture su u ovom
sistemu. Primjenjuje se
sistemu. Primjenjuje se
za objekte velikih
za objekte velikih
raspona.
raspona.
Prostornopovrinski sistemi
Sistemi graenja zgrada
Sistemi graenja zgrada
Prema vrstama elemenata u sklopu jedne zgrade, koji primaju i
Prema vrstama elemenata u sklopu jedne zgrade, koji primaju i
prenose optere
prenose optere

enja, izvr
enja, izvr

ena je podjela na:

ena je podjela na:

Masivne sistem,
Masivne sistem,
nosioci optere
nosioci optere

enja su nosivi zidovi. Mogu

enja su nosivi zidovi. Mogu
biti sa: podu
biti sa: podu

nim nosivim zidovima, popre

nim nosivim zidovima, popre

nim nosivim
nim nosivim
zidovima ili kombinacija podu
zidovima ili kombinacija podu

nih i popre
nih i popre

nih nosivih zidova.

nih nosivih zidova.

Skeletne sisteme,
Skeletne sisteme,
nosioci opterenja su stubovi
nosioci opterenja su stubovi
.
.
Zidovi ispune
Zidovi ispune
rade se naknadno.
rade se naknadno.

Mje
Mje

ovite sisteme graenja

ovite sisteme graenja
,
,
nosioci optere
nosioci optere

enja su i zidovi i
enja su i zidovi i
stubovi. Zidovi se postavljaju u paru, simetri
stubovi. Zidovi se postavljaju u paru, simetri

no u osnovi.
no u osnovi.
SISTEM UZDUNIH NOSIVIH ZIDOVA
a) Stambene zgrade sa drvenim gredama b) armiranobetonske konstrukcije
SISTEM

POPRENIH NOSIVIH ZIDOVA
SISTEM UZDUNIH I POPRENIH ZIDOVA
KRSTASTE ARMIRANE MEUSPRATNE PLOE
Masivni sistem graenja
SKELETNE KONSTRUKCIJE
MJEOVITI SISTEM ZIDNA PLATNA I STUBOVI
Osnovni sistemi tehnologije graenja objekata
Osnovni sistemi tehnologije graenja objekata
visokogradnje
visokogradnje

Tradicionalne sistemi,
Tradicionalne sistemi,
svi
svi
radovi se izvode na
radovi se izvode na
gradili
gradili

tu.
tu.

Polumonta
Polumonta

ni sistem ili tradicionalni

ni sistem ili tradicionalni
-
-
unaprijeeni
unaprijeeni
(racionalizovani),
(racionalizovani),
odreeni konstruktivni elementi se
odreeni konstruktivni elementi se
izrauju u pogonu ili na gradili
izrauju u pogonu ili na gradili

tu.
tu.

Monta
Monta

ni sistemi,
ni sistemi,
konstruktivn
konstruktivn
i
i
elementi zgrade se
elementi zgrade se
izrauju u serijama u pogonu ili na gradili
izrauju u serijama u pogonu ili na gradili

tu, a zatim
tu, a zatim
montiraju.
montiraju.

Industrijski sistemi
Industrijski sistemi
omogu
omogu

ava serijsku proizvodnju

ava serijsku proizvodnju
sklopova uklju
sklopova uklju

uju
uju

i i ve
i i ve

i dio zanatskih radova. Na

i dio zanatskih radova. Na
gradili
gradili

tu se vr
tu se vr

i samo monta
i samo monta

a i mali dio zavr

a i mali dio zavr

nih
nih
radova.
radova.