Cykl Carnota

Rozwaania ponisze dotycz maszyny cieplnej wyidealizowanej, w ktrej procesy przebiegaj odwracalnie. Nie ma tu strat ciepa spowodowanych tarciem lub uchodzeniem przez ciany izolujce. !aszyna ta wykonuje cykl zamkni"ty #arnota, tzn. po pewnej liczbie przemian wraca z powrotem do stanu wyj ciowego. #iaem, ktre podlega procesowi cyklicznemu, jest gaz doskonay. #ykl #arnota skada si" z $ kolejnych procesw% &. Rozpr"ania izotermicznego w temperaturze 'l. &&. Rozpr"ania adiabatycznego przy zmianie temperatury od 'l do '(. &&&. )pr"ania izotermicznego w temperaturze '(. &*. )pr"ania adiabatycznego przy zmianie temperatury od '( do 'l. +o przej ciu tych czterech procesw gaz wraca do stanu wyj ciowego. Rysunek , przedstawia wykres cyklu #arnota we wsprz"dnych p, *poniej wykresu s pokazane pooenia toka w zbiorniku gazu na pocztku i na ko.cu kadego procesu. /biornik gazu ma cianki i tok z osony adiabatycznej, tzn. nie przepuszczajcej ciepa, doskonale za przepuszczajca ciepo podstawa moe by0 ustawiona na zbiorniku ciepa o temperaturze ',, zwanym grzejnic, lub na zbiorniku o temperaturze niszej T2, zwanym chodnic, albo te na osonie adiabatycznej 1. +unkty ( i 2 cyklu #arnota mog by0 dowolnie obrane, byleby leay na izotermach odpowiadajcych temperaturom 'l i '(, natomiast punkt $ o wsprz"dnych p4, V4, T4 nie moe by0 dowolnie obrany na izotermie, poniewa warto ci p4 i *$ s wyznaczone przez warto ci pl, V1, T1 punktu pocztkowego , oraz temperatur" '(. /miany obj"to ci gazu i jego temperatury oraz wielko 0 pracy wykonanej przez gaz i ilo 0 ciepa pobranego w poszczeglnych procesach cyklu zestawione s w 'abeli ,.

Rysunek 1 Cykl Carnota: a) Wykres cyklu, b) pooenie toka na poc !tku i na ko"cu ka#e$o procesu

Tabela 1

Proces Zmiana objtoci Zmiana temperatury Wykonana praca Ciepo pobrane

Rozpranie izotermiczne

Rozpranie adiabatyczne

Spranie izotermiczne

Spranie adiabatyczne

V, V( T, = const. W = RT, ln Q, V, V(

V( V2 T, T( W( = cV ( T( T, )
3

V2 V$ T( = const. W2 = RT( ln Q( V$ V2

V$ V, T( T, W$ = c v ( T, T( )
3

4la procesw adiabatycznych 5&& i &*6 moemy zapisa0 nast"pujce zwizki%

V2 ,T( = V( ,T, . V$ ,T( = V, ,T, 4zielc stronami otrzymujemy% V2 V $ czyli% V2 V( = .7 V$ V, +raca wykonana w procesie &&& wynosi% W2 = RT( ln V$ , V2 V W2 = RT( ln 2 . V$ V, , V(
,

V( = V ,

8orzystajc z 7 moemy zapisa0% W2 = RT( ln czyli%

W, = W2 .

+odczas cyklu gaz pobra z grzejnic o temperaturze ', ciepo 9, i odda do chodnicy o temperaturze '( ilo 0 ciepa 9( oraz wykona prac" :,;:(, a pobra :2;:$. :idzimy, e suma prac w procesach adiabatycznych jest rwna 3. /atem suma prac pobranych i wykonanych w cyklu #arnota, wynosi% V W = W, + W2 = R ( T, T( ) ln , . V( / & zasady termodynamiki dla przemiany izotermicznej mamy W = Q, czyli% V W, = RT, ln , = Q, V( i analogicznie% V W2 = RT( ln , = Q( V( std% V W = W, + W2 = R ( T, T( ) ln , = ( Q, + Q( ). V( +oniewa *, < *(, wi"c :, jest ujemne, :2 = dodatnie, : za ujemne, gdy ', > '(. /atem 9, jest dodatnie, 9( jest ujemne i oznacza ciepo oddane. Rezultatem cyklu jest wi"c praca : wykonana przez gaz kosztem pobranego ciepa Q, Q( . +oniewa W, > W( bo T, > T( , wi"c Q, > Q( , czyli ciepo pobrane jest wi"ksze od oddanego. :prowadzamy de?inicj" %y#a&no'ci (spra%no'ci) cyklu jako stosunek ciepa Q, Q( zamienionego na prac" do cakowitego ciepa pobranego Q, % Q, Q( Q,

=
4la silnika #arnota mona rwnie zapisa0%

=
czyli%

W W,

R( T, T( ) ln = V RT, ln , V( T, T( . T,

V, V(

=
& twierdzenie #arnota% Ws ystkie )as yny ter)o#yna)ic ne te)peratura)i )a&! t* sa)! spra%no'+,

o#%racalne

pracu&!ce

)i*# y

ty)i

sa)y)i

&& twierdzenie #arnota -ilnik nieo#%racalny nie )oe )ie+ %i*ks e& spra%no'ci o# silnika o#%racalne$o,