Polityka konsumencka na lata 2014-2018

Warszawa, luty 2014 r.

Wykaz skrtw ADCO ADR CFR CPC CPN CSR Dz.U. Dz.Urz.UE ECK ECC-NET FAO FIN-NET GIF GIJHARS GIS ICPEN IH KE k.c. k.p.c. MAiC MEN MF MS M OECD RU SKP SMAS SOKiK Administrative Co-operation Working Group Alternative Dispute Resolution Common Frame of Reference Consumer Protection Cooperation Consumer Protection Network Corporate Social Responsibility Dziennik Ustaw Dziennik Urzdowy Unii Europejskiej Europejskie Centrum Konsumenckie The European Consumer Centers Network Food and Agriculture Organization Financial Dispute Resolution Network Gwny Inspektor Farmaceutyczny Gwny Inspektor Jakoci Handlowej Artykuw Rolno-Spoywczych Gwny Inspektor Sanitarny International Consumer Protection and Enforcement Network Inspekcja Handlowa Komisja Europejska Kodeks cywilny Kodeksu postpowania cywilnego Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji Ministerstwo Edukacji Narodowej Ministerstwo Finansw Ministerstwo Sprawiedliwoci Ministerstwo rodowiska Organisation of Economic Co-operation and Development Rzecznik Ubezpieczonych Stowarzyszenie Konsumentw Polskich Single Market Assistance Services Sd Ochrony Konkurencji i Konsumentw
2

SSP UOKiK URE UKE UTK ULC WHO URPL KRRiT

Strategia Sprawne Pastwo 2020 Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentw Urzd Regulacji Energetyki Urzd Komunikacji Elektronicznej Urzd Transportu Kolejowego Urzd Lotnictwa Cywilnego World Health Organization Urzd Rejestracji Produktw Leczniczych, Wyrobw Medycznych i Produktw Biobjczych Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Wykaz skrtw ............................................................................................ 2 Wstp ....................................................................................................... 6 I Diagnoza sytuacji w obszarach objtych Polityk konsumenck na lata 2014-2018 ..... 8 II System ochrony konsumentw i efektywna realizacja zada ................................15 Priorytet 1. Dziaania Prezesa UOKiK realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku ................................................................................ 17 Priorytet 2. Dziaanie wadcze organw pastwowych wpywajce na rozwj bezpiecznego i prokonsumenckiego rynku ......................................................... 20 III Priorytety horyzontalne wpywajce na rozwj ochrony konsumentw .................30 Priorytet 1 Zwikszenie skutecznoci funkcjonowania systemu ochrony konsumentw .... 31 Priorytet 2 Rozwj bezpiecznego rynku dla konsumentw ...................................... 33
Dziaanie 1. Monitorowanie rynku dbr i usug konsumenckich .................................... 33 Dziaanie 2. Wdraanie rozwiza wspierajcych zwalczanie praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw ................................................................................ 36

Priorytet 3 Wspieranie mechanizmw rozstrzygania sporw oraz prokonsumenckich postaw wrd przedsibiorcw ...................................................................... 38
Dziaanie 1. Rozwj alternatywnych sposobw rozstrzygania sporw konsumenckich ........... 38 Dziaanie 2. Promocja idei spoecznej odpowiedzialnoci biznesu ................................ 41

Priorytet 4 Wzmacnianie i rozwj systemu poradnictwa konsumenckiego ................... 43

Dziaanie 1. Wspieranie dziaalnoci ECK ............................................................ 43 Dziaanie 2. Wsppraca z rzecznikami konsumentw i organizacjami konsumenckimi........... 44 Dziaanie 3. Prowadzenie i wspieranie rozwoju instrumentw poradnictwa i edukacji konsumenckiej ........................................................................................ 46

Priorytet 5 Budowanie wiadomoci konsumenckiej polityka informacyjno-edukacyjna 48

Dziaanie 1 Dziaania informacyjne i edukacyjne zwizane z biec dziaalnoci Prezesa UOKiK .................................................................................................. 48 Dziaanie 2. Dziaania informacyjne i edukacyjne prowadzone przez wyspecjalizowane organy 50

Priorytet 6 Rozwj przyjaznego rodowiska legislacyjnego w obszarze ochrony konsumentw ........................................................................................... 52

Dziaanie 1. Dziaania majce na celu zwikszeniu ochrony konsumentw w relacjach umownych dotyczcych sprzeday towarw i wiadczenia usug................................... 52 Dziaanie 2. Dziaania zmierzajce do poprawy jakoci, oznakowania, bezpieczestwa oraz skutecznej kontroli produktw wpywajce na zachowanie wysokiego poziomu ochrony konsumentw .......................................................................................... 54 Dziaanie 3. Dziaania zmierzajce do utworzenia nowych lub usprawnienia istniejcych instytucji prawnych w obszarze ochrony konsumentw ............................................ 56 Dziaanie 4. Inne dziaania majce wpyw na ochron konsumentw .............................. 58

Priorytet 7 Rozwj wsppracy midzynarodowej w zakresie ochrony konsumentw ...... 61

Dziaanie 1. Dziaania na arenie midzynarodowej w obszarze ochrony konsumentw ........... 61

IV Priorytety sektorowe o szczeglnym znaczeniu dla ochrony konsumentw .............63 4

Priorytet 1 Zwikszenie bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw na rynku usug finansowych ............................................................................................. 64 Priorytet 2 Rozwj ochrony konsumentw w sektorze usug cznoci elektronicznej, usug on-line oraz usug pocztowych ................................................................ 68 Priorytet 3 Zwikszenie bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw na rynku usug przewozw kolejowych................................................................................ 73 Priorytet 4 Zwikszenie bezpieczestwa konsumentw w sektorze wyrobw budowlanych76 Priorytet 5 Rozwj ochrony konsumentw w sektorze usug turystycznych .................. 79 Priorytet 6 Zwikszenie bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw w przypadku umw sprzeday ........................................................................................ 82 Priorytet 7 Zwikszenie bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw w przypadku umw sprzeday towarw i usug zawieranych na odlego lub poza lokalem .............. 86 V Finansowanie Polityki konsumenckiej ............................................................89 VI. Podsumowanie........................................................................................90 Zaczniki: ..................................................................................................91

Wstp
Rzdowa Polityka konsumencka na lata 2014-18 wskazuje na najistotniejsze kwestie warunkujce skuteczn ochron interesw i bezpieczestwa konsumentw w cigu najbliszych piciu lat. Zaoeniem Polityki jest z jednej strony zapewnienie odpowiednich narzdzi prawnych, umoliwiajcych konsumentom skuteczne dochodzenie roszcze, a take wskazanie dziaa na rzecz eliminowania niewaciwych zachowa rynkowych przedsibiorcw. Polityka konsumencka wpisuje si jednoczenie w cele okrelone w Strategii Sprawne Pastwo 2020, ktra budow bezpiecznego i prokonsumenckiego rynku wskazuje jako jedno z najistotniejszych zada pastwa. Cel ten powinien by realizowany przez wszystkie podmioty zobowizane przez ustawodawc do ochrony konsumentw. Umiejscowienie zagadnie z zakresu polityki konsumenckiej w strategii powiconej sprawnemu dziaaniu pastwa jest wyrazem przekonania, i skutki realizacji polityki konsumenckiej nie ograniczaj si jedynie do wsko pojtych stosunkw konsumenckich, ale maj rwnie doniosy wpyw na skuteczno funkcjonowania struktur pastwa i na zaufanie obywateli do pastwa. Budowa bezpiecznego i pro-konsumenckiego rynku to jedno z istotniejszych zada wspczesnego pastwa. Cel ten powinien by realizowany przez wszystkie podmioty, na ktre zosta naoony obowizek ochrony konsumentw w rnych obszarach rynku. Polityka konsumencka powinna stanowi ujednolicon platform skupiajc zadania poszczeglnych organw. Naley wskaza, i budowanie rynku, w ktrym konsument bdzie penoprawnym beneficjentem dbr i usug, wymaga skoordynowania dziaania polityk realizowanych w rnych obszarach rynku, ktrych wsplnym mianownikiem jest ochrona konsumentw. Cele Polityki odzwierciedlaj take zaoenia polityki unijnej w zakresie ochrony konsumentw. 1 Przygotowanie dokumentu poprzedzone byo analiz aktualnej sytuacji na rynku, co zostao uwzgldnione w czci diagnostycznej, jak rwnie identyfikacj i okreleniem moliwoci zaangaowania organw administracji rzdowej, samorzdowej oraz organizacji pozarzdowych w realizacj zada w celu budowania bezpiecznego i prokonsumenckiego rynku. Uwzgldniajc wyniki tych konsultacji w szczeglnoci szerokie spectrum organw administracji publicznej oraz innych podmiotw, ktre w swojej dziaalnoci stale podejmuj tematyk ochrony konsumentw, Polityka konsumencka na lata 2014-2018, w sferze podmiotowej, zakada istnienie systemu ochrony konsumentw, ktrego elementy dziaaj zgodnie ze swoimi kompetencjami, ale ktrych kierunek dziaa powinien by skorelowany z oglnymi zaoeniami wyznaczonymi w przedmiotowym dokumencie. Podstawowym prawem konsumentw w gospodarce wolnorynkowej jest prawo do wyboru. Zapewnienie sabszym uczestnikom rynku ochrony prawno-instytucjonalnej znajduje najwiksze uzasadnienie wtedy, gdy rynek ten dziaa na zasadach konkurencyjnych. Z tych wzgldw niezwykle istotn jest wspzaleno ochrony konkurencji i ochrony konsumentw oraz sprawne dziaanie organw pastwa w obu tych obszarach.
1

Komunikat Komisji Europejskiej z dnia 22 maja 2012 r. Europejski program na rzecz konsumentw Zwikszanie zaufania i pobudzanie wzrostu gospodarczego oraz Rezolucja Rady UE z dnia 11 padziernika 2012 r. potwierdzajca przyjte przez Komisj cele w ww. dokumencie, ktrych rezultatem ma by, w szczeglnoci, przyczynienie si do wzmocnienia pozycji konsumentw, zwikszenia ich zaufania oraz szczeglnego uwzgldniania konsumentw we wszystkich politykach UE.

Prezes UOKiK peni wiodc rol w kwestii ochrony konkurencji w Polsce, a od 1996 roku odpowiedzialny jest rwnie za ochron interesw konsumentw. Poczenie polityki antymonopolowej oraz zagadnie konsumenckich sprawia, e kade dziaanie podejmowane przez Urzd suy wszystkim uczestnikom rynku. Ze wzgldu na horyzontalne kompetencje, jakie ustawodawca przyzna Prezesowi UOKiK, moliwe jest bowiem spojrzenie na relacj przedsibiorca-klient z szerszej perspektywy. Kada decyzja dotyczca praktyk ograniczajcych konkurencj czy kontroli koncentracji suy ostatecznie konsumentom, gdy uczciwa rywalizacja rynkowa jest gwarancj bardziej korzystnego stosunku jakoci danego towaru lub usugi do jego ceny. Nieuczciwa konkurencja z kolei nie dopuszcza do ksztatowania si podanych relacji midzy przedsibiorcami i konsumentami. Istotna z punktu widzenia ochrony konsumentw jest take - unikatowa jak na standardy europejskie - struktura Urzdu. Dziaa dziki istnieniu dziewiciu delegatur terenowych, odpowiedzialnych za ochron konkurencji i konsumentw na rynkach lokalnych, Prezes Urzdu ma moliwo staego monitorowania wszystkich obszarw gospodarki i reagowania na naruszenia trudne do wykrycia z poziomu centralnego, a czsto bardzo szkodliwe dla konsumentw. Ma to przeoenie na ca gospodark i czyni te dziaania jeszcze bardziej skutecznymi. Powysze powinno znajdowa odzwierciedlenie w dokumentach rzdowych wyznaczajcych strategiczne kierunki dziaa w zakresie ochrony konkurencji i konsumentw. Std te idea opracowania i wdroenia rwnolegle Polityki konsumenckiej na lata 2014-2018 oraz Polityki konkurencji na lata 2014-2018, wyznaczajcych cele, ktre powinny by realizowane przez wszystkie instytucje odpowiedzialne za te obszary w tym UOKiK i regulatorw rynku. Wspzaleno obu strategii jest konsekwencj potrzeby monitorowania rynku i zachowa dziaajcych na nim przedsibiorcw z duo szerszej perspektywy. Jednoczesne sprawowanie nadzoru nad prawidowym rozwojem konkurencji oraz kontrolowanie przestrzegania przez przedsibiorcw praw konsumentw daje Prezesowi UOKiK moliwo oceny wpywu podejmowanych decyzji na kad z tych sfer. Niniejszy dokument okrela priorytety horyzontalne, ktrych celem jest zwikszenie ochrony i bezpieczestwa konsumentw na rynku. Natomiast priorytety sektorowe wyznaczaj dziaania majce zapewni jak najwysze standardy przestrzegania praw konsumentw i zwikszania ich wiadomoci na rynkach, na ktrych wystpuj najwiksze zagroenia w tym zakresie. Polityka konsumencka na lata 2014-2018 jednoczenie uwzgldnia stopie realizacji zaoe analogicznych dokumentw opracowanych w latach ubiegych oraz wyznacza kolejne dziaania, bazujc na dotychczasowych dowiadczeniach. O tym natomiast, e dziaania Urzdu podejmowane na gruncie obowizujcych przepisw su ochronie konsumentw, wiadczy zarwno dotychczasowa praktyka UOKiK jak i orzecznictwo sdowe.

I Diagnoza sytuacji w obszarach objtych Polityk konsumenck na lata 2014-2018

Skuteczne dziaania w obszarze ochrony konsumentw wymagaj od organw dziaajcych na tym polu dobrej znajomoci sytuacji konsumentw na rynku. Powysze zaoenie, w kontekcie opracowywania polityki konsumenckiej, przekada si na konieczno poprzedzenia wypracowania dugofalowych celw zakadanych do osignicia w obszarze ochrony konsumentw postawieniem diagnozy sytuacji rynkowej okrelajcej aktualny poziom ochrony interesw konsumentw. Diagnoza rynku powstaje w oparciu o 2: biec analiz rynku prowadzon przez poszczeglne organy dziaajce w obszarze ochrony konsumentw m. in. w oparciu o wpywajce do danego organu pisma, zawiadomienia, informacje prasowe; dane uzyskane w toku staej wsppracy z podmiotami odpowiedzialnymi za ochron indywidualnych interesw konsumentw przede wszystkim rzecznikami konsumentw oraz organizacjami konsumenckimi a take informacje przekazane przez inne zainteresowane podmioty (np. organizacje przedsibiorcw) w trakcie okrgych stow, konferencji, warsztatw etc.; dostpne badania socjologiczne oraz raporty konsumenckie; wymian dowiadcze na forum midzynarodowym w zakresie wystpujcych bd mogcych si pojawi zagroe oraz sposobw przeciwdziaania tym zagroeniom.

Dowiadczenia zebrane na gruncie realizacji poprzedniej Polityki konsumenckiej wskazuj na szeroki wachlarz instytucji systemu ochrony konsumentw (organw, inspekcji) przy niedostatecznym poziomie identyfikacji przez konsumentw kompetencji poszczeglnych organw. Jednoczenie obserwacja dotychczasowych dziaa organw pastwowych zajmujcych si ochron interesw konsumentw wskazuje na potrzeb cisej koordynacji podejmowanych przez wymienione podmioty dziaa, co jest zgodne z przewidzianym w SSP 3 zaoeniem zwikszania koordynacji i wsppracy przy realizacji zada publicznych. Dodatkowo naley zauway, e szeroko pojmowane dziaania w obszarze ochrony konsumentw nie pozostaj bez wpywu na inne aspekty funkcjonowania wolnego rynku. Szczeglnie istotna jest tu zaleno pomidzy ww. dziaaniami a aktywnoci organw na polu ochrony konkurencji. Bardzo czsto dziaania zmierzajce do zapewnienia odpowiedniego poziomu konkurencji wpywaj rwnie na sytuacj konsumentw w danym sektorze rynku i odwrotnie. Wobec powyszego, planowanie dziaa z zakresu ochrony konsumentw wymaga rwnie wzicia pod uwag celw i dziaa przewidzianych w Polityce konkurencji, jako e obie Polityki w wielu miejscach poruszaj rne aspekty tych samych problemw, a dziaania w nich przewidziane maj charakter komplementarny.

Por. rozdzia III, priorytet 2, dziaanie 1. Strategia Sprawne Pastwo 2020 dokument przyjty przez Rad Ministrw uchwa nr 17 z dnia 12 lutego 2013 roku.
3

Odzwierciedleniem powyszych wnioskw jest choby fakt, i na tym etapie nie mona przewidzie skutkw liberalizacji poszczeglnych sektorw rynku, zwaszcza w kontekcie ewentualnego wpywu wywoanych ni zmian na poziom ochrony konsumentw. Z tego wzgldu aspekt bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw bdzie skorelowany z zachowaniem rwnowagi konkurencyjnej na danych rynkach waciwych. Liberalizacja rynkw, prowadzona zgodnie z zaoeniami Rzdu RP, bdzie wic stanowia podstaw do okrelenia kierunkw i zakresu dziaa w obszarze konkurencji i konsumentw. Uwaga organw odpowiedzialnych za ochron konsumentw bdzie take skoncentrowana na biecej ocenie wpywu stopniowej deregulacji zawodw na poziom ochrony konsumentw. Naley bowiem zaznaczy, e pomimo i plany dziaa Rzdu RP w obszarze deregulacji, w kontekcie ich wpywu na interesy ekonomiczne konsumentw, naley oceni pozytywnie, to jednak nie mona wykluczy nieprawidowoci w pocztkowym okresie wprowadzania zmian w tym zakresie. Odnoszc si do wnioskw z obserwacji rynku konsumenckim naley wskaza na wystpowania zjawisk zarwno o charakterze negatywnym jak i pozytywnym. Badania przeprowadzone w ramach IX edycji Tablicy wynikw dla celw konsumenckich 4 wykazay wzrost zaufania polskich konsumentw do produktw dostpnych na rynku. Wynika z nich, i w 2012 r. nastpi spadek liczby konsumentw uwaajcych, e znaczca cz nieywnociowych produktw dostpnych na rynku nie jest bezpieczna (tego zdania byo 24% ankietowanych spadek o 3% w stosunku do 2011 r.), co plasuje Polsk poniej redniej unijnej, ktra wynosi 27%. Identyfikowane problemy zwizane z jakoci i bezpieczestwem produktw dotycz rnych produktw w tym take tych napywajcych do UE z krajw trzecich, ktre wprowadzane s do obrotu pod wasnymi markami europejskich przedsibiorcw. Znane s przypadki, gdy pozyskana podczas prowadzonych kontroli dokumentacja wskazywaa na faktyczne pochodzenie ww. produktw spoza Unii Europejskiej. Poza faszowaniem informacji o pochodzeniu towaru, zidentyfikowano rwnie szereg nieprawidowoci w pozostaym zakresie znakowania produktw. W tym kontekcie organizacje przedsibiorcw wskazuj m. in. na faszowanie skadu surowcowego tkanin i odziey czy faszowanie certyfikatw lub etykiet (np. produkt ekologiczny). Innym problemem zauwaalnym w obszarze ochrony konsumentw jest niska transparentno stosowanych w obrocie konsumenckim wzorcw umw, ktrego to zjawiska, godzcego w podstawowe prawo konsumentw, jakim jest prawo do penej, rzetelnej i prawdziwej informacji, nie udao si dotychczas w peni wyeliminowa ze wzgldu na dynamik rynku, w szczeglnoci pojawianie si nowych produktw czy te zmiany regulacji prawnych. Pomimo stale podejmowanych dziaa, np. w obszarze usug telekomunikacyjnych, wysoki stopie skomplikowania postanowie w powszechnie stosowanych przez przedsibiorcw wzorcach umownych nadal stanowi powany kopot dla konsumentw. Z bada wykonywanych w ramach Eurobarometru 5 wynika, e niezrozumiae postanowienia umowy (26%) obok jej nadmiernej dugoci (57%), zbyt maego rozmiaru czcionki (35%) i zaufania do przedsibiorcy (35%) s najczciej wymienianymi przyczynami nieczytania zawieranych z przedsibiorcami umw o wiadczenie usug.
IX edycja Tablicy wynikw dla celw konsumenckich (The Consumer Condition Scoreboard. Consumers at home in the single market), lipiec 2013, str. 160-162. 5 Special Eurobarometer n342, kwiecie 2011, str. 127.
4

Problem konstrukcji umw w oparciu o skomplikowane wzorce umowne wie si take z zagadnieniem niedozwolonych postanowie umownych, ktre mog si w nich znale. Informacje napywajce do UOKiK zarwno od konsumentw, jak i od organizacji konsumenckich wskazuj na czste posugiwanie si przez przedsibiorcw, zwaszcza w obszarze umw zawieranych na odlego (gwnie przez Internet) klauzulami umownymi analogicznymi do postanowie znajdujcych si w rejestrze postanowie wzorcw umowy uznanych za niedozwolone 6. Z drugiej strony tak organizacje konsumenckie jak i organizacje przedsibiorcw wskazuj na obszerno rejestru i utrudnienia zwizane z wyszukiwaniem klauzul. W odpowiedzi na sygnay uytkownikw dotyczce usprawnienia funkcjonowania rejestru klauzul abuzywnych MS we wsppracy z UOKiK rozpoczo prace zmierzajce do zmiany modelu postpowania w sprawach o uznanie postanowie wzorca umowy za niedozwolone, majce na celu usprawnienie rejestru. Kwestia stosowania przez przedsibiorcw w umowach zawieranych z konsumentami klauzul abuzywnych jest szczeglnie istotna w kontekcie rozwoju handlu internetowego. Z obserwacji przez Prezesa UOKiK obszaru e-commerce wynika, e narasta rwnie problem zwizany z brakiem wiadomoci wrd konsumentw, i ich aktywno w Internecie wielokrotnie koczy si niezamierzonym zawarciem umowy. W ramach biecych dziaa Prezesa UOKiK zauwaalna jest take wzrastajca ilo ofert wiadczenia usug przez przedsibiorcw majcych siedzib poza obszarem Unii Europejskiej. Odnoszc si oglnie do handlu internetowego warto podkreli, i w 2012 r. ten rodzaj sprzeday stanowi 4,6% handlu detalicznego w Polsce 7. W ostatnich latach warto polskiego sektora e-commerce sukcesywnie rosa w 2013 r. prognozowany jest kolejny wzrost polskiego rynku e-handlu (do 26 mln z, tj. o 20% w stosunku do roku 2012 8). Z raportu Cyfrowa przyszo Polski wynika, e znaczca wikszo (94%) polskich uytkownikw Internetu dokonuje zakupw on-line 9. Z drugiej strony, poziom rozpowszechnienia nowych technologii w Polsce, a take umiejtno wiadomego z nich korzystania, pomimo tendencji wzrostowych w tym zakresie, nadal uzna naley za niezadowalajcy z Diagnozy spoecznej 2013 wynika, i jedynie 66,9% gospodarstw domowych dysponuje dostpem do internetu 10. Sygnay odbierane przez UOKiK m. in. od organizacji konsumenckich wskazuj, e umowy bdce dla konsumentw rdem szczeglnych problemw zawierane s przede wszystkim w sferze usug telekomunikacyjnych oraz finansowych, co znajduje potwierdzenie take w danych gromadzonych przez rzecznikw konsumentw 11. W odniesieniu do rynku usug telekomunikacyjnych rzecznicy konsumentw wskazuj przykadowo na nieprawidowoci zwizane z: naliczaniem opat wyrwnawczych z tytuu niedotrzymania warunkw umowy, dochodzeniem roszcze odszkodowawczych z tytuu przerwy w wiadczeniu usug czy nierzetelnym informowaniem abonentw o obowizujcych w dniu podpisywania umowy ofertach promocyjnych. Natomiast
6

Rejestr niedozwolonych postanowie umownych prowadzony przez Prezesa UOKiK Perspective on Retail, Cushman & Wakefield, lipiec 2013, str. 18. 8 Dane pochodz ze strony Ministerstwa Skarbu Pastwa: http://msp.gov.pl/portal/en/88/4005/. 9 Cyfrowa przyszo Polski. Fundamenty rozwoju konkurencyjnej gospodarki w dobie globalizacji, 2013 r., str. 8-9 10 Diagnoza spoeczna 2013, Czapiski J., Panek T. (red.), wrzesie 2013 r., str. 317. 11 Dane pochodz ze sprawozdania z dziaalnoci rzecznikw konsumentw w 2012 r. przygotowywanego rokrocznie przez UOKiK. Ten obszar by take przedmiotem zainteresowania rzecznikw konsumentw w poprzednich latach, co wynikao ze sprawozda przygotowanych w 2010 oraz 2011 r.
7 Global

10

w zakresie szeroko pojtych usug finansowych gwne problemy konsumentw dostrzeone przez rzecznikw w 2012 r. odnosiy si do: nieprawidowoci dotyczcych rozpatrywania reklamacji przez banki, niewaciwego wykonywania umw o kredyt hipoteczny, braku rzetelnej i penej informacji ze strony konsultantw bankowych co do treci umowy i skutkw jej zawarcia oraz dziaalnoci firm parabankowych. Oprcz problemw w sektorze usug telekomunikacyjnych i finansowych rzecznicy sygnalizuj take zgaszane przez konsumentw kopoty zwizane z dostaw energii, gazu, ciepa, wody, wywozem nieczystoci, a take usugami remontowo-budowlanymi czy usugami ubezpieczeniowymi 12, co przekada si na umiarkowane zaufanie konsumentw do przedsibiorcw dziaajcych we wszystkich wymienionych sektorach rynku. Badania wykonane w 2013 r. na potrzeby Diagnozy spoecznej 2013 wskazuj, e banki komercyjne ciesz si duym (4,7%) lub umiarkowanym (33,4%) zaufaniem jedynie 38,1% obywateli. Jeszcze mniejszym zaufaniem ni banki ciesz si zakady ubezpiecze yciowych i majtkowych wynosi ono odpowiednio 30,9% (w tym 1,5% to zaufanie due) oraz 27,2% (due 1,3%) 13. Rwnie skargi wpywajce do RU potwierdzaj, e sektor ubezpiecze zarwno na ycie, jak i majtkowych wymaga szczeglnej uwagi w zakresie ochrony konsumentw. Raport Rzecznika Ubezpieczonych w sprawie skarg w III kwartale 2013 wskazuje m. in. na znaczcy wzrost problemw zwizanych z ubezpieczeniem na ycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitaowym, w szczeglnoci oferowanym przez banki i przez porednikw finansowych, bdcych produktem de facto inwestycyjnym, obarczonym znacznym stopniem ryzyka inwestycyjnego, lecz sprzedawanym jako terminowa umowa ubezpieczenia na ycie 14. Nie oznacza to jednak, e konsumenci nie napotykaj problemw zwizanych z zawarciem i wykonaniem umowy z przedsibiorcami dziaajcymi w innych sektorach rynku. Przykadowo w przypadku drobniejszych umw ycia codziennego, zwizanych np. z zakupem obuwia czy odziey, organizacje konsumenckie wskazuj na odrzucanie przez przedsibiorcw reklamacji w oparciu o kryteria uznaniowe bd opini rzeczoznawcy wydan na zlecenie sprzedawcy. Jednoczenie rzecznicy konsumentw wskazuj 15, e najczciej reklamowanymi przez konsumentw towarami s: obuwie i odzie, sprzt RTV i AGD, artykuy zwizane, z wyposaeniem mieszka, komputery i akcesoria komputerowe oraz artykuy motoryzacyjne. Odnoszc si do problemw dotyczcych zarwno jakoci, jak i bezpieczestwa obecnych na rynku produktw naley zauway, i w cigu ostatnich lat w niektrych obszarach rynku obserwuje si niepokojce tendencje wprowadzania na rynek wyrobw niespeniajcych wymaga jakociowych, np. produktw ywnociowych, czego dotychczasowe dziaania kontrolne Inspekcji Handlowej, wsppracujcej z innymi organami urzdowej kontroli ywnoci, nie byy w stanie wyeliminowa w sposb cakowity. Rosnca z kadym rokiem liczba kontroli realizowanych przez wojewdzkie inspektoraty Inspekcji Handlowej (z 21,2 tys. w 2010 r. do 22,9 tys. w 2012 r.) nie
12 13

Dane pochodz ze sprawozdania z dziaalnoci rzecznikw konsumentw w 2012 r. Diagnoza spoeczna 2013, Czapiski J., Panek T. (red.), wrzesie 2013 r., str. 310-316. 14 Liczba skarg dotyczcych ubezpiecze na ycie z funduszem kapitaowym w I kwartale 2012 roku wynosia 62, co stanowio 1,6% wszystkich skarg, natomiast w I kwartale 2013 roku takich spraw odnotowano ju 365 (8,4%). rdo: Raport Rzecznika Ubezpieczonych w sprawie skarg w III kwartale 2013, str. 5-6. 15 Dane pochodz ze sprawozdania z dziaalnoci rzecznikw konsumentw w 2012 r.

11

przekada si jednoczenie na zauwaaln popraw w zakresie przestrzegania przepisw przez przedsibiorcw; w niektrych obszarach obserwuje si wrcz pogorszenie wskanikw w tym zakresie (przykadowo: w odniesieniu do ywnoci w 2010 r. odnotowano 13,4% nieprawidowoci, w 2012 r. za 14,6%; w przypadku paliw ciekych w 2010 r. 4,19% niezgodnoci, w 2012 za 8,75%). W kontekcie powyszego istotnym wskanikiem sytuacji na rynku konsumenckim jest zaufanie konsumentw do przedsibiorcw dziaajcych w rnych branach, szczeglnie w kontekcie aktualnej sytuacji gospodarczej. Tematyka ta zostaa rwnie dostrzeona na poziomie unijnym. Z komunikatu Komisji Europejskiej 16 wynika, i co czwarty europejski konsument nie czuje si pewnie, a wicej ni co trzeci uwaa si za niedostatecznie dobrze poinformowanego. Dokument wskazuje take na priorytetowe znaczenie wzmocnienia pozycji konsumentw i zapewnienia im dostpu do odpowiednich mechanizmw dochodzenia swoich roszcze. Niezalenie od powyszego oglne przekonanie, e sprzedawcy i usugodawcy przestrzegaj praw konsumentw, ywi 57% polskich konsumentw, co plasuje Polsk nieco poniej redniej unijnej wynoszcej 59%. Przekonanie, e wadza publiczna dba o przestrzeganie praw konsumenckich wyrazio 46% polskich konsumentw (rednia europejska 59%). Jeli chodzi o zaufanie do organizacji konsumenckich, przekonanie polskich konsumentw, e organizacje te dbaj o przestrzeganie praw konsumentw wyrazio 64% badanych, przy redniej unijnej wynoszcej 75% 17. Zarwno organizacje konsumentw, jak i przedsibiorcw identyfikuj problemy zwizane z nisk przejrzystoci i wysokim poziomem skomplikowania aktw prawnych obejmujcych zagadnienia zwizane z ochron konsumentw. Fragmentaryzacja, przejawiajca si rozsianiem przepisw konsumenckich w wielu aktach prawnych, niewystarczajca dostpno do orzecznictwa sdw powszechnych, w szczeglnoci niszych instancji, wspomagajcego wykadni przyjtych rozwiza prawnych s czynnikami utrudniajcymi konsumentom, przedsibiorcom oraz odpowiednim instytucjom poruszanie si w systemie ochrony praw konsumentw, co czsto przekada si na niewystarczajc wiadomo stron umowy co do przysugujcych im praw, a w przypadku konsumentw na niedogodnoci w zakresie samodzielnego dochodzenia swoich praw. Z IX edycji Tablicy wynikw dla celw konsumenckich 18 wynika, e konsumenci w szczeglnoci nie s wiadomi uprawnie przysugujcych im z tytuu niezgodnoci towaru z umow jedynie 41% konsumentw potrafi prawidowo wskaza okres na zgoszenie niezgodnoci towaru z umow przy redniej unijnej na poziomie 56%. Z drugiej strony polscy konsumenci w coraz wikszym stopniu s wiadomi praw przysugujcych im w przypadku zawarcia umowy na odlego 75% z nich wie o prawie do odstpienia od takiej umowy w okrelonym terminie, podczas gdy na poziomie unijnym tak wiedz posiada jedynie 69% konsumentw. Konsumenci nie zawsze s rwnie w stanie wybra waciw instytucj, do ktrej wystpi mog o pomoc w dochodzeniu indywidualnych roszcze. Szczegln uwag zwraca niski
Komunikat Komisji Europejski program na rzecz konsumentw Zwikszanie zaufania i pobudzanie wzrostu gospodarczego przyjty przez Rad UE 11 padziernika 2012 r. 17 IX edycja Tablicy wynikw dla celw konsumenckich (The Consumer Condition Scoreboard. Consumers at home in the single market), lipiec 2013, str. 160-162. 18 IX edycja Tablicy wynikw dla celw konsumenckich (The Consumer Condition Scoreboard. Consumers at home in the single market), lipiec 2013, str. 160-162.
16

12

poziom znajomoci wrd konsumentw ECC-Net 19, zajmujcych si wiadczeniem pomocy w konsumenckich sporach transgranicznych. Zgodnie z raportem DG SANCO 20 z 2011 roku Evaluation of the European Consumer Centres Network ogem 79% obywateli z krajw UE nie wie, gdzie otrzyma informacj i porad dotyczc zakupw transgranicznych w Europie 21. Podmioty wchodzce w skad systemu ochrony konsumentw wskazuj take na szczegln sytuacj tzw. konsumentw wraliwych, tj, osb, ktre ze wzgldu na swoje cechy, potrzebuj zindywidualizowanego podejcia. W tym kontekcie wymieni naley przede wszystkim osoby starsze, ale take dzieci czy osoby niepenosprawne. Rzecznicy konsumentw wskazuj przykadowo, e problem z umowami zawieranymi poza lokalem przedsibiorstwa czsto dotyczy osb starszych, ktre pod wpywem skutecznej perswazji przedstawicieli firm oferujcych swoje wyroby na rnego rodzaju pokazach i spotkaniach, mog dokona pochopnych i nieprzemylanych zakupw. Jednoczenie, pomimo rosncego zainteresowania wrd konsumentw, wci zbyt mao rozwinite s instrumenty prawne, ktre umoliwiyby konsumentom szybkie i niekosztowne dochodzenie swoich praw, co do odnosi si przede wszystkim do systemw pozasdowego rozstrzygania sporw (ADR). Wzrost popularnoci polubownych form rozwizywania sporw konsumenckich odnotowuje np. Inspekcja Handlowa. W 2010 roku do Inspekcji Handlowej wpyno 11 tys. wnioskw o mediacje, w 2012 ju 12,2 tys. Zainteresowaniem cieszy si take sdownictwo polubowne prowadzone przy wojewdzkich inspektoratach IH (w latach 2010-2012 r. wnioski w tym zakresie skadano w liczbie nie mniejszej ni 2,6 tys. rocznie). Obserwowana jest przy tym tendencja stopniowego wzrostu zainteresowania postpowaniami mediacyjnymi. W ocenie Rzdu RP wci zbyt niski jest take poziom korzystania przez przedsibiorcw z instrumentw samoregulacyjnych, takich jak kodeksy dobrych praktyk, ktre mog przyczynia si do popularyzacji ugodowego rozstrzygania sporw powstajcych na linii przedsibiorca-konsument. Tego rodzaju narzdzia wpywaj na podnoszenie biznesowych standardw, zapewniaj wiksze poszanowanie interesw konsumentw bez ingerencji ustawodawcy lub organu administracji publicznej, a take umoliwiaj konsumentom identyfikacj rzetelnych przedsibiorcw. Efektywna realizacja polityki konsumenckiej wymaga rzetelnych i wyczerpujcych informacji zarwno o wystpujcych na rynku zagroeniach, jak i o oczekiwaniach lub problemach samych konsumentw. Instytucje tworzce system ochrony konsumentw powinny dysponowa wystarczajc iloci bada i analiz, ktre zapewniyby dostp do aktualnych informacji o stale zmieniajcym si rynku oraz o oczekiwaniach i problemach identyfikowanych przez konsumentw. Wytyczanie celw strategicznych polityki konsumenckiej w oparciu o wiedz jest jedynym gwarantem, e podejmowane dziaania bd adekwatne do zmieniajcych si warunkw rynkowych i oczekiwa konsumentw. Naley take podkreli, i obszary szczeglnego zainteresowania Rzdu RP w czasie obowizywania niniejszego dokumentu ujto w priorytetach sektorowych. Zostay one zdefiniowane na podstawie dowiadcze zgromadzonych w trakcie realizacji poprzednich polityk konsumenckich, bada opinii publicznej, konsultacji spoecznych, jak rwnie na
Sie Europejskich Centrw Konsumenckich. Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentw. 21 Evaluation of the European Consumer Centres Network, luty 2011, str. 17.
19 20

13

podstawie analizy sygnaw pochodzcych od konsumentw oraz obejmuj brane, w ktrych, pomimo prowadzonych dziaa, nadal wystpuj nieprawidowoci. Analiza SWOT systemu ochrony konsumentw w Polsce

MOCNE STRONY

SABE STRONY

rnorodno podmiotw tworzcych system ochrony konsumentw moliwo wykorzystania instrumentw ingerencji przez organy administracji wadczej

ograniczone rodki finansowe przeznaczone na podejmowanie dziaa realizujcych Polityk Konsumenck trudno w okreleniu miarodajnych wskanikw monitorujcych efektywno realizacji celw i zada Polityki niewystarczajcy ilo analiz, bada rynku (np. bada socjologicznych) niska atrakcyjno pracy w administracji w ramach systemu ochrony konsumentw niskie wynagrodzenia rotacja personelu w podmiotach tworzcych system ochrony konsumentw poziom rozwoju systemu alternatywnego rozstrzygania sporw konsumenckich niejasny dla konsumenta podzia kompetencji pomidzy poszczeglne organy i instytucje dziaajce na rzecz ochrony konsumentw w szczeglnoci oczekiwanie od organw dziaajcych w interesie publicznym rozwizywania problemw indywidualnych

moliwo nakadania kar finansowych w przypadku decyzji w sprawie praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw moliwo nakadania okrelonych obowizkw oraz kar finansowych na przedsibiorcw naruszajcych obowizki zwizane z bezpieczestwem produktw moliwo nakadania okrelonych obowizkw, kar finansowych oraz grzywien przez Inspekcj Handlow moliwo podjcia dziaa sektorowych, jako reakcja na pojawiajce si biece problemy na rynku mechanizmy koordynacji dziaania tworzcych system ochrony konsumentw podmiotw

wyksztacona i wyspecjalizowana kadra urzdnicza

SZANSE

ZAGROENIA

zaktywizowanie konsumentw poprzez zaopatrzenie ich w instrumenty pozwalajce na samodzielne, skuteczne dochodzenie roszcze aktywizacja postaw prokonsumenckich u przedsibiorcw popularyzacja instrumentw samoregulacyjnych jak rwnie dziaa w zakresie spoecznej odpowiedzialnoci biznesu wykorzystanie dowiadcze innych krajw eliminowanie konsumentw praktyk zagraajcych interesom

trudno w wypracowaniu efektywnych mechanizmw koordynacji brak pozytywnych efektw na rynku pomimo podejmowania dziaa wadczych/kontrolnych maa aktywno przedsibiorcw w spoecznej odpowiedzialnoci biznesu (CSR) ramach

brak zainteresowania organizacji przedsibiorcw wsptworzeniem systemu alternatywnego dochodzenia roszcze konsumenckich niski stopie organizacji rozdrobnionych rynkach przedsibiorcw na

moliwo skoncentrowania si Prezesa UOKiK na dziaaniach najistotniejszych z punktu widzenia ochrony interesu publicznego stworzenie otwartego rynku dla konsumentw, uatwienie dokonywania zakupw za granic i przez to pobudzanie wzrostu gospodarczego, zwikszenie

niech podmiotw uczestniczcych w procesie legislacyjnym do wprowadzenia proponowanych rozwiza wpywajcych pozytywnie na poziom

14

konkurencyjnoci na rynku tworzenie sprawnego systemu monitorowania rynku zaangaowanie rnych uczestnikw systemu, a take administracji wsppraca pomidzy organami publicznej oraz ww. organami a pozarzdowymi organizacjami konsumenckimi opracowywanie mechanizmw wsppracy z organami kontroli z innych pastw UE, a take spoza UE dziaania wspierajce Komisji Europejskiej: przegld i nowelizacja dyrektyw konsumenckich; dostarczanie informacji o charakterystyce zmieniajcego si rynku (Scorebord) dziaania legislacyjne krajowe rozwj przyjaznego konsumentom rodowiska prawnego,

ochrony konsumentw

II System ochrony konsumentw i efektywna realizacja zada

Polityka konsumencka stanowi program rozwoju realizujcy cele okrelone w SSP. Umiejscowienie zagadnie z zakresu polityki konsumenckiej w strategii powiconej sprawnemu dziaaniu pastwa jest wyrazem przekonania, i skutki realizacji polityki konsumenckiej nie ograniczaj si jedynie do wsko pojtych stosunkw konsumenckich, ale maj rwnie doniosy wpyw na skuteczno funkcjonowania struktur pastwa i na zaufanie obywateli do pastwa. Zgodnie z ww. dokumentem budowa bezpiecznego i prokonsumenckiego rynku to jedno z istotniejszych zada wspczesnego pastwa. Cel ten powinien by realizowany przez wszystkie podmioty, na ktre zosta naoony obowizek ochrony konsumentw w rnych obszarach rynku. Polityka konsumencka powinna stanowi ujednolicon platform skupiajc zadania poszczeglnych organw. Naley wskaza, i zgodnie z pkt 5.2.1 SSP ostateczne zbudowanie rynku, na ktrym konsument bdzie penoprawnym beneficjentem dbr i usug, wymaga skoordynowania dziaania polityk realizowanych w rnych obszarach rynku, ktrych wsplnym mianownikiem jest ochrona konsumentw. Cele Polityki odzwierciedlaj take zaoenia polityki unijnej w zakresie ochrony konsumentw. 22 a) Elementy systemu ochrony praw konsumentw w Polsce W dotychczasowych politykach konsumenckich, gwny ciar ich realizacji w zakresie ochrony ekonomicznych interesw konsumentw spoczywa na Prezesie UOKiK. Uwzgldniajc jednak cele SSP, Polityka konsumencka na lata 2014-2018 w duo wikszym stopniu bdzie odzwierciedla zadania innych organw dziaajcych w sferze administracji publicznej (tzn. wyspecjalizowanych organw administracji rzdowej 23, samorzdowej), ale rwnie podmiotw spoza administracji, dziaajcych w obszarze ochrony konsumentw. Niezbdnym elementem dla prawidowej i penej realizacji zada z zakresu
Komunikat Komisji Europejskiej z dnia 22 maja 2012 r. Europejski program na rzecz konsumentw Zwikszanie zaufania i pobudzanie wzrostu gospodarczego oraz Rezolucja Rady UE z dnia 11 padziernika 2012 r. potwierdzajca przyjte przez Komisj cele w ww. dokumencie, ktrych rezultatem ma by, w szczeglnoci, przyczynienie si do wzmocnienia pozycji konsumentw, zwikszenia ich zaufania oraz szczeglnego uwzgldniania konsumentw we wszystkich politykach UE. 23Jako przykady mona wskaza: Urzd Regulacji Energetyki, Urzd Komunikacji Elektronicznej, Inspekcj Jakoci Artykuw Rolno-Spoywczych, Urzd Lotnictwa Cywilnego, Urzd Transportu Kolejowego czy Krajow Rad Radiofonii i Telewizji.
22

15

ochrony konsumentw jest bowiem kontynuowanie wsppracy z organizacjami konsumenckimi. Rwnie istotnym zadaniem jest uczestnictwo w ksztatowaniu podanych i eliminowanie negatywnych praktyk rynkowych w ramach wsppracy z organizacjami zrzeszajcymi przedsibiorcw. Uwzgldniajc ujcie instytucjonalne rzdowej polityki konsumenckiej naley j postrzega bardziej przez pryzmat dziaa w ramach wielopaszczyznowego systemu ochrony konsumentw ni poszczeglnych organw i instytucji realizujcych zadania zwizane z ochron konsumentw. Analizujc rodzaje podmiotw realizujcych zadania zwizane z ochron konsumentw naley wskaza nastpujce gwne elementy ww. systemu ochrony konsumentw w Polsce: 1) organy pastwowe, w ktrych skad wchodz organy administracji rzdowej oraz organy kontroli pastwowej; 2) inne podmioty dziaajce w sferze administracji pastwowej; 3) organy administracji samorzdowej; 4) organizacje pozarzdowe, ktrych zadaniem jest ochrona praw konsumentw. Niezalenie od ww. podstawowych elementw systemu naley wskaza, i niektre dziaania w tym obszarze mog take wymaga zaangaowania organw cigania tj. Policji i Prokuratury. 24 Kompetencje oraz zadania w zakresie ochrony konsumentw ww. podmiotw wyznaczaj waciwe przepisy. Niezalenie od wymienionych podmiotw, stanowicych niejako trzon systemu ochrony konsumentw, istotne zadania w tym obszarze peni take inne naczelne organy administracji pastwowej, do ktrych mona zaliczy w szczeglnoci: Ministra Sprawiedliwoci, Ministra Administracji i Cyfryzacji, Ministra Gospodarki czy te Ministra Finansw. Ponadto, efektywna realizacja zaoe polityki konsumenckiej jest rwnie w duym stopniu uzaleniona od cisej wsppracy z organizacjami konsumenckimi, na ktre powinna zosta scedowana, na zasadach okrelonych w niniejszym dokumencie, cz zada zwizanych z ochron konsumentw.

24

Naley jednak podkreli, i zadania Policji i Prokuratury dotycz ochrony porzdku publicznego w oparciu o przepisy prawa karnego. W zwizku z tym wsppraca z nimi bdzie polegaa przede wszystkim na wymianie informacji oraz kierowaniu, w uzasadnionych przypadkach, zawiadomie o podejrzeniu popenienia przestpstwa np. oszustwa. Powysze jest zbiene z nowym podejciem Prokuratora Generalnego, ktry zaleci prokuratorom prowadzenie postpowa w przypadku oszustw na szkod osb w podeszym wieku lub nieporadnych yciowo, w szczeglnoci w zwizku z wyzyskiwaniem niezdolnoci do naleytego pojmowania konsekwencji wasnego dziaania w relacjach z przedstawicielami przedsibiorstw, zwaszcza sektora teleinformatycznego lub finansowego oraz w przypadkach wykorzystywania obowizujcych przepisw przy oferowaniu rnego rodzaju dbr lub usugi (komunikat prasowy z dnia 9 stycznia 2014 r., http://pg.gov.pl/aktualnosci-prokuratury-generalnej/prokurator-generalny-o-przestepstwach-na-szkode-osobstarszych.html).

16

Prezes UOKiK podejmuje dziaania horyzontalne poprzez monitorowanie, analizowanie i sprawowanie kontroli nad rynkiem konsumenckim, podnoszenie wiadomoci uczestnikw obrotu odnonie do przysugujcych konsumentom praw, wspieranie rozwoju dialogu konsumenckiego oraz efektywnego poradnictwa.

KRRiT UKE Organy administracji rzdowej, dziaajce na okrelonych obszarach rynku i penice rol regulatorw. Posiadaj kompetencje wynikajce z ustaw szczeglnych, do podejmowania dziaa w okrelonych obszarach rynku, w tym zakresie podejmuj rwnie dziaania zwizane z ochron konsumentw. URE UTK KNF ULC GIODO Organy kontroli pastwowej, dziaajce na okrelonych obszarach rynku i penice rol kontrolnoinspekcyjn. Prowadz dziaania w obszarze wyznaczonego rynku, w zakresie swojej waciwoci podejmuj si rwnie zada zwizanych z ochron konsumenta. Podmioty dziaajce w strukturze administracji publicznej nie bdce organami administracji, do zada ktrych naley m.in. pomoc konsumentom w rozstrzyganiu sporw krajowych i transgranicznych PIS GIF IJHARS IH URPL

SYSTEM OCHRONY KONSU MENTW POLSCE

RZU ECK ADR y tworzone przez podmioty

Organy samorzdowe zajmujce si konsumentom w indywidualnych sprawach

pomoc

publiczne

Powiatowy Rzecznik Konsumentw Miejski Rzecznik Konsumentw Organizacje (podmioty) pozarzdowe zajmujce si ochron praw konsumentw

Organizacje konsumenckie ADR y tworzone przez organizacje

pozarzdowe

Rys. graficzny ukad obrazujcy elementy systemu ochrony konsumentw w Polsce Priorytet 1. Dziaania Prezesa UOKiK bezpieczestwa konsumentw na rynku realizowane na rzecz zwikszenia

Ze wzgldu na szczegln pozycj Prezesa UOKiK w systemie ochrony konsumentw, uwzgldniajc jego szerokie kompetencje w zakresie praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw przez przedsibiorcw dziaajcych w rnych sektorach rynku a take nadzr nad bezpieczestwem produktw, dziaalno wadcza oraz kontrolna tego organu powinna by omwiona szerzej. 17

Prowadzenie przez Prezesa UOKiK postpowa administracyjnych (w tym nakadanie kar pieninych) w przypadku podejrzenia stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw Jednym z ustawowych uprawnie Prezesa UOKiK jest kompetencja do prowadzenia postpowa w sprawach praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw. Ich efektem jest m. in. przyczynianie si do zwikszenia przejrzystoci wzorcw umownych i eliminowania z rynku tych wzorcw, ktre nie speniaj wymogu transparentnoci, tj. zrozumiaoci tekstu oraz czytelnego sposobu przedstawienia postanowie umownych). Postpowania te mog si zakoczy m. in. nakazem zaniechania kwestionowanych dziaa, a take naoeniem kary pieninej. Dziaania Prezesa Urzdu czsto eliminuj z rynku niepodane zachowania przedsibiorcw ju na etapie wszczcia postpowania przedsibiorca moe dobrowolnie zaniecha stosowania kwestionowanych praktyk i zadeklarowa usunicie ich skutkw. Kontrole wzorcw umownych stosowanych przez przedsibiorcw w obrocie z udziaem konsumentw Dotychczasowe dziaania Prezesa UOKiK w zakresie sektorowych kontroli wzorcw umownych stosowanych w obrocie z konsumentami doprowadziy do eliminacji wielu nieprawidowoci na rynku. Istotna cz najczciej stosowanych postanowie, ktre speniaj ustawowe przesanki uznania ich za niedozwolone, znajduje swj odpowiednik w prowadzonym przez Prezesa UOKiK rejestrze niedozwolonych postanowie umownych. Narzdzie to nadal bdzie stanowi istotny element dziaa Prezesa UOKiK, ktry redniorocznie bdzie przeprowadza minimum 3 tego typu kontrole. Zwizane z kontrolami dziaania Prezesa UOKiK, takie jak wytaczanie powdztw o uznanie za niedozwolone postanowie wzorcw umw bd przede wszystkim dotyczyy spraw precedensowych lub mogcych mie istotny wpyw na funkcjonowanie rynku. Uwzgldniajc horyzontalny charakter dziaa Prezesa UOKiK, dobr sektorw, w ktrych bd podejmowane przez niego wadcze interwencje w zakresie prowadzenia postpowa w sprawie praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw oraz zwizane z eliminacj niedozwolonych postanowie umownych, bdzie si odbywa w oparciu o diagnoz sytuacji na rynku dbr i usug konsumenckich. W tym celu Prezes UOKiK bdzie wykorzystywa instrumenty suce do monitoringu tj. m. in. badania socjologiczne, pisma wpywajce do UOKiK, monitoring mediw. Prezes UOKiK bdzie uwzgldnia take dziaania podejmowane na rynkach istotnych z punktu widzenia ochrony konkurencji, w tym na rynkach usug komunalnych. Planowana ingerencja organu antymonopolowego w odpowiednich sektorach rynku powinna by bowiem skorelowana z dziaaniami organw odpowiadajcych za ochron konsumentw (w sytuacji, gdy zostanie zidentyfikowane potencjalne zagroenie praw konsumentw). Ponadto, w zakresie identyfikacji kierunkw wadczej interwencji Prezesa UOKiK bdzie on korzysta z potencjau organizacji konsumenckich oraz rzecznikw konsumentw, ktrzy w ramach swojej dziaalnoci dokonuj biecej analizy rynku. Przeprowadzanie przez Inspekcj w wybranych obszarach rynku Handlow planowych oraz doranych kontroli

Kluczowym zadaniem realizowanym przez organy Inspekcji Handlowej jest prowadzenie kontroli dziaalnoci gospodarczej przedsibiorcw oraz oferowanych w obrocie produktw 18

w celu ochrony praw i interesw konsumentw oraz interesw gospodarczych pastwa. W latach 2014-2018 kontrole Inspekcji Handlowej powinny w szczeglnoci obejmowa te segmenty rynku oraz grupy produktw i usug, gdzie ryzyko zagroe dla konsumentw jest szczeglnie wysokie. Wziwszy pod uwag bezpieczestwo (take ekonomiczne) konsumentw oraz pynce z rynku sygnay wiadczce o nieprawidowociach, z ktrymi stykaj si konsumenci, dziaania kontrolne szczeglnie bd dotyczy: ywnoci pod ktem jej zafaszowania, a take wyrobw objtych dodatkowymi systemami jakoci z uwagi na ich szczeglne waciwoci, przykadowo: ywno ekologiczna czy o chronionych oznaczeniach, nazwach lub specjalnociach, wyrobw, ktre w swym skadzie mog zawiera substancje zakazane lub dozwolone do stosowania w ograniczonych ilociach, wyrobw dostpnych dla konsumentw, ktre nie speniaj wymaga unijnego prawodawstwa harmonizacyjnego (np. wyrobw budowlanych) paliw dostpnych w sprzeday konsumenckiej podlegajcych przepisom o systemie monitorowania i kontrolowania jakoci paliw z uwagi na niespenienie wymaga jakociowych; kontrolami zostan objte: benzyny bezoowiowe 95 i 98, olej napdowy, biopaliwa cieke, w tym take stosowane w wybranych flotach pojazdw i wytwarzane przez rolnikw na wasny uytek, a take gaz skroplony (LPG), benzyny silnikowe zawierajce ustalon prawnie zawarto bioetanolu i wszystkie nowe gatunki paliw, ktre pojawi si na polskim rynku, rynku usug, przede wszystkim ze wzgldu na fakt obserwowanego czstszego, ni dotychczas czenia wiadczenia usug ze sprzeda produktw zwizanych z prowadzon dziaalnoci usugow (podejmowanie kontroli bdzie miao wwczas wszechstronny charakter, zarwno w aspekcie wiadczonych usug, jak i oferowanych produktw).

W przypadku kontroli produktw, usug czy obszarw, w odniesieniu do ktrych wyniki dziaa organw Inspekcji Handlowej wskazuj na szczeglnie powane naruszenia interesw konsumentw, dziaania Urzdu bd zmierzay do urzeczywistnienia zasady zero tolerancji dla wyrobw niezgodnych z przepisami lub deklaracj producentw, w szczeglnoci dla zafaszowanych artykuw rolno-spoywczych. Wspomniana zasada powinna przejawia si w szczeglnoci takim podejciem organw kontroli, zgodnie z ktrym najdrobniejsza nieprawidowo bdzie bezwzgldnie eliminowana, przy czym szczeglnie odstraszajce rodki powinny by stosowane wobec przedsibiorcw, u ktrych po raz kolejny zostan ujawnione nieprawidowoci. Istotny jest rwnie szerszy nadzr nad napywem produktw z krajw trzecich ju na etapie kontroli granicznych. Inspekcja Handlowa bdzie zatem dy do zacienienia istniejcej wsppracy oraz udoskonalania mechanizmw szybkiego przepywu informacji pomidzy instytucjami wykonujcymi kontrole graniczne (to jest granicznych organw kontrolnych oraz Suby Celnej) a organami kontrolnymi, jak rwnie do zintensyfikowania wsppracy z organami cigania. Przewiduje si dalsze zacienianie wsppracy w tym obszarze, m.in. poprzez skuteczniejsze typowanie produktw, ktre powinny by obejmowane szczeglnie intensywn kontrol. 19

Rozwj mechanizmw nadzoru i przeprowadzanie kontroli w obszarze bezpieczestwa produktw i zgodnoci z wymaganiami dyrektyw nowego podejcia Prezes UOKiK jest take organem sprawujcym nadzr nad oglnym bezpieczestwem produktw. Kontrole w zakresie oglnego bezpieczestwa produktw i speniania wymaga dyrektyw nowego podejcia (tzn. dyrektywach przewidujcych umieszczanie na wyrobach oznakowania CE) s prowadzone przez Inspekcj Handlow. Rwnie istotnym elementem poprawy funkcjonowania systemu nadzoru rynku w dobie szybkiego postpu technicznego jest zacienianie wsppracy midzy organami odpowiedzialnymi za nadzr rynku, zarwno na poziomie krajowym, jak i midzynarodowym. Sprawne funkcjonowanie krajowego systemu nadzoru rynku wymaga rozwoju wsppracy pomidzy Wojewdzkimi Inspektoratami Inspekcji Handlowej a organami celnymi, udziau w midzynarodowych projektach kontrolnych, opracowywania wytycznych i list kontrolnych, stosowanie dobrych praktyk oraz szkolenie inspektorw i organw celnych. Wanym rdem informacji o produktach niebezpiecznych jest system szybkiej wymiany informacji o produktach niebezpiecznych - RAPEX 25. W UOKiK zlokalizowany jest punkt kontaktowy tego systemu. Celem dziaania systemu jest wzajemne informowanie si organw nadzoru w Unii Europejskiej o niebezpiecznych produktach i rodkach prawnych podejmowanych w odniesieniu do producentw lub dystrybutorw takich produktw. System ten jest i w okresie obowizywania niniejszej Polityki Konsumenckiej nadal bdzie wykorzystywany w biecych dziaaniach Urzdu. W latach 2014-2018 w dziaalnoci Prezesa UOKiK zwikszy si take rola systemu ICSMS (Information and Communication System for Market Surveillance 26), ktry umoliwia archiwizowanie oraz pen wymian informacji zwizanych z nadzorem rynku pomidzy wszystkimi organami nadzoru rynku pastw czonkowskich Unii Europejskiej na temat produktw niespeniajcych wymaga okrelonych we wsplnotowym prawodawstwie harmonizacyjnym. System ten pozwala uytkownikom szybko i sprawnie wymienia wyniki przeprowadzonych bada, dane identyfikujce produkty, zdjcia produktw, informacje o podmiotach gospodarczych, oceny ryzyka wraz z danymi o zagroeniach, informacje na temat podjtych dziaa. Prezes UOKiK peni take rol organu monitorujcego w systemie kontroli produktw wykorzystujcych energi. Do jego zada w tym obszarze naley przede wszystkim kontrolowanie wykonywania obowizkw oraz przestrzegania zakazw w zakresie informowania o zuyciu energii lub wpywie tych produktw na zuycie energii oraz innych podstawowych zasobw poprzez koordynowanie dziaa organw kontroli (Inspekcji Handlowej i Prezesa UKE), a take wskazywanie i planowanie priorytetw zalenie od dziaa podejmowanych na poziomie UE przez suby KE. Priorytet 2. Dziaanie wadcze organw pastwowych wpywajce na rozwj bezpiecznego i prokonsumenckiego rynku Przy ocenie zasadnoci planowanych dziaa Prezes UOKiK bierze rwnie pod uwag aktywno na polu ochrony konsumentw podejmowan przez inne podmioty, zarwno rzdowe, jak i samorzdowe oraz pozarzdowe. Prezes UOKiK jest wiadomy sektorowego
25
26

Wsplnotowy System Szybkiej Informacji. System Informacji i Komunikacji na rzecz Nadzoru Rynku.

20

charakteru systemu ochrony konsumentw i stara si ogranicza dziaania w obszarach bdcych we waciwoci odpowiednich organw administracji rzdowej, aby miay one charakter uzupeniajcy i nie powielay si z podjtymi ju czynnociami. Temu celowi ma take suy wdroenie mechanizmw koordynacyjnych, co jednoczenie umoliwi skoncentrowanie wsplnych wysikw na zagadnieniach szczeglnie istotnych z punktu widzenia ochrony interesw konsumentw. Dziaania KRRiT na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug medialnych Zgodnie z treci art. 6 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r., Nr. 43, poz. 226 z pn. zm.), do zada Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji naley midzy innymi okrelanie, w granicach upowanie ustawowych, warunkw prowadzenia dziaalnoci przez dostawcw usug medialnych, sprawowanie w granicach okrelonych ustaw kontroli dziaalnoci dostawcw usug medialnych oraz organizowanie bada treci i odbioru usug medialnych. Artyku 16b ustawy o radiofonii i telewizji ustanawia zakazy w zakresie treci przekazu reklamowego odnoszcego si midzy innymi do wyrobw tytoniowych, wyrobw alkoholowych, produktw leczniczych oraz ograniczenia w zakresie przekazw reklamowych kierowanych do osb maoletnich. W przepisie tym zawarty jest rwnie zakaz nadawania przekazw reklamowych naruszajcych godno ludzk, zawierajcych treci dyskryminujce, zagraajcych fizycznemu, psychicznemu lub moralnemu rozwojowi maoletnich oraz sprzyjajcych zachowaniom zagraajcym zdrowiu, bezpieczestwu lub ochronie rodowiska. Zgodnie natomiast z treci art. 16c ustawy o radiofonii i telewizji zakazane s: ukryte przekazy handlowe, lokowanie produktw, z zastrzeeniem art. 17a ustawy o radiofonii i telewizji, lokowanie tematw. Naley zwrci uwag, e w ramach upowanienia ustawowego zawartego w art. 16 ust. 7 ustawy o radiofonii i telewizji, wydano rozporzdzenie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z dnia 30 czerwca 2011 r. w sprawie sposobu prowadzenia w programach radiowych i telewizyjnych dziaalnoci reklamowej i telesprzeday (Dz.U Nr 150, poz. 895 z pn. zm.). Przepis 10 powyszego rozporzdzenia wskazuje, e poziom gonoci reklam i telesprzeday emitowanych w trakcie audycji lub bezporednio po niej nie moe przekroczy poziomu gonoci tej audycji. Poziom gonoci reklam i telesprzeday emitowanych w trakcie audycji emitowanych w czasie rzeczywistym bd z wykorzystaniem ptli opniajcej lub bezporednio po tej audycji nie moe przekroczy poziomu gonoci czci tej audycji wyemitowanej po ostatniej reklamie lub telesprzeday o warto wiksz ni 1 wyraon w jednostce pomiarowej gonoci, o ktrej mowa w zaczniku do rozporzdzenia. Majc na uwadze powysze regulacje KRRiT bdzie podejmowaa dziaania majce na celu ochron interesw konsumentw korzystajcych z usug medialnych. Dziaania Prezesa UKE realizowane na rzecz konsumentw na rynku usug telekomunikacyjnych zwikszenia bezpieczestwa

W oparciu o kompetencje okrelone w ustawie Prawo telekomunikacyjne Prezes UKE bdzie podejmowa dziaania z zakresu regulacji i kontroli rynkw usug telekomunikacyjnych, regulacji dziaalnoci pocztowej, a take bdzie podejmowa 21

interwencje w sprawach dotyczcych funkcjonowania rynku usug telekomunikacyjnych i pocztowych oraz rynku aparatury. UKE regularnie przygotowuje raporty i analizy na temat funkcjonowania polskiego rynku telekomunikacyjnego, jak rwnie dokonuje analizy obowizujcych wzorcw umw stosowanych przedsibiorcw telekomunikacyjnych pod ktem zgodnoci ich postanowie z przepisami ustawy Prawo telekomunikacyjne. Dziaania Prezesa URE realizowane konsumentw na rynku energetycznym na rzecz zwikszenia bezpieczestwa

W tym zakresie Prezes URE bdzie dziaa zgodnie z kompetencjami wynikajcymi z ustawy Prawo energetyczne. W szczeglnoci, Prezes URE bdzie monitorowa wypenianie przez operatorw systemw dystrybucyjnych ich zada zwizanych z: dostpem odbiorcw, w tym take odbiorcw w gospodarstwach domowych do sieci, realizacj uprawnienia do zmiany sprzedawcy, warunkami korzystania z sieci oraz publikacji informacji. W przypadkach naruszenia przez przedsibiorstwo energetyczne obowizkw wynikajcych z ustawy Prawo energetyczne lub z aktw wykonawczych do tej ustawy, a take w przypadku naruszenia przez przedsibiorstwo energetyczne obowizkw okrelonych w koncesji tego przedsibiorstwa Prezes URE po przeprowadzeniu postpowania administracyjnego w sprawie wymierza kar pienin temu przedsibiorstwu. Prezes URE bdzie take zatwierdza szczegowe warunki korzystania z sieci elektroenergetycznej i gazowej m. in. przez odbiorcw w gospodarstwach domowych, w tym take zasady zmiany sprzedawcy energii elektrycznej i paliw gazowych, a nastpnie monitorowa ich wdraanie i przestrzeganie. W przypadku naruszenia przyjtych warunkw korzystania z sieci elektroenergetycznej i gazowej operator podlega karze pieninej. Dziaania Prezesa UTK realizowane na rzecz konsumentw na rynku usug transportu kolejowego zwikszenia bezpieczestwa

W oparciu o kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz.U.2007.16.94 j.t.) Prezes UTK bdzie sprawowa nadzr nad bezpieczestwem ruchu kolejowego oraz przestrzeganiem praw pasaerw, w szczeglnoci w zakresie bezpieczestwa osobistego pasaerw oraz ich bagau, a take wypeniania obowizkw przedsibiorcw kolejowych wobec pasaerw w przypadku opnie. Istotnym uprawnieniem Prezesa UTK jest orzekanie w sprawach praktyk naruszajcych zbiorowe interesy pasaerw. Zgodnie z art. 14 b ust. 1 ustawy o transporcie kolejowym zakazane jest stosowanie bezprawnych praktyk naruszajcych zbiorowe interesy pasaerw w transporcie kolejowym, w szczeglnoci naruszajcych przepisy ustawy Prawo przewozowe w zakresie wymogu podawania do publicznej wiadomoci rozkadu jazdy dla przewozu osb, taryf i cennikw, wykonywania umowy przewozu z uwzgldnieniem obowizku zapewnienia podrnym odpowiednich warunkw bezpieczestwa i higieny oraz uycia rodkw transportowych odpowiednich do danego przewozu. Dla uznania, e doszo do naruszenia zakazu Prezes UTK winien ustali, e praktyki przewonika s bezprawne oraz naruszaj zbiorowe interesy pasaerw. Bezprawno praktyki wynika moe, jak przykadowo wskazuje art. 14 b, z naruszenia przepisw Prawa 22

przewozowego w zakresie naleytego wykonania usugi przewozu, pod wzgldem jej standardu. Naruszenie zbiorowych interesw pasaerw oznacza z kolei, e ingerencja Prezesa UTK moe nastpi tylko w sytuacji, gdy skutkami zakazanych praktyk dotknity zostanie og pasaerw, a nie poszczeglne, indywidualnie oznaczone osoby. Prezes UTK nie moe wystpowa w celu ochrony indywidualnych interesw konkretnych pasaerw. W przypadku stosowania omawianych praktyk Prezes UTK wydaje decyzj okrelajc zakres naruszenia oraz termin usunicia nieprawidowoci. Ponadto, istotnym zadaniem Prezesa UTK zapewniajcym ochron praw pasaerw jest nadzr nad przestrzeganiem przepisw rozporzdzenia nr 1371/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 padziernika 2007 dotyczcego praw i obowizkw pasaerw w ruchu kolejowym. W czci powiconej prawom pasaerw i obowizkom przewonikw wskazano, e rozporzdzenie ma na celu popraw poziomu kolejowych usug pasaerskich i reguluje takie kwestie jak: obowizki informacyjne przedsibiorstw kolejowych wobec pasaerw, obowizki w przypadku opnie pocigw czy te odpowiedzialno przedsibiorstw kolejowych wobec pasaerw. W ramach omawianych uprawnie Prezes UTK nakazuje, w drodze decyzji, usunicie nieprawidowoci stwierdzonych podczas wykonywania nadzoru w zakresie przestrzegania praw pasaerw ustalonych w rozporzdzeniu, rozpatruje skargi pasaerw w sprawie naruszenia przepisw rozporzdzenia (w przypadku zoenia skargi Prezes UTK stwierdza, w drodze decyzji, brak naruszenia bd naruszenie prawa przez przewonika kolejowego zarzdc infrastruktury kolejowej, waciciela dworca, zarzdzajcego dworcem) okrelajc zakres nieprawidowoci oraz termin ich usunicia, a take kontroluje spenienie przez przewonika kolejowego (zarzdc infrastruktury kolejowej, waciciela dworca, zarzdzajcego dworcem) obowizkw dotyczcych okrelenia niedyskryminujcych zasad korzystania z przewozu osb niepenosprawnych i osb o ograniczonej sprawnoci ruchowej, a przez sprzedawc biletw (operatora turystycznego) - obowizkw polegajcych na zapewnieniu takim osobom rezerwacji i biletw bez dodatkowych opat. Dziaania Prezesa ULC realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug transportu lotniczego W sektorze transportu lotniczego, na podstawie art. 205a oraz 205b ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (Dz.U.2013.1393 j.t.) Prezes ULC przy pomocy wyspecjalizowanej komrki organizacyjnej Komisji Ochrony Praw Pasaerw w dalszym cigu bdzie kontrolowa przestrzeganie przez przewonikw lotniczych przepisw rozporzdzenia nr 261/2004 ustanawiajcego wsplne zasady odszkodowania i pomocy dla pasaerw w przypadku odmowy przyjcia na pokad albo odwoania lub duego opnienia lotw, rozporzdzenia nr 2111/2005/WE w sprawie ustanowienia wsplnotowego wykazu przewonikw lotniczych podlegajcych zakazowi wykonywania przewozw w ramach Wsplnoty i informowania pasaerw korzystajcych z transportu lotniczego o tosamoci przewonika lotniczego wykonujcego przewz oraz uchylajce art. 9 dyrektywy 2004/36/WE, a take rozporzdzenia nr 1107/2006/WE w sprawie praw osb niepenosprawnych oraz osb o ograniczonej sprawnoci ruchowej podrujcych drog lotnicz.

23

Prezes ULC rozpatruje rwnie skargi pasaerw, o ktrych mowa w art. 16 ust. 2 rozporzdzenia nr 261/2004/WE oraz art. 15 ust. 2 rozporzdzenia nr 1107/2006/WE. W ramach rozpatrywania skarg Prezes Urzdu prowadzi postpowania administracyjne, koczce si stwierdzeniem naruszenia lub braku naruszenia prawa przez przewonika lotniczego oraz w przypadku naruszenia prawa Prezes ULC nakada obligatoryjn kar administracyjn. Dziaania KNF realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug finansowych W oparciu o kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U.2012.1149 j.t.) KNF sprawuje nadzr nad sektorem bankowym, rynkiem kapitaowym, ubezpieczeniowym, emerytalnym, nadzr nad instytucjami patniczymi i biurami usug patniczych, instytucjami pienidza elektronicznego oraz nad sektorem kas spdzielczych. KNF prowadzi postpowania wyjaniajce oraz podejmuje czynnoci kontrolne w podmiotach nadzorowanych w zakresie ochrony interesw nieprofesjonalnych uczestnikw rynku finansowego. KNF monitoruje rwnie przekaz reklamowy dotyczcy nadzorowanych podmiotw oraz podejmuje dziaania zwizane z tworzeniem i weryfikacj ram prawnych zapewniajcych odpowiedni poziom ochrony nieprofesjonalnych uczestnikw rynku finansowego. Dziaania GIF realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku produktw leczniczych i suplementw diety W zakresie nadzoru nad bezpieczestwem produktw leczniczych, na podstawie kompetencji wynikajcych z ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz.U.2008.45.271 j.t.) GIF wydaje decyzje w zakresie wstrzymania lub wycofania z obrotu lub stosowania w zakadach opieki zdrowotnej produktw leczniczych, a take decyzje nakazujce zaprzestanie ukazywania si reklamy produktu leczniczego sprzecznej z obowizujcymi przepisami. Ponadto, w zwizku z implementacj Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/62/UE zmieniajcej dyrektyw 2001/83/WE w sprawie wsplnotowego kodeksu odnoszcego si do produktw leczniczych stosowanych u ludzi w zakresie zapobiegania wprowadzaniu sfaszowanych produktw leczniczych do legalnego acucha dystrybucji GIF wzmocni nadzr nad wytwarzaniem i obrotem produktami leczniczymi, w tym rwnie nad porednikami w obrocie hurtowymi produktami leczniczymi. Zakadane jest take zwikszenie nadzoru nad sprzeda wysykow produktw leczniczych. Dziaania URPL na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku wyrobw medycznych Nadzr nad wyrobami medycznymi wytwarzanymi i wprowadzonymi do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej sprawuje Prezes URPL. Stosownie do art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. Nr 107, poz. 679, z pn. zm.), zabrania si wprowadzania do obrotu wyrobw, ktrych nazwy, oznakowania lub instrukcje uywania mog wprowadza w bd, co do waciwoci i dziaania wyrobu przez: 1) przypisanie wyrobowi waciwoci, funkcji i dziaa, ktrych nie posiada; 2) stwarzanie faszywego wraenia, e leczenie lub diagnozowanie za pomoc wyrobu na pewno powiedzie si, lub nieinformowanie o spodziewanym ryzyku zwizanym z 24

uywaniem wyrobu zgodnie z jego przewidzianym zastosowaniem lub w okresie duszym ni przewidziany; 3) sugerowanie zastosowania lub waciwoci wyrobu innych ni deklarowane przy wykonaniu oceny zgodnoci. Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o wyrobach medycznych materiay promocyjne, prezentacje i informacje o wyrobach nie mog wprowadza w bd okrelony w ust. 1. Prezes URPL posiada szerokie uprawnienia nadzorcze dotyczce wyrobw medycznych w zakresie kontroli wytwrcw, autoryzowanych przedstawicieli, importerw, dystrybutorw wyrobw medycznych w zakresie m. in. wytwarzania, oznakowywania, dystrybucji, prezentowania wyrobw na targach, wystawach, pokazach, prezentacjach. Dziaania Prezesa URPL obejmuj take m. in. kontrol skutecznoci i bezpieczestwa wyrobw w odniesieniu do wskaza podanych w materiaach promocyjnych oraz instrukcjach uywania oraz kontrol, czy dokumentacja oceny zgodnoci potwierdza skuteczno i bezpieczestwo wyrobw. Dziaania organw IJHARS i PIS realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku artykuw rolno-spoywczych i rodkw spoywczych W zakresie nadzoru nad bezpieczestwem i jakoci ywnoci dziaania podejmowa bd: w oparciu o kompetencje wynikajce z ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakoci handlowej artykuw rolno-spoywczych (Dz.U.2005.187.1577 j.t.) organy IJHARS, w zakresie nadzoru nad jakoci handlow artykuw rolno-spoywczych oraz kontroli warunkw skadowania i transportu artykuw rolno-spoywczych, a take, na podstawie kompetencji wskazanych w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczestwie ywnoci i ywienia (Dz.U.2010.136.914 j.t.) organy PIS, w zakresie kontroli przestrzegania przepisw okrelajcych wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczeglnoci dotyczce warunkw produkcji, transportu, przechowywania i sprzeday ywnoci oraz warunkw ywienia zbiorowego. Kontrole artykuw rolno-spoywczych maj na celu sprawdzenie, czy ww. artykuy speniaj zarwno wymagania w zakresie jakoci handlowej okrelone w przepisach prawa, jak i dodatkowe wymagania, jeli ich spenienie zostao zadeklarowane przez producenta. W przypadku wprowadzenia do obrotu zafaszowanych artykuw rolno-spoywczych organy IJHARS nakadaj na przedsibiorcw kary pienine oraz podaj do publicznej wiadomoci informacje zawarte w dotyczcych zafaszowanych produktw decyzjach administracyjnych. W latach 2014-2018 GIS podejmie dziaania na rzecz wypracowania nowego podejcia do systemu zarzdzania bezpieczestwem zdrowotnym wody, uwzgldniajcego systemy zarzdzania jakoci, analiz zagroe, szacowanie ryzyka na kadym etapie produkcji i dystrybucji wody od ujcia do kranu konsumenta. Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu II. 1 i 2 Wskaniki
Liczba wszcztych przez Prezesa UOKiK postpowa wyjaniajcych i administracyjnych w sprawach praktyk

Organ realizujcy dziaanie 2014

UOKiK 800

Termin realizacji/liczba 2015

800

2016
800

2017
800

2018
800

25

naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw Liczba raportw z bada wzorcw umw w wybranych obszarach rynku Planowe i dorane kontrole Inspekcji Handlowej w wybranych obszarach rynku Planowe i dorane kontrole w zakresie bezpieczestwa produktw i nadzoru rynku Dziaania KRRiT na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug medialnych* Dziaania Prezesa UKE realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug telekomunikacyjnych* Dziaania Prezesa URE realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku energetycznym* Dziaania Prezesa UTK realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug transportu kolejowego* Dziaania Prezesa ULC realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug transportu lotniczego* Dziaania KNF realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug finansowych* Dziaania URPL na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku wyrobw medycznych* Dziaania GIF realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku produktw leczniczych i suplementw diety* Dziaania organw IJHARS i PIS realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku produktw ywnociowych*

UOKiK UOKiK, IH

3 3600

3 3600

3 3600

3 3600

3 3600

UOKiK, IH

3600

3600

3600

3600

3600

KRRiT

UKE

URE

UTK

ULC

KNF

URPL

GIF

organy IJHARS i PIS

*wskaniki do uzgodnienia z waciwymi organami w trakcie konsultacji

b) Instrumenty realizacji Polityki konsumenckiej Uwzgldniajc rnorodno podmiotw wchodzcych w skad systemu naley wskaza, i powinien zapewnia on moliwie najszersz ochron konsumentw. Instrumentami wykorzystywanymi przez podmioty reprezentujce poszczeglne elementy systemu, a odnoszcych si do ochrony konsumentw s: analizy i monitoring rynku; dziaania wadcze i kontrolne; dziaalno edukacyjna i informacyjna; 26

dziaania/interwencje legislacyjne; dziaania nakierowane na ochron indywidualnych interesw konsumentw (w przypadku okrelonych podmiotw).

Naley take podkreli, i do skutecznej realizacji Polityki konieczne jest, aby w ramach systemu ochrony konsumentw zapewnione byo: szerokie pokrycie instytucjonalne sektorw rynku (eliminowanie sytuacji, w ktrych jaki obszar rynku nie jest monitorowany przez podmiot wchodzcy w skad systemu ochrony konsumentw); monitorowanie poszczeglnych sektorw rynku przy wykorzystaniu rnorodnych instrumentw, w zalenoci od aktualnej potrzeby tj. dziaania wadcze, kontrolne, edukacyjne, legislacyjne oraz ochrony indywidualnych interesw konsumentw; sprawne koordynowanie w sferze podmiotowej jak i zadaniowej tak, aby zapewni efektywno funkcjonowania systemu ochrony konsumentw oraz wykorzysta potencja poszczeglnych podmiotw wchodzcych w jego skad.

W tym kontekcie w okresie obowizywania niniejszego dokumentu celowe jest przeprowadzenie analizy i na jej podstawie ewentualne sformuowanie postulatw co do kierunkw rozwoju instytucjonalnego systemu ochrony konsumentw 27. System ten powinien zapewnia jak najlepszy sposb wspierania najsabszych uczestnikw rynku dbr i usug, z uwzgldnieniem dotychczasowej wiedzy i dowiadczenia poszczeglnych podmiotw oraz ich istniejcych zasobw. Polityka konsumencka dotyczy wszystkich aspektw rynku, gdzie moe pojawi si element konsumencki. Podmioty, ktrych zadania tylko w okrelonym zakresie realizuj cel ochrony konsumentw, niejako obok gwnych celw dziaania, bd dy do wsppracy midzy sob na poszczeglnych obszarach rynku. Dlatego te wydaje si niezbdnym wzmocnienie dziaa koordynacyjnych w tym zakresie. Tym samym w dalszej czci niniejszego dokumentu zostan okrelone podstawowe cele i zasady tej koordynacji. c) Zasady efektywnego dziaania Prezesa Urzdu Efektywno dziaania wymaga nie tylko identyfikacji ogranicze praktycznych, lecz take przyjcia pewnego zestawu kryteriw umoliwiajcych selekcj i gradacj planowanych czynnoci w sytuacji, gdy nie wszystkie dziaania mieszczce si w ramach przyjtych priorytetw mog by realizowane w tym samym stopniu. Prezes UOKiK, dysponuje ograniczonymi rodkami finansowymi, kadrowymi oraz logistycznymi przeznaczonymi na realizacj zada z zakresu polityki konsumenckiej. Jednoczenie, zgodnie z przepisami uokik (art. 1 oraz 24), Prezes UOKiK podejmuje dziaania w interesie publicznym w celu ochrony zbiorowych interesw konsumentw (przede wszystkim prowadzc postpowania administracyjne w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw). W zwizku z tym, nie wszystkie zidentyfikowane nieprawidowoci w obszarze ochrony konsumentw daj podstaw do uruchomienia przez Prezesa UOKiK instrumentw, ktrymi dysponuje w ramach ustawowych kompetencji. Prezes UOKiK podejmuje dziaania w tych obszarach, w ktrych wystpuj szczeglne zagroenia dla bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw, a take w ktrych potencjalne korzyci pynce z zaangaowania Prezesa UOKiK s najwiksze.
27

Por. pkt III. 1

27

Obszary szczeglnego zainteresowania Prezesa UOKiK w czasie obowizywania niniejszego dokumentu okrelane s na podstawie dowiadcze zgromadzonych w trakcie realizacji poprzednich polityk konsumenckich, bada opinii publicznej oraz konsultacji spoecznych, jak rwnie na podstawie analizy wpywajcych do UOKiK pism oraz obejmuj brane, w ktrych, pomimo prowadzonych dziaa, nadal wystpuj nieprawidowoci, co przejawia si w zdefiniowanych w niniejszym dokumencie priorytetach. Odbierane od konsumentw sygnay (najczciej w formie tzw. skarg indywidualnych) o niezgodnych z prawem dziaaniach przedsibiorcw Prezes UOKiK ocenia pod ktem ich wpywu na interesy ogu konsumentw pisma te stanowi dla Urzdu jedno z wanych rde informacji pozwalajcych na zdefiniowanie zagroe oraz nieprawidowoci na rynku. Ani przepisy KPA, ani ustawy o ochronie konkurencji i konsumentw nie nakadaj jednak na Prezesa UOKiK obowizku uwzgldniania zgaszanych w nich da 28. Dziaanie w interesie publicznym przejawia si bowiem tym, i Prezes UOKiK nie ma kompetencji do rozpatrywania zgaszanych do niego pism w sprawach dotyczcych indywidualnych interesw konsumentw. Niemniej jednak, kierujc si zasad budowania zaufania konsumentw do organu administracji publicznej, jakim jest Prezes UOKiK, Urzd udziela, co do zasady, odpowiedzi na przedmiotow korespondencj w terminie 30 dni od daty jej otrzymania zapewniajc im informacje o ich uprawnieniach oraz podmiotach pomagajcych dochodzenie indywidualnych roszcze 29.

W szczeglnoci nie znajduj tu zastosowania przepisy art. 35-37 KPA oraz przepisy dziau VIII KPA. Obowizek rozpatrywania skarg konsumentw adresowanych do UOKiK w zgodzie z przepisami dziau VIII KPA i w terminach w nim zakrelonych powstaje, gdy przedmiotem skargi jest zachowanie organu administracji, tj. Prezesa UOKiK. Stosowanie przepisw dziau VIII KPA przy rozpatrywaniu wszystkich pozostaych pism konsumentw adresowanych do UOKiK prowadzioby do rozszerzenia postpowania skargowego prowadzonego na podstawie dziau VIII KPA na zachowania podmiotw pozostajcych poza sfer organw pastwowych, organw samorzdowych jednostek organizacyjnych oraz organizacji i instytucji spoecznych. Do tego typu pism nie maj take zastosowania przepisy KPA w zakresie rozpatrywania poda. Zgodnie bowiem z ustaw o ochronie konkurencji i konsumentw postpowanie administracyjne w sprawie praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw wszczynane s wycznie z urzdu. Wobec tego, pisma konsumentw kierowane w indywidualnych sprawach do Prezesa UOKiK nie mog powodowa wszczcia postpowania administracyjnego, w zwizku z tym nie mog by traktowane jak podanie w rozumieniu art. 61 KPA. 29 Jest to dobrowolne przyjcie pewnych standardw postpowania a nie realizacja wymogw ustawowych. Z uwagi na ustawowe kompetencje Prezesa UOKiK, Urzd nie udziela porad prawnych w odpowiedzi na skargi o charakterze indywidualnym w pismach do zainteresowanych kieruje ich do odpowiedniego podmiotu zajmujcego si tak dziaalnoci, a take, jeli zachodzi taka potrzeba, nakrela oglne ramy prawne problemu.

28

28

- ADRy - Sd powszechny

powiatowy, miejski rzecznik konsumentw - specjalistyczne podmioty utworzone przez organy administracji - organizacje pozarzdowe

Rys. powyej: Schemat dziaa podejmowanych w interesie publicznym przez organy odpowiedzialne za ochron konsumentw oraz schemat cieki postpowania w przypadku rozwizywania indywidualnych problemw konsumentw

Prezes UOKiK podejmuje dziaania, w przypadkach o istotnym znaczeniu dla interesw zbiorowoci konsumentw. Przy ocenie przesanki naruszenia zbiorowych interesw konsumentw Prezes UOKiK kieruje si nastpujcymi przesankami: skala naruszenia rozumiana jako potencjalnie szeroki krg konsumentw bdcych adresatami bezprawnej praktyki przedsibiorcy; stopie naruszenia rozumiany jako potencjalnie powany albo zagroenie dla ekonomicznych interesw konsumentw; uszczerbek

sposb naruszenia rozumiany jako charakter bezprawnych dziaa przedsibiorcy; dugotrwao naruszenia rozumiana jako czas trwania naruszenia; dostpno instrumentw indywidualnej ochrony prawnej rozumianej jako moliwo ochrony przed negatywnymi skutkami bezprawnej praktyki przedsibiorcy z wykorzystaniem instrumentw ochrony prawnej dostpnych dla indywidualnego konsumenta; potencjalnie wysokie korzyci pynce z wadczej interwencji dla zbiorowoci konsumentw rozumiane jako stosunek zakadanych korzyci do nakadw niezbdnych do ich osignicia. 29

Tym samym, Prezes UOKiK prowadzi postpowania w sprawach praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw, ktre: odnosz si do szerokiego krgu konsumentw, skutkuj powanym zagroeniem, naruszeniem ich ekonomicznych interesw lub jego

polegaj na naruszeniu podstawowych praw konsumenckich, ktrych charakter uniemoliwia albo utrudnia skuteczn ochron interesw konsumentw z wykorzystaniem instrumentw indywidualnej ochrony prawnej.

Przy ocenie zasadnoci planowanych dziaa Prezes UOKiK bierze rwnie pod uwag aktywno na polu ochrony konsumentw podejmowan przez inne podmioty, zarwno rzdowe, jak i samorzdowe oraz pozarzdowe. Efektywno dziaania organw administracji nakazuje, aby Prezes UOKiK podejmowa interwencj zwaszcza w tych przypadkach, gdy wyspecjalizowane organy lub podmioty pozarzdowe takich dziaa nie podejmuj lub ich dziaania s nieskuteczne. Zasadne jest zaoenie, i w szczeglnoci wyspecjalizowane organy administracji, posiadaj dokadna wiedz o zagroeniach istniejcych w obszarach, za ktre odpowiadaj, a take posiadaj instrumenty do ich eliminacji. Dziaanie Prezesa UOKiK w ramach interesu publicznego nie realizuje si jednak jedynie przez podejmowanie dziaa o charakterze wadczym. Dziaania w interesie publicznym oznaczaj take aktywno edukacyjn i informacyjn, w szczeglnoci w zakresie, w jakim zaobserwowano u konsumentw mniejszy poziom wiadomoci co do przysugujcych im instrumentw prawnych, a take monitoring rynku, zwaszcza tych jego obszarw, w ktrych dostrzeono nieprawidowoci o szczeglnie dotkliwych dla konsumentw skutkach. III Priorytety horyzontalne wpywajce na rozwj ochrony konsumentw Uwzgldniajc wnioski wynikajce z realizacji dotychczasowych rzdowych polityk konsumenckich, mona wskaza na 7 gwnych obszarw (priorytety od I do VII), w ktrych dziaania organw wchodzcych w skad systemu ochrony konsumentw mog przyczyni si do dalszego rozwoju przyjaznego konsumentom rynku. Kady ze wskazanych priorytetw horyzontalnych obejmuje szereg czstkowych dziaa, ktrych realizacja moe odbywa si przy wykorzystaniu rnorodnych instrumentw mieszczcych si w kompetencjach poszczeglnych organw, take przy wsppracy z innymi podmiotami, instytucjami i organizacjami pozarzdowymi dziaajcymi w obszarze konsumenckim. Ze wzgldu na odmienn od siebie charakterystyk wskazanych poniej priorytetw oraz uwzgldniajc rnorodno spodziewanych efektw, tj. zwikszenie skutecznoci funkcjonowania systemu ochrony konsumentw, wzrost wiadomoci prawnej wrd konsumentw i przedsibiorcw, czy te budowanie przyjaznego konsumentom rynku poprzez dziaania legislacyjne, jak i kooperowanie z innymi podmiotami w ramach inicjatyw podejmowanych na poziomie midzynarodowym, dobr odpowiednich instrumentw, bdzie zalea od podmiotu realizujcego dziaania oraz od aktualnej sytuacji na rynku.

30

Priorytet 1 Zwikszenie skutecznoci funkcjonowania systemu ochrony konsumentw Skuteczna realizacja Polityki konsumenckiej wymaga nie tylko okrelenia priorytetw ale take koordynacji dziaa poszczeglnych podmiotw realizujcych zadania z zakresu ochrony konsumentw. Gwny ciar realizacji Polityki konsumenckiej w zakresie ochrony ekonomicznych interesw konsumentw bdzie spoczywa na Prezesie UOKiK. Jednoczenie wiele dziaa bdzie realizowanych przez inne organy administracji publicznej. W tym zakresie, realizujc take cele SSP, w Polityce konsumenckiej przedstawiony zosta kierunek, w jakim miayby by prowadzone analizy zmierzajce do wypracowania sposobw koordynacji dziaa organw wchodzcych w skad systemu ochrony konsumentw. Analiza funkcjonowania systemu ochrony konsumentw Do skutecznej realizacji celw przewidzianych w Polityce konsumenckiej konieczne jest podejmowanie przez wszystkie organy administracji oraz inne podmioty tworzce system ochrony konsumentw dziaa w poszczeglnych sektorach rynku waciwych ze wzgldu na kompetencje tych podmiotw. Wobec powyszego, zaoeniem Polityki konsumenckiej bdzie zacienianie wsppracy pomidzy podmiotami j realizujcymi. Z racji usytuowania w systemie ochrony konsumentw, istotn rol bdzie w tym odgrywa Prezes UOKiK podejmujcy dziaania horyzontalne we wszystkich sektorach rynku, w ktrych mog wystpowa naruszenia, zgodnie z zaoeniami przewidzianymi w przedmiotowym dokumencie. W ramach tego priorytetu, Prezes UOKiK przez okres obowizywania Polityki konsumenckiej moe inicjowa dziaania w tych obszarach, w ktrych interwencja rnych organw pastwowych wchodzcych w skad systemu ochrony konsumentw jest konieczna. Efektem dowiadcze zebranych w trakcie trwania Polityki konsumenckiej bdzie przygotowanie analizy dotyczcej skutecznoci funkcjonowania systemy ochrony konsumentw w zakresie efektywnych metod koordynacji dziaa poszczeglnych jego elementw. To natomiast, jeeli zidentyfikowana zostanie taka potrzeba, bdzie suyo wskazaniu postulatw, co do ewentualnego kierunku zmian funkcjonowania systemu, co wypeniaoby cele sformuowane w SSP 30. Wsppraca i wdroenie instrumentw wykonywanie zada wynikajcych z Polityki sucych dziaaniom koordynujcym

Realizujc zaoenia priorytetu I w postaci zwikszenia skutecznoci dziaania systemu ochrony konsumentw, konieczne jest zaangaowanie organw administracji oraz innych podmiotw wchodzcych w jego skad. Istotne jednak jest zaoenie, i wszystkie organy administracji oraz inne podmioty tworzce system ochrony konsumentw, s odpowiedzialne za realizacj dziaa wynikajcych z polityki konsumenckiej (zgodnie z kompetencjami poszczeglnych organw zwizanych z ochron konsumentw).

30

Por. pkt. I Diagnoza

31

Uwzgldniajc rol Prezesa UOKiK w systemie, bdzie on odgrywa kluczow rol w procesie koordynacji dziaa organw administracji. Ju na poziomie dokumentu Polityki konsumenckiej mona wskaza instrumenty suce dziaaniom koordynujcym wykonywanie zada w ramach zdefiniowanych priorytetw. Jako podstawowe instrumenty w tym zakresie naley wskaza: a) biec wymian dowiadcze i opinii na temat zmieniajcej si sytuacji na rynku dbr i usug konsumpcyjnych W przypadku pojawienia si problemu, ktry moe mie charakter sektorowy Prezes UOKiK bdzie zachca odpowiednie organy do podjcia dziaa proponujc wykorzystanie do tego odpowiedniego instrumentu. Jeeli problem na rynku zostanie dostrzeony przez inny podmiot/organ powinien on wystpi do Prezesa UOKiK z odpowiedni informacj. Ten, w przypadku stwierdzenia realnego zagroenia naruszenia interesw konsumentw, podejmie stosowne dziaania (lub zaproponuje je innym podmiotom wchodzcym w skad systemu) majce na celu eliminacj zagroenia. b) Wsplne dziaania w obszarze monitoringu rynku, polegajce na przeprowadzaniu bada socjologicznych i spoecznych, jak rwnie wymianie informacji o ju przeprowadzanych badaniach. Kluczowym warunkiem prowadzenia efektywnych dziaa na rzecz poprawy pozycji konsumenta na rynku jest znajomo jego potrzeb i aktualnej sytuacji, do czego konieczny jest cigy monitoring rynku prowadzony rwnolegle dla rnych bran. Instrumenty umoliwiajce biece ledzenie dynamicznej sytuacji na rynku powinny mie rnorodny charakter, aby zapewnia organom wszechstronne spojrzenie na problemy i potrzeby konsumentw. Wrd ww. instrumentw przykadowo wymieni mona: analiz wpywajcych do poszczeglnych organw skarg konsumentw, sygnay odbierane od organizacji zarwno konsumenckich, jak i przedsibiorcw czy cykliczne badania socjologiczne. Istotne jest take, aby organy i instytucje dziaajce w obszarze ochrony konsumentw prowadziy stay dialog, umoliwiajcy szybki przepyw informacji dotyczcych pojawiajcych si na rynku nieprawidowoci i uatwiajcy im biec wspprac. c) Powoywanie przez Prezesa UOKiK lub inny organ systemu ochrony konsumentw, z wasnej inicjatywy lub w wyniku zgoszenia takiej potrzeby przez inny podmiot, grup problemowych ad hoc, jeeli wymagana bdzie wsppraca rnych podmiotw wchodzcych w skad systemu przy rozwizaniu okrelonego problemu. Podmioty wchodzce w skad grupy miayby za zadanie okreli: o gwny cel, ktry grupa miaaby osign; o wyranie zdefiniowa rodzaj zada, ktre naley wykorzysta do realizacji celu oraz wyznaczy odpowiedzialne za nie podmioty; o termin jego osignicia. Dziaalno w ramach grupy problemowej bdzie obejmowa wszelkie formy wsppracy, przy wykorzystaniu rnych instrumentw tj. skoordynowane dziaania wadcze i kontrolne, edukacyjno-informacyjne, jak rwnie legislacyjne jeeli bdzie to niezbdne dla rozwizania okrelonego problemu. 32

Definiujc dany cel, Prezes UOKiK bdzie uwzgldnia moliwo podjcia rwnolegych dziaa z zakresu ochrony konkurencji. d) Opracowanie i wdroenie kwestionariusza do monitorowania stanu realizacji Polityki i identyfikacji obszarw problemowych. Prezes UOKiK, w ramach dziaa koordynacyjnych, bdzie cyklicznie - raz do roku wysya kwestionariusz do podmiotw wchodzcych w skad systemu ochrony konsumentw. Jego celem bdzie aktualizacja informacji na temat stopnia realizacji przyjtych w polityce priorytetw i dziaa, planw poszczeglnych podmiotw i potencjalnych zagroe wystpujcych na rynku. Na tej podstawie bd przygotowywane zbiorcze zestawienia, ktre bd pomocne do planowania dziaa przez poszczeglne podmioty, jak rwnie bd suyy monitorowaniu wykonania Polityki. Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 1 Wskaniki
Przygotowanie analizy dotyczcej skutecznoci funkcjonowania systemu ochrony konsumentw w zakresie skutecznego sposobu zapewnienia koordynacyjnych dziaa poszczeglnych jego elementw Opracowanie i wdroenie kwestionariusza do monitorowania stanu realizacji Polityki i identyfikacji obszarw problemowych

Organ realizujcy dziaanie 2014

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

UOKiK

UOKiK

Priorytet 2 Rozwj bezpiecznego rynku dla konsumentw Dziaanie 1. Monitorowanie rynku dbr i usug konsumenckich a) Badania socjologiczne Efektywno realizacji polityki konsumenckiej uzaleniona jest od dobrej znajomoci sytuacji konsumenta na rynku. Jednym z kluczowych rde pozyskiwania przez organy tworzce system ochrony konsumenta informacji na temat aktywnoci polskich konsumentw s za badania socjologiczne. Istotn funkcj monitorowania aktywnoci konsumenckiej jest dostarczanie informacji na temat zachowa konsumenckich, czyli wszystkiego co poprzedza nabycie przez konsumenta dbr, co zachodzi w trakcie nabywania i nastpuje po nim. Badania socjologiczne pozwalaj rwnie okreli postawy konsumentw wzgldem okrelonych zmiennych 31. Analizujc powysze zmienne, instytucje dziaajce w obszarze ochrony konsumentw otrzymuj obraz funkcjonowania konsumentw na rynku towarw i usug. UOKiK oraz inne podmioty wchodzce w skad systemu ochrony konsumentw, projektujc i zlecajc instytutom badawczym realizacj bada socjologicznych, stale monitoruj najwaniejsze obszary aktywnoci polskich konsumentw. Przy realizacji bada socjologicznych pozyskiwane s informacje dotyczce midzy innymi: znajomoci
31

Postaw rozumiemy, jako trwa, pozytywn bd negatywn, ocen osb, obiektw lub poj.

33

kompetencji organw, oceny dziaalnoci organw jako instytucji zajmujcych si ochron konsumentw, wiedzy konsumentw na temat przysugujcych im praw, a take wiedzy na temat obowizkw przedsibiorcw. W najbliszych latach w celu uzyskania informacji na temat aktywnoci konsumentw UOKiK uruchomi narzdzie badawcze w postaci bada socjologicznych o charakterze cyklicznym, ktrego celem bdzie monitorowanie pewnych staych wskanikw obrazujcych sytuacj konsumentw w konkretnych sektorach rynku. UOKiK przy uyciu przedmiotowego narzdzia badawczego dokona pomiaru aktywnoci konsumenckiej w sektorach. Dodatkowo, na podstawie uzyskanych wynikw bada cyklicznych, w przypadku uzyskania niepokojcych wynikw lub potrzeby bardziej szczegowej analizy ad hoc, UOKiK bdzie przeprowadza dodatkowe badania skoncentrowane na wskazanym problemie badawczym. b) Rangowanie sektorw Monitorowanie tych samych, precyzyjnie okrelonych danych w regularnych odstpach czasu i z podziaem na brane pozwoli na: okrelenie sektorw, w ktrych konsumenci znaj swoje prawa i potrafi z nich korzysta, oraz te, w ktrych konsumenci maj z tym trudnoci; dokonanie oceny tendencji na rynku w perspektywie czasu poprzez uycie tych samych kryteriw w trakcie bada; skuteczniejsze projektowanie kampanii informacyjno-edukacyjnych skierowanych do konsumentw.

Realizujc zadania z zakresu przeprowadzania bada spoecznych, stworzony zostanie ranking, w ktrym znajdzie si zestawienie sektorw uwzgldniajcy poziom zaufania konsumentw i ich poczucie bezpieczestwa. Podjta bdzie take prba uszeregowania sektorw od najbardziej przyjaznych, w ktrych konsumenci nie odczuwaj zagroenia przy dokonywaniu transakcji do najmniej przyjaznych. Przedmiotowe badanie bdzie obejmowao swoim zakresem biece monitorowanie ewentualnych nieprawidowoci wystpujcych: przed zawarciem umowy, w trakcie zawierania umowy oraz po zawarciu umowy. Wyniki bada posu rwnie do identyfikacji nowych niekorzystnych zjawisk w obszarach aktywnoci konsumenckiej, ktre bd wymagay interwencji. Skuteczno wskazanej wyej metody badawczej moe by zwikszona poprzez aktywne wczenie w cykliczne badania przekrojowe take innych organw odpowiedzialnych za ochron konsumentw w poszczeglnych sektorach rynku. UOKiK podejmie starania, aby w tym zakresie w miar moliwoci skoordynowa dziaania innych podmiotw dokonujcych analiz waciwych im rynkw. c) Uwzgldnianie w monitoringu wynikw staych analiz przeprowadzanych przez Komisj Europejsk w ramach tablicy wynikw dla rynkw konsumenckich Skuteczny monitoring powinien uwzgldnia take ocen sytuacji konsumentw w szerszej perspektywy ni tylko krajowa. Std te w biecych analizach uwzgldniane bd wyniki

34

staych analiz przeprowadzanych przez Komisj Europejsk w ramach tablicy wynikw dla rynkw konsumenckich. Do roku 2014 przeprowadzono 9 edycji bada 32. Tablic wynikw dla rynkw konsumenckich opracowano w celu ledzenia przebiegu procesu integracji unijnego rynku detalicznego oraz monitorowania otoczenia konsumenta w poszczeglnych krajach. Tablica jest kluczowym elementem podejcia opartego na monitorowaniu rynku, opracowanego przez Komisj w celu ustalenia, jakie dziaania s niezbdne do zapewnienia, aby korzyci z rynku wewntrznego czerpa konsument kocowy. Umoliwia ona porwnanie stanu rozwoju rynkw konsumenckich oraz poczucie bezpieczestwa konsumentw w poszczeglnych pastwach czonkowskich 33. Komisja przy zlecaniu bada uwzgldnia take potrzeby pastw czonkowskich, ktre majc wpyw na zakres zagadnie poruszanych w trakcie bada, w wikszym stopniu mog wykorzysta badanie do diagnozowania sytuacji na krajowym rynku dbr i usug. Badania wykorzystywane s take do oceny skutecznoci dziaania organw oraz organizacji stojcych na stray przestrzegania praw konsumentw. d) Uwzgldnianie w monitoringu bada oraz analiz dotyczcych stanu konkurencji na danym rynku przeprowadzanych na potrzeby realizacji zada z zakresu ochrony konkurencji Istotnym rdem informacji dotyczcym bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw na rynku bd take badania oraz analizy dotyczce stanu konkurencji przeprowadzane przez UOKiK na potrzeby realizacji zada z zakresu ochrony konkurencji. W ramach raportw regulacyjnych opracowywanych przez UOKiK zostan poddane analizie rwnie zagadnienia dotyczce wpywu stanu konkurencji na zakres ochrony konsumentw, w szczeglnoci pod ktem potencjalnego naruszenia zbiorowych interesw konsumentw. W tym kontekcie, raporty regulacyjne bd uzupenianie, w odpowiednim zakresie, o zagadnienia uwzgldniajce wpyw zmian na danym rynku na kwestie zwizane z ochrona konsumentw. e) Obserwacja obszarw, w ktrych brak konkurencji albo funkcjonuje ona w ograniczonym zakresie Obserwacji bd podlegay sektory istotne z punktu widzenia zmian rynkowych/konkurencyjnych, ktre na nich zachodz, w szczeglnoci sektor energetyczny, kolejowy, usug pocztowych, usug patniczych. Prezes UOKiK bdzie cyklicznie zasiga informacji od organw wskazanych w Polityce konkurencji i odpowiedzialnych za zapewnienie konkurencji w ww. sektorach o skutkach lub wpywie podjtych dziaa na prawa i interesy konsumentw. f) Analiza sygnaw konsumentw) pyncych od poszczeglnych uczestnikw rynku (m.in.

Istotnym elementem monitoringu rynku dbr i usug konsumenckich s napywajce do UOKiK oraz innych podmiotw tworzcych system ochrony konsumentw sygnay dotyczce moliwego stosowania przez przedsibiorcw praktyk naruszajcych interesy konsumentw. Do podmiotw tworzcych system ochrony konsumentw wpywaj pisma zarwno od konsumentw, jak i przedsibiorcw, a take od organizacji konsumenckich
Wyniki bada w ramach Tablicy wynikw dla rynkw konsumenckich dostpne s na stronie KE: http://ec.europa.eu/consumers/consumer_research/editions/cms9_en.htm. 33 Por. pkt III.7
32

35

oraz biznesowych. Sygnay z rynku pozwalaj na wytypowanie bran, w ktrych sytuacja konsumentw wymaga wzmoonej uwagi oraz okrelenie najbardziej typowych problemw w obrocie konsumenckim. Analiza informacji otrzymywanych od konsumentw oraz organizacji konsumenckich umoliwia ocen umiejtnoci samodzielnego dochodzenia roszcze przez sabszych uczestnikw rynku oraz identyfikacj wystpujcych w tym zakresie barier. g) Monitoring mediw W toku biecej dziaalnoci UOKiK oraz innych podmiotw tworzcych system ochrony konsumentw prowadzony bdzie take stay monitoring mediw zmierzajcy do identyfikacji potencjalnych zagroe w obszarze ochrony zbiorowych interesw konsumentw, w szczeglnoci w zakresie reklamy wprowadzajcej w bd. Szczeglna uwaga zwracana bdzie na media, ktrych adresatami s due grupy konsumentw, a take konsumenci wraliwi (osoby starsze, dzieci). h) Obserwacja procesu deregulacji zawodw W zwizku z trwajcymi w MS pracami nad deregulacj poszczeglnych zawodw, w latach 2014-2018 konieczna bdzie rwnie obserwacja sytuacji konsumentw w tych branach, w ktrych nastpi ograniczenie lub zniesienie niektrych formalnych wymogw dostpu do poszczeglnych zawodw. Ustawa deregulacyjna ze wzgldu na obszerno wprowadzanych zmian zostaa podzielona na trzy transze, ktre zawieraj postanowienia dotyczce cznie a 246 zawodw. Monitoring prowadzony bdzie etapowo zgodnie ze stanem prac nad kolejnymi transzami ustawy. Szczeglnej uwadze podlega bd zawody o duym znaczeniu dla ochrony zbiorowych interesw konsumentw, w szczeglnoci w obszarach, gdzie sygnay napywajce od konsumentw wskazywa bd na wzrost potencjalnych narusze. Dziaanie 2. Wdraanie rozwiza wspierajcych zwalczanie praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw a) Zmiana funkcjonalnoci dostpnego na stronie UOKiK rejestru niedozwolonych postanowie umownych

W listopadzie 2013 r. zostay wprowadzone zmiany majce na celu popraw przejrzystoci rejestru niedozwolonych postanowie umownych oraz usprawniajce jego dziaanie techniczne. Powstaa podstrona internetowa (do strony internetowej UOKiK) z atwym do zapamitania adresem www.uokik.gov.pl/rejestr/ i atwiejsz nawigacj. Wprowadzone zmiany umoliwiaj wywietlanie wikszej iloci informacji. Podstrona zawiera rwnie wyszukiwark. Rejestr dostpny jest w formacie pliku XLS oraz pliku PDF. MS prowadzi aktualnie prace legislacyjne dotyczce zmian w zakresie procedury uznawania postanowie wzorcw umowy za niedozwolone. Zmiany legislacyjne powinny poda w kierunku zmiany krgu podmiotw legitymowanych do inicjowania abstrakcyjnej kontroli postanowie wzorcw umowy, zapewnienia obowizkowych uzasadnie do wyrokw SOKiK w toku postpowa o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone, a take wzmocnienia instrumentu w postaci postpowa w sprawach praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw w zakresie eliminowania niedozwolonych postanowie umowy. Wobec tego, to od ostatecznego ksztatu zmian legislacyjnych bdzie uzalenione, jak zostanie zdefiniowana od strony technicznej/uytkowej moliwo korzystania z rejestru. W zwizku z tym istnieje potrzeba kontynuowania wsppracy Ministra 36

Sprawiedliwoci z Prezesem UOKiK w celu wypracowania skutecznych rozwiza dotyczcych ksztatu i funkcjonowania rejestru niedozwolonych postanowie umownych. Uwzgldniajc powysze, w ramach tego dziaania celem Prezesa UOKiK bdzie dokonanie rewizji i zmian w organizacji i funkcjonowaniu rejestru niedozwolonych postanowie umownych w taki sposb, aby stworzy funkcjonalne narzdzie, odpowiadajce projektowanym rozwizaniom prawnym i suce wszystkim uczestnikom rynku. Z jednej strony bdzie on pomocny dla przedsibiorcw, ktrzy tworzc wzorce umowne wykorzystywane w obrocie z konsumentami bd mogli w atwy i szybki sposb weryfikowa poszczeglne postanowienia. Z drugiej natomiast strony organizacja rejestru bdzie jeszcze bardziej przyjazna dla konsumentw oraz praktykw w przypadku dochodzenia roszcze od przedsibiorcw i tym samym bdzie podstawowym narzdziem uatwiajcym eliminacj niedozwolonych postanowie umownych z rynku. b) Opracowanie i ogoszenie nowych wyjanie dotyczcych kar nakadanych za stosowanie praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw Dziaanie to jest cile skorelowane z pracami legislacyjnymi nad zmian ustawy o ochronie konkurencji i konsumentw. Prezes UOKiK opracuje nowe wytyczne w zakresie nakadania kar w przypadku wydania decyzji stwierdzajcej stosowanie praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw, uwzgldniajc dowiadczenia ze stosowaniem dotychczasowych wytycznych oraz wnioski wynikajce z orzecznictwa. Respektujc transparentno dziaania administracji w tym zakresie, wytyczne Prezesa UOKiK zostan odpowiednio upublicznione aby przedsibiorcy byli poinformowani o zmianach w tym zakresie. c) Wprowadzenie instrumentu publicznego ostrzegania przez Prezesa UOKiK o podejrzeniu naruszenia zbiorowych interesw konsumentw Projektowana nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentw zakada wprowadzenie publicznego ostrzegania przez Prezesa UOKiK o podejrzeniu naruszenia zbiorowych interesw konsumentw w przypadku stosowania przez przedsibiorc praktyki (np. reklamy wprowadzajcej w bd) skierowanej do szerokiego krgu konsumentw, mogcej narazi konsumentw na znaczne straty finansowe lub niekorzystne skutki. Rozwizanie to ma stanowi dodatkowe zabezpieczenie interesw konsumentw w przypadku naruszania ich praw przez przedsibiorcw, poprzez efektywniejsze informowanie sabszych uczestnikw rynku o wystpujcych zagroeniach, po to by da im czas na reakcj i zapobieenie szkodliwym skutkom praktyki stosowanej przez przedsibiorc. Naley przy tym podkreli, e publikacja ostrzee jest aktualnie stosowana w innych krajach europejskich. Podobne rozwizania istniej w Holandii, na otwie, Malcie, Sowacji, w Szwajcarii, Szwecji, czy te w Wielkiej Brytanii. Naley jednoczenie podkreli, i wprowadzenie tego instrumentu oraz jego ostateczny ksztat bdzie uzaleniony od wynikw prac nad zmian ustawy o ochronie konkurencji i konsumentw. Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 2 Wskaniki Organ realizujcy dziaanie 2014 Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018 37

UOKiK, UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, GIODO, KRRiT UOKiK, we wsppracy z Badania dotyczce rangowania sektorw UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, GIODO, KRRiT Analiza sygnaw pochodzcych od UOKiK, UKE, URE, UTK, poszczeglnych uczestnikw rynku, RU, KNF, ULC, GIODO, dotyczcych dostrzeonych KRRiT nieprawidowoci Liczba bada socjologicznych

100%

100%

100%

100%

100%

Priorytet 3 Wspieranie mechanizmw rozstrzygania sporw oraz prokonsumenckich postaw wrd przedsibiorcw Dziaanie 1. Rozwj alternatywnych sposobw rozstrzygania sporw konsumenckich Alternatywne formy rozstrzygania sporw konsumenckich, takie jak mediacja czy sdownictwo polubowne, mog by skutecznym i tanim rodkiem dochodzenia przez konsumentw swoich praw, w szczeglnoci w sprawach drobniejszych, w ktrych przypadku system sdownictwa powszechnego nie sprawdza si ze wzgldu na: dugi czas postpowania, wysokie koszty, sformalizowane procedury oraz opory natury psychologicznej zwizane z inicjowaniem przez konsumentw postpowa sdowych. Przyjty w maju 2013 r. na poziomie unijnym pakiet regulacyjny obejmujcy: Rozporzdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 524/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie internetowego systemu rozstrzygania sporw konsumenckich oraz zmiany rozporzdzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE (rozporzdzenie w sprawie ODR w sporach konsumenckich), Dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporw konsumenckich oraz zmiany rozporzdzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE (dyrektywa w sprawie ADR w sporach konsumenckich)

zakada stworzenie i zapewnienie dostpu we wszystkich pastwach czonkowskich do jednolitego systemu alternatywnego pozasdowego systemu rozstrzygania sporw (ADR), ktry obejmie swym zakresem wszelkie zaistniae na rynku wewntrznym spory midzy konsumentem a przedsibiorc (dotyczce sprzeday rzeczy i wiadczenia usug), w tym wynikajce z umw zawartych za porednictwem internetu oraz umw transgranicznych. a) Analiza rnych modeli ADR oraz rozwiza organizacyjnych i procedur stosowanych przez istniejce podmioty ADR Przy implementacji dyrektywy ws. ADR planowane jest jak najszersze wykorzystanie istniejcych struktur systemu ADR i wypracowanych w jego ramach procedur. W latach 2014-2015 konieczna bdzie analiza funkcjonujcych w Polsce rozwiza organizacyjnych stosowanych przez podmioty ADR, w szczeglnoci pod ktem spenienia przez nie wymogw wynikajcych z ww. regulacji unijnych. W ramach dziaa implementacyjnych konieczne bdzie take przyjrzenie si modelom ADR funkcjonujcych poza Polsk w celu wyboru jak najbardziej efektywnych rozwiza. W tym kontekcie przeanalizowana zostanie moliwo zbudowania systemw pozasdowego rozstrzygania sporw zarwno poprzez tworzenie takich schematw przez organizacje biznesowe, zwizki 38

przedsibiorcw lub organizacje konsumenckie, jak i poprzez rozwj procedur ADR w ramach struktur administracji. W celu wypracowania optymalnego w polskich realiach modelu systemu ADR, w 2014 r. Prezes UOKiK bdzie kontynuowa szerokie konsultacje, w ktrych bior udzia organy administracji, podmioty ADR, organizacje przedsibiorcw i organizacje konsumenckie. Przyszy ksztat systemu ADR ma bowiem w jak najwikszym stopniu odpowiada potrzebom rynku. b) Przygotowanie projektu ustawy implementujcej dyrektyw ws. ADR oraz wdroenie mechanizmw przewidzianych w rozporzdzeniu ws. ODR W myl art. 25 ust. 1 dyrektywy pastwa czonkowskie maj obowizek wprowadzi w ycie przepisy ustawowe, wykonawcze lub administracyjne niezbdne do wykonania dyrektywy najpniej do dnia 9 lipca 2015 r. Majc na uwadze czas potrzebny potencjalnym podmiotom ADR oraz uczestnikom rynku na zapoznanie si z nowymi regulacjami, przygotowanie projektu ustawy implementujcej dyrektyw ws. ADR planowane jest na pocztek roku 2015. Organem wiodcym w zakresie implementacji ww. aktu bdzie Prezes UOKiK. Ostateczny ksztat przyjtych rozwiza dotyczcych systemu ADR bdzie wynikiem decyzji podjtych przez Rzd RP i ustawodawc. c) Wsppraca UOKiK z ECK przy tworzeniu punktu kontaktowego ODR Zgodnie z art. 7 rozporzdzenia ws. ODR kade pastwo czonkowskie ma obowizek wyznaczy punkt kontaktowy ds. ODR, w ktrym dziaaj co najmniej dwaj doradcy ds. ODR. Rol punktw kontaktowych ds. ODR bdzie pomoc przy rozstrzyganiu sporw dotyczcych skarg zoonych za porednictwem platformy ODR poprzez uatwianie komunikacji midzy stronami a waciwym podmiotem ADR. Punkty kontaktowe bd rwnie zobowizane do skadania Komisji i pastwom czonkowskim raz na dwa lata sprawozdania z dziaalnoci. Pastwa czonkowskie mog przekaza odpowiedzialno za punkty kontaktowe ds. ODR swoim centrom nalecym do Sieci Europejskich Centrw Konsumenckich, organizacjom konsumenckim lub dowolnemu innemu podmiotowi. Zadania punktu kontaktowego ds. ODR w Polsce bdzie wykonywao Europejskie Centrum Konsumenckie. d) Wyznaczenie organu odpowiedzialnego za kontakty z Komisj Europejsk w zakresie ADR i okresowa sprawozdawczo Zgodnie z dyrektyw ws. ADR kade pastwo czonkowskie zobowizane bdzie wyznaczy waciwy organ (lub organy), ktrego zadaniem bdzie ocena, na podstawie informacji przekazanych mu przez podmioty majce zamiar zakwalifikowa si jako podmioty ADR, czy zgoszone mu jednostki zajmujce si rozstrzyganiem sporw kwalifikuj si jako podmioty ADR objte zakresem stosowania dyrektywy ws. ADR i czy speniaj wymogi okrelone w dyrektywie oraz w krajowych przepisach j wdraajcych. W ramach implementacji, w zalenoci od przyjtego modelu ADR, rozpatrywane bd opcje zakadajce powierzenie funkcji organu waciwego wielu organom administracji lub jednemu. Informacje przekazywane organowi wyznaczonemu przez podmioty zajmujce si rozstrzyganiem sporw, ktre maj zamiar zakwalifikowa si jako podmioty ADR w rozumieniu dyrektywy, powinny obejmowa m. in. informacje na temat ich struktury, 39

finansowania i zasad proceduralnych, pobieranych opatach, redniego czasu postpowania. Po uzyskaniu notyfikacji podmioty ADR co dwa lata zobowizane bd przekazywa organowi waciwemu (lub organom) informacje dotyczce m. in.: liczby spraw, redniego czasu rozstrzygania sporw, oceny skutecznoci postpowania ADR oferowanego przez dany podmiot, powtarzajcych si problemw, ktre czsto prowadz do powstawania sporw midzy konsumentami a przedsibiorcami. Prezes UOKiK bdzie natomiast odpowiedzialny za kontakty z Komisj Europejsk, w tym za przesyanie Komisji sprawozdania o rozwoju i funkcjonowaniu podmiotw ADR co cztery lata poczwszy od 9 lipca 2018 r. e) Notyfikowanie systemw ADR W latach 2014-2018 kontynuowane bd dziaania informacyjne oraz promocyjne, zachcajce potencjalnych kandydatw do notyfikowania procedur ADR. Wykorzystujc obecny tryb zgoszeniowy, kada jednostka, ktra uwaa, i spenia kryteria pozwalajce na zgoszenie ciaa do bazy ADR moe wypeni odpowiedni formularz aplikacyjny, ktry jest dostpny na stronach internetowych UOKiK i ECK Polska. Obliguje on do odpowiedzi na pytania sformuowane na podstawie zalece Komisji Europejskiej 98/257/WE oraz 2001/310/WE, dotyczce midzy innymi zakresu kompetencji jednostki, stosowanych procedur, kosztw postpowania oraz realizacji zasad: niezawisoci, przejrzystoci, spornoci, skutecznoci, legalizmu oraz wolnoci. Wypeniony formularz jest weryfikowany zarwno przez ECK, jak i UOKiK. Jednostka, ktra pomylnie przejdzie ca procedur weryfikacyjn jest zgaszana do bazy ADR przy Komisji Europejskiej. Majc na uwadze przepisy dyrektywy ws. ADR, konieczne bdzie wprowadzenie zmian w zakresie zasad notyfikacji nowych podmiotw ADR. W zwizku z tym niezbdna bdzie take ponowna analiza zgodnoci z przedmiotow dyrektyw funkcjonowania ju istniejcych w bazie ADR podmiotw i ich ponowna notyfikacja. Pierwszy spis podmiotw ADR dziaajcych zgodnie z postanowieniami dyrektywy ws. ADR ma zosta przekazany do Komisji Europejskiej do 9 stycznia 2016 r. W tym celu Prezes UOKiK przygotuje nowe procedury, ktre bd stosowane od 2016 r. do notyfikacji podmiotw ADR, na zasadach przewidzianych w dyrektywie. f) Wsppraca z istniejcymi podmiotami ADR w celu dostosowania ich organizacji do nowych wymogw prawnych W zwizku z koniecznoci ponownej notyfikacji istniejcych podmiotw ADR Urzd Ochrony Konkurencji i Konsumentw w trakcie prac implementacyjnych wsppracowa bdzie z ww. podmiotami w celu dostosowania ich organizacji, w szczeglnoci zasad proceduralnych, do nowych wymogw prawnych. UOKiK suy bdzie pomoc przy ocenie aktualnych mechanizmw dziaania oraz przy okrelaniu zakresu potrzebnych zmian, a take przy omawianiu ewentualnych problemw praktycznych powstaych na tle wprowadzanych zmian prawnych. g) Dziaania informacyjno-edukacyjne zwizane z promowaniem ADR Dziaaniom implementacyjnym towarzyszy bd rwnie dziaania informacyjnoedukacyjne zwizane z promocj systemu ADR. Dziaania te, podejmowane przede wszystkim przez UOKiK oraz ECK, ale take inne podmioty tworzce system ochrony konsumentw z jednej strony bd zmierza do zachcenia jak najszerszego grona podmiotw do wzicia udziau w konsultacjach i uczestnictwa w tworzeniu systemu ADR, 40

tak aby w jak najwikszym stopniu odpowiada on potrzebom rynku. Z drugiej strony popularyzowana bdzie sama metoda ADR. Przekazy adresowane do przedsibiorcw bd pokazyway korzyci dobrowolnego poddania si procedurze. Nacisk pooony zostanie na aspekt wizerunkowy, co w duszej perspektywie moe stanowi o przewadze konkurencyjnej. Konsumenci bd natomiast informowani o zaletach i warunkach korzystania z systemw ADR. Dziaanie 2. Promocja idei spoecznej odpowiedzialnoci biznesu a) Zachcanie przedsibiorcw do wdraania koncepcji CSR Prowadzona dotychczas wsppraca ze rodowiskami reprezentujcymi przedsibiorcw wskazuje, i poziom wiadomoci praw konsumentw wrd tych uczestnikw rynku jest na do wysokim poziomie, niemniej jednak wymagana jest kontynuacja dziaa Rzdu w tym przedmiocie. 34 W latach 2014-2018 przedstawiciele poszczeglnych organw wchodzcych w skad systemu ochrony konsumentw wsppracowa bd ze rodowiskiem przedsibiorcw, w szczeglnoci poprzez uczestnictwo w konferencjach, seminariach i innego rodzaju spotkaniach. W zakresie dotyczcym praw konsumentw, podstawowym celem podejmowanych przez Rzd dziaa w aspekcie Spoecznej Odpowiedzialnoci Przedsibiorstw jest zapewnienie szerokiej ochrony konsumentom w Polsce przy jednoczesnym zachcaniu przedsibiorcw do podnoszenia standardw swojej dziaalnoci i dobrowolne wdraanie koncepcji CSR w swoich przedsibiorstwach 35. Odnoszc si systemowo do problematyki dziaa podejmowanych w celu poprawy poziomu ochrony konsumentw w Polsce, skuteczno ww. dziaa w ocenie Rzdu wymaga podejcia dwutorowego w tym zakresie, a mianowicie: z jednej strony dziaa w interesie ochrony zbiorowych oraz indywidualnych interesw konsumentw podejmowanych przez podmioty wchodzce w skad systemu ochrony konsumentw (w tym, w szczeglnoci stale podejmowane dziaania wadcze i kontrolne organw administracji, dziaalno edukacyjno-informacyjna, poradnictwo indywidualne), co jest zwizane z realizacj ustawowych obowizkw poszczeglnych organw i stale przez nie wykonywane; z drugiej natomiast strony uwiadomienia przedsibiorcom, i budowanie prokonsumenckiego rynku ley w ich interesie 36; w zwizku z czym,
Dane zawarte w Scoreboard z 2013 r. wskazuj, i w 2012 r. w Polsce 80 % przedsibiorcw potrafio wskaza gdzie znale lub szuka informacji i przepisw na temat praw konsumentw we wasnym kraju, co w porwnaniu do redniej unijnej- 85 %. 35 Naley wskaza, i zgodnie z badaniem Eurobarometr 363 How Companies Influence Our Society: Citizens View z 2012 r. a 58 % badanych w Polsce uwaa, e przedsibiorcy pozytywnie wpywaj na spoeczestwo, 35 % ocenia ich wpyw negatywnie, za 7 % nie ma zdania na ten temat. 36 Co zostao dostrzeone take na szczeblu unijnym w Rezolucji Rady UE w sprawie Komunikatu Komisji Europejski program na rzecz konsumentw Zwikszanie zaufania i pobudzanie wzrostu gospodarczego z dnia 11 padziernika 2012 r., gdzie w pkt. 4.j) Rada UE uznaa, e wzmocnienie pozycji (przyp. aut.: konsumentw) ma priorytetowe znaczenie zarwno dla konsumentw, jak i dla przedsibiorcw, i wymaga przeznaczenia odpowiednich rodkw na szczeblu krajowym i unijnym. Wzmocnienie pozycji odgrywa rwnie zasadnicz rol w budowaniu zaufania konsumentw w moliwo egzekwowania swoich praw, ale take w gwarantowaniu legalnym przedsibiorstwom rwnych warunkw dziaania oraz w dopilnowaniu, by konkurenci, ktrzy nie przestrzegaj przepisw chronicych konsumentw, nie uzyskiwali niesprawiedliwej przewagi.
34

41

uzasadnione jest, aby w swojej dziaalnoci odzwierciedlali oni aspekty zwizane z ochron konsumentw, w szczeglnoci poprzez dobrowolne wdraanie zasad spoecznej odpowiedzialnoci biznesu. Z dowiadcze wynikajcych z realizacji dotychczasowych polityk konsumenckich wynika, i jedynie komplementarno dziaa w ramach tych dwch obszarw, pozwoli na tworzenie odpowiedzialnego rynku z korzyci dla wszystkich jego uczestnikw. Zachcaniem do wdraaniem zasad CSR w dziaaniach przedsibiorcw zajmuj si organy administracji publicznej, ktrych kompetencje umoliwiaj oddziaywanie na podmioty prowadzce dziaalno gospodarcz. Tym samym konieczne jest zapewnienie odpowiedniej platformy wsppracy instytucji publicznych z organizacjami pozarzdowymi propagujcymi CSR wrd przedsibiorcw. Dotychczas taka wsppraca odbywaa si w ramach Zespou do spraw Spoecznej Odpowiedzialnoci Przedsibiorstw, stanowicego organ pomocniczy Prezesa Rady Ministrw 37. Wobec tego, zasadne jest podjcie krokw zmierzajcych do wypracowania odpowiedniej, a przede wszystkim skutecznej formuy zapewniajcej realizacj zada z zakresu CSR. Ponadto, istotne jest wzmacnianie wsppracy pomidzy przedsibiorcami, administracj oraz partnerami spoecznymi, w obszarach szczeglnie wanych dla konsumentw z punktu widzenia ksztatowania wrd nich postaw odpowiedzialnej konsumpcji. Za koordynacj ww. wsppracy odpowiada Minister Gospodarki. b) Dziaania informacyjno-edukacyjne samoregulacyjnych wspierajce rozwj instrumentw

Organy administracji wchodzce w skad systemu ochrony konsumentw bd podejmoway dziaania wspierajce rozwj instrumentw samoregulacyjnych. Naley wyranie wskazywa na pozytywny wpyw rozwoju samoregulacji tak z punktu widzenia ochrony konsumentw czy ujednolicania standardw prowadzonej dziaalnoci gospodarczej oraz korzyci, jakie z tego tytuu mog pyn dla przedsibiorcw. Efektywno kodeksw dobrych praktyk zaley jednak w duym stopniu od ich odpowiedniej weryfikacji. Wobec tego, na wniosek przedsibiorcw lub reprezentujcych ich organizacji waciwe podmioty wchodzce w skad systemu ochrony konsumentw mog dokonywa ich analizy i ewentualnie sugerowa moliwe kierunki zmian, co nie bdzie jednak jednoznaczne z oficjalnym zatwierdzeniem kodeksu przez dany organ administracji. Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 3 Wskaniki
Wdroenie dyrektywy ws. ADR Notyfikacja podmiotw ADR zgodnie z zasadami dyrektywy ws. ADR Wyznaczenie organu odpowiedzialnego za kontakty z Komisj Europejsk w zakresie ADR

Organ realizujcy dziaanie 2014

UOKiK jako organ wiodcy UOKiK UOKiK 1

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

1 1

Zarzdzeniem nr 60 Prezesa Rady Ministrw z dnia 21 sierpnia 2013 r. zosta zniesiony Zesp do spraw Spoecznej Odpowiedzialnoci Przedsibiorstw w dotychczasowej formule.

37

42

Przekazanie KE sprawozdania o rozwoju i funkcjonowaniu podmiotw ADR Utworzenie punktu kontaktowego ODR Dziaania informacyjno-edukacyjne zwizane z promocj systemu ADR Wypracowanie platformy wsppracy instytucji publicznych z organizacjami pozarzdowymi propagujcymi CSR wrd przedsibiorcw Kampanie informacyjno-edukacyjne wspierajce rozwj instrumentw CSR*

UOKiK UOKiK, ECK UOKiK 1 1 1

MG MG

* warto wskanika do ustalenia w trakcie konsultacji Priorytet 4 Wzmacnianie i rozwj systemu poradnictwa konsumenckiego Rozwj rynku i coraz bardziej aktywna obecno na nim konsumentw determinuje potrzeb dalszego wzmacniania systemu poradnictwa konsumenckiego oraz rozwoju narzdzi wspierajcych dochodzenie przez konsumentw roszcze. W zwizku z coraz wiksz mobilnoci konsumentw konieczne jest take wspieranie narzdzi transgranicznego rozstrzygania sporw konsumenckich. Dziaanie 1. Wspieranie dziaalnoci ECK W kontekcie transgranicznych relacji handlowych szczeglnie istotn rol odgrywa nalece do Sieci Europejskich Centrw Konsumenckich (ECC-NET) Europejskie Centrum Konsumenckie, zapewniajce wielowymiarowe wsparcie w zakresie informacji nt. standardw ochrony konsumenta na Jednolitym Rynku. Z drugiej strony ECK udziela asysty polskim konsumentom w dochodzenia roszcze wobec przedsibiorcy majcego siedzib w Unii Europejskiej, Norwegii i Islandii i odwrotnie - uatwia konsumentom z pastw Wsplnego Rynku uzyskanie pomocy prawnej w zwizku z dochodzeniem roszcze od polskich przedsibiorcw. a) Wspfinansowanie oraz wspieranie organizacyjne dziaalnoci ECK Dziaalno podmiotw tworzcych sie ECC-NET oparta jest o formu rocznych dotacji wspfinansowanych (w rwnych proporcjach) przez wadze pastw czonkowskich (w Polsce przez UOKiK) oraz przez Komisj Europejsk reprezentowan przez Agencj Wykonawcz ds. Konsumentw, Zdrowia i ywnoci (CHAFEA) 38. Zasady odnoszce si do poziomu wspfinansowania centrw konsumenckich s ustalane w unijnych okresowych programach finansowych 39. b) Dziaalno statutowa ECK Centra Sieci ECC-NET s oddelegowane do realizacji zada nastawionych na budow ochrony konsumentw ponad granicami pastw czonkowskich w ramach zaoe programowych ustanawianych na poziomie Unii Europejskiej. W okresie obowizywania niniejszego dokumentu zadania Europejskiego Centrum Konsumentw w Polsce bd obejmowa:

38 Ktra z dniem 1 stycznia 2014 r. zastpia Agencj Wykonawcz ds. Zdrowia i Konsumentw (EAHC) 39 W chwili obecnej w Radzie Unii Europejskiej oraz w Parlamencie Europejskim trwaj prace nad wnioskiem Komisji dotyczcym Rozporzdzenia w sprawie programu ochrony konsumentw na lata 20142020, ktre wpynie take na funkcjonowanie Sieci Europejskich Centrw Konsumenckich. Program ochrony konsumentw przewiduje m.in. zwikszenie stopnia finansowania dziaalnoci Europejskich Centrw Konsumenckich przez Komisj Europejsk, ktra bdzie pokrywa 75% kosztw funkcjonowania tych instytucji.

43

wiadczenie indywidualnym konsumentom szeroko rozumianej pomocy w postaci informacji i wsparcia przy rozwizywaniu sporw trans granicznych; przyczynianie si do rozwoju systemu alternatywnych metod rozstrzygania sporw konsumenckich (ADR), obejmujce organizacj warsztatw dla przedsibiorcw powiconych implementacji pakietu ADR/ODR w Polsce, przygotowanie publikacji dotyczcych rozwoju polskiego systemu ADR; wspprac w ramach ECC-NET, obejmujc wzajemne kontakty, wymian informacji, udzia we wsplnych projektach; wspprac z organami wykonawczymi; wspprac z przedsibiorcami (stowarzyszeniami lub organizacjami zawodowymi); dziaania analityczne zwizane z przetwarzaniem informacji i danych zwizanych z ochron konsumentw w innych krajach UE, Norwegii i Islandii; organizowanie dziaa promocyjnych w obszarze dziaa waciwym centrom sieci ECC-NET.

Dziaanie 2. Wsppraca z rzecznikami konsumentw i organizacjami konsumenckimi Dowiadczenia ubiegych lat wykazay, i skuteczna realizacja rzdowej polityki konsumenckiej nie jest moliwa do przeprowadzenia jedynie na poziomie wsppracy administracji centralnej. Konieczna jest take wsppraca z instytucjami realizujcymi zadania z zakresu ochrony konsumentw na poziomie administracji samorzdowej tj. miejskimi i powiatowymi rzecznikami konsumentw a take pozarzdowymi organizacjami konsumenckimi. W systemie ochrony konsumentw w Polsce rzecznicy stanowi pierwsze ogniwo kontaktu z konsumentami bdc najbliej ich indywidualnych problemw. Do zada rzecznikw naley m.in. zapewnienie bezpatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony konsumentw, a take wystpowanie do przedsibiorcw w sprawach ochrony praw i interesw konsumentw. Rzecznicy konsumentw mog w szczeglnoci wytacza powdztwa na rzecz konsumentw oraz wstpowa za ich zgod do toczcego si postpowania. Rwnie organizacje konsumenckie peni wan rol systemie, zajmujc si m. in. wiadczeniem poradnictwa konsumenckiego. W latach 2014-2018 istotnym wyzwaniem bdzie ugruntowanie pozycji zarwno rzecznikw konsumentw, jak i organizacji konsumenckich. a) Wzmocnienie pozycji rzecznikw konsumentw i organizacji konsumenckich Wsppraca organw administracji rzdowej z rzecznikami powinna przebiega dwutorowo. Po pierwsze, konieczne jest kontynuowanie dziaa ukierunkowanych na wzmocnienie pozycji rzecznikw poprzez podwyszanie wiadomoci spoecznej i politycznej, w zakresie roli, ktr rzecznicy odgrywaj w kreowaniu przyjaznego i bezpiecznego dla konsumentw rynku, a take poprzez wspieranie szkole i dostarczanie narzdzi uatwiajcych ich prac. Te dziaania bd realizowane poprzez aktywno na polu edukacyjno-informacyjnym podmiotw realizujcych zadania z zakresu ochrony konsumentw.

44

Z drugiej strony, kooperacja z rzecznikami powinna polega na kontynuowaniu staej wsppracy z KRRK 40 oraz z dziaajcym od 2009 r. Stowarzyszeniem Rzecznikw Konsumentw. Spotkania Prezesa UOKiK z KRRK, wzorem ubiegych lat, bd odbywa si cyklicznie, przynajmniej dwa razy w roku. Uwzgldniajc fakt usytuowania rzecznikw konsumentw w systemie ochrony konsumentw w Polsce, zasadne jest, aby, obok funkcji wynikajcych wprost z ustawy o ochronie konkurencji i konsumentw, KRRK stanowia, w miar potrzeb, platform uatwiajc wspprac i dialog pomidzy rzecznikami konsumentw a organami wadzy publicznej wchodzcymi w skad systemu ochrony konsumentw. Dziki temu KRRK nabierze nowej jakoci i funkcjonalnoci w zapewnieniu prawidowego funkcjonowania rzecznikw w systemie ochrony praw konsumenta. W ramach tej formuy KRRK Prezes UOKiK bdzie peni rol koordynatora dziaa podejmowanych przez rzecznikw konsumentw oraz inne podmioty wchodzce w skad systemu ochrony konsumentw. Ponadto, jeeli zajdzie taka potrzeba Prezes UOKiK bdzie zaprasza na spotkania KRRK przedstawicieli ww. podmiotw, jak rwnie osoby, ktrych wiedza lub dowiadczenie zawodowe bdzie dotyczy spraw omawianych na posiedzeniu. Podstawowym celem wsppracy rzecznikw konsumentw z organami administracji publicznej ma by poszerzanie wiedzy i wiadomoci w zakresie szeroko rozumianego prawa konsumenckiego. Takie dziaania podejmowane s ju aktualnie przez organy administracji publicznej takie jak: Prezesa UOKiK, Prezesa URE, Przewodniczcego KRRiT czy Przewodniczcego KNF. Ponadto, zasadne jest angaowanie rzecznikw w inicjatywy odpowiadajce potrzebom zgaszanym przez rodowisko. KRRK jako gos administracji samorzdowej w polityce centralnej powinna uczestniczy w tworzeniu polityki konsumenckiej, jak rwnie w opiniowaniu aktw prawnych z zakresu prawa konsumenckiego. Organizacje konsumenckie powinny za w szczeglnoci by uwzgldniane w pracach konsultacyjnych przy stanowieniu prawa. Jednoczenie zasadne jest, aby same wychodziy z odpowiednimi inicjatywami w zakresie dostrzeganych na rynku nieprawidowoci, czym przyczyniayby si do budowy prokonsumenckiego rynku. b) Wymiana informacji i dowiadcze Z dowiadcze nabytych w trakcie realizacji polityk konsumenckich w poprzednich latach wynika, i w perspektywie 2014-2018 zasadne bdzie wykorzystanie w wikszym stopniu ni dotychczas potencjau organizacji konsumenckich w zakresie monitorowania rynku. Podmioty rzdowe mog wsppracowa z organizacjami konsumenckimi w swojej biecej pracy, wykorzystujc efekty staych dziaa prowadzonych przez organizacje pozarzdowe w zakresie monitorowania: powtarzajcych si problemw konsumentw, wiadomoci przysugujcych im praw czy wpywu zmian legislacyjnych na sytuacj konsumenta. W szczeglnoci UOKiK bdzie zwraca si do organizacji konsumenckich o informacje dotyczce zagroe pojawiajcych si na rynku, informacje zwrotne bd za jednym z elementw podlegajcych analizie przy sporzdzaniu diagnozy rynku. Dane przekazywane przez podmioty majce bezporedni styczno z konsumentami mogyby rwnie poprzedza przygotowywanie cyklicznych planw kontroli wzorcw umownych stosowanych

40

Krajow Rad Rzecznikw Konsumentw (dalej: KRRK lub Rada).

45

przez przedsibiorcw danej brany przez Urzd, co uatwioby wyznaczenie sektorw istotnych z punktu widzenia ochrony konsumentw. Pogbianie wsppracy z organizacjami konsumenckimi oraz rzecznikami konsumentw poprzez wymian dowiadcze i opinii na temat zmieniajcej si sytuacji na rynku dbr i usug konsumpcyjnych moliwe bdzie take dziki corocznym spotkaniom przy okrgym stole organizowanym z inicjatywy Prezesa UOKiK, o ktrych szerzej w dalszej czci dokumentu. Dziaanie 3. Prowadzenie i wspieranie rozwoju instrumentw poradnictwa i edukacji konsumenckiej a) Podstawowe instrumenty poradnictwa konsumenckiego Infolinia konsumencka Rosnca liczba spraw i problemw konsumenckich powoduje konieczno wykorzystania przez instytucje i organizacje zajmujce si ochron konsumentw w Polsce nowych kanaw informacyjnych, tak aby wiedz o prawach i obowizkach konsumentw mona byo uzyska jak najszybciej i uczyni j jak najbardziej dostpn. Cel ten zosta wdroony w 2006 r. dziki projektowi Oglnokrajowej usugi doradczej wiadczonej telefonicznie (Infolinia konsumencka). W kolejnych latach projekt ten funkcjonowa jako zadanie zlecone i finansowane przez Prezesa UOKiK. Przedsiwzicie to przynioso pozytywne efekty, o czym wiadczy liczba udzielonych konsumentom porad i informacji. Zgodnie z danymi za rok 2012, liczba pocze przychodzcych wyniosa dokadnie 281 907, co wskazuje na tendencj wzrostow do lat poprzednich (w 2010 r. odnotowano ponad 39 347 pocze; w 2011 r. ju 130 744 pocze). Szacuje si, i w okresie obowizywania Polityki konsumenckiej na lata 20142018 z usug Infolinii skorzysta jeszcze wicej osb, bowiem projekt cieszy si niesabncym zainteresowaniem. Dziki Infolinii konsumenci otrzymuj bezporednio pod jednym numerem telefonu - 800 007 707 bezpatne informacje oraz porady prawne od wykwalifikowanych prawnikw. Jedynie w sytuacji gdy zasygnalizowana przez konsumenta sprawa z uwagi na swoj zoono czy stopie skomplikowania nie moe zosta skutecznie rozwizana w kontakcie telefonicznym, konsultant przekazuje spraw waciwej instytucji. Taka forma dziaania jest korzystna dla konsumentw, ktrzy otrzymuj szybk, rzeteln i co najwaniejsze bezpatn pomoc w rozwizaniu problemu. Ograniczone ramy budetowe nie pozwalaj jednak na rozwj tego instrumentu poradnictwa pomimo popularnoci, ktr cieszy si infolinia. E-poradnictwo W podobnym celu utworzone zostao Konsumenckie Centrum E-mailowe e-poradnictwo. Inicjatywa ta zostaa uruchomiona w 2012 r. i dziaa na zasadzie zadania zleconego i finansowanego przez Prezesa UOKiK. Za porednictwem tej platformy kady konsument moe skorzysta z bezpatnej porady prawnej, ktrej udziel mu za pomoc e-maila dowiadczeni konsultanci. Wystarczy dokadnie opisa swoj spraw i wysa e-mail na adres porady@dlakonsumentow.pl. Swoje zapytania mog do Centrum zgasza wszyscy konsumenci, majcy problem z przedsibiorcami. Zgaszane do Centrum sprawy mog dotyczy rnych problemw konsumenckich. Zadanie to, w zalenoci od rodkw finansowych, bdzie kontynuowane w kolejnych latach realizacji Polityki. Obie formy poradnictwa maj na celu zapewnienie pomocy konsumentom odnonie do zgaszanych przez nich problemw indywidualnych. Poradnictwo to oparte jest na 46

wsppracy administracji publicznej z organizacjami pozarzdowymi na zasadzie zada zleconych. Wobec tego, kontynuacja projektw, cho merytorycznie oceniana pozytywnie, bdzie uzaleniona od aktualnej sytuacji budetowej. Inne zadania zlecone z zakresu poradnictwa konsumenckiego Niezalenie od ww. form wsppracy z organizacjami konsumenckimi UOKiK, uwzgldniajc dotychczasowe dowiadczenia w tym zakresie, w kolejnych latach kontynuowa bdzie wspprac z organizacjami konsumenckimi, polegajc przede wszystkim na zlecaniu dziaa z zakresu udzielania poradnictwa konsumenckiego. Konkursy na zadania zlecone podobnie jak w latach poprzednich organizowane bd stosownie do aktualnych potrzeb konsumentw oraz biecej sytuacji rynkowej. Efektywna realizacja zada zleconych wymaga bdzie przeznaczenia odpowiednich rodkw na ten cel. W zalenoci od zmieniajcej si sytuacji budetowej, Rzd, po dokonaniu stosownych analiz, bdzie dy do zwikszania rodkw na zadania zlecone. b) Poradnictwo wiadczone przez wyspecjalizowane podmioty Horyzontalne instrumenty poradnictwa konsumenckiego uzupeniane s poradnictwem wiadczonym w rnych formach przez wyspecjalizowane podmioty, w nastpujcych sprawach: w zakresie ubezpiecze do zada Rzecznika Ubezpieczonych naley podejmowanie dziaa w zakresie ochrony osb, ktrych interesy reprezentuje, a w szczeglnoci rozpatrywanie skarg w indywidualnych sprawach kierowanych do Rzecznika jak rwnie stwarzanie moliwoci polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporw midzy ubezpieczajcymi, ubezpieczonymi, uposaonymi lub uprawnionymi z umw ubezpieczenia a zakadami ubezpiecze bd agentami lub brokerami ubezpieczeniowymi; w Biurze Rzecznika Ubezpieczonych odbywaj si telefoniczne dyury ekspertw; w zakresie usug finansowych w ramach bezpatnej infolinii przy Urzdzie Komisji Nadzoru Finansowego konsumenci mog uzyska informacje odnonie do podmiotw nadzorowanych przez KNF; w zakresie ochrony danych osobowych - konsumenci mog kontaktowa si z konsultantem Biura Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych w ramach infolinii; w zakresie usug energetycznych udzielaniem informacji i pomocy odbiorcom energii elektrycznej zajmuje si Punkt Informacyjny dla Odbiorcw Paliw i Energii przy Urzdzie Regulacji Energetyki. W Urzdzie oraz wszystkich jego oddziaach na terenie kraju dziaaj infolinie, dziki ktrym konsumenci mog uzyska informacje o swoich uprawnieniach; w sprawach zwizanych ze wiadczeniem usug telekomunikacyjnych przy Urzdzie Komunikacji Elektronicznej dziaa Centrum Informacji Konsumenckiej (CIK), w ktrym konsumenci mog uzyska informacje w przypadku ewentualnego sporu z dostawc usug; w sprawach skarg dotyczcych programu lub reklamy emitowanych przez nadawcw radiowych i telewizyjnych istnieje moliwo zoenia skargi na specjalnie do tego 47

przygotowanym formularzu zamieszczonym na stronie internetowej Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji; w ramach pomocy pasaerom Urzd Transportu Kolejowego prowadzi portale z poradami dla korzystajcych z transportu kolejowego, jak rwnie dostarcza odpowiednich informacji dotyczcych uprawnie przysugujcych podrnym; w sprawach przestrzegania i realizacji wolnoci czowieka i obywatela przez organizacje i instytucje do tego zobowizane konsumenci mog zwraca si do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, gdzie obsugiwana jest rwnie Infolinia Obywatelska.

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 4 Wskaniki

Organizacja warsztatw dla przedsibiorcw powiconych implementacji pakietu ADR/ODR w Polsce Przygotowanie publikacji dotyczcych rozwoju polskiego systemu ADR Liczba spotka Krajowej Rady Rzecznikw Konsumentw z Prezesem UOKiK Funkcjonowanie Infolinii konsumenckiej Funkcjonowanie Centrum E-mailowego Konsumenckiego

Organ realizujcy dziaanie 2014

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

ECK

ECK

UOKiK UOKiK (zadanie zlecone) UOKiK (zadanie zlecone)

2 100% 100% 100%

2 100% 100% 100%

2 100% 100% 100%

2 100% 100% 100%

2 100% 100% 100%

wiadczenie poradnictwa wyspecjalizowane organy

przez RU, KNF, GIODO, URE, UKE, KRRIT, UTK, RPO

Priorytet 5 edukacyjna

Budowanie

wiadomoci

konsumenckiej

polityka

informacyjno-

Dziaanie 1 Dziaania informacyjne i edukacyjne zwizane z biec dziaalnoci Prezesa UOKiK Promowanie wiedzy z zakresu ochrony konkurencji i konsumentw naley do ustawowych obowizkw Prezesa UOKiK. Projekty informacyjne i edukacyjne maj na celu rozpowszechnianie wiedzy prawnej i ekonomicznej wrd wszystkich uczestnikw rynku. Grupy docelowe Dziaania informacyjno-edukacyjne Prezesa UOKiK w perspektywie 2014-2018 skierowane bd do konsumentw (w szczeglnoci dzieci i modziey oraz konsumentw w wieku 60+) oraz przedsibiorcw. Dziaania edukacyjne prowadzone z myl o konsumentach maj si przyczyni do podniesienia poziomu wiadomoci w zakresie przysugujcych im praw, co umoliwi ma konsumentom skuteczniejsze dochodzenie roszcze w przypadku sporu z przedsibiorc oraz wyksztacenie krytycznej postawy wobec oferty marketingowej. Wrd konsumentw wyrniono dwie grupy wraliwe, do ktrych nale najmodsi i najstarsi konsumenci. 48

Kampanie adresowane do dzieci i modziey maj na celu budowanie wiadomoci konsumenckiej nawet na bardzo wczesnych etapach edukacji szkolnej. Ponadto, za porednictwem modziey, aktywnie uczestniczcej w podejmowaniu decyzji zakupowych w gospodarstwach domowych, przekaz moe dotrze take do dorosych czonkw rodziny. Projekty dedykowane najstarszym uczestnikom rynku maj natomiast na celu wsparcie grupy szczeglnie naraonej na nieuczciwe praktyki rynkowe stosowane przez sprzedawcw. Dotychczas prowadzone w tym zakresie dziaania cieszyy si duym zainteresowaniem osb starszych oraz instytucji, z ktrych oferty korzystaj seniorzy (np. uniwersytety trzeciego wieku, kluby seniora). Przy podejmowaniu dziaa w tym obszarze szczeglna uwaga bdzie zwracana na waciwy dobr skutecznych drg dotarcia do tej grupy konsumentw. W szczeglnoci zasadne bdzie uwzgldnienie kanaw, ktrych skuteczno zostaa potwierdzona (np. ww. uniwersytetw trzeciego wieku), ale rozwaana bdzie take moliwo wykorzystania innych nowych drg dostpu (jak np. parafii katolickich). Ponadto UOKiK bdzie podejmowa inicjatywy edukacyjne skierowane do przedsibiorcw, w szczeglnoci promowa wrd przedsibiorcw takie postawy, w ktrych szczeglna troska o przestrzeganie przepisw konsumenckich oraz gotowo do rozstrzygania sporw w sposb polubowny stanowi element strategii marketingowej firmy. Zakres tematyczny Dziaania informacyjne powinny by skorelowane zarwno z procesem legislacyjnym, jak i z biec dziaalnoci orzecznicz Prezesa UOKiK, a take stanowi odpowied na zdiagnozowane problemy konsumentw. Bd one obejmowa informowanie o biecych postpowaniach i decyzjach oraz badaniach rynku prowadzonych przez Prezesa UOKiK. Prowadzone bd take dziaania edukacyjne dotyczce obowizujcych lub zmieniajcych si przepisw. W latach obowizywania obecnej Polityki konsumenckiej dziaalno edukacyjna Urzdu bdzie skoncentrowana na informowaniu opinii publicznej o przepisach ustawy o prawach konsumentw i zmianie k.c., dyrektywy w sprawie ADR oraz zmianie ustaw: k.c. oraz k.p.c. w zakresie zmian modelu postpowania w sprawach u uznanie postanowie umowy wzorca za niedozwolone. Informowanie o zmianach w przepisach konsumenckich bdzie wymagao przeprowadzenia rozbudowanej kampanii skierowanej do wszystkich uczestnikw rynku, co wiza si bdzie z trudnociami wynikajcymi z istnienia znacznej grupy konsumentw, ktra nie ma ugruntowanej wiedzy w zakresie obecnie obowizujcych przepisw prawa. Rol Urzdu bdzie takie zaprojektowanie dziaa edukacyjno-informacyjnych, aby przekaz by jak najbardziej klarowny i spjny oraz dostosowany do moliwoci percepcyjnych poszczeglnych adresatw. Dziaania zwizane z promocj alternatywnych metod rozstrzygania sporw konsumenckich bd skupione przede wszystkich na informowaniu o sposobach polubownego rozstrzygania sporw (mediacje, sdy polubowne), instytucjach, ktre takie dziaania prowadz, oraz dostpnych sposobach rozstrzygania sporw, m.in. on-line. W warstwie komunikacyjnej skierowanej do przedsibiorcw przekazy bd ukierunkowane na zachcanie przedsibiorcw do brania udziau w polubownych procedurach. Gotowo do zaatwiania sporw z konsumentami w sposb polubowny przedstawiana bdzie jako 49

czynnik pozytywnie wyrniajcy przedsibiorcw na rynku i w duszej perspektywie mogcy stanowi o przewadze konkurencyjnej. Prowadzona bdzie take edukacja na temat praw konsumentw w branach, w ktrych na podstawie bada spoecznych, skarg konsumentw oraz innych sygnaw z rynku zdiagnozowano obszary problematyczne. Instrumenty wykorzystywane w dziaaniach informacyjno-edukacyjnych W zalenoci od zakresu tematycznego, grupy docelowej oraz moliwoci budetowych Urzd bdzie korzysta z nastpujcych rodkw sucych realizacji dziaa edukacyjnoinformacyjnych: wsppraca z mediami (komunikaty prasowe, komunikaty audio i wideo, udzia kierownictwa i ekspertw w audycjach radiowych i telewizyjnych); konferencje, debaty, warsztaty, seminaria skierowane do szerokiej publicznoci dajce moliwo wymiany opinii pomidzy ekspertami, konsumentami, przedsibiorcami oraz przedstawicielami administracji. W celu lepszego dotarcia do jak najszerszej grupy odbiorcw wszystkie wydarzenia organizowane przez Urzd bd transmitowane online, a zapis wideo umieszczany na stronie internetowej www.uokik.gov.pl; organizowane raz w roku, z inicjatywy Prezesa UOKiK spotkania w formule okrgego stou, jako dialogu z przedstawicielami szczebla administracji rzdowej, samorzdowej, jak i pozarzdowych organizacji konsumenckich oraz organizacji przedsibiorcw (w zalenoci od tematyki spotkania) w zakresie najwaniejszych problemw wystpujcych na rynku konsumenckim; publikacje, dystrybuowane bezpatnie, dostpne zarwno w wersji drukowanej, jak i elektronicznej. Na stronie www.uokik.gov.pl znajduje si system uatwiajcy ich zamawianie. Najbardziej popularne publikacje zostan opracowane w wersji na czytniki e-bookw; publikacje wynikw bada spoecznych realizowanych przez UOKiK 41, w formie oglnodostpnych raportw, zawierajcych interpretacje wynikw bada, wnioski oraz rekomendacje; kampanie informacyjne, w tym gwnie: radiowe, telewizyjne, internetowe; rozwj i aktualizacja serwisw internetowych Urzdu, na ktrych znajduj si odpowiedzi na najczciej zadawane pytania, wyjaniajce w przystpny sposb zagadnienia zwizane z problematycznymi obszarami na rynku; kontynuowanie konkursu na najlepsz prac magistersk, ktrego celem jest zainteresowanie studentw problematyk konsumenck ju podczas studiw, co przeoy si moe na wybory dokonane w przyszym yciu zawodowym.

Dziaanie 2. Dziaania informacyjne i edukacyjne prowadzone przez wyspecjalizowane organy Prowadzone przez Prezesa UOKiK dziaania informacyjno-edukacyjne uzupeniane s dziaaniami prowadzonymi przez wyspecjalizowane organy.
41

Patrz pkt III.1

50

W sektorze finansowym KNF w okresie obowizywania niniejszego dokumentu bdzie organizowa seminaria skierowane do przedstawicieli instytucji ochrony praw konsumentw i rodowiska akademickiego. Planowane jest take wprowadzenie do programu nauki w Krajowej Szkole Sdownictwa i Prokuratury przedmiotw o dziaalnoci parabankw w formie e-learningowej. Rwnie MF planuje podjcie dziaa edukacyjnoinformacyjnych, w szczeglnoci w formie kampanii spoecznych, majcych na celu zwikszenie wiadomoci konsumentw brany finansowej. W sektorze usug telekomunikacyjnych UKE kontynuowa bdzie dziaania edukacyjnoinformacyjne prowadzone przez Centrum Informacji Konsumenckiej. Planowane jest take wprowadzenie systemu certyfikacji usug telekomunikacyjnych (np. certyfikaty w kategorii Bezpieczny Internet), uatwiajcego poruszenie si przez konsumenta na rynku usug telekomunikacyjnych. MAIC planuje natomiast podjcie dziaa majcych na celu zwikszenie dostpu do Internetu bez wzgldu na miejsce zamieszkania. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji przewiduje uruchomienie portalu Drogowskaz Medialny oraz kontynuacj wsppracy wraz z IAB Polska 42 nad stworzeniem Kodeksu Dobrych Praktyk dotyczcego dostpu do szkodliwych treci. Dziaania edukacyjne w zakresie upowszechniania wiedzy na temat praw konsumenckich kontynuowao bdzie MEN. W tym celu Krajowy Orodek Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej stworzy dzia programowy Ochrona praw konsumentw dla przykadowego programu nauczania, obejmujcy takie zagadnienia jak np. prawa konsumenta czy zagadnienia zwizane ze skadaniem reklamacji. M planuje zorganizowanie kampanii skierowanych do konsumentw, w szczeglnoci kampanii promujcej ekologiczne postawy konsumenckie podczas zakupw (projekt EKOSZYK) oraz kampani edukacyjn dotyczc racjonalnego wykorzystywania zasobw w gospodarstwach domowych. W sektorze usugowym UTK prowadzi bdzie strony internetowe upowszechniajc wiedz w zakresie praw pasaerw, URE bdzie za prowadzi dziaania informacyjno-edukacyjne dotyczce praw odbiorcw energii i paliw gazowych. MS bdzie kontynuowa dziaania zmierzajce do zapewnienia uczestnikom rynku, jak i podmiotom stosujcym prawo w praktyce dostpu do orzecznictwa sdw powszechnych, w szczeglnoci sdw niszych instancji. Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 5 Wskaniki
liczba opublikowanych raportw z bada socjologicznych (rangowanie sektorw) liczba kampanii edukacyjnych liczba spotka przy okrgym stole

Organ realizujcy dziaanie 2014

UOKiK UOKiK UOKiK 1 1

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017

1 4 1 1 10 1 1

2018

dziaania informacyjno-edukacyjne KNF, MF, UKE, MAiC, prowadzone przez organy KRRiT, MEN, M, UTK, wyspecjalizowane URE, MS

42

Organizacja samorzdu zrzeszajc dostawcw usug na danie.

51

Priorytet 6 Rozwj przyjaznego rodowiska legislacyjnego w obszarze ochrony konsumentw Dokonana diagnoza obszaru objtego Polityk konsumenck wskazuje na konieczno kontynuowania oraz ewentualnego podjcia innych dziaa majcych na celu wprowadzenie rozwiza prawnych bezporednio oddziaujcych na interesy konsumentw. Ju obecnie organy dziaajce w systemie ochrony praw konsumentw aktywnie wspieraj tworzenie przyjaznego konsumentom rodowiska legislacyjnego zarwno na szczeblu unijnym, jak i krajowym. Ich dziaania s nie tylko konsekwencj ju podjtych decyzji legislacyjnych, lecz take obejmuj wskazywanie inicjatyw, ktrych wdroenie przez odpowiednie organy sprzyjaoby rozwojowi odpowiedniego rodowiska legislacyjnego w obszarze konsumenckim. Inicjatywy legislacyjne, ktre podejmowane s na poziomie unijnym stanowi realizacj celw okrelonych w dokumentach programowych majcych na celu dziaania na rzecz ochrony konsumentw ale take wspierajce budow jednolitego rynku. Zasadniczymi dokumentami na szczeblu unijnym, na podstawie ktrych podejmowane s dziaania legislacyjne w obszarze ochrony konsumentw to Program Konsumencki na lata 2014-2020 43 oraz Agenda Konsumencka 44. Powysze jest bez uszczerbku dla innych dokumentw strategicznych regulujcych zasady prowadzenia dziaalnoci gospodarczej, w tym sytuacj konsumentw, w poszczeglne sektorach rynku. Aktywno na polu legislacji krajowej odzwierciedla prace przewidziane w planach prac Rady Ministrw lub ktrych podjcie jest uzasadnione przeprowadzon diagnoz lub zobowizaniami wynikajcymi z przyjtych aktw unijnych. Dziaanie 1. Dziaania majce na celu zwikszeniu ochrony konsumentw w relacjach umownych dotyczcych sprzeday towarw i wiadczenia usug Implementacja dyrektywy konsumenckiej CRD oraz nowelizacja k.c. w zakresie sprzeday

W 2014 r. zakoczone zostan prace nad projektem Ustawy o prawach konsumentw i o zmianie ustawy Kodeks cywilny, w ktrych bierze udzia take Prezes UOKiK. Projektowana regulacja ma na celu transpozycj Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z dnia 25 padziernika 2011 r. w sprawie praw konsumentw, regulujc kwesti umw zawieranych na odlego i poza lokalem przedsibiorcy, a take stworzenie spjnego systemu odpowiedzialnoci za jako rzeczy sprzedanej. Projekt przewiduje uchylenie ustawy o ochronie niektrych praw konsumentw oraz wczenie do Kodeksu cywilnego regulacji dotyczcych szczeglnych warunkw sprzeday konsumenckiej, co powinno ograniczy problemy konsumentw i przedsibiorcw wynikajce z umiejscowienia przepisw dotyczcych praw konsumentw w rnych aktach prawnych. Nowa ustawa zmierza take do ujednolicenia i doprecyzowania przepisw dotyczcych obowizkw informacyjnych cicych na przedsibiorcy (zarwno w przypadku umw zawieranych w lokalu przedsibiorcy, jak i poza nim) oraz regulacji dotyczcych
43

Aktualnie trwaj prac nad projektem rozporzdzenia w sprawie Programu konsumenckiego na lata 2014 2020, ktry wejdzie w ycie w 2014 r. 44 Komunikat Komisji z dnia 22 maja 2012 r. pt. Europejski program na rzecz konsumentw Zwikszanie zaufania i pobudzanie wzrostu gospodarczego tzw. Agenda Konsumencka.

52

odstpienia od umowy w przypadku zawarcia jej poza lokalem przedsibiorstwa lub na odlego prawo to bdzie przysugiwao konsumentowi przez 14 dni (obecnie 10). Przewiduje si rwnie, e konsument bdzie mia wiksz ni dotychczas swobod w reklamowaniu towaru po spenieniu okrelonych warunkw bdzie mg np. od razu odstpi od zawartej umowy. Prace nad zmianami tzw. dyrektywy turystycznej Wniosek dotyczcy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zorganizowanych podry i dostosowanych do indywidualnych potrzeb pakietw wakacyjnych zosta przedstawiony przez KE 9 lipca 2013 r. W okresie objtym niniejszym dokumentem wniosek bdzie przedmiotem prac w Parlamencie Europejskim i Radzie, gdzie na temat proponowanych zmian wypowiedz si rzdy pastw czonkowskich. Proponowana reforma ma na celu zapewnienie lepszej ochrony nie tylko konsumentom rezerwujcym zorganizowane wyjazdy wakacyjne, lecz take turystom indywidualnie konstruujcym pakiety wakacyjne dostosowane do swoich potrzeb. Projekt zakada m. in. bardziej rygorystyczne kontrole dopat do ceny wyjciowej pakietu, szerszy zakres uprawnie konsumenta w przypadku odstpienia od umowy, lepsze informacje dotyczce odpowiedzialnoci przedsibiorcy, szersze moliwoci dochodzenia roszcze. KE przewiduje, e dyrektywa powinna zosta przyjta w cigu dwch lat od przedstawienia wniosku. Dziaania legislacyjne w zakresie przepisw dotyczcych praw pasaerw Wniosek dotyczcy zmiany Rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiajcego wsplne zasady odszkodowania i pomocy dla pasaerw w przypadku odmowy przyjcia na pokad albo odwoania lub duego opnienia lotw oraz zmiany Rozporzdzenia Rady w sprawie odpowiedzialnoci przewonika lotniczego z tytuu przewozu pasaerw i ich bagau drog powietrzn zosta przedstawiony przez Komisj Europejsk 13 marca 2013 r. Projekt bdzie nastpnie przedmiotem prac w Parlamencie Europejskim i Radzie. W toku prac nad wnioskiem Komisji organem wiodcym bdzie Urzd Lotnictwa Cywilnego. Zaproponowane przepisy maj na celu wzmocnienie i rozszerzenie praw pasaerw linii lotniczych, zwaszcza prawa do informacji, opieki i zmiany planu podry w sytuacji, gdy pasaerowie utkn na lotnisku. Urzd Lotnictwa Cywilnego dy bdzie do dostosowania prawa lotniczego do rozporzdzenia jeszcze przed jego wejciem w ycie. Rozwaane s rwnie: zmiana trybu rozpatrywania skarg z administracyjnego na mediacyjny oraz wprowadzenie organu rozpatrujcego pozasdowo skargi pasaerw (w ramach mechanizmu alternatywnego rozstrzygania sporw), a take Komitetu ds. Praw Pasaerw. Zmiana niektrych ustaw dotyczcych praw pasaerw podrujcych drog morsk i wodn rdldow W MIiR kontynuowane bd take prace nad projektem Ustawy o zmianie niektrych ustaw dotyczcych praw pasaerw podrujcych drog morsk i wodn rdldow w celu zapewnienie wykonania postanowie Rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady o prawach pasaerw podrujcych drog morsk i drog wodn rdldow. Nowe regulacje zakadaj m. in. stworzenie centralnego organu egzekwowania przepisw dotyczcych pasaerw podrujcych drog morsk i wodn rdldow. Przewiduje si 53

take moliwo rozpatrywania skarg pasaerw przez jednego wskazanego przez rozporzdzenie Dyrektora Urzdu Morskiego i Dyrektora Urzdu eglugi rdldowej. Nowelizacja Prawa o szkolnictwie wyszym MNiSW przygotowuje obecnie nowelizacj Ustawy Prawo o szkolnictwie wyszym z dnia 27 lipca 2005 r., majcej na celu zwikszenie ochrony studentw. Przygotowywana reforma zakada m. in. wprowadzenie obowizkowego terminu na podpisywanie umw w sprawie warunkw odpatnoci zwizanych ze studiami oraz uniemoliwienie wprowadzenia nowych opat w czasie roku akademickiego. Dziaanie 2. Dziaania zmierzajce do poprawy jakoci, oznakowania, bezpieczestwa oraz skutecznej kontroli produktw wpywajce na zachowanie wysokiego poziomu ochrony konsumentw Pakiet dotyczcy bezpieczestwa produktw i nadzoru rynku 16 lutego 2013 r. Komisja Europejska przedstawia pakiet legislacyjny dotyczcy bezpieczestwa produktw i nadzoru rynku, w skad ktrego wchodz m.in. wniosek dotyczcy Rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie nadzoru rynku oraz wniosek dotyczcy Rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie bezpieczestwa produktw konsumpcyjnych. Projekt bdzie nastpnie przedmiotem prac w Parlamencie Europejskim i Radzie. W toku prac nad wnioskiem Komisji organem wiodcym w zakresie przepisw dotyczcych bezpieczestwa produktw bdzie Prezes UOKiK, wspierany przez Ministra Gospodarki. Natomiast w obszarze nadzoru rynku organem wiodcym jest Minister Gospodarki wsppracujcy z Prezesem UOKiK. Powysze projekty scalaj przepisy szeregu aktw prawodawstwa UE dotyczcych nadzoru rynku, ustanawiajc kompleksowe ramy nadzoru rynku w Unii. Celem nowych regulacji jest zwikszenie bezpieczestwa produktw konsumpcyjnych znajdujcych si w obrocie na jednolitym rynku i wzmocnienie nadzoru rynku w odniesieniu do produktw niespoywczych, w tym tych przywoonych z pastw trzecich. Reforma zakada m. in. dostosowanie oglnych obowizkw przedsibiorcw, wprowadzenie skuteczniejszych narzdzi egzekwowania bezpieczestwa produktw, udoskonalenie identyfikowalnoci produktw konsumpcyjnych w caym acuchu dostaw, poprawienie wsppracy w ramach UE. Przewiduje si, e nowe regulacje unijne zaczn obowizywa od 2015 r. Implementacja dyrektywy w sprawie sfaszowanych produktw leczniczych, nowelizacja ustawy Prawo farmaceutycznego, ustawy o wyrobach medycznych oraz ustawy o bezpieczestwie ywnoci i ywienia GIS, GIF i MZ bd kontynuoway prace nad nowelizacj ustawy Prawo farmaceutyczne. Projekt uwzgldnia bdzie zmiany wynikajce z koniecznoci wdroenia do polskiego porzdku prawnego postanowie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/62/UE zmieniajcej dyrektyw 2001/83/WE w sprawie wsplnotowego kodeksu odnoszcego si do produktw leczniczych stosowanych u ludzi w zakresie zapobiegania wprowadzaniu sfaszowanych produktw leczniczych do legalnego acucha dystrybucji. Nowelizacja zakada m. in. wzmocnienie nadzoru nad wytwarzaniem i obrotem produktami leczniczymi oraz wprowadzenie rejestru wytwrcw i importerw substancji czynnych. 54

Odnoszc si do okrelonych w ustawie Prawo farmaceutyczne kompetencji GIF w zakresie sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem przepisw tej ustawy, zwaszcza w zakresie reklamy produktw leczniczych, zasadne jest uzupenienie ich o uprawnienie do naoenia przez ten organ stosownej kary pieninej na podmiot naruszajcy przepisy w powyszym zakresie. Z uwagi na skal narusze oraz ich moliwe skutki (naruszenie interesu publicznego poprzez wprowadzenie konsumentw w bd co do wpywu produktw leczniczych na ich zdrowie), GIF powinien mie moliwo naoenia na naruszajcego kary pieninej w wysokoci do 10% przychodu osignitego w roku rozliczeniowym poprzedzajcym rok naoenia kary. Naley zwrci uwag na problem braku stosownych regulacji prawnych, ktre wprowadziyby ograniczenia odnoszce si do reklam wyrobw medycznych, analogicznie jak czyni to ustawa Prawo farmaceutyczne w odniesieniu do produktw leczniczych. Z uwagi na to, e postrzeganie spoeczne wyrobw medycznych oraz produktw leczniczych moe cechowa si zblionym stopniem zaufania, coraz czciej przedsibiorstwa farmaceutyczne wykorzystuj moliwo wprowadzenia do obrotu produktu z pogranicza jako wyrobu medycznego, a nie produktu leczniczego. Unikaj dziki temu ogranicze zwizanych z obrotem i reklam produktw leczniczych. Dlatego te naley rozway podjcie stosownych dziaa legislacyjnych odnoszcych si do objcia reklam wyrobw medycznych restrykcyjnymi wymogami, analogicznymi do wymogw odnoszcych si do reklam produktw leczniczych okrelonych w ustawie Prawo farmaceutyczne oraz rozporzdzeniu Ministra Zdrowia z dnia 21 listopada 2008 r. w sprawie reklamy produktw leczniczych (Dz. U. Nr 210, poz. 1327). Jednoczenie naley wyposay Prezesa URPL w kompetencje umoliwiajce skuteczn eliminacj z rynku sprzecznych z prawem reklam wyrobw medycznych, z uprawnieniem do nakazu natychmiastowego zaprzestania jej rozpowszechniania oraz do naoenia dotkliwych kar finansowych na podmiot je rozpowszechniajcy (proponuje si kar pienin w wysokoci do 10% przychodu osignitego w roku rozliczeniowym poprzedzajcym rok naoenia kary) na czele. Odnoszc si do okrelonych w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczestwie ywnoci i ywienia (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r., Nr 136, poz. 914 z pon. zm.) kompetencji GIS oraz organw Pastwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie sprawowania nadzoru nad przestrzeganiem przepisw tej ustawy w zakresie reklamy i oznaczania rodkw spoywczych (w tym suplementw diety), zasadne jest uzupenienie ich o uprawnienie do naoenia przez te organy stosownej kary pieninej na podmiot naruszajcy przepisy w powyszym zakresie. Z uwagi na skal narusze oraz ich moliwe skutki, organy te powinny mie moliwo naoenia na naruszajcego kary pieninej w wysokoci do 10% przychodu osignitego w roku rozliczeniowym poprzedzajcym rok naoenia kary. MZ dokona przegldu kompetencji GIS, GIF, Prezesa URPL, IJHARS oraz Pastwowej Inspekcji Sanitarnej w celu zapewnienia koordynacji dziaa ww. organw. Za nadzr nad obrotem i reklam rodkw spoywczych (w tym suplementw diety), wyrobw medycznych oraz produktw leczniczych odpowiadaj GIS, GIF, Prezes URPL, IJHARS oraz Pastwowa Inspekcja Sanitarna. Ilo organw odpowiedzialnych w poczeniu z licznymi przypadkami pojawiania si na rynku produktw, ktrych charakter w zakresie zakwalifikowania jako rodka spoywczego, wyrobu medycznego lub produktu leczniczego budzi wtpliwoci co do efektywnoci istniejcego systemu w przypadkach granicznych. W wyniku dokonanego przegldu konieczne moe by dokonanie zmian legislacyjnych w celu wzmocnienia ochrony konsumentw nabywajcych ww. produkty. 55

Nowelizacja Ustawy o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym M dostrzega z kolei potrzeb uchwalenia nowej, zwikszajcej moliwoci skadowania zuytego sprztu, Ustawy o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym z dnia 29 lipca 2005 r. Nowa ustawa, ktrej uchwalenie mogoby mie miejsce w 2014 r., miaaby umoliwia konsumentowi bezpatne pozostawienie maogabarytowego zuytego sprztu elektrycznego w sklepie sprzedajcym sprzt elektryczny o powierzchni co najmniej 400 m2, co nie wizaoby si z obowizkiem zakupienia nowego sprztu. Dziaanie 3. Dziaania zmierzajce do utworzenia nowych lub istniejcych instytucji prawnych w obszarze ochrony konsumentw Implementacja dyrektywy w sprawie ADR w sporach konsumenckich Krajowe dziaania legislacyjne w latach 2014-2018 obejm wdroenie do polskiego porzdku prawnego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporw konsumenckich oraz zmiany rozporzdzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE (dyrektywa w sprawie ADR w sporach konsumenckich). Celem dyrektywy jest stworzenie i zapewnienie konsumentom majcym miejsce zamieszkania na terenie UE dostpu do jednolitego systemu alternatywnego pozasdowego systemu rozstrzygania sporw midzy konsumentem a przedsibiorc, co powinno zwikszy efektywno dochodzenia roszcze i porednio przyczyni si do rozwoju handlu wewntrznego i transgranicznego. Dyrektywa zawiera wymogi, ktre speni musz jednostki ADR, aby zapewni skuteczno, uczciwo, niezaleno oraz przejrzysto dziaania, a take wyznacza nowe obowizki informacyjne dla przedsibiorcw. Organem wiodcym w zakresie implementacji ww. aktu bdzie Prezes UOKiK, ktry w trakcie wdraania dyrektywy bdzie prowadzi konsultacje zarwno z organizacjami konsumentw, jak i przedsibiorcw, dla ktrych przyjty model systemu ADR bdzie mia due praktyczne znaczenie. Implementacja ww. aktu bdzie rwnie wymagaa zaangaowania innych organw tworzcych system ochrony konsumentw. Przegld tzw. ustawy deweloperskiej Ustawa z dnia 16 wrzenia 2011 r. o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego (Dz. U. Nr 232, poz. 1377 dalej: ustawa deweloperska) wprowadza regulacje dotyczce zawierania przez deweloperw umw z nabywcami nieruchomoci na tzw. rynku pierwotnym. Przepisy ustawy deweloperskiej okrelaj rodki ochrony wpat dokonywanych przez nabywc, obowizki przedkontraktowe dewelopera, zasady i tryb zawierania umw deweloperskich, tre umowy deweloperskiej, prawa i obowizki stron umowy deweloperskiej oraz zasady postpowania ze rodkami nabywcy w przypadku upadoci dewelopera. Celem zapewnienia kontroli skutkw wprowadzenia przedmiotowych rozwiza dla podmiotw objtych t regulacj, ustawodawca w art. 40 ustawy deweloperskiej naoy na Rad Ministrw obowizek dokonania w terminie 2 lat od dnia wejcia jej w ycie przegldu funkcjonowania przepisw oraz przedoenia Sejmowi informacji o skutkach jej obowizywania wraz z propozycjami zmian. W ramach dziaa weryfikujcych poprawno Prezes UOKiK, jako organ administracji rzdowej waciwy w sprawach ochrony konkurencji i konsumentw, przeprowadzi 56 usprawnienia

dziaania majce na celu dokonanie analizy rynku deweloperskiego. Dziaania te stanowi element cyklicznie dokonywanych kontroli poszczeglnych bran. Gwnym celem przedmiotowej analizy byo wykrycie nieprawidowoci i wyeliminowanie z obrotu praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw oraz niedozwolonych postanowie wzorcw umownych stosowanych przez deweloperw w obrocie konsumenckim. Ponadto badanie miao na celu weryfikacj realizacji przez deweloperw obowizkw ustawowych naoonych na nich przepisami ustawy deweloperskiej. Przedmiotow kontrol objto niemal stu deweloperw dziaajcych na terenie kraju. Prezes UOKiK przedstawi raport z przedmiotowego badania. Prezes UOKiK prowadzi take rwnolegle badanie rynku budownictwa mieszkaniowego (rynku pierwotnego). Kwestiami poruszonymi w ramach przedmiotowego badania s przede wszystkim zagadnienia zwizane z wejciem w ycie przepisw ustawy deweloperskiej, w tym analiza zgaszanych przez badanych przedsibiorcw problemw zwizanych z realizacj obowizkw ustawowych, wskazanie obszarw, ktre wymagaj zmian legislacyjnych oraz przedstawienie ewentualnych propozycji zmian w tym zakresie. Dodatkowo, w ramach prowadzonego badania zostanie przeprowadzona analiza stanu konkurencji na rynku budownictwa mieszkaniowego oraz na rynku mieszkaniowych rachunkw powierniczych. Przedmiotowym badaniem objto ok. 1000 podmiotw zarwno deweloperw, jak i bankw. Prezes UOKiK przedstawi raport z przedmiotowego badania. Ponadto Prezes UOKiK przeprowadzi konsultacje z przedstawicielami bran objtych przepisami ustawy deweloperskiej, a wic z ubezpieczycielami, bankami oraz notariuszami, a take organizacjami konsumenckimi. Ich celem bdzie uzyskanie opinii ww. rodowisk branowych w zakresie funkcjonowania przepisw ustawy deweloperskiej w praktyce oraz ewentualnych zmian legislacyjnych. Prezes UOKiK przygotuje w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami projekt informacji wynikajcej z art. 40 ustawy deweloperskiej w celu przedoenia go do rozpatrzenia Radzie Ministrw. Zmiany w ustawie o kredycie konsumenckim Przepisy dyrektywy parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umw o kredyt konsumencki zostay wdroone do polskiego porzdku prawnego w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. Nr 126, poz. 715). Ustawa wesza w ycie w dniu 18 grudnia 2011 r. Urzd na bieco monitorowa wykonywanie ustawy, analizowa sygnay dotyczce wtpliwoci zwizanych z brzmieniem jej przepisw oraz prb o ich interpretacj. W okresie od marca do listopada 2012 r. UOKiK przeprowadzi badanie praktyki kredytodawcw (bankw, SKOK-w oraz innych podmiotw, udzielajcych kredytw konsumenckich) oraz stosowanych wzorcw umownych pod ktem nowej regulacji. Z przeprowadzonego badania przygotowano raport pt. Raport z kontroli przedsibiorcw udzielajcych kredytw konsumenckich w 2012 r. Celem przygotowania raportu bya nie tylko identyfikacja narusze, wystpujcych na rynku, ale rwnie identyfikacja problemw zwizanych z zastosowaniem nowych przepisw. W 2013 r. przygotowano ponadto raport pt. Raport opaty stosowane przez instytucje parabankowe. 57

Zgaszane przez rynek wtpliwoci, jak rwnie dowiadczenia wynikajce z monitorowania stosowania przepisw ustawy przez waciwe organy administracji wskazuj na potrzeb zmiany niektrych przepisw (np. poprzez doprecyzowanie niektrych definicji zawartych w ustawie, czy te zmian przepisu dotyczcego konsekwencji niedotrzymania warunkw kredytu w trakcie trwania umowy o kredyt odnawialny) w celu wyeliminowania ewentualnego ryzyka bdnej interpretacji przepisw ustawy. Prezes UOKiK dostrzega potrzeb zmiany przepisw ustawy o kredycie konsumenckim. W zwizku z tym przygotowane zostan zaoenia do ustawy o zmianie ustawy o kredycie konsumenckim. Zmiany w zakresie dziaalnoci kredytodawcw Parlament Europejski i Rada kontynuowa bd rwnie prace nad wnioskiem Komisji Europejskiej dotyczcym Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie umw o kredyt zwizanych z nieruchomociami mieszkalnymi oraz wnioskiem Komisji dotyczcym Rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie dokumentw zawierajcych kluczowe informacje, dotyczcych produktw inwestycyjnych. Z polskiej strony organem wiodcym w pracach nad oboma dokumentami jest Minister Finansw. Proponowane zmiany, majce na celu zwikszenie zaufania konsumentw do dziaalnoci kredytodawcw, zakadaj m. in. obowizek poinformowania klienta o wszystkich ryzykach zwizanych z produktem. Nowelizacja ustawy Prawo upadociowe i naprawcze MS przygotowuje zmian Ustawy Prawo upadociowe i naprawcze 45 z dnia 28 lutego 2003 r. w szczeglnoci obejmujc osoby fizyczne nieprowadzce dziaalnoci gospodarczej, oparte na zaoeniu, e postpowanie to ma zosta udronione i zmierza do uregulowania sytuacji ekonomicznej konsumenta w sposb, ktry umoliwi mu powrt do normalnego funkcjonowania w spoeczestwie (tzw. nowy start). Zakada si ograniczenie barier w dostpie do postpowania upadociowego w stosunku do osb fizycznych nieprowadzcych dziaalnoci gospodarczej oraz rozszerzenie krgu podmiotw, ktre bd mogy skorzysta z tego postpowania. Nowelizacja k.p.c. w zakresie zmian modelu postpowania w sprawach o uznanie postanowie wzorca umowy za niedozwolone MS prowadzi aktualnie prace legislacyjne dotyczce zmian w zakresie procedury uznawania postanowie wzorcw umowy za niedozwolone. Projektowane zmiany zmierzaj do zachowania sdowego trybu kontroli abuzywnoci, przy jednoczesnym wprowadzeniu szeregu mechanizmw, ktre usprawniyby funkcjonowanie SOKiK. Zastosowanie tych mechanizmw ma na celu z jednej strony ograniczenie liczby spraw trafiajcych do SOKiK, z drugiej za zapewnienie efektywnej kontroli systemu sprawowanej przez Prezesa UOKiK. Dziaanie 4. Inne dziaania majce wpyw na ochron konsumentw Prace nad projektem regulujcym moliwo dochodzenia roszcze w zwizku z naruszeniem zasad konkurencji

Aktualnie przewiduje si wydzielenie z Prawa upadociowego i naprawczego postpowania naprawczego i ujcie go w odrbnej regulacji tj. Prawie restrukturyzacyjnym.
45

58

Dziaania zwizane z ochron konsumentw stanowi czsto pochodn aktywnoci na polu ochrony konkurencji. Prawo ochrony konkurencji stosowa mona w dwch trybach: trybie publiczno- i prywatnoprawnym. Decyzje Prezesa UOKiK wydawane s w trybie publicznoprawnym. Organ antymonopolowy powinien jednak rozpatrywa przede wszystkim najpowaniejsze naruszenia konkurencji, wywierajce istotny negatywny wpyw na konkurencj na rynku. Tym samym zasadnym si wydaje si by moliwe byo take dochodzenie prawa konkurencji przez osoby indywidualne (przedsibiorcw, konsumentw). Podmioty te, poszkodowane w zwizku z zaistniaymi naruszeniami, powinny mie moliwo dochodzenia w trybie prywatnoprawnym wynikajcych z tych praktyk roszcze (uniewanienia kontraktu, nakazu zaprzestania narusze czy wreszcie odszkodowania). Tym samym, ze wzgldu na uzalenienie moliwoci dochodzenia roszcze przez konsumentw od uprzedniego wykazania naruszenia zasad konkurencji, zauwaalna jest tu wyrana synergia pomidzy ochron konsumentw a ochron konkurencji. W dniu 11 czerwca 2013 r. KE przyja Wniosek w sprawie Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie niektrych przepisw regulujcych dochodzenie roszcze odszkodowawczych z tytuu naruszenia prawa konkurencji Pastw Czonkowskich i Unii Europejskiej, objte przepisami prawa krajowego. 46 Wniosek ten ma za zadanie ujednolici zasady egzekwowania prawa konkurencji na drodze prywatnoprawnej, tak aby ofiary narusze prawa konkurencji w UE mogy w peni egzekwowa swoje prawo do dochodzenia roszcze oraz by dochodzenie roszcze na drodze prywatnoprawnej i publicznoprawnej byo wzajemnie skoordynowane. Powyszy dokument przekazany zosta do Parlamentu Europejskiego i Rady, gdzie trwaj obecnie prace nad ostatecznym ksztatem Dyrektywy. Obowizki, jakie przyj musz na siebie organy wadzy pastwowej w Polsce w zwizku z zwikszaniem roli prywatnoprawnego egzekwowania prawa konkurencji, zwizane s z trzema etapami prac nad nowymi regulacjami. Najpierw dziaanie to bdzie obejmowao zadania zwizane ze wspieraniem przyjcia dyrektywy UE i aktywnym udziaem w pracach nad jej ostatecznym ksztatem. Efektem prac na tym etapie bdzie przyjcie przepisw najlepiej odpowiadajcym krajowej specyfice tzn. skutecznie rozwizujcym problemy na rynku krajowym i dajcym konsumentom instrument sucy ochronie ich praw w przypadku naruszenia zasad konkurencji. Po przyjciu dyrektywy przez Parlament Europejski i Rad wadze krajowe zobowizane bd do dostosowania prawa polskiego do jej przepisw, co wiza si bdzie z przygotowaniem stosownych nowelizacji prawa. Prace nad rozporzdzeniem Ministra Gospodarki w sprawie zasad ksztatowania i kalkulacji taryf oraz rozlicze w obrocie paliwami gazowymi Kontynuowane bd rwnie prace nad Rozporzdzeniem Ministra Gospodarki w sprawie zasad ksztatowania i kalkulacji taryf oraz rozlicze w obrocie paliwami gazowymi, w ktrych udzia bierze rwnie URE. Celem aktu, w ktrym znajd si korzystne dla odbiorcw zapisy odnonie do ponoszonych przez nich opat, bdzie podniesienie standardw jakociowych.

46

COM(2013) 404.

59

Prace nad rozporzdzeniem wiadczenia udogodnie dla telekomunikacyjnych

w sprawie szczegowych wymaga dotyczcych osb niepenosprawnych przez dostawcw usug

MAiC prowadzi prace nad Rozporzdzeniem w sprawie szczegowych wymaga dotyczcych wiadczenia udogodnie dla osb niepenosprawnych przez dostawcw usug telekomunikacyjnych, ktrego celem jest wprowadzenie wikszych udogodnie dla osb niepenosprawnych. Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 6 Wskaniki Organ realizujcy dziaanie 2014 Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

MG jako organ wiodcy w Uczestnictwo w pracach nad pakietem obszarze nadzoru rynku, dyrektywy i rozporzdzenia, UOKiK jako organ dotyczcym bezpieczestwa produktw wiodcy w zakresie bezpieczestwa i nadzoru rynku produktw Uczestnictwo w pracach nad zmian Rozporzdzenia ustanawiajcego wsplne zasady odszkodowania i pomocy dla pasaerw w przypadku odmowy przyjcia na pokad albo odwoania lub ULC jako organ wiodcy duego opnienia lotw oraz zmiany Rozporzdzenia w sprawie odpowiedzialnoci przewonika lotniczego z tytuu przewozu pasaerw i ich bagau drog powietrzn Uczestnictwo w pracach nad zmian MSiT jako organ wiodcy dyrektywy turystycznej Uczestnictwo w pracach nad wnioskiem Komisji Europejskiej dotyczcym Dyrektywy w sprawie umw o kredyt zwizanych z nieruchomociami mieszkalnymi oraz wnioskiem Komisji MF jako organ wiodcy dotyczcym Rozporzdzenia w sprawie dokumentw zawierajcych kluczowe informacje, dotyczcych produktw inwestycyjnych Zmiany w zakresie dziaalnoci kredytodawcw MF Implementacja dyrektywy w sprawie UOKiK jako organ ADR wiodcy Implementacja dyrektywy CRD MS jako organ wiodcy, UOKiK Nowelizacja k.c. w zakresie sprzeday MS konsumenckiej Przegld tzw. ustawy deweloperskiej UOKiK, MIiR, MS, MF Zmiany w ustawie o kredycie konsumenckim Implementacja dyrektywy w sprawie sfaszowanych produktw leczniczych i nowelizacja Prawa farmaceutycznego UOKiK GIS, GIF, MZ

1 1 1 1 1 1 1

Zmiana niektrych ustaw dotyczcych praw pasaerw podrujcych drog MIiR jako organ wiodcy morsk i wodn rdldow Nowelizacja Ustawy o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym Nowelizacja wyszym Prawa o szkolnictwie M MNiSW 1 1

60

Zmiany w ustawie Prawo upadociowe i naprawcze

MS

Nowelizacja k.p.c. w zakresie zmian modelu postpowania w sprawach o MS jako organ wiodcy, uznanie postanowie wzorca umowy za UOKiK niedozwolone Prace nad rozporzdzeniem Ministra Gospodarki w sprawie zasad ksztatowania i kalkulacji taryf oraz rozlicze w obrocie paliwami gazowymi Prace nad rozporzdzeniem w sprawie szczegowych wymaga dotyczcych wiadczenia udogodnie dla osb niepenosprawnych przez dostawcw usug telekomunikacyjnych

MG

MAiC

Priorytet 7 Rozwj wsppracy midzynarodowej w zakresie ochrony konsumentw Dziaanie 1. Dziaania na arenie midzynarodowej w obszarze ochrony konsumentw Polska bierze aktywny udzia w pracach organizacji i innych cia midzynarodowych, ktrych przedmiotem zainteresowania jest ochrona konsumentw, zarwno na szczeblu krajowym, jak i midzynarodowym. Dziaalno na forum organizacji midzynarodowych jest niezbdnym elementem tworzenia skutecznej polityki ochrony konsumentw. Jest to szczeglnie istotne w kontekcie globalizacji i rozwoju gospodarki cyfrowej, ktre powoduj, e zagroenia dla konsumentw wykraczaj poza granice krajowe, a walka z nimi wymaga cisej wsppracy pomidzy rzdami poszczeglnych pastw. Niezwykle istotne znaczenie ma w tym kontekcie wsppraca na forum organizacji i cia midzynarodowych zajmujcych si kwestiami horyzontalnymi z zakresu ochrony konsumentw, jak Unia Europejska, Midzynarodowa Sie Ochrony Konsumentw (ICPEN International Consumer Protection and Enforcement Network) i Komitet Polityki Konsumenckiej OECD (Organisation for Economic Cooperation and Development). Dziaania podejmowane w ramach Unii Europejskiej obejmuj udzia w pracach grup komitetw roboczych Rady Unii Europejskiej oraz Komisji Europejskiej, w ramach ktrej Urzd wsppracuje w szczeglnoci z Dyrekcjami Generalnymi: ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentw, ds. Konkurencji, ds. Przedsibiorstw i Przemysu, ds. Spoeczestwa Informacyjnego i Mediw oraz ds. Rynku Wewntrznego i Usug. Przedstawiciele Kierownictwa UOKiK uczestnicz take w odbywajcych si na szczeblu dyrektorw generalnych spotkaniach Sieci Polityki Konsumenckiej (CPN Consumer Policy Network), podczas ktrych dyskutowane s najbardziej aktualne zagadnienia z zakresu polityki ochrony konsumentw. UOKiK bierze rwnie udzia w pracach Komitetu ds. wsppracy w dziedzinie ochrony konsumentw (CPC), powoanego na mocy rozporzdzenia 2006/2004/WE PE i Rady z dnia 27 padziernika 2004 r. w sprawie wsppracy midzy organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisw prawa w zakresie ochrony konsumentw. UOKiK jest jednolitym organem cznikowym, odpowiedzialnym za koordynacj stosowania ww. rozporzdzenia Polsce. W ramach CPC pastwa przekazuj sobie, za porednictwem 61

systemu CPC (CPCS - Consumer Protection Cooperation System), informacje w celu zwalczania narusze praw konsumenckich o charakterze transgranicznym. UOKiK ponadto bierze udzia w warsztatach i tematycznych grupach roboczych, a take w corocznym przegldzie stron internetowych (internet sweep) i w redagowaniu newslettera CPC. W celu ustanowienia i wdroenia skutecznych mechanizmw umoliwiajcych odpowiednie rozwizywanie spraw transgranicznych organy waciwe uczestnicz take we wsplnych dziaaniach w zakresie egzekwowania prawa na poziomie Unii Europejskiej oraz w programie wymiany ekspertw. UOKiK angauje si take w inne dziaania prowadzone na forum unijnym, takie jak Tablica wynikw dla rynkw konsumenckich, ktra od 2010 r. publikowana jest w dwch czciach: Tablica Wynikw Warunkw Konsumenckich (Consumer Conditions Scoreboard), ktra bada postp w integracji rynku detalicznego UE z punktu widzenia konsumentw, a take monitoruje popraw warunkw krajowych dla konsumentw; oraz Tablica Wynikw dla Rynkw Konsumenckich (Consumer Markets Scoreboard), ktra analizuje 51 konkretnych rynkw konsumenckich w caej UE w celu identyfikacji tych, ktre mog dziaa nieprawidowo z punktu widzenia konsumentw. Kolejnym wanym forum wsppracy midzynarodowej na rzecz ochrony konsumentw, o zasigu wykraczajcym poza kontynent europejski, jest skupiajca ponad 50 krajw Midzynarodowa Sie Ochrony Konsumentw (ICPEN), ktrej gwnym celem jest wymiana informacji na temat praktyk rynkowych o wymiarze transgranicznym, ktre mog mie negatywny wpyw na interesy konsumentw. UOKiK bierze aktywny udzia w organizowanych w ramach Sieci konferencjach i warsztatach (Best Practices Trainings), a take w innych realizowanych w jej ramach dziaaniach, takich jak coroczny Dzie Przeszukiwania Internetu (Internet Sweep Day) czy Miesic Zapobiegania Oszustwom (Fraud Prevention Month). Polska peni rwnie funkcj administratora strony internetowej ICPEN, aktywnie wsppracujc z kolejnymi krajami sprawujcymi przewodnictwo Sieci, i zapewniajc sprawn wymian informacji i rozwj nowych narzdzi komunikacji. W ramach wsplnego projektu realizowanego pod auspicjami ICPEN polscy konsumenci mog rwnie zgasza swoje skargi o charakterze transgranicznym (po polsku) przy uyciu strony internetowej www.econsumer.gov. Istotn platform wsppracy w zakresie ochrony sabszych uczestnikw rynku jest take Organizacja Wsppracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Prace dziaajcego w jej ramach Komitetu ds. Polityki Konsumenckiej, ktry skupia przedstawicieli centralnych organw ds. polityki ochrony konsumentw pastw czonkowskich, koncentruj si na promocji wsppracy pomidzy pastwami czonkowskimi OECD oraz implementacji rekomendacji prawnych w zakresie ochrony konsumentw. Poza organizacjami zajmujcymi si kwestiami horyzontalnymi z zakresu ochrony konsumentw, Polska angauje si rwnie w prace na forach koncentrujcych swoje dziaania na wszych obszarach, ktre maj wpyw na sytuacj konsumentw, ich pozycj na rynku, poziom bezpieczestwa i ochrony. UOKiK aktywnie uczestniczy w pracach organizacji midzynarodowej PROSAFE (Product Safety Enforcement Forum of Europe), ktrej misj jest wzmocnienie nadzoru rynku w zakresie bezpieczestwa produktw oraz usug poprzez uatwienie wsppracy organw monitorujcych na terenie Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Jej gwnym celem jest uatwienie wymiany pogldw i informacji oraz dzielenie si dowiadczeniami i 62

dobrymi praktykami zwizanymi z nadzorem rynku oraz bezpieczestwem produktw i usug. W ostatnich latach wymiar dziaa PROSAFE nabra globalnego charakteru dziki zaangaowaniu w aktywno ICPSC (International Consumer Product Safety Caucus), platformy powstaej w celu uatwienia wymiany informacji w kwestiach dotyczcych bezpieczestwa produktw konsumenckich, ktrej uczestnikami s przedstawiciele wybranych pastw Azji, Australazji, Ameryki Pnocnej i Poudniowej. Gwny Inspektorat Jakoci Handlowej Artykuw Rolno-Spoywczych (GIJHARS) z kolei bdzie kontynuowa wspprac z agencjami wyspecjalizowanymi Organizacji Narodw Zjednoczonych: Organizacja Narodw Zjednoczonych do spraw Wyywienia i Rolnictwa (FAO - Food and Agriculture Organization of the United Nations) i wiatow Organizacj Zdrowia (WHO - World Health Organization). GIJHARS peni rol Punktu Kontaktowego Komisji Kodeksu ywnociowego FAO/WHO. W zwizku z powysz rol, inspekcja bdzie podejmowaa dziaania zwizane z bezpieczestwem ywnoci, ochron zdrowia konsumentw oraz zapewnieniem uczciwych praktyk w handlu ywnoci. Urzd Lotnictwa Cywilnego (ULC) bdzie wsppracowa z Midzynarodowym Zrzeszeniem Przewonikw Powietrznych (IATA - International Air Transport Association) skupiajcym linie lotnicze z caego wiata, ktre wspiera przemys lotniczy w sprawach zapewnienia uczciwej konkurencji oraz jednorodnoci cen biletw. ULC bdzie podejmowa wsplne dziaania wraz z IATA w celu wykorzystania systemu BSP (Billing and Settlement Plan) do gwarantowania pasaerom zwrotu patnoci za bilet zanim przewonik ogosi niewypacalno. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (GIODO) bdzie realizowa program partnerski w ramach Programu Leonardo da Vinci (LdV) pt. Zwikszanie wiadomoci w zakresie ochrony danych wrd pracownikw zatrudnionych w krajach UE. Projekt bdzie realizowany we wsppracy z Chorwack Agencj Ochrony Danych Osobowych, Czeskim Urzdem Ochrony Danych Osobowych oraz Bugarsk Komisj Ochrony Danych Osobowych. Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 7 Wskaniki
Uczestnictwo w pracach na forum Rady UE oraz Komisji Europejskiej Wsppraca multilateralna na forum organizacji zajmujcych si kwestiami horyzontalnymi z zakresu ochrony konsumentw (ICPEN, OECD) Wsppraca na forach zajmujcych si obszarami, ktre maj wpyw na sytuacj konsumentw na rynku, poziom ich bezpieczestwa i ochrony (PROSAFE, IATA, Program Leonardo da Vinci, FAO, WHO)

Organ realizujcy dziaanie 2014

UOKiK 100%

Termin realizacji/liczba 2015

100%

2016
100%

2017
100%

2018
100%

UOKiK

100%

100%

100%

100%

100%

UOKiK, ULC, GIODO, GIJHARS

75%

75%

75%

75%

75%

IV Priorytety sektorowe o szczeglnym znaczeniu dla ochrony konsumentw Priorytety sektorowe grupuj dziaania dotyczce ochrony konsumentw w poszczeglnych sektorach. W ocenie Rzdu RP wymagaj one szczeglnej uwagi organw administracji, a take szeregu dedykowanych im dziaa ze wzgldu na swoj wag dla utrzymania 63

wysokiego poziomu ochrony konsumentw, przy uwzgldnieniu dziaa majcych wpyw na rozwj polskiej gospodarki, na ktry istotne znaczenie maj take dziaania w obszarze ochrony konkurencji.

Sektory, ktrym powicona jest ta cz dokumentu, zostay wytypowane w oparciu o wyniki przeprowadzonej diagnozy 47. Przy wyborze priorytetw sektorowych istotne znaczenie miay take wyniki bada rynku, bada socjologicznych przeprowadzanych przez UOKiK jak rwnie pozostae organy wchodzce w skad systemu ochrony konsumentw z uwzgldnieniem inicjatyw planowanych i podejmowanych na szczeblu unijnym. Identyfikacja istotnych obszarw priorytetowych wynikaa take z planowanych dziaa legislacyjnych majcych wpyw na funkcjonowanie poszczeglnych rynkw, a take przewidywanych dziaa w obszarze ochrony konkurencji okrelonych przez Rzd w Polityce konkurencji na lata 2014-2018. W ocenie Rzdu wanym jest bowiem, aby majc wiadomo zmian na poszczeglnych obszarach rynku, ktrych efekt moe wpyn na sytuacj konsumentw, a take uwzgldniajc ich obawy i moliwe zagroenia, ktre mog wystpi, ju na etapie Polityki przewidziany zosta zestaw dziaa, ktre zminimalizuj ryzyko niepewnoci konsumentw na rynku, a tym samym wpyn na utrzymanie akceptowalnego poziomu zaufania do niego. Jednoczenie zdefiniowanie dziaa oraz odpowiedzialnych za nie organw usprawni proces wdroeniowy zwizany z wprowadzaniem nowych regulacji prawnych, a take uprzedzi ewentualne wystpienie negatywnych efektw zmian na wci ewoluujcych rynkach, na ktrych przewidywane jest pojawienie si nowych produktw i usug. W ocenie Rzdu dziaania organw administracji powinny zmierza do przygotowania konsumentw i przedsibiorcw na tego typu zmiany. Priorytet 1 Zwikszenie bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw na rynku usug finansowych W ramach tego priorytetu przede wszystkim realizowane bd dziaania prowadzce do kontroli podmiotw dziaajcych na rynku finansowym pod ktem rzetelnoci oferowania i sprzeday produktw inwestycyjnych. W ostatnich latach nastpi wzrost liczby produktw o charakterze inwestycyjnym, o rnym stopniu skomplikowania, oferowanych coraz czciej nieprofesjonalnym uczestnikom rynku usug finansowych. Produkty te oferowane s przez rne podmioty (banki, zakady ubezpiecze, porednikw finansowych). Dziaanie to powinno obejmowa zadania zwizane z badaniem konstrukcji takich produktw, jak rwnie sposobem ich dystrybucji. Prowadzone badania potwierdzaj, e konsumenci usug finansowych oceniaj sektor finansowy jako jeden z najmniej przyjaznych, gdzie jednoczenie najrzadziej dochodz swoich praw. Dlatego podjcie dziaa w tym obszarze wydaje si szczeglnie uzasadnione. Prezes UOKiK podejmowa dziaania wobec przedsibiorcw w zwizku z praktykami polegajcymi na nierzetelnym przekazywaniu konsumentom informacji o warunkach przystpienia do grupowego ubezpieczenia na ycie i doycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitaowym, w szczeglnoci w zakresie ryzyka zwizanego z dan inwestycj.
47

Por. pkt 1, Diagnoza

64

Prowadzone postpowania miay na celu eliminacj nieprawidowoci zidentyfikowanych w szczeglnoci przy oferowaniu tego typu produktw. Podejmowane dziaania byy reakcj na praktyki przedsibiorcw, ktre ju miay miejsce. I cho wydawane przez Prezesa UOKiK decyzje maj rwnie charakter prewencyjny, a wic zapobiegaj, aby podobne sytuacje w przyszoci nie zaistniay, to jednak konieczne jest rwnie podjcie krokw majcych na celu stworzenie mechanizmw w zakresie ochrony konsumentw na etapie przedkontraktowym, w momencie podejmowania przez nich decyzji o wyborze danej oferty. W ocenie Rzdu RP, z uwagi na due ryzyko skutkw narusze po stronie konsumentw ten obszar aktywnoci przedsibiorcw wymaga szczeglnego zainteresowania. Ponadto, wobec dostrzeganych problemw zwizanych z brakiem penej i kompleksowej regulacji zapewniajcej wystarczajcy poziom ochrony interesw konsumentw w odniesieniu do produktw ubezpieczeniowych (przede wszystkim ubezpieczenia na cudzy rachunek, w tym ubezpieczenia stanowice skadnik produktw inwestycyjnych), a take nieuregulowanego prawnie sposobu prowadzenia procesu reklamacyjnego planowany jest przegld obecnie obowizujcej legislacji w tym zakresie oraz ocena zasadnoci wprowadzenia zmian w obowizujcych przepisach dotyczcych ubezpiecze. W ramach tego priorytetu przewidziane zostay nastpujce dziaania: Dziaanie 1 Monitorowanie rynku, zachowa przedsibiorcw oferujcych produkty inwestycyjne, przede wszystkim ubezpieczenia na ycie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitaowymi. Realizujc powysze dziaanie UOKiK oraz KNF, w ramach swoich kompetencji bd bada praktyki przedsibiorcw oferujcych produkty inwestycyjne zarwno na etapie przedkontraktowym, jak i wykonywania umowy pod ktem nieprawidowoci uzasadniajcych podjcie dziaa przewidzianych w obowizujcych przepisach. Dziaanie 2 Ocena - przy dokonywaniu oceny nadzorczej m.in. przyjcia zasad okrelonych w Rekomendacji dobrych praktyk informacyjnych dotyczcych ubezpiecze na ycie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitaowymi dokumencie samoregulacji rynku ubezpiecze (KNF) oraz Rekomendacji U dotyczcej dobrych praktyk w zakresie bancassurance (KNF) W ramach tego dziaania KNF bdzie monitorowa zakres dostosowanie si przedsibiorcw do pierwszej z Rekomendacji oraz - po przyjciu drugiej z ww. Rekomendacji, przygotowanej przez KNF - bdzie monitorowa realizacj zawartych w niej zalece skierowanych do bankw. Dziaanie 3 Badanie wzorcw umw, dziaa przedsibiorcw zwizanych z oferowaniem usug finansowych, identyfikacja narusze interesw konsumentw w powyszym zakresie. W ramach powyszego dziaania UOKiK bdzie analizowa oferowane przez przedsibiorcw wzorce umw dotyczce usug finansowych oraz wystosowywa powdztwa o uznanie postanowie wzorcw umw za niedozwolone, a w przypadku stwierdzenia, e przedsibiorca stosuje postanowienia wpisane do prowadzonego przez Prezesa UOKiK rejestru postanowie wzorcw umw uznanych za niedozwolone, bdzie prowadzi 65

postpowania w sprawie naruszenia zbiorowych interesw konsumentw. Prezes Urzdu bdzie bada w szczeglnoci rzetelno przekazw reklamowych ubezpiecze na ycie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitaowymi, zwaszcza pod ktem przekazywania informacji o moliwych do osignicia zyskach oraz ryzyku zwizanych z produktem. Dziaanie 4 Prowadzenie dziaalnoci edukacyjnej i informacyjnej dotyczcej ubezpiecze na ycie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitaowymi. W ramach tego dziaania, planowana jest m.in. publikacja raportu dotyczcego dziaa przedsibiorcw oferujcych produkty ubezpieczeniowe z ubezpieczeniowym funduszem kapitaowym. Celem raportu bdzie identyfikacja narusze przy oferowaniu tych produktw, a take zwikszenie wiadomoci konsumentw tych usug. Dziaanie 5 Przegld obecnie istniejcych uregulowa, ocena ewentualnej zasadnoci wprowadzenia zmian w obowizujcych przepisach dotyczcych ubezpiecze oraz aktywny udzia w procesie legislacyjnym dotyczcym wprowadzenia ewentualnych regulacji w tym zakresie /obecnie brak dostatecznych regulacji/ oraz zmian w przepisach ju obowizujcych. Obszar A W ostatnich latach do UOKiK oraz innych instytucji zajmujcych si ochron konsumentw w sektorze usug finansowym wpywaj liczne skargi konsumentw dotyczce nierzetelnego przekazywania informacji o warunkach przystpienia do grupowego ubezpieczenia na ycie i doycie z ubezpieczeniowym funduszem kapitaowym, w szczeglnoci w zakresie ryzyka zwizanego z dan inwestycj. Odpowiedzi na te sygnay s podejmowane przez Prezesa UOKiK dziaania w postaci postpowa wyjaniajcych oraz postpowa w sprawach praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw, przedmiotem ktrych jest badanie czy w momencie oferowania przez banki oraz porednikw finansowych przystpienia do grupowych ubezpiecze na ycie i doycie poczonych z ubezpieczeniowymi funduszami kapitaowymi, konsumentom przekazywane byy informacje, ktre mogy wprowadza ich w bd w zakresie ryzyka i korzyci (zyskw jakie s zwizane z zainwestowaniem rodkw pieninych w te produkty) oraz innych cech przedmiotowych instrumentw finansowych. Podejmowane przez Prezesa UOKiK dziaania s reakcj na praktyki przedsibiorcw, ktre ju miay miejsce. I cho wydawane przez Prezesa Urzdu decyzje maj rwnie charakter prewencyjny, a wic zapobiegaj, aby podobne sytuacje w przyszoci nie zaistniay, to jednak konieczne jest podjcie krokw majcych na celu stworzenie mechanizmw w zakresie ochrony konsumentw na etapie przedkontraktowym, w momencie podejmowania przez konsumentw decyzji co do tego czy dan umow zawrze. Za priorytet uzna naley podjcie dziaa w celu zapewnienia konsumentom rzetelnej i penej informacji o produkcie finansowym (pozwalajcej na zrozumienie charakteru oraz ryzyka z nim zwizanego z usug inwestycyjn). Majc na uwadze to, e obecne przepisy nie zapewniaj stosownej ochrony wszystkim uczestnikom rynku usug inwestycyjnych nieodzowne jest podjcie stosownych dziaa legislacyjnych w tym zakresie. Naley zatem dokona ww. przegldu odpowiednich aktw prawnych i w sytuacji zidentyfikowania takiej potrzeby rozway wprowadzenie zmian legislacyjnych, polegajcych na: 66

1. zmianie ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o dziaalnoci ubezpieczeniowej w zakresie regulacji specyficznych ubezpiecze strukturyzowanych, ktre charakteryzuj si wyranym celem inwestycyjnym; 2. wprowadzeniu w procesie sprzeday produktw ubezpieczeniowych z elementem inwestycyjnym obowizku badania potrzeb klienta (zmiany w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o dziaalnoci ubezpieczeniowej oraz w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o porednictwie ubezpieczeniowym). Obszar B W ostatnich latach upowszechni si model ubezpieczenia, w ktrym przedsibiorca (np. bank) wystpuje w roli ubezpieczajcego za klienci przystpujcy do umowy ubezpieczenia maj status osb ubezpieczonych. Wybr takiej konstrukcji prawnej ma istotne znaczenie z punktu widzenia interesw konsumentw usug finansowych. Obowizujce przepisy prawa zawieraj bardzo ograniczone regulacje odnoszce si do tej specyficznej formy umowy ubezpieczenia. Analiza wspomnianych regulacji wskazuje, i osoba ubezpieczona (ktra nie jest stron umowy ubezpieczenia) nie jest objta w tym obszarze wystarczajc ochron. W szczeglnoci wzrosa liczba sygnaw, wskazujcych na rnego rodzaju nieprawidowoci w zakresie oferowania przez podmioty dziaajce na rynku finansowym produktw o charakterze inwestycyjnym (w tym rwnie konstruowanych w oparciu o umow ubezpieczenia na ycie). Ze wzgldu na powysze naley przeprowadzi analiz zasadnoci podjcia prac legislacyjnych, majcych na celu wzmocnienie pozycji konsumentw usug ubezpieczeniowych. W tym obszarze w szczeglnoci naley rozway zmiany legislacyjne w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o dziaalnoci ubezpieczeniowej oraz w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny w zakresie wzmocnienia praw osb ubezpieczonych w ubezpieczeniach zawieranych na cudzy rachunek (w tym w tzw. ubezpieczeniach grupowych). Obszar C Wtpliwoci wci budz dziaania podmiotw, dziaajcych na rynku usug finansowych, w szczeglnoci w zakresie oferowania konsumentom produktw inwestycyjnych. Konsumenci niezadowoleni z produktu, ktry czsto nie jest dostosowany do ich potrzeb, podejmuj prby wycofania si z umowy. Czsto nie mog jednak liczy na zajcie przez przedsibiorc stanowiska w rozsdnym terminie. Przepisy nie nakadaj na podmioty dziaajce na rynku finansowym adnych wymogw dotyczcych sposobu prowadzenia postpowania reklamacyjnego, w szczeglnoci terminw odpowiedzi na reklamacje. Na tle innych przepisw, zwaszcza te wiadczone przez banki i zakady ubezpiecze, dysponujce odpowiednim zapleczem finansowym i organizacyjnym, stanowi wyjtek dla ktrego trudno znale uzasadnienie. W odczuciu spoecznym sytuacja taka moe by odbierana jako szczeglne uprzywilejowanie podmiotw dziaajcych na rynku finansowym, w szczeglnoci bankw i zakadw ubezpiecze. W zwizku z tym podjte zostan dziaania majce na celu wprowadzenie regulacji wskazujcej termin rozpatrzenia reklamacji oraz domniemanie, e brak ustosunkowania si do reklamacji rwnoznaczny jest z jej uznaniem, jak rwnie wymogi, jakie spenia powinna odpowied przedsibiorcy. Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 1 67

Wskaniki

Organ realizujcy dziaanie 2014

1

Termin realizacji/liczba 2015

1

2016
1

2017
1

2018
1

Ocena przyjcia zasad okrelonych w KNF rekomendacjach Prowadzenie postpowa wyjaniajcych, w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do UOKiK SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone w celu eliminacji stwierdzonych narusze Prowadzenie dziaalnoci edukacyjnej i NBP, KNF, UOKiK informacyjnej Przegld obecnie istniejcych regulacji, rozwaenie zasadnoci wprowadzenia MS, MF, UOKiK, KNF, RU zmian, aktywny udzia w procesie legislacyjnym Wprowadzenie terminu rozpatrzenia reklamacji oraz domniemania, e brak ustosunkowania si do reklamacji MF rwnoznaczny jest z jej uznaniem, jak rwnie wymogw jakie spenia powinna odpowied przedsibiorcy

20

20

20

20

20

33%

33%

33%

100%

100%

100%

100%

100%

Priorytet 2 Rozwj ochrony konsumentw w sektorze usug cznoci elektronicznej, usug online 48 oraz usug pocztowych Dokumenty strategiczne na poziomie Unii Europejskiej, m.in. Europejska Agenda Cyfrowa, zakadaj maksymalne wykorzystanie ekonomicznego i spoecznego potencjau technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz denie do powstania jednolitego rynku usug cyfrowych w UE. Wskazuje si, e sektor ten odpowiada bezporednio za 5 % europejskiego PKB, a jego warto rynkowa wynosi 660 mld EUR rocznie. 49 W Polsce czna warto rynku telekomunikacyjnego w 2012 r. wynosia 41,7 mld z. 50 Dane z polskiego rynku usug telekomunikacyjnych potwierdzaj stay wzrost liczby uytkownikw tego sektora usug. W telefonii ruchomej liczba abonentw (cznie z uytkownikami) wedug stanu na koniec 2012 r. wynosia 54,3 mln i bya o 7,1% wiksza ni w kocu 2011 r. Na 100 mieszkacw przypadao 140,9 abonentw (w 2011 r. 131,5), co plasuje Polsk na poziomie redniej dla 27 krajw Unii Europejskiej (wskanik 130). Jeeli chodzi o usugi szerokopasmowego dostpu do sieci Internet, na koniec 2012 r. korzystao z nich ponad 11,4 mln uytkownikw, tj. o ok. 14% wicej ni w kocu 2011 r. Na koniec 2012 r. zanotowano ok. 7,4 mln uytkownikw posiadajcych dostp stacjonarny do Internetu, tj. ok. 12% wicej w porwnaniu ze stanem w kocu 2011 r. 51 Dynamicznie rozwija si segment transmisji

48

Usugi wiadczone na odlego, drog elektroniczn, na dane konsumenta i za wynagrodzeniem; obejmuj handel elektroniczny towarami oraz usugami [podobnie w dokumencie COM(2011) 942 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Spoecznego i Komitetu Regionw Spjne ramy na rzecz wzmocnienia zaufania na jednolitym rynku cyfrowym handlu elektronicznego i usug online, str. 2] 49 COM(2010) 245 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu EkonomicznoSpoecznego i Komitetu Regionw Europejska Agenda Cyfrowa, str. 3-4 50 UKE, Raport o stanie rynku telekomunikacyjnego w Polsce w 2012 roku, czerwiec 2013 r., str. 3 51 GUS, czno. Wyniki dziaalnoci w 2012 r., Warszawa 2013, str. 28-29

68

danych przy wykorzystaniu telefonw komrkowych. W 2012 r. nastpi wzrost przychodw z tej usugi o 23% w stosunku do roku poprzedniego. 52 Zakadany dalszy rozwj i wzrost znaczenia rynku usug cznoci elektronicznej uzasadnia wskazanie tej dziedziny gospodarki wrd priorytetw sektorowych w zakresie ochrony konsumentw. Nie bez znaczenia dla potrzeby ochrony interesw konsumentw w tym sektorze pozostaje postpujca konwergencja usug cznoci elektronicznej oznaczajca stopniowe czenie si tradycyjnych usug komunikacyjnych i internetu. Przykadowo przewiduje si, e do 2016 r. wikszo gospodarstw domowych w UE bdzie wyposaona w telewizor z internetem (na koniec 2012 r. takich gospodarstw byo 40,4 mln), a wikszo ruchu w internecie bdzie generowana przez materiay video przekazywane gwnie za porednictwem Wi-Fi i urzdze przenonych. 53 Spowoduje to z pewnoci rozwj nowych usug dla konsumentw. Nie mona jednak wykluczy pojawienia si nowych zagroe dla konsumentw w tej dziedzinie. Naley rwnie podkreli synergi Polityki Konkurencji i Polityki Konsumenckiej w sektorze telekomunikacyjnym. Polityka regulacyjna w tym sektorze zakada osignicie ambitnych celw w zakresie dostpnoci usug szybkiego szerokopasmowego internetu oraz tworzenia warunkw rynkowych umoliwiajcych rozwj nowych technologii (szerzej na ten temat w Polityce Konkurencji na lata 2014-2018). Rynek usug on-line wskazywany jest jako segment gospodarki o najwikszym potencjale, jeeli chodzi o korzyci zwizane z wydajnoci, dostpem do zrnicowanej oferty, dostpnoci, praktycznoci i innowacyjnoci. 54 W obrocie konsumenckim handel elektroniczny moe zapewni konsumentom korzyci w postaci niszych cen, wikszego wyboru i wyszej jakoci produktw. Internet stwarza ponadto wiksze moliwoci w zakresie porwnywania ofert oraz rozwoju handlu transgranicznego. Jednoczenie zwraca si uwag, e wyzwanie w tym obszarze stanowi dostosowanie tradycyjnej dziaalnoci gospodarczej oraz regulujcych j przepisw do zmian, ktre powoduj zacieranie si granic na przykad midzy handlem w sklepie a handlem elektronicznym lub midzy mediami tradycyjnymi a komunikacj internetow. 55 Zachodzce procesy w dziedzinie handlu elektronicznego mog rwnie powodowa konieczno dokonania przegldu obowizujcych przepisw prawa, ktrych zasadno lub skuteczno zostaaby zakwestionowana np. w zwizku z rozwojem technologicznym. Ponadto, uwzgldniajc dane przedstawione w diagnozie 56, dotyczce wzrostu tego rynku uzasadnione jest wskazanie tej dziedziny gospodarki wrd priorytetw sektorowych w zakresie ochrony konsumentw. Rynek usug pocztowych podlega w ostatnich latach istotnym procesom liberalizacyjnym (szerzej na ten temat w Polityce Konkurencji na lata 2014-2018). Wrd konsumentw rynek pocztowy postrzegany jest jako przyjazny, to znaczy taki, w obrbie ktrego konsumenci doskonale orientuj si w swoich prawach i obowizkach sprzedawcy. 57 Naley jednak zwrci uwag, e aktualnie istniejce moliwoci wchodzenia na ten rynek nowych dostawcw usug pocztowych, w szczeglnoci w obszarach dotychczas zastrzeonych.
UKE, Raport o stanie rynku telekomunikacyjnego w Polsce w 2012 roku, czerwiec 2013 r., str. 3 COM(2013) 231 Zielona Ksiga Przygotowanie do nadejcia w peni zintegrowanych mediw audowizualnych: wzrost gospodarczy, twrczo i wartoci, str. 3-4 54 COM(2011) 942, str. 4 55 COM(2011) 942, str. 2
53 52

56
57

UOKiK, Wyniki badania Znajomo praw konsumenckich oraz analiza barier utrudniajcych konsumentom bezpieczne i satysfakcjonujce uczestnictwo w rynku, 2013 r.

Cz II, diagnoza, str. 11

69

Wskazuje si przy tym na zbytnie rozdrobnienie rynku pocztowego oraz brak przygotowania nowych podmiotw do zapewnienia waciwego poziomu ochrony przesyek pocztowych. 58 Powysze moe mie wpyw na poziom ochrony konsumentw, co uzasadnia wskazanie tej dziedziny gospodarki wrd priorytetw sektorowych w zakresie ochrony konsumentw. Dziaanie 1 Monitoring i identyfikacja ewentualnych narusze praw i interesw konsumentw w sektorze usug cznoci elektronicznej, usug on-line oraz usug pocztowych Naley w sposb cigy monitorowa i identyfikowa ewentualne zagroenia lub naruszenia praw i interesw konsumentw w sektorze usug cznoci elektronicznej, usug on-line oraz usug pocztowych, z uwzgldnieniem pojawiajcych si na tym rynku w przyszoci nowych usug i technologii. W tym zakresie naley zwrci uwag przede wszystkim na dynamiczny rozwj polskiego rynku e-commerce. Na przestrzeni lat 2007-2012 przyrost liczby sklepw internetowych ksztatowa si na poziomie od 1303 do 1735 nowych sklepw internetowych rocznie. 59 Taka dynamika rozwoju rynku niesie due wyzwanie dla zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony konsumentw, a co za tym idzie budowania zaufania konsumentw. W takiej bowiem sytuacji jednostkowe naruszenia przez przedsibiorcw praw konsumentw nie powoduj istotnych strat po stronie konsumentw, co jednak w skali caego sektora moe powodowa brak zaufania konsumentw do handlu elektronicznego. Ponadto, naley obserwowa tendencj, zwaszcza w obszarze usug on-line, do rejestrowania przez przedsibiorcw dziaalnoci gospodarczej poza obszarem Unii Europejskiej, a nastpnie jej kierowania do konsumentw z UE, co moe utrudnia skuteczne egzekwowanie praw konsumentw. W razie potrzeby naley rozwaa podejmowanie w tym zakresie dziaa edukacyjnych skierowanych do konsumentw, wskazujcych za zagroenia z dokonywaniem zakupw internetowych u takich przedsibiorcw oraz podejmowa wspprac z waciwymi organami na poziomie krajowym i midzynarodowym. Jak wskazano bowiem w dokumencie COM(2012) 225, Unia Europejska bdzie wsppracowa ze swoimi gwnymi partnerami w kwestii przestrzegania podstawowych zasad ochrony konsumenta, a Komisja Europejska bdzie koordynowa dziaania z pastwami trzecimi, ktrych problem ten dotyczy w najwikszym stopniu, oraz z gwnymi organizacjami midzynarodowymi (np. z OECD, ONZ i WTO). 60 Naley rwnie kontynuowa, jako jeden ze sposobw identyfikowania narusze praw konsumentw, opracowywanie przez Prezesa UOKiK raportw z kontroli wzorcw umowy stosowanych przez przedsibiorcw dziaajcych w sektorze cznoci elektronicznej, usug on-line oraz usug pocztowych, z ewentualnym uwzgldnieniem wzorcw dotyczcych pojawiajcych si na tym rynku w przyszoci nowych usug i technologii. Z kolei w ramach dziaa Prezesa UKE przydatnym narzdziem monitoringu rynku usug telekomunikacyjnych jest coroczne prezentowanie wynikw bada dotyczcych korzystania przez abonentw z usug telekomunikacyjnych. Ponadto, UKE stale monitoruje rynek

UKE, Strategia regulacyjna do roku 2015, str. 6 Raport eHandel Polska 2012 60 COM(2012) 225 Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu EkonomicznoSpoecznego i Komitetu Regionw Europejski program na rzecz konsumentw Zwikszenie zaufania i pobudzanie wzrostu gospodarczego, str. 13
59

58

70

urzdze telekomunikacyjnych, kontrolujc czy oferowane wyroby speniaj prawne i techniczne wymagania, dziki ktrym uytkownicy mog z nich bezpiecznie korzysta. Monitorujc zagroenia dla uytkownikw usug wiadczonych drog elektroniczn, w szczeglnoci zwizane z przesyaniem niezamwionej informacji handlowej drog elektroniczn, Prezes UKE opracuje polityk antyspamow, ktrej gwnym celem bd: i) przegld obowizujcych przepisw prawa krajowego i midzynarodowego w zakresie zwalczania spamu i przedstawienie propozycji zmian legislacyjnych; ii) prowadzenie aktywnych dziaa w ramach polityki informacyjno-edukacyjnej dla konsumentw z zakresu ochrony przed spamem; iii) podjcie dialogu i wsppracy z organizacjami konsumenckimi, podmiotami z brany w zakresie ksztatowania podanych praktyk stosowania przez dostawcw usug dostpu do sieci Internet w kwestii zwikszania poziomu wiadomoci konsumentw na temat prawnych moliwoci walki ze spamem oraz metod zapewniania ochrony przed otrzymaniem spamu. Zakada si biec wymian informacji i dowiadcze dotyczcych monitoringu rynku usug cznoci elektronicznej midzy UOKiK, UKE, GIODO, KRRiT. Dziaanie 2 Eliminacja z rynku stwierdzonych nieprawidowoci poprzez: prowadzenie postpowa w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone (UOKiK) oraz prowadzenie postpowa kontrolnych dotyczcych przestrzegania przepisw z zakresu telekomunikacji i poczty (UKE) Waciwe organy zapewniaj przestrzeganie prawa oraz interesw konsumentw poprzez podejmowanie kontroli i postpowa administracyjnych w przypadkach identyfikacji istotnych narusze lub problemw dotyczcych ochrony konsumentw w sektorze usug cznoci elektronicznej, usug on-line oraz usug pocztowych. Prezes UOKiK prowadzi postpowania w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw oraz kieruje do SOKiK pozwy o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone. Prezes UKE prowadzi postpowania kontrolne wobec przedsibiorcw telekomunikacyjnych dotyczce przestrzegania przepisw z zakresu telekomunikacji, ktre mog zakoczy si wydaniem zalece pokontrolnych lub decyzji nakazujcej usunicie stwierdzonych nieprawidowoci. Ponadto, Prezes UKE podejmuje w szczeglnoci dziaania majce na celu zapewnienie stosowania przez przedsibiorcw telekomunikacyjnych metod pomiaru transmisji danych, ktre gwarantuj uzyskanie przez uytkownikw przejrzystych informacji o parametrach jakociowych oraz ktre zapewniaj rzetelny pomiar (sprzeciw co do stosowanej przez przedsibiorc telekomunikacyjnego metody pomiaru, badanie prdkoci transmisji danych, decyzja nakadajca na przedsibiorc telekomunikacyjnego okrelonej metody pomiaru) art. 62a Prawa telekomunikacyjnego. W tym celu naley rwnie rozwija wspprac z przedsibiorcami (Memorandum w sprawie wsppracy na rzecz podnoszenia jakoci usug dostpnych na rynku telekomunikacyjnym). W zwizku z zakoczeniem procesu liberalizacji rynku usug pocztowych Prezes UKE podejmuje postpowania kontrolne wobec nowych operatorw pocztowych oraz operatorw pocztowych wiadczcych usugi pocztowe w obszarze dotychczas zastrzeonym, pod ktem zapewnienia warunkw niezbdnych dla wykonywania dziaalnoci pocztowej. Dziaanie 3 71

Edukacja konsumentw korzystajcych z usug cznoci elektronicznej, on-line oraz usug pocztowych. Realizujc ten priorytet UOKiK opracuje poradnik dotyczcy praw i obowizkw konsumentw na rynku usug pocztowych. UKE prowadzi dziaania, ktrych celem jest wzmocnienie pozycji konsumenta na rynku usug telekomunikacyjnych poprzez systematyczne popularyzowanie wiedzy z zakresu ochrony konsumenta oraz wiadomoci praw i obowizkw abonenta. Konsument usug telekomunikacyjnych nie zawsze jest w stanie nady za rozwojem technologii i stworzonym dla niej otoczeniem prawnym. W tym celu UKE publikuje na stronie internetowej UKE informacje dotyczce podstawowych praw i obowizkw abonentw publicznie dostpnych usug telekomunikacyjnych (art. 62 Prawa telekomunikacyjnego). Ponadto, UKE tworzy instrumenty, ktre umoliwi konsumentom porwnywanie informacji o ofertach i usugach telekomunikacyjnych operatorw telekomunikacyjnych (transparentno ofert). UKE prowadzi rwnie kampanie edukacyjne powicone prawom i obowizkom abonentw na rynku usug telekomunikacyjnych i pocztowych, np. kampania edukacyjna Ufaj ale sprawdzaj powicona w szczeglnoci ochronie abonentw przed nieuczciwymi dziaaniami przedstawicieli operatorw telekomunikacyjnych Dziaanie 4 Wdraanie ewentualnych nowych regulacji prawnych zwizanych z ustawodawstwem europejskim MAiC, UKE i UOKiK uczestnicz w procesie legislacyjnym dotyczcym wniosku KE z dnia 11 wrzenia 2013 r. dotyczcego projektu rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiajcego rodki dotyczce europejskiego jednolitego rynku cznoci elektronicznej i majce na celu zapewnienie cznoci na caym kontynencie (pakiet telekomunikacyjny). W zalenoci od przebiegu ww. prac legislacyjnych MAiC we wsppracy z UKE i UOKiK dokona przegldu ustawy Prawo telekomunikacyjne m.in. w celu wzmocnienia pozycji konsumentw na rynku usug telekomunikacyjnych. Efektem dokonanego przegldu oraz przyjcia nowych regulacji prawnych na poziomie europejskim powinno by uchwalenie nowego aktu prawnego (zastpujcego dotychczas obowizujc ustaw Prawo telekomunikacyjne) regulujcego wiadczenie usug telekomunikacyjnych. Ponadto, MAiC, UKE i UOKiK bd uczestniczy w procesie legislacyjnym rozpocztym publikacj Zielonej Ksigi Zintegrowany rynek usug dostawy paczek jako impuls rozwoju handlu elektronicznego w UE. Dziaanie 5 Wsppraca na poziomie krajowym i midzynarodowym w zakresie ochrony danych osobowych europejskich konsumentw w sektorze usug cznoci elektronicznej oraz usug on-line, w szczeglnoci wobec usug wiadczonych przez przedsibiorcw z siedzib poza UE MSZ, MAiC, GIODO, UOKiK, UKE wsppracuj na poziomie krajowym i midzynarodowym w zakresie ochrony danych osobowych europejskich konsumentw w sektorze usug cznoci elektronicznej oraz usug on-line, w szczeglnoci wobec usug wiadczonych przez przedsibiorcw z siedzib poza UE (Google, Facebook, Amazon, eBay). Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 2 72

Wskaniki

Organ realizujcy dziaanie 2014

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

Raporty z kontroli wzorcw umowy stosowanych przez przedsibiorcw dziaajcych w sektorze cznoci UOKiK elektronicznej, usug on-line oraz usug pocztowych Poradnik dotyczcy praw i obowizkw konsumentw na rynku usug UOKiK pocztowych Prowadzenie postpowa wyjaniajcych, w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do UOKiK SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone w celu eliminacji stwierdzonych narusze Prowadzenie postpowa kontrolnych dotyczcych przestrzegania przepisw z UKE zakresu telekomunikacji i poczty w celu eliminacji stwierdzonych narusze* Publikowanie na stronie internetowej UKE informacji dotyczcych podstawowych praw i obowizkw UKE abonentw publicznie dostpnych usug telekomunikacyjnych (art. 62 PT) Prezentacja wynikw bada dotyczcych korzystania przez UKE abonentw z usug telekomunikacyjnych Kampanie edukacyjne powicone prawom i obowizkom konsumentw na UKE rynku usug telekomunikacyjnych i pocztowych Wdroenie regulacji prawnych zwizanych z wnioskiem KE z dnia 11 wrzenia 2013 r. dotyczcym projektu ustanawiajcego rodki dotyczce MAiC jako resort wiodcy europejskiego jednolitego rynku cznoci elektronicznej i majce na celu zapewnienie cznoci na caym kontynencie. Przegld ustawy Prawo telekomunikacyjne w celu wzmocnienia MAiC jako resort wiodcy pozycji konsumentw na rynku usug telekomunikacyjnych Wdroenie regulacji prawnych zwizanych z publikacj Zielonej Ksigi Zintegrowany rynek usug dostawy MAiC jako resort wiodcy paczek jako impuls rozwoju handlu elektronicznego w UE

20

20

20

20

20

100%

100%

100%

100%

100%

*warto wskanika do ustalenia w trakcie konsultacji

Priorytet 3 Zwikszenie bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw na rynku usug przewozw kolejowych W ramach tego priorytetu przede wszystkim realizowane bd dziaania prowadzce do kontroli wiadczenia usug przewozu kolejowego pod ktem rzetelnoci oferowania i sprzeday nowych produktw. 73

Rozwj infrastruktury kolejowej, obejmujcy powstanie w Polsce sieci kolei duych prdkoci powinien umoliwi stworzenie atrakcyjnych ofert przewozowych, konkurujcych z ofertami przewonikw lotniczych i przejazdami samochodami osobowymi. W zwizku z planowanym uruchomieniem w Polsce pocze pocigami duych prdkoci przewidziano monitorowanie rynku pasaerskich przewozw kolejowych w zakresie zasad oferowania przez przewonikw kolejowych nowych produktw. Ponadto naley zwrci uwag na realizowane w latach 2014-2018 dziaania dotyczce transportu kolejowego, wynikajce z ewentualnego przyjcia, a nastpnie implementacji IV pakietu kolejowego. Pakiet ten jest obecnie procedowany na poziomie Rady Europejskiej. Rynek przewozw pasaerskich, zgodnie z obecnym brzmieniem zapisw IV pakietu kolejowego, ma otworzy si zarwno w wymiarze rywalizacji o rynek oznaczajcej wprowadzenie obowizku organizowania przetargw na przewozy w ramach usug publicznych jak i konkurowania na rynku, na skutek dopuszczenia do realizowania usug podmiotw z innych krajw UE. Powysza sytuacja wymaga moe szczeglnego zabezpieczenia praw konsumentw zarwno w obszarze dostpu do informacji (rozkady jazdy) jak i systemu sprzeday, wzajemnego honorowania i reklamacji biletw. W ramach tego priorytetu przewidziane zostay nastpujce dziaania: Dziaanie 1 Monitorowanie rynku usug pasaerskich przewozw kolejowych pod ktem przestrzegania przepisw z zakresu ochrony konsumentw w szczeglnoci w stosunku do przewonikw oferujcych nowe produkty w tym produkty zwizanych z przewozami pocigami typu Pendolino. W okresie realizacji Polityki Konsumenckiej na lata 2014-2018 uwaga waciwych organw bdzie skupiona take na monitorowaniu rynku usug pasaerskich przewozw kolejowych pod ktem przestrzegania przepisw z zakresu ochrony konsumentw wiadczonych przez nowych przewonikw na rynku. Dziaanie 2 Ocena zasad wprowadzania nowych produktw, pod ktem zgodnoci z przepisami. Dziaania w tym zakresie powinny obj przede wszystkim monitorowanie ofert specjalnych i reklam zwizanych z wprowadzaniem przez przewonikw nowych produktw. Kontrola powinna obj take zasady sprzeday biletw (w szczeglnoci sprzeday biletw z wykorzystaniem nowych technologii) oraz procedury reklamacyjne. Analizie powinny zosta poddane take postanowienia regulaminw przewozu osb i bagau, taryf, cennikw oraz regulaminw sprzeday biletw pod ktem wystpowania w nich treci mogcych stanowi niedozwolone postanowienia umowne. Dziaanie 3 Ocena usug pasaerskich przewonikw na rynku. przewozw kolejowych wiadczonych przez nowych

Dziaania w tym zakresie powinny obj przede wszystkim kontrol wypeniania przez nowych przewonikw obowizkw w zakresie podawania do publicznej wiadomoci rozkadu jazdy, taryf, cennikw a take kontrol wykonywania umowy przewozu z uwzgldnieniem obowizku zapewnienia podrnym odpowiednich warunkw bezpieczestwa i higieny oraz uycia rodkw transportowych odpowiednich do danego 74

przewozu. Kontrola powinna obj take zasady sprzeday biletw (w szczeglnoci sprzeday biletw z wykorzystaniem nowych technologii) oraz procedury reklamacyjne. Analizie powinny zosta poddane take stosowane przez przewonikw postanowienia regulaminw przewozu osb i bagau, taryf, cennikw oraz regulaminw sprzeday biletw pod ktem wystpowania w nich treci mogcych stanowi niedozwolone postanowienia umowne. Dziaania w tym zakresie bd gwnie wykonywane przez Prezesa UTK (jako organ waciwy w sprawach nadzoru nad przestrzeganiem praw pasaerw w transporcie kolejowym) oraz pomocniczo przez Prezesa UOKiK, zgodnie z przysugujcymi tym organom kompetencjami 61 Dziaanie 4 Eliminacja z rynku stwierdzonych w ramach powyszych dziaa nieprawidowoci poprzez wydawanie decyzji zakazujcych stosowanie bezprawnych praktyk naruszajcych zbiorowe interesy pasaerw w transporcie kolejowym, decyzji w sprawach praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw oraz kierowanie pozww do SOKiK w przypadku identyfikacji niedozwolonych postanowie umownych, ktre nie s wpisane do rejestru postanowie wzorcw umowy uznanych za niedozwolone. Dziaania w tym zakresie bd gwnie wykonywane przez Prezesa UTK (jako organ waciwy w sprawach nadzoru nad przestrzeganiem praw pasaerw w transporcie kolejowym) oraz pomocniczo przez Prezesa UOKiK, zgodnie z przysugujcymi tym organom kompetencjami. Dziaanie 5 Prowadzenie dziaalnoci edukacyjnej i informacyjnej dotyczcej produktw zwizanych z wprowadzeniem przewozw pocigami typu Pendolino oraz usug pasaerskich przewozw kolejowych wiadczonych przez nowych przewonikw na rynku, w szczeglnoci majcej na celu informowanie konsumentw o przysugujcych im uprawnieniach, moliwoci dochodzenia roszcze zwizanych z nienaleytym wykonaniem usugi przewozu kolejowego oraz o podmiotach uprawnionych do udzielania konsumentom indywidualnej pomocy prawnej w tym zakresie (MIiR, UTK, UOKiK) Dziaanie 6 Rozwaenie zmian legislacyjnych proponowanych w przygotowanym przez UOKiK w 2012 r. opracowaniu dotyczcym problematyki ochrony konsumentw korzystajcych z przewozw kolejowych pt. Raport pozycja konsumenta na rynku pasaerskich przewozw kolejowych (dalej jako Raport). W Raporcie zostay przedstawione postulaty zmian przepisw ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r. poz. 1173, z pn. zm.) oraz rozporzdzenia Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 24 lutego 2006 r. w sprawie ustalania stanu przesyek oraz postpowania reklamacyjnego (Dz. U. Nr 38, poz. 266). Z przedstawionej w Raporcie opinii UOKiK wynika, e przepisy Prawa przewozowego nie powinny by przeszkod do formuowania przez przewonikw ofert zmniejszajcych koszty przejazdu, a przez to korzystnych dla konsumentw, jak rwnie stosowania przy sprzeday biletw powszechnie dostpnych form komunikacji. Stwierdzone w Raporcie nieprawidowoci wskazuj take na potrzeb uzupenienia ww. rozporzdzenia w sprawie ustalania stanu przesyek oraz postpowania reklamacyjnego, w szczeglnoci w zakresie daty wniesienia reklamacji oraz okrelenia terminw na wniesienie reklamacji. Raport dostpny jest na stronie http://uokik.gov.pl/raporty2.php (MIiR, UTK, UOKiK) .
61

Opisanych szerzej w cz. II, Priorytet 2

75

Organami odpowiedzialnymi za ewentualne prace legislacyjne w tym zakresie bd MIiR i UTK, a take UOKiK jako resortu wsppracujcego. Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 3 Wskaniki
Prowadzenie postpowa wyjaniajcych, w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone w celu eliminacji stwierdzonych narusze

Organ realizujcy dziaanie 2014

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

UOKiK

Prowadzenie postpowa w sprawie stosowania bezprawnych praktyk naruszajcych zbiorowe interesy pasaerw w transporcie kolejowym

UTK

20

Prowadzenie dziaalnoci edukacyjnej i informacyjnej na rynku usug kolejowych

UTK, UOKiK, MIiR

Uzupenienie rozporzdzenia w sprawie ustalania stanu przesyek oraz postpowania reklamacyjnego, w MIiR, UTK (UOKiK jako szczeglnoci w zakresie daty wniesienia organ wsppracujcy) reklamacji oraz okrelenia terminw na wniesienie reklamacji

Priorytet 4 Zwikszenie bezpieczestwa konsumentw w sektorze wyrobw budowlanych W ramach tego priorytetu przede wszystkim realizowane bd dziaania prowadzce do eliminowania z obrotu wyrobw budowlanych niespeniajcych deklarowanych przez producentw waciwoci uytkowych, co wpywa na bezpieczestwo obiektw budowlanych. Naley mie na uwadze, e podstawowym celem systemu nadzoru rynku (inaczej kontroli wyrobw) jest zagwarantowanie na terenie Polski oraz porednio caej Unii Europejskiej, zgodnoci wyrobw wprowadzonych do obrotu z postanowieniami stosownego unijnego prawodawstwa harmonizacyjnego, a co za tym idzie bezpieczestwa konsumentw i uytkownikw wyrobw oferowanych na jednolitym rynku europejskim. Jednolity rynek jest jednym z atutw Unii Europejskiej. Jego beneficjentami s przedsibiorcy i konsumenci ze wszystkich pastw czonkowskich EOG. Przyjcie rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiajcego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobw budowlanych i uchylajce dyrektyw Rady 89/106/EWG 62, ktre zaczo w peni obowizywa od 1 lipca
62

Dz. Urz. UE L 88 z 04.04.2011 r., str. 5.

76

2013 r., ma na celu zapewnienie wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczestwa pracownikw uywajcych wyrobw budowlanych oraz uytkownikw obiektw budowlanych, w tym konsumentw indywidualnych, a take jednakowego podejcia do przedsibiorcw, m.in. poprzez wzmocnienie i ujednolicenie europejskiego nadzoru rynku w tym obszarze. Jednoczenie aktywniejsza wsppraca midzy waciwymi organami pastw czonkowskich realizujcymi zadania kontroli wyrobw ma zwikszy zaufanie do jednolitego rynku i pobudzi wzrost gospodarczy. Naley zwrci take uwag na dziaania Komisji Europejskiej dotyczce reformy europejskiego nadzoru rynku. Kolegium Komisarzy przyjo 13 lutego 2013 r. Pakiet dotyczcy bezpieczestwa produktw i nadzoru rynku. Przede wszystkim pakiet skada si z 2 propozycji legislacyjnych (tj. projektu rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie bezpieczestwa produktw konsumpcyjnych, uchylajce dyrektyw Rady 87/357/EWG oraz dyrektyw 2001/95/WE 63 oraz projektu rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie nadzoru rynku produktw i ws. zmiany dyrektyw Rady 89/686/EWG i 93/15/EWG oraz dyrektyw 94/9/WE, 94/25/WE, 95/16/WE, 97/23/WE, 1999/5/WE, 2000/9/WE, 2000/14/WE, 2001/95/WE, 2004/108/WE, 2006/42/WE, 2006/95/WE, 2007/23/WE, 2008/57/WE, 2009/48/WE, 2009/105/WE, 2009/142/WE, 2011/65/UE, rozporzdzenia (UE) nr 305/2011, rozporzdzenia (UE) nr 764/2008 i rozporzdzenia (WE) nr 765/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady 64). 65). Reforma ta wpynie na wszystkie obszary objte unijnym prawodawstwem harmonizacyjnym, w tym segment wyrobw budowlanych. Oznacza to konieczno przeprowadzenia analizy i dostosowania krajowych rozwiza prawnych i strukturalnych w systemie kontroli wyrobw do nowego rodowiska. W ramach tego priorytetu przewidziane zostay nastpujce dziaania: Dziaanie 1 Zapewnienie przestrzegania prawa oraz interesw konsumentw poprzez prowadzenie kontroli i postpowa administracyjnych wobec wyrobw budowlanych niespeniajcych deklarowanych waciwoci uytkowych oraz wsppraca z uczestnikami systemu kontroli wyrobw na poziomie krajowym w celu podniesienia jego efektywnoci. Gwnym dziaaniem bd regularne kontrole przeprowadzane przez organy nadzoru budowlanego na terenie caej Polski. W przypadku stwierdzenia niespeniania przez wyroby deklarowanych waciwoci uytkowych prowadzone bd postpowania administracyjne majce na celu wyeliminowanie nieprawidowoci. Skuteczn i szybk form eliminowania wyrobw budowlanych sprowadzanych z krajw trzecich, stwarzajcych zagroenie dla bezpieczestwa i zdrowia ludzi poprzez niespenianie deklarowanych waciwoci uytkowych, jest zatrzymywanie ich przez organ celny przed dopuszczeniem do obrotu ju na granicy. Organ celny, w przypadku wtpliwoci, co do speniania przez dany wyrb budowlany stosownych wymaga, zwraca si o wydanie opinii do organu nadzoru budowlanego. Wydanie opinii o niespenieniu przez wyrb wymaga powoduje niedopuszczenie go do swobodnego obrotu na terenie Unii

63 64

COM (2013) 78 final COM(2013) 75 final. 65 COM(2013) 75 final.

77

Europejskiej. Wsppraca midzy organami celnymi a organami nadzoru budowlanego powinna by procesem cigym. Dziaanie 2 Stay monitoring realizacji rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 ustanawiajcego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobw budowlanych i uchylajcego dyrektyw Rady 89/106/EWG. W celu nadania przepisw za rozwojem technicznym, zgodnie z Traktatem Lizboskim, w ww. rozporzdzeniu (WE) nr 305/2011, Parlament Europejski i Rada przyznay Komisji Europejskiej moliwo przyjmowania aktw delegowanych 66. Zazwyczaj akty te bezporednio obowizuj w pastwach czonkowskich przyjmujc form rozporzdze Komisji Europejskiej. W szczeglnoci zgodnie z motywem 52 rozporzdzenia (WE) nr 305/2011, Komisja Europejska ma przyj akty delegowane okrelajce warunki wykorzystywania stron internetowych w celu udostpniania deklaracji waciwoci uytkowych (motyw 52 rozporzdzenia (WE) nr 305/2011). W zwizku z tym konieczne jest monitorowanie zmian na poziomie unijnym i uwzgldnianie ich w planach dziaa podejmowanych przez organy nadzoru budowlanego. Dziaanie 3 Wdraanie do krajowego prawodawstwa z ustawodawstwem europejskim. nowych regulacji prawnych zwizanych

Przyjcie pakietu dotyczcego bezpieczestwa produktw i nadzoru rynku oznacza konieczno wypracowania na gruncie krajowym nowoczesnej koncepcji systemu kontroli, w tym wyrobw budowlanych, ktry odpowie na wyzwania stojce przed organami kontrolujcymi bezpieczestwo produktw. Uporzdkowanie i uproszczenie krajowych przepisw dotyczcych zapewniania bezpieczestwa produktw nieywnociowych, zarwno dla przedsibiorcw, jak i konsumentw, bdzie istotnym czynnikiem, wpywajcym na efektywno dziaa podejmowanych przez administracj publiczn w kolejnych latach. Zgodnie z zaoeniem Komisji Europejskiej, wejcie w ycie propozycji legislacyjnych z pakietu planowane jest na 1 stycznia 2015 r. Dziaanie 4 Wsppraca na poziomie midzynarodowym w kwestiach zwizanych z bezpieczestwem wyrobw budowlanych, w tym uczestnictwo w posiedzeniach grupy roboczej ds. wsppracy administracyjnej w obszarze nadzoru rynku w zakresie wyrobw budowlanych (tzw. ADCO CPR). Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 4 Wskaniki Organ realizujcy dziaanie
GUNB, organy nadzoru budowlanego GUNB, organy nadzoru budowlanego

Termin realizacji/liczba 2014

1 000 2 100

2015
1 050 2 205

2016
1 103 2 315

2017
1 158 2 430

2018
1 216 2 551

Liczba przeprowadzonych kontroli Liczba skontrolowanych wyrobw

66

Art. 290 TFUE brzmi: akt prawodawczy moe przekazywa Komisji uprawnienia do przyjcia aktw o charakterze nieprawodawczym o zasigu oglnym, ktre uzupeniaj lub zmieniaj niektre, inne ni istotne, elementy aktu prawodawczego.

78

Wydawanie opinii dla organw celnych

organy nadzoru budowlanego, MF (organy celne)

Priorytet 5 Rozwj ochrony konsumentw w sektorze usug turystycznych W zwizku z aktualnie trwajcymi w Radzie Europejskiej oraz w Parlamencie Europejskim pracami legislacyjnymi nad dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie imprez turystycznych i aranowanych usug turystycznych, zmieniajcej rozporzdzenie (WE) nr 2006/2004, dyrektyw 2011/83/UE i uchylajcej dyrektyw Rady 90/314/EWG, dziaania podejmowane w sektorze usug turystycznych skupia si bd gwnie w tym obszarze. Dyrektywa ta wprowadzi regulacje dotyczce przede wszystkim ochrony interesw konsumentw kupujcych zorganizowane wakacje poprzez okrelenie zakresu obowizkw organizatora i punktu sprzeday detalicznej, a take obowizkw i niektrych szczeglnych praw konsumentw. Po wejciu w ycie nowej dyrektywy konieczne bdzie podjcie stosownych prac zwizanych z jej implementacj do krajowego porzdku prawnego. W ramach tego priorytetu przewidziane zostay nastpujce dziaania: Dziaanie 1 Aktywny udzia w procesie legislacyjnym dotyczcym projektu wniosku dotyczcego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie imprez turystycznych i aranowanych usug turystycznych, zmieniajcej rozporzdzenie (WE) nr 2006/2004, dyrektyw 2011/83/UE i uchylajcej dyrektyw Rady 90/314/EWG. Minister Sportu i Turystyki jako organ wiodcy bierze aktywny udzia w procesie legislacyjnym zwizanym z uchwaleniem nowej dyrektywy dotyczcej imprez turystycznych oraz aranowanych usug turystycznych. Minister Sportu i Turystyki na bieco uzgadnia wszelkie zajmowane w ramach ww. prac stanowiska z Prezesem UOKiK jako organem wsppracujcym. Naley podkreli, e aktualizacja przedmiotowej dyrektywy wychodzi naprzeciwko potrzebom sektora usug turystycznego oraz zmianom w zakresie wiadczenia tych usug. Ponadto, projekt stanowi odpowied na wnioski organizacji branowych i konsumenckich, ktre zwracay uwag na niedostosowanie dyrektywy 90/314/EWG do zjawisk zachodzcych na rynku turystycznym. W toku prac legislacyjnych, Prezes UOKiK bdzie zwraca szczegln uwag na propozycje regulacji zmierzajce do zapewnienia konsumentom waciwego poziomu ochrony. W tym zakresie, Prezes UOKiK bdzie pozytywnie odnosi si do rozwiza zmierzajcych zwaszcza do: rozszerzenia zakresu przedmiotowego dyrektywy, poprzez objcie jej zakresem rwnie tzw. imprez czonych; ograniczenia szkd ponoszonych przez konsumentw oraz zwikszenia przejrzystoci dla podrnych, ktrzy kupuj czone usugi turystyczne; wprowadzenia regulacji dotyczcych aranowanych usug turystycznych; zaktualizowania turystyki; obowizkw przedkontraktowych i umownych organizatora

wprowadzenia bardziej rygorystycznych kontroli dopat do ceny wyjciowej; 79

wprowadzenia szerszego zakresu moliwoci odstpienia od umowy podrnych oraz szerszego zakresu moliwoci dochodzenia roszcze;

przez

wprowadzenia przejrzystych zasad odpowiedzialnoci organizatora turystyki za niewykonanie lub nienaleyte wykonanie umowy; wprowadzenia wyranej odpowiedzialnoci sprzedawcy detalicznego za bdy zwizane z rezerwacj oraz moliwoci kontaktu podrnego z organizatorem za porednictwem sprzedawcy detalicznego (uatwi to podrnym dochodzenie roszcze).

Dziaanie 2 Skierowana do przedsibiorcw akcja informacyjna, majca na celu uwiadomienie im oraz wyjanienie zmian w zakresie zasad wiadczenia usug turystycznych, wynikajcych z uchwalenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie imprez turystycznych i aranowanych usug turystycznych, zmieniajcej rozporzdzenie (WE) nr 2006/2004, dyrektyw 2011/83/UE i uchylajcej dyrektyw Rady 90/314/EWG. Z uwagi na fakt, i nowa dyrektywa wprowadzi istotne zmiany w zakresie wymogw zwizanych z organizacj imprez turystycznych (przede wszystkim nowa definicja imprezy turystycznej, rozszerzony zakres dyrektywy, zmienione wymogi w zakresie informacji przedkontraktowych i umownych, modyfikacja odpowiedzialnoci organizatorw turystyki i agentw turystycznych, nowe zasady ochrony konsumentw przed niewypacalnoci biura podry), zasadnym wydaje si przeprowadzenie przez Ministra Sportu i Turystyki stosownych akcji informacyjnych dla brany turystycznej. Dziaania takie przyczyni si do odpowiednio wczesnego zaznajomienia brany z nowymi regulacjami, ktre bd musiay by transponowane do polskiego porzdku prawnego. W efekcie pozwoli brany turystycznej dostosowa swoj dziaalno, z odpowiednim wyprzedzeniem, do planowanych zmian prawnych. Naley nadmieni, e Minister Sportu i Turystyki zapocztkowa ju tego rodzaju dziaania, poprzez zorganizowanie w dniu 18 listopada 2013 r. spotkania, ktrego celem byo zaprezentowanie przedstawicielom brany turystycznej planowanych rozwiza prawnych. Dziaanie 3 Aktywny udzia w procesie legislacyjnym dotyczcym implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie imprez turystycznych i aranowanych usug turystycznych, zmieniajcej rozporzdzenie (WE) nr 2006/2004, dyrektyw 2011/83/UE i uchylajcej dyrektyw Rady 90/314/EWG. Prezes UOKiK jako organ wsppracujcy, wraz z Ministrem Sportu i Turystyki jako organem wiodcym, bdzie bra czynny udzia w procesie legislacyjnym dotyczcym implementacji do polskiego porzdku prawnego przepisw nowej dyrektywy turystycznej. W sytuacji gdy nowa dyrektywa wyczy pewne kwestie dotyczce interesw konsumentw spod maksymalnej harmonizacji pozostawiajc Pastwom Czonkowskim swobod regulacji w tym zakresie, Prezes UOKiK bdzie podejmowa starania by prace legislacyjne na poziomie krajowym skutkoway zapewnieniem naleytej ochrony interesw konsumentw. Dziaanie 4 Skierowana zarwno do przedsibiorcw, jak i konsumentw akcja informacyjna, majca na celu uwiadomienie im oraz wyjanienie zmian w zakresie zasad wiadczenia usug 80

turystycznych, wynikajcych z implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie imprez turystycznych i aranowanych usug turystycznych, zmieniajcej rozporzdzenie (WE) nr 2006/2004, dyrektyw 2011/83/UE i uchylajcej dyrektyw Rady 90/314/EWG. Konieczne bdzie przeprowadzenie przez Prezesa UOKiK we wspdziaaniu z Ministrem Sportu i Turystyki, jeszcze przed wejciem ustawy w ycie, szeroko zakrojonej, skierowanej zarwno do konsumentw, jak i przedsibiorcw, akcji informacyjnej, majcej na celu wyjanienie zmian wprowadzonych w zakresie zasad wiadczenia usug turystycznych oraz praw i obowizkw konsumentw a take przedsibiorcw, ktre wynika bd z nowej regulacji. Dziaanie 5 Monitoring i weryfikacja realizacji dyspozycji ustawy implementujcej dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie imprez turystycznych i aranowanych usug turystycznych, zmieniajcej rozporzdzenie (WE) nr 2006/2004, dyrektyw 2011/83/UE i uchylajcej dyrektyw Rady 90/314/EWG w zakresie zasad wiadczenia usug turystycznych, poprzez zbadanie wzorcw umw stosowanych przez przedsibiorcw (wzorce umw sprzeday, regulaminy) oraz ich praktyki. Po wejciu w ycie przepisw ustawy implementujcej dyrektyw w sprawie imprez turystycznych i aranowanych usug turystycznych, Prezes UOKiK, Inspekcja Handlowa oraz marszakowie wojewdztw bd prowadziy monitoring realizacji dyspozycji tego aktu prawnego w zakresie zmian dotyczcych zawierania umw dotyczcych imprez turystycznych oraz aranowanych usug turystycznych poprzez: badanie wzorcw umw stosowanych przez przedsibiorcw; monitoring dziaa podejmowanych przez przedsibiorcw wobec konsumentw pod ktem praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw np. dziaalno reklamowa, spenienie wymogw informacyjnych; badanie speniania przez przedsibiorcw wymogw warunkujcych prawo do prowadzenia dziaalnoci organizatora turystyki np. dokonanie wpisu do waciwego rejestru dziaalnoci regulowanej, posiadanie odpowiedniego zabezpieczenia przed niewypacalnoci.

Dziaanie 6 Eliminacja z rynku stwierdzonych w ramach powyszych dziaa nieprawidowoci poprzez prowadzenie postpowa w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw oraz kierowanie pozww do SOKiK w przypadku identyfikacji niedozwolonych postanowie umownych, ktre nie s wpisane do rejestru postanowie wzorcw umowy uznanych za niedozwolone oraz w ramach kompetencji przysugujcych organom Inspekcji Handlowej. Identyfikacja narusze interesw konsumentw pozwoli na ich skuteczn eliminacj z rynku poprzez prowadzenie postpowa w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw, kierowanie pozww do Sdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw w przypadku stwierdzenia stosowania niedozwolonych postanowie umownych, ktre nie zostay jeszcze wpisane do rejestru postanowie wzorcw umowy 81

uznanych za niedozwolone oraz w ramach kompetencji przysugujcych organom Inspekcji Handlowej oraz marszakom wojewdztw. Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 5 Wskaniki
Uczestnictwo w pracach legislacyjnych dotyczcych dyrektywy w sprawie imprez turystycznych i aranowanych usug turystycznych* Skierowana do przedsibiorcw akcja informacyjna, majca na celu uwiadomienie im oraz wyjanienie zmian w zakresie zasad wiadczenia usug turystycznych, wynikajcych z ww. dyrektywy Prowadzenie postpowa wyjaniajcych, w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone w celu eliminacji stwierdzonych narusze

Organ realizujcy dziaanie 2014

MSiT, UOKiK 1

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

MSiT

UOKiK

15

Priorytet 6 Zwikszenie bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw w przypadku umw sprzeday Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2011/83/UE z dnia 25 padziernika 2011 r. w sprawie praw konsumentw zmienia dwie inne dyrektywy: dyrektyw w sprawie niektrych aspektw sprzeday towarw konsumpcyjnych i zwizanych z tym gwarancji (99/44/WE) i dyrektyw w sprawie nieuczciwych warunkw w umowach konsumenckich (93/13/EWG) oraz zastpuje dyrektyw w sprawie ochrony konsumentw w przypadku umw zawieranych na odlego (97/7/WE) i dyrektyw w sprawie ochrony konsumentw w odniesieniu do umw zawartych poza lokalem przedsibiorstwa (85/577/EWG). Implementacja powyszej dyrektywy to podstawowy cel projektowanych przepisw ustawy o prawach konsumentw. Drugim celem tego projektu jest uporzdkowanie i zintegrowanie przepisw dotyczcych odpowiedzialnoci za jako rzeczy sprzedanej, w szczeglnoci przepisw stanowicych transpozycj dyrektywy o sprzeday konsumenckiej, wdroonej do polskiego porzdku prawnego ustaw o szczeglnych warunkach sprzeday konsumenckiej. O pierwotnym transponowaniu dyrektywy o sprzeday konsumenckiej poza Kodeksem cywilnym, ktry jest naturalnym miejscem dla umieszczenia przepisw dotyczcych odpowiedzialnoci za jako sprzedanego towaru, zadecydoway dwa powody. Po pierwsze, transpozycja dyrektywy dokonywana bya w okresie okooakcesyjnym, co powodowao konieczno sprawnego prowadzenia prac, a umieszczenie przepisw poza kodeksem upraszczao proces transpozycyjny. Po drugie, materia regulowana dyrektyw jest niezwykle skomplikowana, w szczeglnoci w zetkniciu z regulacj krajow. Byo to rdem duej niepewnoci, przede wszystkim w odniesieniu do zakresu swobody 82

legislatora krajowego dotyczcego uregulowania tego obszaru w sposb, ktry umoliwiby pene wdroenie przepisw dyrektywy w ramach tradycyjnej struktury prawa krajowego. Wybr transpozycji pozakodeksowej by wic wyborem przede wszystkim praktycznym (i uzasadnionym, biorc pod uwag czas, kiedy zosta dokonany). Jednake ju w czasie prac nad transpozycj dyrektywy o sprzeday konsumenckiej przyjto zaoenie, e jest to rozwizanie czasowe oraz e docelowo transpozycja dyrektywy o sprzeday konsumenckiej powinna znale si w Kodeksie cywilnym. Transpozycja poza kodeksem, w oderwaniu od systematyki i struktury prawa polskiego, spowodowaa problemy w praktyce oraz uzasadnion krytyk w doktrynie, odnoszc si przede wszystkim do obnienia poziomu ochrony konsumenta oraz stworzenia niespjnoci i luk w systemie. Prace nad przeniesieniem dyrektywy do kodeksu byy planowane ju od duszego czasu, jednak nie mona ich byo podj ze wzgldu na fakt, e projekt dyrektywy o prawach konsumenta zawiera pierwotnie przepisy dotyczce sprzeday konsumenckiej (zostay one usunite w trakcie negocjacji w Radzie). Obecnie stan prawny, jeli chodzi o przepisy europejskie, jest ju jasny, w zwizku z czym moliwe i celowe jest dokonanie reformy prawa sprzeday, zwaszcza, e dyrektywa o prawach konsumentw reguluje take pewne kwestie zwizane ze sprzeda konsumenck. Naley rwnie podkreli, e prowadzenie prac nad obiema dyrektywami pozwoli na uporzdkowanie regulacji konsumenckiej w szerokim zakresie. Pierwsza cz zmian proponowanych w Kodeksie cywilnym ma na celu transpozycj pozostaych przepisw dyrektywy o prawach konsumentw, zawartych w rozdziale IV tej dyrektywy. Do takich zmian nale przede wszystkim przepisy modyfikujce definicj konsumenta. Zgodnie z wymogami dyrektywy umoliwi one stosowanie przepisw o ochronie konsumentw rwnie do osb fizycznych, ktre dokonujc czynnoci zwizanej z prowadzon dziaalnoci gospodarcz lub zawodow, dziaaj take w celu niezwizanym z t dziaalnoci, przy czym ten ostatni cel jest przewaajcy. Prowadzi to do rozszerzenia ochrony przewidzianej przez przepisy o umowach zawieranych z konsumentami, poniewa do tej pory istnienie zwizku midzy czynnoci prawn a dziaalnoci gospodarcz lub zawodow prowadzon przez dan osob pozbawiao j takiej ochrony. Pozostae zmiany, o ktrych tu mowa, obejmuj wprowadzenie zakazu pobierania przez przedsibiorc od konsumenta opat zwizanych z korzystaniem z okrelonych sposobw patnoci w wysokoci wyszej od kosztw ponoszonych z tego tytuu przez samego przedsibiorc oraz szczegowe uregulowanie kwestii zwizanych z terminem wydania rzeczy konsumentowi w umowach sprzeday konsumenckiej, w tym skutkw uchybienia przez przedsibiorc obowizkom w tym zakresie i przejciem niebezpieczestwa przypadkowej utraty lub zniszczenia rzeczy. Naley w szczeglnoci podkreli, e dotychczas obowizujce przepisy ustawy o szczeglnych warunkach sprzeday konsumenckiej nie reguloway kwestii przejcia niebezpieczestwa przypadkowej utraty lub zniszczenia rzeczy, wobec czego stosowao si oglne przepisy kodeksu cywilnego, majce charakter dyspozytywny. Wprowadzona zmiana ma znaczenie przede wszystkim dla umw tzw. sprzeday wysykowej, poniewa w razie zastrzeenia w umowie, e rzecz ma zosta dostarczona do miejsca zamieszkania konsumenta, ryzyko przypadkowej utraty lub zniszczenia rzeczy ponosi bdzie sprzedawca.

83

Podstawowa cz zmian w Kodeksie cywilnym wprowadza natomiast reform przepisw dotyczcych odpowiedzialnoci za jako rzeczy sprzedanej, a tym samym dokonuje ponownej transpozycji dyrektywy o sprzeday konsumenckiej. Celem wprowadzanych zmian jest przede wszystkim ujednolicenie przepisw dotyczcych odpowiedzialnoci za jako rzeczy sprzedanej (aktualnie w Polsce funkcjonuj trzy reimy odpowiedzialnoci w tym zakresie: regulacja kodeksowa dotyczca rkojmi za wady, regulacja zawarta w ustawie o sprzeday konsumenckiej dotyczca niezgodnoci towaru z umow oraz regulacja przewidziana w Konwencji Wiedeskiej o umowach midzynarodowej sprzeday towarw, Dz. U. z 1997 r. Nr 45, poz. 287). W odniesieniu do obrotu konsumenckiego skutkowa to bdzie wyrwnaniem poziomu ochrony w obszarze, w ktrym w chwili obecnej sytuacja konsumenta jest w znacznym zakresie mniej korzystna ni sytuacja kupujcych przedsibiorcw i osb nie bdcych konsumentami. Jeli chodzi o przedsibiorcw, ujednolicenie przepisw dotyczcych odpowiedzialnoci za jako sprzedanej rzeczy uatwi prowadzenie dziaalnoci. W zwizku z powyszym, oprcz przeniesienia do Kodeksu cywilnego obowizkw informacyjnych przedsibiorcy uregulowanych obecnie w ustawie o sprzeday konsumenckiej, w kodeksie proponuje si zmiany, ktre: wprowadzaj jednolit, co do zasady, regulacj odpowiedzialnoci sprzedawcy za jako rzeczy sprzedanej, opart na koncepcji wady (rkojmia), przy czym definicja wady fizycznej uwzgldnia przyjt w dyrektywie o sprzeday konsumenckiej konstrukcj niezgodnoci towaru z umow, a odpowiedzialno sprzedawcy w umowach z udziaem konsumentw wykazuje jedynie pewne odrbnoci wynikajce z wymogw dyrektywy; wprowadzaj szczegowe zasady dochodzenia roszcze zwizanych z wadliwoci rzeczy sprzedanej w acuchu sprzedawcw; modyfikuj przepisy dotyczce gwarancji przy sprzeday, przywracajc stosowanie przepisw ujtych w Kodeksie cywilnym do umw z udziaem konsumentw, wprowadzajc obowizki informacyjne dotyczce gwarancji wynikajce z dyrektywy o sprzeday konsumenckiej oraz doprecyzowujc wzajemny stosunek roszcze z rkojmi i z gwarancji.

W ramach tego priorytetu przewidziane zostay nastpujce dziaania: Dziaanie 1 Aktywny udzia w procesie legislacyjnym dotyczcym projektu ustawy o prawach konsumenta, ktra modyfikuje zasady odpowiedzialnoci sprzedawcy oraz innych podmiotw za jako towaru. Prezes UOKiK, jako organ wsppracujcy, wraz z Ministrem Sprawiedliwoci jako organem wiodcym, bdzie bra czynny udzia w procesie legislacyjnym dotyczcym projektu ustawy o prawach konsumenta, ktra jak wskazano powyej w istotny sposb modyfikuje midzy innymi zasady odpowiedzialnoci za jako towaru: sprzedawcy z tytuu rkojmi za wady towaru oraz gwaranta z tytuu gwarancji jakoci towaru, a take na inne, wskazane powyej sposoby, zwiksza bezpieczestwo ekonomiczne konsumentw w przypadku zawierania umw sprzeday. Dziaanie 2 84

Skierowana zarwno do przedsibiorcw, jak i konsumentw akcja informacyjna, majca na celu wyjanienie zmian w zakresie procedury reklamacyjnej, wynikajcych z wejcia w ycie ustawy o prawach konsumenta. W zwizku z uchwaleniem ustawy o prawach konsumenta konieczne bdzie przeprowadzenie szeroko zakrojonej, skierowanej zarwno do konsumentw, jak i przedsibiorcw, akcji informacyjnej, majcej na celu wyjanienie zmian wprowadzonych w zakresie procedury reklamacyjnej. Dziaanie 3 Monitoring i weryfikacja realizacji dyspozycji ustawy o prawach konsumenta w zakresie zmian dotyczcych sprzeday konsumenckiej poprzez zbadanie wzorcw umw stosowanych przez przedsibiorcw (wzorce umw sprzeday, gwarancje, protokoy reklamacyjne). Jak wskazano powyej, projekt ustawy o prawach konsumenta przewiduje liczne modyfikacje w zakresie odpowiedzialnoci sprzedawcw i gwarantw za jako towaru. W zwizku z tym podmioty te zmuszone bd do zmiany swojej praktyki. Wprowadzenie tych zmian, w tym sposb ich wdroenia bdzie musiao zosta zweryfikowane w ramach dziaa prowadzonych przez UOKiK przy wsppracy z IH. Odbywa si to bdzie przede wszystkim poprzez badanie dokumentw towarzyszcych skadaniu reklamacji oraz regulujcych ich zasady. Dziaanie 4 Monitoring i weryfikacja realizacji dyspozycji ustawy o prawach konsumenta w zakresie zmian dotyczcych sprzeday konsumenckiej poprzez zbadanie wewntrznych procedur dotyczcych rozpatrywania reklamacji stosowanych przez przedsibiorcw. Po wejciu w ycie ustawy o prawach konsumenta UOKiK przy wsppracy z Inspekcj Handlow bd prowadziy intensywny monitoring realizacji dyspozycji tego aktu prawnego w zakresie zmian dotyczcych sprzeday konsumenckiej poprzez: badanie wzorcw umw stosowanych przez przedsibiorcw (wzorce umw sprzeday, gwarancje, protokoy reklamacyjne); badanie wewntrznych procedur dotyczcych rozpatrywania reklamacji stosowanych przez przedsibiorcw (zarwno w zakresie reklamacji z tytuu rkojmi za wady towaru, jak i gwarancji jakoci towaru).

Dziaanie 5 Identyfikacja narusze interesw konsumentw w powyszym zakresie oraz eliminacja z rynku stwierdzonych w ramach tych dziaa nieprawidowoci poprzez prowadzenie postpowa w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw, kierowanie pozww do SOKiK w przypadku identyfikacji niedozwolonych postanowie umownych, ktre nie s wpisane do rejestru postanowie wzorcw umowy uznanych za niedozwolone. Wskazane powyej (punkty 3 i 4) dziaania pozwol na identyfikacj narusze interesw konsumentw w powyszym zakresie, a nastpnie na ich eliminacj z rynku poprzez prowadzenie postpowa w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw, kierowanie pozww do Sdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw w 85

przypadku stwierdzenia stosowania niedozwolonych postanowie umownych, ktre nie zostay jeszcze wpisane do rejestru postanowie wzorcw umowy uznanych za niedozwolone. Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 6 Wskaniki
Prowadzenie postpowa wyjaniajcych, w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone w celu eliminacji stwierdzonych narusze, w szczeglnoci badanie wzorcw umw stosowanych przez przedsibiorcw (wzorce umw sprzeday, gwarancje, protokoy reklamacyjne) oraz wewntrznych procedur dotyczcych rozpatrywania reklamacji

Organ realizujcy dziaanie 2014

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

UOKiK

20

Priorytet 7 Zwikszenie bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw w przypadku umw sprzeday towarw i usug zawieranych na odlego lub poza lokalem Jak wskazano powyej, dyrektywa o prawach konsumentw zmienia dwie inne: dyrektyw w sprawie niektrych aspektw sprzeday towarw konsumpcyjnych i zwizanych z tym gwarancji (99/44/WE) i dyrektyw w sprawie nieuczciwych warunkw w umowach konsumenckich (93/13/EWG) oraz zastpuje dyrektyw w sprawie ochrony konsumentw w przypadku umw zawieranych na odlego (97/7/WE) i dyrektyw w sprawie ochrony konsumentw w odniesieniu do umw zawartych poza lokalem przedsibiorstwa (85/577/EWG). Uprzednio obowizujce przepisy dotyczce handlu na odlego i poza lokalem przedsibiorstwa w sposb minimalny harmonizoway regulacje dotyczce umw zawieranych z konsumentami. Z biegiem lat pastwa czonkowskie dodaway kolejne, czsto niespjne ze sob przepisy, tworzc tym samym mozaik 27 rnych systemw krajowych. Dodatkowo, postp technologiczny spowodowa, i dotychczasowe regulacje przestay odpowiada biecym wymaganiom rynku. Midzy innymi z tych powodw, w padzierniku 2008 r. Komisja Europejska przedstawia wniosek ustawodawczy majcy na celu aktualizacj i ujednolicenie obecnego prawa ochrony konsumentw w Unii Europejskiej oraz zapewnienie moliwie wysokiego poziomu ochrony sabszych uczestnikw rynku i usprawnienie funkcjonowania jednolitego rynku. Wdroenie dyrektywy o prawach konsumentw doprowadzi do ujednolicenia i doprecyzowania przepisw dotyczcych umw konsumenckich zawieranych w okolicznociach typowych (w lokalu przedsibiorstwa) w zakresie obowizkw informacyjnych oraz umw konsumenckich zawieranych w warunkach nietypowych (poza lokalem przedsibiorstwa i na odlego, np. przez internet). Powysze powinno skutkowa zwikszeniem popularnoci transakcji transgranicznych. 86

Z uwagi na to, e dyrektywa o prawach konsumentw wprowadza harmonizacj zupen (art. 4 dyrektywy), pastwa czonkowskie nie mog w zakresie uregulowanym dyrektyw utrzymywa ani wprowadza do swojego prawa krajowego przepisw odbiegajcych od tych, ktre zostay ustanowione w dyrektywie. W zwizku z tym projekt ustawy o prawach konsumenta, w zakresie, w jakim transponuje omawian dyrektyw, co do zasady cile odzwierciedla rozwizania przyjte w dyrektywie. Nie dotyczy to jedynie pojedynczych kwestii, w ktrych zdecydowano si skorzysta z opcji regulacyjnych pozostawionych przez dyrektyw do wyboru ustawodawcy krajowemu. Przyjcie odrbnej ustawy w celu transpozycji dyrektywy o prawach konsumentw powoduje konieczno uchylenia ustawy o ochronie niektrych praw konsumentw, ktra transponuje do prawa polskiego dyrektyw o umowach zawieranych na odlego oraz dyrektyw o umowach zawieranych poza lokalem przedsibiorstwa. Poniewa ustawa o ochronie niektrych praw konsumentw zawiera w rozdziale 2a szczeglne przepisy o umowach zawieranych na odlego, dotyczcych usug finansowych, ktre stanowi transpozycj dyrektywy 2002/65 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 wrzenia 2002 r. dotyczca sprzeday konsumentom usug finansowych na odlego, w projekcie ustawy o prawach konsumenta proponuje si przeniesienie tych przepisw do nowej ustawy. Projekt ustawy o prawach konsumenta zawiera midzy innymi, oparte na przepisach art. 6 8 dyrektywy, przepisy regulujce zakres i sposb realizacji obowizkw informacyjnych przedsibiorcy wobec konsumenta w umowach zawieranych poza lokalem przedsibiorstwa i na odlego, a nadto pozostae obowizki spoczywajce na przedsibiorcy w zwizku z zawieraniem z konsumentem umw tego rodzaju (w szczeglnoci obowizek wydania konsumentowi dokumentu umowy lub potwierdzenia jej zawarcia). Katalog obowizkw informacyjnych przewidzianych w omawianych przepisach zostaje ujednolicony dla obu rodzajw umw zawieranych w okolicznociach nietypowych (tj. poza lokalem przedsibiorstwa i na odlego) oraz istotnie poszerzony w porwnaniu z obecnym stanem prawnym, co wynika z potrzeby zapewnienia konsumentowi szczeglnej ochrony przy zawieraniu umw w takich okolicznociach. W omawianym projekcie ustawy skorzystano z opcji regulacyjnej zawartej w art. 8 ust. 6 dyrektywy, ktra w przypadku umw zawieranych na odlego za pomoc telefonu pozwala pastwom czonkowskim na naoenie na przedsibiorc obowizku potwierdzenia konsumentowi treci proponowanej umowy, na papierze lub innym trwaym noniku. Takie rozstrzygnicie jest uzasadnione w wietle praktycznych problemw, jakich dowiadczaj konsumenci przy zawieraniu umw na odlego z wykorzystaniem telefonu. Przepisy projektu ustawy o prawach konsumenta, transponujce przepisy art. 916 dyrektywy o prawach konsumentw, zawieraj natomiast szczegow regulacj prawa odstpienia od umowy, jakie przysuguje konsumentowi, bez potrzeby wskazywania jakiegokolwiek uzasadnienia, w przypadku umw zawieranych poza lokalem przedsibiorstwa lub na odlego. Proponowane przepisy wyduaj termin na wykonanie tego prawa do 14 dni (obecnie 10), definiuj precyzyjnie pocztek biegu tego terminu dla rnych rodzajw umw oraz rnych sytuacji, szczegowo okrelaj skutki odstpienia od umowy, w tym kwesti ponoszenia kosztw, a nadto zawieraj wyczerpujc list sytuacji, w ktrych prawo odstpienia od umowy nie przysuguje. 87

Doprecyzowanie i uszczegowienie regulacji dotyczcej prawa odstpienia od umowy, w tym zwaszcza problematyki kosztw w przypadku wykonania przez konsumenta prawa odstpienia, ktra do tej pory rodzia due wtpliwoci w praktyce, bdzie korzystne zarwno dla konsumentw, jak i przedsibiorcw. W ramach tego priorytetu przewidziane zostay nastpujce dziaania: Dziaanie 1 Aktywny udzia w procesie legislacyjnym dotyczcym projektu ustawy o prawach konsumenta, ktra modyfikuje zasady dotyczce umw zawartych poza lokalem oraz umw zawartych na odlego. Prezes UOKiK, jako organ wsppracujcy, wraz z Ministrem Sprawiedliwoci jako organem wiodcym, bdzie bra czynny udzia w procesie legislacyjnym dotyczcym projektu ustawy o prawach konsumenta, ktra midzy innymi modyfikuje zasady dotyczce umw zawartych poza lokalem oraz umw zawartych na odlego, a take na inne, wskazane powyej sposoby, zwiksza bezpieczestwo ekonomiczne konsumentw w przypadku umw zawieranych poza lokalem oraz na odlego. Dziaanie 2 Skierowana zarwno do przedsibiorcw, jak i konsumentw akcja informacyjna, majca na celu wyjanienie zmian w zakresie regulacji dotyczcych umw zawartych poza lokalem oraz umw zawartych na odlego, wynikajcych z wejcia w ycie ustawy o prawach konsumenta. W zwizku z uchwaleniem ustawy o prawach konsumenta konieczne bdzie przeprowadzenie szeroko zakrojonej, skierowanej zarwno do konsumentw, jak i przedsibiorcw, akcji informacyjnej, majcej na celu wyjanienie zmian wprowadzonych w zakresie regulacji dotyczcych umw zawartych poza lokalem oraz umw zawartych na odlego, wynikajcych z wejcia przedmiotowej ustawy w ycie. Dziaanie 3 Monitoring i weryfikacja realizacji dyspozycji ustawy o prawach konsumenta w zakresie zmian dotyczcych sprzeday na odlego / poza lokalem, poprzez zbadanie wzorcw umw stosowanych przez przedsibiorcw (wzorce umw sprzeday, regulaminy) oraz ich praktyki. Jak wskazano powyej, projekt ustawy o prawach konsumenta przewiduje liczne modyfikacje w zakresie zasad zawierania umw na odlego / poza lokalem. W zwizku z tym podmioty te zmuszone bd do zmiany swojej praktyki. Wprowadzenie tych zmian, w tym sposb ich wdroenia bdzie musiao zosta zweryfikowane w ramach dziaa prowadzonych przez UOKiK przy wsppracy z IH. W zwizku z tym po wejciu w ycie ustawy o prawach konsumenta instytucje te bd prowadziy intensywny monitoring realizacji przez przedsibiorcw dyspozycji tego aktu prawnego w zakresie wskazanych powyej zmian dotyczcych zawierania umw sprzeday na odlego / poza lokalem poprzez: badanie wzorcw umw stosowanych przez przedsibiorcw (wzorce umw sprzeday, regulaminy sklepw internetowych itd); badanie praktyk przedsibiorcw zwizanych ze sprzeda na odlego / poza 88

lokalem w zakresie wypeniania wobec konsumentw obowizkw informacyjnych oraz realizacji ich praw w zakresie odstpienia od umowy, wypowiedzenia umowy itd. (regulaminy sprzeday, wewntrzne procedury sprzeday). Dziaanie 4 Identyfikacja narusze interesw konsumentw w powyszym zakresie oraz ich eliminacja z rynku poprzez prowadzenie postpowa w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw oraz kierowanie pozww do SOKiK w przypadku identyfikacji niedozwolonych postanowie umownych, ktre nie s wpisane do rejestru postanowie wzorcw umowy uznanych za niedozwolone niedozwolone. Wskazane powyej (punkty 2 i 3) dziaania pozwol na identyfikacj narusze interesw konsumentw w powyszym zakresie, a nastpnie na ich eliminacj z rynku poprzez prowadzenie postpowa w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw, kierowanie pozww do Sdu Ochrony Konkurencji i Konsumentw w przypadku stwierdzenia stosowania niedozwolonych postanowie umownych, ktre nie zostay jeszcze wpisane do rejestru postanowie wzorcw umowy uznanych za niedozwolone. Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 7 Wskaniki
Prowadzenie postpowa wyjaniajcych, w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone w celu eliminacji stwierdzonych narusze wobec przedsibiorcw zawierajcych umowy poza lokalem i na odlego

Organ realizujcy dziaanie 2014

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

UOKiK

10

10

10

10

10

V Finansowanie Polityki konsumenckiej Realizacja celw niniejszej Polityki bdzie finansowana ze rodkw publicznych, tj. rodkw budetu pastwa i publicznych rodkw unijnych. Z uwzgldnieniem poniszych uwag, zadania zwizane z realizacj Polityki bd finansowane przez poszczeglne podmioty w ramach ich budetw i nie bd wiza si z koniecznoci generowania dodatkowych obcie dla sektora finansw publicznych, w tym przede wszystkim dla budetu pastwa i budetw jednostek samorzdu terytorialnego. Finansowanie zada realizowanych przez wszystkie podmioty dziaajce w ramach systemu ochrony konsumentw odbywa si bdzie w ramach budetw tych podmiotw tj. jednostek administracji rzdowej (w ramach rodkw finansowych budetu pastwa); jednostek samorzdu terytorialnego wszystkich szczebli; organizacji konsumenckich; organizacji przedsibiorcw (np. w zakresie dziaalnoci podmiotw ADR). 89

Na poziomie administracji samorzdowej nie przewiduje si zmian w organizacji i zakresie dziaa zwizanych z indywidualn pomoc dla konsumentw, wiadczon przez Miejskich i Powiatowych Rzecznikw konsumentw. Wobec tego, naley przypuszcza, e wydatki samorzdw powiatowych, miast na prawach powiatu i gmin w tym zakresie bd si utrzymyway na, co najmniej, podobnym poziomie jak w okresie 2010 - 2013. Uwzgldniajc jednak stale istniejce zapotrzebowanie na indywidualne poradnictwo konsumenckie zasadne jest denie do zwikszanie finansowania dziaa, polegajcych na zlecaniu odpowiednich zada w tym zakresie wyspecjalizowanym organizacjom konsumenckim. Dystrybucja tych rodkw musi jednak podlega cisej kontroli przez waciwe jednostki administracji rzdowej, w szczeglnoci Prezesa UOKiK (za. Nr 8 ustawy budetowej, dzia 53, dzia 750, rozdzia 75095). Ze wzgldu na realizacj dodatkowych celw wyznaczonych przez strategi Sprawne Pastwo 2020 odnoszcych si do dziaa koordynacyjnych zwizanych z funkcjonowaniem systemu ochrony konsumentw, odpowiednie wydatki uwzgldniajce konieczno przeprowadzania bada socjologicznych i analiz bd wymagay dodatkowych rodkw na funkcjonowanie UOKiK w stosunku do przewidzianych w ustawie budetowej na 2013 r. (za. Nr 2, dzia 53). Dodatkowo, w zakresie dziaania III. 1 (zwikszenie skutecznoci funkcjonowania systemu ochrony konsumentw) odpowiednie rodki na analizy/badania dotyczce funkcjonowania tego systemu zostay przewidziane w SSP. Projekt Rozporzdzenia UE dotyczcego Programu konsumenckiego na lata 2014 2020, w zaoeniu nie przewiduje staego wsparcia na realizacje celw i zada wskazanych w Polityce konsumenckiej. Niemniej przewidziane zostao zwikszenie udziau finansowania KE do 75% dla Europejskich Centrw Konsumenckich. Program konsumencki przewiduje rwnie finansowanie systemu ODR (internetowego rozwizywaniu sporw konsumenckich) z wyjtkiem utworzenia krajowych punktw kontaktowych. Program, pomimo postulatw PL, nie przewiduje bezporedniego wsparcia z budetu UE dla krajowych organizacji konsumenckich. W zakresie inicjatyw legislacyjnych, wskazanych w Polityce, poziom finansowania wymagany dla ich realizacji bdzie przedstawiony w ramach oceny skutkw regulacji poszczeglnych projektw. VI. Podsumowanie Efektem naturalnej dynamiki gospodarki, zwizanej z liberalizacj poszczeglnych rynkw, rozwojem technologii, a take swobodnym przepywem towarw i usug, s nowe zjawiska pojawiajce si na rynku, ktre w bezporedni sposb wpywaj na interesy konsumentw. Celem Rzdu RP jest zapewnienie konsumentom poczucia bezpieczestwa przy zawieraniu umw sprzeday towarw oraz wiadczenia usug. Dotyczy to w rwnym stopniu transakcji realizowanych w sposb tradycyjny jak i umw zawieranych w sytuacjach nietypowych tj. na odlegoci i poza lokalem, niezalenie od rodzaju towaru lub usugi, kanau ich dystrybucji, jak i pochodzenia. Pojcie dziaa na rzecz ochrony konsumentw jest niezwykle pojemne i odnosi si do wielopaszczyznowego pojmowania zada w tym obszarze. Ochrona konsumentw winna niejednokrotnie wychodzi poza cise ramy dziaa wadczych organw administracji. Poprzez odpowiednie dziaania informacyjne i edukacyjne ma za zadanie wpywa na prokonsumenck wiadomo wszystkich uczestnikw rynku. Polityka konsumencka 90

powinna dy do wypracowania skutecznych mechanizmw monitorowania rynku, ktre pozwol na efektywn identyfikacj zagroe. Ponadto, wci aktualna jest realizacja priorytetw sucych stymulacji aktywnoci konsumenckiej. Tym samym wyposaenie konsumenta w odpowiednie instrumenty prawne i organizacyjne, z ktrych bdzie mg korzysta w przypadku wystpienia problemu pozwoli na wyksztacenie trwaych postaw prorynkowych. Polityka konsumencka na lata 2014-2018 tym wszystkim wyzwaniom wychodzi naprzeciw. Skuteczna realizacja Polityki bdzie jednak wymagaa zaangaowania wszystkich organw dziaajcych w obszarze ochrony konsumentw. Dziaalno pojedynczych organw moe zapewnia utrzymanie odpowiedniego poziomu ochrony konsumentw ale dopiero skoordynowane dziaanie wszystkich podmiotw wchodzcych w skad systemu ochrony konsumentw moe zapewni skuteczno dziaa w penym zakresie. Ocena realizacji priorytetw i dziaa Polityki - wskaniki W celu monitorowania realizacji priorytetw wynikajcych z Polityki opracowane zostay odpowiednie instrumenty. W zaczeniu znajduje si wzr formularza, ktry na pocztku kadego roku bdzie rozsyany do poszczeglnych podmiotw wchodzcych w skad systemu ochrony konsumentw. Celem tego dziaania bdzie zbieranie informacji o podjtych dziaaniach w ramach realizacji Polityki i rokrocznie Prezes UOKiK bdzie przygotowywa stosownie zestawienie i publikowa je na stronie internetowej UOKiK. Kolejnym narzdziem sucym monitorowaniu bdzie zestaw wskanikw przypisanych do kadego z priorytetw Polityki.

Zaczniki:
1. Formularz Sprawozdanie z wykonania dziaa okrelonych w Polityce konsumenckiej 2. Formularz Sprawozdanie z wykonania dziaa okrelonych w Polityce konsumenckiej wskaniki

91

Sprawozdanie z wykonania dziaa okrelonych w Polityce konsumenckiej na lata 2014-2018

Realizacja Dziaania Jednostka realizujca dziaanie Uwagi

(zadania wykonane w ramach poszczeglnych dziaa oraz zagroenia dla realizacji przyszych dziaa wynikajcych z PK)

Rok

II System ochrony konsumentw i efektywna realizacja zada

Priorytet 1 Dziaania Prezesa UOKiK realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku

Dziaania Prezesa UOKiK realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku

UOKiK

Priorytet 2 Dziaanie wadcze organw administracji wpywajce na rozwj bezpiecznego i prokonsumenckiego rynku
Dziaania KRRiT na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug medialnych Dziaania Prezesa UKE realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug telekomunikacyjnych Dziaania Prezesa URE realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku energetycznym Dziaania Prezesa UTK realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug transportu kolejowego Dziaania Prezesa ULC realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug transportu lotniczego Dziaania KNF realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug finansowych Dziaania GIF realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku produktw leczniczych i suplementw diety Dziaania IJHARS i GIS realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku produktw ywnociowych

KRRiT

UKE

URE

UTK

ULC

KNF

GIF

IJHARS i GIS

III Priorytety horyzontalne wpywajce na rozwj ochrony konsumentw

Priorytet 1 Zwikszenie skutecznoci funkcjonowania systemu ochrony konsumentw

Analiza funkcjonowania systemy ochrony konsumentw

UOKiK

UOKiK, UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, GIODO, KRRiT, IJHARS, GIF, Wsppraca i wdroenie instrumentw GIS, IH, RU, URPL, przy udziale rzecznikw sucych dziaaniom koordynujcym konsumentw oraz wykonywanie zada wynikajcych z Polityki organizacji konsumenckich

Priorytet 2 Rozwj bezpiecznego rynku dla konsumentw

Badania socjologiczne UOKiK, UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, GIODO, KRRiT

UOKiK, we wsppracy z Cykliczne rangowanie sektorw UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, GIODO, KRRiT Uwzgldnianie w monitoringu wynikw staych analiz przeprowadzanych przez Komisj Europejsk w ramach tablicy wynikw dla rynkw konsumenckich (tzw. Scoreboardu) Dziaanie 1 Monitorowanie rynku dbr i usug konsumenckich Uwzgldnianie w monitoringu bada oraz analiz dotyczcych stanu konkurencji na danym rynku przeprowadzanych na potrzeby realizacji zada z zakresu ochrony konkurencji

UOKiK

UOKiK

Obserwacja obszarw, w ktrych brak konkurencji albo UOKiK, UKE, URE, UTK, KNF funkcjonuje ona w ograniczonym zakresie Analiza sygnaw pochodzcych od poszczeglnych uczestnikw rynku, dotyczcych dostrzeonych nieprawidowoci UOKiK, UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, GIODO, KRRiT UOKiK, UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, GIODO, KRRiT, IJHARS, GIF, GIS, IH, RU, URPL, przy udziale rzecznikw konsumentw oraz organizacji konsumenckich UOKiK, UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, GIODO, KRRiT, IJHARS, GIF, GIS, IH, RU, URPL, przy udziale rzecznikw konsumentw oraz organizacji konsumenckich

Monitoring mediw

Obserwacja rynkw podlegajcych deregulacji

Dziaanie 2 Wdraanie rozwiza wspierajcych zwalczanie praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw

Zmiana funkcjonalnoci rejestru niedozwolonych postanowie umownych dostpnego na stronie UOKiK

UOKiK

Opracowanie i ogoszenie nowych wyjanie dotyczcych kar nakadanych za stosowanie praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw

UOKiK

Wprowadzenie instrumentu publicznego ostrzegania przez Prezesa UOKiK o podejrzeniu naruszenia zbiorowych interesw konsumentw

UOKiK

Priorytet 3 Wspieranie mechanizmw rozstrzygania sporw oraz prokonsumenckich postaw wrd przedsibiorcw
Analiza rnych modeli ADR oraz rozwiza organizacyjnych i procedur stosowanych przez istniejce podmioty ADR

UOKiK

Dziaanie 1. Rozwj alternatywnych sposobw rozstrzygania sporw konsumenckich

Przygotowanie projektu ustawy implementujcej dyrektyw ws. ADR oraz wdroenie mechanizmw przewidzianych w rozporzdzeniu ws. ODR Wsppraca UOKiK z ECK przy tworzeniu punktu kontaktowego ODR Wyznaczenie organu odpowiedzialnego za kontakty z Komisj Europejsk w zakresie ADR i okresowa sprawozdawczo Notyfikowanie systemw ADR

UOKiK jako organ wiodcy

UOKiK, ECK

UOKiK

UOKiK, ECK

Wsppraca z istniejcymi podmiotami ADR w celu dostosowania ich organizacji do nowych wymogw prawnych

UOKiK, UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, IH

Dziaania informacyjnoedukacyjne zwizane z promowaniem ADR

UOKiK, ECK, UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, IH

Dziaanie 2. Promocja idei spoecznej odpowiedzialnoci biznesu

Zachcanie przedsibiorcw do MG, UOKiK, UKE, URE, wdraania koncepcji CSR UTK, KNF, ULC

Dziaania informacyjnoedukacyjne wspierajce rozwj instrumentw samoregulacyjnych

UOKiK, ECK, UKE, URE, UTK, KNF, ULC, MG

Priorytet 4 Wzmacnianie i rozwj systemu poradnictwa konsumenckiego

Dziaanie 1. Wspieranie dziaalnoci Europejskiego Centrum Konsumenckiego Wspfinansowanie oraz wspieranie organizacyjne dziaalnoci ECK

UOKiK

Dziaalno statutowa ECK

ECK

Dziaanie 2. Wsppraca z rzecznikami konsumentw i organizacjami konsumenckimi

UOKiK, UKE, URE, UTK, Wzmocnienie pozycji rzecznikw RU, KNF, ULC, GIODO, konsumentw i organizacji KRRiT, IJHARS, GIF, GIS, konsumenckich IH, RU, URPL UOKiK, ECK, UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, GIODO, KRRiT, IJHARS, GIF, GIS, IH, RU, URPL

Wymiana informacji i dowiadcze

Dziaanie 3. Prowadzenie i wspieranie rozwoju instrumentw poradnictwa i edukacji konsumenckie

Podstawowe instrumenty poradnictwa konsumenckiego

UOKiK

Poradnictwo wiadczone przez wyspecjalizowane podmioty

RU, KNF, GIODO, URE, UKE, KRRiT, UTK, RPO

Priorytet 5 Budowanie wiadomoci konsumenckiej polityka informacyjno-edukacyjna

Dziaanie 1 Dziaania informacyjne i edukacyjne zwizane z biec dziaalnoci Prezesa UOKiK UOKiK

Dziaanie 2. Dziaania informacyjne i edukacyjne prowadzone przez wyspecjalizowane organy

KNF, MF, UKE, MAiC, KRRiT, MEN, M, UTK, URE, M

Priorytet 6 Rozwj przyjaznego rodowiska legislacyjnego w obszarze ochrony konsumentw

Dziaanie 1. Dziaania majce na celu zwikszeniu ochrony konsumentw w relacjach umownych dotyczcych sprzeday towarw i wiadczeniausug

Implementacja dyrektywy CRD oraz nowelizacja k.c. w zakresie sprzeday konsumenckiej

MSjakoorganwiodcy, UOKiK

Prace nad zmianami dyrektywy turystycznej

MSiT,jakoorganwiodcy UOKiK

Dziaania legislacyjne w zakresie przepisw dotyczcych praw pasaerw

ULC

Zmiana niektrych ustaw dotyczcych praw pasaerw podrujcych drog morsk i wodn rdldow

MIiR

Nowelizacja Prawa o szkolnictwie wyszym

MNiSW

poprawy jakoci, oznakowania, bezpieczestwa oraz skutecznej kontroli produktw wpywajce na zachowanie wysokiego poziomu

Pakiet dotyczcy bezpieczestwa produktw i nadzoru rynku Implementacja dyrektywy w sprawie sfaszowanych produktw leczniczych, nowelizacja ustawy Prawo farmaceutycznego, ustawy o wyrobach medycznych oraz ustawy o bezpieczestwie ywnoci i ywienia

UOKiK

MZ, GIF, GIS, URPL, IJHARS

Nowelizacja Ustawy o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym Implementacja dyrektywy w sprawie ADR w sporach konsumenckich Przegld tzw. ustawy deweloperskiej Zmiany w ustawie o kredycie konsumenckim Zmiany w zakresie dziaalnoci kredytodawcw Nowelizacja ustawy Prawo upadociowe i naprawcze Nowelizacja k.p.c. w zakresie zmian modelu postpowania w sprawach o uznanie postanowie wzorca umowy za niedozwolone

Dziaanie3.Dziaaniazmierzajcedoutworzenianowychlub usprawnieniaistniejcychinstytucjiprawnychwobszarze ochronykonsumentw

UOKiK jako organ wiodcy

UOKiK, MIiR, MS, MF

UOKiK

MF

MS

MS, UOKiK

Dziaanie4.Innedziaaniamajcewpywnaochron konsumentw

Prace nad projektem regulujcym moliwo dochodzenia roszcze w zwizku z naruszeniem zasad konkurencji Prace nad rozporzdzeniem Ministra Gospodarki w sprawie zasad ksztatowania i kalkulacji taryf oraz rozlicze w obrocie paliwami gazowymi Prace nad rozporzdzeniem w sprawie szczegowych wymaga dotyczcych wiadczenia udogodnie dla osb niepenosprawnych przez dostawcw usug telekomunikacyjnych

UOKiK

MG

MAiC

Priorytet 7 Rozwj wsppracy midzynarodowej w zakresie ochrony konsumentw

Dziaanie 1. Dziaania na Ararat midzynarodowej w obszarze ochrony konsumentw Uczestnictwo w grupach roboczych Rady UE oraz Komisji Europejskiej Uczestnictwo w pracach Komitetu ds. wsppracy w dziedzinie ochrony konsumentw (CPC Consumer Protection Cooperation) Uczestnictwo w projektach realizowanych na forum unijnym tablica wynikw dla rynkw konsumenckich (Consumer Conditions Scoreboard), coroczne przegldy stron internetowych (internet sweep) Wsppraca w ramach ICPEN Wsppraca w ramach PROSAFE Wsppraca z IATA Program Leonardo da Vinci Wsppraca z FAO i WHO UOKiK, inne organy w ramach swoich waciwoci

UOKiK

UOKiK

UOKiK UOKiK ULC GIODO GIJHARS

IV Priorytety sektorowe o szczeglnym znaczeniu dla ochrony konsumentw

Priorytet 1 Zwikszenie bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw na rynku usug finansowych
Dziaanie 1 Monitorowanie rynku zachowa przedsibiorcw oferujcych produkty inwestycyjne Dziaanie 2 Monitorowanie stanu wdroenia zasad okrelonych w Rekomendacji dobrych praktyk informacyjnych dotyczcych ubezpiecze na ycie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitaowymi oraz Rekomendacji U dotyczcej dobrych praktyk w zakresie bancassurance Dziaanie 3 Badanie wzorcw umw, dziaa przedsibiorcw zwizanych z oferowaniem usug finansowych, identyfikacja narusze interesw konsumentw w powyszym zakresie UOKiK, KNF

KNF

UOKiK

Dziaanie 4 Prowadzenie dziaalnoci edukacyjnej i informacyjnej dotyczcej ubezpiecze na ycie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitaowymi Dziaanie 5 Przegld istniejcych uregulowa, ocena zasadnoci wprowadzenia zmian w obowizujcych przepisach dotyczcych ubezpiecze oraz prace nad ewentualnymi zmianami

NBP, KNF, UOKiK

MS, MF, UOKiK, KNF, RU

Priorytet 2 Rozwj ochrony konsumentw w sektorze usug cznoci elektronicznej, usug on-line oraz usug pocztowych
Dziaanie 1 Monitoring i identyfikacja ewentualnych narusze praw i interesw konsumentw w sektorze usug cznoci elektronicznej, usug on-line oraz usug pocztowych Dziaanie 2 Eliminacja z rynku stwierdzonych nieprawidowoci poprzez: prowadzenie postpowa w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone oraz prowadzenie postpowa kontrolnych dotyczcych przestrzegania przepisw z zakresu telekomunikacji i poczty Dziaanie 3 Edukacja konsumentw korzystajcych z usug cznoci elektronicznej, on-line oraz usug pocztowych Dziaanie 4 Wdraanie ewentualnych nowych regulacji prawnych zwizanych z ustawodawstwem europejskim Dziaanie 5 Wsppraca na poziomie krajowym i midzynarodowym w zakresie ochrony danych osobowych europejskich konsumentw w sektorze usug cznoci elektronicznej oraz usug on-line, w szczeglnoci wobec usug wiadczonych przez przedsibiorcw z siedzib poza UE UOKiK, UKE, GIODO, KRRiT

UOKiK, UKE

UOKiK, UKE

MAiC, UOKiK, UKE

MSZ, MAiC, GIODO, UOKiK, UKE

Priorytet 3 Zwikszenie bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw na rynku usug przewozw kolejowych

Dziaanie 1 Monitorowanie rynku usug pasaerskich przewozw kolejowych pod ktem przestrzegania przepisw z zakresu ochrony konsumentw w szczeglnoci w stosunku do przewonikw oferujcych nowe produkty Dziaanie 2 Ocena zasad wprowadzania nowych produktw pod ktem zgodnoci z przepisami Dziaanie 3 Ocena usug pasaerskich przewozw kolejowych wiadczonych przez nowych przewonikw na rynku Dziaanie 4 Eliminacja z rynku stwierdzonych nieprawidowoci poprzez wydawanie decyzji zakazujcych stosowanie bezprawnych praktyk naruszajcych zbiorowe interesy pasaerw w transporcie kolejowym, decyzji w sprawach praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw oraz kierowanie pozww do SOKiK w przypadku identyfikacji

UTK, UOKiK

UTK, UOKiK

UTK, UOKiK

UTK, UOKiK

niedozwolonych postanowie umownych, ktre nie s wpisane do rejestru postanowie wzorcw umowy uznanych za niedozwolone Dziaanie 5 Prowadzenie dziaalnoci edukacyjnej i informacyjnej dotyczcej produktw zwizanych z wprowadzeniem przewozw pocigami typu Pendolino oraz usug pasaerskich przewozw kolejowych wiadczonych przez nowych przewonikw na rynku, w tym przewonikw zagranicznych Dziaanie 6 Rozwaenie zmian legislacyjnych proponowanych w przygotowanym przez UOKiK w 2012 r. opracowaniu dotyczcym problematyki ochrony konsumentw korzystajcych z przewozw kolejowych pt. Raport pozycja konsumenta na rynku pasaerskich przewozw kolejowych

MIiR, UTK, UOKiK

MIiR, UTK, UOKiK

Priorytet 4 Zwikszenie bezpieczestwa konsumentw w sektorze wyrobw budowlanych

Dziaanie 1 Zapewnienie przestrzegania prawa oraz interesw konsumentw poprzez prowadzenie kontroli i postpowa administracyjnych Dziaanie 2 Stay monitoring i weryfikacja realizacji rozporzdzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 ustanawiajcego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobw budowlanych i uchylajcego dyrektyw Rady 89/106/EWG Dziaanie 3 Wdraanie do krajowego prawodawstwa nowych regulacji prawnych zwizanych z ustawodawstwem europejskim Dziaanie 4 Wsppraca na poziomie midzynarodowym w kwestiach zwizanych z bezpieczestwem wyrobw budowlanych, w tym uczestnictwo w posiedzeniach grupy roboczej ds. wsppracy administracyjnej w obszarze nadzoru rynku w zakresie wyrobw budowlanych ADCO CPR organy nadzoru budowlanego

MIiR, GUNB

MIiR, GUNB, UOKiK

GUNB

Priorytet 5 Rozwj ochrony konsumentw w sektorze usug turystycznych

Dziaanie 1 Aktywny udzia w procesie legislacyjnym dotyczcym projektu wniosku dotyczcego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie imprez turystycznych i aranowanych usug turystycznych, zmieniajcej rozporzdzenie (WE) nr 2006/2004, dyrektyw 2011/83/UE i uchylajcej dyrektyw Rady 90/314/EWG Dziaanie 2 Skierowana do przedsibiorcw akcja informacyjna, majca na celu uwiadomienie im oraz wyjanienie zmian w zakresie zasad wiadczenia usug turystycznych, wynikajcych z uchwalenia dyrektywy w sprawie imprez turystycznych i aranowanych usug turystycznych, zmieniajcej rozporzdzenie (WE) nr 2006/2004, dyrektyw 2011/83/UE i uchylajcej dyrektyw Rady 90/314/EWG Dziaanie 3 Aktywny udzia w procesie legislacyjnym dotyczcym implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie

MSiT, UOKiK

MSiT

MSiT, UOKiK

imprez turystycznych i aranowanych usug turystycznych, zmieniajcej rozporzdzenie (WE) nr 2006/2004, dyrektyw 2011/83/UE i uchylajcej dyrektyw Rady 90/314/EWG Dziaanie 4 Skierowana zarwno do przedsibiorcw, jak i konsumentw akcja informacyjna, majca na celu uwiadomienie im oraz wyjanienie zmian w zakresie zasad wiadczenia usug turystycznych, wynikajcych z MSiT, UOKiK implementacji dyrektywy w sprawie imprez turystycznych i aranowanych usug turystycznych, zmieniajcej rozporzdzenie (WE) nr 2006/2004, dyrektyw 2011/83/UE i uchylajcej dyrektyw Rady 90/314/EWG Dziaanie 5 Monitoring i weryfikacja realizacji dyspozycji ustawy implementujcej dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie imprez turystycznych i UOKiK, IH, marszakowie aranowanych usug turystycznych, wojewdztw zmieniajcej rozporzdzenie (WE) nr 2006/2004, dyrektyw 2011/83/UE i uchylajcej dyrektyw Rady 90/314/EWG w zakresie zasad wiadczenia usug turystycznych Dziaanie 6 Eliminacja z rynku stwierdzonych w ramach powyszych dziaa nieprawidowoci poprzez prowadzenie postpowa w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw oraz kierowanie UOKiK, IH, marszakowie pozww do SOKiK w przypadku identyfikacji wojewdztw niedozwolonych postanowie umownych, ktre nie s wpisane do rejestru postanowie wzorcw umowy uznanych za niedozwolone oraz w ramach kompetencji przysugujcych organom Inspekcji Handlowej

Priorytet 6 Zwikszenie bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw w przypadku umw sprzeday

Dziaanie 1 Aktywny udzia w procesie legislacyjnym dotyczcym projektu ustawy o prawach UOKiK, MS konsumenta, ktra modyfikuje zasady odpowiedzialnoci sprzedawcy oraz innych podmiotw za jako towaru Dziaanie 2 Skierowana zarwno do przedsibiorcw, jak i konsumentw akcja informacyjna, majca na celu wyjanienie zmian w zakresie UOKiK procedury reklamacyjnej, wynikajcych z wejcia w ycie ustawy o prawach konsumenta Dziaanie 3 Monitoring i weryfikacja realizacji dyspozycji ustawy o prawach konsumenta w zakresie zmian dotyczcych sprzeday UOKiK, przy wsppracy konsumenckiej poprzez zbadanie wzorcw IH umw stosowanych przez przedsibiorcw (wzorce umw sprzeday, gwarancje, protokoy reklamacyjne) Dziaanie 4 Monitoring i weryfikacja realizacji dyspozycji ustawy o prawach konsumenta w zakresie zmian dotyczcych sprzeday UOKiK, przy wsppracy konsumenckiej poprzez zbadanie IH wewntrznych procedur dotyczcych rozpatrywania reklamacji stosowanych przez przedsibiorcw Dziaanie 5 Identyfikacja narusze interesw UOKiK, przy wsppracy konsumentw w powyszym zakresie oraz IH eliminacja z rynku stwierdzonych w ramach

tych dziaa nieprawidowoci poprzez prowadzenie postpowa w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw, kierowanie pozww do SOKiK w przypadku identyfikacji niedozwolonych postanowie umownych, ktre nie s wpisane do rejestru postanowie wzorcw umowy uznanych za niedozwolone oraz w ramach kompetencji przysugujcych organom Inspekcji Handlowej

Priorytet 7 Zwikszenie bezpieczestwa ekonomicznego konsumentw w przypadku umw sprzeday towarw i usug zawieranych na odlego lub poza lokalem
Dziaanie 1 Aktywny udzia w procesie legislacyjnym dotyczcym projektu ustawy o prawach MS jako organ wiodcy, konsumenta, ktra modyfikuje zasady UOKiK dotyczce umw zawartych poza lokalem oraz umw zawartych na odlego Dziaanie 2 Skierowana zarwno do przedsibiorcw, jak i konsumentw akcja informacyjna, majca na celu wyjanienie zmian w zakresie UOKiK regulacji dotyczcych umw zawartych poza lokalem oraz umw zawartych na odlego, wynikajcych z wejcia w ycie ustawy o prawach konsumenta Dziaanie 3 Monitoring i weryfikacja realizacji dyspozycji ustawy o prawach konsumenta w UOKiK, przy wsppracy zakresie zmian dotyczcych sprzeday na IH odlego / poza lokalem, poprzez zbadanie wzorcw umw stosowanych przez przedsibiorcw (wzorce umw sprzeday, regulaminy) oraz ich praktyki Dziaanie 4 Identyfikacja narusze interesw konsumentw w przypadku umw sprzeday zawieranych na odlego lub poza lokalem oraz ich eliminacja z rynku poprzez prowadzenie postpowa w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe UOKiK, przy wsppracy interesy konsumentw oraz kierowanie IH pozww do SOKiK w przypadku identyfikacji niedozwolonych postanowie umownych, ktre nie s wpisane do rejestru postanowie wzorcw umowy uznanych za niedozwolone niedozwolone oraz w ramach kompetencji przysugujcych organom Inspekcji Handlowej

Sprawozdanie z wykonania dziaa okrelonych w Polityce konsumenckiej - wskaniki Cz horyzontalna Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu II. 1 i 2 Wskaniki
Liczba wszcztych przez Prezesa UOKiK postpowa wyjaniajcych i administracyjnych w sprawach praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw Liczba raportw z bada wzorcw umw w wybranych obszarach rynku Planowe i dorane kontrole Inspekcji Handlowej w wybranych obszarach rynku Planowe i dorane kontrole w zakresie bezpieczestwa produktw i nadzoru rynku Dziaania KRRiT na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug medialnych* Dziaania Prezesa UKE realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug telekomunikacyjnych* Dziaania Prezesa URE realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku energetycznym* Dziaania Prezesa UTK realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug transportu kolejowego* Dziaania Prezesa ULC realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug transportu lotniczego* Dziaania KNF realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku usug finansowych* Dziaania URPL na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku wyrobw medycznych* Dziaania GIF realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku produktw leczniczych i suplementw diety* Dziaania organw IJHARS i PIS realizowane na rzecz zwikszenia bezpieczestwa konsumentw na rynku produktw ywnociowych*

Organ realizujcy dziaanie 2014

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

UOKiK

UOKiK UOKiK, IH

UOKiK, IH

KRRiT

UKE

URE

UTK

ULC

KNF

URPL

GIF

organy IJHARS i PIS

*wskaniki do uzgodnienia z waciwymi organami w trakcie konsultacji

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 1

Wskaniki
Przygotowanie analizy dotyczcej skutecznoci funkcjonowania systemu ochrony konsumentw w zakresie skutecznego sposobu zapewnienia koordynacyjnych dziaa poszczeglnych jego elementw Opracowanie i wdroenie kwestionariusza do monitorowania stanu realizacji Polityki i identyfikacji obszarw problemowych

Organ realizujcy dziaanie 2014

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

UOKiK

UOKiK

UOKiK, UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, GIODO, KRRiT, IJHARS, GIF, GIS, Liczba spotka grupy roboczej ad hoc w IH, RU, URPL, przy udziale rzecznikw ramach dziaa koordynujcych* konsumentw oraz organizacji konsumenckich

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 2 Wskaniki Organ realizujcy dziaanie 2014 Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

UOKiK, UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, GIODO, KRRiT UOKiK, we wsppracy z Badania dotyczce rangowania sektorw UKE, URE, UTK, RU, KNF, ULC, GIODO, KRRiT Analiza sygnaw pochodzcych od UOKiK, UKE, URE, UTK, poszczeglnych uczestnikw rynku, RU, KNF, ULC, GIODO, dotyczcych dostrzeonych KRRiT nieprawidowoci Liczba bada socjologicznych

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 3 Wskaniki

Wdroenie dyrektywy ws. ADR Notyfikacja podmiotw ADR zgodnie z zasadami dyrektywy ws. ADR Wyznaczenie organu odpowiedzialnego za kontakty z Komisj Europejsk w zakresie ADR Przekazanie KE sprawozdania o rozwoju i funkcjonowaniu podmiotw ADR Utworzenie punktu kontaktowego ODR Dziaania informacyjno-edukacyjne zwizane z promocj systemu ADR Wypracowanie platformy wsppracy instytucji publicznych z organizacjami pozarzdowymi propagujcymi CSR wrd przedsibiorcw Kampanie informacyjno-edukacyjne wspierajce rozwj instrumentw CSR*

Organ realizujcy dziaanie 2014

UOKiK jako organ wiodcy UOKiK UOKiK UOKiK UOKiK, ECK UOKiK MG MG

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

*warto wskanika do ustalenia w trakcie konsultacji

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 4 Wskaniki

Organizacja warsztatw dla przedsibiorcw powiconych implementacji pakietu ADR/ODR w Polsce Przygotowanie publikacji dotyczcych rozwoju polskiego systemu ADR Liczba spotka Krajowej Rady Rzecznikw Konsumentw z Prezesem UOKiK Funkcjonowanie Infolinii konsumenckiej Funkcjonowanie Centrum E-mailowego Konsumenckiego

Organ realizujcy dziaanie 2014

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

ECK

ECK

UOKiK

UOKiK (zadanie zlecone) UOKiK (zadanie zlecone)

wiadczenie poradnictwa wyspecjalizowane organy

przez RU, KNF, GIODO, URE, UKE, KRRIT, UTK, RPO

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 5 Wskaniki

liczba opublikowanych raportw z bada socjologicznych (rangowanie sektorw) liczba kampanii edukacyjnych liczba spotka przy okrgym stole

Organ realizujcy dziaanie 2014

UOKiK UOKiK UOKiK

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

dziaania informacyjno-edukacyjne KNF, MF, UKE, MAiC, prowadzone przez organy KRRiT, MEN, M, UTK, wyspecjalizowane URE, MS

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 6 Wskaniki Organ realizujcy dziaanie 2014 Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

MG jako organ wiodcy w Uczestnictwo w pracach nad pakietem obszarze nadzoru rynku, dyrektywy i rozporzdzenia, UOKiK jako organ dotyczcym bezpieczestwa produktw wiodcy w zakresie i nadzoru rynku bezpieczestwa produktw Uczestnictwo w pracach nad zmian Rozporzdzenia ustanawiajcego wsplne zasady odszkodowania i pomocy dla pasaerw w przypadku odmowy ULC jako organ wiodcy przyjcia na pokad albo odwoania lub duego opnienia lotw oraz zmiany Rozporzdzenia w sprawie

odpowiedzialnoci przewonika lotniczego z tytuu przewozu pasaerw i ich bagau drog powietrzn Uczestnictwo w pracach nad zmian MSiT jako organ wiodcy dyrektywy turystycznej Uczestnictwo w pracach nad wnioskiem Komisji Europejskiej dotyczcym Dyrektywy w sprawie umw o kredyt zwizanych z nieruchomociami mieszkalnymi oraz wnioskiem Komisji MF jako organ wiodcy dotyczcym Rozporzdzenia w sprawie dokumentw zawierajcych kluczowe informacje, dotyczcych produktw inwestycyjnych Zmiany w zakresie dziaalnoci kredytodawcw MF Implementacja dyrektywy w sprawie UOKiK jako organ ADR wiodcy Implementacja dyrektywy CRD MS jako organ wiodcy, UOKiK Nowelizacja k.c. w zakresie sprzeday MS konsumenckiej Przegld tzw. ustawy deweloperskiej UOKiK, MIiR, MS, MF Zmiany w ustawie o kredycie konsumenckim Implementacja dyrektywy w sprawie sfaszowanych produktw leczniczych i nowelizacja Prawa farmaceutycznego UOKiK GIS, GIF, MZ

Zmiana niektrych ustaw dotyczcych praw pasaerw podrujcych drog MIiR jako organ wiodcy morsk i wodn rdldow Nowelizacja Ustawy o zuytym sprzcie elektrycznym i elektronicznym Nowelizacja wyszym Prawa o szkolnictwie MNiSW MS M

Zmiany w ustawie Prawo upadociowe i naprawcze

Nowelizacja k.p.c. w zakresie zmian modelu postpowania w sprawach o MS jako organ wiodcy, uznanie postanowie wzorca umowy za UOKiK niedozwolone Prace nad rozporzdzeniem Ministra Gospodarki w sprawie zasad ksztatowania i kalkulacji taryf oraz rozlicze w obrocie paliwami gazowymi Prace nad rozporzdzeniem w sprawie szczegowych wymaga dotyczcych wiadczenia udogodnie dla osb niepenosprawnych przez dostawcw usug telekomunikacyjnych

MG

MAiC

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu III. 7 Wskaniki

Uczestnictwo w pracach na forum Rady UE oraz Komisji Europejskiej Wsppraca multilateralna na forum organizacji zajmujcych si kwestiami

Organ realizujcy dziaanie 2014

UOKiK UOKiK

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

horyzontalnymi z zakresu konsumentw (ICPEN, OECD)

ochrony

Wsppraca na forach zajmujcych si obszarami, ktre maj wpyw na sytuacj konsumentw na rynku, poziom ich bezpieczestwa i ochrony (PROSAFE, IATA, Program Leonardo da Vinci, FAO, WHO)

UOKiK, ULC, GIODO, GIJHARS

Cz sektorowa Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 1 Wskaniki Organ realizujcy dziaanie 2014 Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

Ocena przyjcia zasad okrelonych w KNF rekomendacjach Prowadzenie postpowa wyjaniajcych, w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do UOKiK SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone w celu eliminacji stwierdzonych narusze Prowadzenie dziaalnoci edukacyjnej i NBP, KNF, UOKiK informacyjnej Przegld obecnie istniejcych regulacji, rozwaenie zasadnoci wprowadzenia MS, MF, UOKiK, KNF, RU zmian, aktywny udzia w procesie legislacyjnym Wprowadzenie terminu rozpatrzenia reklamacji oraz domniemania, e brak ustosunkowania si do reklamacji MF rwnoznaczny jest z jej uznaniem, jak rwnie wymogw jakie spenia powinna odpowied przedsibiorcy

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 2 Wskaniki

Raporty z kontroli wzorcw umowy stosowanych przez przedsibiorcw dziaajcych w sektorze cznoci elektronicznej, usug on-line oraz usug pocztowych Poradnik dotyczcy praw i obowizkw konsumentw na rynku usug pocztowych Prowadzenie postpowa wyjaniajcych, w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone w celu eliminacji stwierdzonych narusze Prowadzenie postpowa kontrolnych dotyczcych przestrzegania przepisw z zakresu telekomunikacji i poczty w celu eliminacji stwierdzonych narusze*

Organ realizujcy dziaanie 2014

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

UOKiK

UOKiK

UOKiK

UKE

Publikowanie na stronie internetowej UKE informacji dotyczcych podstawowych praw i obowizkw UKE abonentw publicznie dostpnych usug telekomunikacyjnych (art. 62 PT) Prezentacja wynikw bada UKE dotyczcych korzystania przez abonentw z usug telekomunikacyjnych Kampanie edukacyjne powicone prawom i obowizkom konsumentw na UKE rynku usug telekomunikacyjnych i pocztowych Wdroenie regulacji prawnych zwizanych z wnioskiem KE z dnia 11 wrzenia 2013 r. dotyczcym projektu ustanawiajcego rodki dotyczce MAiC jako resort wiodcy europejskiego jednolitego rynku cznoci elektronicznej i majce na celu zapewnienie cznoci na caym kontynencie. Przegld ustawy Prawo telekomunikacyjne w celu wzmocnienia MAiC jako resort wiodcy pozycji konsumentw na rynku usug telekomunikacyjnych Wdroenie regulacji prawnych zwizanych z publikacj Zielonej Ksigi Zintegrowany rynek usug dostawy MAiC jako resort wiodcy paczek jako impuls rozwoju handlu elektronicznego w UE

*warto wskanika do ustalenia w trakcie konsultacji

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 3 Wskaniki

Prowadzenie postpowa wyjaniajcych, w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone w celu eliminacji stwierdzonych narusze

Organ realizujcy dziaanie 2014

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

UOKiK

Prowadzenie postpowa w sprawie stosowania bezprawnych praktyk naruszajcych zbiorowe interesy pasaerw w transporcie kolejowym

UTK

Prowadzenie dziaalnoci edukacyjnej i informacyjnej na rynku usug kolejowych

UTK, UOKiK, MIiR

Uzupenienie rozporzdzenia w sprawie ustalania stanu przesyek oraz postpowania reklamacyjnego, w MIiR, UTK (UOKiK jako szczeglnoci w zakresie daty wniesienia organ wsppracujcy) reklamacji oraz okrelenia terminw na wniesienie reklamacji

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 4 Wskaniki Organ realizujcy dziaanie

GUNB, organy nadzoru budowlanego GUNB, organy nadzoru budowlanego organy nadzoru budowlanego, MF (organy celne)

Termin realizacji/liczba 2014 2015 2016 2017 2018

Liczba przeprowadzonych kontroli Liczba skontrolowanych wyrobw Wydawanie opinii dla organw celnych

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 5 Organ realizujcy dziaanie 2014

MSiT, UOKiK

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

Wskaniki
Uczestnictwo w pracach legislacyjnych dotyczcych dyrektywy w sprawie imprez turystycznych i aranowanych usug turystycznych* Skierowana do przedsibiorcw akcja informacyjna, majca na celu uwiadomienie im oraz wyjanienie zmian w zakresie zasad wiadczenia usug turystycznych, wynikajcych z ww. dyrektywy Prowadzenie postpowa wyjaniajcych, w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone w celu eliminacji stwierdzonych narusze

MSiT

UOKiK

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 6 Wskaniki

Prowadzenie postpowa wyjaniajcych, w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone w celu eliminacji stwierdzonych narusze, w szczeglnoci badanie wzorcw umw stosowanych przez przedsibiorcw (wzorce umw sprzeday, gwarancje, protokoy reklamacyjne) oraz wewntrznych procedur dotyczcych rozpatrywania reklamacji

Organ realizujcy dziaanie 2014

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

UOKiK

Wskaniki wykonania dziaa z priorytetu IV. 7 Wskaniki

Prowadzenie postpowa wyjaniajcych, w sprawie stosowania praktyk naruszajcych zbiorowe interesy konsumentw i kierowanie pozww do SOKiK o uznanie postanowie wzorcw umowy za niedozwolone w celu eliminacji stwierdzonych narusze wobec przedsibiorcw zawierajcych umowy poza lokalem i na odlego

Organ realizujcy dziaanie 2014

Termin realizacji/liczba 2015 2016 2017 2018

UOKiK