ENFORMEL

Pojam art informel, to bi znailo umjetnosti bez forme ili bezoblina umjetnost, predlae francuski kritiar Michel Tapi !"#$ %odine$ Tim je izrazom Tapi htio opisati umjetnost nastalu sponatnim pokretom kod koje je tradicionalno komponiranje izosta&ljeno$ 'ru%im rijeima postizanje simetrije i ra&notee, kao i jasno definirano sredite izostaju kao %la&ne okosnice djela, a platno je sh&a(eno kao polje za psihike impro&izacije$ )sti je kritiar d&ije %odine kasnije za pojam art informel u&eo nazi& art autre ili u prije&odu dru%a umjetnost$ Enformel ili neformalna umjetnost *fra$ +art informel+ , neformalna umjetnost- je skupni nazi& za stilo&e apstrakcije u .uropi i kasnije u %odinama poslije 'ru%o% s&jetsko% rata$ /&oje korijene ima u Parizu i 0e1 2orku !3#$4ih i !"#$4ih odakle se kasnije iri cijelom .uropom$ Primjenji&an u europskom slikarst&u,ek&i&alentan je amerikom apstraktnom ekspresionizmu, a posebno slikarst&u akcije5 enformel predsta&lja udalja&anje od tradicije kubizma i %eometrijske apstrakcije u st&aranju no&e izraajne forme$ 6az%ra7uje liko&nu formu, ne%ira tradicionalnu kompoziciju i slikarski postupak$ 8 tra%anju za na%laenim dramatinim efektima slikarske po&rine, slikari enformela upotreblja&aju razliite materijale *smola, pijesak, %ips, cement, odbaene taknine-$ .nformel se u po&$ umj$ oznaa&a d&ojako9 -:ao spontana umjetnost izraa&anja zasno&ana na amorfnim i bezoblinim stanjima plohe slike ili materijalnim konfi%uracijama nastalim destrukcijom plohe slike ;-Termin enformel ne oznaa&a amorfna i bezoblina stanja materije ne%o neformalno st&aralat&o ili st&aralat&o s dru%e strane forme, pri emu je forma ono to se u enformelu odbacuje, razara i nadilazi$ 8 &rijeme nastajanja .nformel je interpretiran kao dru%a umjetnost s obzirom na a&an%ardu i iz a&an%arde iz&edenu modernistiku tradiciju i kulturu umjetniki iz&edenu modernistiku tradiciju i kulturu umjetniko%, kulturno%,drut&eno% i medijsko% projekta i pro%resa$ :ada se promatra s po&ijesne distance, enformel je umjetnost europsko% e%zistencijalistiko% &isoko% modernizma "#4ih %odina$ To je umjetnost poslije a&an%arde pa sto%a ima karakteristike indi&idualno% izraza$ 8 teorijskom smislu obiljeen je idejama e%zistencijalistike filozofije *indi&idualnost, tra%inost, izuzetnost,dramatinost, nedostatak smisla i sredita-$ Pria o enformelu u Hrvatskoj zapoinje Slavkom Kopaem, koji formalno ne pripada umjetnosti koju danas nazi&amo enformelistikom$ <li, to je umjetnik koji je u &rijeme neposredno nakon ratnih pre&iranja sti%ao u francusku metropolu i potaknut iskust&ima =autriera i 'ubuffeta, poeo st&arati nekon&encionalnu umjetnost inspiriranu takoz&anom ot&orenom djetinjom &izijom reinterpretiraju(i in djeje% liko&no% izriaja$ :retanje u smjeru spomenutih =rancuza zapoinje &e( !3!$ %odine, dok (e taka& nain st&aranja s&oju kulminaciju doi&jeti nekoliko %odina kasnije kada (e fi%ure proizale iz nje%o&e mate dobiti jednu no&u dimenziju$ >n (e u %ustim namazima paste %rebanjem ili stru%anjem slikati s&oje izobliene liko&e, ime (e se pribliiti %ubljenju forme, me7utim, nikada ne(e iz%ubiti &ezu s predmetnom realno(u$ Tako7er &alja napomenuti da nikada ne(e

u potpunosti prih&atiti 'ubuffeto& izraz to se ponaj&ie odnosi na koritenje ne4slikarskih materijala$ >&a poetna faza bliska enformelu koja je pridonijela raz&oju te &rste umjetnosti u ?r&atskoj trajat (e kroz cijelo peto desetlje(e ;#$ stolje(a, dok (e se ezdesetih %odina &ratiti %latkom i tankom namazu i odabiru &e(ih formata slika$ 'ru%i autor koji se spominje kada se %o&ori o na%o&jetaju enformela na naim prostorima jest Marijan Detoni budu(i da je on u =antaziji oronulo% zida pr&i u naoj umjetnosti iskoristio ne4slikarski materijal, konkretnije, pijesak$

Matej @rli(, 3$ r$