Sociale Filosofie en Wetenschapsfilosofie 2011/12

Studiesteunvragen Wetenschapsfilosofie
De studiesteunvragen zijn bedoeld als toetsing voor jezelf of je de stof goed begrepen hebt. Ik beveel aan om ze na ieder college even door te gaan, want op die manier blijft de stof beter hangen dan als je ze pas een aantal dagen voor het tentamen gebruikt. Oudheid (incl. Poppers kritiek op Plato) 1. Wat is epistemologie? . De vraag hoe we kennis kunnen rechtvaardigen kan vanuit twee posities beantwoord worden. Welke twee? !eschrijf ze kort. ". #oem van beide posities een belangrijke vertegenwoordiger uit de oudheid. $. Wat is de %ocratische methode? &. Waarom verwerpt 'lato de stelling dat de mens de maat van alle dingen is? (. Wat zijn 'latoonse idee)n? *. !eschrijf en leg 'lato+s allegorie van de grot uit. ,. 'lato is een rationalist. -eg uit wat hiermee bedoeld wordt. .. Waarom leidt zintuiglijke waarneming volgens 'lato niet tot kennis? 1/. 0oezo zijn wiskunde en geometrie voor 'lato bijzonder belangrijke bronnen van kennis? 11. Wat is de samenhang tussen kennis en waarheid? 1 . 0oe komen we volgens 'lato aan kennis? 1". Wat is 'opper1s kritiek op 'lato? 1$. Wat zijn volgens 'opper de risico1s van pogingen utopie)n te realiseren? 1&. #oem een aantal kenmerken van de open samenleving. 1(. 0oe kan wetenschap volgens 'opper aan maatschappelijk vooruitgang bijdragen? 1*. 2ristoteles is een empirist. -eg uit wat hiermee bedoeld wordt. 1,. 0oezo hebben dieren bij 2ristoteles ervaring, maar geen kennis? 1.. Wat is 2ristoteles+ kritiek op 'lato? /. Wat is een s3llogisme? 1. Wat is inductie volgens 2ristoteles? . Wat zijn de vier soorten oorzaaken? 4erzin een voorbeeld waar je alle vier soorten kan uitleggen. Wetenschappeli ke !evolutie 1. . ". $. Wat wordt bedoeld met de stelling dat de cosmos 55n grote klok is? Wat wordt bedoeld met dem3stificatie 6of onttovering7 van het wereldbeeld? Wat is !acons positie ten opzichte van de vier oorzaken bij 2ristoteles? Wat is een teleologische8doelgerichte verklaring? 0oezo zijn zulke verklaringen volgens !acon niet wetenschappelijk? &. -eg het verschil tussen deductieve en inductieve methode uit. (. Welke vier denkfouten 69idolen:7 onderscheidt !acon? #oem voorbeelden. *. Waarom kan !acon weliswaar een empirist, maar geen na;ef empirist worden genoemd? ,. <ot welke veranderingen in de wetenschap leidde de wetenschappelijke revolutie? .. #oem drie kenmerken van de wetenschappelijke revolutie. 1/. =ver welke modellen van het zonstelsel werd tijdens de wetenschappelijke revolutie

fel gedisctuteerd? 11. Welke ontdekkingen maakte >alileo >alilei? 0oezo kwam hij in conflict met de kerk? 1 . 0oezo dacht >alilei dat zijn ontdekkingen niet in strijd met de christelijke religie waren? 0oe lost hij de tensie tussen wetenschap en geloof op? "escartes# $ocke en %u&e 1". 0oewel Descartes veel empirisch onderzoek deed, moet hij toch worden gezien als een rationalist. Waarom? 1$. !eschrijf de kenmerken van het geocentrisch wereldbeeld. Welk wereldbeeld kwam hiervoor in de plaats? 1&. !eschrijf Descartes twijfele?periment. 0oezo wantrouwt hij onze zintuigen? 1(. !ij welke fundamentele zekerheid komt hij uit? 1*. In hoever kunnen wij, volgens Descartes, onze zintuigen vertrouwen? 1,. Wat bedoelt Descartes met zijn cogito@argument? -eg uit. 1.. -eg uit hoe Descartes bewijst dat >od e?istent is. /. Welk criterium voor waarheid hanteert Descartes? 1. Wat zijn de vier stappen van Descartes1 wetenschappelijke methode? . Waarom is geometrie voor Descartes een paradigmatische wetenschap? ". Wat soort kennis leveren ervaringen en e?perimenten op, volgens Descartes? $. 0oe ontstaan volgens -ocke idee)n 69ideas:7? Wat is zijn kritiek op aangeborene idee)n? &. Wat is volgens -ocke kennis? (. Wat behelst -ockes onderscheid tussen primaire en secundaire kwaliteiten 6tevens te vinden bij grote wetenschappers als >alileo en !o3le7? *. Wat wordt bedoeld met 0umes ABop3 'rinciple+? Waarom is dit principe zo belangrijk volgens 0ume? ,. Wat is 0ume1s kritiek op metaf3sica? .. -eg het inductieprobleem uit. "/. Wat is 0ume1s eigen 9oplossing: van het probleem? "1. Wat zijn de drie kenmerken van een proces die wij als oorzak en gevolg interpreteren? -eg uit. " . -eg aan de hand van een voorbeeld uit waarom 0umes empirisme de interpretatie van gebeurtenissen in termen van oorzaak8gevolg@relaties problematisch maakt. "". Cunnen wij volgens 0ume echte kennis van causale relaties 6oorzak8gevolg7 hebben? "$. 0oe komt het dat we bepaalde gebeurtenissen toch interpreteren in termen van oorzaken en gevolgen, ook al wordt dit niet ondersteund door zintuiglijke waarnemingen? "&. Wat is de verhouding tussen het inductieprobleem en het oorzak8gevolg@probleem? "(. Welk gevolg heeft 0umes scepticisme voor de wetenschap? Popper ('onder kritiek op Plato) 1. Welke twee lessen heeft 'opper geleerd van zijn korte flirt 6in 1.1.7 met het Dar?isme? . Wat is 'oppers kritiek op pseudo@wetenschappen als astrologie en het Dar?isme? ". Welke twee argumenten geeft 'opper voor de stelling dat verificatie niet kan dienen als demarcatiecriterium? $. Welk demarcatiecriterium stelt 'opper voor? -eg uit. &. !eschrijf globaal de vier kenmerken van 'oppers falsificationisme.

(. 0oe moeten goede voorspellingen volgens 'opper uitzien? *. Is 'opper een voorstander van inductie? ,. -eg de volgende stelling uitE falsificatie is een negatieve weg naar waarheid. .. Waarom noemt 'opper zichzelf een rationalist? 1/. Waarom is 'oppers rationalisme Akritisch+? 11. -eg het Duhem@probleem uit. 1 . Wat betekent het Duhem@probleem voor het falsificationisme? 1". 0oezo is het Duhem@probleem bijzonder belangrijk voor de economie? (uhn# $akatos en Fe)era*end 1. . ". $. -eg uit wat de %apir@Whorf@h3pothese inhoudt. Wat is 9theorie@geladenheid van de observatie:? >eef een voorbeeld. Wat bedoelt Cuhn met een Aparadigma+? Cuhn gebruikt een descriptieve methode om wetenschap te onderscheiden van pseudo@wetenschap. -eg dit uit. =p welk demarcatiecriterium komt hij uit? &. !eschrijf globaal de terugkerende structuur die volgens Cuhn kenmerkend is voor de ontwikkeling wetenschap. (. Wat bedoelt Cuhn met Anormal science+? Wat is de rol von leerboeken en wetenschappelijke autoriteiten? *. Wat zijn Aanomali)n+? ,. -eg uitE crisis binnen een periode van Anormal science+ leidt tot een periode van Aabnormal science+. .. Wat verstaat Cuhn onder een wetenschappelijke revolutie? 1/. Is groei van kennis volgens Cuhn mogelijk? 11. Wat bedoelt Cuhn met Aincommensurabiliteit+? 1 . Waarom is tijdens een crisis niet rationeel te bepalen voor welk paradigma gekozen moet worden? 1". -eg uit waarom een paradigmawisseling volgens Cuhn moet worden opgevat als een revolutie. 1$. #oem en bespreek een aantal verschillen tussen Cuhns wetenschapsopvatting en die van 'opper. 1&. In welk aspect stemt -akatos overeen met 'opper, en in welk aspect met Cuhn? 1(. Wat zijn overeenkomsten en verschillen tussen onderzoekprogramma1s en paradigma1s? 1*. Wanneer telt een onderzoeksprogramma als progressief, wanneer als degeneratief? 1,. Welke kritiek heeft Fe3erabend op de wetenschappelijke methode? 1.. Fe3erabend betwijfelt dat waarheid altijd nut heeft. -eg dit stelling uit aan de hand van 6zijn interpretatie van7 de conflict tussen >alilei en de katholieke kerk. Wat denk je zelf? /. Wat is Fe3erabends methodologisch anarchisme? Wat zou een voordeel van anarchisme over strikte wetenschappelijke methode kunnen zijn? 1. Waarom verwerpt Fe3erabend het Aconsistentieprincipe+? . 0oe beoordeelt Fe3erabend ad@hoc h3pothesen? ". Wat bedoelt Fe3erabend met 92n3thing goes:? $. Waarom is bij Fe3erabend de vraag naar een demarcatiecriterium overbodig geworden? &. Wat is voor Fe3erabend de nut van wetenschap in een democratische samenleving?