nh gi hiu qu TIM nong KHP DI hng dn

ca X QUANG cho 30 bnh nhn ng cng khp vai

nguyn vn sn
Khoa chn on hnh nh Bnh vin E - H ni

Vim quanh khp vai l bnh l do tn thng phn mm quanh hoc trong khp, c 4 th
bnh: au khp vai n thun; Vim do lng ng cc tinh th can xi; Gi lit do t gn; ng
cng khp vai. Co tht bao khp hay "ng cng khp vai" l bnh thng gp, gy au v
hn ch vn ng c ch ng v th ng ca khp vai, tin trin t pht khi u bng au khp.
Sinh l bnh hc cha r rng, ngoi du hiu vim bao hot dch v co tht sm ca bao khp, bnh
kh ph bin trn th gii v Vit nam.
Chn on ng cng khp vai da vo thm khm lm sng, kt hp vi cc k thut chn
on hnh nh: x quang thng qui, chp khp vai cn quang, siu m, chp cng hng t.
C nhiu phng php iu tr ng cng khp vai: ni khoa, ni khoa kt hp vn ng tr
liu, phu thut bc tch bao khp, tim nong khp...
Trong s 30 bnh nhn ng cng khp vai c p dng tim nong khp bng hn dch
corticoide, lidocaine v huyt thanh sinh l di hng dn ca x quang kt hp vn ng tr liu
sau tim, chng ti thy c 23,3% cho kt qu tt ngay sau tim, 53,3% sau 1 tun v 73,3 % sau 1
thng.
I. t vn
Vim quanh khp vai l thut ng ch cc triu chng au v hn ch vn ng khp vai, hay
gp nhng ngi ln tui, nguyn nhn do tn thng phn mm quanh khp hoc do dnh khp.
Bnh kh ph bin trn th gii v Vit nam.
M, 80 % s ngi trong i c mt ln b vim quanh khp vai [1].
Php: 15 % dn s Php c ln i khm v khp vai [5].
Vit nam: vim quanh khp vai chim 12,5% bnh nhn b bnh v khp khoa khp
Bnh vin Bch mai [2].
Ti Bnh vin E, t thng 11/2001 ti thng 10/2004, trong s 3485 bnh nhn nm iu tr
ti khoa C xng khp, c 222 ngi c chn on l vim quanh khp vai, chim 6,37%, tui
gp nhiu nht t 56 ti 70 tui, chim 48,64%.
C 4 th vim quanh khp vai: au khp vai n thun; Vim do lng ng can xi; Gi lit
do t bn phn, hoc ton b mt hay nhiu gn; ng cng khp vai do co tht bao khp [3],
[12].
Chn on vim quanh khp vai v cc th bnh ca n da vo khm lm sng, cn lm
sng, v nht l cc k thut chn on hnh nh: chp x quang thng qui, siu m, chp khp vai
cn quang, chp ct lp hoc chp cng hng t.
Nhiu phng php iu tr vim quanh khp vai nh: iu tr ni khoa n thun, vn ng
tr liu kt hp thuc, xoa bp bm huyt kt hp chm cu, phu thut khp, tim quanh khp,
tim nong khp vai v.v... tu theo th bnh v mc tn thng, nhng vi ng cng khp vai th
phng php tim nong khp c ch nh rng ri nht.


1
Trn th gii c nhiu tc gi[4], [7], [8], [11] p dng tim hn dch corticoide vo trong
khp iu tr ng cng khp vai, nhng Vit nam cha c p dng rng ri, v vy chng
ti tin hnh th thut di hng dn ca X quang nhm mc ch:
" nh gi hiu qu ca tim hn dch Corticoide vo khp iu tr ng cng khp
vai."
II. I TNG V PHONG PHP NGHIN CU
1.1 i tng:
Nhng BN au, hn ch vn ng khp vai c ch ng v th ng, sau khi thm khm lm
sng, chp x quang thng qui, chp khp vai cn quang, siu m c chn on l ng cng
khp vai.
Khng a vo i tng nghin cu nhng BN: au khp vai n thun khng c hn ch
vn ng ca khp; Vim do lng ng canxi trong hoc quanh khp; Gi lit do t cc gn c
hoc dy chng quanh khp.
1.2 Phng php:
L phng php nghin cu i chiu cm gic au ca BN, kh nng vn ng ca khp vai
gia trc, ngay sau tim v lu di, bit hiu qu ca th thut. V vy nhng bnh nhn ti lm
th thut u c khm, nh gi cm gic au v cho im v kh nng vn ng ca khp vai
theo trnh t thi gian: trc, ngay sau khi lm th thut, sau 1 tun, v sau 1 thng.
1.2.1. nh gi du hiu au:
Theo cc tc gi [1], [10] cm gic au c tnh theo cc thang im sau:
- Khng au 35 im
- au t, khng nh hng ti hot ng 30 -
- au va, khng nh hng nhiu ti vn ng 25 -
- au nhiu, c hn ch vn ng ca khp vai 15 -
- au nng, vn ng khp vai rt hn ch 5 -
- Rt au, hn ch tt c cc vn ng ca khp 0 -
Nu au khng ci thin gia cc ln th thut, ngha l th thut tht bi; nu ln sau s
im tng 5 im so vi ln trc: tin trin chm; tng 10 im: tin trin tt; tng 15 im: tin
trin rt tt. Trong trng hp tht bi nn xem xt ch nh tim nong ln 2, ln 3.
1.2.2. nh gi kh nng vn ng ca khp vai:
C 4 ng tc c bn: nng vai ra trc, ln trn; Dang vai sang bn, ln trn; Quay ngoi;
Quay trong, c cho im tu thuc vo gc m ca khp vai, theo cc tc gi[1], [12].
* Nng vai ra trc, ln trn im
- 0- 30
o
0
- 31- 60
o
2
- 61- 90
o
4
- 91- 120
o
6
- 121- 150
o
8
- 151- 180
o
10 (l s im ti a)
* Dang vai sang bn, ln trn: cho im nh nng vai ra trc, ln trn, s im ti a l 10 im.
* Quay ngoi (da vo v tr ca bn - cng - cnh tay) im


2
- tay di u, khuu tay a ra trc 2
- tay di u, khuu tay a ra sau 2
- tay trn u, khuu tay a ra trc 2
- tay trn u, khuu tay a ra sau 2
- tay qu nh u 2
S im ti a l 10 im.
* Quay trong (da vo v tr bn - cng - cnh tay) im
- Bn tay t i 0
- Bn tay t mng 2
- Bn tay t im ni ca t sng lng v xng chu 2
- Bn tay t xng sng tht lng (t L5) 4
- Bn tay t im t sng ngc 12 (D12) 6
- Bn tay t vng xng b vai 10 (l s im ti a)
Nhng trng hp c nh gi l tin trin tt khi s im mi ng tc tng ln 6 im
so vi trc khi tim, l trung bnh khi tng 4 im, l chm khi tng 2 im v khng tin trin khi
khng tng ln im no.
1.2.3. Th thut tim hn dch corticoide vo khp: c tin hnh sau khi BN c
thm khm lm sng, nh gi cm gic au v vn ng ca khp vai cc t th. Nguyn l
ging chp khp vai cn quang, c cc tc gi [4], [6], [7], [11] m t nh sau:
- Chun b BN: gii thch r cho ngi bnh bit v th thut h yn tm v cng tc vi
thy thuc. Nu BN c huyt p cao hoc bnh tim mch nn cho dng thuc an thn ti hm trc
hoc iu tr n nh huyt p trc khi lm th thut.
- Chun b dng c: Kim chc khp loi 20 hoc 22 G, bm tim loi 10, 20 ml, kim ly
thuc, thuc t (lidocaine), thuc cn quang (tlbrix).
- Bnh nhn nm trn bn my X quang, t th nm chch 45
o
v pha bn lm th thut, hai
tay dui dc theo ngi, lng bn tay bn au xoay vo trong bc l ti a din khp vai.
- St trng k ngoi da bng cn Btadine, tri khn v khun loi c l.
- Soi di mn X quang tng sng truyn hnh xc nh v tr chc kim.
- Chc kim theo hng thng ng, va chc va gy t t nng vo su.
- Kim tra trn mn hnh xc nh u kim vo khp cha. Ht th xem c dch
khp ra khng. Nhng bnh nhn ng cng khp thng khng hoc c rt t dch khp ra theo
bm tim. Trong trng hp c dch khp cn ly lm xt nghim sinh ho, vi trng v t bo.
- Bm khong 1 ml thuc cn quang v kim tra li trn mn hnh nu thuc nm trong
khp tin hnh bm t 15 ti 20ml hn dch gm: tlbrix, lidocaine, diprospan loi 40mg, nc ct
trong thi gian t 2 ti 3 pht thuc tch dn din khp. S lng thuc bm vo khp ph
thuc mc co tht ca bao khp, kh nng chu ng ca BN v vo cm gic tay ca ngi lm
th thut. Theo tc gi [7] c th dng lng hn dch t 30-40ml nong. Trong trng hp bm
qu nhiu, thuc c th thot ra ngoi bao khp.
Hn dch trn s lm cho din khp rng ra, ng thi n va c tc dng bi trn v nht
l tc dng chng vim ca corticoide s gip BN c ng khp d dng hn ngay sau tim.
- Rt kim, bng p ni chc trong 3 gi. Yu cu BN vn ng ch ng v th ng trong 5
pht, sau khm li nh gi tm vn ng ngay sau tim.


3
- Chp X quang 3 t th: xoay trung gian, xoay ngoi ti a, xoay trong ti a. Trong trng
hp cn thit chp thm t th nghing.
Nhng bin chng c th gp: nhim trng ngoi da hoc trong khp, chc v tim thuc ra
ngoi. trnh cc bin chng ngi lm th thut phi tun th ng v nghim ngt cc qui trnh
ca th thut.
1.2.4. Hng dn BN tp cc ng tc ca khp vai sau th thut
Sau tim, BN tp cc ng tc ca khp vai bng cch ko rng rc. Rng rc c treo cao,
dy thng mc qua rng rc. BN dng hai tay ko dy thng cc ng tc c bn ca khp vai mi
ngy hai ln, mi ln 45', cao ca rng rc c nng ln dn, gc m ca khp vai cng c
rng ln.
III. KT QU NGHIN CU:
Qua tin hnh th thut cho 30 BN ng cng khp vai, chng ti thu c kt qu sau:
2.1. Bng 1: Phn b BN theo tui v gii:
Tui
Gii
<40 40-50 51-60 61-70 >70 Tng s
Nam
0 3
10%
6
20%
4
13,33%
1
3,33%
14
46,67%
N
0 7
23,33%
6
20%
1
3,33%
2
6,67%
16
53,33%
Tng s
0 10
33,33%
12
40%
5
16,67%
3
10%
30
100%
Qua bng trn ta thy khng c s chnh lch ng k ca gii nam v n. Khng c BN
la tui <40 ti iu tr bng phng php ny. V n gii la tui 40-50 c xu hng vim cng
khp vai nhiu hn nam gii (7 n so vi 3 nam).
2.2. Bng 2: Phn b theo pha ca khp vai:
Bn
Gii
Khp vai phi Khp vai tri Tng s
Nam 7 7 14
N 8 8 16
Tng s
15
50%
15
50%
30
100%
Khng c s khc bit gia au khp vai phi v au khp vai tri.
2.3. Bng 3: Thi gian b bnh:
Thi gian S BN T l %
<= 1 thng 2 6,67
1-3 thng 9 30
3-6 thng 8 26,67
6-12 thng 5 16,67
12-24 thng 5 16,67
24-36 thng 1 3,33
Tng s 30 100
Thi gian b bnh lu nht l 36 thng, ngn nht l 20 ngy.
S BN b bnh t 1-3 thng l nhiu nht: 30%.


4
2.4. Bng 4: So snh cm gic au gia trc v sau tim
Thi gian
Mc
Ngay sau tim Sau 1 tun Sau 1 thng
Tt
7
23,33%
12
40%
22
73,33%
Trung bnh
15
50%
13
43,33%
6
20%
Chm
6
20%
4
13,33%
2
6,67%
Khng tin trin
2 6,67% 1 3,34% 0
Ngay sau lm th thut 73,3% BN u gim au, trong 23,3% BN tin trin tt, 50%
trung bnh, 20% tin trin chm, c 6,7% khng gim au. Sau 1 tun cc ch s tng ng l: 40%;
43,4%; 13,3%; vn cn 3,3% khng au. Sau 1 thng tt c BN u c ci thin v triu chng
au vi cc ch s tun t l: 73,3%; 20%; 6.7%.
2.5. Bng 5: So snh kt qu gia trc v sau iu tr ng tc nng vai ra trc:
Thi gian
Mc
Ngay sau tim Sau 1 tun Sau 1 thng
Tt
6
20%
15
50%
25
83,34%
Trung bnh
20
66,67%
13
43,33%
4
13,33%
Chm
4
13,33%
2
6,67%
1
3,33%
Khng tin trin
0 0 0
Ngay sau lm th thut tt c BN u c tin trin (trong tin trin tt l 20%), sau 1 tun
93,33% c tin trin (50% tin trin tt), sau 1 thng 96,67% c tin trin (83,34% tin trin tt).
2.6. Bng 6: So snh kt qu gia trc v sau khi iu tr nhng ng tc dang vai
sang bn, ln trn.
Thi gian
Mc
Ngay sau tim Sau 1 tun Sau 1 thng
Tt
7
23,33%
16
53,33%
20
66,67%
Trung bnh
18
60%
12
40%
9
30%
Chm
4
13,33%
2
6,67%
1
3,33%
Khng tin trin 1
3,33%
0 0
Ngay sau tim, 83,34% BN c tin trin (23,34% tin trin tt), sau 1 tun 93,33% BN c
tin trin (53,33% tin trin tt), sau 1 thng 96,67% c tin trin (66,67% tin trin tt).
S BN khng c tin trin sau tim l 3,33% nhng sau 1 tun do c kt hp tt vi vn ng
tr liu nn c tin trin tt ln.



5
2.7. Bng 7: So snh kt qu gia trc v sau iu tr ng tc quay ngoi.
Thi gian
Mc
Ngay sau tim Sau 1 tun Sau 1 thng
Tt
8
26,67%
18
60%
22
73,33%
Trung bnh
15
50%
9
30%
7
23,33%
Chm
5
16,66%
2
6,67%
1
3,33%
Khng tin trin 2
6,67%
1
3,33%
0
Ngay sau tim 76,67% BN c tin trin (26,67% tin trin tt). Sau 1 tun c 90% tin trin
(60% tin trin tt). Sau 1 thng 96,66% c tin trin (73,33% tin trin tt). Ch cn 6,67% khng
tin trin ngay sau tim, nhng sau 1 tun ch cn 3,33% v sau 1 thng khng cn BN no.
2.8. Bng 8: So snh kt qu gia trc v sau khi iu tr ng tc quay trong.
Thi gian
Mc
Ngay sau tim Sau 1 tun Sau 1 thng
Tt
7
23,33%
15
50%
21
70%
Trung bnh
14
46,67%
10
33,33%
8
26,67%
Chm
6
20%
3
10%
1
3,33%
Khng tin trin 3
10%
2
6,67%
0
C 70% BN c tin trin sau tim (trong 23,33% tin trin tt). Sau 1 tun c 83,33% tin
trin (50% tin trin tt), sau 1 thng l 96,67%. Ch c 10% l khng tin trin ngay sau tim, sau
1 tun l 6,67%, sau 1 thng khng cn BN no.
IV. BN LUN
3.1. V tui.
Kt qu nghin cu cho thy vim quanh khp vai ni chung v vim khp vai th ng
cng ni ring gp ch yu ngi ln tui (trn 40 tui), trong la tui gp nhiu nht l trn
50, chim 66,67%, iu ny ph hp vi kt qu nghin cu ca cc tc gi khc [1],[3].
3..2. V gii.
Nghin cu khng cho thy s khc bit ng k gia nam (46,67%) v n (53,33%), iu
ny cng ph hp vi cc tc gi khc[1],[3]. Nh vy bnh ny khng c xu hng u tin cho
gii no.
3..3. V v tr tn thng.
Kt qu nghin cu cho thy khng c s khc bit gia khp vai phi (50%) v khp vai
tri (50%), iu ny khng trng hp vi kt qu ca nhng tc gi khc[1],[3]. C th do s lng
BN nghin cu ca chng ti cn t v y ch l nghin cu bc u nn c s khc bit ny.
3.4. V thi gian mc bnh.
a s BN mc bnh t 1 ti 3 thng (30%), thi gian mc bnh trn 3 thng chim 63,33%,
ch c 6,67% mc bnh di 1 thng, ngi mc bnh lu nht l 36 thng, ngi mc bnh ngn
nht l 20 ngy, iu ny cng ph hp vi nghin cu ca cc tc gi khc[1],[3],[9] v n cng
ni ln tnh cht dai dng ca bnh, mc d nhng BN ny thng iu tr bng cc bin php
khc.
3.5. V cm gic au.
73,33% BN c gim au ngay sau khi lm th thut, trong 23,33% c tin trin tt, 50%
tin trin trung bnh, c 6,67% khng au. Sau 1 tun 83,33% BN c ci thin cm gic


6
au, trong tt l 40%, trung bnh l 43,33%, ch cn 3,34% l khng tin trin. Sau 1 thng tt c
BN u au, trong 73,33% tin trin tt, 20% tin trin trung bnh, 6,67% tin trin chm. BN
c ci thin ng k cm gic au do c dng thuc t trong khi lm th thut v vi lng hn
dch 15- 20ml tim vo khp nn din khp c nong rng t BN tch cc tp luyn cc
ng tc khp vai, bi vy cm gic au c ci thin theo ti gian. Kt qu ny cng ph hp
vi cc tc gi khc [10], [11].
3.6. V cc ng tc ca khp vai
79,17% BN u c tin trin nhng ng tc c bn ca khp vai ngay sau tim, trong
23,33% tin trin tt, 5,83% khng tin trin. Sau 1 tun 90% BN c tin trin, trong tin trin
tt l 53,33%, khng tin trin l 2,50%. Sau 1 thng 96,67% c tin trin, trong 73,33% tin
trin tt, khng cn BN no khng tin trin cc ng tc. Nh vy ngay sau khi lm th thut kh
nng vn ng ca khp vai tng ln ng k. S d BN tip tc c tin trin tt sau 1 tun v sau
1 thng l do din khp c thuc bc tch v chng vim nn BN au do tch cc vn
ng c ch ng v th ng, kt qu ny cng ph hp vi cc tc gi khc[4],[8],[11].
V. KT LUN
Tim hn dch corticoide vo khp iu tr ng cng khp vai l th thut d thc
hin, mang li hiu qu cao. Trong 30 BN ng cng khp vai c tim nong khp chng ti
thy 73,33% c ci thin cm gic au, 79,17% c ci thin cc ng tc ca khp vai ngay sau
tim. Sau 1 tun cm gic au c ci thin l 83,33%, vn ng ca khp vai c ci thin l
90%. Sau 1 thng tt c BN u au, v 96,67% BN ci thin cc ng tc ca khp vai.
S d mc ci thin ca cm gic au v cc ng tc ca khp vai tng dn theo thi gian l do
BN sau khi c nong khp c hng dn vn ng tng cng hiu qu iu tr v chng
ti pht.
TI LIU THAM KHO
1. L Th Hoi Anh (2001), nh gi hiu qu iu tr vim quanh khp vai bng in chm,
xoa bp kt hp vn ng tr liu , Lun vn thc s Y hc, i hc Y H ni.
2. Trn Ngc n (1999), Vim quanh khp vai, Bnh thp khp, Nh xut bn Y hc, H
ni.
3. Nguyn Th Lc (1999), Nghin cu cc th bnh ca vim quanh khp vai (da vo lm
sng, x quang, siu m), Lun vn bc s chuyn khoa II, H ni.
4. Benkalfate T., Gastinne R. (2003) Capsulite de lpaule traite par arthro-distension, srie
prospective propos de 40 cas, Revue mdical, France.
5. Y.Carrillon (1996), Imagerie de la coiffe des rotateur de lpaule, Service de Radiologie,
Centre hospitalier Lyon-Sud, France.
6. A.Chevrot et Col. arthrographie, Hpital Cochin-Paris, France.
7. M.Revel, "paule raide, place de la distension capsulaire et de la mobilisation sous
anesthsie genrale dans la Rducation de la capsulite rtractile, Service de Rducation et
de Radaptation de lappareil locomoteur et des Pathologies du Rachis, Hpital Cochin,
Paris, France.
8. P.Thomas et Col. (2001), Capsulite rtractile de lpaule, volution naturelle, Service de
Rhumatologie, CHR de Mets-Thionville, France.
9. Thierry Thomas (4/1996), "valuation fonctionnelle en matire de pathologie de la coiffe
des rotateurs", Revue du rhumatisme, France.
10. Cailliet R. (1989), Pericapsulitis shoulder pain, Neck and arm pain, F.A Davis Company
Philadelphia.
11. Larry Halverson, MD; Rich Maas, PT (2002) Shoulder joint capsule distension, Brief
report, Vol 51, No 1
12. Patte (1990), Classification of rotator cuff lesion, Clin, orthop.




7
Rsum
valuation de rsultats de distension articulaire
pour 30 patients de l'paule gele sous le guide de radiologie

Priarthrite scapulo-humrale est une affection cause par l'atteinte de la partie moelle
priarticulaire ou intraarticulaire, on individualise 4 types qui correspondent des lsions
anatomiques distinctes: L'paule douloureuse simple, Arthrite par la migration d'une calcification
dans la bourse sreuse; L'paule pseudo-paralytique; L'paule gle.
La capsulite rtractile de larticulation scapulo-humrale: paule gele, est une cause
frquente de douleurs et de dficits fonctionels de lpaule. La limitation des mouvements, actifs et
passifs, de lpaule survient le plus souvent spontanment, paralllement linstallation dune
douleur. La physiopathologie est mal comprise, en dehors dune synovite initiale et dune rtraction
capsulaire assez prcoce. Cest une maladie assez frquente dans le monde et au Vietnam.
Les signes cliniques, les techniques radiologiques: radiologie conventionelle, artrographie,
chographie articulaire, rsonnance magntique, sont des mthodes diagnostiques de cette maladie.
Beaucoup de mthodes de traitement de lpaule gele: traitement mdical, traitement
mdical associ physiothraphie, operation articulaire, distension articulaire sous radiographie.
On a inject la corticoide associe la lidocaine et le serum physiologique pour traiter 30
patients de lpaule gele sous le guide de radiologie, 23,3% de bon rsultat aprs injecter, 53,3%
aprs une semaine et 73,3% aprs un mois, mais il faut associer la kinsithrapie pour avoir de
meilleurs rsultats de linjection.


8