2. Gatunki stali i ich rnice. a) Stal niestopowa wglowa, jej gwnym skadnikiem obok elaza jest wgiel. Stal niskowglowa (! ",#$%& stosowana w budownictwie (oznaczenie, np. St3S, gdzie: St- stal, 3- wytrzymao na rozerwanie, S- odmiany jakociowe stali). b) Stal stopowa o'rcz elaza i wgla ma inne skadniki sto'owe ((n, Si, )i, r, u, *, +, ,l., (o&, ic- celem jest uzyskanie 'otrzebnyc- wa.ciwo.ci mec-anicznyc-, zwikszenie od'orno.ci na korozj oraz 'rzystosowanie do 'racy w wysokiej lub niskiej tem'eraturze/ wysokostopowe re!niostopowe niskostopowe (oznaczenie, np. !"#$, gdzie: !- rednia zawarto w%gla w &, t' (,!&, "- g)wny skadnik stopowy t' *n, #- zawarto g)wnego skadnika stopowego ,+-#&, ,rak licz,y oznacza -,+&, $- stal wy.szej jakoci, /- skadnik stopowy). ". #eto!y ochrony przeciwogniowe$. a) 0sytuowanie no.nej konstrukcji stalowej 'oza obrysem budynku. b) *ewntrzne c-odzenie wod1 konstrukcji stalowyc- o strukturze zamknitej. c) 2wikszenie 'ojemno.ci cie'lnej elementw o 'rzekroju zamknitym 'rzez wy'enienie ic- betonem (dotyczy tylko su'w&. !) 3owierzc-niowe zabez'ieczenia ogniowe, ktre zmniejszaj1 do'yw cie'a i szybko.4 wzrostu tem'eratury/ 5budowywanie 'ytami osonowymi z materiaw nie 'kaj1cyc-, )atryskiwanie izolacji z wkien mineralnyc- i lekkic- wy'eniaczy ze s'oiwem nieorganicznym, 3okrycie 'owokami malarskimi 'czniej1cymi 'od w'ywem wysokiej tem'eratury, 5tynkowanie, obetonowanie lub omurowanie ceg1, bloczkami gi'sowymi, 5sony ognioc-ronne gru' elementw (stro' 'odwieszony&. %. SG&' SG(. Stan graniczny 6 taki stan konstrukcji, 'o osi1gniciu ktrego caa konstrukcja lub jej element zagraaj1 bez'iecze7stwu lub 'rzestaj1 s'enia4 wymagania uytkowe. SG( stan graniczny no.no.ci, stan, w ktrym niemoliwe jest dalsze uytkowanie obiektu lub konstrukcji z 'owodu wyczer'ania no.no.ci obiektu. (oe to by4 osi1gniecie no.no.ci krytycznej w 'rzekrojac- najbardziej wytonyc- lub utraty stateczno.ci oglnej lub lokalnej, b1d8 utrata stateczno.ci 'ooenia. 9o obliczenia S:) stosuje si obci1enia obliczeniowe (obci1enia c-arakterystyczne 'rzemnoone 'rzez ws'czynnik& SG& stan graniczny uytkowania, taki stan, w ktrym no.no.4 konstrukcji moe nie by4 wyczer'ana ale odksztacenia s1 tak due, e uniemoliwiaj1 dalsz1 eks'loatacj. 9o obliczenia S:0 stosuje si obci1enia c-arakterystyczne (warto.4 minimalna obci1e7 normowyc-&. ). *oroz$a. 3roces niszczenia tworzyw w wyniku oddziaywa7 c-emicznyc- i ;izykoc-emicznyc- otaczaj1cego .rodowiska (korozja metali, tworzyw sztucznyc-, betonu&. <y'y korozji/ a) c-emiczna b) elektroc-emiczna atmos;eryczna ziemna wodna elektrolityczna biologiczna +. ,! czego zaley szybko- koroz$i. a& w korozji atmos;erycznej/ wilgotno.ci 'owietrza, klimatu, zanieczyszcze7 atmos;ery, b& w korozji wodnej/ roz'uszczonyc- gazw, roz'uszczonyc- soli, obecno.ci mikroorganizmw, tem'eratury, skadu c-emicznego wody, c& w korozji ziemnej/ struktury gruntu, wilgotno.ci, sto'nia natlenienia, zawarto.ci zwi1zkw c-emicznyc-, kwasowo.ci obecno.ci mikroorganizmw. .. /o0czenia zak0a!kowe $e!no1 i !wuci2te. * 'o1czeniac- jednocityc- (niesymetrycznyc-& 'o1czone s1 dwie blac-ownice a siy nie le1 na jednej 'rostej. * 'o1czeniac- dwucityc- (symetrycznyc-& 'o1czone s1 trzy blac-ownice a wy'adkowa i sia skierowana 'rzeciwnie le1 na jednej linii. 3. Sztywne i przegubowe za4ocowanie belki. 5. ,! czego zaley grubo- po!stawy s0upa. 2aley od obci1enia i wytrzymao.ci stali. t = >?@A(b;?-?Bc&C(m?;d&D 16. 7ebro poprzeczne. a) 2a'ewnia niezmienno.4 konturu 'o'rzecznego belki, b) 2a'ewnia rwnomierne w'rowadzenie do 'rzekroju siy sku'ionej na caej dugo.ci .rodnika w 'ostaci si stycznyc-, c) *ymusza 'ionow1 lini wzow1 w 'ostaci wyboczonej .rodnika. 11. 8o to znaczy 9r:6')3;< p= ;>=;?!@ +r6 no.no.4 obliczeniowa 'rzekroju 'rzy .cinaniu si1 'o'rzeczn1 no.no.4, E 'F 6 ws'czynnik niestateczno.ci 'rzy .cinaniu, ,F6 'ole 'rzekroju czynnego 'rzy .cinaniu, ;d6 wytrzymao.4 obliczeniowa stali 12. Sposoby zabezpieczania prze! koroz$. a) *a.ciwy dobr materiaw i ksztatu konstrukcji, b) 0nieszkodliwianie .ciekw i wyzieww, c) *yc-wytywanie 'yw i gazw i niedo'uszczanie ic- do .rodowiska, !) Germetyzacja maszyn i urz1dze7, e) Stosowanie ksztatw, ktre umoliwiaj1 s'yw wody (unika4 zamknityc- konstrukcji i elementw od'owietrza4 i odwadnia4, unika4 szczelin&, ?) )ie stosowa4 konstrukcji aurowyc-, g) 3okrywanie od'owiednimi 'owokami oc-ronnymi ('owoki malarskie, laminaty, metaliczne, betonowe, ze smoy 'ogazowej&. 1". ,! czego zaley !0ugo- wyboczeniowa' zwichrzenie' utrata p0askiego stanu zginania. 9ugo.4 wyboczeniowa zaley od dugo.ci su'a lub belki 2wic-rzenie zaley od smuko.ci wzgldnej 1%. ABwigar' kratownica Cnarysowa- !Bwigar kratowy). Kratownice dzielimy na/ 98wigary kratowe, *i1zary dac-owe, 98wigary 'eno.cienne. Kratownice stosuje si 'rzy bardzo duyc- roz'ito.ciac- H#Im, 'oniewa 'rzy takic- roz'ito.ciac- s1 one lejsze od 'eno.ciennyc-. a& 98wigar o 'asac- rwnolegyc- ustawia si 'od k1tem, aby z dac-u .ciekaa woda, b& 98wigar o ksztatac- trjk1tnyc- stosuje si 'rzy mniejszyc- roz'ito.ciac- J K$m, 1). De4peratura krytyczna. Llement traci swoj1 no.no.4, czyli osi1ga stan graniczny no.no.ci (S:)& na skutek s'adku wa.ciwo.ci mec-anicznyc-. <em'eratura krytyczna zaley od gatunku stali, sc-ematu statycznego konstrukcji i stanu na're7. S:) I$"6$$" o . 1+. Grubo- p0ki. 1.. 8o to $est zwilenie i $akie s sposoby zapobiegania 1. Ao czego stosowane s ebra poprzeczne@ Stosuje si je w miejscac- znanyc- obci1e7 sku'ionyc-, na 'od'orac-, w stre;ac- wzw sztywnyc- a take w innyc- miejscac- gdy zac-odzi 'otrzeba dodatkowego usztywnienia smuko.ci .cianek. 2. De4peratura krytyczna. <em'. 'rzy ktrej element traci no.no.4, osi1ga S:) na skutek s'adku wa.ciwo.ci mec-anicznyc-. 2aley od/ gatunku stali, sc-ematu statycznego konstrukcji, stanu na're7. *ysoko.4 tem'. zaley od/ obci1enia ogniowego wyraonego w jednostkac- Si, cakowitej energii 'ost'owania 'odczas s'alania materiaw zgromadzonyc- w okre.lonej ograniczonej 'rzestrzeni, intensywno.ci 'oaru, czasu trwania 'oaru. ". ,!porno- ogniowa. Mest to czas w minutac-, ktry u'ywa od momentu wybuc-u 'oaru do c-wili osi1gnicia jednego z N stanw granicznyc-/ 6 no.no.ci ogniowej to stan w ktrym element konstrukcji 'rzestaje s'enia4 swoj1 ;unkcj no.n1 na skutek zniszczenia mec-anicznego lub utraty stateczno.ci lub 'rzekroczenia granicznyc- odksztace7. 6 izolacyjno.ci ogniowej 'rzestaje s'enia4 ;unkcj izolatora 6 szczelno.ci ogniowej szczelno.4 zabez'ieczaj1ca 'rzed 'rzedostaniem si gazw i 'omieni %. Walcowanie na gorco. 5dbywa si w tem'. za'ewniaj1cej rekrystalizacj materiau, a tym samym zmniejszenie nacisku jednostkowego niezbdnego do jego odksztacenia. ). (ono- ruby. )o.no.4 .ruby zaley od materiau .ruby, od 'owierzc-ni .cicia ,F, od tego ile jest 'owierzc-ni .cicia, a take od ws'czynnika redukcyjnego. S rF =".I$?Om?m?,F +. #aksy4alna o!leg0o- 4i2!zy ruba4i. 2aley od/ szczelno.ci z1cza, niedo'uszczenia do utraty stateczno.ci blac-y zewntrznej 'odczas .ciskania. .. *lasa przekro$u. Sto'ie7 od'orno.ci elementu na miejscow1 utrat stateczno.ci. (wi o wraliwo.ci .cianek na lokaln1 de;ormacj. 2aley od warunkw 'od'arcia, smuko.ci .cianek, rozkadu na're7, gatunku stali. 3. E$awisko zwichrzenia. 0trata 'askiej 'ostaci zginania. 3aska 'osta4 zginania 'owinna ugi14 si w 'aszczy8nie. 5. /r2t i!ealny. Mest to 'rt obci1ony osiowo, idealnie 'rosty, materia idealnie jednorodny, materia bez na're7 wasnyc-, rozwi1zanie dla 'rta obustronnie 'rzegubowo 'od'artego. 16. 7ebra po!0une. Stosuje si w 'rzy'adku bardzo smukyc- .rodnikw, lokalnie w .ciskanyc- stre;ac- belek. 11. Grubo- p0yty. 2aley od/ wytrzymao.ci stali, obci1enia 'yty. Plac-y s1 'o to, aby za'ewni4 rwnomierne 'rzekazywanie na're7 na ;undament i usztywni4. 12. ,gniwo galwaniczne. Mest to ogniwo, w ktrym 8rdem 'r1du s1 reakcje c-emiczne zac-odz1ce midzy elektrod1 a elektrolitem w wyniku kontaktu midzy dwoma 'ytkami.