Kurtuluş Cephesi, Sayı: 138, Mayıs-Haziran 2014

http://www.kurtuluscephesi.
com YIL: 25 SAYI: 138 Mays-Haziran 2014

KURTULU CEPHES
Anti-Emperyalist ve Anti-Oligarik Mcadelede
Zafer Bizim Olacaktr!
Kapitalizm ve
Kmr Madenleri
... Ve Soma
Zor, iddet ve
Direni
Polis Terrne Kar
Halk Direniinin
Siyasal Nitelii ve Snfsal Yaps
Unutulmu Referandum
Tayyip-Bonaparten Coup de Ttesi
Sar nek ve
Cumhurbakanl Seimi
Dengesiz Toplumun
Cumhurbakanl Seimi
Hseyin Cevahir
Sinan Cemgil, Kadir Manga, Alpaslan zdoan
Deniz Gezmi, Yusuf Aslan, Hseyin nan
brahim Kaypakkaya
Leyla Doan, Aadede Sarkaya
KURTULU CEPHES Mays-Haziran 2014
KURTULU CEPHES
SORUMLU: Sezai Grr
Yazma Adresi:
Postfach 1414
55504 Bad Kreuznach / Almanya
http://www.kurtuluscephesi.com
http://www.kurtuluscephesi.org
http://www.kurtuluscephesi.net
http://www.kurtuluscephesi.de
E-Posta Adresi:
kurcephe@kurtuluscephesi.org
Bu say LKER Matbaasnda baslmtr. Bask Tarihi: 6 Haziran 2014
KAPTALZM VE
KMR
MADENLER
... VE SOMA
ZOR, DDET VE
DREN
POLS TERRNE KARI
HALK DRENNN
SYASAL NTEL VE SINIFSAL YAPISI
UNUTULMU REFERANDUM
TAYYP-BONAPARTENN COUP DE TTES
SARI NEK VE
CUMHURBAKANLII SEM
DENGESZ TOPLUMUN
CUMHURBAKANLII SEM
HSEYN CEVAHR
SNAN CEMGL, KADR MANGA,
ALPASLAN ZDOAN,
DENZ GEZM, YUSUF ASLAN,
HSEYN NAN
BRAHM KAYPAKKAYA
LEYLA DOAN
AADEDE SARIKAYA
1990 ylnda Amasra Yeni-eltek kmr
madeninde meydana gelen ve 66 iinin
lmne yol aan grizu patlamasndan
sonra Anti-Emperyalist ve Anti-Oligarik
Cephe dergisinin 1991/1 saysnda yayn-
lanm bir deerlendirme.
Soma katliam zerine
bir irdeleme.
Meruiyetini yitirmi bir siyasal iktidarn
zora ve iddete bavurmas ve buna
kar gelien ya da geliecek olan
direni zerine.
Yllarn biriktirdii fkenin da vurumu
olan Gezi Direniindeki deiik kesimle-
rin siyasal tutumlar ve snfsal kkenleri
zerine yaplm olan bir deerlendirme.
21 Ekim 2007de yaplan
Anayasa referandumu zerine.
ilk turu 10 Austosta, ikinci turu ise 24
Austosta yaplacak olan Cumhurba-
kanl seimi zerine bir irdeleme.
Toplumsal dengesini emperyalist metro-
pollerde bulan ve srekli bir kriz iinde
bulunan bir lkede cumhurbakanl
seiminin yeri ve konumu zerine.

Ve yanndakinin
kanl ba
omzuna
deince,
ona sra gelince
saysn sayd...
Sz istemez
Yal gz istemez
elenk melenk lazm deil
Susun
Sra Neferi Uyusun...
3
7
10
16
21
23
26
31
32
33
34
Mays-Haziran 2014 KURTULU CEPHES
3
Kapitalizm ve
Kmr Madenleri
Yl Yer lm
3 Aralk 1942 Kandilli 40
21 Eyll 1947 Kozlu 47
24 Ocak 1955 Gelik 55
14 Mart 1960 Kozlu 22
19 Mart 1965 Merzifon Yeni eltek 72
4 Nisan 1967 Kandilli 17
23 Ekim 1972 Kozlu 23
7 Mart 1983 Kandilli 103
10 Nisan 1983 Kozlu 10
31 Ocak 1990 Amasra 5
7 ubat 1990 Amasra Yeni-eltek 66
3 Mart 1992 Kozlu 263
26 Mart 1995 Yozgat/Sorgun 37
22 Kasm 2003 Karaman/Ermenek 10
8 Eyll 2004 Kastamonu/Kre 19
21 Nisan 2005 Gediz 15
23 ubat 2006 Dursunbey 17
10 Aralk 2009 Kemalpaa 19
23 ubat 2010 Odaky 17
17 Mays 2010 Gelik 30
8 Ocak 2013 Kozlu 8
13 Mays 2014 Soma 301
Trkiyede her yl yzlerce ii, i kaza-
lar olarak adlandrlan olaylarda lmekte ya
da yaralanmaktadr. Binlerce ii sakat ka-
lrken, yaamlarn yitiren iiler sadece is-
tatistiklerde yer alan basit birer rakam hali-
ne gelmektedirler. ubat 1990da Yeni-el-
tekte meydana gelen kaza sonucunda ya-
amlarn yitiren 66 maden iisinin 58inin
cesetleri bile kartlamamtr. Gazetelere
yansyan i kazalar, her zaman Yeni-el-
tek olay gibi geni lde yer de alama-
maktadr. rnein 1983 ylnda Zonguldak-
Kandillide meydana gelen grizu patlamas
sonucunda 103 maden iisi yaamn yitir-
mesine ramen, basnda yer almamtr.
nk 12 Eyll faist generalleri bu haberin
geni lde yazlmasn tehlikeli ve sakn-
cal bulmulardr.
lkemizde, 1981-86 yllar arasnda her
gn, ortalama 415 i kazas meydana gel-
mitir. Yaklak 100 i kazasndan birisi
lmle sonulanmtr. Kazalarn dal-
mnda %18 ile inaat sektr birinci sray
alrken, %11 ile metal sanayi ikinci srada ve
%9.8 ile kmr madenleri nc sray al-
maktadr.
kazalarnda kmr madenleri n-
c sray almasna ramen, lmlerde ilk
srada yer almaktadr. Kmr madenlerin-
de lm olaylar, grizu patlamas, gk ya
da su baskn gibi olaylar sonucu meydana
gelmektedir. (Son elli ylda meydana gelen
byk grizu patlamalar sonucu meydana
gelen lm olaylarnn dkm yandaki
tabloda yer almaktadr.)
Bunlar (Soma dnda), byk grizu pat-
lamasna ilikin saylardr. Bunlarn yannda,
kk saylan grizu patlamalarnda, yan-
gn, su baskn, gk olaylarnda lenlerin
tam says bilinmemektedir. Zonguldak k-
mr madenlerinde son 40 ylda meydana
gelen olaylarda 3.912 maden iisi yaam-
n yitirmi ve 305.000 yaralanma olay mey-
dana gelmitir.
Bunlarn nedenleri vardr. Zaman iinde
artarak gelien lm olaylarnn nedenleri-
ni grmeden nce, bundan yaklak olarak
150 yl nce, ngilterede yaynlanm olan
bir raporu aktaralm:
Kmr oca sahipleri ve ilet-
4
mecileri arasnda rekabet altnda ...
en gzle grlr fizik glkleri yen-
mek iin, gerekli olann dnda hi-
bir harcama yaplmaz; ve genellikle
yaplacak i iin gerekli olandan ok
daha fazla bulunan kmr iileri
arasnda rekabet nedeniyle, evrele-
rindeki tarm iilerinden biraz yk-
sek bir cret karlnda, bunlar b-
yk tehlikelere ve ok zararl etkile-
re seve seve katlanrlar ve bu i ayr-
ca onlara ocuklarn krl bir ekil-
de kullanma olana da verir. Bu if-
te rekabet ... ocaklarn byk bir ks-
mnn en yetersiz drenaj ve havalan-
drma ile iletilmelerini salamaya ta-
mamen yetmektedir. ou kez kuyu-
lar kt alm, kt donatlm ve
mhendisler yetersizdir; galeriler ve
yollar kt alm ve yaplmtr;
bunlar, can kaybna, vcut ve sal-
n bozulmasna yol aar; bunlara ait
istatistikler korkun bir manzara or-
taya koyarlar.*
Karl Marksn, bundan 150 yl nce ya-
ynlad nl yapt Kapitalde yer verdii
bu rapor ile lkemizdeki maden ocaklar-
nn durumu arasnda byk benzerlikler bu-
lunmaktadr.
Kendilerini geindirecek kadar rn ala-
madklar topraklarndan koparak maden-
lerde almaya balayan kyller, zaman
iinde alma koullarnn getirdii yeni
bir dnya ile yz yze gelmektedirler. lk
kez gerek anlamda ii olmann getirdii
sorunlarla, iverenlerin krlarn artrmak
iin, onlarn yaamlarn hie saymasnn ge-
tirdii smr koullaryla yz yze kalrlar.
Ama tarmdan salanan gelirden az ok
yksek gelir salayan cretler karsnda, el-
verisiz ocaklarda (ya da baka sanayi ku-
rulularnda) almak durumundadrlar.
Yaygn isizlikle birleen tarma gre daha
yksek gelir salama durumu, yaam paha-
sna bir almann srdrlmesinin nede-
ni olur kar.
Siyasal zgrlklerin olmad bir lke-
de, yani bizim gibi bir lkede, tarmdan ko-
pup gelenlerin proleter sosyalist siyasal bi-
lince ulatrlmas da g olmaktadr. Ger-
ekler anlatlamamakta, anlatmaya abala-
yanlar ar hapis ve lm cezalarna arpt-
rlmaktadr. Bylece iiler arasnda bir tak-
diri ilahi srp gitmektedir.
Kmr madenlerinde bu durum daha
da ktdr. Meydana gelen i kazalar, on-
lar iin tevekkl ile karlanmas gereken
olaylardandr. Galeri girilerine yazlan dini
szler, sanki onlarn bu kt ve ar alma
koullarnda almalar kanlmazmas-
na kmr iilerinin her gn karsna -
kar:
BSMLLAHRRAHMANRRAHM
EVVEL TEDBR-SONRA TEVEKKL
Tmyle maden mhendisliinin uz-
manlk alanna giren ve bu uzmanlklarla
zmlenebilen sorunlar, dorudan kmr
iisinin kendisine ve sonra allaha bra-
klmtr. Ve iverenler (isterse kolektif kapi-
talist olan devlet olsun) bir kez daha iile-
ri smrebilmek iin bakalarndan yar-
dm almaktadrlar. Oysa hepsinin arkasnda
kr, daha fazla kr salama istei yatmak-
tadr.
Kapitalizm koullarnda iilerin nasl s-
mrldklerini ayrntl bir biimde tahlil
eden Marks, kapitalistin ya da kapitalist dev-
letin var olduu retim biiminin bir zelli-
ini yle belirtir:
Kapitalist retim biimi, genellik-
le btn pintiliine karn, kendi in-
san malzemesi konusunda ok ho-
vardadr.**
Kapitalistler ya da iletme yneticileri
krlarn artrmak iin pek ok konuda ta-
sarruf peinde koarlar. Son on ylda lke-
mizde de sk sk duyulan enerji tasarrufu
bunlardan birisidir. Dier bir tasarruf konu-
su da, retim artklarndan yararlanmaktr.
Ama hepsinden nemlisi, alma koulla-
rnda, iinin srtndan yaplan tasarruflardr.
Bunlarn en yaygn olarak gerekletirildii
yerler kmr madenleridir.
Nasl ki, emein birleik hale gel-
mesi ve elbirlii, makinelerin geni
lde kullanlmalarna, retim ara-
larnn younlamasna ve ekonomik
olarak kullanlmalarna yol ayorsa,
ayn ekilde, kitleler halinde, kapal
yerlerde ve salk gereksinmelerin-
den ok, retimin iine gelen koul-
lar altnda bu birarada almadr ki;
* Akt. K. Marks, Kapital, Cilt III, s. 82. ** K. Marks, Kapital, Cilt III, s. 81.
5
ite bu kitle halinde bir ve ayn iye-
rinde younlamadr ki, bir yandan
kapitalist iin byk bir kr kayna-
nn, te yandan da daha ksa al-
ma saatleri ve zel nlemlerle kar-
lanmad takdirde, iilerin yaam
ve salklarnn hovardaca harcanma-
snn nedenini oluturur.*
Bu konu ylesine basittir ki, yeni bir ii
bile, bu durumu, ksa srede grebilmekte-
dir.
Bilindii gibi, kapitalistler, iverenler a-
sndan, asl olan krdr. Ancak onlarn ze-
rinde durduklar nokta, krlarnn miktar
deil, yatrdklar sermayelerine orandr. Kr
oran, yatrlan sermaye zerinden elde edi-
len bir eit sermayenin verimliliidir. iyi
daha ok altrarak, daha verimli hale ge-
tirmek peinde koan sermaye sahibi, bu
amala dzenledii hizmet ii eitim a-
lmalaryla verimlilii artrmak peindedir.
Ayn ekilde, kapitalist asndan sermaye-
nin de verimlilii nemlidir. Her zaman ka-
pitalistler, yatrdklar sermayelerinin en yk-
sek kr getirmesi peindedirler. Bir baka
deyile, onlar, sermayelerini en yksek kr
oran olan ilere yatrmak durumundadrlar.
Sermaye ise, kendi dillerinde, sabit ve d-
ner sermaye blmlerinden oluur. Ve bun-
larn miktarndaki her azal, iilerin sm-
r oran sabit kald srece kr orannn
ykselmesine neden olur.
te, kapitalistin dilinde sabit sermaye,
binalardr, donanmdr, alet-edevattr. Kmr
madenlerinde, gerek gelimi teknolojik
aralarla, gerekse maden mhendislii ve-
rileriyle, madenlerin gvenlikli hale getiril-
mesi iin yaplacak harcamalar, kapitalist-
ler iin, sabit sermaye yatrmlardr. Ve bu
yatrmlar, dorudan retken yatrmlar ola-
rak kabul edilmedii iin, kapitalistlere g-
re, kr orann dren gereksiz harcama-
lar olarak deerlendirilir. Kmr madenle-
rinde galerilerin daha gvenlikli olarak al-
mas, yollarn mhendisliin son bulgular-
na gre yeniden ina edilmesi gibi, grizu-
nun gelimi aygtlarla tespit edilmesi gibi,
dorudan iilerin daha gvenlikli ve salk-
l koullarda almalarn belirleyen yatrm-
lar, masraf ya da maliyet olarak kapita-
listlerin kr oranlarn dren yatrmlar
olarak kabul edilir. Bu alanlarda ne kadar
az harcama yaplrsa, yani ne kadar az ser-
maye bu ie ayrlrsa, kr oran, o oranda
ykselecektir.
Yeni-eltekte meydana gelen lmler-
den sonra gnlk basnda bir uzman yle
demektedir: ...ii gvenlii, kazaya kar
nlem almak zere yaplacak yatrmlar
iin, maliyet kaygsndan sz alamaz. Po-
litik byklerimiz srekli Trkiyenin a at-
ladndan sz ediyorlar. ada dnyada,
iinin can gvenlii, kazaya kar alnacak
nlemler iin maliyet hesaba katlmaz.
Uzman, bir yandan kapitalist dnyada ii-
nin can gvenliinin nasl bir maliyet he-
sab iinde ele alndn vurgularken, te
yandan onun ada dnyasnn kapita-
list dnya olduunu syleyememitir. Ve
tm arpklklar da, ite bu dnyadan kay-
naklanmaktadr.
lkemiz, emperyalist-kapitalizmin sm-
rs altnda olan geri-braktrlm bir lke-
dir. Bu yzden, pek ok durumda, ucuz
emek gc hereyin nne gemektedir.
Emperyalist smrnn gerei olduu ka-
dar, ibirliki-tekelci burjuvazinin yaayabil-
mesi iin de ii cretlerinin dk tutulma-
s ve iilerin kapitalistlere maliyetinin en
aza indirilmesi gerekmektedir.
Tm bunlar arasnda kmr madenleri-
nin zel bir yeri vardr. Sanayi devriminden
gnmze kadar en ucuz enerji kayna k-
mr olagelmitir. Bugn kmrle alan
elektrik santrallerinden, buhar kazanlarna
kadar pek ok alanda kullanm srdrlen
bu enerji kayna, teknolojik gelimelere
bal olarak yeni ve ucuz enerji kaynaklar-
nn ortaya kmasna ramen, nemini yitir-
memitir. zellikle demir-elik sanayisine
srekli bir girdi olan kmr cevheri, lke-
mizde asl olarak devlet eliyle iletilmekte-
dir (TK yannda, baz blgelerde zel kii
ve irketlerin ilettii kmr ocaklar da bu-
lunmaktadr. Ama retimin asl arl dev-
let kurulularndadr). Yllardr devlet tara-
fndan iletilen kmr ocaklar sanayiciler
iin ucuz girdi salamaktadr. zellikle de-
mir-elik fabrikalarnda kullanlan kmr, i-
birliki-burjuvazi iin yaamsal neme sa-
hiptir. rnein bir buzdolab ya da yerli
oto, kmr sayesinde daha dk maliyete
sahip olabilmektedir.
Gerek demir-elik retimini, gerekse k-
mr madenlerini denetiminde tutan devlet
kurulular olunca, siyasal iktidar bal ba- * K. Marks, Kapital, Cilt III, s. 85.
6
na nem kazanmaktadr. Ynetenler, bu
sayede, kapitalistlere ucuz kaynak sala-
maktadrlar.
Kmr iilerinin yllardr yaamlarn
tehlikeye atarak kardklar kmrlerin, ka-
pitalistlere daha fazla kr salamak iin kul-
lanlmas, ayn zamanda, i kazalarnda
yaamlarn yitiren iilerin gerek sorumlu-
larnn kimler olduunu da gstermekte-
dir.
Maden iilerinin en basit i gvenliine
sahip olmadan altrlmalarnn sorumlu-
su kapitalistlerdir, onlarn siyasal yneticile-
ridir.
Bu gereklerin gizlenmesi iin, her yol
denenmitir ve denenmektedir. zellikle
Zonguldak kmr havzas ve evre ileleri,
bu adan zel bir yere sahiptir. Madenler-
de alan 40.000 kmr iisi ve Ereli ile
Karabk demir-elik fabrikalarnda alan
10.000e yakn iisiyle, bu blge olaans-
t boyutta nem kazanmtr.
1960 sonrasnda hareketlenen maden i-
ileri, eitli i kazalar sonrasnda eitli
direniler, mitingler dzenlemilerdir. 1965
Kozlu olaylarnda jandarma ve polislerce
kurunlanmlar, toprak stnde yeni ya-
amlar yitirmilerdir. Bunlara ramen, oli-
garik ynetim, 12 Mart sonrasnda sky-
netim ilan etmekten geri durmamtr.
Oligarik ynetimin iilerin direniini
azaltmak iin kulland dier yntem de,
Zonguldak maden iilerini bamsz ye-
rel bir sendika iinde toplamak olmutur.
Politik alanda etkinlik kurmaktan uzak tutu-
lan maden iileri, bu yolla, gl bir sen-
dikal hareket oluturmaktan da uzak tutul-
maktadr.
Maden iileri, tm ii snf iinde grev
silahn en etkili bir biimde kullanabilecek
en nemli kesimi olutururlar. Bunun bilin-
cinde olan egemen snflar ve politik yne-
ticiler, onlarn bilinlenip rgtlenmesini
her yolu kullanarak engellemek peindedir-
ler.
Tm bunlar karsnda, maden iileri,
kendi glerinin bilincinde olarak, her yer-
de, kendi komitelerini kurarak, kendi sorun-
larna sahip kmaldrlar. Bu sahip k, ay-
n zamanda, siyasal iktidara ynelik olacak
ve lkenin geleceini belirleyecektir. Gven-
likli ve salkl i koullarnn yaratlmasnn
yolu da buradan gemektedir. retenlerin
ynetenler olmas iin, grev, rgtlenmek
ve buna dayanarak mcadele etmektir.
7
nceki yaz (Kapitalizm ve Kmr Ma-
denleri) 1990 ylnda Amasra Yeni-eltek
kmr madeninde meydana gelen ve 66 i-
inin lmne yol aan grizu patlamasn-
dan sonra yazlmtr.
Aradan yaklak 25 yl geti, ama maden
iilerinin kaderi, Recep Tayyip Erdoann
ifadesiyle ftrat deimeden olduu gibi
kald.
Yine de bu yllar boyunca pek ok ey
deiti. Her eyden nce, 1980lerde ngilte-
re ve ABDde uygulamaya konulan neo-li-
beralizmin en tipik zellii olarak kmr
madenlerinin bir blm kapatlrken, ka-
lanlar zelletirildi. Kamu kurumlarnn
zelletirilmesi dalgas 90larda Trkiyede
yaygn biimde uygulamaya konulurken k-
mr madenleri de byk lde zelleti-
rildi.
Kmr madenlerinin zelletirilmesin-
deki tek ama, maliyetleri aaya ekmek-
ti. Bu da kmr madenlerindeki i gvenli-
inin bir maliyet unsuru olmaktan kartl-
mas ve cretlerin drlmesinden baka
bir ey deildi. yle de oldu.
2000li yllarda, AKP iktidar dneminde
kmr madenlerindeki zelletirme doruk
noktasna ularken, yeni zelletirme yolla-
r ve yntemleri gelitirildi. Bunlardan en
nemlisi, Rdovans ad verilen kiralama
yoluyla madenlerin iletmesinin zel irket-
lere devredilmesidir. Bylece mlkiyeti ka-
muya/devlete ait olan kmr madenleri
zel irketlere kiraland. Burada hedef, en
dk maliyetle kmr kartmak ve krla-
r maksimize etmektir. Bunun sonucu ola-
rak da, i gvenliine ilikin yatrmlar en
aza indirilmitir.
Burada yeni ve artc elbette bir ey
yoktur. Ancak Amasra Yeni-eltekte mey-
dana gelen grizu patlamasndan bugne ka-
dar geen 25 yllk srete ortaya kan ide-
olojik arptmalar, daha tam deyile, ideo-
lojisizletirmedir. Bunun sonucunda genel
olarak i kazalaryla, zel olarak maden ka-
zalaryla kapitalizmin ilikisinin gzlerden
uzaklatrlmas ve her olayn zel irketle-
rin ar kr hrsna indirgenmesidir.
Soma katliamnda ak biimde grl-
d gibi, bir taraftan maden facialarnn
maden iilerinin ftratnda olduu syle-
nerek dinsel bir klf bulunmaya allrken,
dier taraftan deiik emperyalist-kapitalist
lkelerdeki maden kazalarnn snrllndan
yola karak bunun ftrat konusu olmad-
, i gvenliine ilikin gerekli nlemler
alnmamasnn bir sonucu olduu kantlan-
maya allmtr. Dier bir ifadeyle, bizim
gibi geri-braktrlm lkelerde iktidarn i-
verenlerinin aar kr hrsndan ve perva-
szlndan kaynaklanan i kazalar, em-
peryalist-kapitalist lkelerde olmad, ora-
larda i gvenliine byk nem verildi-
i, dolaysyla i kazalarnn byk lde
azaltld yazlp izilmitir.
Genellikle liberal, liberal-solcu ve sol ay-
dnlar tarafndan Soma katliamnn ftratn-
dan kaynaklanmadn gstermek iin kul-
lanlan bu kantlama yntemi, gerekte ka-
pitalizm ile kmr madenlerindeki i kaza-
lar arasndaki dorusal ilikiyi grmezlik-
ten gelmektedir.
Bu konuda, Almanyadaki kmr ma-
denlerinde son otuz ylda lmle sonula-
... Ve Soma
8
nan bir i kazasnn olmad bu konuda
verilen en nemli kant olarak kullanlm-
tr. Buradan yola kldnda, kmr ma-
denlerindeki i kazalar ile kapitalizm ara-
snda dorudan ba kurmak yanllanmak-
tadr! Doal olarak buradan kartlan so-
nu da, kmr madenlerinin kapatlmasn-
dan baka bir ey olmamaktadr.
Bugn pek ok eyler tmyle unuttu-
rulmutur.
ngiltere ve ABDde 1980lerdeki neo-li-
beralizm ve monetarizm uygulamalar so-
nucunda, zellikle ngilterede Thatchern
kmr madenlerini kapatmasyla birlikte
Trkiyede de T. zal dneminde (1984 son-
ras) kmr madenlerinin kapatlmas pro-
pagandas balatlmtr. Bu propagandann
temel sylemi de, Trkiyede kartlan k-
mrn birim maliyetinin dnya ortalama-
sna gre ok yksek olduu ve bunun da
devlet btesine yk getirdii iddiasdr. Bu
iddiadan yola karak, ban sak Alatonun
ektii akil insanlar, Zonguldak kmr
madenlerinin kapatlarak buralarda somon
bal iftlikleri kurulmasn nerdiler. Bu
neri, kamuoyunda, zellikle sol cenah-
ta hararetli bir tartmann balamasna yol
at. Sonuta Zonguldak maden iilerinin
1991 ylnn Ocak aynda gerekletirdikleri
byk madenci yryye birlikte bu tar-
tmalar sona erdi.*
Kmr madenlerinin kapatlmas propa-
gandasnn ardndan zelletirme furyas
balad ve Soma olaynda grld gibi,
bu furya rdevans (kiralama) sistemi ile
zirve yapt.
Kmr madenlerinin kapatlmasndan
zelletirilmesine kadar her yolun denendi-
i btn bu srete, asl nemli olan kapi-
talist sanayi iin olabilecek en ucuz maliyet-
le enerji retilmesi olduu ve bunun da ka-
pitalist sistemin en temel unsuru olduu
unutturuldu.
1980lerde ngilterede Thatcher yneti-
minin kmr madenlerini kapatma karar
almasnda belirleyici olan, kmre dayal
enerji retiminin (termik santraller) giderek
daha pahal hale gelmesi olmutur. zellik-
le kmr madeni iilerinin uzun ve zorlu
mcadelesi sonucunda, gerek cret art
elde etmeleri, gerekse i gvenliine ilikin
yeni yatrmlar yaplmasn salamalar, k-
mre dayal termik santralleri eskisi kadar
ucuz enerji kayna olmaktan karmtr.
Bunun sonucu olarak da, termik santraller
giderek kmrden petrole ve doal gaza
dntrlmeye balanmtr. 1980ler dn-
yasnda kmr maliyeti artarken, petrol fi-
yatnn greli olarak daha dk bir fiyata
sahip olmas bu dnmn gerekleme-
sinin nn amtr.
Kapitalizmin temel zellii olan maliye-
tin alabildiine drlmesi ve kr orannn
alabildiine ykseltilmesi kural burada ala-
bildiine btn plakl ile karmza k-
maktadr.
te yandan 1980lerden gnmze ka-
dar geen srete ortaya kan ideolojik
arptmalar ve saptrmalar sonucunda, pek
ok eyin kapitalist retim ilikileriyle olan
balants kopartlm ve neredeyse her ey
kapitalizmin dnda gelien tekil olaylar ola-
rak sunulmutur. Soma katliam sonrasnda
Recep Tayyip Erdoann ftrat aklama-
sna kar gelitirilen ama baka lkelerde
bylesine byk maden kazalar olmuyor,
rnein Almanya biimindeki kar tez-
ler, kapitalizmin gelitii lkelerde lm-
cl maden kazalarnn azald algs ya-
ratmaya hizmet etmektedir. Bu da, maden
kazalarnn kapitalizmin bir rn olduu
gereinin gizlenmesine yol amaktadr.
Oysa kmr madenlerindeki kazalar/kat-
liamlar, dorudan kapitalizmin azami kr
hrsnn bir sonucudur. Gelimi kapitalist
lkelerde, yani emperyalist-kapitalist lke-
lerde, ii snfnn, zellikle maden iileri-
nin mcadelesi sonucunda kazanlan hak-
lar (i gvenliine ilikin haklar ve cret ar-
tlar) maliyetlerin ykselmesine yol am-
tr. Bu da kapitalistleri daha dk maliyet-
li enerji kaynaklar arayna yneltmitir.
Kmr madenlerinin kapatlmas da, petrol,
doal gaz ya da nkleer enerji kaynaklarna
ynelinmesi de bu dk maliyet araynn
rndr. Madenlerin zelletirilmesi ya da
rdevans sistemi bu arayn ortaya kar-
* Yllar sonra, 2010 ylnda sak Alaton yle de-
mektedir: 30 yl nce Zonguldaka gittim. Oradaki in-
sanlara, madenlerin kapatlmas gerektiini syledim.
Beni yuhaladlar. Sonra susun dinleyin. Aptalsnz siz.
Bu kadar az parayla nasl yeraltna inip lrsnz? Siz
deli misiniz? dedim. Ve Zonguldaktaki madenlerin
kapatlmas gerektiini, buraya balk iftlikleri kurula-
bileceini syledim. Sonrasnda Bartn, Ayanck ve
Sinopta deniz kenarnda araziler kiraladm. Orada ba-
lk iftlikleri kurdum. iftliklerde somon yetitirecek-
tim. Baarsz oldum. Karadeniz sularnda somon ye-
timiyormu. (Taraf, 22 Mays 2010)
9
d uygulamalardr.
Son dnemde (2000li yllar) Trkiyede
kmr madenlerinin yeniden nem kazan-
masnn arka plannda petrol ve doal gaz
fiyatlarndaki artlar yer almaktadr. zellik-
le da baml olan bu enerji kaynaklar-
nn yksek fiyatlar karsnda daha dk
maliyetle kmr kartlmaya ynelinmitir.
Bu da dk cretle ii altrlmasnn ya-
nnda i gvenliine ilikin nlemlerin ola-
bildiince dk maliyetle salanmasna yol
amtr.
Almanya rneinde ise, maden iileri-
nin cretleri yksek ve i gvenlii nlem-
leri ok gelimitir. Btn bunlar maden i-
ilerinin onlarca yllk mcadelesinin rn-
dr. te yandan petrol fiyatlarndaki art,
Rusyadan alnan doal gazn siyasal mali-
yeti ve zellikle de nkleer enerjinin top-
lumsal maliyeti karsnda, maden iileri-
nin mcadelesiyle ortaya kan maliyet ar-
t ok daha azdr. Doal olarak Almanyada
ii cretleri ne kadar yksek, i gvenlii
nlemleri ne kadar pahal olursa olsun,
(rzgar enerjisi dahil) alternatif enerji kay-
naklar ok daha maliyetli hale gelmitir.
Bu nedenle de, madenlerdeki yksek cret
ve yksek maliyetli i gvenlii nlemleri,
kapitalist asndan daha dk bir mali-
yet anlamna gelmektedir. Almanyada ma-
den kazalarnn azl ve lmcl maden ka-
zalarnn neredeyse yok denilebilecek d-
zeye inmesinin arkasnda yatan gerekler
bunlardr. Sonuta, her eyde olduu gibi,
kmr madeninde de kapitalizmin mali-
yet/kr oran ilikisi tm gerekliiyle var-
ln srdrmektedir.
Ek olarak Almanya, bizim gibi geri-brak-
trlm lkeler iin emsal tekil edebile-
cek bir rnek deildir. Hi unutulmamaldr
ki, Almanya, dnyann belli bal emperya-
list-kapitalist lkelerinden birisidir. Emper-
yalist-kapitalist lkelerde ii snfnn cret-
lerinin yksekliini telafi eden temel unsur
geri-braktrlm lkelerden elde edilen kr-
lardr.
Bir kez daha yinelersek, kapitalist sis-
temde asl olan kapitalistin en dk mali-
yetle art-deer retmesi ve bu yolla azami
kr salamasdr. Bu saland srece, ii-
nin creti de, yaam da nemli deildir.
Quarterly Reviewer, sermayenin,
kargaalktan, kavgadan katn ve
rkek olduunu sylyor ki, bu, ok
dorudur, ama sorunu pek eksik ola-
rak ortaya koymaktadr. Sermaye, kr
olmad zaman ya da az kr edildi-
i zaman hi honut olmaz, tpk es-
kiden doann boluktan holanma-
dnn sylenmesi gibi. Yeterli kr
olunca sermayeye bir cesaret gelir.
Gvenli bir %10 kr ile her yerde a-
lmaya razdr; kesin %20, itahn
kabartr; %50, kstahlatrr; %100,
btn insanal yasalar ayaklar altna
aldrr; %300 kr ile, sahibini astrma
olasl bile olsa, ilemeyecei cina-
yet, atlmayaca tehlike yoktur. Eer
kargaalk ile kavga kr getirecek ol-
sa, bunlar rahata drtkler. Kaak-
lk ile kle ticareti btn burada
sylenenleri dorular. (T. J. Dun-
ning) (Akt. Marks, Kapital, Cilt: I, s.
779.)
10
Hibir teorik aklamaya ve n girie
bavurmadan dorudan ifade edersek, bir
lkede siyasal iktidar artan oranda zora, id-
dete bavuruyorsa, o siyasal iktidar, kendi-
sini iktidara getiren yasalarn verdii meru-
iyetini kaybetmi demektir. Meruiyetini yi-
tiren siyasal iktidar, yitirdii meruiyetini ye-
niden kurmak amacyla, bir yandan zor ve
iddetini artrrken, dier yandan varolan ya-
salar srekli deitirmeye ynelir. Kendisi
tarafndan yaplan yeni yasalarla kendisine
meruiyet salamaya abalarken, artan zor
ve iddetle meruiyetini kabul ettirmeye a-
lr. Ancak bu aamaya gelindikten sonra,
Zor, iddet ve
Direni
mevcut siyasal iktidar, meruiyetini yitirmi
olduundan, kendisi tarafndan yaplan ya-
salarla yeniden meruiyet kazanmas artk
olanakszdr. Bu siyasal iktidar, er ya da ge,
kendi meruiyetini kendi tarihsel koullarn-
dan alan yeni bir iktidara yerini brakmak
zorundadr.
Bu durumu ters ynden ele alrsak, eer
bir siyasal iktidar meruiyetini kaybetmise,
iktidarn srdrebilmek iin zordan, iddet-
ten baka bir seenei kalmam demektir.
Onun zor ve iddeti, gayr meruluunu rt-
meyi ve kendi iktidarn gayr meru gren
kesimleri sindirmeyi amalar.
Siyasal zor, oligarinin elinde ilk art olarak, oligarinin siyasal hakimiyetini ko-
rumas eklinde grevini somutlatrr. Kukusuz en nemli ara, devlet aygtdr.
Devlet, bu dnemde, hakim snfarn karakterine brnerek, oligarik devlet nitelii-
ni almtr. Siyasal zorun bu biimdeki grevi ona, retim ilikileri tarafndan verilmi-
tir. Ve temel grevi, mevcut retim ilikilerinin devamn salamay yerine getirmek-
tir. Bu grevin yerine getiriliinde zorun askeri bir biimde maddelemesi ve gr-
nr olmas, a) Hakim snfarn kendi i elikileri yznden idare edememeleri, b)
Gelien snfsal muhalefetlerin mevcut retim ilikilerini tehdit eder bir nitelik almala-
r, c) Dorudan doruya iktidara ynelik bir siyasal alternatifn ortaya kmas durum-
larnda olur. lkemizde zellikle 12 Mart ertesi uygulamalardan sonra, hakim snf-
larn kendi i elikilerinden dolay ynetimin askerilemesi beklenemez. Bu neden-
le, siyasal zorun askeri bir biimde kendini gstermesi, mevcut retim ilikilerine y-
nelik muhalefetin grld yerlerde ve oligariye alternatif bir gcn ortaya kma-
s zamanlarnda olacaktr. Bir baka deyile, oligari emeki ynlarn muhalefetinin
topyekn muhalefete dnmesine hibir zaman izin vermek istemeyecek ve daha
mevzi durumlarda iken uygulayaca zor ile onu sindirerek, kitleleri pasifze etmeye
alacaktr. lkedeki ekli demokratik ortam iinde gndemde olan bu uygulamada
oligari, gerek nispi demokratik ortamn maddi koullarn kullanarak yapaca ideo-
lojik ve politik saptrmalarla, gerekse de gelien muhalefeti icazetli sosyalistler ve k-
k-burjuva demokratlarna kanalize ederek, mevcut retim ilikilerine ve iktidara y-
nelik siyasal bir nitelik almasn engellemeye alacaktr. Ne var ki, bu nispi demok-
ratik ortam iinde, ilk bakta demokratik mevzi ve haklar mcadelesi eklinde gr-
len bu demokratik muhalefet dahi, bir sre sonra oligarinin kanlmaz bunalmlar
gerei, varl devam ettirilmemesi gereken bir unsur haline dnmektedir. Bu hal-
de oligarinin siyasal zorunu askeri bir biimde grntlemesi, artc olmayacak-
tr. Byle bir durumda aranlar ise, yalnzca btn bu uygulamalar provokasyon
olarak gren kk-burjuva demokratlar olacaktr. (lker Akman)
11
Zor, siyasal zor, znel bir tercih ya da bir
keyfiyet durumu deildir. Hibir siyasal y-
netim zor kullanarak iktidarda kalmay ter-
cih etmez. nk zor kullanm, her durum-
da zora kar bir direnmeye, zor aralarn
kullanarak bir kar durua yol aar. Dolay-
syla, bu zor, siyasal iktidarn yasal dzen-
den gelen komuta etme, ynetme gcn
bozar. Bu nedenle, Makyavellinin Prensi
de olabildiince kendi muhaliflerinin zora
bavurmayan uysal muhalifler olarak kal-
masn yeler. Bunun iin mevcut yasal d-
zenin kendisine verdii gc, kendi yasall-
iinde kullanmaya zen gsterir. Ne za-
man ki iktidar yitirme olaslyla yzyze
geldiinde, mevcut yasallk iinde kalarak
kendi iktidarn srdremeyeceini grd-
nde, hem yasal dzeni deitirmeye hem
de muhaliflerini zor yoluyla bertaraf etme-
ye ynelir; dne kadar uysal olan muha-
lefetin hareketini snrlandrmaya balar.
Ama bu da mevcut yasalln dna kmak-
tr. te bu andan itibaren, o siyasal iktidar
mevcut yasalarn kendisine vermi olduu
meruiyetini yitirmi ya da yitirmeye bala-
m demektir.
Meruiyetini yitirmi ve bu nedenle, ken-
disini iktidara getiren mevcut yasallk iin-
de meruiyet kazanm bir baka siyasal g-
ce yerini brakmak durumunda olan, ama
iktidar brakmay kabul etmeyen bir iktidar
iin iktidarn srdrebilmesinin tek yolu,
muhalifler zerinde zor ve iddete bavur-
maktr. Bu da onun gayr meru bir iktidar
olmas anlamna gelir.
Bir siyasal iktidar, geni halk kitlelerinin
gznde meruiyetini yitirmi ve zor ile
ayakta kalmaya alyorsa, bu siyasal ikti-
dara ve onun siyasal zoruna kar direnme,
zora maruz kalan herkesin hakk ve grevi
haline gelir. Mevcut siyasal sistem ne kadar
deitirilirse deitirilsin, bu direnme hakk
tarihsel bir meruiyete sahip olur. Siyasal ik-
tidarn zoruna kar direnmenin ne kadar
yasal ve barl bir direni (popler sylem-
le sivil itaatsizlik) olacan ve bunun ne
kadar srdrlebileceini sadece ve sade-
ce siyasal iktidarn zorunun kapsam ve id-
deti belirler. Siyasal zorun kapsam genile-
dike, direnie katlanlarn says o lde
artar. Direniin glenmesi siyasal zorun da-
ha pervaszca ve daha iddetli olarak kulla-
nlmasna yol aar, her trl yasal ve bar-
l direniin olanaksz hale geldii bir aa-
maya doru evrilir. te bu andan itibaren,
direni, ak ve belirgin biimde silahl dire-
nie dnmek zorundadr. Aksi halde, ya-
ni zorun alabildiine younlatrld ve yay-
gnlatrld koullarda yasal ve barl di-
renite srar etmek, siyasal iktidarn youn
iddeti karsnda direniin krlmasna ve si-
lahl direni dnda kalan her trl direni
aralarnn ie yaramaz hale gelmesine ne-
den olur. Bu da, yasal ve barl direnite
srar eden hareketin kendi meruiyetini yi-
tirmesiyle sonulanr.
te bu andan itibaren, meruiyetini yi-
tirmi iktidara kar, onun zoruna kar yeni
bir direni hareketi ortaya kar. Bu yeni di-
reni hareketi, her durumda, siyasal iktida-
rn zoruna kar zor aralarn kullanarak ya-
plan bir direni olur ve bu silahl direni
kendi tarihsel srecinden gelen bir meru-
iyete sahiptir.
Bu silahl direni, belki ilk dnemlerde
sadece siyasal iktidarn zoruna kar kendi-
ni koruma ve zoru etkisizletirme gibi snr-
l bir amala ortaya kabilir. Siyasal zoru-
nun etkisizletiini ya da yeterince etkin ol-
madn gren siyasal iktidar, zor ve idde-
ti artrr. Bu da silahl direni hareketi daha
rgtl olmaya ve daha belirgin amalar ka-
zanmaya yneltir. Bylece silahl direni ha-
reketi, er ya da ge, mevcut, ama merui-
yetini yitirmi siyasal iktidarn devrilmesi
amacna ular.
Meruiyetini yitirmi ve kendi muhalifle-
rine kar zor ve iddetten baka bir yol bu-
lamayan siyasal harekete kar silahl bir di-
reni hareketinin ortaya kmas ne kadar
meru olursa olsun, onun meruiyeti bu si-
lahl direni hareketinin mutlak olarak ba-
arya ulaaca, gayr meru iktidar alaa-
edecei demek deildir. Silahl direni,
yani gayr meru iktidara kar yrtlen sa-
va, her durumda savan kurallarna uymak
zorundadr. Savan gereklerini yapmayan
ya da yapamayan, sava sanatnn gereini
yerine getiremeyen silahl direni, aktr ki,
zafere ulamaktan daha ok yenilgiye ura-
ma olasl ile yzyze kalr.
Bu nedenle gayr meru iktidara kar si-
lahl direni, kendiliindencilikle ya da r-
gtsz biimde srdrlemez. Siyasal mu-
halefet hareketi, silahl direniin koullar
olutuu andan itibaren, silahl savaa uy-
gun bir rgtlle ve yaplanmaya sahip
olmak zorundadr. Bu da, bir gnde ya da
12
ksa bir srede gerekletirilebilecek bir
ey deildir. Silahl direnie, direniin nes-
nel koullar ortaya kt andan itibaren
hazr olunmal, hazrlk yaplmaldr. Bu ha-
zrl yapmayanlar ya da silahl direniin ko-
ullarna hazr olmayanlar, daha direniin ilk
anndan itibaren yenilgiye uratlmakla yz-
yze kalrlar.
nsanlk tarihi, meruiyetini (krallklar gi-
bi, isterse bu meruiyeti tanrdan aldkla-
rn iddia etsinler) yitirmi iktidarlarn zoru-
nun, iddetinin nasl bir kar zora yol at-
nn saysz rneklerine tanktr. Hibir di-
reniin grlmedii, teslimiyetin egemen ol-
duu, deyim yerindeyse yapran bile k-
mldamad koullarda bile, gayr meru
iktidarlarn zor ve iddetine kar bir direni,
yavata olsa olumaya ve gelimeye balar.
Belki ilk dnemde siyasal iktidarn zoru ve
iddetinin yaratm olduu korkuyla insan-
lar kendi kelerine, evlerine ekilseler bi-
le, her durumda, bir avuta olsalar direni-
i balatacak ve srdrecek direniiler or-
taya kar. Bu tarihin bir gerei olduu ka-
dar, gayr meru iddetin doal bir sonucu-
dur.
Siyasal iktidarn zoru karsnda insanlar
sinmi olsalar bile, direnii balatan bir
avu direnii, sindirilmi ve pasifize edil-
mi kitlelerin sesi, soluu ve yrei olur -
kar. Kimi durumda bu bir avu direnii-
lerin says giderek artar ve glenir. Kimi
durumlarda ise, bir avu direniinin m-
cadelesi, sindirilmi ve pasifize edilmi kit-
lelerin harekete gemelerinden nce yok
edilmi olabilir. Ama ilk direni, bir avu
insann direnii ne kadar yok edilmi olur-
sa olsun, onlarn direniinin gereklilii ve zo-
runluluu ortadan kalmaz. Bu da onlarn
yok edildii yerden yeni bir direniin, yeni
bir avu direniinin ortaya kmasna yol
aar.
Bu tarihsel gerekler, eitici, retici ve
yol gstericidir. Bu gereklerin bilincinde
olanlar, gayr meru bir iktidara kar, bu ik-
tidarn siyasal zoruna kar direniin kanl-
maz olduunu bilirler ve buna uygun olarak
rgtlenirler. Burada nemli olan, egemen
snflarn siyasal temsilcilerinin, sadece ege-
men snflarn egemenliini srdrebilmek
iin, belli bir sreten sonra zora ve idde-
te bavurmasnn kanlmaz olduudur.
Belli bir lkede ve belli bir tarihsel-top-
lumsal srete, hileli ya da hilesiz yoldan
seimle ibana gelmi egemen-smrc
snflarn karlarnn z temsilcisi olan bir
siyasal iktidar, ne kadar meru grnrse
grnsn, belli bir zaman sonrasnda me-
ruiyetini yitirecektir. Bu kanlmazdr. Bu
nedenle de, silahl direni, egemen snfla-
rn siyasal zoruna kar direni, tarihin belli
bir evresinden sonra kanlmaz hale gelir.
Bu nedenle de, bu tarihsel bilince sahip
olanlar, silahl direniin kanlmazlndan
yola karak rgtlenirler.
Burada devrim, yani siyasal iktidarn ve
toplumsal sistemin iddet aralar kullanla-
rak devrilmesi ve yerine yeni bir toplumsal-
siyasal sistemin geirilmesi eylemi ile gayr
meru iktidara kar silahl direni arasnda
zsel olarak bir farkllk yoktur.
Devrim, siyasal ve toplumsal devrim, ta-
rihsel olarak kendisini var eden maddi var-
lk koullarn yitirmi ve buna ramen ikti-
darda kalmay srdren egemen snflara,
yani meruiyetini yitirmi bir sisteme kar
yrtlen ve meruiyetini buradan alan bir
toplumsal/kitlesel harekettir. Devrimin, me-
ruiyetini yitirmi bir iktidarn artan zor ve
iddetine kar yrtlen silahl direniten
tek fark, sadece siyasal iktidara kar deil,
mevcut sosyo-ekonomik sisteme kar bir
mcadele oluudur. Devrimciler, egemen
snflarn egemenlikleri sona erdirilmedii
srece, siyasal iktidarlarn deiiminin bas-
ky, smry, hakszl ve giderek de zor
ve iddeti ortadan kaldrmayacan bilirler.
Bu nedenle, sadece bir siyasal iktidarn
meruiyetini yitirdii koullar deil, mevcut
sistemin tarihsel meruiyetini yitirdii koul-
lar hesaba katarlar. Bu nedenle, devrim
mcadelesi, mevcut sistemin topyekn or-
tadan kaldrlmasn (olumsuz eylem) ve ye-
rine yeni bir toplumsal sistemin kurulama-
sn (olumlu eylem) hedeflerken, ayn za-
manda meruiyetini yitirmi bir siyasal ikti-
dara kar direnii de kapsar.
Bu ikisi, kimi durumlarda bir celsede g-
rlecek bir hesap olarak ortaya karken, ki-
mi durumlarda birbirini izleyen aamalar
olarak ortaya kar. Her durumda devrim
mcadelesi, birleen ve zorunu giderek ar-
tran gl bir kar-devrimle birlikte geliir.
Egemen snflarn kendi egemenliklerini sr-
drmek iin kullandklar zor ve iddet, her
durumda onlarn siyasal temsilcilerinden
oluan siyasal iktidar (devlet) araclyla y-
rtlr. Egemen snflarn siyasal iktidar, zor
13
ve iddete bavurduu oranda siyasal me-
ruiyetini yitirir, giderek o gne kadar ege-
menliini merulatran yasallktan uzakla-
r ve kitlesel destekten yoksun kalr. Dier
bir ifadeyle, bu evrede, egemen snflar ve
onlarn siyasal temsilcileri kitlelerden tecrit
olmaya balar (siyasal tecrit).
Egemen snflar ne denli kitlelerden tec-
rit olursa, onlarn yasal consensusunu ne
lde yitirirse, zor ve iddeti o lde ar-
tar ve yaygnlar. Bylece daha dne kadar
egemen snflarn siyasal temsilcilerinin ar-
kasndan giden, onlarn szlerini kutsal bir
ayetmiesine kabul eden kitleler de bu zo-
run ve iddetin hedefi haline gelir. Artk ege-
men snflar ve onlarn siyasal temsilcileri
iin herkes ya dmandr ya da potansi-
yel dmandr. Bu da siyasal tecridi daha
da artrr.
Siyasal tecrit, geni halk kitlelerinin ege-
men snflarn ve onlarn siyasal temsilcile-
rinin vaatlerine, szlerine inanmaz oldukla-
r bir durumdur. Ypranm ve meruiyetini
tmyle yitirmi siyasal iktidarn deitiril-
mesi dahil olmak zere yapacaklar hibir
siyasal manevra kitleler tarafndan kabul
edilmedii bir aamaya ulalr.
te bu aamadan itibaren, devrim hare-
ketinin (ya da silahl direniin) znel koul-
larnn zafer ya da yenilgiyi belirledii bir
noktaya gelinir. Bu, artk egemen snflarn
ve onlarn her trl siyasal temsilcisinin,
amiyane deyimle, azyla ku tutsa bile
kimseyi inandramad bir yerdir. Buras,
mcadelenin yaln biimde zor aralaryla
srdrld aamadr. Bu aama, siyasal
ynelimler ve sylemlerin, bir bakma ele-
tiri silahnn terk edildii, silahl eletirinin
tek karar verici unsur haline geldii aama-
dr. Artk herey silahlara ve silahl savaa
baldr. Bu yaln bir askeri sava demektir.
Politik mcadele, bu aamada askeri sava-
a yerini brakr. Politik gler, bu andan iti-
baren askeri gler haline dnr.
Bu nedenden dolay, devrimciler, ortaya
ktklar ilk andan itibaren, iinde yaadk-
lar dnyann ve lkenin nesnel bir tahlilini
yaparak, deiimin ve dnmn neden
kanlmaz olduunu, politik mcadelenin
kanlmaz olarak askeri bir mcadeleye d-
neceini saptayarak, ilk batan itibaren
politiklemi bir askeri sava koullarna g-
re rgtlenirler.
Devrimciler asndan, belli bir somut ta-
rihsel evrede siyasal iktidarn meruiyetini
yitirip yitirmedii deil, mevcut sistemin ta-
rihsel olarak meruiyetini yitirip yitirmedii
nemlidir. Bu da, mevcut retim ilikileri ile
retici gler arasndaki elikinin gelikin-
lik dzeyi tarafndan belirlenir.
Devrimciler bilirler ki, tarihsel olarak m-
rn tamamlam bir ekonomik-toplumsal-
siyasal sistem, ayakta kalabilmek iin zora
ve iddete bavurmaktan baka seenee
sahip deildir. Doal olarak egemen snfla-
rn zoruna ve iddetine kar mcadele et-
mek herkesin hakk ve grevidir. Devrimci-
lerin yapt da, nesnel koullarn mevcut ol-
duu koullarda bu hakk ve grevi yerine
getirmekten ibarettir.
Yllarca syledik ve sylemeyi srdr-
yoruz: Trkiye, emperyalizme baml ar-
pk bir kapitalizmin egemen olduu bir l-
kedir. lkenin tm i dengeleri dta, yani
emperyalist ilikiler a iinde belirlenmek-
tedir. Burada esas olan Trkiye toplumunun
karlar deil, emperyalist lkelerin (ve
onun yerli ortaklarnn ve ibirlikilerinin) -
karlardr. Alnan her trl ekonomik, top-
lumsal ve siyasal kararlar bu karlarn ger-
ekletirilmesi ve srdrlmesini amalar.
Siyasal iktidarlar, emperyalizmin karlarn
gerekletirebildikleri srece iktidarda ka-
lrlar. Emperyalizmin ve onun yerli ibirlik-
ilerinin karlarn gerekletiremedikleri
ya da yeterince gerekletiremedikleri du-
rumlarda kolayca tasfiye edilirler.
O gne kadar emperyalizmin yerli ortak
ve ibirlikilerinin belli kesiminin karlarn
savunan bir siyasal iktidarn yerine geirilen
bir baka siyasal iktidar, bir baka kesimin
karlarnn savunucusu olarak hizmet ede-
bilir. bana getirilen yeni siyasal iktidar, ik-
tidar olmann gcn kullanarak servetin
yeniden datmn da gerekletirebilir. Bu,
egemen ve smrc snflar arasnda bel-
li atklara yol ayor olsa da, emperyaliz-
min karlar her eyin stnde yer alr.
Her durumda emperyalizm, kendine ba-
ml lkelerde tm karlarn tek bir kesi-
me ya da tek bir siyasal iktidara balamaz.
Her zaman elinin altnda bir alternatif bu-
lundurur. Bu alternatif sivil olabilecei
gibi, askeri de olabilir. Bunun hangisinin
gndeme geleceini ise, belli bir evredeki
dnya koullar ve lke iindeki gler den-
gesi belirler.
Bugn Recep Tayyip Erdoann ahsn-
14
da temsil edilen AKP iktidar, bugne ka-
dar emperyalizmin karlarn azami lde
gerekletirmeye alm ve bunun iin
zel aba gstermitir. Bu sayede (kimileri-
nin konjonktr dedikleri koullar) emper-
yalizmin alternatifsiz iktidar olarak ortaya
kmtr. Artk Recep Tayyip Erdoann ki-
isel mlk olan AKP iktidarn alternatif-
siz hale getiren de, bizatihi emperyalizm
olmutur. Kimi durumda muhalefet partile-
rinden adam satn alarak, kimi durumda
muhalefet partilerini blp paralayarak, ki-
mi durumda olas alternatif lere kar
operasyonlar yaparak ya da yaplaca
tehdidiyle ortadan kaldrarak emperyaliz-
min yapt mdahalelerdir.
Ancak halk kitleleri arasnda giderek ar-
tan bir fkeye yol aan uygulamalar ve sy-
lemler iten ie gelien bir huzursuzlua,
toplumsal muhalefete yol amtr. Recep
Tayyip Erdoann tam hereyin egemeni ol-
duunu dnd bir anda ortaya kan
(stelik henz rgtl olmayan) toplumsal
muhalefet tm dengeleri (ekonomist diliy-
le istikrar) altst etmitir. Ergenekon, Bal-
yoz vb. operasyonlarda ortaya kan her tr-
l hukuksuzlua bile sesini karmayan, se-
imden seime (o da belli llerde) san-
da giderek AKPden kurtulacan uman
geni kitlelerin giderek fkeye dnen hu-
zursuzluunun (endie) Gezi Direniiyle
birlikte grnr hale gelmesi, tm i den-
geleri bozduu gibi, AKPnin tm hesaplar-
n da altst etmitir.
Toplumsal huzursuzluu azaltmann her
zaman kullanl bir arac olarak grlen se-
imler bile bu durumu deitirmemitir. Bu-
na kar AKPnin ve sahibinin yant ise, po-
lis iddetini alabildiine younlatrmak ve
yaygnlatrmak olmutur. Kimilerinin y-
celttii ve Recep Tayyip Erdoann ustaca
ve akllca yrtt kutuplatrma poli-
tikas, giderek resmi ve gayr resmi zor g-
lerinin daha fazla kullanlmasndan baka
bir ey olmamtr. Toplumsal muhalefet ve
halk kitlelerinin huzursuzluu ve fkesi ne
kadar marjinalize edilmeye allrsa a-
llsn, AKP iktidar bu kitlelerin gznde
meruiyetini yitirmitir ve szcn tam an-
lamyla siyasal olarak tecrit olmu durum-
dadr.
Bu ortamda AKPnin ve onun mlkiyeti-
ne sahip Recep Tayyip Erdoann nene
ynetememe sorunu kmtr. Syledii
hibir sz ve vaatler artk toplumun nem-
li bir kesimince ciddiye alnmamaktadr. Re-
cep Tayyip Erdoann ynetememe krizi
karsnda siyasal zoru ne kadar younlat-
rrsa younlatrsn, bar sreci gibi han-
gi siyasal sylemin arkasna gizlenirse giz-
lensin, toplumsal huzursuzluu ve fkeyi or-
tadan kaldrabilmesi olanakszdr.
Bu durumda Recep Tayyip Erdoann ve
onun mlk olan AKPnin iktidarda bir s-
re daha kalabilmesinin tek yolu, resmi zor
glerini daha fazla kullanmak ve gayr res-
mi gleri sahaya srmekten gemekte-
dir. Bugn iin Recep Tayyip Erdoann ya-
paca ey, toplumsal muhalefet zerinde
lke apnda terr estirmektir. Artan ve yay-
gnlaan zor, kanlmaz olarak belli ller-
de kitlelerin bir blmnn pasifize olma-
sna yol aacak olsa da, zora kar direni
daha fazla keskinlemektedir. Henz rgt-
sz olan, ama legalize olmu sol rgtlerin
kendiliindenliini bile nemseyen ve des-
tekleyen bir toplumsal muhalefet sz konu-
sudur.
Bu toplumsal muhalefet, giderek de-
mokratik bat lkeleri ve kamuoyunun
sempati ve desteini kazanmtr.
Bugn iin AKPnin ve Recep Tayyip
Erdoann gelecei, rgtl bir toplumsal
direni hareketine bal olduu kadar, bu-
gne kadar canla bala hizmet ettii emper-
yalizme de baldr.
Toplumsal muhalefet rgtl hale gel-
medii ve barl gsteriler dzeyini aa-
mad srece bir sonuca ulamas neredey-
se olanakszdr. Bu durumda Recep Tayyip
Erdoann kaderi, tmyle emperyalizme
kalm grnmektedir. Bu durum toplum-
sal muhalefet hareketi iinde de olduka
nemsenen bir seenek olarak kabul edi-
lebilmektedir. Bunun en tipik ifadesi, eko-
nomik krizle gelen ekonomik krizle gider
sylemidir.
Daha dne kadar merak etmeyin ordu
var sylemleriyle pasifize edilmi toplum-
sal muhalefet, bugn, emperyalizmin Re-
cep Tayyip Erdoan defterden silmesine
umut balayabilmektedir. Bu da, toplumsal
muhalefet saflarnda anti-emperyalist bilin-
cin ne denli zayf olduunun bir gstergesi-
dir.
phesiz emperyalizm hereye kadir de-
ildir. Tm toplumsal dinamiklere yn ve-
ren, onlar istedii gibi ynlendiren ve bu
15
amala her trl tertibi dzenleyebilen bir
g sz konusu deildir. Mao Zedungun
(ne yazk ki, Sovyetler Birliinin datlma-
syla birlikte alay konusu haline getirilen)
nl deyiiyle, emperyalizm kattan bir
kaplandr. Kadir-i mutlak deildir. Kendi -
karlar nemli bir tehdit altna girmedii s-
rece, varolan ve kendi karlar iin hereyi
yapan bir siyasal iktidardan vazgemesi
beklenemez. Bizim gibi lkelerde toplum-
sal muhalefetin kolayca radikalleebilme-
si karsnda varolan iktidar belli bir sre
koruyup kollamas ok daha byk bir ola-
slktr.
Ne denli barl olursa olsun, ne ka-
dar rgtsz olursa olsun, toplumsal muha-
lefet, sistemin olaan ileyiinin mevcut si-
yasal iktidarla srdrlemeyeceini gster-
dii lde emperyalizmin belli bir mda-
halede bulunma olasl elbette vardr. Ama
bu mdahalenin, sadece makyajdan ve gz-
boyamadan ibaret kalaca da kesindir. Bir
sre iin toplumsal muhalefet pasifize edi-
lebilse de, sistemden kaynaklanan eliki-
ler ve sorunlar zlmeyecei iin, gelecek-
te ok daha gl bir toplumsal muhalefe-
tin ortaya kmas kanlmazdr. stelik bu
toplumsal muhalefet, Trkiye devrimci m-
cadelesinin tarihinden gelen dinamiklerle
ve son yllardaki direnilerle daha donanm-
l, daha rgtl ve daha gl olarak tarih
sahnesinde yerini alacaktr. Ama bu sre-
te belirleyici olan, bu tarihsel gereklerin bi-
lincine sahip, belli ve belirgin bir bak a-
s, stratejisi ve program bulunan ve toplum-
sal muhalefeti rgtl hale getirmeyi hedef-
leyen devrimci ncnn tarih sahnesinde
yerini alabilmesidir.
16
Polis Terrne Kar
Halk Direniinin
Siyasal Nitelii ve Snfsal Yaps
[Kurtulu Cephesi, Say: 133, Temmuz-Austos 2013]
Austos ayna girdiimiz bugnlerde,
Gezi Direnii ya da tam tanmyla Gezi Par-
kna ynelik polis terrne kar ykselen
halk direnii dalgas byk lde geri e-
kilmitir. phesiz geri ekili, birden ve ani-
den ortaya kmamtr. 15 Haziran gn
Gezi Parkndaki zgr alann polis sald-
rsyla sona ermesiyle balayan geri ekilme
sreci Temmuz ortalarna doru byk l-
de tamamlanmtr. Halk direnii, Anka-
rada (Dikmen) ve Antakyada belli ller-
de srdrlmeye allmsa da, her kesi-
min elbirliiyle forumlara dntrlm
ve bylece geri ekili belirgin hale gelmi-
tir.
rgtsz, ncsz ve kendiliinden ge-
lien bir kitle hareketinin belli bir sreden
sonra geri ekilmesi, snmlenmeye bala-
masnda artc olan bir yan yoktur. Ancak
halk direniinin geri ekilii, snmlenme-
si, dorudan Gezi Direniine, yani halk di-
reniinin Gezi Park blmne egemen k-
lnlan barl ve iddet iermeyen kitle ey-
lemi anlayna ve sylemine paralel git-
mitir.
u gerek tartmaszdr: Halk direnii,
evre duyarllna sahip, ancak stiklal
Caddesi-Harbiye-Nianta evresinde otu-
ran ve kamuoyunu belli lde harekete ge-
irme olanana sahip kk bir bireyler
topluluuna ynelik polis terrnn bir r-
ndr. phesiz Gezi Parkna ynelik polis
terrne kar ilk harekete geenler, hemen
her zaman Galatasaray Lisesi ile Taksim
Tramvay Dura arasnda protesto eylem-
leri dzenleyebilen bir kitle olmutur. Bu
kitle yeni ortaya km deildir. Hrant
Gezi Direniinin Birinci Yl Anmsatmas
Dinkin ldrlmesi zerine yaplan protes-
to eylemi, on binleri kapsayan bir kitlenin
varln ak biimde ortaya koymutur.
evre duyarllna sahip Gezi Park ey-
lemcilerine ynelik polis terr karsnda
ilk harekete geen ve Taksim meydann
dolduran da bu kitle olmutur.
Bu kitle, byk lde kimilerinin ye-
ni orta snf adn verdii profesyonellerden
ve stiklal Caddesi evresinde toplam le-
galist sol yaplarn kadrolarndan olumak-
tadr. Yllar boyu Galatasaray Lisesi nn-
den Taksim Tramvay Durana kadar yr-
yen ve burada yaplan basn aklamas
ile protesto eylemlerini sonlandran bu
kitle, yz metrekaralik bir alanda Green-
peaceletirilmi eylemlerine polisin fazlaca
mdahele etmediinin, Taksim Tramvay
Duranda basn aklamas yapmalarna
icazet verildiinin bilincindedir. Dolaysyla
Gezi Parkna ynelik polisin afak operas-
yonuna kar tepki verirken, bu bilinle ha-
reket etmilerdir. Burada herhangi bir he-
sap, kitap ya da ngr mevcut deil-
dir. Her zaman olduu gibi Taksime k-
mlardr. Kendilerine gre, ok masum
bir evreci eylemine ynelik polis ope-
rasyonunu protesto etmek de masum
bir hareketten baka bir ey deildir.
phesiz legalist sol, yllarn deneyi-
miyle protesto eylemlerini Taksim Tram-
vay Durann (ya da Ankarada Yksel Cad-
desinin) snrlarnn tesine tadklar an-
dan itibaren byk bir kitle bulamayacak-
larn, icazet alamayacaklarn, dolaysyla
da polisin sert mdahalesiyle karlaa-
caklarn da ok iyi bilmektedirler. Bu ne-
17
denle Gezi Park eylemcilerine polis mda-
halesinin olacann da farkndaydlar. An-
cak Gezi Parkdaki eylemcilerin ok ma-
sum bir evreci eylem yaptklar iin, on-
lara ynelik polis saldrsn protesto et-
mek iin Taksim Tramvay Durann snr-
larn amann da masum grleceini
umut etmilerdir. Ama polis, beklenilenin
aksine, byk bir kinle bu kitleye saldr-
mtr.
Buraya kadar Gezi Direnii, allage-
len bir protesto eylemliliinin bir devam
niteliindedir. Farkl olan, Gezi Parkndaki
eylemcilere ve onlar desteklemeye gelen-
lere ynelik polis terrnn ok iddetli ol-
mas ve bu iddete kar lke apnda ge-
ni halk kitlelerinin sokaa kmasdr.
te lke apnda halk kitlelerinin soka-
a k, Gezi Direniinin kendiliindenli-
inin ifadesidir. Bu andan itibaren, stan-
bulun pek ok semtinden (zellikle Beik-
ta ve Kadky) zmire, Ankaradan Sam-
suna, Adanadan Antakyaya kadar yaylan
halk direnii ortaya kmtr. Beklenmeyen
olay da budur.
Bir dier beklenmedik olay ise, Tak-
sim Tramvay Dura protestocularna s-
tiklal Caddesi-Nianta blgesinde oturan
yeni orta snf (reklamclar, pazarlamac-
lar, ofis alanlar, sanatlar vb.) men-
suplarnn kitlesel lekte katlmas ve poli-
sin biber gazl, Tomal saldrs karsnda
dalmamalardr.
Ancak polisin saldrs karsnda dal-
mamak sadece bu kitleye zg bir durum
deildir. lkenin her yerinde sokaa kan
halk kitleleri polis saldrlar karsnda geri
ekilmemi, bulunduklar yerleri terk etme-
mitir.
Yine de bu yeni bir durum deildir. 1
Mayslarda sol rgtlerin sokak atma-
larna hibir biimde benzemeyen bu du-
rum, 29 Ekim olaylarnda Ankara/Ulus Mey-
dannda belirgin biimde grlmtr.
Tomalarn karsnda duran, biber gazna
aldrmayan ve her trl saldrya karn da-
lmayan bir kitle ortaya kmtr. Bu kitle,
korku duvarn am bir kitle deildir. On-
lar bir arada tutan, geriletmeyen g, yap-
tklar eylemin hakllna olan inanlardr.
29 Ekim olaylar ulusalclarn eylemi
olarak grldnden yeterince deerlen-
dirilmemi ve ounlukla grmezlikten ge-
linmitir.
Polis terrne kar halk direniinin
nc olay ise, halk kitlelerinde AKP ikti-
darnn uygulamalarna ynelik tepkinin,
zellikle fkenin patlama noktasna gelmi
olmasdr.
stanbulda balayan ve 77 ile yaylan
halk direnii, phesiz tm motivasyonunu
Taksim eylemlerinden ve direniinden al-
mtr. Halk direnii, Taksim direniinden
g alm ve bu gle lke apnda halkn
biriken fkesinin da vurulmasna yol a-
mtr.
Bylece Trknden Krtne, BDPlisin-
den ulusalcsna, legalist solculardan sos-
yal-demokratlara kadar her cinsten ve her
kesimden insanlar halk direniinin yapcla-
r olarak meydanlarda toplanmtr. Halk di-
reniinin en zgn taraf ise, tm bu kesim-
lerin kendi bayraklaryla, kendi sloganlary-
la meydanlara kmasdr. Bu da pek ok
nyargnn meydanlarda yklmasna yol a-
mtr.
Burada legalist ve legalize olmu sol her
zamanki tutumunu sergilemekte hi durak-
samamtr. stiklal Caddesi evresinde k-
melenmi bu sol kesimler Taksim direni-
ine kendi renklerini vermek iin hemen
harekete gemilerdir. 2012 1 Maysnda ol-
duu gibi, Taksim Meydan bu sol kesim-
lerin pankartlaryla donatlmtr. Ve yine
2012 1 Maysnda olduu gibi, Taksim Mey-
dannn bir festival alanna evrilmesine
nclk etmitir. Yapabildikleri tek nc-
lk de bu olmutur.
Krt ulusal hareketi ise, bu gelien ve ya-
ylan halk direnii karsnda tam anlamyla
millici bir izgi izlemitir. BDPnin eba-
kan Demirtan szleriyle, milliyetiler ve
kafataslarla ayn karede grnmemek
adna, bar sreci zarar grmesin diye
(ya da Ahmet Trkn szleriyle, bu frsat
karmamak iin) halk direniinden uzak
durmutur. lerleyen gnlerde mraldan
verilen mesaja ramen bu uzak duru s-
rp gitmitir.
te yandan, lkenin her yerinde Trk
bayran alp sokaa kan ve CHPnin ol-
duu kadar devrimci solun da tabann olu-
turan halk, ulusalclar olarak damgalan-
mtr. Gerekte ise, Taksim Meydanndan
polisin ekilmesi ve Gezi Parknn zgr-
letirilmesi, bu ulusalc olarak damgala-
nan halk kitlesinin lke apndaki eylemli-
liinin bir sonucu olmutur.
18
rgtl kesimlerin, yani legalist ve le-
galize olmu sol ile Krt ulusal hareketinin
bilinen ve allagelen siyaseti karsnda,
Taksim Dayanmas etrafnda toplanan
yeni orta snf n barl siyaseti Taksim
Direniine damgasn vurmutur. Bu bar-
l siyasetle, polise kar ta atmak dahil
her trden aktif savunma abalar iddet
eylemi olarak damgalanm ve direniin
kitleselliine zarar verdii gerekesiyle her
trden bayrak ve pankart Taksim Meydann-
dan uzaklatrlmtr.
Bu barl siyaset, zgrletirilmi
Gezi Parkndaki 14 gnlk kolektif ve ko-
mnal yaamn belirleyicisi olurken, ger-
ekte ounluu oluturan, kimi zaman
tencere-tava alarak halk direniine des-
tek veren ulusalc kitle giderek uzakla-
maya balamtr.
Ulusalc olarak damgalanan geni halk
kitlelerinin siyasal tutumu ise, hi phesiz,
laik cumhuriyet temeline dayanmaktadr.
Laik cumhuriyet Mustafa Kemalle zde-
letirildii lde kendilerini kemalist ola-
rak grmektedirler. Bu siyasal tutumun en
tipik zellii, Trkiyenin blnmez btn-
lne kar gsterdikleri duyarllktr. Bu
da, Krt ulusal hareketine kar durularnn
nedeni olmaktadr.
Onlar, yani ulusalc kitle, demokratik
ve laik, bamsz bir lke istemine ve zle-
mine sahiptirler. Tam bamsz ve gerek-
ten demokratik bir Trkiye bu ulusalc
kitlenin istem ve zlemlerine karlk gelen
bir slogandr. Bu yanlaryla Trkiyedeki dev-
rimci mcadelenin temel kitlesini oluturur-
lar. Ancak Krt ulusunun kendi kaderini be-
lirleme hakknn tannmasn lkenin par-
alanmas ve cumhuriyetin dalmasna yol
aacan dndklerinden, bu hakkn ta-
nnmasna kardrlar. Bu da onlarn ulusal-
clk (millicilik anlamnda) ile milliyeti-
lik arasndaki farkll kavramamalarna yol
amaktadr. Onlar iin en byk tehlike,
emperyalizm ve eriatlktr. Bildikleri ey
ise, emperyalizme ve eriatla kar tm
Trkiyenin bir btn olarak birlikte mca-
dele etmesidir. Bu ynyle Krt ulusal ha-
reketi, bu btnl ve birlii bozan, ortak
mcadeleyi dlayan bir hareket olarak g-
rlmektedir. Dier yandan, PKKnin mra-
l araclyla AKP iktidaryla ittifak kurma-
s ve bu ittifakn en byk dman ola-
rak ulusalc-darbecileri grmesi de (Ge-
zi Direniinde bu aka ortaya kmtr)
birbiriyle uzlamaz bir kartlk yaratm-
tr.
Ulusalc olarak yarglanan ve damga-
lanan kitle, geleneksel olarak CHPnin se-
men kitlesini oluturmaktadr. Bu kitle, ay-
n zamanda 1980 ncesindeki devrimci kit-
ledir ve Anadoludaki Gezi Direniinin kit-
lesidir. Her ne kadar Krt sorununda mil-
liyeti bir izgiye savrulmularsa da, de-
mokratik, bamsz ve laik bir toplumsal sis-
tem istemleri belirleyici niteliktedir. Onlarn
ulusalcln belirleyen anti-emperyalist
siyasal tutumdur.
Gezi Direniinin snmlenmeye ynel-
mesinde ulusalc kitlenin deiik neden-
lerle geri ekilmesi belirleyici olmutur. Bu
nedenlerin banda, kendilerinin siyasal
temsilcisi olarak grdkleri CHPnin pasif
davranmas ve kendisini geri planda tutma-
s gelmitir. Bu geri ekilite, Taksim Daya-
nmasnn siyaset st tutumu sonucu
her trden bayrakn direni meydanlarn-
dan dlanmas da etken bir unsur olmu-
tur. Direnie, laik, demokratik ve bamsz
bir Trkiye istem ve zlemiyle katlan ve bu-
nun doal sonucu olarak AKPnin iktidar-
dan drlmesini bekleyen bu kitle, bek-
lentilerinin gereklemeyeceini grd
lde geri ekilmitir. Gezi Direniine
g veren ve lke apna yaylmasn sala-
yan byk bir kitlenin bu geri ekilii, Ge-
zi Direniinin geri ekilme srecini balat-
mtr. Polisin 15 Hazirandaki Gezi Parkn
ve Taksim Meydann boaltmaya ynelik
nihai saldrs, bu kitlesel geri ekilmeye
paralel gelimitir.
Adna ulusalclar denilse de, polis te-
rrne kar halk direniinin temel kitlesi,
direniin AKPnin iktidardan drelene ka-
dar srdrlmesinden yana olmutur. Tay-
yip stifa, Hkmet stifa sloganlar bu
halk kitlesinin direniten beklentisinin ifa-
desi olmutur. Kendilerinin siyasal temsil-
cisi olarak grdkleri CHPnin bylesi bir
amaca sahip olmadn grm olmalarna
ramen, direnie devam etmilerdir. Onlar
uzaklatran, geri ekilmelerine yol aan,
asl olarak Gezi Direniine damgasn vu-
ran yeni orta snf siyasetinin de bylesi
bir amatan uzaklatn dnmeleri ol-
mutur.
Bu kitle, 29 Ekimde grld gibi, AKP
iktidaryla ve onun polis gcyle cephesel
19
atmaya girme ve sonuna kadar gitme
iradesine sahiptir. Bu iradenin tarihsel teme-
li, 1965-1980 dnemindeki devrimci mca-
deledir. Bu ynyle devrimci mcadeleye
ak bir kitle sz konusudur. Ancak devrim-
ci mcadelenin gelimedii, devrimci nc-
nn bulunmad koullarda, bu kitle kolay-
ca devrimci-milliyeti bir yne kanalize
edilebilmektedir. Mustafa Kemalin Asker-
leriyiz slogannda ifadesini bulan bu dev-
rimci-milliyeti izgi, Pin genlik rgtlen-
mesi olan TGBnin bu kitle zerindeki etki-
sinde kendi gerekliini bulmaktadr. B.
Ecevit dneminde demokratik sol izgiye
kanalize olan, devrimci mcadelenin geli-
mesine paralel olarak devrimci mcadele-
nin kitlesini oluturan bu halk kitlesinin bu-
gn devrimci-milliyeti izgiye yaknla-
mas ve bu izginin sloganlarn atmas ge-
ici bir olgudur. Asl olan bu kitlenin dev-
rimciliidir.
Legalist ve legalize olmu solun Krt ulu-
sal hareketine bal ve paralel hareket et-
mesi, bu halk kitlesinin ulusalclar olarak
bir yana braklmasn getirmitir. Bu kitle-
nin devrimci nitelii bir yana itilmi, milli-
yeti yan ne kartlmtr.
Gereklikte, Krt ulusunun kendi kade-
rini belirleme hakkn tam ve doru biim-
de ortaya koyan bir devrimci hareket, bu
tekiletirilmi halk kitlesini kendi saflar-
na kolayca ekebilecektir.
phesiz her siyasal tutum bir snfsal te-
mele sahiptir. Dolaysyla Gezi Direniinde
ortaya kan farkl siyasal tutumlar da fark-
l snfsal nitelie sahiptir.
Barl ve iddet iermeyen gsterile-
rin ve protestolarn ve partiler st siya-
setin savunucular, mevcut dzenin yklma-
sndan daha ok restorasyonundan, re-
forme edilmesinden yana olan toplumsal
kesimlerin karlarna uygun siyaset yap-
maktadrlar. Bu kesimler, globalleen
dnyadan yanadrlar ve bu nedenle glo-
balizme kar olan anti-emperyalist mca-
deleden uzak dururlar. Karlkl-bamllk
tezlerini destekleyen bu kesimlerin anti-em-
peryalist mcadeleyi, yerellik, ie kapa-
nklk ve globalleen dnyada ad
kald ilan edilen ulus-devlet istemi ola-
rak grr. Sosyolojik anlamda yeni orta s-
nf , bu tutumun snfsal temelini oluturur.
Onlarn varoluunu salayan globalleen
dnya ve neo-liberal ekonomidir. Onla-
rn kar ktklar, lkenin her yann rant
alanna eviren, HESler ina eden, AVMler
kuran, kentsel dnm ad altnda kent-
lerin rant alan haline gelmesine yol aan
vahi kapitalizmdir. Sweezynin tanmla-
masyla, bireyin temel toplumsal birim ol-
duu bir topyaya balanma eilimindedir-
ler. Gezi Direniinde bireysel zgrlklere
yaplan vurgular da bu snfn niteliine uy-
gundur.
Bu kesimler, kendi varlk koullarn sa-
layan globalizmin, yani para-sermayenin
ve metalarn uluslararaslamasnn krize
girdii, kendi varlk koullarn ortadan kal-
drd koullarda, klasik terimlerle syler-
sek, ilerini kaybettikleri, eski yaam stan-
dartlarn yitirdikleri koullarda hzla yerel-
leirler. Yerel koullarn (ki bu ulusal dev-
letin egemen olduu koullardr) modern-
letirilmesiyle globallemeyle elde ettik-
leri koullara ulamay umarlar. Onlarn
kriz koullarnda yerellemesi, kanl-
maz olarak yerel olan ulusalclara yak-
lamalarna yol aar
Ulusalclk ise, en genel anlamyla kent
kk-burjuvazisinin siyasal tutumudur. K-
k-burjuvazinin bir blmn oluturan
yeni orta snf tan farkl olarak, sadece
globalleen dnyann getirdii tketim
olanaklarndan yararlanr. Geleneksel ser-
best meslek sahipleri ile brokratlarn (ka-
mu emekileri) arln oluturduu bu
kent kk-burjuvazisi, globalizm yanls
yeni orta snf n tersine, yerel ve ulu-
sal niteliklere sahiptir. Yeni orta snf la
toplumsal ilikileri olduka snrldr. Kent
kk-burjuvazisinin bu iki kesimi, elence
mekanlarndan tatil yerlerine kadar birbirin-
den ayrlmlardr. Her iki kesimin serbest
alanlar, avukatlar ve doktorlarda ak-
a grld gibi, birbirinden farkl hukuk
ve salk anlayna sahiptirler. rnein, ye-
ni orta snf a mensup avukat irket avu-
kat olurken, dierleri klasik avukatlkla
geimlerini salarlar. Birincileri uluslarara-
s hukuktan, ikincileri ise ulusal hukuktan
yanadr. Kanlmaz olarak bu iki farkl hu-
kuk yaklam anayasa hukukunda da ken-
disini da vurur. Birinci kesim, ulusal ana-
yasada geni ve belirsiz bir yurttalk ta-
nmndan yanayken, ikinci kesim belirgin ve
ulusu esas alan bir yurttalk tanmndan
yanadr.
Benzer durum tp alannda da ortaya -
20
kar. Yeni orta snf mensubu bir doktor,
salk hizmetlerinin zelletirilmesinden ya-
nadr ve okluk zel hastanelerde para ba-
cretli olarak alr. Dier doktorlar ise,
devlet hastanelerinde istihdam edilir. Ka-
nlmaz olarak, sosyal gvenlik yasasndaki
dzenlemelerden bir taraf dorudan etki-
lenirken, dier taraf neredeyse hi etkilen-
mez.
Yeni orta snf olarak tanmlanan kent
kk-burjuva kesimleri, ulusalclardan
farkl olarak, globalizmden yanadr ve
kendisini ulus-aan kozmopolitik bir dn-
ya vatanda olarak grr.
te bu farkllklar nedeniyle kent kk-
burjuvazisi homojen deil, heterojen bir ya-
pya sahiptir. Bu heterojenlik iinde yeni
orta snf mensuplar bireysel hak ve z-
grlkleri, yani bireysel haklar ne kar-
trken, klasik kent kk-burjuvazisi top-
lumsall ve kamu karn ne karr.
Yeni orta snf , Radikal ve Taraf gazetesi-
nin izgisini kendisine yakn grrken, di-
erleri Cumhuriyet (ve giderek Szc) oku-
ru ya da dncesine yakndrlar. Bu neden-
le de, birincileri neo-liberal solda yer alr-
ken, ikinciler klasik solda yer alrlar.
te bu farkllklar, arlkl olarak kent
kk-burjuvazisini kapsayan Gezi Park
Direniinde somut olarak grnr hale gel-
mitir. Bu direniin birinci aamasnda, ya-
ni daha balangnda kent kk-burju-
vazisinin yeni orta snf kesimi arln
koymu ve direnie kendi damgasn vur-
mutur. Ancak bundan sonraki srete, ya-
ni mcadeleye devam srecinde, klasik
kent kk-burjuvazisinin mcadele gc
ve katlm belirleyici niteliktedir.
phesiz bu snf ilikileri iinde belirle-
yici olan kent kk-burjuvazisidir. Bu s-
rete ii snf ve kyllk kendisine yer bu-
lamamtr. Demokratik halk devriminin bu
iki temel gcnn Gezi Direniinde nem-
senebilir bir yere sahip olmamas, kanl-
maz olarak Gezi Direniinin tipik bir k-
k-burjuva kitlesel hareketi olmasna yol
amtr. Tipik bir kk-burjuva hareketi
olarak da, direniin bir saman alevi gibi par-
layp snmesine neden olmutur. Gezi Par-
k Direniine damgasn vuran kesimler, bu
saman alevini tm bozkr tututuracak bir
kvlcm olarak alglama eilimindeyseler
de, bozkr denilen ey, ii ve kyl kitle-
sinden baka bir ey deildir.
Ve tm marksist-leninistlerin ok iyi bil-
dii gibi, bu bozkr tututuracak olan k-
vlcm, proletaryann ideolojisini benimse-
mi bir devrimci ncden bakas deildir.
21
Unutulmu Referandum
Tayyip-Bonaparten Coup de Ttesi
Her an, her eyin olabilecei; neyin, ne-
den olduunun nemsenmedii; ilerici, de-
mokrat, yurtsever ve devrimci insanlarn
bozgun havas iinde bu lke benim iin
bitti artklarla kendilerini teselli etmeye a-
ltklar bir lkede, sanal muhtra glge-
sinde, Erkan Mumcu operasyonuyla yaplan
anayasa deiiklii iin halk oylamas (re-
ferandum) sessiz sedasz 21 Ekim gnn
bekliyor.
Mays aynda cumhurbakann seeme-
dii iin anayasa gerei fesh olmas gere-
ken meclisin ounluunun, cumhurba-
kann halk sesin demagojisiyle son da-
kika gol atarak gerekletirdii anayasa
deiiklii iin referanduma (halk oylama-
s) birka hafta kalmasna karn, neyin re-
ferandumu yaplaca dahi bilinmemekte-
dir.
Ne denli unutulmu, ne denli bilinmez,
ne denli nemsenmez olursa olsun, 21
Ekim gn Cumhurbakannn halk tara-
fndan seilmesini de ngren Anayasa de-
iiklii paketi iin halk oylamas yapla-
caktr.
Bu unutulmuluk havas iinde referan-
duma gnler kalmken, anayasa deiik-
liinin nasl yapld, kimin kime gol att-
nn da anlam kalmamtr. Kuvvetler ay-
rl erevesinde elindeki gc para par-
a kaybeden ve her kaybediinde sevin
lklar atan bir yasama organnn (parla-
mento) var olduu bir lkede bunlarla da
kimsenin ilgilenmeyecei aktr.
Referanduma konu olan alt maddelik
5678 sayl kanunda unlar yazldr:
Madde 1 7/11/1982 tarihli ve
2709 sayl Trkiye Cumhuriyeti Ana-
yasasnn 77 nci maddesinin birinci
fkrasnda geen be ibaresi drt
olarak deitirilmitir.
Madde 2 Trkiye Cumhuriyeti
Anayasasnn 79 uncu maddesinin
ikinci fkrasnda geen seim tuta-
naklarn ibaresinden sonra gelmek
zere ve Cumhurbakanl seimi
tutanaklarn ibaresi; son fkrasnda
geen halkoyuna sunulmas ibare-
sinden sonra gelmek zere, Cum-
hurbakannn halk tarafndan seil-
mesi ibaresi eklenmitir.
Bylece Tayyip Erdoan ve mehteran ta-
km, Erkan Mumcunun takviye ve takiy-
yesiyle muradna ermi, ounluunu
elinde bulundurduklar meclise setireme-
dikleri cumhurbakann halka setirme-
yi salayacak anayasa deiikliini gerek-
letirmilerdir.
Buna ramen 22 Temmuz seimleriyle
oluan yeni parlamento 11. cumhurba-
kan seimi yapm, A. Gl, gl gibi se-
ilmitir.
Bylece sanal muhtra ortamnda ger-
ekletirilen anayasa deiiklii, szcn
hukuki ve sradan anlamyla kadk olmu-
tur.
Kadk olmutur, nk anayasa dei-
iklii paketinin altnc maddesinde u h-
km yer almaktadr:
Geici Madde 19 Onbirinci Cum-
hurbakan seiminin ilk tur oylama-
s, bu Kanunun Resmi Gazetede ya-
ymn takip eden krknc gnden
sonraki ilk Pazar gn, ikinci tur oy-
lamas ise ilk tur oylamay takip eden
ikinci Pazar gn yaplr.
[Aadaki yaz, Kurtulu Cephesinin
Eyll-Ekim 2007 tarihli 99. saysnda yaynlanmtr.]
22
Grld gibi, A. Gl, 11. Cumhurba-
kan olarak yeni parlamento tarafndan se-
ilmiken, anayasa deiiklii referandu-
muyla bir kez daha 11. cumhurbakan se-
ilecektir.
Bugn unutulmu referandum, bylesine
gariplik iinde, ikinci kez 11. cumhurba-
kann halkn semesi iin halk oylama-
sna dnmtr.
Daha henz 22 Temmuz seimlerinde
ak ara birinci olan AKPnin yeni iktidar
dneminin kanc cumhuriyet olduuna
karar verilememiken, imdi 11. cumhur-
bakannn ikinci kez, stelik halk tara-
fndan seilmesi iin referandum yaplmak-
tadr.
Bu ak elikiye ve garabete ramen re-
ferandum sreci balatlm ve halk 21
Ekim gn sandk bana giderek evet
ya da hayr oyu kullanacaktr.
phesiz referandum sonucunda ana-
yasa deiiklii paketi kabul edilir, 11.
cumhurbakannn halk tarafndan seil-
mesi anayasal zorunluluk haline gelirse,
halk 11. cumhurbakann semek iin
bir kez daha sandk bana gidecektir.
Bylece 11. cumhurbakan olarak seil-
mi olan gl gibi cumhurbakan seilme-
mi olacak, meclisin yapt seim kadk
olacaktr. 21 Ekim referandumunda anaya-
sa deiiklii paketi kabul edildiinde,
anayasann geici 19. maddesi gereince,
krk gn sonra, yani Aralk aynda 11.
cumhurbakan seimi yaplacaktr.
Medyann laik ve laiki olmayan k-
e yazarlarnn bile iin iinden kama-
dklar bu garabet, en ak biimde anaya-
sann anayasa olmaktan kt, anayasann
szde ermeni soykrm gibi szde ana-
yasaya dnt yeni bir dnemin ba-
langcn oluturmaktadr.
Bu sadece laik devletin deil, hukuk
devletinin de sonudur.
21 Ekim referandumu ile 11. cumhur-
bakannn halk tarafndan seilmesinin
kabul edilmesiyle, A. Gln, gl gibi cum-
hurbakanl sona erecek, numarasz bir
cumhurbakan olarak tarihe geecektir.
Krk gn sonra A. Gl yeniden aday ola-
rak ortaya ktnda, numarasz cumhur-
bakan olarak tarihten kp, yeniden ve
bir kez daha 11. cumhurbakan olabile-
cektir.
Ya da yeni bir anayasa deiiklii yapla-
rak, 21 Ekim referandumunun sonular
yeni anayasa kabul edilene kadar ertele-
necektir. Bunun iin bir maddelik bir ana-
yasa deiikliinin mecliste 367 oyla kabul
edilmesi yeterlidir. Artk numarasz cum-
hurbakan sayesinde, eskisi gibi anayasa
deiikliinin cumhurbakan tarafndan
veto edilmesi ya da referanduma gidilmesi
olasl bulunmadndan, meclisin yapaca-
bylesi bir anayasa deiikliine ilikin
kanun otomatik olarak yrrle girecek-
tir.
Bu anayasa hukukunun sonudur.
Artk anayasa deiiklikleri ve hatta tm
anayasa, meclisten kartlan herhangi bir
kanun gibi kanun olacak, kanunlar ana-
yasaya aykr olamaz ilkesi anayasann ka-
nunlara aykr olamaz zrvalna dne-
cektir.
Bylesi bir hukuksuzluk, anayasaszlk
ortamnda, kanlmaz olarak, meclisin
mutlak ounluunu elinde bulunduran
parti, her istediini kanunla yapabilecei
bir gce sahip olacaktr.
Bu, 12 Eyll askeri darbesiyle birlikte Ke-
nan Evren ve konsey yelerinin ilk icraa-
t olan 2324 sayl anayasa dzeni hakkn-
da kanunun yeni versiyonudur.
Madde 6. - Milli Gvenlik Konse-
yinin Bildiri ve Kararlarnda yer alan
ve alacak olan hkmlerle Konseyce
kabul edilerek yaymlanan ve yaym-
lanacak olan kanunlarn 9 Temmuz
1961 tarihli ve 334 sayl Anayasa h-
kmlerine uymayanlar Anayasa de-
iiklii olarak ve yrrlkteki kanun-
lara uymayanlar da kanun deiikli-
i olarak yaymlandklar tarihte veya
metinlerinde gsterilen tarihlerde y-
rrle girer.
Yasalara saygl yurttalar, 12 Eyll d-
neminde bu yasalara uymay nasl hukuk
devletinin gerei olarak boyun emilerse,
bugn de ayn nedenlerle, ayn gerekeler-
le yasalara uymay boyunlarnn borcu
olarak kabul edeceklerdir.
Bu durum, ne denli hukuk devletinin,
anayasa hukukunun sonu olursa olsun, ay-
n zamanda yasama organnn tm gcn
yitirmesi, yrtmenin yasama karsnda
mutlak iktidardr. Szcn Franszca anla-
myla Tayyip Erdoan ve mehteran takm-
nn coup de ttesidir (kafa darbesi).
23
Recep Tayyip Erdoan cumhurbakan
olmak istiyor. Ama bugne kadar olduu gi-
bi bir cumhurbakan deil, tek seici, tek
atayc, tek karar verici, koan, terleyen ve
lkeyi mutlak hkmranlkla ynetecek bir
cumhurbakan olmak istiyor. stelik bu is-
teini hi gizlemiyor. Bulduu her frsatta
aka dile getiriyor. AKPnin kurmaylar
ya da bizim deyiimizle, mehteran takm
da Recep Tayyip Erdoann arzusuna gre
bir cumhurbakan olmas iin gerekli ya-
sal hazrlklar yapyorlar.
Recep Tayyip Erdoann hedefinin, dn-
yann demokratik hibir lkesinde olma-
Vaktiyle ayn ormanda yaayan bir aslan ve bir inek srs varm. Aslan srsnn
gz inek srsnde, ama inek srs kendini savunacak kadar kalabalk ve gl.
Aslanlar alktan yorgun, halsiz, gsz kalmlar. Dnp tanyorlar; sr kalaba-
lk ve gl saldrrlarsa karlk bulacaklar kesin. aba sarf etmeden, enerji harcama-
dan nasl karnlarn doyurabilirler, bunun yollarn aryorlar
Ve aralarnda konuup anlayorlar, ilerinden ineklerin srsne bir eli gnderiyor-
lar. Eli diyor ki:
Size saldrrsak ne olacan biliyorsunuz. Mutlaka aranzdan birini alp yiyeceiz,
buna engel olamazsnz. Gelin, ne kendinizi ne bizi uratrmayn, aranzdan birinin ren-
gi ok sar, sizden de farkl, bizim de gzlerimizi alyor. Onu bize verirseniz size saldr-
madan onu alp gideriz ve bir daha gelmeyiz. Bundan sonra da gzel gzel geiniriz.
nekler dnmler, tanmlar, bilge inee sormular. Olmaz demi bilge inek,
Aramzdan hibirini vermeyin Ama aslanlar srarl. En sonunda raz olmu inekler, nasl
olsa saldrrlarsa birimiz gidecek, hem biz de ok yorulacaz. En sonunda peki demi
inekler, bir inekten ne kar? Biz byk bir sryz, bize bir ey olmaz... Vermiler sar
inei, aslanlar da sar inei bir gzel yemiler, karnlarn doyurup kendilerine gelmiler.
Bir ka gn sonra aslanlar gene ackmlar, yine gelmi aslanlarn elisi ineklerin ya-
nna,
Aranzda boynuzu krk bir inek var, sinirimizi bozuyor, verin onu, ne kendinizi ne
bizi uratrmayn demi
Bar yanls inekler, ikinci tavizi vermiler, o inek de verilmi. Artk ii renen aslan-
lar, benekli inek, kuyruu ksa inek, yle inek, byle inek deyip inekleri bir bir almlar
srden. Sr de gnden gne iyice azalm. Artk aslanlar eliye gerek kalmadan ak
ak saldrmaya, istedikleri inei srden gtrp yemeye balamlar.
Srnn ileri gelen inekleri, panik iinde tekrar bilge inee komular. Biz nerede ha-
ta yapyoruz, srmz yok olacak! demiler.
Bilge inek yant vermi, Siz hatay sar inei verirken yaptnz
d kadar geni, hatta sonsuz denilebilecek
yetkilere sahip bir ulu bakan olmak ol-
duunda hemen herkes hem fikir. Bunun
demokratik bir lkede tek adam diktas
kurmak anlamna geldiini de bilmeyen yok
gibi.
Recep Tayyip Erdoann hayalini kurdu-
u ve hedefine oturttuu cumhurbakanl-
, her ne denli tek adam diktas, alenen
diktatrlk olarak tanmlansa da, znde
yasama ve yrtme gcnn tek elde ve
tek kiide toplanmasndan baka bir ey de-
ildir. Olaylar izleyen ve izledii oranda
olaylar anmsayan herkesin bildii gibi, Re-
Sar nek ve
Cumhurbakanl Seimi
24
cep Tayyip Erdoan, gler ayrmna kar-
dr. Yine herkesin bilebilecei gibi, kapita-
lizmin tekelci kapitalizme dnmesiyle bir-
likte, bata emperyalist lkelerde olmak
zere, yrtmenin glendirilmesi ynn-
deki abalar ve giriimler alabildiine yo-
unlamtr.
Gemi dnemlerde feodal egemen s-
nflarla (aristokrasi) burjuvazi arasndaki
dengenin bir ifadesi ve kabul olan gler
ayrm, yrtme karsnda bir g ve den-
ge unsuru olarak yasamann (parlamento-
nun) ve szde bamsz, zde ise yasama
gcnn kard yasalar uygulamakla g-
revli yarg kurumunun ortaya kartlmasy-
la siyasal sistemin temel unsuru olmutur.
Gler ayrm doktrini, 1789 Fransz Dev-
riminin eitlik-zgrlk-kardelik iar gi-
bi, o gne dek olumu burjuva ilikilerin,
burjuva kurumlarn meruluunu salayan,
nndeki engelleri kaldran, ama burjuvazi-
nin karlarn toplumun ortak kar gibi
sunan bir burjuva ideolojisinin ifadesidir.
Ama tekelci kapitalizmle (emperyalizm) bir-
likte gler ayrm doktrini de bir yana itil-
meye balanmtr.
Devlet gcnn ve ekonomik
grevlerinin alannn geniletilmesi-
nin yan sra parlamenter kurumlarn
etkinliinin azalmas da grlr. Otto
Bauer yle diyordu: Emperyalizm,
yasama gcnn yetkilerini yrtme
gcnn lehine olarak azaltr.... Par-
lamento merkezilemi monarilerin
ellerindeki gc istedikleri gibi kul-
lanmalarn nlemek iin kapitalist s-
nfn verdii mcadeleden dodu. Bu
durum ada dnemin ilk zamanla-
rnn zelliiydi. Parlamentonun g-
revi daima hkmet gcnn kulla-
nmnn denetlenmesi ve kontrol edil-
mesi olmutur. Bunun sonucu olarak
parlamenter kurumlar, devletin zel-
likle ekonomik alandaki grevlerinin
asgariye indirildii rekabeti kapita-
lizm dnemlerinde glendiler ve
prestijlerinin en yksek noktasna
vardlar... Emperyalizm dneminde
kesin bir deiiklik olur... Parlamen-
to gittike artan bir lde birbirin-
den farkl snf ve gruplarn karlar-
n temsil eden partilerin sava alan
olur. Bir taraftan parlamentonun
olumlu eylem gerekletirme kapa-
sitesi azalrken, dier taraftan, uzak-
taki topraklar ynetmeye, donanma
ve ordularn faaliyetlerini dzenleme-
ye ve karmak ve zor ekonomik so-
runlar zmeye hazr ve yetenekli
olan merkezi bir devlete olan gerek-
sinme artar. Parlamento bu artlar al-
tnda elinde bulundurduu ayrcalk-
lar birbiri ardndan brakmak ve gz-
leri nnde, genliinde iyi ve etkin
biimde mcadele verdii trde,
merkezi ve denetlenmeyen bir gcn
ortaya kn seyretmek zorunda-
dr. (Sweezy, Emperyalizm, ada
Kapitalizmin Bunalm, s. 90.)
Emperyalizm, kendine baml lkeler-
de kendi ilerini kolayca ve her trl b-
rokratik engelden (ki bu parlamentoda
temsil edilen deiik snf ve tabakalarn -
karlaryla uzlamak zorunda kalmamak an-
lamna gelir) arndrlm olarak yapmak is-
ter. Dolaysyla bu lkelerde de yrtmenin
glendirilmesini talep eder.
Emperyalizmin bu talebi ile Recep Tay-
yip Erdoann mutlak bir yrtme gcn
elinde bulunduran bir cumhurbakan ya da
devlet bakan arzusu birbiriyle tam ola-
rak rtmektedir. Burada gizli-sakl hibir
ey yoktur.
Yrtmenin glendirilmesi, ok aktr
ki, deiik snf ve tabakalarnn temsilcile-
rinden oluan ve bu snf ve tabakalarnn
karlarn ortak kar paydasnda birle-
tirmekle ykml olan yasamann aleyhi-
nedir. Dier deyile, yasama organnn (par-
lamento) g ve yetkilerinin yrtmeye ak-
tarlmasdr. Gl bir yrtme koullarnda,
deiik snf ve tabakalarn karlarnn or-
tak kar olarak birletirilmesi, yani bu ke-
simler arasnda belli bir uzlamann ve con-
sensusun oluturulmasna ihtiya duyulma-
yacaktr. Egemen snfn iktidar mutlak ha-
le getirilecek ve dier snf ve tabakalar
onun mutlak iktidarna tabi olacaktr.
Yasama organnn gcn kendisinde ci-
simletiren ve kullanan yrtmenin gcn
tek adamn ya da bir adamlar grubunun
(oligari) kullanp kullanmamasnn burada
hibir nemi yoktur. Emperyalist demok-
rasi anlay balamnda, nemli olan y-
rtme organnn u ya da bu biimde ve u
ya da bu aralklarla yaplan (Che Guevarann
szyle, hileli ya da hilesiz) bir seimle
ibana gelmesidir. Gerisi teferruattr!
25
Btn bunlar ak-seik ortadayken, te-
kelci kapitalizmin tarihsel eiliminin bu yn-
de olduu bilimsel olarak pek ok sefer or-
taya konulmuken, Recep Tayyip Erdoann
gl yrtme sylemiyle stn yetkiler-
le donatlm cumhurbakan istemi kar-
snda kayg ve endie duyulmas artc-
dr.
Bugn toplumsal muhalefetin dzen ii
partileri, Recep Tayyip Erdoann cumhur-
bakan seilmesiyle birlikte, parlamentoda-
ki AKPnin mutlak ounluuyla (ve elbet-
te HDP ya da MHPnin desteiyle) tek
adam diktas kurulacan sylemektedir.
Austos ayndaki Cumhurbakanl sei-
minde muhalefetin ortak bir aday kara-
rak bu srecin nn kesmeye almakta-
drlar. Oysa at alan skdar gemitir!
Bugn hemen hemen hi kimsenin
anmsamad 21 Ekim 2007 Anayasa Refe-
randumu bu srecin ilk ve temel halkas-
dr.
Unutulmu Referandum - Tayyip-Bona-
parten Coup de Ttesi yazmzda ifade
ettiimiz gibi, 21 Ekim 2007 referandumuy-
la kabul edilen cumhurbakannn halk ta-
rafndan seilmesi hkm, ak biimde
yasama organnn yetkilerini seilmi
cumhurbakanna devretmesinin balang-
cdr. Bu da anayasa hukukunun sonu de-
mektir. Sz konusu olan yazmzda ifade et-
tiimiz gibi, bu referandumla birlikte, ana-
yasa deiiklikleri ve hatta tm anayasa,
meclisten kartlan herhangi bir kanun gi-
bi kanun olacak, kanunlar anayasaya ayk-
r olamaz ilkesi anayasa kanunlara aykr
olamaz zrvalna dnecektir. Ve dn-
mtr de.
21 Ekim 2007 Anayasa Referandumunda,
42.690.252 kaytl semenin %67,5i sanda
gitmi ve 19.422.714 evet oyuyla (%68,95)
kabul edilmitir.*
Oysa bu referandumdan ay nce ya-
plan ve AKPnin ak ara kazand 22
Temmuz 2007 genel seimlerinde 36.056.293
semen (%84,2) oy kullanmtr. AKPnin oy
toplam 16.327.291dir (%46,58). Bu sonu
karsnda referandumda hibir ey yapla-
mayacan dnen muhalefet partileri
olaylar kendi haline brakarak, bugnk so-
runlarn ortaya kmasna yol amlardr.
Bu anayasa deiikliiyle halk tarafn-
dan dorudan seilmi cumhurbakan ile
halk tarafndan dorudan seilmi parla-
mento kar karya getirilmi ve cumhur-
bakan parlamentoya deil, halka kar
sorumlu hale gelmitir.
Bugn Recep Tayyip Erdoan, Kenan Ev-
ren iin biilmi 1982 Anayasasnn cum-
hurbakanna verdii yetkileri sonuna kadar
kullanacan ilan ederken, parlamento se-
imlerinin yerine plebisitlerle lkeyi y-
netmeye aday olmutur.
Mecliste temsil edilen muhalefet par-
tileri, A. Gln parlamento tarafndan na-
sl olsa seilmi olduundan yola karak
21 Ekim 2007 referandumunda hibir ey
yapmayarak bu durumun ortaya kmasna
neden olmulardr. imdi de Recep Tayyip
Erdoana kar ortak aday kartmaktan
ve bu yolla Recep Tayyip Erdoann tek
adam diktasnn nn kesmeye almak-
tadrlar.
Evet, bugn iin cumhurbakanl sei-
minin sonucu ortadadr. Muhalefet bir b-
tn olarak hareket ettiinde Recep Tayyip
Erdoann hayali sanda gmlebilecek-
tir. Ama 2007 referandumuyla ortaya kan
sorun/eliki varln srdrecektir. Bugn
olmazsa yarn, parlamentoda mutlak oun-
luu elde eden bir baka partinin ihtirasl ve
haris bir lideri, ayn yoldan giderek cumhur-
bakannda cisimleen gl bir yrtme-
nin ortaya kmasn salayabilecektir.
Yasama organ (TBMM), kendisinde olan
cumhurbakann seme yetkisini halka
devrederek tek adam diktasnn nn
amtr. Muhalefet partileri ise asl hata-
y, bilge inein dedii gibi, sar inei verir-
ken, yani 2007 referandumunu nemseme-
yerek yapmlardr.
imdi artk deiik snf ve tabakalarn
karlarnn ortaklatrld ve aralarnda
belli bir consensusun yaratld varsaylan
parlamenter sisteme elveda demenin
zaman gelmitir. Grntsel bir demokra-
sinin olduu bir lkede bu da hi artc
deildir.
* Burada gzden karlmamas gereken bir olgu
da, 21 Ekim 2007 referandumunda Krt semenlerin
Trkiye ortalamasndan daha yksek bir katlmda bu-
lunduklar ve yine Trkiye ortalamasnn ok stnde
evet oyu verdikleridir. rnein Hakkaride referan-
duma katlm oran %74,5 ve evet oylarnn oran
%91,8 olurken, Mardinde katlm oran %75,1 ve
evet oylarnn oran %94,8; rnakta katlm oran
%72,2 ve evet oylarnn oran %91,3tr.
26
Dengesiz Toplumun
Cumhurbakanl Seimi
Da, yani emperyalizme baml geri-b-
raktrlm bir lke olan Trkiye, ok bilinen
szle, her an her eyin olabildii bir lkedir.
Mahir ayan yoldan szleriyle, emperya-
list hegemonya toplumun kendi i dinami-
i ile gelimesine engel olduu iin lke alt-
yap ilikilerinden styapsna kadar milli
bir kriz iindedir. Bu milli kriz tam anlam
ile olgun deildir. Ancak u veya bu lde
vardr. Dier bir ifadeyle, Trkiye, ekono-
mik, toplumsal ve siyasal olarak dengesiz
bir toplumdur. Her an her eyin olabilmesi-
ni salayan da bu dengesizliktir. Bugn, ok
fazla bilinen, ama unutturulmaya allan
bu belirleme, Trkiyedeki her trl ekono-
mik, toplumsal ve siyasal gelimenin deer-
lendirilmesinde belirleyici bir yere sahiptir.
Her an her eyin olduu, bir gn iinde
birden ok olayn birbiri ardna ortaya kt-
ve her birinin bir nceki olayn ya da ge-
limenin nne getii ya da stn rtt-
bir sre yaanmaktadr. Ke yazarla-
rnn, artk eskisi gibi bir sonraki gnn ga-
zeteleri iin yorum ya da deerlendirme
yazmaya bile zamanlar kalmamaktadr. Bir
gn iinde gelien olaylar dizisi, kanlmaz
olarak, 24 saat yazarlk trnden yeni bir
ke yazarl tipi ortaya karmtr.
ster gnlk, ister 24 saatlik ke ya-
zarl yaplsn, her durumda gelien olay-
lara yetiebilmek ve bu olaylar kendi b-
tnl iinde ve sre olarak deerlendir-
mek neredeyse olanaksz hale gelmitir. n-
sanlar (ya da okurlar), henz var olan bir
olayn ne olduunu bile anlayamadan yeni
bir olay ortaya kmaktadr. Her hangi bir
gn, olaan bir gndemle (rnein Cum-
hurbakanl seimi gibi aylar kapsayan bir
gndem) gne balayan insanlar, gn orta-
snda bambaka bir olayla, akam daha ba-
ka bir olayla yzyze gelmektedirler. Gn
boyu gelien olaylar (yaln dille sylersek,
haberleri) izlemeyen bir kii, akam iin-
den evine dndnde apayr bir lkede ya-
yormu duygusuna kaplabilmektedir. Ne
oldu sorusu, hemen her durumda ne ola-
cak sorusuyla birlikte insanlarn gnlk ya-
amnda srekli ve kalc bir yere sahip ol-
maktadr. Hi kimse, ne olduunu anla-
madklar bir ortamda ne olacan da ko-
nuacak/dnecek bir zamana sahip de-
ildir.
rnein, neden olduunu bilmeden iz-
lenen borsa ya da dviz kuru, birden yk-
selebilmekte ve ardndan yine neden oldu-
u bilinmeksizin birden debilmektedir.
Dviz kuru ykselirken borsann dmesi
bir kural olarak bellenmiken, birden bor-
sann ykselii ile dviz kurunun ykselii
birbirine paralel bir seyir izleyebilmektedir.
Tm gzler bir konuya (rnein Cum-
hurbakanl seimine) odaklanmken,
birden bire bir tape ortaya kabilmekte
ve gndemi belirleyebilmektedir. Hemen
herkes Krt sorununun zmne ilikin
bar srecinden sz ederken, birden bi-
re bir baka toplumsal atma patlak vere-
bilmektedir. yle ki, bu yeni toplumsal a-
tma, lkenin en nemli sorunu olarak
grlen Krt sorununu (ve elbette bar
srecini) birden gndemin en alt sralar-
na itebilmektedir. Szcn tam anlamyla,
ulusal bir sorun, snfsal bir baka sorun ta-
rafndan nemsizletirilebilmektedir.
27
Byle bir lkede, byle bir ortamda, ken-
di karlarn realize edebilmek iin gn-
dem yaratmaya alan siyasal iktidarn
sylem ve demagojileri de bu deikenlii
daha da artrmaktadr.
Byle bir lkede ve byle bir ortamda,
herhangi bir olay ya da konuyu enine-bo-
yuna ele almak ve deerlendirmek, lkenin
fiili gndeminden kopmaktan baka bir an-
lama gelmemektedir. Byle olunca da, olay-
larn sre olarak ele alnmas neredeyse
olanaksz hale gelmektedir.
Bugn Trkiyenin ana gndem madde-
si, hi tartmasz Cumhurbakanl seimi-
dir. Bir an iin Cumhurbakan kim ola-
cak? sorusu gndemin ilk srasnda yer alr-
ken, Recep Tayyip Erdoann aday olup ol-
mayaca, muhalefet partilerinin kimi aday
gsterecei tartlrken, birden bire bir ba-
ka olay, rnein Soma katliam her eyin
nne geebilmekte ve her trl toplumsal
tepki bu olay erevesinde kendisini da
vurabilmektedir.
Bir sonraki olay tarafndan gndemin alt
sralarna itilen her gelien olay, ayn zaman-
da yeni beklentilerin de ortaya kmasna
ve bir sonraki olay tarafndan bir kenara itil-
mesine yol amaktadr. Bir olayn yaratt
umut, bir sonraki olay tarafndan umut-
suzlua dntrlebilmektedir.
Birbiri ardna gelen ve srekli bir dieri-
ni nemsizletiren olaylar dizisi, giderek
toplumsal bellekte tahribatlara ve bugnde
yaarken, dnn unutulmasna yol a-
maktadr. Yarn ise, bu deikenlik iinde
kendine bir yer bulamamaktadr. Bylesi bir
durumda da, medyatik sylemler, gazete
manetleri, olaylarn tanmlanmasnda etkin
hale gelebilmektedir.
rnein, Gezi Direnii, Trkiye toplum-
sal muhalefet hareketinin tarihsel bir olay/
olgusu haline gelirken, neyin ne olduu,
bylesi bir direniin nasl ortaya kt ve
gelitii anlalmamken, Artk hibir ey
eskisi gibi olmayacak sylemleri kolayca
yaygnlaabilmektedir. Bu ylesine bir ko-
layclktr ki, Gezi Direnii, neredeyse Tak-
sim-Gezi Park evresinde toplam, siya-
sal iktidarn polis glerini ekilmesiyle 15
gn boyunca kendiliinden kendi iktidar-
n kurmu bir olay/olgu haline getirilirken,
Gezi Park dndaki yerlerdeki direniler, a-
tmalar ve daha da nemlisi bu atma ve
direnilerde yer alan milyonlarca insan gr-
mezlikten gelinebilmitir.
Toplumun kutuplatrlmasndan, alevi-
snni olarak ayrtrlmasndan yaknanlar,
Recep Tayyip Erdoann konumalaryla in-
sanlar tekiletirdiinden sz edenler ok
kolaylkla toplumsal olaylarda yer alan kit-
lenin mezhebini ne kartabilmektedir-
ler. Gezi Direniinin birinci ylna girildiin-
de, birden bire bu direnite yaamn yiti-
renlerin mezhebinin alevi olduklar ke-
fedilebilmekte ve bylece Gezi Direnii s-
nfsal temelinden kopartlarak mezhepsel
bir temele oturtulabilmektedir.
17 Aralk sonrasnda cemaatin yayn-
lad tapelerle umutlanan ve bu umutla
30 Mart yerel seimlerinde AKPnin nemli
lde oy kaybedecei beklentisine giren-
ler (ya da byle bir beklenti oluturanlar),
seim sonrasnda Recep Tayyip Erdoann
ailecek yapt zafer konumasyla kolay-
ca umutsuzlua kaplabilmektedirler. Bu
umutsuzluk iinde de, Recep Tayyip Erdo-
ann cumhurbakan olma planlarnn
gerekleecei dncesine savrulabilmek-
tedirler.
Oysa 30 Mart yerel seimleri, daha n-
ceki seimlerin bir fotokopisi olurken,
AKP, bu seimlerde 2,5 milyon oy kaybet-
mitir. Oylar alt alta yazlp, toplanp-kartl-
dnda, AKPnin, dolaysyla muhtemel
cumhurbakan Recep Tayyip Erdoann
oy potansiyelinin %43,5 olduu, buna kar-
lk dzen ii iki muhalefet partisinin (CHP
ve MHPnin) oy potansiyelinin de ayn d-
zeyde olduu, yani anslarnn eit oldu-
u ok aktr.*
Yine 30 Mart yerel seimleri sonularn-
dan yola kldnda, Recep Tayyip Erdo-
ann muradna erebilmesi iin yaklak
%6,5 orannda bir ek oya ihtiyac vardr. BDP
(HDP) ile BBPnin ald oylar dnda kalan
muhalefet partilerinin toplam oy oran,
%49,26dr. BBP ile AKPnin ald oy oran
%44,55, BDP+HDP ile AKPnin ald oy ora-
n %49,32dir. Bu durumda (AKP+BBP+
BDP=%50,74), oylar baa ba grnmekte-
dir.
* YSKnn aklad kesin sonulara gre, beledi-
ye meclisi seimlerinde, AKPnin ald oy oran
%42,87dir. CHP %26,34, MHP ise %17,82 orannda oy
almtr. Burada dzen ii iki muhalefet partisinin oy
oran AKPden %1,29 daha fazladr. Benzer bir durum
belediye bakanl seimlerinde de ortaya km-
tr.
28
Tm bunlar, Recep Tayyip Erdoann
muradna erebilmesi iin BBP ile BDPnin
(+HDP) oylarn almas gerektiini gster-
mektedir.
Grlecei gibi, lkenin bu dnem iin
ana gndem maddesi olan Cumhurbakan-
l seimi, dzen ii siyasal ilikiler alann-
da bir dizi ittifaklara, kapal kaplar arkasn-
da yaplacak pazarlklara vb. baldr. Bu pa-
zarlklar ya da ittifaklar kombinasyonunda,
doal olarak taraflar kendi karlarn
maksimilize etmeye alacaklardr. Bura-
da siyasal etik, siyasal ilke vb. gibi ulvi ey-
lerin hibir deeri yoktur.
Aktr ki, Cumhurbakanl seiminde
anahtar parti, kesinkes HDP (BDP) olmak-
tadr. %6,5luk oy potansiyeli ile HDPnin
anahtar parti haline gelmesi, dorudan
mralnn kilit konumda olmasn getir-
mektedir. Bu da, Cumhurbakanl sei-
minde bar sreci sylemlerinin ne -
kartlmasn, gndemin ilk srasna yksel-
tilmesini kanlmaz klmaktadr. A. calan,
son grmede (1 Haziran 2014) demok-
rasi ve bar projesi olan aday destekleye-
ceklerini sylerken bu durumu ak biim-
de ifade etmitir.
HDP dnda kalan dzen ii muhalefet
partileri, at aday kartsalar da, kart-
masalar da, her durumda Cumhurbakan-
l seiminin iki turlu yaplmas nedeniyle,
ikinci turda iki aday yaracaktr. Bugn
iin (her an her eyin olduu bir lkede ka-
nlmaz bir rezervdir bu), ilk turda tm
partilerin kendi adaylaryla seime katla-
caklar neredeyse kesindir. Bu durumda Re-
cep Tayyip Erdoann oylarn %50sini ala-
rak ilk turda seilme olasl olduka d-
ktr. Bu nedenle, ikinci tur, byk olas-
lkla AKP aday (yani Recep Tayyip Erdoan)
ile CHPnin aday arasnda yaplacaktr.
MHPnin blok halinde CHP adayn des-
tekledii koullarda seim sonucunun baa
ba olaca grnmektedir. BBPnin oylar-
nn AKPye kayaca varsayldnda, HDP-
nin anahtar rol oynayaca grlmekte-
dir.
Seim toto ya da seim olaslklar
konuulduunda, HDPnin ikinci turda mu-
halefet partilerinin oylarnn birleecei
aday desteklediinde Recep Tayyip Erdo-
ann seimleri kazanmas neredeyse ola-
nakszdr. Ama her an her eyin olduu bir
lkede, her kesimin kendi karlarn mak-
similize etme peinde komalar kadar
doal bir ey yoktur. HDPnin de, mra-
lda MT zerinden AKP ile yaplan pazar-
lklara bal olarak hareket edecei de ke-
sindir. Ancak HDPnin sol ve Trkiye par-
tisi olma iddias nedeniyle, bylesine MT-
i bir pazarla bal olarak AKPyi alenen
desteklemesi ve AKP adayna oy verilmesi-
ni istemesi de fazlaca olanakl deildir.
Bu durumda sol grnml HDPnin
yapabilecei ey, 2010 Anayasa Referan-
dumunda mralnn talimatyla yaptn-
dan farkl olmayacaktr: kinci tur oylamaya
katlmamak.
Bugn iin mralnn ikinci tur oylama-
ya ilikin bir politikas aklanmamtr.
Yepyeni bir olay ortaya kmad srece, bi-
rinci turun sonularna baklacaktr. Ama
grnen ky, hi phesiz klavuz iste-
mez. HDP, ikinci turda AKP adayn (Recep
Tayyip Erdoan) kendi karlarn maksimi-
lize etmeye hizmet edecek olsa da, alenen
destekleyebilecek siyasal cesarete sahip de-
ildir. Bu durumda, 2010 Anayasa Referan-
dumunda olduu gibi, seime katlmaya-
rak, dolayl yoldan AKPyi desteklemekten
baka bir seenei bulunmamaktadr.
Diyarbakr eski Bykehir Belediye Ba-
kan Osman Baydemir, mraldan gelecek
sinyalleri beklemeden bu durumu yle ifa-
de etmitir: Benim inancm o ki, birinci tur-
da bitmeyecektir bu i. Mutlaka ikinci tura
kalacaktr. kinci turda, bana gre adaylara
bakacaktr Krt siyaseti Bunlarn hibiri
Krtlerin derdine derman olmayacaksa,
eer demokrasi derdine derman olmaya-
caksa, bar derdine derman olmayacaksa
hibirisine oy vermek zorunda deildir diye
dnyorum.
Gezi Direniinin kahraman ilan edi-
len Srr Sreyya nderin son mral g-
rmesinden sonra yapt aklamada, A.
calann kapsayclk, demokratik siya-
sete olan inan ve bar gelitirme il-
kelerini sraladn ve bu ilkelere sahip
olan aday destekleyeceklerini aklamas,
Osman Baydemirin syledikleri ile ak-
maktadr.
Genel kabule gre, Recep Tayyip Erdo-
an, A. calann ilkelerinden kapsayc-
lk ve demokratik siyasete olan inan y-
nnden ekside olduu phesizdir. Ama
te yandan Recep Tayyip Erdoan, bar
gelitirme konusunda mral ile MT ze-
29
rinden grmeleri srdren tek taraftr.
Muhalefet asndan ise, ilk iki mral il-
kesi arty gsterse de, nc ilke ke-
sinkes muhalefet adaynn eksisi duru-
mundadr.
Bu durumda mralnn elindeki pazar-
lk kozu olduka gldr. Ancak yukarda
da ifade ettiimiz gibi, HDPnin iddialar,
Recep Tayyip Erdoan gibi sol toplumsal
muhalefet tarafndan iplii pazara km bir
aday desteklemesini olanaksz klmaktadr.
HDPnin iddialarna ramen mralnn
byle bir irade beyan etmesi, HDPnin
sol grnmn de, sylemlerini de yer-
le bir edecektir. Bu durumda HDPnin ikin-
ci tur oylamada bitaraf kalmas kanl-
maz grnmektedir.
Ama bu bitaraf tutum, yani ikinci tur
oylamaya katlmayarak, seime katlan se-
men saysnn azalmasyla AKPnin oy ora-
nn artrmasn salanmas akln yolu ol-
maktan ok, mralda yaplan pazarlkla-
rn bir sonucu olacaktr. Bu da 2010 Ana-
yasa Referandumunun ikinci basksndan
baka bir ey deildir.* Aradaki tek fark,
AKPnin 30 Mart yerel seimlerinde 2,5 mil-
yon oy kaybetmi olmasdr. Bu oylar telefi
edebilmesi iin, ya mralyla anlamak ya
da yurtdndaki Trkiyeli semenlerin (ki
says 2,6 milyondur) oylarnn byk bir b-
lmn almas gerekmektedir. Bu adan
mral pazarlklar, 2010 referandumunda
olduu gibi tek seenek olmaktan km-
tr. Ama HDP semen kitlesi blok halinde
hareket ettiinden, yurtd semenlerinin
paral yaps karsnda yine de sonular
belirleyici etkin bir g durumundadr.
Btn bunlar Austos ayna kadar lke-
nin gndemini belirleyen ana eksenin cum-
hurbakanl seimi olacan gstermek-
tedir.
2009 yerel seimlerinden 2010 referan-
dumuna ve ardndan 2011 genel seimle-
rinden 30 Mart 2014 yerel seimlerine kadar
yaplan seimlerde oylarn dalmna, d-
zen ii siyasal partilerin politikalarna ve tu-
tumlarna bakldnda Trkiyedeki denge-
sizlik ok ak biimde grlebilmektedir.
Bugn iin bu dengesizlik ortamnda
HDP kitlesi blok halinde bar srecine
endekslenmiken, AKPnin denetiminde
olan semen kitlesinin nemli bir blm
iktidar ve iktidar nimetlerini kaybetmeme
kaygs ve endiesiyle bloklamtr. Bun-
larn dnda kalan (BBP hari) muhalefet
partileri ise danktr. CHP semen kitlesi
kutuplam ortamda MHPyi destekleme
eilimi gsterebilse de, MHP semenlerin-
de byle bir eilim fazlaca yoktur. Ankara-
daki bykehir belediye bakanl sei-
minde grld gibi, eski MHPli Mansur
Yava bile MHPli semen kitlesinin ok az-
nn oyunu alabilmitir.
Bilinmelidir ki, dengesiz bir toplumda
sandksal demokrasi, toplumsal dengesiz-
lii belli llerde seim sonularna yans-
masn salasa da, toplumsal muhalefetin
gcn ve deitirici zelliini yanstmaz.
Dier yandan, dengesizliin getirmi oldu-
u hareketlilik ve olaylarn hzl geliimi ve
deiimi, dorudan sanda yansmasa
da, her durumda lkede bir ynetme so-
runu ortaya karma potansiyeline sahiptir.
Gezi Direnii, bu ynetme sorununu nasl
yarattn ve siyasal ortam nasl etkiledii-
ni aka gstermitir. Bu adan, toplumsal
muhalefetin niceliksel (saysal) gcn de-
il, dengesiz bir toplumda ortaya kard
gelimelerin ne kartlmas ve hesaba ka-
tlmas ok daha nemlidir.
Bylesi dengesiz toplumda, nemli bir
etmen de (ki ayn zamanda dengesizliin
temel nedenidir) emperyalizmin karlar-
dr. Trkiye ekonomisi, gemi dnemlerle
kyaslanmayacak lde da bamldr ve
d gelimelerden dorudan ve ar biim-
de etkilenmektedir. Bugn emperyalist l-
keler, zel olarak Amerikan emperyalizmi,
Trkiyenin scak paraya olan ar bam-
ll nedeniyle ekonomik bir kriz yaratma
gcne fazlasyla sahiptirler. Ksa bir zaman
* 12 Eyll 2010da yaplan, liberal ve sol libe-
rallerin yetmez, ama evet diyerek AKPnin (ve el-
bette cemaatin) anayasa deiikliini destekledik-
leri referandumda, o zamanki adyla DTP (Demokra-
tik Toplum Partisi) boykot karar almtr. Referan-
dumda evet oylar, %57,8 (21.787.244) olurken, ha-
yr oylar %42,1 (15.856.793) olmutur. 2009 yerel se-
imlerine gre, katlm oran %85,2den %73,7ye d-
mtr. 2010 referandumunda kaytl semen says 4
milyon artmken, oy verenlerin says 2.563.161 d-
mtr. 2009 yerel seimlerinde DTPnin ald oy,
2.277.777dir. Dier bir ifadeyle, DTPnin semen kit-
lesi boykot karar nedeniyle referandumda oy kul-
lanmamtr. DTPnin boykot karar almayp anaya-
sa deiikliine hayr oyu vermesi halinde referan-
dum sonular %54 evet oyuna karlk %46 hayr
oyu olarak, yine de AKPnin lehine sonulanacakt.
Burada asl belirleyici olan MHP semenlerinin byk
lde evet oyu kullanmas olmutur.
30
diliminde ekonomiyi ar bir kriz ortamna
srkleyebilme gcn elinde tutan emper-
yalist lkeler, bu g yoluyla AKP iktidarnn
kendi karlar dorultusunda hareket etme-
sini salayabilmektedirler. AKP ve mehte-
ran takm, iktidar olular kadar iktidarda
kallarnn da emperyalizmin himmetine
bal olduunu bilmektedirler. Bu nedenle,
sylemsel olarak ne kadar millici grnr-
lerse grnsnler, her durumda emperya-
lizmin karlar dorultusunda hareket et-
mektedirler. Son Almanya krizinde oldu-
u gibi, Recep Tayyip Erdoan, Almanya
Cumhurbakan Joachim Gauck zerinden
atp-tutarken, dier yandan Almanya ile Air-
bus 400M askeri kargo ua alm trenleri
dzenlenebilmektedir.
Bu durum, iktidar oluu kadar iktidard
kal da da, yani emperyalizme bal olan
AKP hkmetinin, varolan dengesizlik iin-
de, kendisine ve mevcut dzene kar olan
tepkileri ekonomik aralarla pasifize edebil-
mesinin yolunu amaktadr. Dier bir ifadey-
le, emperyalizmin her dediini yerine geti-
rirken, ayn zamanda da baml ekono-
minin srdrebilirliini de salayabilmekte-
dir. Bu yolla salanan kaynaklar da halkn
halkn belli kesiminin refah dzeyini artr-
mak iin kullanlmaktadr. zellikle geni ve
yoksul kesimlere ynelik nakti yardmlar
yoluyla bu kesimlerin tepkileri ntralize edil-
mektedir.
Yine de toplumun dengesini emperya-
list lkelerde bulmas (ki son dnemde ABD
Merkez Bankas FEDin 3. parasal genile-
meyi sona erdirme kararyla geri-braktrl-
m lke ekonomilerinin nasl bir trblan-
sa girdii aktr) lke iindeki dengesizli-
in dzenlenmesinde, yani suni bir den-
genin kurulmasnda ve srdrlmesinde i
yapnn snrl bir etkisi bulunmaktadr. Em-
peryalist lkelerdeki krizlerin yansmasyla
birlikte nispi refah arac kolayca etkisizle-
ebilmektedir. Bu durumda elde kalan tek
ey, siyasal zor olmaktadr. Gezi Direniinden
bugne gelindiinde, toplumsal muhalefe-
tin ekonomik aralarla pasifize edilebilme-
sinin olana kalmamtr. Doal olarak AKP
iktidarnn elinde daha youn ve yaygn zor
ve iddete bavurmasndan baka bir yol ve
ara kalmamtr.
Cumhurbakanl seimi ite bylesi bir
ortamda ve bylesi dengesiz bir toplumsal
koullarda gerekletirilecektir. Sonu ne
olursa olsun, AKP iktidarn srdrd s-
rece dengesizlik daha da artacak ve bu den-
gesizlii ekonomik aralarla (suni olarak)
dzenleme olana kalmayacaktr.
31
1947de Tuncelide dodu. Yksek renim iin Ankara Siyasal Bilgiler Fa-
kltesine girdi. Burada devrimci genlik hareketlerine katld. Dev-Gen iin-
de yer alan Hseyin yolda, Mahir ayan yoldala bu mcadele iinde tan-
t. THKP-Cnin oluum srecinde yer ald ve kurucularndan oldu. Oluturu-
lan ilk Genel Komitede yer alarak, Dou Anadolu Blge Sorumluluunu st-
lendi.
THKP-Cnin 1971 ylnda balatt nc Savann ilk evresinde gerek-
letirilen merkezi eylemlerin iinde yer ald. stanbulda ehir gerillasnn ya-
ratlmas amacyla alnan karar zerine Mahir yoldala birlikte buraya geti.
Haslarn gnlk haslatlarnn kamulatrlmas ve siyonist ajan E. Elromun
tutsak alnmas eylemlerine katld.
Elrom eylemi zerine oligarinin balatt kuatma ve imha operasyonu
srasnda, 29 Mays 1971de Mahir yoldala birlikte stanbul-Maltepede kuatl-
dlar. Bu iki adalnn gn sren kuatmas, 1 Haziran gn balatlan ope-
rasyonla sonlanrken, Cevahir yolda ehit dt, Mahir yolda ar yaral
olarak tutsak edildi.
Cevahir yoldan sanat ve kltr zerine yaynlanm eitli yazlar yann-
da, Kba Devrimi zerine bir yazs bulunmaktadr.
TRKYE HALK KURTULU PARTS-CEPHES
lk Genel Komite yesi
HSEYN CEVAHR
1 HAZRAN 1971
STANBUL/MALTEPE
32
6 Mays 1972 / Ankara
DENZ GEZM YUSUF ASLAN HSEYN NAN
TRKYE HALK KURTULU ORDUSU
KURUCU VE NDERLER
KADR MANGA ALPASLAN ZDOAN SNAN CEMGL
31 Mays 1971 / Nurhak
33
TKP(M-L) VE TKKONUN
KURUCUSU VE NDER
BRAHM KAYPAKKAYA
18 MAYIS 1973
DYARBAKIR
1949 ylnda orumda dodu. lkokulu bitirdikten sonra Hasanolan -
retmen Okuluna girdi. Buray bitirdikten sonra stanbul apa Yksek ret-
men Okuluna balad. Ayn zamanda stanbul niversitesi Fen Fakltesi-Fi-
zik Blm rencisi olan Kaypakkaya, sol dncelerle burada tant. Mart
1968de apa Fikir Kulbnn kurucular arasnda yer ald. apa Fikir Kul-
bnn bakan olan Kaypakkaya, 6. Filoya kar bildiri yaynlad gereke-
siyle Kasm 1968de okuldan atld.
FKF ve TP iinde ortaya kan ayrmada MDD kesiminde yer ald. i-
Kyl gazetesinin stanbuldaki brosunda alan Kaypakkaya, Aydnlk ve
Trk Solu dergilerine yazlar yazd. Aydnlk iinde meydana gelen ayrma-
da D. Perinekin ban ektii PDA saflarnda yer ald. 1972 ylna kadar PDA
(TKP) saflarnda alt ve DABK yesi olarak grev yapt. Bu tarihte PDA
oportnistleriyle yollar ayrld. D. Perinek ve evresinin revizyonist ve opor-
tnist olduklarn syleyen Kaypakkaya, ayrlk sonrasnda TKP(ML)-TKKOyu
kurdu.
TKP(ML) faaliyetlerinin younlatrld Dersim blgesinde mcadele
ederken, 24 Ocak 1973de Vartinik mezrasnda oligarinin resmi zor gleri
tarafndan sarld. atma srasnda Ali Haydar Yldz ehit derken, Kaypak-
kaya yaral olarak atma alanndan uzaklat. Ancak be gn sonra kendi-
sinin kald kydeki bir retmenin ihbaryla yakaland. Drt ay sren iken-
celerde hibir eyi kabul etmedi ve bu ikenceler sonucu 18 Mays 1973de
ehit dt.
34
1963 ylnda Kayseride dodu. Daha he-
nz Ortaokul sralarndayken devrimci mca-
deleyle tant. THKP-C/HD sempatizan ola-
rak rgtsel almalarda kendisinden iste-
nen her eyi yerine getirmek iin olanca g-
cyle alt. rgt saflarnda ortaya kan II.
Sa-sapmann yaratt kargaa iinde bir s-
re Kayseri ile snrl bir iliki iinde bulundu.
1979 sonlarnda bu sac unsurlara ynelik
polis operasyonunda tutsak edildi. Ankara/
Mamak cezaevinde yatt. Tutsaklnn ilk g-
nnden itibaren rgtle balant kurdu ve TH-
KP-C/HDnin rgtsel ileyiine dahil edildi.
1981de tutsakl sona erdikten sonra dei-
ik kentlerdeki rgt yeleri arasnda balan-
tlarn kurulmasnda alt. Her koulda ce-
zaevindeki tutsak yoldalaryla balant kur-
may baard. Bu grevini 1986 ylna kadar
aksatmadan srdrd. kenceler sonucu
meydana gelen rahatszl nedeniyle Anka-
rada kaldrld hastanede 21 Mays 1986da
yaamn yitirdi.
1960 ylnda Karsda dodu. 1977de dev-
rimci mcadeleye THKP-C/HD saflarnda
katld. 1977-1979 yllar arasnda Kars blge-
sinde rgtsel faaliyette bulunan Dede, bu
dnemde faist milis glere kar THKP-C/
HDnin gerekletirdii silahl eylemlerde
yer ald. MHP Kars l Bakannn cezaland-
rlmas eylemine katld.12 Eyll askeri darbe-
si koullarnda tutsak edildi. 1986 ylna kadar
Selimiye, Metris, Samalclar ve Erzurum As-
keri Cezaevlerinde yatt.
1986 ylnda tutsakl sona erer ermez
pratik rgtsel faaliyet iinde yer ald. 1991-
1993 yllar arasnda THKP-C/HDnin gerek-
letirdii 30 Mart-Kzldere Harekt (1991);
Eyll Harekt (1992) ve 15 Mart Harek-
t (1993) iinde yer ald. THKP-C/HD stan-
bul l Komitesi yesi olan Dede yolda, bir
ehir gerillas olarak savan tm zorluklar-
na ve olanakszlklarna ramen stlendii g-
revleri yerine getirmekte tereddt etmedi.
9 Mays 1993 Pazar gn saat 12de stan-
bul/Fatihteki rgt evinin oligarinin zor g-
lerince baslmasyla balayan atmada kat-
ledildi.
AADEDE SARIKAYA
1960/KARS
9 MAYIS 1993/STANBUL
LEYLA DOAN
1963/KAYSER
21 MAYIS 1986/ANKARA
ER YAYINLARI
MAHR AYAN: KESNTSZ DEVRM I
MAHR AYAN: KESNTSZ DEVRM II-III
LKER AKMAN: MEVCUT DURUM VE DEVRMC TAKTMZ
*** TRKYE DEVRMNN ACL SORUNLARI-I
*** OLGAR NEDR?
*** MARKSZM-LENNZM BR DOGMA DEL, EYLEM KILAVUZUDUR-III
*** THKP-C/HD VE 15 YIL
*** POLTKLEM ASKER SAVA STRATEJS VE DEVRMC TAKTMZ
*** GRAMSC ZERNE
*** REVZYONZMN REVZYONU
*** ULUSAL SORUN ZERNE
*** BDS: BR PRAGMATK SAPMA
*** YEN OPORTNZM ZERNE
*** ZAFER BZM OLACAKTIR! [Ankara Davas Savunmas]
*** DEVRM PROGRAMLARI
*** RUS DEVRMNDEN IKAN DERSLER
*** ESK BR GERLLANIN EMEK
*** PASS VE YEN ZMN FIRSATILII

DEVRMC MARLAR VE EZGLER
DNYADA VE TRKYEDE EKONOMK BUNALIM [Kurtulu Cephesi Semeler-I]
DNYADA VE TRKYEDE EKONOMK BUNALIM II [Kurtulu Cephesi Semeler-III]
LAKLK VE ERATILIK ZERNE [Kurtulu Cephesi Semeler-II]
TARHTE, GNMZDE VE DEVRMC MCADELEDE KADINLAR
nternet Adresi:
www.kurtuluscephesi.com
www.kurtuluscephesi.org
www.kurtuluscephesi.net
E-Posta Adresi:
kurcephe@kurtuluscephesi.org
erisyayinlari@kurtuluscephesi.org

Kurtuluş Cephesi, Sayı: 138, Mayıs-Haziran 2014

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kurtuluş Cephesi, Sayı: 138, Mayıs-Haziran 2014

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

http://www.kurtuluscephesi.

com YIL: 25 SAYI: 138 Mays-Haziran 2014

You might also like