Proizvodni sistemi II

1

Sadraj

1. Uvod
2. FPS (osnovni elementi, klase i principi gradnje)
3. Upravljako raunarski sistemi (URS) u okviru fleksibilnih proizvodnih sistema
3.1. Upravljanje na nivou maine
3.2. Upravljanje na nivou FT modula i FT elije
3.2.1. Upravljanje FT modulom upravljakom jedinicom NUMA (ili robota)
3.2.2. Upravljanje posebnim mikroraunarom
3.2.3. Vieprocesorske upravljake strukture
3.2.4. Upravljanje FT elijom u lokalnoj raunarskoj mrei
3.3. Upravljanje na nivou FTS-a
4. Transportno skladini sistemi (TSS)
5. Osnovne integracije u raunarsko integrisanoj proizvodnji
6. Modeli CI M sistema
7. Primjeri koncepta CIM
8. Prednosti uvoenja koncepta CIM i oekivanja od njega
9. Zakljuak















Proizvodni sistemi II

2

1. Uvod
U seminarskom radu je predstavljena arhitektura fleksibilnih proizvodnih sistema, definisana
je povezanost strukture i upravljanja sistema, zatim tokova koji egzistiraju unutar istog.
Segment transportno- skladinog sistema u okviru fleksibilnih proizvodnih sistema povezuje
sistem i zaokruuje ga u cjelinu. Arhitektura fleksibilnih proizvodnih sistema definisana je i
raunarski integrisanom proizvodnjom-CIM(Computer Integrated Manufacturing-raunarom
integrisana proizvodnja), koja obeava veliku budunost i primjenu na utemeljenim
razvojima raunarske tehnologije i iroke primjene u datom sistemu.
























Proizvodni sistemi II

3

2. FPS (osnovni elementi, klase i principi gradnje)

FPS podrazumijeva potpuno automatizovani, kompjuterski voeni proizvodni sistem sa
specifinim karakteristikama. Ima znaajnu ulogu objedinjavanja razliitih organizacionih i
tehnolokih oblika u jedinstveni automatizovani proizvodni sistem.
Kao osnovni elementi FPS mogli bi se navesti sljedei:
1. fleksibilna automatizacija;
2. grupna tehnologija;
3. CNC maine;
4. automatizovani unutranji transport;
5. kompjuterska kontrola maina i unutranjeg transporta.






Slika 1. Integrisanost FPS sa sistemom zaliha i sa CAD


Prema tom kriterijumu FPS su podijeljeni u sljedeih pet klasa:

1. fleksibilni proizvodni modul (FPM);
2. fleksibilna proizvodna elija (FP);
3. fleksibilna proizvodna grupa (FPG);
4. fleksibilni produkcioni sistem (FPS);
5. fleksibilna proizvodna linija (FPL).


Proizvodni sistemi II

4




Slika 2. Izgled tri kategorije fleksibilnih elija i sistema

(1) Fleksibilni proizvodni modul predstavlja najprostiju proizvodnu strukturu i sastoji se iz
numeriki kontrolisane maine uz odgovarajuu automatizaciju obrade, kretanja dijelova,
izmjene alata i sl.
(2) FP] sadri vie FPM i moe se defnisati u zavisnosti od konstrukcije i zahtjeva proizvoda
ili u skladu sa karakteristikama samog tehnolokog procesa.
(3) FPG je zbir FP] i FPM u istoj oblasti (misli se na oblast zanatske obrade, mainske obrade
ili montae) kojima se pridruuje sistem unutranjeg transporta i odgovarajui kompjuterski
sistem.
(4) FPS se sastoji od FPG koji se nalaze u razliitim proizvodnim oblastima, zanatskoj obradi,
mainskoj obradi ili montai.
(5) FPL se definie kao skup odgovarajuih maina radilica koje su meusobno povezane.
Postoji vie tipova FPL:
1. automatski dirigovano vozilo;
2. robot;
3. konvejer;
4. vua;
5. pokretno vozilo.
Ovisno o pridruivanju funkcija komponentama, razlikuju se slijedei principi
gradnje:
integralni i
modularni.

Kod modularne arhitekture je bitno da su jedna ili vie odreenih funkcija sadrane
u jednom modulu, dok je kod integralne arhitekture jedna funkcija sadrana u vie
elemenata.



Proizvodni sistemi II

5

Koritenje modularne ili integralne gradnje proizvodnog sistema ovisi o razliitim
zahtjevima koji su postavljeni kod razvoja proizvodnih sistema. Za ostvarivanje fleksibilnosti
proizvodnih sistema upotrebljava se modularni princip gradnje, dok se za postizanje
stabilnosti i optimizacije sistema upotrebljava integralna gradnja. Bitno je napomenuti da je
hardver kod fleksibilnih proizvodnih sistema fiksan, a softver ima mogunost podeavanja
(fleksibilan je).
Kontrolna arhitektura fleksibilnog proizvodnog sistema sadri sljedee:

1. Olakica mjesec dana do godinu, obavjetenje upravi
- Proizvodni ininjering

2. Zadatak upravi, kupovina sedmicu do mjesec
- Odobrenje sredstava

3. Analiziranje problema sat do sedmicu
- grupa strunjaka
- vremensko planiranje
- kontrola

4. Postavljanje radne stanice, minuta do sat
- Sekvenciranje opreme
- Pregledanje procesa

5. Sekvenciranje maine, milisekunda do minuta
- Mjerenje
- Manipuliranje
- Transport
- Skladitenje
















Proizvodni sistemi II

6


3. Upravljako raunarski sistemi (URS) u okviru fleksibilnih proizvodnih
sistema

3.1. Upravljanje na nivou maine

Upravljaka jedinica kod kompjuterskog (raunarskog) numerikog upravljanja (KNU, CNC)
sadri kao centralni element procesni mini raunar.
Kompjutersko numeriko upravljanje, pored nie nabavne cijene zahvaljujui softverskoj
obradi upravljakih informaciju u okviru mini raunarske jedinice, prua daleko veu
fleksibilnost za primjenu. Pri tome posebno treba istai:
mogunost direktnog programiranja na maini, mogunost korekcija programa kroz
komuniciranje (editiranje), memorisanje vie programa, daleko ire mogunosti u pogledu
automatskog definisanja upravljakih informacija za karakteristine cikluse obrade,
dijagnostiku i slino.

3.2. Upravljanje na nivou FT modula i FT elije

FT-fleksibilna tehnoloka elija
FTS-fleksibilni tehnoloki sistem
FTM-fleksibilni tehnoloki modul
NUMA-numeriki upravljana maina alatka

Za definisanje naina i strukture upravljanja na nivou FTM i FT od znaaja su:
broj i sloenost upravljanih funkcija;
upravljake jedinice osnovnih komponenata FTS (maina alatki, robota, mjernih maina,
AV - kolica itd.);
nain grupisanja modula u sloenije FTS FT elije;

I pored velike arenilosti postojeih naina upravljanja FT modulima i
elijama, kao i dinamike njihovog usavravanja, mogue je izdvojiti
etiri osnovna tipa (strukture):
upravljanje FT modulom upravljakom jedinicom NUMA ili robota;
upravljanje posebnim mikroraunarom (FTM eventualno FT);
vieprocesorske upravljake strukture (FT, eventualno FTM);
upravljanje FT elijom u lokalnoj raunarskoj mrei.

3.2.1. Upravljanje FT modulom upravljakom jedinicom NUMA (ili robota)

Ovaj pristup upravljanja poiva na znaajnim i velikim mogunostima savremenih CNC
upravljakih jedinica, koje kroz ulazno-izlazne kanale upravljanja mainama, robotima i
drugim perifernim sistemima i registruju informacije o bitnim stanjima u FT modulu.
Proizvodni sistemi II

7

Osnovne karakteristike ovog naina upravljanja su:
prenos podataka izmeu upravljake jedinice NUMA i drugih komponenti;
prenos upravljakih i kontrolnih signala od upravljake jedinice ka drugim upravljanim
ureajima;
memorisanje programa u upravljakoj jedinici.
Ako u FT modulu postoje i druge programirajue komponente, npr. robot, paletni sistem itd.,
one imaju svoje programe a glavna upravljaka jedinica NUMA obezbjeuje start i indikaciju
programa drugih komponenti FT modula.


3.2.2. Upravljanje posebnim mikroraunarom

Primjenjuje se u sluaju poveanih zahtjeva u pogledu upravljanja na nivou FT modula ili
eventualno FT elije.
esto se primjenjuje struktura upravljanja razliitih nivoa: NC, CNC, PL,...
ema ovakvog sistema je prikazana na slici.




Slika 3. Upravljanje posebnim mikroraunarom

Osnovne karakteristike upravljanja posebnim mikroraunarom:
prenos podataka iz mikroraunara u upravljake jedinice NUMA, robota, paletnog sistema.
Suprotni prenos se ne primjenjuje.
Povratni prenos se primjenjuje samo za podatke koji govore o stanju u FT strukturi;
memorisanje programa i njihova distribucija iz centralnog mikroraunara.



Proizvodni sistemi II

8


3.2.3. Vieprocesorske upravljake strukture

Primjenjuju se ako u FT modulu, ili u FT postoje komponente koje zahtjevaju dvosmjerni
prenos podataka (npr. vizuelni senzori za prepoznavanje objekata manipulacije kod robota).
Koncipira se upravljaki sistem kao kompleks sa zajednikom memorijom i sabirnicom
adresa i podataka. Radi se o paralelnom prenosu podataka, adresa i komandnih signala izmeu
proizvoljnih komponenata koje su prikljuene na sabirnicu.
Komunikacijom kroz zajedniku sabirnicu upravlja raunar.



Slika 4. Vieprocesorske upravljake strukture


3.2.4. Upravljanje FT elijom u lokalnoj raunarskoj mrei

Razlikuje se od vieprocesorske upravljake strukture u tome to upravljake jedinice
pojedinih komponenata (maina, robot, paletni sistem itd.) ne komuniciraju meusobno preko
zajednike memorije, ve ine nezavisne raunarske sisteme (upravljaki sistem ima
multiraunarski karakter a ne multiprocesorski).

Informaciono-upravljake funkcije u okviru sistema se dijele isto kao kod strukture sa
zajednikom sabirnicom. Ako je meusobna komunikacija u okviru lokalne raunarske
mree, pojedine upravljake jedinice NUMA, robota, AV kolica, imaju specijalni
komunikacioni modul preko kojeg upravljaka jedinica postaje satelit raunarske mree.



Proizvodni sistemi II

9

3.3. Upravljanje na nivou FTS

Osnovne koncepcije upravljanja FTS su na bazi tzv. direktnog numerikog upravljanja -DNU
(DNC), a kod kompleksnijih sistema se upravljanje povezuje u tzv. lokalnu raunarsku mreu
(LAN - Local AreaNetwork).
Direktno numeriko upravljanje DNU (DNC) podrazumijeva istovremeno ON-LINE
centralizovano upravljanje sa vie NU maina alatki, sa jednog mjesta, odnosno pomou
centralnog raunarskog sistema.


Osnovni zadaci upravljanja na nivou FTS:
1. Podruje upravljanja NU programima;
2. Podruje upravljanja tokom materijala i proizvodnjom
3. Podruje upravljanja u vezi sa alatom
4. Podruje izvjetavanja

Podruje upravljanja tokom materijala i proizvodnjom:
- Nadzor-kontrola izvravanja zadatih normativa (nadzor vremena obrade),
- Praenje ukupnog sistema i njihovo prikazivanje na displeju,
- Odreivanje i izdavanje upravljakih informacija za optimiranje zauzetosti pojedinih
komponenti sistema,
-Odreivanje i optimizacija redoslijeda obrade, unoenje i startovanje odgovarajuih NU
programa, ciklusa zamjene paleta i sl.

Podruje upravljanja u vezi sa alatom:
- Nadzor vremena rada alata u odnosu na unaprijed zadatu postojanost,
- Automatska zamjena istroenih alata sa novim,
- Upravljanje sa korekcijskim memorijama, prenos korekcionih vrijednosti do i od
upravljake jedinice,
- Strategija izmjene alata po isteku predvienog vremena rada.
Zvjezdasta struktura predstavlja klasian nain DNU strukture upravljanja.
Linijska struktura podrazumijeva komuniciranje korisnika sa raunarom putem zajednikih
komunikacionih veza, prema pojedinim upravljakim funkcijama, tj.magistralama.
Lokalna raunarska mrea je po pravilu dovoljno"iroka" da obuhvati vei broj raznih radnih
mjesta, tj. korisnika sa centralnim raunarom. Konfiguracija ovakvog sistema upravljanja
moe biti razliita, a u zavisnosti od poloaja korisnika u odnosu na nadreeni raunar.






Proizvodni sistemi II

10

4. Transportno skladini sistemi (TSS) kao komponente fleksibilnog
proizvodnog sistema

Zadatak ovih sistema je manipulacija odreenim objektima, no za razliku od manipulacionih
sistema iji je zadatak bila "operaciona manipulacija", ovi sistemi su vezani za
"meuoperacionu manipulaciju". Na osnovu globalne strukture proizvodnog vremena,
oigledan je veliki znaaj TSS u okviru arhitekture FTS, i to u pogledu fleksibilnosti,
proizvodnosti i nivoa automatizacije (to se prvenstveno odnosi na integraciju komponenti
manipulacionih sistema u cjelokupnu strukturu).
Treba imati u vidu da segment razmatranog proizvodnog vremena, sadri i druge
komponente, npr. "ekanja", koja mogu biti vezana i za MKS(mjerno kontrolni sistem), SND
(sistem nadzora i dijagnostike), a prvenstveno za cjelokupnu usaglaenost rada svih
komponenti FTS. Na osnovu objekta koji treba transportovati i/iliskladititi, ovi sistemi se
svrstavaju na:
- TSS za radne predmete i
- TSS za alate.
Osnovne funkcije ovih sistema su:
- povezivanje FTM ili tehnolokih radnih mjesta sa skladitem odnosno radnim mjestima za
pripremu (paletiziranje i depaletiziranje) dijelova;
- meusobno povezivanje FTM;
- formiranje meuskladita dijelova;
- obezbjeivanje interakcije transport ostali dijelovi FTS..
Kod projektovanja i eksploatacije transportno skladinog sistema u FTS treba respektovati
sljedee komponente i njihova mogua rjeenja:
-palete, sisteme automatske zamjene/izmjene paleta sa dijelovima, transportna sredstva,
skladita, oblik staze transportnog sredstva.
Palete
Raznoliki oblik dijelova uslovljava neminovnu primjenu paleta. Palete kao nosai dijelova
mogu se podijeliti na:
-transportne palete,
-sistemske palete i
-tehnoloke palete.
Transportne palete
U njima ne postoji zakonitost rasporeda dijelova. Iz ovih paleta dijelove vadi, ili stavlja u njih,
ovjek (izuzetno robot sa vizuelnim sistemom upravljanja). Paleta se doprema blizu radnog
mjesta transportnim sistemom a daljnji rad je runi. Primjenjuje se kod FTS sa niim nivoom
automatizacije kada sistem ima automatski transport upravljan raunarom, a operaciju
manipulacije obavlja ovjek.
Sistemske palete
Za razliku od transportnih paleta, u njima se dijelovi postavljaju tano u odreeni poloaj. Na
taj nain je mogua primjena automatizovane operacione manipulacije. Transportnim
sredstvom se paleta dovodi na definisano mjesto u okviru FTS, a dijelovi se robotom ili
manipulatorom premjetaju u radni prostor. Savremene sistemske palete su modularne
Proizvodni sistemi II

11

konstrukcije sa podeljivim elementima koji dozvoljavaju iskoritenje njenog prostora i kod
raznolikih dijelova.


Slika 5. Sistemske palete


Tehnoloke palete
Na ovim paletama se postavljaju i steu dijelovi (paletiziraju) na posebnom radnom mjestu,
na nain koji dozvoljava da se ona preda manipulacionom sistemu palete na obradnoj stanici i
automatski postavi i stegne u radnom prostoru maine. Na paleti sa dijelom se odvija
tehnoloki proces. Primjena tehnolokih paleta znatno smanjuje pomona vremena na radnom
mjestu, poveava proizvodnost i obezbjeuje tano i brzo postavljanje dijelova u radnom
prostoru. Nedostatak ovih paleta je poveanje proizvodnih trokova paleta i elemenata za
stezanje. Tehnoloke palete se najee koriste za prizmatine dijelove, prije svega srednjih i
velikih dimenzija.

Slika 6. Tehnoloke palete
Skladita
To su sistemi za odlaganje dijelova nakon izvedene obrade. Imajui u vidu vremenski tok
materijala u proizvodnom procesu,skladita mogu biti:
- decentralizovana (meuskladita);
- centralizovana (skladita).
Decentralizovana skladita predstavljaju u neku ruku "magacine"dijelova, locirane u
neposrednoj blizini obradnog sistema. Pojavljuju se u obliku:
- viepozicionih okretnih stolova;
- linijski postavljenih staza paleta;
Proizvodni sistemi II

12

- sistemskih paleta;
- lanastih magacina;
- regala.
Centralizovana skladita u okviru FTS predstavljaju sisteme za odlaganje paleta sa dijelovima
nakon cjelokupne obrade, i po pravilu su regalnog tipa i snabdjeveni regalnim transporterom.
U njima mogu biti smjeteni i pripremci na paletama.

Slika 7. Regal kao meuskladite

5. Osnovne integracije u raunarsko integrisanoj proizvodnji

Termin CIM uveden je da oznai prodor upotrebe raunara u projektovanju proizvoda,
planiranju proizvodnje, upravljanju operacijama i izvravanju raznih funkcija u vezi s
poslovanjem neophodnih u proizvodnoj firmi. CIMS je integracija itavog proizvodnog
poduzea koritenjem integrisanih sistema i komunikacija podataka povezanih sa novim
menaderskim filozofijama koje poboljavaju organizacionu i linu efikasnost. Koritenjem
odreenih alata (elektronska pota, programski jezici, poslovna grafika, umjetna inteligencija i
ekspertni sistemi) osoblje u CIM poduzeu moe vrlo efikasno integrisati sve funkcije
podrke, a time i ukupno poslovanje. CIM poduzee mora biti proeto vlastitim
informacijskim sistemom od zajednikih funkcija do visokospecijaliziranih poslovnih
procesa.
Uvoenjem fleksibilne automatizacije i openito visoke automatizacije u proizvodnji uvijek
se postavlja pitanje koja je razvojna strategija proizvodnih sistema. Jedan je od glavnih
zadataka u toj strategiji povezivanje u zajedniki proizvodni sistem svih organizacijskih,
informacijskih, hardverskih (proizvodna oprema i raunala) i softverskih komponenata te
upravljanje proizvodnjom, odnosno poslovnim sistemom uz djelovanje svih komponenata
takvog poduzea.
Ciljevi koji se ele postii uvoenjem raunarski integrisane proizvodnje mogu se definisati
kao zajedniki za sva poduzea:
-smanjenje trokova proizvodnje,
-poveanje fleksibilnosti proizvodnje i poduzea,
-poveanje kvalitete proizvoda,
-poveanje standarda zaposlenika, odnosno kvalitete ivljenja i
Proizvodni sistemi II

13

-dobivanje proizvoda koji su konkurentni, s pristupanom cijenom i isporukom u pravo
vrijeme.

Upotreba razliitih CA komponenti samo djelomino odraava osnovni koncept CIM-a koji se
uglavnom fokusira na integraciju protoka informacija i materijala. Tako je tip i stepen
integracije kljuna znaajka procesa CIM. Postoji deset moguih integracija izmeu CA
komponenti (CAD, CAP,CAM,CAQ) i sistema PPC (slika 8.)

CAD (Computer Aided Design)-Projektovanje uz pomo raunara to podrazumijeva razvoj,
projektovanje, organizaciju konstrukcije i slino, a podrano raunarom
CAM (Computer Aided Manufacturing)-Proizvodnja uz pomo raunara pri emu se to
odnosi na izvrenje sekundarnih proizvodnih aktivnosti kao: manipulaciju,skladitenje,
transport podrane raunarom, kao i zaokruene tehnoloke grupe proizvodne opreme poznate
pod nazivom FMS ( flexible manufacturing systems ), odnosno FPS ( fleksibilni proizvodni
sistemi), te fleksibilne proizvodne elije kao zaokruene organizacijsko-proizvodne cjeline.
CIM (Computer Integrated Manufacturing)-Raunarski integrisana proizvodnja to
predstavlja fazu raunarom integrisane proizvodnje koja je jo u toku, a u okviru formiranja
tvornica budunosti koje ukljuuju CIM - podsisteme. Tome se u razvoju tei, ali kompletni
CIM koncept nije nigdje u potpunosti primjenjen, i predstavlja ciljni koncept. Takvim se
konceptom omoguava integralna obrada informacija u cilju voenja proizvodnje i rjeavanja
zadataka u okviru tehnikih i organizacijsko-gospodarskih funkcija modernog industrijskog
poduzea.
CAE (Computer Aided Engineering)-Ininjering uz pomo raunara
CAQ (Computer Aided Quality)-Raunarski podrano osiguranje kvalitete
PPC ( Computer Aided Process Planning and Control )- Sistem planiranja i upravljanja
proizvodnjom pomou raunara
CAP (Computer Aided Planning)- Raunarom podrano tehnoloko projektovanje

Slika 8. Mogue integracije CIM komponenti
Prema istraivanjima provedenim u 27 preduzea u Njemakoj, koja proizvode i isporuuju
CIM podsisteme povezanost izmeu CAD i CAPP sistema je 60 % dok je povezanost CAM i
CAPP znatno manja i iznosi 30 %. Istraivanje je pokazalo da problematika integracije CIM
Proizvodni sistemi II

14

sistema zahtjeva jo puno znanstvenoga i strunoga rada, koristei edukacijske oblike
transfera znanja.


6. Modeli CIM-a

Prvi model CIM sistema

Prva cjelovita definicija CIM sistema datira iz 1980. godine, prema kojoj je CIM sistem
prikazan u vidu toka, gdje se u sreditu toka nalazi zajednika baza podataka i ostali
zajedniki informacioni resursi. Sve poslovne funkcije imaju pristup ovim zajednikim
informacionim resursima. Prema ovom modelu sve poslovne funkcije su grupisane u
etiri funkcije:
-inenjering proizvoda (1)
-planiranje proizvodnje (2)
-upravljanje proizvodnjom (3)
-automatizovana proizvodnja (4)


Proizvodni sistemi II

15



Slika 9. Prvi model CIM sistema tzv.CIM toak iz 1985. god.



Na slici 9. su prikazane 4 cjeline: strategijsko planiranje, finansije, upravljanje proizvodnjom i
ljudskim resursima i marketing. Unutar ove 4 cjeline koje su meusobno povezane u jedan
sistem, javlja se planiranje i upravljanje proizvodnjom zatim fabrika automatizacija i na
koncu javlja se proizvod i proces kao produkt uspjene realizacije rada sistema.


Drugi model CIM sistema

Ovaj model CIM sistema je razvilo njemako udruenje AWF 1985. godine. Prema ovom
modelu CIM sistem obuhvata sve informacione i tehnoloke interakcije izmedju CAD,
CAP(CAPP), CAM i PPC (proces upravljanja proizvodnjom).

Proizvodni sistemi II

16

Na slici 10. je prikazan Sherov principa CIM-a. Integrisani su mnogi sistemi kao to su
planiranje, upravljanje, odravanje i kontrola. Tome prethodi definisanje radnog plana i radne
sredine.










Slika 10. Sherov princip CIM-a iz 2004. God tzv. Y model






Proizvodni sistemi II

17

Jedan od modernih modela upravljanja CIM i fabrike bez ljudi prikazan je na slici 11.



Slika 11. Model upravljanja CIM i fabrike bez ljudi









Proizvodni sistemi II

18

7. Primjeri koncepta CIM

Tokom proteklih godina koncepcija laboratorijskog CIM-a je usavravana i osavremenjivana
dijelom raunarskim a dijelom softverskim resursima i resursima za spoljnu komunikaciju.
Naalost zbog poznatih problema u posljednjih 10-ak godina osavremenjavanje u pogledu
osnovne mainske opreme nije ostvareno.



Slika 12. Kofiguracija Laboratorijske CIM koncepcije IPM-FTN iz 2000.godine

Aktivnosti koje unutar jednog sistema obuhvata CIM prikazan je na slici.

Proizvodni sistemi II

19



Slika 13. Aktivnosti CIM sistema
Racionalizacijom podataka i njihovim upravljanjem poboljava se informacijski sistem unutar
poduzea, to je veoma bitno za provjeravanje toka procesa i za uzimanje novih zadataka.
Time se ostvaruje mogunost optimiranja tehnolokog toka izrade, to znatno doprinosi
proizvodnosti i fleksibilnosti proizvodnje. Integracija funkcija poduzea, kao poslovnog
sistema, podrazumijeva integraciju svih proizvodnih i neproizvodnih funkcija poduzea. U
informacijskom smislu CIM je integralna obrada informacija i podataka za rjeavanje
tehnikih, tehnolokih, organizacijskih, ekonomskih i trinih zadataka unutar industrijskog
poduzea kako to prikazuje slika na kojoj su prikazane funkcije organiziranja CIM-CIB
sistema od nabave do isporuke.
Proizvodni sistemi II

20




















Slika 14. Potpuno integrisane funkcije u CIM-CIB konceptu
Osnovni cilj integracije je bre prenoenje informacija, bre donoenje odluka, proizvodnja u
pravo vrijeme, fleksibilnost proizvodnje, skraeno vrijeme izrade proizvoda, te mogunosti
povezivanja sa drugim poduzeima i meusobno komuniciranje. CIM-koncept je u stalnom
razvoju i dopunjavanju. to vie strunjaka bude zadiralo u stvarnu problematiku CIM-a,to e
biti vie izmjena i dopuna. Standardizacija pojmova i odreena poopenja doprinijee
sreivanju toga sve kompliciranijeg podruja. Kao rezultat toga se pojavljuju skraenice i
nazivi za novoobuhvaena podruja , a poveava se i irenje uticaja CAQ na cijeli CAE (slika
14). Prema nekim miljenjima, CAQ bi trebao obuhvatiti sve funkcije u CAI. U novije
vrijeme pojavljuju se dopune pojmu CIM, kao ICIM (Intelligent Computer Integrated
Manufacturing), odnosno CIMS (Computer Integrated Manufacturing System), ili ICIMS
(Intelligent Computer Integrated Manufacturing System).

Proizvodni sistemi II

21


Slika 15. Prikaz integrisanog informacijskog proizvodnog sistema


8. Prednosti uvoenja koncepta CIM i oekivanja od njega

Neophodnost uvoenja CIM-a je u tome to pomae kompanijama da dosegnu svoje
konkurentske ciljeve kako bi preivjele u okruenju globalnog trita. Taj koncept
organizacije proizvodnje ima niz prednosti:

Stvaranje interaktivnog sistema koji omoguuje proizvodnim funkcijama da
komuniciraju sa drugim relevantnim jedinicama.
brzo odgovaranje na promjene podataka zbog proizvodne fleksibilnosti
poveana fleksibilnost omoguuje brzo uvoenje novih proizvoda
poboljana tanost i kvaliteta u proizvodnom procesu
poboljana kvaliteta u svim fazama procesa
kontrola protoka podataka izmeu razliitih proizvodnih i drugih jedinica
smanjenje vremena od ideje do poetka proizvodnje, to poboljava konkurentsku
sposobnost
usavreni pripremni i proizvodni protok od narudbe do isporuke
lake i vee mogunosti edukacije svih u lancu informatizacije proizvodnje
Proizvodni sistemi II

22

bri i laki transfer instrukcija za rad obradnih i proizvodnih sistema (zamjena alata
CAM/CNC strojeva kroz raunarsku mreu) smanjuje vrijeme pripreme obradnih
sustava i poveava ukupni stepen iskoristivosti opreme i operatora.




Slika 16. Oekivanja koristi od poduzea uvoenjem CIM koncepta












Proizvodni sistemi II

23

9. Zakljuak

Upotreba fleksibilnih proizvodnih sistema postaje ekonomski opravdana uvoenjem
optimalnih proizvodnih ciklusa, isporukama u tanim terminima, te optimalnim koritenjem
opreme, prostora, zaliha i osoblja. S ciljem obezbjeenja pravilnog toka informacija, alata i
materijala potrebno je elemente fleksibilnog proizvodnog sistema pravilno rasporediti tako da
nema povratnih vodova istih. Skladita omoguavaju planirana odlaganja i materijala ali i
konanog proizvoda. Stoga je neophodno adekvatno projektovati sistem i odrediti prioritete u
poslovanju. Na koncu, poboljanje rada fleksibilnog proizvodnog sistema mogue je
obezbijediti optimalnim postavljanjem parametara svih elemenata navedenog sistema. CIM
koncept omoguava ispunjavanje gore navedenih zahtjeva te se od njega mnogo i oekuje.




















Proizvodni sistemi II

24

LI TERATURA
- Demo Tufeki, Milan Jurkovi : Fleksibilni proizvodni sistemi Tuzla 1999. god.
- Demo Tufeki, Milan Jurkovi : Tehnoloki procesi-projektiranje i modeliranje
- I.Vea, B. Bili: Projektiranje proizvodnih sustava
- Dragutin M. Zlenovi; Projektiranje proizvodnih sistema; Beograd 1987. god.
-Dr. sc. Milan Jurkovi: Reverzibilni ininjering proizvodnih sistema
-Dr. sc. Ratko Gatalo: Fleksibilni tehnoloki sistemi