Masinske Konstrukcije GRAFICKI RAD

SADRAJ
TEKST ZADATKA
KONCEPCIJA IDEJNOG RJEENJA
LISTA GRANINIH USLOVA
TABELARNI PRIKAZ MATRICE IZVRILACA FUNKCIJA
FORMIRANJE VARIJANTNIH RJEENJA
IZBOR OPTIMALNE VARIJANTE
IDEJNO RJEENJE I ZAKLJUAK
POLAZNI PODACI
1
2
3
4
5
6
7
8
PRORAUN ZUPASTOG PARA 1. STEPENA PRENOSA

PRORAUN DIMENZIJA ZUPANIKA 1 i 2
1. OPTEREENJE ZUPASTOG PARA 1-2
2. POMJERANJE PROFILA PREMA DIN 3992
3. GEOMETRIJSKE VELIINE
4. PRORAUN NOSIVOSTI PODNOJA ZUBACA
4.1. FAKTORI OPTEREENJA
4.2. RADNI NAPON U POFNOJU ZUBCA
4.3. KRITINI NAPONI U PODNOJU ZUPCA
4.4. STEPEN SIGURNOSTI PROTIV LOMA ZUPCA
5. PRORAUN NOSIVOSTI NA BOKU ZUBA
5.1. RADNI NAPON BOKA ZUPCA
5.2. KRITINI NAPON BOKA ZUPCA
5.3. STEPEN SIGURNOSTI PROTIV RAZARANJA BOKA ZUPCA
9
9
9
10
11
12
12
13
14
14
15
15
15
16
PRORAUN ZUPASTOG PARA 2. STEPENA PRENOSA

PRORAUN DIMENZIJA ZUPANIKA 3 i 4
6. OPTEREENJE ZUPASTOG PARA 3-4
7. POMJERANJE PROFILA PREMA DIN 3992
8. GEOMETRIJSKE VELIINE
9. PRORAUN NOSIVOSTI PODNOJA ZUBACA
9.1. FAKTORI OPTEREENJA
9.2. RADNI NAPON U PODNOJU ZUPCA
9.3. KRITINI NAPON U PODNOJU ZUPCA
9.4. STEPEN SIGURNOSTI PROTIV LIMA ZUPCA
10. PRORAUN NOSIVOSTI NA BOKU ZUPCA
10.1.
RADNI NAPON BOKA ZUPCA
10.2.
KRITINI NAPON BOKA ZUPCA
10.3.
STEPEN SIGURNOSTI PROTIV RAZARANJA BOKA
17
17
17
18
19
20
20
21
22
22
23
23
23
24
DIMENZIONISANJE VRATILA
11. EMA OPTEREENJA REDUKTORA
12. DIMENZIONISANJE VRATILA I
12.1.
EMA OPTEREENJA VRATILA I
12.2.
INTENZITETI SILA (Ft1, Fa1, Fra)
12.3.
OTPORI OSLONACA
12.4.
NAPADNA OPTEREENJA
12.5.
REZULTUJUI MOMENT SAVIJANJA (M)
12.6.
IDEALNI MOMENT SAVIJANJA
12.7.
IDEALNI NAPON
12.8.
IDEALNI PRENICI VRATILA
12.9.
STVARNI PRENICI I OBLIKOVANJE VRATILA
12.10. DIMENZIONISANJE UZDUNOG KLINA
12.11. IZBOR LEAJA
25
25
26
26
26
27
27
28
28
28
28
28
29
29
13. DIMENZIONISANJE VRATILA II

13.1.
EMA OPTEREENJA VRATILA I I
13.2.
13.3.
OTPORI OSLONACA
13.4.
NAPADNA OPTEREENJA
13.5.
13.6.
13.7.
IDEALNI NAPON
13.8.
13.9.
13.11. IZBOR LEAJA
30
30
30
31
31
32
32
32
32
32
33
33
14. DIMENZIONISANJE VRATILA III

14.1.
EMA OPTEREENJA VRATILA III
14.2.
14.3.
OTPORI OSLONACA
14.4.
NAPADNA OPTEREENJA
14.5.
14.6.
14.7.
IDEALNI NAPON
14.8.
14.9.
14.11. IZBOR LEAJA
34
34
34
35
35
36
36
36
36
36
37
37
Mainski fakultet Banja Luka
Mainske konstrukcije
MAINSKI FAKULTET BANJA LUKA

Studijski program: MEHATRONIKA
Predmet: Mainske konstrucije
Student: Aleksandar Kecman
Tekst zadatka:
Formirati koncepciona rjeenja zupastih prenosnika (reduktora), te
izabrati optimalnu varijantu prenosnika, a zatim izvriti proraun i
dimenzionisanje. Nacrtati radioniki crte prenosnika (reduktora) i njegovih
elemenata.
Prenosnik treba ostvariti ukupni prenosni odnos =
6
. Poloaj
ose ulaznog i ulaznog vratila je paralelan te smijer obrtanja prijemne
spojnice Desni . Snaga pogonskog elektromotoramotora = 10
, a
broj obrtaja = 2400 . Ukupna visina kuita ograniena je na
= 780.
Predmetni nastavnik i asistent:

Dr Milosav Djurdjevic
Mr Milan Tica
KONCEPCIJA IDEJNOG RJEENJA

Tok konstruisanja zadatog reduktora:
1. Formiranje liste graninih uslova,
2. Tabelarni prikaz matrice izvrlaca funkcija (vrste zupcanika, izgleda kuita,
uleitenja itd.),
3. Formiranje varijantnih rjeenja,
4. Izbor optimalne varijante,
5. Izrada idejnog rjesenja reduktora.
Osnovna funkcija zadatog reduktora je da ostvari ukupni prenosni odnos
=6, a elementi prenosnika se dimenzioniu prema maksimalnoj ulaznoj snazi
elektromotora koja iznosi 10 KW i ulaznom broju obrtaja = 2400 .Uz
sve ovo imamo i ogranienje da visina kuita prenosnika ne smije biti vea od 780
[mm] i da je smjer okretanja prvog zupanika desno. Pored navedenog potrebno je
da konstruisani reduktor ima dobra radna , tehnoloka, ekonomska, ergonomska i
druga svojstva.
1.
1.
LISTA GRANINIH USLOVA
Opta funkcija
Redukovanje broja obrtaja

pogonskog el.-motora
Snaga pogonskog motora 10 kW

Broj obrtaja 2400 min-1
Ukuoni prenosni odnos 6
Visina kuita ograniena na 780
mm
2.
Pdoaci vezani za funkciju

reduktora
3.
Radna svojstva
Miran i bezuman rad

Velika pouzdanost
4.
Proizvodno ekonomska
svojstva
to jednostavnija konstrukcija
to vie standardnih dijelova
Izrada ne standardnih dijelova u
vlastitom pogonu
5.
Ergonomska svojstva
Bezbijedno rukovanje
Jednostvna montaa
Laka i jednostavnija konstrukcija
6.
Izgled
Bez posebnih zahtijeva
2. TABELARNI PRIKAZ MATRICE IZVRLACA FUNKCIJA
Dvostepeni
prenosnikkonino
cilindrini
Liveno
viedjelno
Liveno
dvodjelno
Zavareno bez
ojaanja
Zavareno sa
ojaanjima
Uzdunim
klinom
ljebnim
spojem
Profilisanim
oblikom
Presovanim
spojem
ULEITENJA
Dvostepeni
prenosnik cil.
zupanici sa
kosim zupcima.
Jednoredni
Jednoredni
Prstenasto
kuglini
kuglini leaj sa valjkasti
radijalni leaj kosim dodirom dvoredni leaj
sa kosim
dodirom
5.
ZAPTIVANJE
4.
Dvostepeni
prenosnik
cil. zupanici
sa pravim
zupcima.
Gumeni
zaptiva sa
oprugom
Potapanjem
6.
PODMAZIVANJE
3.
SPOJ
ZUPANIKVRATILO
2.
IZVEDBA
KUITA
1.
PRENOS
KRETANJA
IZVRIOCI FUNKCIJA
Prstenasto
valjani
jednoredni leaj
Lavirintsko
zaptivanje
Zaptivanje
zavojnim
ljebom
Punjenim
zaptivaima
Pomou pumpe
Pomou masti
3. FORMIRANJE VARIJANTNIH RJEENJA

IZVRIOCI
1.
2.
3.
4.
1.1.
1.2.
1.3.
2.1.
2.2.
2.3.
2.4.
3.1.
3.2.
3.3.
3.4.
4.1.
4.2.
4.3.
4.4.
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
6.1.
6.2.
6.3.
6.4.
1.
FUNKCIJE
2.
3.
4.
5.
6.
Varijanta1: 1.1 , 2.2 , 3.1 , 4.1 , 5.1 , 6.1
Varijanta2: 1.2 , 2.2 , 3.1 , 4.3 , 5.1 , 6.1
Varijanta3: 1.2 , 2.2 , 3.3 , 4.3 , 5.1 , 6.1
Varijanta4: 1.3 , 2.4 , 3.3 , 4.3 , 5.1 , 6.1

5
4. IZBOR OPTIMALNE VARIJANTE
VARIJANTE
TEHNIKI
KRITERIJI
2.
3.
4.
OCJENA
1.
Tanost i sigurnost prenosa

snage
2.
Sigurnost i pouzdanost
3.
Pogodnost odravanja
4.
Gabaritne mjere
5.
Stepen iskoritenja
17
20
18
15
20
0,68
0,8
0,72
0,6
ZBIR
Tehnika koordinata (X)
EKONOMSKI
1.
1.
Broj i tip zupanik
2.
Broj standardnih dijelova
3.
Broj i sloenost
nestandardnih dijelova
4.
Sloenost kuita
5.
Sloenost montae i
demontae
6.
Potronja maziva
23
23
21
20
25
0,76
0,76
0,7
0,66
ZBIR
Ekonomska koordinata (Y)
Usvajamo varijantu 2 koja ima najveu tehniku i ekonomsku zbirnu ocjenu!
5. IDEJNO RJESENJE I ZAKLJUAK
Sve gore navedeno odnosi se na izbor najbolje varijante za prenos snage. Elektromotor
ima snagu 10 kW a ukupni prenosni odnos koji se ovim reduktorom mora ostvariti ukupni
prenosni odnos 5. Razmatranjem prenosnog odnosa zakljuio sam da je potrebno koristiti
dvostepeni reduktor za prenos, jer jednostepeni reduktor (sa jednim parom cilindrinih
zupanika) ne bi imao dug vjek rada zbog uticaja sila cija bi vrijednost bila veoma velika i
direktno bi se prenosila samo na jedan zupasti par, a korienjm drugog para cilindrinih
zupanika te sile se djele i smanjuju. Zakljuujemo da uvoenjem drugog zupastog para ukupni
odnos se smanjuje i dobija se sinhronizovan rad. Ovakav poloaj zupanih parova je optimalan,
zbog toga to imamo ogranienje visine kuita. Prvi zupasti par e ostvarivati prenosni odnos
i=2, dok e cilindrini ostvariti i=3, i samim tim dobijamo ukupni prenosni odnos i=6 to je
zadano zadatkom. Kuite se izrauje iz dva dijela (godnji i donji) livenjem, a leita se izrauju
buenjem sklopljenog kuita. Otvori na leitima se zatvaraju poklopcima, koji ujedno i priteu
aksijalno radijalni leaj i u njeh se urezuje kanal za zaptivku.
POLAZNI PODACI:
18,5

1. Snaga na pogonskom vratilu:
2400
2. Broj obrtaja motora:

3. Prenosni odnos prvog zupastog para:
u1-2=2
4. Prenosni odnos drugog zupastog para:
u3-4=3
5. Faktor spoljnih dinamikih udara
KA=1,5
6. Kvalitet izrade
IT7
7. Materijal zupanika
18CrNiMo7-6
8. Materijal vratila
E295 konstr. elik
9. Meterijal klinova za vezu zupanik vratilo
E335 konstr. elik
10. Srednja hrapavost bokova i podoja zuba
RzH/RzF = 8/16
11. Stepeni iskoritenja
1-2=0,95 ; 3-4=0,9
12. Radni vijek
Lh=50000 h
Ostale veliine potrebne za proraun usvojiti.
Rad treba da sadri:

1. Polazne podatke i tekst zadatka,
2. Skicu idejnog rjeenja,
3. Proraun dvostepenog reduktora,
4. Sklopni crte reduktora,
5. Radionike crtee elemenata reduktora,
6. Tehniki opis i namjenu reduktora,
7. Sadraj
PRORAUN ZUPASTOG PARA 1. STEPENA PRENOSA REDUKTORA
Dvostepenim zupastim prenosnikom pogonske sanage 18,5 kW, broja obrtaja 2400
treba izvriti redukciju broja obrtaja prenosnim odnosom nuk=6. Redukciju broja obrtaja treba
izvriti sa dva para zupanika sa kosim zupcima. Odabrano je da u prvom stepenu redukcije
modul bude = 3 i prenosni odnos iI = 2, = 20, zubi cementirani i kaljeni, kvaliteta 7.
Budui da motor od 18,5 kW ima prenik vratila = 42 , dio vratila na koji se postavlja
zupanik 1 bie priblino jednak izlaznom vratilu motora.

= 2 42 = 84
# %&'(
+,%&'-.
" $
=
= 26,3
)*
Usvajamo " = 27
"- = " = 2 27 = 54
Proraun dimenzija zupanika 1 i 2 prvog zpastog para prenosnika:

1. Optereenje zupastog para 1-2
1.1. Prenosni odnos zupastog para z1 - z2
"- 54
1- = =
=2
" 27
1.2. Snaga na zupaniku z1

2- = 3 = 18,5
= 18500

1.3. Broj obrtaja na zuaniku z2

= 2400 = 40 4
1.4. Dinamika izdrljivost bokova i podnoja zuba (P-33-20)

9
9
5637) = 480 8)):; ; 5<37) = 1400 8)):;
2. Pomjeranje profila prema DIN 3992
2.1. Nulto osno ratojanje

>" + "- @ 3 >27 + 54@
=# =
=
= 129,297
2 cos
2 cos 20
Usvaja se standardna vrijednost osnog rastojanja (P13-1)
= = 130
2.2. Ugao nagiba profila alata
HIJ
HI-.
EFGH = %&'(* = %&'-. = 0,38732
GH = =KL EF GH = =KL EF 0,38732 = 21,172

R
MGH = tan GH GH = tan 21,172
21,172 = 0,01779122
180
2.3. Ugao dodirnice

cos GSH =
)* >2$ T2: @ UVW JX

-YUVW (
/>-ZT[,@ UVW -,Z-

-/.UVW -.
GSH = 21,957
\ GSH = tan GSH GSH = tan 21,957
= 0,92746
+.
21,957 = 0,01993155
2.4. Koeficijenti pomjeranja profila

2 T2
^ + ^- = $ : >MGSH MGH @ =0,24
-_`a J*
2.5. Broj zuba u normalnom pesjeku

tan b = tan cos GH = tan 20 cos 21,172 = 0,339402
b = 18,75
"
27
" =
=
= 31,80
/
/
cos b cos 18,75
"54
"- =
=
= 63,60
/
/
cos b cos 18,75
c Tc
.,-,
Izbor pomjeranja profila prema (P33-26), za ^) = $ : =
= 0,12 ;
-
") = $ : = = 40,5 , dobija se:

^ = 0,22 ; ^- = 0,06
2 T2
+
10
3. Geometrijske veliine
3.1. Modul u eonoj ravni

3
H =
=
= 3,1925
Ld4 Ld420
3.2. Podioni prenici zupanika

= H " = 3,1925 27 = 86,198
- = H "- = 3,1925 54 = 172,397
3.3. Prenici osnovnih krunica

b = Ld4GH = 86,198 Ld421,172 = 80,380
b- = - Ld4GH = 172,397 Ld421,172 = 160,760
3.4. Prenici kinematskih krunica

2= " 2 130 27
S =
=
= 86,66
" + "27 + 54
S- = 1 S = 2 86,66 = 173,33
3.5. Prenici tjemenih krunica
Y = 2= e- 2L = 2 130 165,257 2 0,75 = 93,243
Y- = 2= e 2L = 2 130 80,018 2 0,75 = 178,482
L = 0,25 = 0,25 3 = 0,75
3.6. Prenici podnonih krunica
e = + 2 ^ 2ef
ef = 1,25 = 1,25 3 = 3,75
e = + 2 ^ 2ef = 86,198 + 2 0,22 3 2 3,75 = 80,018

e- = - + 2 ^- 2ef = 172,397 + 2 0,06 3 2 3,75 = 165,257
3.7. Podioni korak

gH = H R = 3,1925 R = 10,0295
3.8. Osnovni (spreni) korak

ghH = gbH = gH Ld4GH = 10,0295 Ld421,172 = 9,3525
3.9. Debljina zupca na podionoj krunici
4H = H i + 2 ^ EFG j = 5,526

]
4H = H i + 2 ^- EFG j = 5,1542

-
3.10.
irina zupanika (P33-25)

k = l = 20 3 = 60
=20 za rezano ili brueno ozubljenje i za dobro leitenje u kuitu prenosnika.
11
3.11.
Stepen sprezanja u normalnom presjeku

mJ =
"
Y Y- nop q 1 + 1 op q 1 tan GS >1 + 1@r
2R
b
b-
27
93,243 178,482 o
o
mJ =
n p
q 1+2 p
q 1 tan 21,957 >2 + 1@r
2R
80,38
160,76
mJ = 1,48
3.12.
3.13.
Stepen sprezanja bonih linija

k EF k 4 60 sin 20
=
=
= 2,177
m( =
gH
R
3R
Ukupni stvarni stepen sprezanja bokova
mt = mJ + m( = 1,48 + 2,177 = 3,652
4. Proraun nosivosti po kriterijumu nosivosti podnoja zubaca

4.1. Faktori optereenja
4.1.1. Faktor radnih uslova (P13-11)
uv = 1,5
4.1.2. Faktor unutranjih dinamikih sila, za zupanike sa kosim zupcima sa m( 1

uw = uw( = 1 + i
xy b
6X xz
+ 0,0087j
uw = 1 + iZ.Z,|,[ + 0,0087j
-/,|}.
2$ X
..
-Z.,+/
..
:
T:
{T-:
-:
uw = 2,5
Obrtni moment na zupcaniku z1

18500
=
=
= 73,6092 = 73609,2
~ =
2 R 2 R 40
Obimna sila na porionom cilindru
2~ 2 73609,2
H =
=
= 1707,9

86,198
Obimna brzina
R 2400 0,086198 R

MH =
=
= 10,83 8 ;
60
60
4
Provjera radnog podruja broja obrtaja
MH "/
110,83 27
4

o
=
o
= 2,615
10
100
1+1
100
1+4
4
4
12
Jedinina obimna sila

H uv 1707,9 1,5
=
= 22,7
k
60

Konstanta Kf
ue = 23,9 iz (P33-1)
4.1.3. Faktor raspodjele optereenja na parove zubaca (P33-6)

u6J = 1,2 ; u<J = 1,5
4.1.4. Faktor raspodjele optereenja du dodirne linije
u6( 1 + u( 1 S f 3
u6( 1 + >1,6 1@ 1,6 1 1,3

u6( 2,25
u( = 1,16 - psnovni faktor raspodjele optereenja (P33-4)
S = 1,60 - (P33-5)
f = 1 "= /
3 = 1,3 za nesimetrian poloaj zupanika
u<( 2,4
4.2. Radni napon u podnoju zuba >@
56 = 6Y Y (
56 = 2,35 1,8 0,76 0,64

56 = 197,66 8
)) :
Z.Z,|
}./
H
u u u u
k v w 6J 6(
1,5 2,5 1,2 2,25
4.2.1. Faktor oblika boka zupca (P33-14)

6Y = 2,35
4.2.2. Faktor koncentracije napona (P33-15)

Y = 1,8
4.2.3. Faktor stepena sprezanja
.,Z[
.,Z[
= 0,25 + = 0,25 + ,,+ = 0,76
4.2.4. Faktor kosih zuba

(
( = 1 m(
= 1 2,177
-.
-.
-.
= 0,64
13
4.3. Kritini napon u podnoju zupca > @
56 = 5637) 9 h3 h3
56 = 480 1,2 1,1 0,9 0,8 1

9
56 = 456,2 8 :;
))
4.3.1. Faktor koncentracije napona zupanika modela (P33-15)

= 1,2
4.3.2. Faktor radnog vijeka (P33-16)
9 = 1,1
4.3.3. Faktor uticaja razlike hrapavosti zubaca u odnosu na zupanik model (P33-17)
h3 = 0,9
4.3.4. Faktor korekcije s obzirom na razliku osjetljivosti na koncentraciju napona
h3 = 0,8
4.3.5. Faktor veliine presjeka podnoja zuba (P33-19)

= 1
4.4. Stepen sigurnosti protiv loma zupca u podnoju
6 =
56
456,2
=
= 2,3
56
197,66
6 = >1,25 2,5@
14
5. Proraun nosivosti na boku zuba
5.1. Radni napon boka zupca
H 1 + 1
5< = < ( o
uv uw u<J u<(
1
k
5< = 2,32 189,8 0,48 0,97 1 o
5< = 530,2
-
1707,9
2+1
1,5 2,5 1,5 2,4

86,198 60
2
5.1.1. Faktor oblika zupca
2 cos b
2 cos 18,75
< = o =o = 2,32
cos GH tan GSH
cos 21,172 tan 21,975
5.1.2. Faktor elastinosti materijala (P33-7)
= 189,8

m(
4 mJ
4 1,48
2,177
= o
1 m( + = o
>1 2,177@ +
= 0,48
3
mJ
3
1,48
5.1.4. Faktor kosih zubaca

( = cos = cos 20 = 0,97
5.1.5. Faktor jednostruke sprege

= 1
5.2. Kritini napon boka zupca
5< = 5<37) 9
5< = 1400 0,86 0,92 1,05 1,02 1 1
5< = 1186,4
-
15

Broj obrtaja u radonm vijeku zupanika z3:
2 = 60 = 2400 50000 60 = 7,2 10|
9 = 0,86
5.2.2. Faktor podmazivanja (P33-9)
= 1,05
5.2.3. Faktor obimne brzine (P33-10)

= 1,02
5.2.4. Faktor hrapavosti (P33-11)

= 0,92
5.2.5. Faktor razlike tvrdoe

= 1
5.2.6. Faktor veliine presjeka (P33-12)

= 1
5.3. Stepen sigurnosti protiv razaranja boka zubca
< =
5< 1186,4
=
= 2,24
5<
530,2
< = >1,25 2,5@
16
PRORAUN ZUPASTOG PARA 2. STEPENA PRENOSA REDUKTORA

Odabrano je da u drugom stepenu redukcije modul bude = 6 i prenosni odnos iII = 3,
= 20, zubi cementirani i kaljeni, kvaliteta 7. Budui da je priblian prenik vratila II

dII = 60mm:
/ 2 = 2 60 = 120

# %&'(
-.%&'-.
"/
=
= 18,79
)*
Usvajamo "/ = 20
", = " = 3 20 = 60
Proraun dimenzija zupanika 3 i 4 drugog zpastog para prenosnika:

6. Optereenje zupastog para 3-4
6.1. Prenosni odnos zupastog para z3 z4
"/ 60
1/, = =
=3
", 20
6.2. Snaga na zupaniku z3

2/ = 3 1- - = 18,5 2 0,95 = 35,15
= 35150

6.3. Broj obrtaja na zuaniku z3

3
2400
/ =
=
= 1200 = 20 4
12
6.4. Dinamika izdrljivost bokova i podnoja zuba (P33-20)

Za material zupanika 18CrNiMo7-6:
5637) = 480 8
)):
; 5<37) = 1400 8
17
)):
7. Pomjeranje profila prema DIN 3992
7.1. Nulto osno ratojanje

>"/ + ", @ 6 >20 + 60@
=# =
=
= 255,402
2 cos
2 cos 20
Usvaja se standardna vrijednost osnog rastojanja (P13-1)
= = 256
7.2. Ugao nagiba profila alata
HIJ
HI-.
EFGH = %&'(* = %&'-. = 0,38732
GH = =KL EF GH = =KL EF 0,38732 = 21,172

R
MGH = tan GH GH = tan 21,172
21,172 = 0,01779122
180
7.3. Ugao dodirnice

cos GSH =
)* >2 T2 @ UVW JX
-YUVW (
}>-.T}.@ UVW -,Z-

--[}UVW -.
GSH = 21,515
\ GSH = tan GSH GSH = tan 21,515
= 0,93032
+.
7.4. Koeficijenti pomjeranja profila

"/ + ",
>MGSH MGH @ = 0,1
^/ + ^, =
2 tan G
21,515 = 0,01870533
7.5. Broj zuba u normalnom pesjeku

tan b = tan cos GH = tan 20 cos 21,172 = 0,339402
b = 18,75
"/
20
"/ =
=
= 23,55
/
/
cos b cos 18,75
",
60
=
= 70,66
", =
/
/
cos b cos 18,75
c Tc
.,
Izbor pomjeranja profila prema (P33-26), za ^) = - = - = 0,05 ;
") = =
^/ = 0,2 ;
2 T2
+.
-
= 40 , dobija se:
^, = 0,08
18
8. Geometrijske veliine
8.1. Modul u eonoj ravni

6
H =
=
= 6,385
Ld4 Ld420
8.2. Podioni prenici zupanika

/ = H "/ = 6,385 20 = 127,7
, = H ", = 6,385 60 = 383,1
8.3. Prenici osnovnih krunica

b/ = / Ld4GH = 127,7 Ld421,172 = 119,08
b, = , Ld4GH = 383,1 Ld421,172 = 357,24
8.4. Prenici kinematskih krunica

2= "/ 2 256 20
=
= 128
S/ =
"/ + ",
20 + 60
S, = 1/, S/ = 3 128 = 384
8.5. Prenici tjemenih krunica
Y/ = 2= e, 2L = 2 256 367,14 2 1,5 = 141,86
Y, = 2= e/ 2L = 2 256 114,7 2 1,5 = 394,3
L = 0,25 = 0,25 6 = 1,5
8.6. Prenici podnonih krunica
e = + 2 ^ 2ef
ef = 1,25 = 1,25 6 = 7,5
e/ = / + 2 ^/ 2ef = 127,3 + 2 0,2 6 2 7,5 = 114,7

e, = , + 2 ^, 2ef = 383,1 + 2 >0,08@ 6 2 7,5 = 367,14
8.7. Podioni korak

gH = H R = 6,385 R = 20,059
8.8. Osnovni (spreni) korak

ghH = gbH = gH Ld4GH = 10,0295 Ld421,172 = 18,705
8.9. Debljina zupca na podionoj krunici
4H/ = H i - + 2 ^/ EFG j = 10,2983

]
4H, = H i + 2 ^, EFG j = 9,0754

]
-
8.10.
irina zupanika (P33-25)

k = l = 15 6 = 90
=1520 za rezano ili brueno ozubljenje i za dobro leitenje u kuitu
prenosnika.
19
8.11.
Stepen sprezanja u normalnom presjeku

mJ =
"/
Y/ Y, nop q 1 + 1 op q 1 tan GS >1/, + 1@r
2R
b/
b,
20
141,86 394,3 o
o
mJ =
n p
q 1+2 p
q 1 tan 21,515 >3 + 1@r
2R
119,08
357,24
mJ = 0,2
8.12.
8.13.
Stepen sprezanja bonih linija

k EF k 4 90 sin 20
=
=
= 3,266
m( =
gH
R
3R
Ukupni stvarni stepen sprezanja bokova
mt = mJ + m( = 0,02 + 3,266 = 3,286
9. Proraun nosivosti po kriterijumu nosivosti podnoja zubaca

9.1. Faktori optereenja
9.1.1. Faktor radnih uslova (P13-11)
uv = 1,5
9.1.2. Faktor unutranjih dinamikih sila, za zupanike sa kosim zupcima sa m( 1

uw = uw( = 1 + i
xy b
6X xz
+ 0,0087j
uw = 1 + i,/+.,+,[ + 0,0087j
-/,||.
2 X
..
-.+,...
T:
{T|
|
:
uw = 1,51

35150
~/ =
=
=
= 279,7148 = 279714,8
/ 2 R / 2 R 20
2~/ 2 279714,8
H/ =
=
= 4380,8
/
127,7
Obimna brzina
/ / R 1200 0,1277 R

MH/ =
=
= 8,02 8 ;
60
60
4
Provjera radnog podruja broja obrtaja
MH "/
18,02 20
9

o
=
o
= 1,52
10
100
1+1
100
1+9
4
4
20
Jedinina obimna sila

H/ uv 4380,8 1,5
=
= 109,52
k
60

Konstanta Kf
ue = 23,9 iz (P33-1)
9.1.3. Faktor raspodjele optereenja na parove zubaca (P33-6)

u6J = 1,25 ; u<J = 1,4
9.1.4. Faktor raspodjele optereenja du dodirne linije
u6( 1 + u( 1 S f 3
u6( 1 + >1,16 1@ 1,45 1 1,3

u6( 1,3
u( = 1,16 - osnovni faktor raspodjele optereenja (P33-4)
S = 1,45 - (P33-5)
f = 1 "= /
3 = 1,3 za nesimetrian poloaj zupanika
u<( 1,4
9.2. Radni napon u podnoju zuba >@
56 = 6Y Y (
56 = 2,55 1,72 4 0,45

56 = 235,75 8
)) :
,/+.,+
|.}
H
u u u u
k v w 6J 6(
1,5 1,51 1,25 1,3
9.2.1. Faktor oblika boka zupca (P33-14)

6Y = 2,55
9.2.2. Faktor koncentracije napona (P33-15)

Y = 1,72
.,Z[
.,Z[
= 0,25 + = 0,25 + .,.- = 4,0
9.2.4. Faktor kosih zuba

(
( = 1 m(
= 1 3,266
-.
-.
-.
= 0,45
21
9.3. Kritini napon u podnoju zupca > @
56 = 5637) 9 h3 h3
56 = 480 1,6 0,85 0,955 0,9 0,98

9
56 = 550,0 8 :;
))
9.3.1. Faktor koncentracije napona zupanika modela (P33-15)

= 1,6
9 = 0,85
9.3.3. Faktor uticaja razlike hrapavosti zubaca u odnosu na zupanik model (P33-17)
h3 = 0,955
9.3.4. Faktor korekcije s obzirom na razliku osjetljivosti na koncentraciju napona

h3 = 0,9
9.3.5. Faktor veliine presjeka podnoja zuba (P33-19)
= 0,98
9.4. Stepen sigurnosti protiv loma zupca u podnoju

6 =
56
550,0
=
= 2,33
56
235,75
6 = >1,25 2,5@
22
10. PRORAUN NOSIVOSTI NA BOKU ZUBA
10.1.
Radni napon boka zupca

5< = < ( o
H 1 + 1
uv uw u<J u<(
1
/ k
4380,8 3 + 1
5< = 2,35 189,8 1,4 0,97 1 o
1,5 1,51 1,4 1,4

127,7 90
3
5< = 909,8
-
10.1.1. Faktor oblika zupca
2 cos b
2 cos 18,75
< = o =o = 2,35
cos GH tan GSH
cos 21,172 tan 21,515
10.1.2. Faktor elastinosti materijala (P33-7)
= 189,8


0,75
0,75
= 0,25 +
= 0,25 +
= 1,4
mJ
0,2
10.1.4. Faktor kosih zubaca

( = cos = cos 20 = 0,97
10.1.5. Faktor jednostruke sprege
= 1
10.2.
Kritini napon boka zupca

5< = 5<37) 9
5< = 1400 0,85 0,95 1,2 1,02 1 1
5< = 1383,8

23
Broj obrtaja u radonm vijeku zupanika z3:

2/ = / 60 = 1200 50000 60 = 3,6 10|
9 = 0,85
10.2.2. Faktor podmazivanja (P33-9)

= 1,2
10.2.3. Faktor obimne brzine (P33-10)

= 1,02
10.2.4. Faktor hrapavosti (P33-11)

= 0,95
10.2.5. Faktor razlike tvrdoe

= 1
10.2.6. Faktor veliine presjeka (P33-12)

= 1
10.3.
< =
Stepen sigurnosti protiv razaranja boka zubca
5< 1383,8
=
= 1,52
5<
909,8
< = >1,25 2,5@
24
DIMENZIONISANJE VRATILA
11. ema optereenja reduktora
25
12. Dimenzionisanje vratila I
12.1.
ema optereenja vratila I
12.2.
Intenziteti sila (Ft1, Fa1, Fra)

Obimna sila

18500
~ =
=
=
= 73,6092 = 73609,2
2 R 2 R 40
2~ 2 73609,2
H =
=

86,198
H = 1707,9
Radijalna sila
= H tan GS = 1707,9 tan 21,957 = 688,55
= 688,55
Aksijalna sila
Y = H tan S = 1707,9 0,36595 = 625,0

UVW JX
UVW -,Z-
tan S = tan
= tan 20
= 0,36595
UVW JX
UVW -,|[Z
Y = 625,0
26
12.3.
Otpori oslonaca
c = 0 ; v + = 0
v = 688,55

80 = 0
2
86,198
688,55 200 200 688,55
80 = 0
2
= 0 ; v 200
280 = 688,55 200 688,55
= 385,8
v = 302,7
86,198
2
= 0 ; Y = v +
v = =
Y 625
=
= 312,5
2
2
= 0 ; H v = 0
v = H
= 0 ; v 200 80 = 0
H 200 200 80 = 0
H 200 1707,9 200
=
=
= 1220,0
280
280
v = H 2- = 1707,9 1220,0 = 488,0
12.4.
Napadna opteeenja
Transferzalna sila (FT)
= {H - + - = 1707,9- + 688,55-
= 1841,5
Aksijalna sila (FA)
v = Y = 625,0
Moment savijanja oko x-ose (MX)
= v 200 = 488,0 200 = 97600
= 97600
27
Moment savijanja oko z-ose (MZ)

= v 200 = 307,2 200
= 61440
Moment uvijanja (Tt)

~H = H

86,198
= 1707,9
2
2
~H = 73609,0
12.5.
12.6.
Rezultujui moment savijanja (M)
= c- + 2- = 97600- + 61440-
= 115328,4
Idealni moment savijanja (Mi)

7 =
o-
5>@
245
+
~H = o115328,4- + p
73609,0q
2 H>.@
2 205
-
12.7.
7 = 123432,0
Idealni napon
12.8.
Idealni prenici vratila (di)
57 =
57 =
7
7
=
7 R 7 /
32
7
5#&2
32 123432
32 7
7 = o
=o
= 27,82
R 5#&2
R 58,33
5>@
245
5#&2 =
=
= 58,33
uv
1,5 2,8
-
12.9.
Stvarni prenici vratila (d) i oblikovanje vratila

= 7 + 2 E
= 27,82 + 2 5 = 37,82
Usvajamo prenik vratila na mjestu spoja sa zupanikom

= 40
28
12.10.
Dimenzionisanje uzdunog klina

Za idealni prenik di > 22mm usvajamo uzduni klin bez nagiba
sa dimenzijama: k = 10 ; = 8 ; E = 5 ;
E- = 3,3
2 ~H 2 73609
=
= 5291,8
7
27,82
5>@ 290
5x#&2 =
=
= 103,6
2,8
x =
5291,8
x
=
= 66,2 5x#&2 = 103,6
k
10 8
Napon na smicanje klina zadovoljava!
12.11.
Izbor leaja
Potrebna dinamika mo noenja leaja
3600

> @gdEK. = o
10}
3600 40 50000
> @gdEK. = 1841,5 o
= 19,30
10}
Usvajamo kuglini jednoredni leaj sa kosim dodirom 72 06 sa
dimenzijama: = 30 ; = 62 ; = 16 ; K =
1,0 ; = 20,4 ; . = 13,4
29
13. Dimenzionisanje vratila II
13.1.
ema optereenja vratila II
13.2.

Obimna sila
Obrtni moment na zupcanicima 2 i 3

~- = ~/ = ~ - 1- = 73609,2 0,95 2 = 139857,5
Obimne sila na porionim cilindrima
H- = H = 1707,9
2 ~/ 2 139857,5
H/ =
=
/
127,7
H/ = 2190,4
Radijalna sila
- = = 688,55
/ = H/ tan GS = 2190,4 tan 21,515

/ = 863,5
30
Aksijalna sila
Y- = Y = 625,0
UVW JX
UVW -,Z-
tan S = tan
= tan 20
= 0,36481
UVW JX
13.3.
UVW -,[[
Y/ = H/ tan S = 2190,4 0,36481

Y/ = 800,0
Otpori oslonaca
c = 0 ; - / + v = 0
v = 688,55 + 863,5 + = 175 +

/
= 0 ; v 200 / 105 Y/ Y- + 80 = 0
2
2
127,7
172,397
280 = 863,5 105 + 800
+ 625
175 200
2
2
= 573,65
v = 748,65
= 0 ; Y/ Y- = v +
v = =
Y/ Y- 175
=
= 87,5
2
2
= 0 ; H- H/ + v + = 0
v = H- + H/ = 3898,9
= 0 ; v 200 H/ 105 80 = 0
3898,9 200 200 H/ 105 80 = 0

3898,9 200 H/ 105 1707,9 200
=
=
= 1963,5
280
280
v = 9898,9 1963,5 = 1935,4
13.4.
Napadna opteeenja
= {H- - + - - + H/ - + / - =
= 1707,9- + 688,55- + 2190,4- + 863,5-
= 2989,0
31
Aksijalna sila (FA)

v = Y/ Y- = 175,0
= v 95 = 1935,4 90
= 174186
= v 95 = 748,65 95
= 71121,75

~H = H/
/
127,7
172,4
+ H-
= 2190,4
+ 1707,9
2
2
2
2
~H = 7364,0
13.5.
13.6.
= c- + 2- = 174186- + 71121,75-
= 188146,4

7 =
o-
5>@
245
+
~H = o188146,4- + p
7364,0q
2 H>.@
2 205
-
13.7.
7 = 188197,85
Idealni napon
13.8.
57 =
57 =
7
7
=
7 R 7 /
32
7
5#&2
32 188197,85
32 7
7 = o
=o
= 32,031
R 5#&2
R 58,33
5>@
245
5#&2 =
=
= 58,33
uv
1,5 2,8
-
13.9.

= 7 + 2 E
= 32,031 + 2 5 = 42,031
32

= 45
13.10.

E- = 3,3
2 ~H 2 7364
=
= 459,8
32,031
7
5>@ 290
5x#&2 =
=
= 103,6
2,8

x =
x
459,8
=
= 4,8 5x#&2 = 103,6
k 12 8
13.11.
Izbor leaja
3600

> @gdEK. = o
}
10
3600 20 50000
> @gdEK. = 2989,0 o
= 45,8
10}
Usvajamo kuglini dvoredni leaj sa kosim dodirom 32 08 sa
dimenzijama: = 40 ; = 80 ; = 30,2 ;
K = 1,1 ; = 48,0 ; . = 36,5
33
14. Dimenzionisanje vratila III
14.1.
ema optereenja vratila III
14.2.

Obimna sila
Obrtni moment na zupcanicima 2 i 3

~, = ~/ /, 1/, = 139857,5 0,9 3 = 377615,25
Obimne sila na porionim cilindrima
2 ~, 2 377615,25
H, =
=
,
383,1
H, = 1971,36
Radijalna sila
, = H, tan GS = 1971,36 tan 21,515

, = 777,2
Aksijalna sila
tan S = tan
UVW JX
UVW JX
= tan 20
UVW -,Z-
UVW -,[[
Y, = H, tan S = 1971,36 0,36481

Y, = 719,2
34
= 0,36481
14.3.
Otpori oslonaca
c = 0 ; , v = 0
v = 777,2
,
+ 185 = 0
2
383,1
280 = 777,2 95 + 719,2
2
= 755,7
v = 21,5
= 0 ; v 95 Y,
= 0 ; Y, = v +
Y, 719,2
v = =
=
= 359,6
2
2
= 0 ; H, v = 0
v = H, = 1971,36
= 0 ; v 95 + 80 = 0
175 = 1971,36 95
= 1070,2
v = 901,2
14.4.
Napadna opteeenja
= {H, - + , - = 1971,36- + 777,2-
= 2119,0
Aksijalna sila (FA)

v = Y, = 719,2

= v 95 = 901,2 95
= 85614

= v 95 = 21,5 95
= 2042,5
35
~H = H,
,
383,1
= 1971,36
2
2
~H = 377614,0
14.5.
14.6.
= c- + 2- = {85614 + 2042,5-
= 85638,36

7 =
o-
5>@
245
o
+
~ = 85638,36 + p
377614,0q
2 H>.@ H
2 205
-
14.7.
7 = 241351,76
Idealni napon
14.8.
57 =
57 =
7
7
=
7 R 7 /
32
7
5#&2
32 241351,76
32 7
7 = o
=o
= 34,8
R 5#&2
R 58,33
5>@
245
5#&2 =
=
= 58,33
uv
1,5 2,8
-
14.9.

= 7 + 2 E
= 34,8 + 2 5 = 44,8

= 50
36
14.10.

E- = 3,3
x =
2 ~H 2 377614,0
=
= 21702,0
7
34,8
5x#&2 =
5>@ 290
=
= 103,6
2,8
-
21702,0
x
=
= 20,09 5x#&2 = 103,6
12 90
k k2,
14.11.
Izbor leaja
3600
> @gdEK. = o
10}
3600 6,66 50000

> @gdEK. = 2119,0 o
= 10,6
10}
Usvajamo kuglini dvoredni leaj sa kosim dodirom 32 08 sa
dimenzijama: = 40 ; = 80 ; = 30,2 ;
K = 1,1 ; = 48,0 ; . = 36,5
37

Masinske Konstrukcije GRAFICKI RAD

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Masinske Konstrukcije GRAFICKI RAD

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SADRAJ

PRORAUN ZUPASTOG PARA 1. STEPENA PRENOSA

PRORAUN ZUPASTOG PARA 2. STEPENA PRENOSA

13. DIMENZIONISANJE VRATILA II

14. DIMENZIONISANJE VRATILA III

Mainski fakultet Banja Luka

MAINSKI FAKULTET BANJA LUKA

Student: Aleksandar Kecman

Predmetni nastavnik i asistent:

Mainski fakultet Banja Luka

KONCEPCIJA IDEJNOG RJEENJA

Mainski fakultet Banja Luka

LISTA GRANINIH USLOVA

Redukovanje broja obrtaja

Snaga pogonskog motora 10 kW

Pdoaci vezani za funkciju

Miran i bezuman rad

Bez posebnih zahtijeva

Mainski fakultet Banja Luka

2. TABELARNI PRIKAZ MATRICE IZVRLACA FUNKCIJA

Mainski fakultet Banja Luka

3. FORMIRANJE VARIJANTNIH RJEENJA

Varijanta1: 1.1 , 2.2 , 3.1 , 4.1 , 5.1 , 6.1

Varijanta2: 1.2 , 2.2 , 3.1 , 4.3 , 5.1 , 6.1

Varijanta3: 1.2 , 2.2 , 3.3 , 4.3 , 5.1 , 6.1

Varijanta4: 1.3 , 2.4 , 3.3 , 4.3 , 5.1 , 6.1

Mainski fakultet Banja Luka

Tanost i sigurnost prenosa

Broj i tip zupanik

Broj standardnih dijelova

Usvajamo varijantu 2 koja ima najveu tehniku i ekonomsku zbirnu ocjenu!

Mainski fakultet Banja Luka

Mainski fakultet Banja Luka

1. Snaga na pogonskom vratilu:

2. Broj obrtaja motora:

4. Prenosni odnos drugog zupastog para:

5. Faktor spoljnih dinamikih udara

E295 konstr. elik

9. Meterijal klinova za vezu zupanik vratilo

E335 konstr. elik

10. Srednja hrapavost bokova i podoja zuba

11. Stepeni iskoritenja

12. Radni vijek

Ostale veliine potrebne za proraun usvojiti.

Rad treba da sadri:

Mainski fakultet Banja Luka

PRORAUN ZUPASTOG PARA 1. STEPENA PRENOSA REDUKTORA

modul bude  = 3 i prenosni odnos iI = 2,  = 20, zubi cementirani i kaljeni, kvaliteta 7.

zupanik 1 bie priblino jednak izlaznom vratilu motora.

Proraun dimenzija zupanika 1 i 2 prvog zpastog para prenosnika:

1.2. Snaga na zupaniku z1

1.3. Broj obrtaja na zuaniku z2

1.4. Dinamika izdrljivost bokova i podnoja zuba (P-33-20)

Mainski fakultet Banja Luka

2.1. Nulto osno ratojanje

GH = =KL EF GH = =KL EF 0,38732 = 21,172

2.3. Ugao dodirnice

)* >2$ T2: @ UVW JX

/>-ZT[,@ UVW -,Z-

2.4. Koeficijenti pomjeranja profila

2.5. Broj zuba u normalnom pesjeku

") = $ : = = 40,5 , dobija se:

Mainski fakultet Banja Luka

modul bude = 3 i prenosni odnos iI = 2, = 20, zubi cementirani i kaljeni, kvaliteta 7.

/>-ZT[,@ UVW -,Z-

e = + 2 ^ 2ef = 86,198 + 2 0,22 3 2 3,75 = 80,018

4H = H i + 2 ^ EFG j = 5,526

4H = H i + 2 ^- EFG j = 5,1542

56 = 5637) 9 h3 h3

56 = 480 1,2 1,1 0,9 0,8 1

5< = 1400 0,86 0,92 1,05 1,02 1 1

= 20, zubi cementirani i kaljeni, kvaliteta 7. Budui da je priblian prenik vratila II

/ 2 = 2 60 = 120

}>-.T}.@ UVW -,Z-

e/ = / + 2 ^/ 2ef = 127,3 + 2 0,2 6 2 7,5 = 114,7

4H/ = H i - + 2 ^/ EFG j = 10,2983

4H, = H i + 2 ^, EFG j = 9,0754