III CKN 1075/98 [poświadczenie nieprawdy a wznowienie postępowania]

Postanowienie

z dnia 5 lutego 1999 r.

Sąd Najwyższy

III CKN 1075/98

Poświadczenie nieprawdy w dokumencie, użytym później przez stronę jako

środek dowodowy, nie jest podstawą wznowienia postępowania, wymienioną w art.
403 § 1 pkt 2 k.p.c.
OSNC 1999/7-8/138, Biul.SN 1999/6/6
36459
Dz.U.1964.43.296: art. 403 § 1

Skład orzekający

Przewodniczący: sędzia SN K. Kołakowski.

Sędziowie SN: F. Barczewska, S. Dąbrowski (sprawozdawca).

Sentencja

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 5 lutego 1999

r. sprawy ze skargi Gminy G.Ś. przeciwko "H.(...)-W.(...)" - Spółka z o.o. o wznowienie
postępowania, na skutek kasacji skarżącej od postanowienia Sądu Apelacyjnego we
Wrocławiu z dnia 30 kwietnia 1998 r. sygn. akt (...)
postanowił oddalić kasację.

Uzasadnienie faktyczne

Sąd Wojewódzki w Jeleniej Górze wyrokiem zaocznym z dnia 15 listopada 1995

r. zasądził od pozwanej Gminy G.Ś. na rzecz powódki "H.(...)-W.(...)" - Spółki z o.o. w
W. kwotę 7.4018,35 zł z tytułu wynagrodzenia za budowę oczyszczalni ścieków z
ustawowymi odsetkami i koszty procesu. Po ponownym rozpoznaniu sprawy na
skutek sprzeciwu pozwanej Sąd Wojewódzki wyrokiem z dnia 16 grudnia 1997 r.
utrzymał w mocy w całości wyrok zaoczny. Wyrok uprawomocnił się bez
zaskarżenia.
W dniu 18 lutego 1998 r. pozwana złożyła wniosek o wznowienie postępowania

System Informacji Prawnej Lex (Lex dla Sędziego i Prokuratora) 43/2009

 III CKN 1075/98 [poświadczenie nieprawdy a wznowienie postępowania]

na podstawie art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c., zarzucając oparcie rozstrzygnięcia na

podrobionym dokumencie. W uzasadnieniu powołała się na uzasadnienia
postanowień o umorzeniu postępowania karnego, z których miało wynikać, że w
dokumentach służących rozliczeniu inwestycji wpisywano faktycznie niewykonane
prace. W rezultacie na podstawie stwierdzających nieprawdę dokumentów
zasądzono od pozwanej nienależne wynagrodzenie.
Sąd Wojewódzki postanowieniem z dnia 18 marca 1998 r. odrzucił skargę. Sąd
ten stwierdził, że skarga nie opiera się na ustawowej podstawie wznowienia z dwóch
przyczyn. Po pierwsze, w art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. mowa jest o wydaniu wyroku
opartego na dokumencie podrobionym lub przerobionym, gdy tymczasem pozwana
uzasadnia podstawę skargi istnieniem dokumentów zawierających poświadczenie
nieprawdy (tzw. fałsz intelektualny). Po drugie, zarzut sfałszowania dokumentów
uzasadniających podstawę faktyczną powództwa został uprzednio zgłoszony przez
pozwaną w sprzeciwie od wyroku zaocznego. Podstawą orzeczenia utrzymującego w
mocy wyrok zaoczny było ustalenie braku związku przyczynowego między istnieniem
takich dokumentów a zasadnością powództwa, gdyż sąd na podstawie akt sprawy
karnej i dodatkowego dokumentu w postaci protokołu przekazania obiektu dokonał
oceny, że uwzględnienie powództwa wyrokiem zaocznym było prawidłowe.
Zażalenie pozwanej na postanowienie Sądu Wojewódzkiego Sąd Apelacyjny we
Wrocławiu oddalił postanowieniem z dnia 30 kwietnia 1998 r. Sąd Apelacyjny zgodził
się z Sądem Wojewódzkim, że w skardze nie przytoczono ustawowej podstawy
wznowienia z art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. Uznał natomiast za konieczne rozważyć, czy nie
doszło do sytuacji, w której powołując błędną podstawę wznowienia skarżąca w
istocie przytacza zarzut uzyskania wyroku za pomocą przestępstwa. Sąd Apelacyjny
nie wykluczył merytorycznej zasadności skargi na tej podstawie, lecz przyjął, że
skarga jest oczywiście spóźniona, gdyż o fakcie popełnienia przestępstwa
poświadczenia nieprawdy skarżąca dowiedziała się znacznie wcześniej niż na trzy
miesiące przed wniesieniem skargi, co czyni zasadnym jej odrzucenie na podstawie
art. 410 § 1 k.p.c.
W kasacji od postanowienia Sądu Apelacyjnego Gmina G.Ś. zarzuciła naruszenie
art. 407 k.p.c. przez niewłaściwe zastosowanie, a także błędną wykładnię, że
określony w tym przepisie 3-miesięczny termin może się rozpocząć, biegnąć i
upłynąć jeszcze przed wydaniem wyroku, którego dotyczy skarga o wznowienie
postępowania. Przyznając, że wskazywaną w skardze o wznowienie okoliczność
znała już w toku postępowania, o którego wznowienie się ubiega, podniosła, że

System Informacji Prawnej Lex (Lex dla Sędziego i Prokuratora) 43/2009

 III CKN 1075/98 [poświadczenie nieprawdy a wznowienie postępowania]

termin przewidziany w art. 407 k.p.c. może być liczony dopiero od uprawomocnienia
się wyroku, którego skarga dotyczy.

Uzasadnienie prawne

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Kasacja nie jest zasadna. Sądy obu instancji prawidłowo oceniły, że przytaczana
w skardze okoliczność nie stanowi podstawy z art. 403 § 1 pkt 1 k.p.c. W przepisie
tym mowa o oparciu wyroku na dokumencie podrobionym lub przerobionym.
Dokument podrobiony jest to dokument sporządzony w całości przez inną osobę niż
ta, od której ma pochodzić. Przerobienie dokumentu polega na dokonaniu zmian w
jego treści. Skarżąca nie twierdziła, że w toku procesu posługiwano się dokumentem
podrobionym lub przerobionym.
Stanowisko Sądu Apelacyjnego, że w grę wchodzi podstawa wznowienia z art.
403 § 1 pkt 2 k.p.c., jest za daleko idące. Wymieniony przepis stanowi, że można
żądać wznowienia na podstawie, iż wyrok został uzyskany za pomocą przestępstwa.
Użycie słów "za pomocą" wskazuje, że o tej podstawie wznowienia mówić można,
gdy istnieje związek przyczynowy między popełnieniem przestępstwa a
wyrokowaniem, najczęściej, gdy uzyskanie wyroku określonej treści jest celem
przestępnego działania. Chodzi tu o przestępstwo sądowe, takie jak np.
łapownictwo, fałszywe zeznania, wymuszenie, popełnione przez osobę lub
przeciwko osobie, która brała udział w procesie (strona, pełnomocnik, sędzia,
protokolant, biegły, tłumacz). Poświadczenie nieprawdy w dokumencie, użytym
później przez stronę jako środek dowodowy, nie jest podstawą wznowienia
postępowania, wymienioną w art. 403 § 1 pkt 2 k.p.c.
Rozważania kasacji co do biegu terminu określonego w art. 407 k.p.c. w
wypadku, gdy podnoszone w skardze okoliczności znane były przed wydaniem
wyroku, oparte są na nieporozumieniu. Wznowienie postępowania nie jest kolejną
instancją, lecz służy usunięciu niesłusznych rozstrzygnięć w sytuacji, gdy strona w
trakcie postępowania nie mogła użyć środków prawnych zapobiegających
wadliwości wyroku. Z istoty instytucji wznowienia postępowania wynika, że nie
mogą być jego podstawą okoliczności, które przed uprawomocnieniem się wyroku
były już znane stronie i mogły być przez nią podniesione w zwykłym toku
postępowania.
Sąd pierwszej instancji wydał trafne rozstrzygnięcie, gdyż złożona przez
pozwaną Gminę skarga nie opiera się na ustawowej podstawie wznowienia i zgodnie

System Informacji Prawnej Lex (Lex dla Sędziego i Prokuratora) 43/2009

 III CKN 1075/98 [poświadczenie nieprawdy a wznowienie postępowania]

z art. 410 § 1 k.p.c. podlegała odrzuceniu. A zatem orzeczenie Sądu Apelacyjnego

oddalające zażalenie odpowiada prawu.
12
Z powyższych względów i na podstawie art. 393 k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł
jak w sentencji postanowienia.

System Informacji Prawnej Lex (Lex dla Sędziego i Prokuratora) 43/2009