Europese

Awards voor
Ondernemerschapsbevordering
2014
ISSN 2363-1856
Europese
Commissie
Inhoud
3. Voorwoord
4. Feiten & cijfers
5. Wet inzake kleine en middelgrote ondernemingen
6. De jury
7. Inzicht in het juryproces
8. Winnaar van de Grote juryprijs
10. Het bevorderen van de ondernemingsgeest
11. Investeren in ondernemersvaardigheden
12. Verbeteren van het ondernemingsklimaat
13. Het ondersteunen van de internationalisering van zakendoen
14. Het ondersteunen van de ontwikkeling van groene markten en ecint hulpbronnengebruik
15. Verantwoordelijk en inclusief ondernemerschap
16. Speciale vermeldingen
17. Europese Awards voor Ondernemerschapsbevordering 2015
18. Nationale winnaars 2014
21. Winnaars van de grote juryprijs uit het verleden
22. Promotersnetwerk
23. De Europese Commissie DG ondernemingen en industrie
Disclaimer: Noch de Europese Commissie, noch enige persoon die namens haar optreedt kan
verantwoordelijk worden gesteld voor het gebruik van de informatie in deze publicatie, noch
voor eventuele fouten die ondanks zorgvuldige voorbereiding en controle aanwezig kunnen
zijn. Deze publicatie stemt niet noodzakelijk overeen met de mening of het standpunt van
de Europese Commissie.
Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2014
ISBN 978-92-79-38955-9
Europese Unie, 2014
Reproductie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld, tenzij anders vermeld.
Voor gebruik/reproductie van auteursrechtelijk materiaal van derden dat als zodanig is
gespeciceerd, moet toestemming worden verkregen van de auteursrechthebbende(n).
Dit rapport is genancierd onder het kaderprogramma concurrentievermogen en innovatie
dat tot doel heef het concurrentievermogen van Europese bedrijven te stimuleren.
De Europese Awards voor Ondernemerschapsbevordering worden georganiseerd door het
Directoraat-Generaal voor Ondernemingen en Industrie van de Europese Commissie.
Dienstverleners voor de SME Assembly en de EEPA: Low Associates (specialisten in internationale
beleidskrachtige prestigieuze evenementen) en Hanover (internationaal communicatieconsultancy);
twee MKB-bedrijven die met trots andere Europese MKB-bedrijven
helpen groeien.
Voorwoord
De Europese awards 2014 voor ondernemerschapsbevordering
(EEPAs) hebben een record aantal inzendingen vanuit heel
Europa mogen ontvangen, alle inzendingen streven ernaar
winnaar te worden in hun categorie of de ultieme onderscheiding,
de prestigieuze Grote juryprijs te winnen. Er deden in totaal
31 landen mee met inzendingen voor de EEPAs, waaronder
alle 28 EU-lidstaten plus IJsland, Servi en Turkije. De
genomineerden lieten de passie zien waarmee ze het MKB helpen
bedrijfsactiviteiten te creren en te laten groeien. Dit is onze
kans om hulde te brengen aan projecten die ondernemers van
alle leefijden en uit alle geledingen van de samenleving hebben
ondersteund en aangemoedigd. We hebben veel te danken
aan deze organisaties, die zon belangrijke rol spelen in de
ondersteuning van ondernemerschap zodat dit een realistisch en
wenselijk carrirepad voor zovelen in Europa blijf.
Sinds 2006 hebben meer dan 2800 projecten deelgenomen aan
nationale competities om kans te maken om mee te doen aan de
Europese Awards voor Ondernemerschapsbevordering. Hiervan
hebben 42 projecten met succes een EEPA gewonnen en de kans
gekregen om hun werk Europawijd te presenteren en best practices
te inspireren. Gecombineerd hebben deze projecten geholpen bij de
creatie van duizenden bedrijven en bijgedragen aan een verhoogde
Europese economische groei.
De creativiteit en verbeelding die de deelnemers laten zien jaar na
jaar is tegelijkertijd verbazingwekkend en hartverwarmend; en het
zijn deze initiatieven die het MKB stimuleren door te gaan een vitale
rol spelen in het instandhouden en vernieuwen van de Europese
economie.
Nu we de winnaars van 2014 en hun successen met de wereld
delen, zou ik graag alle deelnemende organisaties persoonlijk
willen bedanken en in het bijzonder de nationale cordinatoren, die
de wedstrijden beheren in alle deelnemende landen. De nationale
wedstrijden zijn cruciaal in het verhogen van het bewustzijn van de
rol die openbare lichamen en publiek/private partnerschappen spelen
bij het ondersteunen van kleine bedrijven.
Honderden projecten deden mee voor een kans de EEPA-award van
dit jaar te winnen. Er werden er 58 geselecteerd door hun landen om
de strijd aan te gaan op Europees niveau. U mag er dus van uitgaan
dat de zeven winnaars, de 12 nummers twee en de 3 speciaal
vermelde projecten die hier worden gepresenteerd de allerbesten
zijn. Ik hoop dat hun ideen en innovaties andere organisaties en
individuen zullen inspireren om Europa wijd meer te doen voor kleine
bedrijven, die de drijvende kracht achter de Europese economische
groei en het scheppen van banen zijn.
Ferdinando Nelli Feroci
Lid van de Europese commissie voor
ondernemerschap en industrie
3
Kleine bedrijven stimuleren
Europese groei
MKB's zijn zelfstandige bedrijven met
minder dan 250 werknemers.
Ze bieden twee van de drie banen
in de particuliere sector en zijn
verantwoordelijk voor 85% van de
nieuw gecreerde banen. Het
MKB is goed voor 67% van de totale
werkgelegenheid en 58% van
de bruto toegevoegde waarde
(GVA).
Het meest recente onderzoek toont aan dat
het MKB nog steeds de ruggengraat van
de Europese economie vormt, met 20,6
miljoen ondernemingen waar
meer dan 87 miljoen mensen
werken, die meer dan 99,8% van
alle ondernemingen vormen.
Het grootste aandeel vormen
microbedrijven met minder
dan tien werknemers - 92%.
4
Kleine bedrijven centraal
stellen: de wet inzake
kleine en middelgrote
ondernemingen voor Europa
Aangenomen in juni 2008, weerspiegelt de wet inzake kleine en
middelgrote ondernemingen voor Europa (SBA) de erkenning door
de Commissie van de centrale rol die het MKB in de EU-economie
speelt. Voor de eerste keer wordt er voorzien in een uitgebreid
MKB-beleidskader voor de EU en haar lidstaten.
Het doel van de wet is om de algemene benadering van het
ondernemerschap te verbeteren; en permanent het 'Think
Small First' (eerst klein denken)-principe te verankeren in de
beleidsvorming - van regelgeving tot dienstverlening. De wet
bevordert de groei van het MKB door hen te helpen problemen
die hun ontwikkeling belemmeren aan te pakken, en richt zich
met name op initiatieven die kleine bedrijven helpen door:
Het inperken van bureaucratie
Het verstrekken van toegang tot nanciering
Een betere toegang tot markten
Het creren van een ondernemende omgeving
Aanpassing van openbaar beleidshulpmiddelen aan de
behoefen van het MKB
Tot slot is de wet ook bedoeld om te zorgen voor een
gedragsverandering op de langere termijn - het creren van
een groter bewustzijn van de rol die ondernemers spelen in de
samenleving en potentile nieuwe ondernemers aanmoedigen en
inspireren.
Een spin-o:
De Europese Awards voor
Ondernemerschapsbevordering
De Europese Awards voor Ondernemerschapsbevordering
ondersteunen de doelstellingen van de wet inzake kleine en
middelgrote ondernemingen. Ze erkennen de innovatie en het succes
van openbare instanties en publiek-private samenwerking, in de
bevordering van zakendoen en ondernemerschap op nationaal,
regionaal en lokaal niveau.
MKB-gezanten
Als onderdeel van de herziening van de SBA, nodigde de Commissie
de lidstaten uit een nationale MKB-gezant te benoemen om de rol
van de MKB-gezant van de Europese Commissie, de heer Daniel
Calleja Crespo, aan te vullen. Samen met vertegenwoordigers op
EU-niveau van de MKB-organisaties van het bedrijfsleven, faciliteert
het netwerk van MKB-gezanten de uitvoering van de wet inzake kleine
en middelgrote ondernemingen op Europees niveau en in de lidstaten.
Om meer te weten te komen over MKB-gezanten, zie http://
ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/small-business-act/sme-
envoy/
of volg ze op Facebook: www.facebook.com/MrSmeForEurope
5
De jury
Elk jaar heef een onafhankelijke hooggekwaliceerde Europese
jury de moeilijke taak de beste inzendingen in elke categorie te
selecteren. Dit jaar bestaat de jury uit vertegenwoordigers van
de overheid, het bedrijfsleven en de academische wereld, alsook
Griekenland en Itali - als onderdeel van hun EU-voorzitterschappen
in 2014.
Er zijn ook twee permanente vertegenwoordigers, een van DG
ondernemingen en industrie en een van het Comit van de
Regio's. De winnaar van vorig jaar van de Grote juryprijs wordt ook
uitgenodigd om in de jury te zitten. De jury van 2014 bestaat uit:
Joanna was als directeur
verantwoordelijk voor
de bevordering van
ondernemerschap en het MKB
bij het Directoraat-Generaal
Ondernemingen en Industrie van
de Europese Commissie sinds
2010. Naast hoofd van de EG-
vertegenwoordiging in Malta en
hoofd van de juridische afdeling
van Vodafone Malta Ltd, heef
Joanna rechten onderwezen en
onderzocht aan de Universiteit
van Malta en studeerde ze aan
het Europa College te Brugge.
Thomas is hoogleraar
ondernemerschap aan het
Dublin Institute of Technology
en academisch directeur van
het DIT Institute for Minority
Entrepreneurship. Hij is een lid
van de Deense Foundation for
Entrepreneurship en voorzitter
van de 2014 ICSB World
Conference. Thomas heef
op grote schaal onderzoek
gedaan naar ondernemerschap
en het onderwezen en erover
gepubliceerd.
Dr Gundars Strautmanis is
momenteel de voorzitter van
LCCI en lid van het Europees
Economisch en Sociaal Comit
(EESC). Gundars is president/
voorzitter van de raad van
bestuur van Lattelcom Ltd
en Chief Executive Ocer
bij FORMULE, de Canadees-
Letse joint venture, en vervult
daarnaast een leidinggevende
positie op het wetenschappelijk
onderzoeksinstituut in Riga van
Micro Devices van JSC ALFA.
Joanna
Drake
Voorzitter van de EEPA-jury
Directeur MKB en
ondernemerschap Europese
Commissie, DG ondernemingen
en industrie

Professor Thomas
M. Cooney
Hoogleraar ondernemerschap,
Dublin Institute of Technology
Dr Gundars
Strautmanis
Voorzitter van de Raad, de
Letse Kamer van Koophandel
en Industrie (LCCI)


6
Inzicht in het juryproces
Individuele landen werden uitgenodigd nationale wedstrijden te organiseren om de beste projecten te bepalen die hun land zouden
vertegenwoordigen.
Honderden projecten deden mee aan deze nationale competities in 2014, met als inzet een kans om mee te dingen voor de Europese
Awards voor Ondernemerschapsbevordering. Landen mochten maximaal twee inzendingen (in verschillende categorien) nomineren
voor de Europese competitie.
Ieder jurylid leest en beoordeelt elke inzending tegen gedenieerde criteria met betrekking tot: originaliteit en haalbaarheid, de impact
op de economie, de verbetering van de betrekkingen met belanghebbenden en de overdraagbaarheid.
De jury komt vervolgens samen om hun favoriete inzendingen in elke categorie te bespreken, alvorens de winnaars, nummers twee en
eventuele eervolle vermeldingen te bepalen. De shortlist wordt kort na de juryvergadering gepubliceerd en de winnaars worden tijdens
de awardsceremonie op de SME Assembly aangekondigd.
Giuseppe werd aangesteld
als hoofd van de afdeling
Ondernemingen en
internationalisering van het
Ministerie van Economische
Ontwikkeling in 2009, nadat hij
eerder al secretaris-generaal
van Unioncamere was in 2001-
2009. Hij is de MKB-gezant voor
Itali sinds februari 2011. In
2012 werd hij genomineerd als
Italiaanse gezant voor micro's en
MKB's.
In 2005 richtte Marta Tribu
Respira op om bedrijven te
voorzien van waardevolle
zakelijke managementtools, om
zo de productiviteit te verhogen
en de verborgen talenten van
medewerkers naar boven te
halen. Tot haar klanten behoren
vele prestigieuze merken. Als
rasondernemer is ze bezig met
de ontwikkeling van twee andere
bedrijven: 'Sips of Light' en
Mitocondria, een audiovisueel
productiebedrijf.
Na zijn studie Economie en
politiek, werkte Thomas voor
vrijwilligersorganisaties. In 1993
trad hij toe tot de Europese
beleidsdiensten van de deelstaat
Saksen-Anhalt en in 1995 begon
hij bij het verbindingsbureau van
de deelstaat Saksen-Anhalt in
Brussel, waar hij directeur werd
in 2000. Sinds maart 2012 is hij
directeur Horizontaal beleid en
netwerken bij het Comit van de
Regio's.
Als hoofd van het MKB-
beleidsdirectoraat, heef
Dionysios zich actief ingezet voor
beleidsontwikkeling op het gebied
van MKB en ondernemerschap op
het ministerie van ontwikkeling
en concurrentievermogen. Hij
was voorzitter van verschillende
commitees voor beleidsuitvoering
op het gebied van de facilitatie
van toegang tot nanciering voor
het MKB. Hij cordineerde ook het
digitale platform STARTUPGREECE
waarvan de primaire doelstelling
het bevorderen van de
ondernemersgeest in Griekenland
is.
* Dhr. Tsagkris is bij de Europese
Commissie gedetacheerd als nationale
deskundige sinds 16 juli 2014
Giuseppe
Tripoli
MKB-gezant voor Itali
Marta
Mart Carrera
Voorzitter ondernemerschap-
en MKB-comit
BUSINESSEUROPE
Thomas
Wobben
Comit van de regio's
Dionysios
Tsagkris
MKB-gezant voor Griekenland
7
8
Winnaar
Aanmoedigen van start-ups door moeders
met jonge kinderen
Gazdagmami Kf., Hungary
In Hongarije zijn de helf van de moeders met kleine kinderen
niet in staat om terug te keren naar hun werk aan het einde
van het zwangerschapsverlof, en ligt de arbeidsparticipatie
van moeders met kinderen onder de drie jaar ver onder het
EU-gemiddelde. Aanmoedigen van start-ups door moeders
met jonge kinderen is een uitzonderlijk project dat moeders
helpt om ondernemersvaardigheden en de mentaliteit te
ontwikkelen om een bedrijf te starten en rendabel maken.
Via hun blog, Facebook-pagina, gratis downloadbare studies,
een wekelijkse nieuwsbrief over marketing en een gratis
maandelijkse bijeenkomst voor ondernemende vrouwen
kunnen de moeders hun weg vinden binnen de zakenwereld
en relaties opbouwen met elkaar. Hun e-learning trainingen
zijn speciek ontworpen om te voldoen aan het schema van
een moeder. De onderwerpen beslaan onderzoek, juridische
en scale zaken en technische en marketingvaardigheden,
allemaal zaken doe nodig zijn om een succesvol bedrijf te
beginnen en te leiden.
Daarnaast organiseert het project een reeks van wedstrijden
en evenementen. Sinds 2010 hebben in de competitie
Moederbedrijf van het jaar 443 moeders van jonge kinderen
hun bedrijven gepresenteerd, terwijl de conferentie van
zakenmoeders moeders samenbrengt die genteresseerd
zijn in zakendoen met degenen die al ondernemers zijn.
Hoogste juryprijs
Een speciale prijs toegekend aan het
ondernemersinitiatief dat wordt beschouwd
als het meest creatieve en inspirerende
in Europa.
Contact:
gnes Vida, Marketing Manager

E-mail:
vidaagi@intercat.hu
Verdere informatie:
www.gazdagmami.hu
9
Het bevorderen van
de ondernemingsgeest
Erkent initiatieven op nationaal, regionaal of lokaal
niveau die een ondernemende mentaliteit bevorderen
met name onder jongeren en vrouwen.
Winnaar
Mobile Apps Laboratories
App Camp, JSC, Litouwen
Mobile Apps Laboratories is een initiatief om ondernemerschap in
informatie- en communicatietechnologien te bevorderen. Mobile
Apps Laboratories, dat actief is in de vier grootste Litouwse
onderwijsinstellingen, brengt jongeren tijdens hun bachelor, master
of PhD-proefschrif samen met academici en professionals uit de
industrie in de organisatie van het 'App Camp'. Het doel is het op de
markt brengen van nieuwe, innovatieve producten en diensten. Een
ander doel is het aantal vrouwelijke startende ondernemers in de
informatietechnologie te verhogen.
AplusB build! Start-up-centrum
build! Grnderzentrum Krnten GmbH, Oostenrijk
AplusB build! De twee hoofddoelen van het start-upcentrum zijn het
promoten van ondernemerschap als een carrire-optie en het stimuleren van
ondernemerschap door het verstrekken van coaching, training en nancile
ondersteuning voor innovatieve start-up projecten in de regio Karinthi. Ze
stellen zich tot doel 8-10 nieuwe start-up projecten per jaar te ondersteunen,
en het initiatief heef al meer dan 95 start-ups genancierd, waarbij meer
dan 90 procent van deze bedrijven met succes opereren.
International Business College 20-80 Learning
Willem van Oranje College, Nederland
International Business College 20-80 Learning is een ondernemend
programma voor leerlingen in het voortgezet onderwijs. De jonge leerlingen
doorlopen de standaard Nederlandse middelbare schoolcursus gedurende
vier dagen per week (80%) en in de resterende tijd (20%) hebben ze een
International Business College (IBC)-dag waarin ze hun eigen bedrijf opzetten
en leiden. Er zijn momenteel 17 actieve IBC-scholen en 350 betrokken bij dit
onderwijsprogramma.
Contact:
H.M. van der Ham- van Dijk
E-mail:
hmvanderham@wvorangje.nl
Verdere informatie:
www.20-80learning.nl
Nummers twee
Contact:
Tadas Jureleviius, hoofd laboratoriumnetwerk
E-mail:
t.jurelevicius@appcamp.lt
Verdere informatie:
www.appcamp.lt
Contact:
Karin Ibovnik, Managing Director
E-mail:
ibovnik@build.or.at
Verdere informatie:
www.build.or.at
10
Contact:
Ivaylo Grancharov, hoofd MKB-beleidsafdeling
E-mail:
i.grancharov@mee.government.bg
Verdere informatie:
www.mi.government.bg
BRENNEREI Next Generation Lab
WFB Wirtschafsfrderung Bremen GmbH, Duitsland
BRENNEREI Next Generation Lab stelt studenten en afgestudeerde
masterstudenten in staat om nieuwe ondernemersbenaderingen te leren
kennen en ontwikkelen. Samen met professionals uit de wetenschap en
de creatieve industrie, werken wetenschappers fulltime in interdisciplinaire
teams aan de oplossing van echte problemen van bedrijven of openbare
instellingen. De activiteiten omvatten onder meer analyses en het vinden
van nieuwe methoden die maatschappelijk relevant zijn op het gebied van
communicatie, productdesign, en het gebruik van nieuwe media. Ongeveer
60 inzendingen uit heel Europa zijn ontvangen voor de beurs van 2014.
Contact:
Andrea Kuhfuss, persvoorlichter
E-mail:
andrea.kuhfuss@wfb-bremen.de
Verdere informatie:
www.brennerei-lab.de
Westelijke Balkan Business Challenge
Junior Achievement Servi, Servi
Westelijke Balkan Business Challenge is een unieke wedstrijd voor
middelbare scholieren uit Servi, Kroati, Bosni en Herzegovina en
Montenegro. In gemengde teams (4 studenten uit elk land), gaan ze
de strijd aan om het beste zakelijke idee te ontwikkelen voor de competitie.
Het initiatief ontwikkelt ondernemers- en nancile vaardigheden en
motiveert de studenten om proactief te denken. Ten minste 1500 studenten
en 200 vertegenwoordigers van het bedrijfsleven hebben deelgenomen aan
de competitie tot nu toe.
Contact:
Darko Radicanin, uitvoerend directeur
E-mail:
darko.radicanin@ja-serbia.org
Verdere informatie:
www.ja-serbia.org

Nummers twee
Winnaar
Brandiko - Training in het opbouwen van een merk en
hetbeschermen van een gemeenschapshandelsmerk
Ministerie van Economie en Energie, Bulgarije
Brandiko -Training in het bouwen van een merk en het beschermen
ervan als een gemeenschapshandelsmerk onderwijst studenten
over het opbouwen van een merk en de registratie ervan als een
gemeenschapshandelsmerk. Studenten vestigen leerbedrijven en
worden begeleid bij het opbouwen en beheren van hun eigen merk,
hoe het kan worden vermarkt en hoe het kan worden ingezet om de
verkopen te verhogen. Leerlingen leren ook over het belang van de
bescherming van intellectueel eigendom. Meer dan 1.700 studenten
hebben het Brandiko-programma afgerond.
Investeren in
ondernemersvaardigheden
Erkent initiatieven op nationaal, regionaal of lokaal
niveau waarmee ondernemende en leidinggevende
vaardigheden worden verbeterd.
11
Het verbeteren van de
zakelijke omgeving
Erkent innovatief beleid op nationaal, regionaal of
lokaal niveau dat ondernemerschap in start-ups
en groei bevordert, wettelijke en administratieve
procedures voor bedrijven vereenvoudigd samen met
de implementatie van het 'Eerst klein denken'-principe
ten gunste van kleine en middelgrote ondernemingen.
Groeien en concurreren met zakelijke netwerkcontracten
Unioncamere Emilia-Romagna, Itali
Groeien en concurreren met zakelijke netwerkcontracten, de ontwikkeling van
zakelijke netwerken als een belangrijke factor voor het concurrentievermogen
en succes voor het MKB bevordert en verspreidt een zakelijke contractcultuur.
Dit ondersteunt bedrijven die genteresseerd zijn in het opzetten van zakelijke
netwerken, in het bijzonder om internationaliseringsprocessen te bevorderen
en het concurrentievermogen te vergroten in buitenlandse markten. Het
project omvat een trainingsfase en een aangepaste ondersteuningsfase voor
bedrijven die de intentie hebben om zich te verenigen via netwerkcontracten.
Tot nu toe heef het project tot 12 netwerkcontracten geleid, waarbij 50
bedrijven betrokken zijn.
Contact:
Maily Anna Maria Nguyen, Projectmanager
E-mail:
annamaria.nguyen@rer.camcom.it
Verdere informatie:
www.ucer.camcom.it
The Sharp Project
Gemeenteraad Manchester, VK
The Sharp Project heef een overbodig distributiecentrum omgezet in een
mediahub voor meer dan 60 bedrijven, waaronder bedrijven gespecialiseerd
in productie van digitale content, digitale media en tv- en lmproducties.
Dit is waar ruimte, kracht, connectiviteit en mensen samenkomen in een
inspirerende omgeving om carrires te ontwikkelen en te concurreren op
een wereldwijd podium. Het doel van het project is de barrires te slechten
die creatieve en digitale bedrijven belemmeren bij hun groei, creatie van
werkgelegenheid en waardegeneratie.
Contact:
Colin Johnson, plaatsvervangend algemeen
manager
E-mail:
colin.johnson@thesharpproject.co.uk
Verdere informatie:
www.thesharpproject.co.uk
Nummers twee
Contact:
Manuel Ruiz del Corral, hoofdadviseur
E-mail:
manuel.ruiz1@seap.minhap.es
Verdere informatie:
www.minhap.es
Winnaar
Start-up in 3
Ministerie van Financin en Openbaar Bestuur (MINHAP), Spanje
Start-up in 3 is een technologieplatform dat de oprichtings- en
opstartprocedures voor bedrijven stroomlijnt en vereenvoudigt,
bestaande platforms koppelt via een enkel toegangspunt en de
verbinding legt tussen alle lokale autoriteiten in Spanje. Het doel van
het project is de periode tussen de oprichting van het bedrijf en het
moment dat de onderneming operationeel is te verkleinen tot slechts
drie dagen. Dit wordt bereikt door het registreren van de onderneming
door middel van een cloudgebaseerd systeem.
12
Ter ondersteuning van
de internationalisering
van het bedrijfsleven
Erkent het beleid en de initiatieven op nationaal,
regionaal of lokaal niveau waarmee ondernemingen,
met name kleine en middelgrote bedrijven, worden
gestimuleerd te proteren van mogelijkheden die de
markten zowel binnen als buiten de Europese Unie bieden.
Get in the Ring
Erasmus-centrum voor ondernemerschap, Nederland
Get in the ring is een wereldwijd platform voor start-ups om kapitaal aan
te trekken. Het brengt de meest veelbelovende ondernemers uit de hele
wereld samen en geef hen een kans om een investering van maximaal
1.000.000 binnen te halen door zichzelf aan te prijzen voor
vooraanstaande internationale investeerders. Er deden 1326 starters
mee, die meer dan 6 miljoen in investeringen wisten aan te trekken.
Contact:
Elbert Stoof, projectmanager
E-mail:
elbert@erasmus-entrepreneurship.nl
Verdere informatie:
www.getinthering.nl
Living Heritage Company Label
Franse regering, Frankrijk
Living Heritage Company Label richt zich op kwaliteitsbeoordeling en wordt
uitgereikt door de Franse regering om bedrijven te onderscheiden met
uitstekende ambachtelijke en industrile vaardigheden. Erkende bedrijven
worden gekenmerkt door een lange handelsgeschiedenis, innovatievermogen
en zeldzame knowhow die heef geholpen hun reputatie op te bouwen. Sinds
2005 is het label aan 1157 bedrijven toegekend, die goed zijn voor 53.000
banen en meer dan 11 miljard aan cumulatieve omzet.
Contact:
Bruno Geeraert, hoofd textiel
E-mail:
bruno.geeraert@nances.gouv.fr
Verdere informatie:
www.dgcis.gouv.fr
Nummers twee
Contact:
Angelo Tortorelli, voorzitter
E-mail:
direzione@mt.camcom.it
Verdere informatie:
www.mirabilianetwork.eu
Winnaar
MIRABILIA: Europees netwerk van Unesco-locaties
Matera Kamer van Koophandel, industrie, ambachten & landbouw, Itali
MIRABILIA: Het Europees netwerk van Unesco-locaties verbindt voor de
eerste keer gebieden met elkaar die een gemeenschappelijke historische,
culturele en ecologische betekenis hebben. Het project is gericht op het
creren van een netwerk van plaatsen die door de UNESCO erkend zijn
als werelderfgoedlocaties, maar die minder bekend zijn bij het Italiaanse
en internationale toerisme. Het doel is deze op een gecordineerde en
georganiseerde manier te promoten onder Italiaanse en buitenlandse
toeristen.
13
Het ondersteunen van de
ontwikkeling van groene
markten en ecint
hulpbronnengebruik
Erkent het beleid en de initiatieven op nationaal,
regionaal of lokaal niveau die toegang van het MKB
tot groene markten ondersteunen en die helpen om
hulpbronnenecintie te verbeteren door middel van,
bijvoorbeeld, ontwikkeling van groene vaardigheden
en het samenbrengen van partijen en nanciering.
EU LIFE+ Investing in Water
Malta Business Bureau, Malta
EU LIFE + Investing in water is gericht op de identicatie van
waterbesparende maatregelen binnen best practice-bedrijven, het
verspreiden van deze informatie naar derden en het ondersteunen van de
uitvoering ervan. Het project is gericht op het delen van informatie via
persoonlijke ontmoetingen, gedrukte materialen en een interactieve cd,
workshops en via de website. Het project heef 26 best practice bedrijven
gedenticeerd en bespaarde naar schatting 141 miljoen liter water per jaar.
Contact:
Joe Tanti, Chief Executive Ocer
E-mail:
ceo@mbb.org.mt
Verdere informatie:
www.investinginwater.org
Het ontwikkelen van een breed toepasbaar, low-cost model
voor schone productie in de textielafwerkingsindustrie
Uluda textielexporteursvereniging (UTEA), Turkije
Het ontwikkelen van een breed toepasbaar, low-cost model voor schone
productie in de textielafwerkingsindustrie is een baanbrekend project dat
modellen ontwikkelt om de hoeveelheid grondstoen die worden gebruikt in
de textielindustrie te verminderen en duurzame productie te bevorderen. Het
project heef als resultaat solide methodologien en processen opgeleverd
die op grote schaal kunnen worden toegepast en gebruikt door een groot
aantal verwerkende bedrijven tegen erg lage kosten.
Contact:
engl Teke, directeur
E-mail:
tekes@uib.org.tr
Verdere informatie:
www.uib.org.tr
Nummers twee
Contact:
Paulo Santos, Directeur nancin
E-mail:
paulo.santos@ams-gomacamps.eu
Verdere informatie:
www.amspt.eu
Winnaar
AMS - Thinking Ahead
Agentschap voor investeringen en buitenlandse handel van Portugal,
overheidsbedrijf in samenwerking met AMS-BR Star Paper SA, Portugal
AMS - Thinking Ahead heef zich de uitdaging gesteld 'de meest
ecinte leverancier van tissues op het Iberisch Schiereiland' te
worden. Dit hebben ze weten te bereiken door middel van innovatie
en dierentiatie. Ze hebben een revolutie teweeggebracht in de
traditionele industrile processen door het installeren van een pijpleiding
met de pulpleverancier; een uniek samenwerkingsverband dat de
CO2-uitstoot met 11.000 ton per jaar verminderd en een aanzienlijke
concurrentieverbetering op de externe markten genereerde.
14
Verantwoordelijk en
inclusief ondernemerschap
Erkent de nationale, regionale of lokale initiatieven
van overheden of publiek/private partnerschappen die
maatschappelijk verantwoord ondernemen bij kleine
en middelgrote ondernemingen promoten, met inbegrip
van inspanningen om het ondernemerschap onder
achtergestelde groepen te bevorderen zoals werklozen,
met name langdurig werklozen, legale migranten, mensen
met een handicap of mensen uit etnische minderheden.
Consortium van het ontwerp 'Bouw en inrichting van het
binnengemeentelijke rehabilitatiecentrum voor beroepen'
Poolse Vereniging voor Personen met een Mentale Handicap, Polen
Consortium van het ontwerp 'Bouw en inrichting van het binnengemeentelijke
rehabilitatiecentrum voor beroepen' is bedoeld om de werkgelegenheid voor
mensen met een handicap, met name een verstandelijke handicap,
te verbeteren, zodat ze gelijkwaardig participeren in de samenleving in een
professionele hoedanigheid. Het rehabilitatiecentrum biedt werkgelegenheid
binnen acht afdelingen, waaronder catering, tuinonderhoud en recycling.
Medewerkers verdienen niet alleen een inkomen, maar ontvangen ook een
opleiding in het beroepsonderwijs en sociale vaardigheden om zelfstandig
wonen te stimuleren.
Contact:
Barbara Jaskierska, voorzitter
E-mail:
biuro@psouuszczecin.org.pl
Verdere informatie:
www.psouuszczecin.org.pl
Het ondernemersteam
Association Nationale des Groupements de Crateurs (ANGC), Frankrijk
Het ondernemersteam helpt jongeren en ongeschoolde mensen, inclusief
schoolverlaters, te slagen op de arbeidsmarkt en autonoom te leven. Het
project biedt lessen en coaching op basis van ondernemerschap aan en
omvat twee belangrijke fasen; een universitair diploma in bedrijfsopzet dat
toegankelijk is voor niet-gekwaliceerden, gevolgd door socio-professionele
ondersteuning in samenwerking met een adviesorgaan op het gebied van
ondernemerschap en een universiteit. Het project heef 167 personen
gesteund; 23% heef met succes een eigen bedrijf gesticht.
Contact:
Didier Dugast, directeur
E-mail:
didier.dugast@groupement-de-createurs.fr
Verdere informatie:
www.groupement-de-createurs.fr
Nummers twee
Contact:
Hildegunde Rech, Hoofd jeugdwerk
E-mail:
hildegunde.rech@wiesbaden.de
Verdere informatie:
www.wiesbaden.de
Winnaar
Wiesbaden Engaged! De zakelijke burgerschapsstrategie van
de stad Wiesbaden
Gemeentebestuur van de stad Wiesbaden - Agentschap voor
maatschappelijk werk, Duitsland
Wiesbaden Engaged! De zakelijke burgerschapsstrategie van de stad
Wiesbaden bevordert de sociale verantwoordelijkheidszin van bedrijven
en ondernemers in Wiesbaden. Ze hebben vier belangrijke activiteiten
binnen het project ontwikkeld; een jaarlijkse dag ter bevordering
van maatschappelijke betrokkenheid, twee lange termijnprojecten
ter bevordering van de integratie en inzetbaarheid, een award voor
bedrijven die zich bezighouden met een lokale bekendheid en
deelname aan een nationaal maatschappelijk verantwoord
netwerk- en overlegproject voor ondernemers.
15
Primary to Professional
Gower College Swansea, VK
Primary to Professional (P2P) richt zich op lagere en
middelbare scholieren en biedt een introductie tot belangrijke
ondernemersvaardigheden zoals creativiteit, innovatie en
het nemen van risico's. Dit leidt naar een gespecialiseerde
bedrijfsacademie voor startende bedrijven. Dit heef zich
ontwikkeld tot de ondersteuning van startende bedrijven
met het eerste start-upweekend in Wales en de nieuwe Tech
Hub voor nieuwe technische ondernemers. Meer dan 4.000
leerlingen van middelbare scholen hebben deelgenomen aan
Young Business Dragons en ondernemen is nu een integraal
onderdeel in een aantal onderwijsinstellingen verspreid
over Swansea.
Speciale vermeldingen
Contact:
Sue Poole, bedrijfsonderwijsmanager
E-mail:
sue.poole@gowercollegeswansea.ac.uk
Verdere informatie:
www.gowercollegeswansea.ac.uk
Sources of Strength
Industrie- und Wirtschafsentwicklung Murtal GmbH, Oostenrijk
Sources of Strength heef vijf duidelijke doelstellingen om
de productiesector in de regio Murtal-Murau te verbeteren.
Deze omvatten de opbouw van een duurzaam imago voor de
industrile-/productiesector, het positioneren van deze sector
als een aantrekkelijke werkgever, het versterken van
de integratie van bedrijven in de regio en het ontwikkelen
van een industrieel toeristisch product en de lancering
hiervan op de toeristische markt. Sinds de oprichting zijn
61 toonaangevende bedrijven bij elkaar komen om de
integratie van de industrile- en handelsdiensten in de
regio te versterken.
Contact:
Dr Bibiane Puhl, directeur
E-mail:
bibiane.puhl@euregionalmanagement.at
Verdere informatie:
www.kraf.dasmurtal.at
DO IT - Ideen van Portugese herkomst
Calouste Gulbenkian Foundation in samenwerking met het
Ministerie van Buitenlandse Zaken, Portugal
DO IT - Ideen van Portugese herkomst is een wedstrijd
waarbij de ervaring, het talent en de dynamiek van Portugese
emigranten wordt gebruikt ten behoeve van het land van
herkomst. Onder het motto 'Zij denken er daar aan, ze doen
het hier', wil het project ideen selecteren en stimuleren
en de realisatie van projecten op het gebied van sociaal
ondernemerschap ondersteunen die bijdragen aan het
transformeren van emigratietrends op een eectieve manier
voor de Portugese samenleving en het land als geheel.
Contact:
Luisa Valle, directeur van het Human
Development-programma
E-mail:
lvalle@gulbenkian.pt
Verdere informatie:
www.gulbenkian.pt
16
Contact:
Luisa Valle, directeur van het Human
Development-programma
E-mail:
lvalle@gulbenkian.pt
Verdere informatie:
www.gulbenkian.pt
De Europese Awards voor
Ondernemerschapsbevordering 2015
worden begin 2015 gelanceerd.

De prijsuitreiking vindt plaats tijdens de SME Assembly 2015
in Luxemburg onder het Luxemburgse voorzitterschap van de
Raad van de Europese Unie. Kijk ook eens op de EEPA-website,
Facebook-pagina en Twitter (Engels, Spaans, Frans, Italiaans
en Duits) voor meer informatie.
17
Het bevorderen van
de ondernemingsgeest
Oostenrijk
AplusB build! Start-upcentrum
www.build.or.at
Belgi
De ondernemersaward
www.ondernemersaward.be
Kroati
Het Zuidoost-Europees centrum voor ondernemerseducatie
(SEECEL)
www.seecel.eu
Cyprus
L.A.D Little Anonymous Designers
www.dias.ac.cy/scholeia/tech-technikischolib-lem /el/
Pages/introduction.aspx
Tsjechi
De regionale presidentaward voor maatschappelijke
verantwoordelijkheid
www.kr-moravskoslezsky.cz
Griekenland
Innovation Odysseys
http://ok2013.rc.uoi.gr
Hongarije
Aanmoedigen van start-ups door moeders met jonge kinderen
www.gazdagmami.hu
IJsland
Het Innovative Education-project
www.nyskopunartorg.is
Ierland
Cork Innovates
www.corkinnovates.com
Letland
Kleinbedrijfsdag
www.mazabiznesadiena.lv
Litouwen
Mobile Apps Laboratories
www.appcamp.lt
Nederland
International Business College 20-80 Learning
www.20-80learning.nl
Polen
Boerenbedrijfsschool
www.mik.krakow.pl
Servi
Jeugdzaken Servi
www.biznismladihsrbije.org
Slowakije
Zakelijk idee van het jaar
www.zmps.sk
Spanje
Zakelijk incubatornetwerk: Stedelijke ondernemers
www.promalaga.es
Zweden
Designlabland - Actie door passie
www.designlabland.se
Investeren in
ondernemersvaardigheden

Belgi
Vrouwen in zaken
www.credal.be
Bulgarije
Brandiko- training in het opbouwen van een merk en het
beschermen door middel van een gemeenschapshandelsmerk
www.mi.government.bg
Cyprus
Implementatie van de 'Investeerders in mensen' -standaard
in Cypriotische bedrijven en organisaties
www.oeb.org.cy
Nationale winnaars 2014
18
Denemarken
Bedrijfsontwikkeling door middel van leiderschap
www.vhsyd.dk
Duitsland
BRENNEREI Next Generation Lab
www.brennerei-lab.de
IJsland
Plasticverwerkingsonderwijs
www.fnv.is
Servi
Westelijke Balkan Business Challenge
www.ja-serbia.org
VK
Primary to Professional (P2P)
www.gowercollegeswansea.ac.uk
Het verbeteren van de
zakelijke omgeving
Oostenrijk
Sources of Strength
http://kraf.dasmurtal.at
Denemarken
The Future Factory Zuid Funen
www.fremtidsfabrikken.com
Estland
Narva - Economische brug tussen de EU en Rusland
www.ivia.ee
Finland
Runway, commercialiseringslandingsbaan van innovaties
www.kuopioinnovation.
Itali
Groeien en concurreren met zakelijke netwerkcontracten
www.ucer.camcom.it
Letland
Jobbeurzen
www.nva.gov.lv
Litouwen
STI - Fully digital
www.vmi.lt
Malta
Een bloeiende gemeenschap door middel van
een sterkere economie
www.naxxar.com
Roemeni
Het programma voor het stimuleren van de stichting
en ontwikkeling van micro-ondernemingen door jonge
ondernemers
www.aippimm.ro
Sloveni
Het regionaal centrum voor creatieve economie
www.rralur.si
Spanje
Start-up in 3
www.minhap.es
Turkije
Itu ekirdek
www.itucekirdek.com
VK
The Sharp Project
www.thesharpproject.co.uk
Het ondersteunen van de
internationalisering van het
bedrijfsleven
Estland
Startup Wise Guys Accelerator
www.startupwiseguys.com

Frankrijk
Living Heritage Company Label
www.dgcis.gouv.fr
Nationale winnaars 2014
19
Hongarije
Central European Fashion Days / Re-Button It!
www.designterminal.hu
Itali
MIRABILIA: Europees netwerk van Unesco
www.mirabilianetwork.eu
Nederland
Get in the Ring
www.getinthering.nl
Het ondersteunen van de
ontwikkeling van groene
markten en ecint
hulpbronnengebruik
Malta
EU LIFE+ Investing in Water
www.investinginwater.org
Portugal
AMS - Thinking Ahead
www.amspt.eu
Roemeni
EFFECT- Upgraden van energie-ecinte
overheidsopdrachten voor een evenwichtige
economische groei van de SEE-omgeving
www.adrnordest.ro

Turkije
Het ontwikkelen van een breed toepasbaar, low-cost
model voor schone productie in de textielafwerking
www.uib.org.tr

Verantwoordelijk
en inclusief
ondernemerschap
Kroati
Strategische ontwikkeling van sociaal ondernemerschap
in Medjimurje-district
www.act-grupa.hr
Tsjechi
Maatschappelijk verantwoorde overheidsopdrachten
www.mesto-most.cz
Frankrijk
Het ondernemersteam
www.groupement-de-createurs.fr
Duitsland
Wiesbaden Engaged! De zakelijk burgerschap
strategie van de stad Wiesbaden
www.wiesbaden.de
Griekenland
Het Europese project INTEREG IVC DESUR
http://pta.pdm.gr/pdm
Luxemburg
Design for All - Eurewelcome
www.mdt.public.lu
Polen
Consortium van het ontwerp 'Bouw en inrichting
van het binnengemeentelijke rehabilitatiecentrum voor
beroepen'
www.psouuszczecin.org.pl
Portugal
DO IT - Ideen van Portugese herkomst
www.gulbenkian.pt
Slowakije
Traditionele ambachten - de kans voor iedereen
www.ludoveremesla.org
Sloveni
De Sloveense award voor maatschappelijke
verantwoordelijkheid - HORUS
www.horus.si
Zweden
Jeugdinnovatie
www.tillvaxtverket.se
Nationale winnaars 2014
20
Winnaars van de grote juryprijs uit
het verleden
De Europese Awards voor Ondernemerschapsbevordering werden
in 2006 gelanceerd. Sinds die tijd zijn er 56 winnende inzendingen
geweest, waaronder een winnaar van de grote juryprijswinnaar in
elke competitie. Winnaars van de grote juryprijs uit het verleden zijn:
2013
Eerst klein denken
Letse kamer van koophandel en industrie,
Riga, Letland
Eerst klein denken is ontwikkeld om Letland uit de economische
crisis te helpen. Het initiatief heef micro-ondernemingen
geholpen door het bevorderen van de instelling van een speciaal
belastingtarief en een vereenvoudigd scaal boekhoudsysteem,
door de invoering van een micro-kredietprogramma en door
informatie over de lancering van een bedrijf op een centrale
plek beschikbaar te maken.
Toen het kader voor micro-ondernemingen werd gelanceerd, was
de schaduweconomie in Letland goed voor 38,1% van het BBP. Als
gevolg van dit initiatief is het aandeel van de zwarte economie in
2011 gedaald tot 30,2%, om in 2012 verder te dalen tot 21,2%
van het BBP. In totaal 28.000 bedrijven maakten gebruik van het
vereenvoudigde scale boekhoudsysteem.
www.chamber.lv
2012
Outset
YTKO
Cambridgeshire, Verenigd
Koninkrijk
Outset is ontworpen om
werklozen te laten zien
dat zelfstandigheid en
ondernemerschap een
realistisch alternatief is voor
werkloosheid. In de laatste
3 jaar heef de Outset-dienst
meer dan 16.000 mensen
bediend, en ondersteunde
het de creatie van 3.200
nieuwe bedrijven en 3.500
nieuwe banen.
www.outset.org
2011
Barcelona Activa
Barcelona Activa SAU SPM
gemeenteraad van Barcelona,
Spanje
Met haar missie om
ondernemerschap en groei van
de activiteiten te transformeren
in Barcelona, fungeert het
centrum als referentiepunt en
hub voor ondernemers en maakt
het gebruik van een innovatief
model van online en plaatselijke
diensten om individuen op
te leiden. Tot op heden heef
de dienst 4.293 bedrijven en
2.653 ondernemersprojecten
ondersteund.
www.barcelonactiva.cat
21
De initiatiefnemers van de Europese Awards
voor Ondernemerschapsbevordering
Het Comit van de Regio's (CvdR) in Brussel werd opgericht
door het Verdrag van Maastricht in 1994 als overlegorgaan om
vertegenwoordigers van lokale en regionale overheden een stem
in het hart van de Europese Unie te geven.
http://cor.europa.eu/Pages/welcome.html
EUROCITIES vertegenwoordigt meer dan 135 grote steden in
34 Europese landen. EUROCITIES werkt namens de steden met
de Europese instellingen aan een breed scala van onderwerpen
waar regionale autoriteiten mee te maken hebben, en maakt de
uitwisseling van goede praktijken in lokaal bestuur mogelijk voor
zijn leden.
www.eurocities.eu
Union Europenne de lArtisanat et des Petites
et Moyennes Entreprises (UEAPME) is de werkgeversorganisatie
die de belangen van Europese ambachten, beroepen en MKB's
op EU-niveau behartigt. UEAPME is een erkende Europese sociale
partner. UEAPME bevat 84 lidorganisaties uit 36 landen. Het
vertegenwoordigt meer dan 12 miljoen ondernemingen, die rond
de 55 miljoen mensen in heel Europa in dienst hebben.
www.ueapme.com
De vergadering van Europese regio's (AER.eu) is het grootste
onafhankelijke netwerk van regio's in geheel Europa. De AER
brengt meer dan 270 regio's uit 33 landen en 16 interregionale
organisaties samen, en is de politieke stem van haar leden en een
forum voor interregionale samenwerking.
www.aer.eu/
De Europese vereniging van ontwikkelingsbureaus
(EURADA) is een pan-Europees netwerk van mensen die werken
aan economische ontwikkeling. EURADA zet de toon op een
beleidsagenda op het gebied van, onder andere, het regionaal
beleid, nanciring van het kleinbedrijf (EURADA zette het European
Business Angels Network op), ondernemerschap en innovatie.
www.eurada.org
EUROCHAMBRES is de vereniging van Europese kamers van
koophandel en industrie. Het vertegenwoordigt meer dan 20 miljoen
ondernemingen in Europa en een Europees netwerk van 1700
regionale en lokale kamers in 43 landen. Meer dan 98% van deze
bedrijven zijn kleine en middelgrote ondernemingen (MKB's).
www.eurochambres.eu
22
De Europese Commissie
DG Ondernemingen en industrie
Europese portal voor
kleine bedrijven
Wilt u weten wat de EU doet om kleine bedrijven in Europa en op
de mondiale markt te stimuleren en wat het voor uw bedrijf kan
betekenen? Dit meertalig portal bundelt alle informatie van de
Europese Commissie over en voor het MKB, varirend van praktisch
advies tot beleidskwesties, van lokale contactpunten tot netwerken.
http://ec.europa.eu/small-business/index_nl.htm
Voor een praktische gids voor zakendoen in Europa, kunt u terecht
op: http://europa.eu/youreurope/business/index_nl.htm
Binnen de Europese Commissie werkt het Directoraat-Generaal van de Europese Commissie voor
ondernemingen en industrie aan een gunstiger klimaat voor het Europese bedrijfsleven. Het zorgt ervoor
dat beleid van de Europese Unie het concurrentievermogen van EU-ondernemingen ondersteunt door
het stimuleren van ondernemerschap en innovatie. De kern van dit beleid zijn de kleine en middelgrote
ondernemingen. Zij zijn de belangrijkste verschaers van banen en groei in Europa. DG Ondernemingen
werkt samen met het bedrijfsleven aan de ontwikkeling van innovatief, concurrerend en verantwoord
ondernemerschap en met de lidstaten aan de uitvoering van de wet inzake kleine en middelgrote
ondernemingen voor Europa. http://ec.europa.eu/enterprise/index_nl.htm
Europese Awards voor
Ondernemerschapsbe-
vordering
Voor meer informatie:
Secretariaat Europese Awards voor Ondernemerschapsbevordering
E-mail: eu.enterprise.promotion.awards@hanovercomms.com
Tel: +44 20 74 00 89 95 - Fax: +44 20 74 00 44 81
Enterprise &
Industry-magazine
Het Enterprise & Industry online magazine (http://ec.europa.
eu/enterprise/magazine/index_en.htm) behandelt kwesties
met betrekking tot kleine en middelgrote ondernemingen,
innovatie, ondernemerschap, de interne markt voor goederen,
concurrentievermogen, bescherming van het milieu,
industriebeleid in een groot aantal sectoren en nog veel meer.
De gedrukte editie van het magazine verschijnt drie keer
per jaar. U kunt zich online abonneren (http://ec.europa.eu/
enterprise/magazine/print-edition/subscription/index_
en.htm) om het kosteloos per post te ontvangen in het
Engels, Frans, Duits of Italiaans.
Twitter.com /@eepa_en (for English)
Twitter.com /@eepa_fr (for French)
Twitter.com /@eepa_es (for Spanish)
Twitter.com /@eepa_it (for Italian)
Twitter.com /@eepa_de (voor Duits)
Facebook.com/European.Enterprise.Promotion.Awards
YouTube.com/PromotingEnterprise
Volg de Europese Awards voor Ondernemerschapsbevordering
op sociale media:
23
http://ec.europa.eu/enterprise/policies/sme/best-practices/european-enterprise-awards/index_nl.htm
ISBN 978-92-79-38955-9
doi:10.2769/30865
versie: NL
N
B
-
B
B
-
1
4
-
0
0
1
-
N
L
-
N