a. Khi nim - Dp tm l phng php gia cng p lc tin tin ch to cc sn phm hoc chi tit c dng tm, thp bn hoc thp vi - Dp tm c tin hnh trng thi ngui nn cn c gi l dp ngui - Vt liu dng trong dp tm l: thp cacbon, thp hp kim mm, ng v hp kim ng, nhm v hp kim nhm, niken, ch ,.. v vt liu phi kim nh giy cacton, eebonic, da,.. b. c im u im: - Nng sut lao ng cao do d t ng ha v c kh ha - chnh xc cao - C th to ra cc chi tit phc tp c bn cao v thm m Nhc im: - u t ban u ln ( khun dp phc tp, thit b), do ch thch hp gia cng hng lot.. - Tnh ton cng ngh phc tp c. ng dng Dp tm ng dng rng ri trong cc nghnh cng nghip, trong ph bin nht l cng nghip my bay, tu thy, thit b in, dn dng d. Cc thit b dp tm Thit b dp tm thng c hai loi: My p trc khuu v my p thy lc. My p trc khuu Truyn ng trc khuu l truyn ng cng, khong hnh trnh ca my khng ch chnh xc nn sn phm dp c cht lng cao v ng u.
Phn ln cc my trc khuu u c th iu khin hnh trnh ca con trt ph hp vi kch thc ca chi tit. Ngoi ra cn c nhiu c cu cp phi v ly sn phm t ng trong sn xut hng lot. My p thy lc Khc vi my p trc khuu, my p thy lc c bin dng kim loi khng i, khng gy qu ti My c cu to phc tp, lc p c tr s ln nn thng dng ch to cc chi tit ln, phc tp, yu cu cht lng cao v hay dng trong phng thy nghim..
My p thy lc thng c loi mt tc dng, hai tc dng hoc ba tc dng v c lc p t vi chc tn n hng trm tn. Ph thuc vo kch thc v loi my, my p thy lc c th c mt hay nhiu xilanh lm vic. Cht lng thng dng: du, nh tng hay nc di p sut 25400at. e. Mt s sn phm cng ngh dp tm
Sn phm ct, t l
Chi tit dng khay mng
II. Cng ngh dp tm Cc bc c bn: - Thit k bn v chi tit dp - Phng n cng ngh ch to chi tit ( Khun n, khun lin tc) - Xc nh kch thc phi ban u - Tnh ton cc thng s cng ngh ( Lc ca tng nguyn cng) - La chn my ph hp vi yu cu. Cng ngh dp tm c c trng bi hai nhm nguyn cng: nguyn cng ct v nguyn cng to hnh. 1. Nguyn cng ct C th dng cc loi my ct nh: my ct da, my ct chuyn dng, ca..hoc khun. a. Ct phi - Ct vt liu thnh thnh tng ming theo ng ct h, dng ct thnh tng di c chiu rng cn thit, ct thnh ming nh tng nhng tm phi ln.
b. Ct hnh - C hai dng: o Ct mt phn vt liu ra khi phi
o Ct phi thnh cc hnh dng mong mun ( phn tch ri l cc chi tit)
c. t l - To l trn cc chi tit hoc phi tm ( Phn tch ri l cc ph liu)
d. Ct trch - Ct vt liu nhng phn tch ri khng ri khi chi tit
e. Ct mp - Ct b phn kim loi tha ca chi tit theo ng bao ngoi hoc phn mp khng u ca cc chi tit cong hoc khi dp vut.
f. Ct tinh - Ct b phn d kim loi rt nh theo ng bao ca phi hoc l nhm t s chnh xc kch thc, b mt ct sch v vung gc vi chi tit.
2. Nguyn cng to hnh Mt s nguyn cng to hnh c bn trong cng ngh dp tm a. Un: - Bin i phi phng thnh chi tit cong
b. Cun - Cun cc mp ca phi to thnh chi tit c dng vng neo hoc hnh tr
c. Vn - Quay mt phn phi xung quanh trc dc ca n
d. Dp vut khng bin mng - L phng php nhn c chi tip rng t phi phng hoc phi rng. Chiu dy vt liu hu nh khng thay i.
e. Dp vut c bin mng - L phng php nhn c chi tit rng t phi phng hoc rng c ch nh bin mng chiu dy vt liu
f. Nn - Khc phc hin tng khng bng phng cc b mt phi v chi tit.
g. Dp ni - Thay i hnh dng ca sn phm nhng khng thay i chiu dy vt liu, c thc hin da trn thit k ca khun
h. Cun mp - To thnh g mp c dng trn
i. Tp-Nong - Lm gim tit din ngang mt phn chi tit rng hoc ng c dp vut s b.
- Lm tng tit din mt phn chi tit rng hoc ng
III. Khun dp tm 1. Cc bc thit k khun - Bn v tnh lc ct F = (Din tch mt ct).(Chiu dy vt liu).(H s an ton) - Chn my da trn lc ct - Xc nh chiu cao khun ph hp vi my - Thit k khun - Chn vt liu lm khun - Tnh khe h ti u - Kch thc lm vic ca khun - Th khun v kim tra sn phm 2. Yu cu k thut - Ch to v lp rp khun m bo c chnh xc cao - Nhng b mt lm vic v tip xc chi tit thuc khun phi c nhm b mt thp - Chn vt liu ph hp vi tng loi chi tit khun - S dng cc chi tit tiu chun 3. Cc kt cu khun in hnh a. Khun ct-t C hai loi: + Khun ct t c dn hng + Khun ct t khng c trc dn hng - S nguyn l ct t bng khun
- Cng thc tnh lc ct . . . . . c c P F k L S k Trong : o L : chiu di chu vi ct (mm) o S : chiu dy vt liu ct o c : ng sut ct ca vt liu ( N/mm2) o K : h s = 1, 1-1, 3tnh n s khng ng u v chiu dy v tnh cht ca vt liu, mp ct ca ci b mn, ch to v lp ghp khng chnh xc.. - Cng ct ( t l) A = a.S.P (mm) a : h s tnh n chiu dy vt liu ( vt liu cng dy a cng nh) - Cc bin php gim lc ct o Nung nng vt liu lm gim ng sut ct o Ci tin hnh dng hnh hc ca li ct o Khun c nhiu chy dp th b tr thnh nhiu bc, ci tin li ct ca chy v ci c th gim c 60-70% lc ct. b. Khun un - S nguyn l un:
- Phn tch lc un
Hnh dng v kch thc ca khun dp un phi cn c vo hnh dng v kch thc ca chi tit un. - Lc un t do c xc nh theo cng thc 2 . 1, 6. . . ( ) u b B S P K Kg L
Trong : o L : chiu rng ca ming ci (mm) o B: chiu rng ca vt un ti v tr cong (mm) o b : gii hn bn ca vt liu (Kg/mm2)
c. Khun dp vut - Phn loi theo sn phm: Nhm cc chi tit c dng trn xoay ( i xng trc): y ni, chi tit hnh tr, bt da,v..v Nhm cc chi tit c dng hnh hp: thng, v hp,.. Nhm cc chi tit c hnh dng phc tp c mt trc i xng hoc khng i xng. V d nh: chi tit my, v xe oto, chi tit my bay. - Ngoi ra khun dp vut c hai loi: Khun dp vut c cht chn
Khun dp vut khng c cht chn
- S nguyn l khun dp vut
- Kt cu khun dp vut trn my tc ng n v kp
- Kt cu khun dp vut trn my tc ng hn hp
Trong nguyn cng dp vut - i vi Dp vut bnh thng: Khe h Chy-Ci l 100% n 105% chiu dy vt liu. - i vi Dp vut bin mng thnh: Khe h Chy -Ci ty thuc vo yu cu sn phm v cng ngh.
d. Khun dp lin hp
Dp lin hp l cng ngh c th, khun lin tc tch hp nhiu nguyn cng dp tm kim loi trn mt hnh trnh ca my dp. Thit k v ch to khun lin hp l mt qu trnh phc tp, t m, i hi ngi thit k nm vng cc nguyn cng dp tm, ng thi nm vng cc cng ngh gia cng tin tin hin nay. Vic ng dng cc cng ngh thit k, m phng v gia cng hin i ngy cng lm tng chnh xc, tc , hiu qu ca khun dp bc lin tc nhm p ng nhu cu sn xut cc chi tit lot ln, c tnh lp ln cao, gi thnh h cho cc ngnh cng nghip.
- S kt cu khun dp lin hp
Khun dp lin hp (gi tt l khun lin hp) c nghin cu v ng dng trong cc ngnh cng nghip, c bit l cng nghip in, in t, t,... t nhiu nm nay trn th gii. Khun lin hp l khun dp bao gm nhiu cp chy ci c b tr trn cng mt khun thc hin cc nguyn cng dp tm khc nhau (dp vut, un, dp ni, dp ct...) sau mt hnh trnh ca my p. Mi mt v tr lm vic (mt cp chy ci) thc hin mt hoc nhiu bc cng ngh ring bit, nh c cu cp phi t ng phi c chuyn dch lin tc v tun t qua cc v tr hon thnh chi tit cn ch to. S dng khun lin tc trong lnh vc dp tm ang c ng dng rt rng ri trn th gii bi v n c nhng u im nh: Nng sut dp cao, sn phm c m bo v c tnh cng nh cht lng b mt... Khun lin tc c th chia ra lm mt s loi nh: Khun lin tc dp vut, khun lin tc dp un, khun lin tc ct hnh - t l, khun lin tc thc hin nhiu bc cng ngh khc nhau (un, t, ct...). Nhng c im khi thit k v ch to khun lin hp: - B tr cc bc dp phi ti u - Khun phi c ch to rt chnh xc - Khun lin tc i hi phi c thit b tho phi cun, b nn phi, b cp phi t ng vi cc bc dch chuyn phi c chnh xc cao - Vt liu lm khun phi l thp hp kim cht lng cao v vic sa cha v tho lp trn khun lin tc l rt kh khn - Lc dp v kch thc khun lin tc ln i hi my p phi ln c th thc hin c. V nhng l do trn cho nn vic s dng khun s i hi u t ban u rt ln ch ph hp vi sn xut lot ln.