Str.

18 Rynek Energii Nr 2(111) - 2014

ENERGIA BIERNA A PRZEPISY UNII EUROPEJSKIEJ
Marek Kurkowski, Tomasz Popawski, Jarosaw Mirowski
Sowa kluczowe: energia bierna, standard IEEE 1459-2000, liczniki energii elektrycznej, instalacje owietleniowe
Streszczenie. Problematyka artykuu dotyczy rozliczania energii biernej przez spki dystrybucyjne. Omwiono obowizu-
jce w Polsce zapisy dyrektyw, rozporzdze i norm. Przedstawiono warunki legalizacji licznikw energii elektrycznej.
Opisano metod rozliczania energii biernej okrelon w standardzie IEEE 1459-2000. Zaprezentowano wyniki bada
i analiz dotyczcych zuycia energii instalacji owietleniowych zewntrznych.
1. WSTP
Projekt Prawa energetycznego, zakada, e inteligentne
liczniki zostan zainstalowane w Polsce do 2020 roku
u wszystkich odbiorcw energii elektrycznej. Nowe
liczniki przynios korzyci konsumentom poniewa
dostan oni lepsz informacj o zuyciu energii, czyli
nie tylko dane dotyczce prognozowania, jak to ma
miejsce w przypadku tradycyjnych licznikw. Rwnie
te dane, ktre pozwalaj lepiej zarzdza kwesti po-
pytu i poday energii elektrycznej i to w czasie rze-
czywistym. Wedug ekspertw operatorw systemw
dystrybucyjnych nowy licznik pozwoli odbiorcy szcze-
gowo monitorowa zuycie prdu. Kady bdzie
mg wywietli na monitorze komputera czne zuy-
cie energii pobieranej przez urzdzenia elektryczne.
Pierwsze systemy ju s instalowane w Polsce m.in.
w Kaliszu. Chocia zgodnie z opini ekspertw
PTPIRE pozwalaj na pomiar zarwno energii czynnej
jak i biernej (np. licznik NP71.e), to jednak umoliwia-
j one niestety na razie tylko wizualizacj zuycia
energii czynnej [1].

Rys.1. Wizualizacja zuycia energii
w systemie inteligentnym
Podstawy prawne i sposb naliczania opat za energi
biern okrela rozporzdzenie w sprawie szczego-
wych zasad ksztatowania i kalkulacji taryf oraz rozli-
cze w obrocie energi elektryczn [2]. W paragrafie
45.1 okrelono ponadumowny pobr energii biernej
jako: (...) ilo energii elektrycznej biernej odpowiada-
jc:
wspczynnikowi mocy tg wyszemu od umowne-
go wspczynnika tg
0
(niedokompensowanie)
i stanowic nadwyk energii biernej indukcyjnej
ponad ilo odpowiadajc wartoci wspczynnika
tg
0
,
indukcyjnemu wspczynnikowi mocy przy braku
poboru energii elektrycznej czynnej,
pojemnociowemu wspczynnikowi mocy (prze-
kompensowanie) zarwno przy poborze energii
elektrycznej czynnej, jak i braku takiego poboru.
W praktyce rozliczenia ponadumownego poboru mocy
opieraj si na podstawie rednich wartoci wsp-
czynnika mocy obliczanych za okres rozliczeniowy,
dlatego do naliczania opat nie s brane chwilowe
przekroczenia zadanego wspczynnika tg
0
. Rozli-
czeniami za ponadumowny pobr energii biernej ob-
ciani s odbiorcy zasilani z sieci redniego, wyso-
kiego i najwyszego napicia. Rozliczeniami tymi
mog by objci w uzasadnionych przypadkach
take odbiorcy zasilani z sieci o napiciu znamiono-
wym nie wyszym ni 1kV, ktrzy uytkuj odbiorniki
o charakterze indukcyjnym, o ile zostao to okrelone
w warunkach przyczenia lub umowie o wiadczenie
usug dystrybucji energii elektrycznej lub umowie
kompleksowej. Poniewa przepisy nie definiuj "uza-
sadnionego przypadku" a odbiorniki o charakterze
indukcyjnym uytkuj dzi wszyscy odbiorcy (silniki,
lodwki, chodnie, owietlenie wyadowcze), dlatego
rozliczeniem za ponadumowny pobr energii biernej
moe zosta objty praktycznie kady odbiorca zasila-
ny napiciem poniej 1 kV. W praktyce, poza zaka-
dami przemysowymi, warsztatami i biurowcami
w pierwszej kolejnoci rozliczeniami zostaj objci
odbiorcy zmieniajcy sprzedawc energii elektrycznej.
Warto wspczynnika mocy tg
0
okrela si w wa-
runkach przyczenia lub w umowie o wiadczenie
usug przesyania lub dystrybucji energii elektrycznej
lub umowie kompleksowej. Jeeli warto tg
0
nie
zostaa okrelona w warunkach przyczenia lub
w umowie o wiadczenie usug dystrybucji energii
elektrycznej, lub umowie kompleksowej, do rozlicze
przyjmuje si warto tg
0
= 0,4 (cos
0
=0,927) chyba
e indywidualna ekspertyza uzasadnia wprowadzenie
niszej wartoci.
Nr 2(111) - 2014 Rynek Energii Str. 19

2. LICZNIKI ENERGII BIERNEJ
W rozporzdzeniu w sprawie rodzajw przyrzdw
pomiarowych podlegajcych prawnej kontroli metrolo-
gicznej oraz zakresu tej kontroli [3] okrelono, i licz-
niki energii elektrycznej czynnej prdu przemiennego,
do stosowania w gospodarstwach domowych,
w usugach i handlu oraz w przemyle drobnym musz
by poddane prawnej kontroli metrologicznej. Zakres
kontroli wykonywanej przez organy administracji miar
przy sprawowaniu nadzoru nad wykonywaniem prze-
pisw tej ustawy obejmuje sprawdzenie, czy produ-
cenci lub ich upowanieni przedstawiciele wprowadza-
j do obrotu w Polsce liczniki energii elektrycznej
zatwierdzonego typu z cech legalizacji pierwotnej.
Rozporzdzenia dla przekadnikw pomiarowych i dla
licznikw odpowiednio okrelay i nadal okrelaj
tylko wymagania metrologiczne. Std prawna kontrola
metrologiczna licznikw energii elektrycznej czynnej
odbywa si przy idealnie sinusoidalnych przebiegach
napi i prdw w warunkach odniesienia. Zalegali-
zowane liczniki s instalowane w sieci dystrybucyjnej
i bardzo czsto mierz energi przy odksztaconych
przebiegach napicia i prdu. Prawo o miarach stano-
wi , e kto wbrew przepisom tej ustawy wprowadza do
obrotu lub uytkowania przyrzdy pomiarowe podle-
gajce prawnej kontroli metrologicznej bez wymaga-
nych dowodw tej kontroli podlega karze grzywny.
Podsumowujc powysze przepisy naley pamita, e
wszystkie urzdzenia metrologiczne o nazwie licznik
energii elektrycznej bdce w obrocie na terenie
Rzeczpospolitej Polskiej i wprowadzone przed
29.10.2006 podlegaj obowizkowi zatwierdzenia
typu GUM. Liczniki energii biernej nie s sprawdzane
i nie obejmuje ich procedura zatwierdzania typu.
Wedug stanowiska ekspertw PTPIRE naley wpro-
wadzi jednolite wymagania wobec elementw syste-
mu AMI, ktrymi s take liczniki energii elektrycznej.
Wymagania te zaprezentowano z podziaem na liczniki
komunalne i bilansujce [4, 5].
Wybrane wymagania dla licznikw komunalnych:
licznik powinien dokonywa pomiaru i rejestracji
energii czynnej i biernej w czterech kwadrantach,
zmierzone wartoci energii biernej powinny by
rejestrowane w kVarh z precyzj co najmniej do
trzech miejsc po przecinku,
licznik powinien dokonywa pomiaru skutecznych
napi i prdw fazowych,
wielkoci wywietlane na wywietlaczu powinny
by opisane przy uyciu kodw OBIS, m.in. Ener-
gia bierna indukcyjna (suma), Energia bierna po-
jemnociowa (suma),
licznik powinien mie klas pomiaru energii biernej
co najmniej 3, zgodnie z systemem badania okre-
lonym normami [7,8].
Wybrane wymagania dla licznikw bilansujcych:
licznik powinien rejestrowa 2 profile dla energii
czynnej oraz 4 profile dla energii biernej (cztery
kwadranty), jak rwnie rejestrowa napicia
i prdy fazowe,
licznik powinien dokonywa pomiaru i rejestracji
energii pozornej w obu kierunkach (pobr i odda-
nie),
zmierzone wartoci energii biernej powinny by
rejestrowane w kVarh z precyzj co najmniej do
trzech miejsc po przecinku,
zmierzone wartoci energii pozornej powinny by
rejestrowane w kVAh z precyzj co najmniej do
trzech miejsc po przecinku,
licznik powinien mie klas pomiaru energii biernej
co najmniej 1, zgodnie z systemem badania okre-
lonym normami [7,8].
W wymaganiach uwzgldniono pomiary energii bier-
nej, ale w punktach 3 i 6 nie sprecyzowano czy s to
tylko skadowe podstawowe czy moe warto sku-
teczna dla 40 (50) harmonicznych.
Wedug wytycznych do budowy systemw elektro-
energetycznych opracowanych w PGE dla odbiorcw
sieci nn. zarwno dla licznikw jedno- i trjfazowych
nie przewiduje si pomiarw energii biernej [6].
Rozliczanie energii biernej jest realizowane za pomoc
licznikw energii biernej zarwno indukcyjnych [7] jak
i statycznych [8]. Liczniki energii biernej s wykony-
wane w klasach dokadnoci indukcyjne 3
a statyczne 2 i 3. W porwnaniu z licznikami energii
czynnej s mniej dokadne o rzd wielkoci. Ponadto
w normie [8] zapisano: z przyczyn praktycznych
niniejsza norma jest oparta na konwencjonalnej defini-
cji energii biernej sinusoidalnych prdw i napi za-
wierajcych tylko czstotliwo podstawow. Ofero-
wane na rynku liczniki musz by zgodnie
z zapisami dyrektywy MID odporne na zakcenia
elektromagnetyczne przewodzone i emitowane wedug
norm kompatybilnoci elektromagnetycznej. Dotych-
czas stosowane liczniki statyczne wedug obowizuj-
cych norm zuycia energii biernej zwizanej z harmo-
nicznymi nie musz jej rejestrowa.
Wedug przeprowadzonych bada [11] wraz ze wzro-
stem odksztace w przebiegach napi i prdw
wartoci bdw pomiaru energii czynnej s dodatnie
i nie przekraczaj 5%, natomiast wartoci bdw
pomiaru energii biernej s ujemne i sigaj nawet
Str. 20 Rynek Energii Nr 2(111) - 2014

40% przy THD napicia (od 3 do 8)% i THD prdu
(od 30 do 40)%.
3. STANDARD IEEE 1459
Stosowanie coraz wikszej iloci urzdze elektronicz-
nych powoduje coraz wiksze zuycie energii czynnej,
a co za tym idzie take energii biernej. W praktyce nie
ma odbiorcy z poborem energii elektrycznej o charak-
terze czysto rezystancyjnym. Co wicej energia bierna
jest skorelowana z wystpowaniem skadowych har-
monicznych. W roku 2000 IEEE opublikowa standard
1459, ktrego nazwa brzmi: Definicje do pomiarw
wielkoci zwizanych z moc elektryczn w warun-
kach sinusoidalnych, niesinusoidalnych, symetrycz-
nych i niesymetrycznych [9,10]. Moc bierna wg defi-
nicji Budeanu znalaza si w grupie definicji niezale-
canych, ktrych nie naley stosowa w nowych mier-
nikach mocy i energii biernej. Wielkoci elektryczne na
podstawie ktrych wyznaczana jest warto energii
biernej podzielono na zwizane z podstawow skado-
w prdu i napicia (pierwsz harmoniczn) oraz po-
zostaymi wyszymi harmonicznymi. W wikszoci
przypadkw uznaje si bowiem, e uyteczna cz
energii jest przenoszona wanie za pomoc skado-
wych 50/60Hz, przy duo mniejszym i czsto szkodli-
wym udziale wyszych harmonicznych. W standardzie
pojawia si rwnie nowa wielko moc nieaktywna
N, ktra reprezentuje wszystkie nieaktywne skadniki
mocy. Moc bierna jest tutaj jednym ze skadnikw
mocy nieaktywnej N. Znana pod oznaczeniem litero-
wym Q moc bierna zostaa ograniczona do skadowej
podstawowej i dotyczy to zarwno ukadw jednofa-
zowych jak i trjfazowych. W miejsce mocy odkszta-
cenia D
B
zaproponowano inn wielko, ktra w duo
lepszy sposb charakteryzuje cakowit moc znie-
ksztace w systemie moc pozorn odksztacenia S
eN
.
Moc S
eN
. pozwala na szybk ocen, czy obcienie
pracuje w warunkach maego czy duego odksztace-
nia harmonicznymi. Jednak mimo upywu 13 lat ener-
gia bierna nadal jest rozliczana wedug poprzednich
metod i to mimo nowelizacji przepisw [2]. Wrd
istniejcych teorii mocy najbardziej adekwatna do
rozliczania energii biernej jest wanie okrelona
w standardzie IEEE1459-2000 (wersja rozszerzona
w 2010 roku) [9]. Podano tu definicj mocy i zalecane
wyraenia matematyczne dla stosowania podczas pro-
jektowania i konstruowania przyrzdw pomiarowych.
Jest ona punktem odniesienia dla dzisiejszych urzdze
pomiarowych. Definiuje pomiary parametrw mocy
dla przebiegw sinusoidalnych i okresowych odkszta-
conych. Jest to realizowane dziki rozdzieleniu sku-
tecznych wartoci napicia i prdu na skadow pod-
stawow i harmoniczne, co umoliwia zdefiniowanie
mocy czynnej, biernej, pozornej, mocy pozornej od-
ksztacenia i mocy nieaktywnej oraz cakowitego
wspczynnika mocy jako:
H
h
H H
I U I U P cos cos
1
1 1 1

(1)
H
h
H H
I U I U Q sin sin
1
1 1 1

(2)
2 2
1
2
1
2
1 1
) ( ) ( ) ( ) (
H H H H
I U I U I U I U S (3)
2
1 1
2
) ( ) ( I U S S
eN
(4)
2 2
) ( ) ( P S N (5)
2 2
1
2
1
2
1 1
1
1 1 1
) ( ) ( ) ( ) (
cos cos
H H H H
H
h
H H
I U I U I U I U
I U I U
S
P
PF

(6)
gdzie: S cakowita warto mocy pozornej,
U
1
, I
1
wartoci skuteczne skadowych podstawo-
wych, U
H
, I
H
wartoci skuteczne skadowych har-
monicznych, PF cakowity wspczynnik mocy.
W licznikach starszego typu elektromechanicznych
wysze harmoniczne s tumione, przez co pomiar
mocy biernej w obecnoci harmonicznych jest bardzo
bliski wartoci mocy biernej skadowej podstawowej.
Coraz powszechniej stosowane liczniki statyczne reali-
zuj pomiary energii biernej rnymi metodami.
Na przykad mog mierzy moc czynn i moc pozor-
n, a moc biern wyliczaj z trjkta mocy. Tak na-
prawd wic, w wietle standardu IEEE 1459-2000,
mierz one moc nieaktywn a nie biern. Inni produ-
cenci mog zastosowa metod z przesuniciem prze-
biegu napicia o 90, co daje wynik zbliony do mocy
biernej skadowej podstawowej. Im wiksza zawarto
harmonicznych, tym wiksza bdzie rnica w odczy-
tach. Oczywicie w konsekwencji inne bd opaty za
naliczon energi.
4. ENERGIA BIERNA W OWIETLENIU
Wrd odbiornikw, ktrych dotyczy zuycie energii
biernej s oprawy owietleniowe zawierajce rda
wiata (m.in. CFL i LED) oraz wspomagajce je
ukady elektroniczne. Ich parametry wietlne i elek-
tryczne s okrelone m.in. w rozporzdzeniach UE
[12,13]. Charakter opraw owietleniowych jako od-
biornikw energii czynnej biernej jednoznacznie okre-
la cakowity wspczynnik mocy PF.

Nr 2(111) - 2014 Rynek Energii Str. 21

Tabela 1
Wartoci wspczynnika mocy dla rde (lamp) i opraw owietleniowych [12,13]
PF
Wymogi w zakresie funkcjonalnoci dla bezkierunkowych kompaktowych lamp
fluorescencyjnych CFL
0,55 dla P < 25 W
0,90 dla P 25 W
Wymogi w zakresie funkcjonalnoci dla bezkierunkowych lamp
(z wyjtkiem CFL i LED)
0,95
Wymogi dotyczce funkcjonalnoci dla kierunkowych kompaktowych lamp
fluorescencyjnych CFL
0,55 dla P < 25 W
0,90 dla P 25 W
Wymogi dotyczce funkcjonalnoci dla pozostaych lamp kierunkowych
(z wyjtkiem lamp : LED, CFL i wyadowczych duej intensywnoci)
0,5 dla P 25 W
0,90 dla P > 25 W
Wymogi dotyczce funkcjonalnoci dla bezkierunkowych i kierunkowych lamp
LED
P 2W brak wymogu
2W < P 5W ; PF > 0,4
5W < P 25W ; PF >0,5
P > 25W ; PF > 0,9
Lampa (rdo) CFL I LED moe oznacza take modu lub opraw owietleniow. Lampa kierunkowa oznacza lamp,
w ktrej co najmniej 80 proc. strumienia wietlnego przypada wewntrz kta przestrzennego wynoszcego sr (co odpo-
wiada stokowi o kcie 120). Lampa bezkierunkowa oznacza lamp, ktra nie jest lamp kierunkow [13].

W celu oceny wartoci cakowitego wspczynnika
mocy PF przeprowadzono pomiary parametrw elek-
trycznych wietlwek kompaktowych CFL i rde
(moduw) LED na stanowisku badawczym w skad
ktrego wchodzi m.in. analizator jakoci zasilania
PQM 701. Wartoci parametrw byy odczytywane po
100 godzinach pracy. Zarejestrowany przykadowy
rozkad harmonicznych prdu zasilania oprawy LED
100W przedstawiono na rys. 2. Otrzymane wartoci
harmonicznych prdu zasilania s niezgodne
z zapisami normy [14].

Rys. 2. Rozkad harmonicznych prdu zasilania
oprawy LED 100W
Jak wida z wynikw zamieszczonych w tabeli 2 moc
znamionowa deklarowana przez dostawcw rni si
od zmierzonej. Rwnie zmierzone wartoci wsp-
czynnika mocy PF dla wietlwek kompaktowych
odbiegaj od wymaganych przez przepisy (tab. 1).
W grupie rde LED wspczynnik mocy PF take
odbiega od zalecanych.

Tabela 2
Parametry elektryczne badanych rde wiata
wietlwki kompaktowe
Lp Moc P
N
Moc P
1
Moc S

PF
W W VA -
1 30 26,43 45,91 0,464
2 25 28,23 47,70 0,467
3 23 23,20 39,41 0,459
4 21 19,56 33,66 0,462
5 15 13,80 23,76 0,459
6 13 8,43 14,13 0,479
7 13 12,84 21,27 0,487
8 11 8,59 13,86 0,504
9 9 8,13 13,86 0,467
10 9 8,28 15,70 0,416
11 7 6,76 11,20 0,483
rda i moduy LED
12 1,2 1,53 16,57 0,30
13 2,0 3,93 8,26 0,47
14 2,0 2,12 4,51 0,46
15 3,5 4,31 9,16 0,47
16 5,0 8,54 14,11 0,53
17 12,0 13,54 62,18 0,29
18 12,0 12,31 54,76 0,35
19 45,0 48,5 89,45 0,55
20 100,0 102,3 195,34 0,31
gdzie: P
N
warto mocy deklarowana przez producenta,
P
1
moc czynna skadowych podstawowych, S moc
pozorna, PF wspczynnik mocy (P/S).
Dla wyznaczenia parametrw elektrycznych oraz oce-
ny zawartoci harmonicznych wykonano pomiary in-
stalacji owietleniowej podzielonej na 3 obwody po-
czone w gwiazd. Badana instalacja zawieraa oprawy
wyadowcze i LED. Oprawy byy zaczane cyklicz-
nie.
Str. 22 Rynek Energii Nr 2(111) - 2014

Na rys 3. pokazano przebieg zmian wspczynnikw
mocy w jednym z obwodw instalacji owietleniowej
mieszanej.

Rys. 3. Przebieg zmian wartoci wspczynnikw mocy:
cos
1
i PF obwodu zawierajcego rda wyadowcze
i LED

Rys. 4. Rejestracja wartoci skadowych mocy obwodu
zawierajcego rda wyadowcze i LED
Na rys. 4 przedstawiono zmiany wartoci mocy czyn-
nej P
1
, biernej Q
1
, pozornej S oraz mocy pozornej
odksztacenia S
eN
. Przykadowe zmierzone wartoci
mocy zamieszczono w tab. 3.
Tabela 3
Przykadowe wartoci skadowych mocy
wietlwki kompaktowe
Lp Moc P

Moc Q
1
Moc S

Moc SeN
PF
W Var VA VA -
Obwd LED
1 95,63 -31,59 233,4 211,0 0,41
Obwd oprawy wyadowcze + LED
2 1100 256,3 1264 566,8 0,87


Rys. 5. Rozkad harmonicznych prdu
w przewodzie neutralnym
Na podstawie analizy wynikw pomiarw stwierdzo-
no:
znaczne, niezgodne z norm, przekroczenie zawar-
toci harmonicznych prdu zasilajcego badane
obwody (niewaciwa budowa przeksztatnikw
opraw LED),
warto skuteczna prdu w przewodzie neutralnym
przy obcieniu oprawami LED jest wiksza od
wartoci prdu w przewodach fazowych a trzecia
harmoniczna jest dwukrotnie wiksza od skadowej
podstawowej (rys.5.),
skadowa nieaktywna mocy N (moc bierna podsta-
wowej skadowej i harmonicznych) jest dua.
5. PODSUMOWANIE
Postp i rozwj technologii oraz coraz wysze wyma-
gania samych odbiorcw, nios ze sob coraz wiksze
zuycie nie tylko energii czynnej, ale rwnie i biernej.
Urzdzenia takie jak klimatyzacja, chodziarki, kom-
putery, urzdzenia elektroniczne, wentylacja mecha-
niczna w blokach mieszkalnych, wycigi spalin z pod-
ziemnych garay, szeroko stosowane oszczdne
owietlenie fluorescencyjne i LED s rdem energii
biernej. Oznacza to, e (zwaszcza po zmianie sprze-
dawcy energii) coraz czciej powinno si instalowa
liczniki realizujce pomiar energii biernej
u odbiorcw na niskim napiciu, zwaszcza w dobie
Smart meteringu. Dlatego coraz bardziej istotny jest
pomiar wartoci w sieci nn, ktra jest najbardziej roz-
lega i rozproszona, a tym samym jest coraz wikszym
udziaowcem generowania energii biernej.
W wikszoci przypadkw dla odbiorcw komunal-
nych nadal dokonuje si rozlicze na podstawie zare-
jestrowanej energii czynnej. Jednake pomiar energii
biernej (realizowany wedug standardu IEEE 1459)
mgby by rdem wiedzy, ktr spka dystrybu-
cyjna moe wykorzysta do poprawy funkcjonowania
sieci elektroenergetycznej.
Zrealizowane pomiary, zarwno w laboratorium jak
i na rzeczywistej instalacji owietleniowej pozwalaj
stwierdzi, i cz odbiornikw nie spenia wymaga
okrelajcych parametry elektryczne (PF) oraz zapisy
norm EMC. Przedstawione (tab.1) wymagania doty-
czce wspczynnika mocy rde, moduw
i opraw owietleniowych zarwno CFL jak i LED
pozwalaj na wprowadzanie na rynek i rwnie p-
niejsz eksploatacj odbiornikw energii biernej. Po-
zwalaj rwnie na instalowanie grup odbiornikw
maej mocy (<25W) dla ktrych wspczynnik mocy
PF bdzie (zgodnie z przepisami) wikszy lub rwny ~
0,55 CFL i wikszy lub rwny ~ 0,4 LED.
W badanej instalacji owietleniowej zawierajcej
oprawy ze rdami wyadowczymi i LED zainstalo-
wano 72 szt. nowoczesnych i energooszczdnych
opraw z diodami LED o mocy znamionowej 3W ka-
da, co pozwolio uzyska 3 odbiorniki o mocy zna-
mionowej 72W (zmierzonej 95,63W) i wspczynniku
PF rwnym 0,41.
Nr 2(111) - 2014 Rynek Energii Str. 23


LITERATURA

[1] www.portalsamorzadowy.pl/gospodarka-komunalna/inteligentne-liczniki-u-wszystkich-do-2020-r
[2] Rozporzdzenie Ministra Gospodarki w sprawie szczegowych zasad ksztatowania i kalkulacji taryf oraz
rozlicze w obrocie energi elektryczn Dz.U. 2011 Nr 189, poz. 1126 z pniejszymi zmianami
[3] Rozporzdzenie Ministra Gospodarki w sprawie wymaga, ktrym powinny odpowiada liczniki energii elek-
trycznej czynnej prdu przemiennego, oraz szczegowego zakresu sprawdze wykonywanych podczas praw-
nej kontroli metrologicznej tych przyrzdw pomiarowych Dz.U. 2008 nr 11 poz. 63 z pniejszymi zmiana-
mi
[4,5] www.ptpiree.pl/data/sm/1_wymagania_liczniki_komunalne.pdf ; 2_wymagania_liczniki_bilansujace.pdf
[6] Wytyczne do budowy systemw energetycznych w PGE Dystrybucja SA 2010
www.zelt.pl/docs/wbse_tom_7.pdf
[7] PN-EN 62053-21:2006 Urzdzenia do pomiarw energii elektrycznej (prdu przemiennego) -- Wymagania
szczegowe -- Cz 21: Liczniki statyczne energii czynnej (klas 1 i 2)
[8] PN-EN 62053-23:2006 Urzdzenia do pomiarw energii elektrycznej (prdu przemiennego) -- Wymagania
szczegowe -- Cz 23: Liczniki statyczne energii biernej (klas 2 i 3)
[9] IEEE Std 1459-2010 Standard Definitions for the Measurement of Electric Power Quantities Under Sinusoi-
dal, Nonsinusoidal, Balanced, or Unbalanced Conditions; IEEE, New York, 2010.
[10] Papie K. : Pomiar mocy biernej z wykorzystaniem transformacji Hilberta w wietle normy IEEE Std 1459-
2010. Informatyka, Automatyka, Pomiary w Gospodarce i Ochronie rodowiska, (2011), nr.4, 15-18
[11] Wakie A.: Wpyw dokadnoci pomiaru poszczeglnych elementw ukadw pomiaroworozliczeniowych
energii elektrycznej na warto rnicy bilansowej. Energia Elektryczna (2009), nr.4, 17-19
[12] Rozporzdzenie komisji (WE) nr 244/2009 z dnia 18 marca 2009r. w odniesieniu do wymogw dotyczcych
ekoprojektu dla bezkierunkowych lamp do uytku domowego
[13] Rozporzdzenie komisji (WE) nr 1194/2012 z dnia 12 grudnia 2012r. w odniesieniu do wymogw dotycz-
cych ekoprojektu dla lamp kierunkowych, lamp z diodami elektroluminescencyjnymi i powizanego wyposa-
enia
[14] PN - EN 610003-2:2007 Kompatybilno elektromagnetyczna (EMC) -- Cz 3-2: Poziomy dopuszczalne -
- Poziomy dopuszczalne emisji harmonicznych prdu (fazowy prd zasilajcy odbiornika < lub = 16 A)

REACTIVE ENERGY AND REGULATIONS OF EUROPEAN UNION

Key words: reactive energy, standard IEEE 1459-2000, electric energy meters, lighting installations

Summary. The issue of article relates to accounting reactive energy by distribution companies. Discussed the rec-
ords in force in Poland, directives, regulations and standards. Conditions of legalization of electric energy meters
were introduced. Describes a method of accounting for reactive energy specified in standard IEEE 1459-2000.
Results of research and analysis of energy consumption of external lighting installations were presented.

Marek Kurkowski, dr in., Wydzia Elektryczny Politechnika Czstochowska. Jego badania skupiaj si na pro-
blematyce zwizanej z technik wietln, projektowaniem owietlenia, prognozowaniem zuycia energii na owie-
tlenie, pomiarami wielkoci elektrycznych i nieelektrycznych marekk@el.pcz.czest.pl

Tomasz Popawski dr hab. in. prof. PCZ, Wydzia Elektryczny Politechnika Czstochowska. Jego badania sku-
piaj si na analizach, modelowaniu i prognozowaniu zjawisk zwizanych z eksploatacj oraz programowaniem
rozwoju systemw elektroenergetycznych poptom@el.pcz.czest.pl

Jarosaw Mirowski, mgr in., Wydzia Elektryczny Politechnika Czstochowska doktorant. Jego badania skupiaj
si na problematyce zwizanej z technik wietln, projektowaniem owietlenia, prognozowaniem zuycia energii
na owietlenie, pomiarami wielkoci elektrycznych i nieelektrycznych jarmirowski@gmail.com