Professional Documents
Culture Documents
မှန်နန်းရာဇဝင်လာ မြန်မာဘုရင်များအား ဆင်ခြင်ကြည့်ခြင်
မှန်နန်းရာဇဝင်လာ မြန်မာဘုရင်များအား ဆင်ခြင်ကြည့်ခြင်
icy
jrefrmusL;ypfjref
zdk&rfrmusL;ypfzdk&rfrS
wifqufonf/
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
xkwfa0rIrSwfwrf;
xkwfa0jcif;
; yxrtBudrf
xkwfa0umv
tkyfa&
; uefYowfrxm;
pkpnf;ol
icy
pmtkyftjyiftqif
cohtet
rsufESmzkH;
; zdk;0if;awmifeH&Haq;a&;
(photo by pfjc2)
jrefrmusL;ypfzdk&rf
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
yk*HacwfeH&Haq;a&;yef;csD
(www.seasite.niu.edu)
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
ed'gef;
rSefeef;&mZ0ifudk ppfudkif;rif; (bMuD;awmf) vufxuf 1829? ar 3
rSm pwifa&;om;NyD; 3-4 ESpftMumrSm a&;om; NyD;pD;cJhygw,f/ tJh'Daemuf
rif;wkef;rif;vufxuf eJY oDaygrif; vufxuf awGrSmvnf; qufvuf
a&;om; cJhMuw,f/ yHkESdyfwJh tqifh udkawmh oDaygrif; vufxuf usrS
aqmif&GufEdkifcJhNyD; tqHk;rowf cJhygbl;/
rSefeef;&mZ0if&JU xl;jcm;csufu wjcm;&mZ0ifawGvdk wpfOD;
wpfa,muf xJu a&;wmr[kwfbJ ordkif;aumfr&Sif zGJUNyD; jyKpkcJhwmyg/
yxrqHk; ordkif;aumfr&Sif vdkYvnf; ac:Muw,f/ a&SUu &mZ0ifawGxJrSm
tpHkvif? tjynfhpHkqHk;vdkY ,lq&wJh OD;ukvm;&mZ0ifudk t"du tajccH
xm;ygw,f/
,ck aemufqHk;xkwf rSefeef;&mZ0ifudk wm0ef,l BuD;Muyf
rSwfwrf;wif olrsm;uawmh a':Muef (r[m0dZm)? OD;pdefvIdif (r[m0dZm)
eJY OD;at;csdK (r[m0dZm) wdkYyJ jzpfygw,f/ OD;ukvm;? wGif;oif; pwJh
a&SUpmtkyfrsm;eJY ndE Idif;NyD; atmufajc rSwfpkav;awGeJY uGJvGJcsuf
awGudkvnf; rSwfwrf;wif xm;ygw,f/
t"du tm;jzifh rSefeef;&mZ0ifudk aumufEIwfwm jzpfayrifh
OD;azarmifwifeJY *sDtdwfcsfvkpfwdkY bmomjyefwJh The Glass Palace
Chronicle of the Kings of Myanmar pmtkyf&,f? aemuf rSefeef;[m
ZmwfuGuf? Zmwfvrf; pdwful;awG odyfrsm;w,fqdkum odyfcHwGif;
rawGUwJh a'gufwmoef;xGef; &JU pmtkyfwpfcsdKU udkvnf; tvsif;oifh&if
oifhovdk udk;um; oGm;yghr,f/
aus;Zl;
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 1
urmwnf
twGJ-21wGJ yg&mrSm yxrtwGJuawmh xHk;pHtwdkif; urmwnfvdkY
qdk&rSmyg/ urmeJY pMum0VmMuD; ay:aygufvmyHk? jA[mawG pkawNyD;
vljzpfvmyHk? Moumo avmuMuD; ay:xGef;vmyHk? vlUtzGJUtpnf;
jzpfwnfvmyHk pwm awGudk *gxmawG? uAsmvuFmawGeJY pDumywfuHk;
a&;xm; ygw,f/
avmuwnf[efysuf[efudk ]]Moumoavmu[k qdktyfaom avmifzuf? ysufzuf uka#wpfodef;
yrmP tydkif;tjcm; &Sdukefaom pMu0VmwdkY\ rD;? a&? av wdkYaMumifh
ysufNyD; wpfzef wnfjyefonf}} pm-5 vdkYqdkygw,f/
urmysuf&mrSm yxr rD;eJY 7 Mudrf? aemuf a&eJY wpfBudrf? aemuf
'kwd, rD;eJY 7 Budrf ysufr,fqdkw,f/ tck b'urm[m 'kwd,rD;&JU
yxrtBudrf rD;zsufNyD; ay:vmwJh urm jzpfowJh/
yxrqHk; urmwnfNyD;aemuf r[maAm"d yvifwnf&m ae&mu pvdkY
yx0DajrBuD; ay:vmw,f/ ykAedrdwfqdkwJh y'krmyifaygufw,f/ tJh'D
Mum[m tyGifh r&Sd&if bk&m;ryGifh/ tyGifh ta&twGuftwdkif; bk&m;yGifh
w,fqdkw,f/
yxr jA[mawG pkawNyD; udk,fa&mifudk,f0gawGeJY urmajray:
a&mufvmw,f/ a,mufsm;rdef;r cGJr&/ ow0gvdkYyJ ac:Edkifr,f/ aemuf
ajrqDajrMoZmawGpm;NyD;rS udk,fa&mifuG,fNyD; trdkuftwdjzpf&w,fvdkY
a&;xm;ygw,f/
wqufwnf;rSm aeawG vawG ay:vmw,f/ Moumoavmu&JU
ork'&m 4pif;? uRef;MuD; 4 uRef;? uRef;i,f 2000? [dr0Emawm?
jrefrmusL;ypfzdk&rf
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 2
Adrom&rif; rS "rmaomurif;txd rif;tyg; 30
Adrom&rif;[m Ak'eJY acwfNydKifyg/ Ak'xuf 5 ESpf i,fw,f/ tJh'D
tcsdef ouwdkif; uydv0wfbk&if oka'g'erif;&JU om;awmf od'wrif;?
&mZN*dK[fjynfbk&if bm*Ded,rif;MuD;&JU om;awmfu Adrom&aygh/
Adrom&upvdkY tzudkowfwJh rif;quf awmufavQmuf MuD;pdk; cJhw,f/
zcif Adrom& udk owf? rif;vkyfwJh om; tZmwowf
zcif tZmwowf udk owf? rif;vkyfwJh om; O',b'
zcif O',b' udk owf? rif;vkyfwJh om; tEkk'g
zcif tEkk'g udk owf? rif;vkyfwJh om; rk@
zcif rk@ udk owf? rif;vkyfwJh om; em*'go
rif;ig;qufwdkifwdkif tazawG owfNyD; rif;vkyfcJhMuw,f/
em*'gobk&if vufxufusawmh vlawGu tzowf rif;rsdK;udk
z,f&Sm;NyD; okokem* trwf udk rif;ajrmufcJhygw,f/
okkokem* qdkwm jynfhwefqmu qif;oufvmwJh trsdK;/
yxrqHk; jynfhwefqm
a0omvDjynf? vdp0Drif;wdkY[m wdkif;jynf om,m0ajym&JUom;eJY
bmhaMumifh tkwftkwfusufusuf rpnf&ovJqdkwm wdkifyifESD;aESm
MuowJh/ tJhorSm jynfhwefqm r&SdvdkY qdkwJhtcsufudk oGm;awGUMuygw,f/
w,fvnf; tajrmftjrif BuD;Muygayw,f/ tJh'DrSm owdkYorD; wpfa,muf
udk yxrqHk; jynfhwefqm tjzpf owfrSwfum bk&ifu wpfywf oHk;pGJ
awmfrlygowJh/ tJ udk,f0ef&Sdvmwm oleJYvdkY pmtkyfxJ ajymwmyJ/ aemuf
jrefrmusL;ypfzdk&rf
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
tmaomuausmufwdkif
(en.wikipedia.org)
jrefrmusL;ypfzdk&rf
10
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 3
waumif;rif;quf
rSefeef;uawmh jrefrmtp waumif;uudk pGJudkif wifjyxm;ygw,f/
waumif; rSwfwrf;[m rSefeef;eJY OD;ukvm; t"duuGJvGJwJh ae&m jzpf
ygw,f/ OD;ukvm;rSm waumif; taMumif; ryg0ifygbl;/
(AdkvfrSL;b&Sif&JU pmwrf;wcsdKUeJY a'gufwmoef;xGef;&JU aqmif;yg;
wcsdKUrSm jrefrmtp ausmufqnfu t,ltqrsm; awGU&ygw,f/
'Dt,ltq vufcHolynm&Sif trsm;tjym;yg/)
tbd&mZmrif;
jrwfpGmbk&m;vufxuf yOmv&mZfwdkif;eJY aumvd,wdkif;? OrD;
awmif;wJh udpeJY ppfjzpf&mrSm omuD0if aumvd,wdkY jyKwfjyKwfjyKef; um
tkyfpk 3 ck uGJoGm;ygw,f/ aumvd,? a'0'[ eJY uydv0wf &,fyg/
uydv0wfu tbd&mZmrif;[m waumif;jynfudk wnfaxmifcJhygw,f/
uH&mZmi,f
tbd&mZm uG,fvGefawmh om;awmfESpfyg; eef;vk&mrSm om;i,f
uH&mZmi,f EdkifoGm;ygw,f/ nwGif;csif; r@yftNyD; aqmufap&mrSm
om;tBuD; uH&mZmBuD;u opfBuD;0g;BuD;eJY aqmufw,f/ uH&mZmi,fu
opfi,f0g;i,fawGeJY aqmufNyD; EdkifoGm;ygw,f/ tJh'DrSm uH&mZmBuD;[m
om;awmf rk'kpdw udkac:? aemufvdkufawGeJY xGufajy;? om;awmfudk ysL?
urf;,H? oufawG&JU bk&iftjzpf uav;awmifndKrSm xm;cJhNyD;
"n0wDbufrSm rif;vkyfygw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
11
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
ysLEdkifiHawmf
12
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
13
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
bl;vHk;em;rxGif;
&Sif&aohu orD;eJY twl raecsifwmeJY aA'g&Dudk rxGif;xm;wJh
bl;oD;eJY a&pdrf? NyD; usnfawmufxJ a&jznfhckdif;w,f/ usnfawmufjynfhzdkY
wpfaeukef MumowJh/ 'grS &aoh[m oifhawmfr,fxifvdkY pDpOfcJhwmyg/
aA'g&D a&cyfcsdefeJY rif;om;ESpfyg; wdk;awmh ]]bl;vHk;em;rxGif;?
rdkufvSw,f}} qdkum bl;oD;udkxGif; taph xkwfNyD; cyfcdkif;wJhtcg
jrefrmusL;ypfzdk&rf
14
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
15
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
ydEdk;NrdKU
(www.seasite.niu.edu)
&Sd&mrSm
ajymcsifwJh
16
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
17
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
xD;rif;,Of? ,Ofrif;ydkuf?
aMumif'l&pf? onfxef/
ydkufaovnf?
aoOfvnfaMumif?
rif;vkyfw,f/
18
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
19
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
20
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 4
yk*g&mr
taemf&xm (at'D 1017-1059)
(ordkif;okawoDawG uawmh &mZ0ifvm yk*Hrif;quf tawmfrsm;rsm;
udk taxmuftxm; cdkifckdifrmrm rawGU&bl; qdkMuw,f/ taemf&xm
rwdkifrD rif; 2 qufavmuf udkyJ taxmuftxm;eJY awGU&w,f
qdkygw,f/
ordkif; qdkayr,fh ckESpfawG[m ordkif;okawoDawGeJY uGJvGJrI&SdwJh
twGuf razmfjycJhyg/ taemf&xmrS pom rSefeef; &JU ou&mZfawGudk
azmfjyoGm;yghr,f/ 'gvnf; uGJvGJrIwcsdKU &SdqJyg/ Oyrm-a'gufwm
oef;xGef; u taemf&xmudk 1044-1077? eef;ouf 33 ESpfvdkY azmfjywm
awGU&ygw,f/)
taemf&xm[m tpfudkudkowfrdvdkY 6vavmuf aumif;aumif;
tdyfraysmfcJhbl; qdkw,f/ usefppfom;[m olUaemuf wpfqufjcm;
rif;jzpfr,f qdkwm odvdkuf&awmh olYeef;udk vkrSmr[kwfwJh twGuf
t&nftcsif;udk oabmusNyD;om; jzpfwmeJY tyg;ac:xm;ygw,f/ aemuf
yk*Hol&Jaumif; 4 a,mufvdkY ausmfMum;wJh iaxGl;? ivHk;vufzuf?
anmifOD;bD; wdkYudk qufvuf pnf;Hk;EdkifcJhw,f/
(&mZ0ifvmr[kwfayr,fh a'gufwmoef;xGef;&JU ajymjycsuf wcsdKYudk
tajccH a&;om;xm;wJh a':cifrsdK;cspf&JU Anawrahta of Burma
pmtkyfxJ rawmh 'Dol&Jaumif; 4 a,muf taMumif; tawmf tus,f
w0efY a&;xm;ygw,f/)
taemf&xm[m vlwpfa,muf&JU t&nftaoG;udk aumif;aumif;
Munfhwwfoljzpfw,f/ anmifOD;bD;[m {&m0wDjrpfudk [dkbufurf;?
jrefrmusL;ypfzdk&rf
21
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
22
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
oxHkrS &Sift&[H
wr'Dywdkif; ac:wJh yk*HjynfrSm
omomemjyKzdkY ewfom; 0ifpm;wJh rGefjynf
rS &Sift&[H (rGeftrnf "r'D) [m
oxHkrS
<uvmygw,f/
yxrqHk;
awmxJrSm rkqdk;uawGUNyD; xl;qef;w,f
xifum bk&ifxH quf ygw,f/ awGUawGU
csif; oifh&mrSm xdkifzdkY taemf&xm qdk&mrSm
&Sift&[Hu yvifxufrSm wufxdkifw,f/
aemufqHk; taemf&xm[m ol&SmaewJh
w&m;ppf?
w&m;rSefudk
&SmawGUNyD;
t&nf;BuD; awGudk ESdrfeif;yg awmhw,f/
'DvdkeJY jrefrm jynfMuD; Ak'omom
xGef;vif; vmcJhyg awmhw,f/
Sift&[H - tmeEmbk&m;
(www.seasite.niu.edu)
ukvm;nDaemif
rGefXmeD oxHkjynfudk ukvm;nDaemif 2 yg; oabFmysufNyD; a&muf
vmygw,f/ tcsdef umvtm;jzifh 11 &mpk qdkawmhum yifv,fxJrSm
uRefawmfwdkY em;vnfwJh ukvm;awG r&Sdygbl;/ tJh'DtcsdefrSm t*Fvdyf
awGawmif yifv,fxJ ra&mufMuao;bl;/ ArmawGu tm;vHk;udk
odrf;MuHK;NyD; ukvm; ac:cJh Muwmyg/ xdkpOfu ukvm;&JU t"dyg,fu
jrwfaom rsdK;EG,f jzpfowJh/
('gaMumifh uRefawmfawmif pOf;pm; rdao;w,f/ ArmMuD; jzpfwJh
OD;ukvm;u bmaMumifhrsm; 'DeHrnf rSnfhxm;&ygvdrfhvdkY/)
(aocsmwmu 'Dukvm;nDaemif[m Oa&myom;awG jzpfMuygw,f/
wcsdKU q&mrsm; ay:wl*DvdkY ,lqMuw,f/ 'g urmhordkif;eJY EIdif;csdef
jrefrmusL;ypfzdk&rf
23
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
24
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
25
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
rEl[mbk&m;
(www.ancientbagan.com)
26
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
27
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
uGef;aqmufNyD;
&cJhygw,f/
aeapvdkY
qdkwJhtcgusrSm
azmifawmf
c&D;qufvdkY
28
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
29
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
30
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
taemf&xmed*Hk;
taemf&xmrif; anmifa&Tbufu bk&m;wnfNyD; yk*Hjynftjyef? NrdKUxJ
t0ifrSm rkqdk;wpfa,mufu uRJdkif;wpfaumif aomif;usef; aeaMumif;
vmavQmufw,f/ tJh'DrSm taemf&xmu eef;awmfbufu jyefvSnfhum
udk,fwdkif qifpD;NyD; uRJudkwdkuf&mrSm uRJcwfvdkY aow,f/ aowJhtcsdefrSm
oufawmf 75 ESpf &SdygNyD/ raocifrSm zm;txD; taoudk xrf;NyD; idkaewJh
zm;reJY edrdwfjy cJhw,fvdkY qdkw,f/
0DuDyD;'D;,m;vm jrefrmordkif;tusOf;
,aeY jrefrmjynf tv,fydkif;xJudk ysLawGu pwiftajccscJhNyD;
aemufydkif; rGefwdkY pwif tajccscJhMuw,f/ taemufdk;r wpfbufrSm &cdkif
awGvnf; &SdaecJhw,f/ urf;,H? ouf qdkwJh vlrsdK;awGvnf; &SdcJhw,f/
ysLawG[m tifrwef ,Ofaus;odrfarGUwJh vlrsdK;awGvdkY wkwf
ordkif;rSm awGU&w,f/ ydk;aumifawG owf&rSmpdk;vdkY ydk;csnftppfudk
r0wfbJ ydk;csnf twkom 0wfowJh/ ppfqdkwm rod/ axmifqdkwmr&Sd/ 7
ESpf uae touf 20 txd bkef;MuD;ausmif;rSm pmoif&/ tJh'D ysLawG[m
City States ac:wJh NrdKYjyEdkifiHawGom wnfaxmifcJhNyD; tifyg,m
rxlaxmif EdkifcJhbl;/ b,fxlaxmif EdkifyghrvJ? ppfrS rwdkufbJudk;/
wnfcJhwJh NrdKUjyawGuawmh waumif;? oa&acw&m? [efvif; pwmawG
jzpfw,f/ bmoma&;rSm r[m,me vTrf;rdk;vmcJh/ aemufydkif; wkwfawG
vmwdkufvdkY ysLwdkY ysufoHk;&w,f/ wjznf;jznf;eJY MuD;xGm; vmwJh
Armtkyfpk xJrSm a&maESm aysmufuG,foGm;cJhw,f/
tifyg,m wpfpkxJ pwif xlaxmifwmu rGefawGjzpfw,f/ 10 &mpk
avmufrSm rGefjynfudk crmawGwdkufawmh uaeY jrefrmjynf tv,fydkif;udk
xGufajy;/ ausmufqnf w0dkuf/ aemuf ajrmufbufu qif;vmwJh
ArmawG yk*HrSm tajccs/ NrdKUjyEdkifiHwnf/ yk*g&mr)
jrefrmusL;ypfzdk&rf
31
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
taemf&xmoHk;oyfcsuf
jrefrm&,fvdkY pwif jzpfvmwm uawmh taemf&xm aMumifhyJ
jzpfygw,f/
olu vuf&Sd jrefrmjynfajryHkeJY cyfqifqif taetxm;
tifyg,mwpfckudk pwif xlaxmifEdkifcJhwm jzpfw,f/ 'gaMumifhyJ olYudk
yxrjrefrmEdkifiH wnfaxmifolvdkY ordkif; armfuGef;wifcJhwm jzpfygw,f/
olU&JU t"du atmifjrifrIawGu rGefudk odrf;EdkifcJhwm eJY Ak'omoem
xGef;um; vmwmawG jzpfw,f/ rGefpmudk tajccHwJh jrefrmpm ay:
vmw,f/ &Srf;udk odrf;oGif;EdkifcJhw,f/ &cdkifudk odrf;oGif; EdkifcJhw,f/
raumif;wm wcsdKUvnf; &Sdw,f/ usefppfom;udk owfcsifaZmeJY
rqifrjcif tjypfrJhwJh jynfol axmifcsD owfcJhwm? rdef;rudpeJY ywfouf
vm&if oabmxm; ao;odrfvGef;wm? ab;pum;udk rcsifhrcsdef ,Hkwwf
wm? pwmawG jzpfygw,f/
aumif;wmeJY raumif;wm csdefxdk;Munfhvdkuf&if aumif;wJhbufu
trsm;BuD; tav;om aewmudk awGU&w,f/
jrefrm qdkwmudk bmom? omoem? ,Ofaus;rI tqifhtwef;awGeJY
urmh tv,frSm pwif arG;zGm;ay;EdkifcJhwJh taemf&xm[m jrefrmhordkif;
twGuf *kPftjyKxdkufqHk; bk&ifwpfyg;vdkY ,lqrdygw,f/
tJh'Dawmh wpfqufwnf; ygyJ/ ppfvSygNyD qdkwJh jrefrmvlrsdK;[m
bmvlrsdK; awGrsm; ygaervJ pOf;pm;Munfhrdw,f/ ArmwpfrsdK; wnf;vm;/
rjzpfEdkifygbl;/
&mZ0ifrSm rSwfwrf;wifcJhwJh tkyfcsKyfol vlwef;pm;rSm wpwp
aoG;aESm vmcJhwmudk axmufINyD; atmufajc jynfolvlxkrSm
b,favmufrsm; aoG;aESmaecJhrvJ? quf awG;Munfhrdw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
32
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
33
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
34
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
35
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
apmvl;rif;oHk;oyfcsuf
rSefeef;u apmvl;[m vkyf&nfMuH&nfr&Sd? rSL;rwfawG pum;
em;raxmif? taysmftyg;yJ vdkufpm;w,fvdkY a&;w,f/ wzufu
apmvl;taMumif; azmfjyxm;orQ zwfMunfhjyefawmh rSL;rwfawGpum;
em;raxmifwm wpfckrS rawGU&/ taysmftyg; vdkufpm;wmvnf; rzwfrd/
rdef;rawmif tazhvufus 2a,mufyJ quf,lcJhwm awGU&w,f/
rSefeef; pmudk,ft& apmvl;[m rif;nHh jzpf&ifawmifrS rif;qdk;
r[kwf ovdk oabmxm; odrfzsif;olvnf; r[kwfacsbl;/ udk,fhrdef;reJY
tazvufxufuwnf;u Zmwfvrf;IyfcJhol usefppfom;udk Oy,fwrsOfeJY
owfypfwmrsdK; rvkyfbJ aumif;aumif;rGefrGef tyg;jyefac: ajrmufpm;
uwnf;u olU&JU oabmxm;BuD;rIudk jrifEdkifygw,f/
'Dvdk oabmxm;MuD;ol? awmfwJhrif; r[kwfawmif rif;aumif;
wpfa,mufjzpfol apmvl;[m usefppfom; vmcdk;wJhtcsdefrSm olYudk
zrf;xm;wJh i&refudk ,Hkpm;NyD; atmf[pf&avmufatmif odrfi,fEHkcsm
nHhzsif;ol wpfa,muf jzpfapcJhwJh usefppfom;&JU wpfudk,fawmf jyefajym
Zmwfvrf;[m ,kwdodyfr&SdwJh ordkif;0if jzpf&yfwpfck tjzpf rQrQww
qifjcifoHk;oyf rdygw,f/
wqufwnf;rSmyJ apmvl;[m ordkif;u owfcJhwJh rif;wpfyg;
jzpfav rvm;vdkYvnf; awG;xifrdaMumif;yg/ bmyJjzpfjzpf oabmxm;
BuD;wm? yk*dKvfa&;? wdkif;jynfa&; cGJjcm;wwfwm av;awGu vGJ&ifawmh
apmvl;[m olUtaz taemf&xmudk ajczsm;awmif rrDcJhwJh rif;wpfyg;
jzpfw,fqdkwJh tcsufudkawmh 0efcH&vdrfhrSm jzpfygw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
36
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
usefppfom;rif;
apmvl;eJY i&efref usqHk;NyD;wJhaemuf
usefppfom;
rif;jzpfvm
ygw,f/
yk*Hrif;quf r[kwf/ txufu qdkcJhovdk
usefppfom;[m &cdkif-Arm jzpfygw,f/
usefppfom; - tmeEmbk&m;
(www.seasite.niu.edu)
37
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
38
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
39
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
40
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
tavmif;pnfol
tavmif;pnfol[m &cdkif-rGef-Arm aoG;aESmwJh jrefrmbk&ifwpfyg;
jzpfygw,f/ &mZ0ifrSmawmh c&D;toGm;EdkifqHk; rif;vdkY qdk&r,f/ rdzk&m;
av;yg; &Sdw,f/
jrefrmjynf awmifbufwcGif? ajrmufbufwvTm; c&D;oGm;cJh&mrSm
NrdKUjytkyfcsKyfa&; pepfudkvnf; pepfwus xlaxmif ay;EkdifcJhw,f/ &Gm?
NrdKU? cdkif ponfjzifhaygh/ aps;uGufawGrSm tav;? tcsdef? twG,fawGeJY
ywfoufvdkY jrefrmpepfjzpfwJh usyf? rl;? yJ? wif;? cGJ? pdwf? jynf? cGuf
pwmawG wajy;nD owfrSwfay;EdkifcJhw,f/ ae&mtESHUvnf; bk&m;
ykxdk;awG wnfxm; udk;uG,f EdkifcJhoaygh/
rGefjynfa&muf? ykodrfa&muf? oD[dka&muf? rmefatmifuRef;a&muf?
rvm,kuRef;a&muf? weoFm&Da&mufeJY a&mufwJht&yfrSm armif;rrdH
wcsdKUxm;&pfNyD; aejynfawmfjyefw,f/ olUvufxufrSm trIxrf;awG?
qifawG? jrif;awG t&rf;yifyef; MuowJh/ wkwfudkvnf; ab;awmf
taemf&xmvdkyJ pG,fawmfawmif;zdkY a&mufcJhw,f/ OD;wnfbGm;u
yifhcGifhay;ayr,fh taemf&xmvdkyJ yifhvdkYr&/ wyfacguf jyefcJh&owJh/
tavmif;pnfol&JU bkef;vufHk; tpGrf;awGudkawmh rSefeef;u wcrf;
wem; azmfjyxm;ygw,f/ touft&G,f BuD;vmcsdefrSm vlyHktv,f
vufoD;vufarmif;wef;&m tom;ta& ysOf;wGJusaewmudk jrifawmh
rif;y&dowf &,fMuowJh/ tJh'DrSm olUtpGrf;udk jycsifwmeJY wl&Gif;awmifrSm
vlqdk;wpfa,muf aomif;usef;aew,fqdkum jrif;pD;ol&J av;a,mufudk
tzrf;cdkif;? oludk,fwdkifu wl&Gif;awmifay:wuf? vlqdk;[efaqmifNyD;
jrif;pD;ol&JawGudk wdkufazmufxGufcJhNyD; olUtpGrf;udk jycJhzl;ygw,f/
tavmif;pnfolrSm om;awmfoHk;yg;&Sdw,f/ tBuD;qHk;u rif;&Sifapm/
zcif tavmif;pnfoleJY tqifrajywmeJY ESifxkwfwm cH&w,f/ taMumif;
&if;u ESpfcsuf/ yxrwpfcsufu y#du&m;u qufo vmwJh bk&ifh
jrefrmusL;ypfzdk&rf
41
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
42
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 5
yk*Hrif;quf
e&olrif; (ukvm;usrif;)
yxrjrefrmEdkifiHrSm taemf&xm? apmvl;? usefppf? tavmif;pnfolwdkY
aemuf rif;jzpfvmoluawmh tz^tudk owfom; e&olyJ jzpfygw,f/
e&ol[m taztavmif;pnfoludk owfNyD;csdefrSm ppfonfawGeJY
eef;vkzdkYvmwJh tpfudk rif;&Sifapm udkvnf; yHhoul rax&fbkef;BuD; uae
wqifh acR;odyfygw,f/ ppfonfawGrvdk? wpfudk,fwnf;vmyg? "m;udk
xrf; eef;wifay;yghr,faygh/ bkef;BuD;uvnf; ,HkMunfNyD; rif;&Sifapmu
oGm;ac:/ a&mufvmwmeJY e&olu tpfudk&JU oHvsufudk xrf;NyD; eef;wif
ay;ygw,f/ nusrS pm;awmfyGJxJ tqdyfcwf owfcJhw,fvdkY rSefeef;u
qdkw,f/ yHhoulrax&fbkef;BuD;vnf; pdwfqdk;NyD; oD[dkjynf jyefcJhowJh/
e&ol[m ,cktcsdef txd yk*HrSm yxrqHk; ay:vmwJh rif;qdk;
rif;npfvkdY qdk&r,f/ zcifay;chJwJh owdkYorD; udkvnf; owf? baxG;awmf
udkvnf; owf/ oefpGrf;wJh &[ef;awGudk twif; vlxGufcdkif;awmh
bkef;BuD;awGvnf; [dka&Smif'Dwdrf;eJY oD[dkjynf <uukefMuowJh/
(zcifvufus ukvm;rif;ord;udk
tpjyKcJh ygawmhw,f/)
owfrd&mrSm olzmwfodrf;zdkU
43
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
44
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
45
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
teEol&d,vuFm
e&ywd[m aemifawmf&JU vl,HkawGudk qufvuf okwfoif&Sif;vif;
ygw,f/ tJh'DrSm rif;,Of&JU txdef;awmfom; teEol&d,vnf; ygoGm;
cJhw,f/
rowfcifrSm ol pyfqdkcJhwJh vuFm 4 ydk'fuawmh jrefrmpmayrSm
txif&Sm;qHk;vuFmyJ jzpfygw,f/ tav;jyK rSwfwrf;wifvdkygw,f/
olwnf;wpfa,muf? aumif;zdkYa&mufrl?
olwpfa,mufrSm? ysufvifhumom? "rwmwnf;/
a&Ttdrfeef;ESifh? MuiSef;vnf;pH? rwfaygif;&Hvsuf?
aysmfpH&dyfNidrf? pnf;pdrfruGm? rif;csrf;omum;?
ork'&m? a&rsufESmxuf? cPwufonfh
a&yGufyrm? wpfoufvsmwnf;/
Muifemoem;? ightm;rowf? ,ckvTwfvnf;
rvGwfMurm? vlwumwdkY? cEmcdkifusnf?
twnfrNrJ? azmufvTJwwfonf? rcRwfpom? ow0gwnf;/
&Sdcdk;aumfa&mf? ylaZmftuRef? yefcJhwHk\
cdkufMuHK0dyguf? oHompuf? BudKufvwGefrl?
wHkYr,lvdk? MunfndKpdwfoef? ocifrGefudk?
csefbdpifppf? tjypfrJha&;? cGifhvQifay;\?
aoG;onftedpm? ighcEmwnf;/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
46
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
47
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
aemufxyfteEol&d,
rif;BuD;rSm &efrefiaxG;qdkwJh ol&Jaumif; wpfa,muf&Sdw,f/
wcgom; rif;BuD;avSudk rdausmif;qGJxm;wJh tcsdef wpfudk,fawmfpGefYpm;
wdkufcdkufNyD; rdausmif;udk taoowfcJhzl;owJh/ usm;eJYwdkufvnf; Edkif?
qifeJYwdkufvnf; Edkifqdkawmh yGJwdkif;ausmf jzpfaewmrdkY teEol&d,
bGJUay;NyD; orD;awmf wpfyg;eJY vufqufapcJhygw,f/
om;awmfig;yg;
xD;eef; tarGay;zdkY&m om;awmfig;yg;&SdwJhtwGuf om;awmfawGudk
0dkif;apNyD; tv,frSm xD;jzLpdkufum xD;jzL,drf;wJhbufu rif;om;udk
tdrfa&SUt&m ay;cJhw,f/ tJh'DrSm ti,fqHk;om;awmf aZ,sodcFrif;om;
tdrfa&SUrif;jzpfvmw,f/ xD;vdkrif;vdk vdkY ac:MuygowJh/
e&ywdpnfol oHk;oyfcsuf
plVrPdwdkY? aumawmhyvifwdkYvdk wefcdk;MuD;bk&m;awG wnfcJhNyD;
a&S;yk*Hrif;rsm;&JU aumif;arGudk qufvufxdef;odrf;EdkifcJhvdkY rif;aumif;
wpfyg; jzpfygw,f/
tapmydkif;rSm uwdrwnfwJh rif;wpfyg;? ESdyfuGyfvGef;wJh bk&ifwpfql
jzpfcJhayr,fh aemufydkif;rSm tawmfajymif;vJ oGm;cJhw,f/ 'gayr,fh
ajymif;vJNyD;wJh aemufrSmawmifrS 'koeaomtrIudk wpfBudrfxyfusL;vGef
cJhwm awGU&ygao;w,f/
e&ywdpnfol[m raumif;wJh tcsufav;awG weifhwydk;&Sdayr,fhvdkY
NcHKMunfh&ifawmh taemf&xm? usefppf? tavmif;pnfolwdkY aemufu
'kwd,wef;pm; rif;aumif;wpfyg; jzpfw,fvdkY oHk;oyfrdygw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
48
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
49
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
aqG;aEG;csuf/ /
- wcsdKUu uspGmrif;BuD;[m taemf&xm jyefNyD; 0ifpm;w,fvdkU
,lqMuygw,f/ taemf&xmrif; vufxufu t"dXmefeJU pdkufcJhwJh
ayyifMuD;rsm;[m uspGmrif;BuD; vufxufusrS tyifayguf vmvdkU .. vdkU
qdkMuygowJh/
yzg
50
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
'va&mufawmh tm;vHk;wdkifyifNyD;
eef;wifcJhygw,f/
oD[oludkzrf;?
rif;acG;acs;udk
jrefrmusL;ypfzdk&rf
51
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
o&ygwHcg;
(www.seasite.niu.edu)
wkwfppfyGJ
wkwf OD;wnfbGm;u e&oD[yawhxHu tcGefb@m awmif;cHzdkY
oHtzGJU apvTwf vdkufw,f/ 'gudk e&oD[u pdwfqdk;NyD; oHtzGJUudk
tukef owfap trdefYcs cJhw,f/ trwf awGuawmh oHwrefudk owfwJh
tavh r&SdaMumif; ajymMuayr,fh rif;BuD; em;raxmifygbl;/ tJh'DrSm
wkwfoHtzGJUudk owfypfwJh twGuf OD;wnfbGm;wdkY yk*Hudk ppfcsDvmcJh
ygawmhw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
52
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
53
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
54
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jynfhpG,fqdkwm rif;nDrif;om;/
'gawGvnf; rqifrjcif trsufr&Sd&bl;/
jynfhrsufESm qdkwm rdb? vifom;? rdom;pkawG/
'gawGudk tEdkifrusifh&bl;/
jynfhajcjynfhvufqdkwm ol&Jaumif;awG/
'gawGvnf; raxmufr&I rowf &bl;aygh/
aemufqHk; bk&ifBuD;u ykodrfrSm tiftm; rpk awmhbJ oD[ol &Sd&m
jynfa&mufrS tiftm;pkNyD; aejynfawmf jyefr,fqdkum jynfudk wufoGm;
ygawmhw,f/
jynfa&mufawmh om;awmf oD[olu e&oD[avSudk zrf;?
pm;awmfyGJxJ tqdyfcwfNyD; zcifudk pm;apygw,f/ NyD; "m;azG;azG;eJY avSudk
0dkif;xm;owJh/
rdzk&m;apmu "m;vufcsuf eJY ao&wmxuf? tqdyfeJY ao&wm
ydkoifhawmfaMumif; avQmufwJh twGuf aemufqHk; tpm;rufwJh
e&oD[yawh tqdyfygwJh tpmudk odvsufeJY pm;NyD; uHukefcJh&ygw,f/
uHrukefcif rSmMum;oGm;wmu ]]aemifusifvnf&m b0rSm om;a,mufsm;
r&vdk}} [l jzpfygowJh/
jynfpm; oD[ol
tazudk owfNyD;wJh oD[ol[m tpfudkjzpfol ykodrfpm;OZemudk
quf&Sif;zdkY c&D;xGufw,f/ zcif towfcH&wJh owif;Mum;NyD; rpm;Edkif
raomufEdkifjzpfum OZemrif;om; tdyf&mxJ vJaeygw,f/ 'gudk
oD[olu ovGefay:rSm EkwfEkwfpOf;cJhw,fvdkY rSefeef;u qdkw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
55
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
56
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
rdzk&m;apm
ausmfpGmudk eef;wifay;cJhwJh rdzk&m;apm[m tcsdefMumvmwmeJY trQ
olYudk wdkifwdkifyifyif r&SdawmhwJh ausmfpGmbk&ifudk eef;cszdkY apmfbGm;
om;awmf 3 yg;eJY wdkifyifw,f/ rdzk&m;apmu ausmfpGmudk bk&m;zl;
tac:xkwfNyD; jrif;pdkif; ta&mufrSm rif;om; 3 yg;u 0dkif;NyD; twif;
bkef;MuD;0wf ay;vdkufw,f/ tJh'Daemuf rif;om; 3 yg;vnf; jrifpdkif;rSm
wxD;weef; xlaxmifukefMuaygh/
yk*HaemufqHk;rif;qufrsm; (apmepf? apmrGefepf)
ausmfpGmudk olyJwif olyJcscJhwJh rdzk&m;apm[m yk*HjyefvmNyD; ausmfpGm
&JU om;awmftBuD; apmepfudk eef;wifw,f/
apmepf vufxufrSm wkwfOD;wnfbGm; jrefrmjynfudk vmwdkufcJh/
jrif;pdkif;rif;om; 3 yg;eJY t&ifawGUw,f/ wkwfwdkYeJY tiftm;csif;
rrQwmeJY yxr *Rrf;ppfonfawGudk umtu uNyD; "m;a&;? vSHa&;
jyapw,f/ wkwfwdkYu rif;rsdK;r&SdrS jyefr,fqdkoeJY nDaemifoHk;yg;u
eef;us ausmfpGmudk acgif;jzwfNyD; rif;rsdK; r&SdNyD vdkYqdkowJh/ aemufawmh
jrif;pdkif;om;wdkY wkwfudk y@mqufozdkY oabmwlMuNyD; wkwfwyfawG
jyefqkwfoGm;cJhMuygw,f/
apmepf eef;ouf 27 ESpftNyD; eef;wufvmwmuawmh apmepf&JU
om;awmf apmrGefepfyJ jzpfygw,f/ eef;ouf 43 ESpf pHpm;cJhw,f/
yk*Hrif;quf ork'&mZfrif;u pNyD; apmrGefepftxd pkpkaygif; rif; 55
quf pdk;pHcJhaMumif;yg/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
57
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 6
jrifpdkif;? yif;,rif;quf
&Srf;wdkY&JU jrifpdkif;? ru&m? yifv,f
odcFAdkvfom; rif;om;oHk;yg;[m NrdKUoHk;NrdKUrSm rif;oHk;yg; jzpfvm
w,f/ tBuD; tocF,m[m jrifpdkif;? tvwf &mZoMu[m ru&m?
ti,f oD[ol[m yifv,fNrdKUtoD;oD;rSm rif;vkyfMuw,f/ 5 ESpfaeawmh
ru&mrif; uG,fvGef? yifv,fpm; oD[ol aq;eJY vkyfMuHvdkY jrifpdkif;rif;
vnf; uG,fvGefw,f/
wpfpD;&SifoD[ol eJY yif;,
ti,fqHk; rif;om;oD[olu yif;,NrdKUudk wnfcJhygw,f/ a&rSmarsm
vmwJh qifjzLrudk q,f,l? uBudK;qifNyD; pD;cJhvdkY wpfpD;&Sif oD[olvdkY
tac: &SdygowJh/
e&oD[yawh &JU orD;awmf (eef;us ausmfpGmbk&if&JU udk,f0efvG,f
xm;ol rdzk&m;a[mif;) udk rdzk&m; ajrmufcJhygw,f/ 'ghaMumifh yk*Htquf
om;BuD; OZem? olY&ifaoG;awG jzpfwJh ausmfpGm eJY aemf&xm qdkNyD;
om;awmf oHk;yg; &SdcJhw,f/
aemuf awmupm;&if; awGUwJh rkqdk;r wpfa,mufudk cspfBudKufrdNyD;
rdzk&m; ajrmufjyefw,f/ om;awmf tocF,mapm,Grf;udk arG;w,f/
tJh'D taxG;qHk;om; apm,Grf; t&G,f a&mufvmawmh qifawG?
jrif;awG? ajrawG tarGawmif;NyD; taz oD[oludk ppfudkif;uae
ykefuefygawmhw,f/ 'gudk tpfudk jzpfolawG wpfvSnfhpD oGm;wdkuf
Muayr,fh ratmifjrifygbl;/ oD[olu wpfzufvSnfheJY om;jzpfolxH
owif; ydkYcJhw,fvdkY rSefeef;u qdkygw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
58
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
OZemrif;
oD[ol uG,fvGefawmh om;t&if; r[kwfwJh yk*HrsdK;quf om;awmf
tBuD;? OZem eef;wufw,f/
olU vufxufrSm nDawmfausmfpGm&JU tpGrf;eJY qifjzL ig;aumif zrf;rd
cJhowJh/
'geJYyJ tpfudk vkyfolu nDawmf&JU bkef;wHcdk;udk aMumufNyD; tmPm
vTJum awmxGufcJhw,fvdkY qdkygw,f/ &mZ0ifrSm tifrwef &Sm;wJh rif;
wpfyg;vdkY ,lqrdygw,f/
ig;pD;&SifausmfpGmrif;
ausmfpGmrif; vufxufrSm nDawmf aemf&xm ykefuefw,f/ aemuf
ppfudkif;u apm,Grf; rsdK;quf olU wlawmfol rif;&Jrif;BuD;eJY yl;aygif;
oGm;w,f/ urf;eDudk pm;&vdkY urf;eDaemf&xmvdkY ac:ygw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
59
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
xrif;wpfvkyf icifndK
ausmfpGm[m olU&JUnD ppfudkif;rif; apm,Grf;udk vkyfMuHzdkY icifndKudk
apvTwfw,f/ ppfudkif;udk ul;vmwJh icifndK awmxJrSm tpma&pm
rpm;&bJ 3&uf ykef;aecJh& owJh/ aemuf eef;awmfxJ 0ifwJhtcg ewfyGJeJY
BuHKNyD; ewfwifxm;wJh trJESyfeJY xrif;udk qmqmeJY pm;ypf vdkufygw,f/
aemuf tdyfaewJh apm,Grf;udk owfzdkY &G,fawmh xrif;wpfvkyf aus;Zl;eJY
olUcrsm rowf0HhbJ wGefYqkwfwGefYqkwf jzpf&&Smw,f/
'geJYaemufqHk; apm,Grf;&JU ywjrm;"m;udk ,lNyD; jyefvmcJhygw,f/
ausmfpGmrif;qD a&mufawmhvnf; trSeftwdkif; xrif;wpfvkyf pm;rdcJhvdkY
rowf0Hh jzpf&aMumif; avQmufwifcJhygw,f/ 'gayr,fh wm0ef rausyGef
cJhwJh icifndKudk ausmfpGmrif;u rowfcJhygbl;/ rowfwJh tjyif csD;usL;NyD;
qkvmbfawGawmif ay;oem;cJhw,f/
icifndK&JU aus;Zl;w&m; odwwfyHk? bk&ifjzpfol ig;pD;&SifausmfpGm &JU
aus;Zl; odwwfoludk rESdyfuGyfbJ ajrmufpm; csD;jrifhyHkawG[m EdkifiHjcm;om;
awGudk jyef<um;vdkY&wJh wav;wpm; jzpfavmufp&m jrefrm&mZ0if&JU
cspfp&m taumif;qHk; tjzpftysufuav; wpfckvdkY xifjrifrdaMumif;yg/
apmOrm ac: Orm'ED
ausmfpGmrif; vGefawmh olUom;awmf ausmfpGmi,f eef;wufw,f/
o&ufrif;&Sifapm orD; apmOrmudk rdzk&m;ajrmufw,f/ Orm'EDbGJY
ay;ygowJh/
ppfudkif; eJY yif;,? trsdK; tcsif;csif; jyefvnf oifhjrwfrI ,lNyD;
apm,Grf; orD;? pdk;rif; udk,fawmfBuD;&JU orD; &SifapmBuD;udk rdzk&m;
ajrmufapcJh jyefw,f/
rdzk&m; apmOrm[m rif;BuD;BudKuf ac:&rvm;/ ewforD;wrQ
odyfvSwJh rif;orD;vdkY qdk&rvm; rod/ jrefrm&mZ0if rSmawmh a,mufsm;
jrefrmusL;ypfzdk&rf
60
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
61
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
62
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
63
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
ppfudkif;rif;qufrsm;
ppfudkif;u yif;,eJY acwfNydKif
eD;yg; jzpfygw,f/ NyD;awmh yif;,
trsdK;awG ygyJ/
rif;qufawG uawmh wpfpD;
&Sif oD[olom; apm,Grf;/ aemuf
aemifawmf w&zsm;rif;/ aemuf olU
om;awmf a&Tawmifwufrif; u
tazudk zrf;NyD; bk&ifwufvkyf/
aemuf vkyfBuH cH&NyD; w&zsm;rif;
jyef eef;wuf/
64
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
65
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
tif;0-[Hom0wDppfyGJtp
rSefeef; tqdkt& [Hom0wDbk&if &mZm"d&mZf&JU OD;&D;awmf
ajrmif;jrpm; avmufzsm;u wdkufvSnfhyg ac:wmeJY rif;BuD;pGmapmfuJ
[Hom0wDudk ppfcsDw,f/ yxr om;awmf tdrfa&SUrif;nDaemif OD;pD;NyD;
&mZm"d&mZfudk wdkufw,f/ rEdkifbl;/ tif;0udk tHI;eJY jyefqkwfcJhw,f/
&mZm"d&mZfu bBuD;awmf rif;BuD;pGmqD vufaqmifeJY o0PfqufNyD;
iavmufzsm; rawmfwa&mf MuHaMumif; &Sif;jyw,f/ iavmufzsm; uvnf;
xyfNyD; ukef;acsmjyefowJh/ tJh'DrSm rif;BuD;pGm udk,fwdkif [Hom0wDudk
csDcJhw,f/ arSmfyDrSm tif;0wyfawG HI;jyefw,f/ aemufqHk; rif;BuD;pGmvnf;
arSmfyDuae jyefqkwfcJh& ygw,f/
yk*H? yif;,acwfrsm;ESifh tif;0acwftp oHk;oyfcsuf
yk*Hacwf uawmh tifyg,m xlaxmifEkdifcJhw,f/ yif;,acwf
qdkwmu NrdKUjyEdkifiHi,f trsm;tjym; Armwpfpk? &cdkifwpfpk? &Srf;wpfpk?
rGefwpfpk pojzifh tuGJuGJ tjym;jym;vdkY qdk&r,f/ jrefrmEdkifiH vdkYawmif
owfrSwfvdkY r&ygbl;/
wpfzufu jyefMunfhawmhvnf; yk*HacwfrSm ppfruf rsm;w,f/
uRefawmfwdkYrsm; taemf&xmacwfrSm arG;cJh&if wpfoufvHk; ppfwdkuf
ae&r,f xifw,f/
yif;,acwfrSm ppfawG&Sdayr,fh tvHk;t&if;eJY r[kwfbl;/ [dkwpfpk?
'Dwpfpk/ ppfrjzpfatmif ndEIdif;rIav;awG awGU&w,f/ e,fjcm; owfrSwfrI
av;awG vkyfvmw,f/ wpfa,mufeJY wpfa,muf usD;bkwfdkao?
bkwfusD;dkao oabmeJY vufaqmifawG? rif;orD;awG tjyeftvSef
qufo&if; Nidrf;csrf;a&;udk &SmvmMuw,f/ ,Ofaus;rI tqifhjrifhvmw,f
qdk&rvm;/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
66
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
67
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 7
yxr tif;0rif;quf
&mZm"d&mZfta&;awmfyHk
'Dae&mrSm rSefeef;vm r[kwfayr,fh q&m OD;azarmifwif&JU jrefrm
pmayordkif; pmtkyfxJu tcsufwcsdKUudk udk;um; vdkygw,f/
&mZm"d&mZf
ta&;awmfyHkusrf;[m
a&S;q&mrsm;
a&;om;cJhwJh
rGef[Hom0wDbk&if &mZm"d&mZf eJY tif;0bk&if yxrrif;acgif wdkY&JU
ppfrufa&;&m txkywdusrf; wpftkyfyg/ rl&if;u rGefbmomeJYyg/
'Dpmtkyfudk rGeftrwfMuD; Anm;'vu jrefrmbmom jyefqdkay;cJhwm
jzpfygw,f/
&mZm"d&mZf ta&;awmfyHkusrf;rSm [Hom0wD taMumif; omru
tif;0bk&ifawG vufxuf tjzpftysufawGudk tao;pdwf rSwfwrf;wif
xm;wmaMumifh OD;ukvm;eJY rSefeef;wdkY[m tif;0yxracwfudk a&;&mrSm
'Dusrf;xJu tcsuftvufawGudk aumufEIwf azmfjyxm;Muwm
jzpfaMumif; OD;azarmifwifu qdkygw,f/
'Dpmtkyf[m aemifydkif; ppfrufpdwf0ifpm;wJh wyifa&TxD;wdkY
bk&ifhaemifwdkYvdk awmifilrif;qufawG twGufvnf; vufpGJpmtkyf jzpfcJh
jyefowJh/ 'DpmtkyfxJu rGef-ArmppfyGJawGrSm ArmwdkY tiftm;BuD;vsufeJY
HI;edrfh&wJh taMumif;&if;awGudk oifcef;pm,lNyD; ppfudk tao;pdwf jyifqif
EkdifcJhMuygw,f/ 'gaMumifhvJ ,dk;',m;txd atmifjrifcJhwm jzpfaMumif;
q&mOD;azarmifwifu qdkxm;wm wifjyvdkygw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
68
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
aTarma"mbk&m;
(www.seasite.niu.edu)
&mZm"d&mZf[m
om;jzpfol
aAmavmusef;awm udk r,HkMunfwJh
twGuf
owfzdkY
apcdkif;w,f/
aAmavm usef;awm[m rowfcif
yJcl;? a&Tarma"m bk&m;rSm oHk;&uf
t"dXmef 0ifNyD; aemifb0 vljzpf&if
rGefudk jyefwdkuf&wJh Arm jzpfyg&ap
qkawmif;cJh owJh/
69
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jiif;cJholjzpfw,f/
70
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
71
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
72
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
om;awmfrif;&JausmfpGm
rif;acgif[m &mZm"d&mZf om;awmf 0ifpm;w,fqdkwJh om;awmf
rif;&JausmfpGmudk tdrfa&SUt&m ay;w,f/ 'gudk OD;&D;awmfudk bk&ifay;wkef;
uwnf;u rauseyfvdkY owfcJhwJh nDawmf ppfudkif;pm; rif;od'wf
rauseyfbl;/ ykefuefw,f/ nDtpfudk ESpfa,muf pD;csif;xdk;/ t&Sif
zrf;rdw,f/ aemufawmh rif;od'wf[m a,mufzawmf &mZm"d&mZf xH
xGufajy; ygawmhw,f/
vuGef;tdrf
tif;0 odrf;xm;wJh &cdkifrSm ta&;tcif; jzpf&mu &mZm"d&mZf &cdkifudk
odrf;w,f/ 'geJYyJ bk&ifrif;acgif twGuf 'kwd,tBudrf? tif;0 twGuf
yOrtBudrf [Hom0wDudk ppfcsDygw,f/
&mZm"d&mZfu vuGef;tdrf wyfeJY qD;BudKwdkufw,f/ vuGef;tdrf wyf
ysufw,f/ 'geJY &mZm"d&mZf rkwrbufu cHwdkufzdkY qkwfowJh/ rkwrudk
3 v avmuf 0dkif;xm;ayr,fh r&/ &mZm"d&mZf uvnf; jynfuydkYwJh
&dumudk jzwfwdkufvdkY &dumvnf; jywfvmcJhygw,f/
'geJY rif;acgifu pma&;w,f/ &cdkifudk wdkufwm opmzsuf wmyg/
'gaMumifh aemifawmfh orD;udk olUom;eJY vufquf xm;w,f/
(rif;acgifom; oD[ol ckepfESpfom; eJY vufquf ay;wmyg/) aemifawmf
udk ay;xm;wJh ESr jyefay;yg/ t&SifhorD;vnf; vdkvQif jyefay; ygr,faygh/
ppfajyNidrf;zdkY urf;vSrf;wJh oabm xifygw,f/
aemuf bk&m;rSm opmqdkzdkY pDpOfw,f/ usdKufxdkbk&m;rSm jzpfygw,f/
rGefwdkYu bk&m;rSm "m;awG jrKyfxm;cJhygw,f/ 'DvkyfBuHzdkY tBuHudk rGef
ol&Jaumif; vuGef;tdrfu rESpfNrdKUcJhbl;/ 'geJYyJ bk&m;ay: rwufcifrSm
tif;0buf rdk;nif;owdk;udk ]],ckopm rSefrnfxifoavm}} [k qdkcJhw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
73
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
74
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
75
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 8
tif;0 yxr rif;acgif
tif;0yxrrif;acgif
tif;0eJY [Hom0wD[m ppfupm;ae ovm; xif&avmufatmif
tBudrfBudrf wdkufcJhMuw,f/ wpfOD;udk wpfOD; tjywftowfvnf; rEdkifcJh/
wdkufvdkuf? qkwfvdkufeJY aevmwm jyefqkwfvmwJh bk&ifrif;acgif
aemufxyf wpfBudrf &dumawGpkNyD; jyefwdkufygao;w,f/ bk&ifESpfyg;
qifpD;csif; wdkufMuw,f/ 'gayr,fh tajz ray:yg/ jyefqkwfcJhjyefw,f/
om;awmf rif;&JausmfpGmu tazudk cP tem;ay;NyD; oludk,fwdkif
OD;pD;vdkY aemufwpfBudrf ppfxdk;w,f/ 'DwpfBudrfrSm rGefol&Jaumif;
vuGef;tdrf usqHk;cJhygw,f/
vuGef;tdrfudk aygifrSm vSHcsufxd&mrSm rif;&JausmfpGmuvnf; tao
rowfzdkYajymw,f/ bk&ifrif;acgifu 'Dowif;Mum;awmh ol&Jaumif;udk
&SifatmifukzdkY vSrf;rSmw,f/ atmf .. vuGef;tdrf qdkwm &mZ0ifrSm
wu,f&Sm;wJh ppfyGJwpfyGJ&JU rdwfaqG&efol ESpfOD;pvHk;u cspfcifav;pm;&wJh
ol&Jaumif; pifppfwpfa,muf yguvm;vdkY qifjcifrdygw,f/
q&marmifom& uawmh igwdkYbufuMunfhawmh ol&Jaumif;? olwdkY
bufuMunfhawmh opmazmufwJh/ 'guawmh ppfyGJwpfyGJrSm wpfzufeJY
wpfzuf tjrifcsif; rwlMuwJh taMumif; ajymxm;wmyg/ vuGef;tdrf
uawmh usdKufxdkbk&m; jzpfpOfrSm vwfwavm jrefrmawG&JU toufudk
u,fcJhwJh twGuf ol[m jrefrmtwGuf ol&Jaumif; jzpfcJh&w,f/
wpfzufuvnf; rGefvlrsdK;awG&JU &mZ0ifay:u odum? &mZ0ifay:u
eHrnfudk olYtoufeJY &if;NyD; u,fwif ay;EkdifcJhjyefw,f/ rdwfaqGa&m?
&efolyg av;pm;&avmufwJh &Sm;rS&Sm; wu,fh ol&Jaumif; wpfyg;vdkY
oHk;oyfrdaMumif;yg/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
76
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
77
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
ol&Jaumif; tJrGefw&m
rif;&JausmfpGmu 'vudk 0dkif;xm;csdef &mZm"d&mZfu yJcl;rSm &Sdaew,f/
'v tajctaevnf; odcsif? ol ppfcsDvmr,f qdkwmvnf; owif;ydkY
csifwmeJY &mZm"d&mZfu tJrGefw&mudk apvTwfw,f/
tJrGefw&mu yxrqHk; rif;&JausmfpGmxH tnHhcHw,f/ aemuf ol
,HkMunf vmatmif rGefawGudk enf;enf;yg;yg; jyefwdkufjy? NyD; ,HkMunf
vmwJh tcgrS olu OD;pD;NyD; 'vNrdKUxJ 0ifajy;w,f/ txJa&mufwmeJY
rif;&JausmfpGmudk jyefykefuef oaygh/
rif;&JausmfpGmu pdwfqdk;NyD; tJrGefw&m NrdKUuxGufvkdY olUbk&ifxH
jyefEdkif&if qkcsr,fvdkY BuHK;0g; owJh/ tJrGefw&mu ydkYp&m&SdwJh
owif;ydkY? ,lp&m&SdwJh owif;,lNyD; vlao tavmif;a,mifaqmif?
iSufaysmazmif ay:wuf? rdef;r av;ig;a,muf 0dkif;idkcdkif;NyD; jrpfxJ tom
arQmvmw,f/ tavmif;aumif qdkawmh jrefrmwyfuvnf; olxdk;igxdk;eJY
olwdkYbuf rvmatmif xdk;xkwfMuoaygh/ 'geJYyJ tJrGefw&m vGwfoGm;
cJhygw,f/
rif;&JausmfpGm uvnf; olYuwd twdkif; wrefvTwfNyD; tJrGefw&mudk
qkcscJhygowJh/
ijyef&JU yurwf
ppfyGJav;awGawmh BudK;usm;BudK;usm; qufjzpfygw,f/ &mZm"d&mZf
uvnf; ppfy&d,m,f tvGef<u,fawmh rif;&JausmfpGmudk &zdkY odyfra0;
awmhbl;vdkY zwf&if;eJY qifjcifvmrdw,f/
wpfBudrfrawmh rif;&JausmfpGmudk jrm;ac:NyD; wdkuf&mrSm bk&ifhqif
yurwfudk jrefrmawG&oGm;w,f/ yurwf[m rGefwyfrSm NydKifbufuif;wJh
qifjzpfowJh/ 'geJY qifOD;pD; ijyefudk nbuf jrefrmwyfxJ 0ifNyD;
yurwf&JU zdeyfudk zsufzdkY cdkif;w,f/ cGm (odkY) z0g;udk zsufqD;cdkif;w,f
jrefrmusL;ypfzdk&rf
78
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
79
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
80
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
81
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
82
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
83
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 9
tif;0rif;quf
rif;&JausmfpGm
rdk;nif;rif;w&m; uG,fvGefawmh om;awmf rif;&JausmfpGm eef;wuf
w,f/ rdk;nif;? uav;u ykefuefvdkY ESdrfESif;w,f/ awmifil? awmifwGif;?
&rnf;oif;? yifv,f pwmawGvnf; ykefukefMuvdkY ESdrfESif;cJh&w,f/
awmifilrSm rif;apmOD;eJY tif;0bufu b,*grPdwdkY pD;csif;xdk;&mrSm
rif;apmOD; usvdkY awmifiludk &cJh/
oufawmf 32 ESpfrSm rif;&JausmfpGm tedpa&mufw,f/
rif;&JausmfpGm uG,fvGefawmh a,mufzawmf oD[yawhudk eef;wif
ayr,fh jiif;cJhwJhtwGuf nDawmf oD[oludk eef;wifMuw,f/ oD[ol[m
e&ywd trnfeJY eef;wufcJhygw,f/
e&ywd
e&ywd vufxufrSm wkwfawG tif;0udk ppfcsDcJhMuw,f/
odkiHbGm;udk awmif;&mrSm e&ywdu &rnf;oif;NrdKUrSm ykefuefaewJh
rif;i,fausmfxifudk zrf;Edkifygu tvJtvS,fjyK r,fvdkY jyefMum;cJhw,f/
wkwfawGvnf; &rnf;oif;udk tEkdifwdkufNyD; tif;0udk
jyefvmMuw,f/ odkiHbGm;u aq;pm;NyD; aovdkY tavmif;udk xkyfydk;NyD;
wkwfawGqD ay;w,f/ wkwfawGu odkiHbGm;udk &wJhtcg tludkxkwf
oHwHpdkYrSm xdk;vdkY rD;uif tajcmufvSef;NyD; ,lowJh/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
84
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
85
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
tif;0eef;awmf
(www.seasite.niu.edu)
jrefrmusL;ypfzdk&rf
86
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 10
tif;0rif;quf
yxrtif;0ysuf
tif;0rSm owdk;rif;zsm;u pvdkY rif;quf 14 quftNyD; yxrtif;0
ysufw,f/ rdk;nif;pvHk&JU om;awmf odk[efbGm; eef;wufygw,f/
tif;0udk atmifEdkifcJhwJh rkd;nif;pvHk uawmh olUtrwfawG vkyfBuHvdkY
uG,fvGef chJ&ygowJh/
awmifilbk&if rif;w&m;a&TxD;
awmifilbk&if rif;w&m;a&TxD;[m ou&mZf 900 rSm rGef[Hom0wD
udk vkyfMuHw,f/ rGefrif; ol&SifwumGwfyd jynfudk xGufajy;&JU/ jynfrif;
e&ywdeJY ol&SifwumGwfyd aygif;NyD; tif;0u &Srf;odk[efbGm;udk ppful
awmif;w,f/ [Hom0wDudk rif;w&m;a&TxD;&NyD;wJhaemuf jynfudk qufNyD;
vdkufvmcJhygw,f/ tif;0wyfeJY awmifilwyftawGUrSm tif;0wyfawG
ta&;edrfhovdk ol&Sifwum&Gwfydvnf; usqHk;cJhw,f/ odk[efbGm;wdkY
tif;0udk jyefqkwf oGm;cJh&ygw,f/
odk[efbGm;
odk[efbGm;[m tvGef &ufpufMurf;MuKwf w,fvdkY rSefeef;u
qdkw,f/ bk&m;ykxdk;awG[m ArmawG a&TaiGawG 0Sufxm;wJh ae&mqdkum
zsufqD; owJh/ bkef;BuD;awG[m om;r,m; r&SdbJ wynfhwyef; aygrsm;wJh
twGuf wcsdefrSm ykefuefEdkifw,fqdkum oHCmawGudk yifhaqmif pkpnf;NyD;
owfjypf cJhygw,f/ 'gayr,fh &Srf;awGu oem;NyD; vTwfcJhwJh twGuf
jrefrmusL;ypfzdk&rf
87
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
88
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
yxrtif;0 oHk;oyfcsuf
tif;0acwf[m trSefawmh jrefrmtifyg,mudk xlaxmifEdkifcJhjcif;
r&Sdygbl;/ jrefrmjynf tv,fydkif; uGufuGufuav;rSmom rif;rlaeEdkifwJh
NrdKUjyEdkifiH tpkuav;yJ jzpfygw,f/ atmufjrefrmjynfrSm rGefwdkY
tm;aumif; aeNyD; taemufbufu &cdkifuawmh rGef? Arm wpfvSnfhpD
todrf;cH&wJh taetxm; &Sdygw,f/
tm;NydKifwJh EdkifiHi,fav;awG rsm;NyD; tiftm;csdefcGifvQm nDrQ
aewJhtwGuf uaeY jrefrmEdkifiHqdkwJh tifyg,m tpkwpfck ay:xGuf
vmcJhjcif; r&SdwJh acwfvdkY oHk;oyfrdaMumif;yg/
awmifilrif;quf
ou&mZf 641 rSm o0efBuD;u awmifilukd wnfw,f/ 679 rS nD
o0efi,f eef;wufw,f/ yif;,wpfpD;&Sif vmwdkufvdkY opmcHcJh&ygw,f/
686 rSm o0efi,f uG,fvGefawmh r,m;MuD; apmpvm[m
om;apmepfudk rif;vsmxm;NyD; rif;vkyfowJh/ wpfESpfyJ cHygw,f/
axmifrSL;u&ifb u apmepfudk vkyfBuHNyD; rif;vkyfcJhjyefw,f/
axmifrSL;u&ifb vufxufrSm awmifilNrdKU[m pwifpnfum; vmcJh
w,fvdkY qdkygw,f/
ou&mZf 704 rSm orufawmf vuf,mpMum eef;wuf/ 2 ESpf
aeawmh nD axmufavSum; vkyfBuHNyD; rif;jyKowJh/ aemuf 2 ESpf
Mumawmh axmufavSum;udk od*Fyg owfNyD; rif;jyKcJhjyef ygw,f/ od*Fyg
aoawmh om;ysHcsDBuD; eef;wuf/
ysHcsDMuD;udk tif;0rif;BuD;pGmu vkyfBuH cdkif;vdkY jynfrif;u vkyfMuH
cJhw,f/ 'gaMumifh awmifilrSm NrdKUapmifh rGef rpdef eef;wuf cJhygw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
89
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
90
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
aemifdk;wdkufyGJ
aemifdk; wpfzufurf;u rGefwyfawGudk wdkufzdkY bk&ifhaemifrSm
tiftm; rvHkravmuf jzpfaew,f/ rGeftiftm;u olwdkYxuf 10 q rsm;
ygowJh/ tJh'DrSm azmifeJY wpfzufurf;ul;/ NyD; azmifawGzsuf/ zsufNyD;wJh
tcg wyifa&TxD;u olUudk apmifhygtHk;vdkY vSrf;rSmwmudk ]]wdkufyGJ
atmifEdkifcJhygNyD}} vdkY owif;ydkY ckdif;w,f/
tJh'DrSm wu,fvdkYrsm; ratmifjrifcJh&if b,fvdkvkyfrvJ 0dkif;ar;wJh
tcg bk&ifhaemifu atmifEdkif&if touf&Sifrnf? ratmifvQif aornf/
aoNyD;oludk tjypfb,fvkd ay;rvJvdkY jyefajymcJhygowJh/
tiftm; 10 q enf;wJh olUwyfawG&JU pdwf"mwfudk 10 q ru
wdk;jrifhay; cJhwmyg/
touf&Sifcsifovm;/ aemufqkwfp&m vrf;r&Sd/ EdkifatmifwdkufzdkYyJ
&Sdygw,f/
aemifdk;wdkufyGJ atmifEdkifNyD;rS ausmfxifaemf&xmudk wyifa&TxD;u
bk&ifhaemifbGJU csD;jrifhcJhwm jzpfowJh/
[Hom0wDudk wyifa&TxD; odrf;NyD;aemuf rGefbk&if ol&Sifwum&Gwfyd
ewf&GmpHwJhtcg rGefwdkY wyifa&TxD;xH 0ifvmMuw,f/ tJh'Daemuf rGefjynf
t&yf&yfudk wqufwnf;odrf;,lcJhum [Hom0wDrSm eef;pdkufcJhygw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
91
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 11
awmifilrif;quf
tif;0eJY wyifa&TxD;wdkufyGJ
tif;0 tkef;abmifcHkrIdif;eJY apmfbGm;awG wkdifyifMuwmu yxr
jynfrSm wyfpGJNyD; awmifiludk wdkufr,f/ aemuf [Hom0wD udkqif;NyD;
rif;w&m;a&TxD;udk t&,lr,faygh/
wyifa&TxD;&JU wyfawGrSm rGefol&JawGvnf; trIxrf; aeMuw,f/
wyfrSL; wpfOD;jzpfwJh apmvuGef;tdrfu Munf;aMumif;eJY tEdkifwdkufNyD;rS
a&wyfudk
NzdKcGif;zdkY
tMuHay;w,f/
bk&ifhaemifuvnf;
ol
Munf;aMumif;u wdkufr,f/ wyifa&TxD;udk a&aMumif;u csDaygh/ tJh'DrSm
jynfudk tcdkiftrmjyKxm;wJh tif;0wyfawG qkwfay;&owJh/ &Srf;wyfawG
4 pkuGJ xGufajy; Mu&NyD; wyifa&TxD;wdkY pvif;txd vdkufcJhMuw,f/
pvif;w0dkuf NrdKUjyawG yk*Htygt0if odrf;,lcJhygw,f/
ou&mZf 906 rSm wyifa&TxD;u eef;awmftwGif;rSm aTvTwfawmf
aqmufvkyfcJhw,f/
wyifa&TxD; &cdkifcsDjcif;
wjznf;jznf; tiftm; BuD;xGm;vmwJh wyifa&TxD;[m wyftiftm;
tvHk;t&if;eJY &cdkifudk csDcJhw,f/ &cdkifwdkY yxr ckcHayr,fh tiftm;rrQvdkY
oHwGJusw,f/ tJh'Daemuf &cdkifbkef;MuD; av;yg;u 0ifa&muf aphpyfay;wJh
twGuf &ckdifbk&ifudk eef;rcsbJ rlvtwdkif; aeapum vufaqmif
y@moGif;apcJhygw,f/
&cdkifudk wdkufaewHk; [Hom0wDrSm tiftm;enf; oGm;wJhtwGuf
,dk;',m;wdkY xm;0,fudk vkyfMuHw,f/ xm;0,fpm;vnf; rcHEkdifwmeJY
jrefrmusL;ypfzdk&rf
92
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
93
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
94
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
95
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 12
qifjzLrsm;&Sif? b0&Sifrif;w&m;BuD;
bk&ifhaemifausmfxifaemf&xm
rGefoHk;&yfESifh tif;0
bk&ifhaemif rif;w&m;BuD;[m rGefjynf 3 jynfudk atmifEdkifcJhygw,f/
rGefynm&Sd awGudkvnf; ae&may;cJhw,f/ 0efBuD; Anm;'vqdk&if
&mZm"d&mZf ta&;awmfyHkusrf;udk bk&ifhaemif vufxufrSm a&;om; jyKpk
cJhwm jzpfygw,f/
jrefrm wpfjynfvHk; pkHk; EdkifcJh ayrifh
usefaewmu tif;0? &Srf;jynfeJY ,dk;',m;
jzpfygw,f/
ou&mZf 915 rSm uarmZom'D
eef;awmfudk aqmufvkyfw,f/ tvSLBuD; ay;
owJh/ 916 rSm &cdkif bk&ifhom; tcsif;csif;
roifhrjrwf jzpf&muae om;awmf tMuD;
bk&ifhaemifqD 0ifvmw,f/ 0ifvmwJh &cdkifbk&if
rsdK;EG,fawGudk bk&ifhaemif[m olUorD;tygt0if
tjcm; jrefrm rif;rsdK;awGeJY vufquf aTomavsmif; eH&Haq;a&;
(fotosearch.com)
ay;cJhygw,f/
tJh'DESpfrSmyJ [Hom0wDu tif;0udk odrf; ygw,f/ e&ywdpnfoludk
rowfbJ taqmifta,mif awGay;xm;w,f/ bk&ifhaemifu nDawmf
rif;&Jausmfxifudk owdk;rif;apm trnfeJY tif;0udk pm;apcJhowJh/
owdk;apmudk orD;jzpfoleJY vufqufay;cJhvdkY nDawmftjyif wcsdefwnf;rSm
om;rufvnf; awmfaejyef&JU/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
96
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
97
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 13
bk&ifhaemifausmfxifaemf&xm
bk&ifhaemifausmfxifaemf&xm
ou&mZf 921 rSm jrefrmjynf txufydkif; tif;0w0dkufudk uonf;
apmfbGm;u &efpw,f/ 'gudk bk&ifhaemifu auo&mZm jcaoFhudk ajracG;
u &efpovdk jzpfw,f? bmhaMumifh rEkdifovJvdkY tif;0udk ar;awmh
uonf;awGu tkyfpki,f trsm;tjym; awmBudKtkHMum;rSm aeordkYvdkY rEdkif
aMumif; jyefavQmufMuw,f/ 'geJYyJ bk&ifhaemif uonf;udk csDygw,f/
uonf; apmfbGm;vnf; aemufqHk; tiftm;csif; r,SOfEdkifwmeJY
orD;awmf qufovdkY ppfajyNidrf; pum;qdkNyD; opmcHygw,f/ bk&ifhaemif
vnf; uonf;apmfbGm; orD;udk yifhvdkY aejynfawmf jyefcJhowJh/
bk&ifhaemif&JU aumif;rIawGxJrSm a&Teef;awmfudk NzdKzsufvdkY r[mapwD
twGuf ausmif;awmfawG aqmufvkyfzdkY vSL'gef;wmvnf; yg0ifcJhw,f/
bk&ifhaemif[m xm;0,f NrdKUwnfrif;vnf; jzpfcJhjyefw,f/ jrefrm
wpfjynfvHk;rSm &SdwJh ysufpD;,dk,Gif;aewJh bk&m;apwDrSeforQ jyKjyif
vSL'gef; cJhowJh/ pnfyif om,m0ajymrI uawmh yxrjrefrm EdkifiHawmf
xuf trsm;BuD; omvGefcJhyHk &ygw,f/ wm&Snf rcHcJhwm wpfcsufyJ
ajymp&m &Sdr,f xifrd&JU/
&Srf;jynf apmfbGm;rsm;vnf; bk&ifhaemifxH opmcHMuw,f/
usdKif;wHkapmfbGm;u olUorD;udk qufoowJh/ txufrSm uRefawmfqdkcJh
ovdk a&S;acwfu trsdK;orD;awG[m {u&mZftcsif;csif; vufaqmifay;
p&m tkyf0wK omom b0tajc edrfhcJhMuay&JU/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
98
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
,dk;',m;udk ppfcsDjcif;
,dk;',m; bk&ifrSm qifjzL 4 aumif &Sdygw,f/ tJh'DtxJu
wpfaumif qufozdkY bk&ifhaemifu pmvTm ydkY&mrSm ,dk;',m;bk&ifu
ray;EdkifaMumif; jiif;owJh/ jyefpm&JU atmufqHk;rSm ]]tpf}} qdkwJh oauFw
wpfck ygvmw,f/ tJh'D oauFw t"dyg,fudk bk&ifhaemifu Anm;'v
trwfudk ar;wJhtcg Anm;'vu ]]tpf qdkwm bk&m;&Sif pum;qdk {u?
aA'ift&qdk tpf? rGeft&qdkvQif tdkuf}} jzpfaMumif;? t"dyg,f
uawmh ]]tdkuf[kzG,f - tG,f[kzdkuf - Armvdk igraMumuf}} [l
jzpfaMumif; jyefajzygw,f/
'geJYyJ bk&ifhaemif&JU jyefpm atmufqHk;rSm ]]a'G;}} qdkwJh oauFw
xnfhjyefvkdufw,f/ a'G;qdkwm w&m;awmfrSm a'G;? aA'if tvdk pE&?
jrefrmvdk ESpf? rGefvdkqdk&if 'Gdwf jzpfygw,f/ t"dyg,fu ]]'Gdwfwvuf
-'Gufwvdwf - jrefrmvdk raMumufu BudK;ESifh csnfrnf}} jzpfowJh/
aemufqHk;awmh ,dk;',m;udk ppfcsDygw,f/ ,dk;',m;bk&ifu
xGufwdkuf ayr,fh r,SOfEdkifvdkY NrdKUxJ xGufajy;&w,f/ ,dk;',m;ydkif
qifjrif; b@mtcsdKU odrf;,lNyD; bk&ifhom;awmfudk opmcHapNyD; eef;wif
cJhygw,f/
&mZ0ifrSm ajymaewJh ,dk;',m;qdkwm 'Gm&m0wDNrdKU jzpfygw,f/
Zif;r,f qdkwmvnf; tjcm; ,dk;',m; NrdKUjyEkdifiH wpfckyg/ bk&ifhaemif[m
,dk;',m;udk&NyD; ykefuefwJh Zif;r,fudk qufvuf ESdrfeif;ygw,f/
[Hom0wD r[m&mZXmeD a&TNrdKUawmf
bk&ifhaemif[m ukodkvfaumif;rIvnf; tawmfrsm;rsm; vkyfcJhw,f/
yk*Hacwf bk&ifawGxuf rom&ifom aer,f/ avsmhawmh ravsmhaybl;/
wefcdk;BuD; bk&m; a&Tarma"m? a&Twd*Hk ponfawGvnf; xD;awmf
wifcJhygw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
99
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
100
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 14
bk&ifhaemif ausmfxifaemf&xm
bk&ifhaemif[m ppftwdkufqHk; bk&ifvm; vdkYawmif xif&ygw,f/
ppfyGJeJY jywfw,f&,f r&Sd/ ppfEdkifjyef&ifvnf; MumMumrcH/ jyefykefuef
MuwmygyJ/
'Dwpfcgvnf; udk,fEkdifxm;wJh NrdKUESpfNrdKU ppfjzpfawmh wpfzufu
ulwdkuf &jyefw,f/
vif;Zif;u ydavmufudk odrf;wJh twGufyg/
[Hom0wD NrdKUawmfBuD;[m twdkif;wdkif; tjynfjynfu odrf;,lvmwJh
vlol? qifjrif;awG rsm;vGef;vdkY tJh'Dacwfu pyg;aps; tvGefBuD;cJhowJh/
pyg;wpfwif;udk aMu;pif ig;ydm usw,fvdkY qdkw,f/
a&TaiGaMu; &wemawG aygNyD; tpma&pm ravmufiSwJh oabm
jzpfr,f xify/
qef&Sm;awmh yk*Hrif;udk vif;Zif;&GmawGu pyg;awG oGm;odrf;
cdkif;w,f/ vifZif;u jyefwdkufvdkY yk*Hrif; ppfHI;NyD; jyefvm&w,f/
bk&ifhaemifu owfr,f vkyfawmh jrefrm? rGefbkef;awmfMuD;awG 0dkif;wm;
cJh&ygowJh/
eef;awmf topfMuD;eJY eef;wufyGJ vkyfNyD; rMumrDyJ ,dk;',m; ykefuef
ygw,f/
[Hom0wDudk ac:vmwJh ,dk;',m;rif;om; jA&mroGef uG,fvGefawmh
olU om;r,m;awGudk ,dk;',m;jyefydkYw,f/ jyefydkY&wJh trwfu &mZrEk/
olu vrf;rSm ,dk;',m; jA&mroGef r,m;eJY Zmwfvrf;Iyfygw,f/
'gudk ,dk;',m;u jyefwdkifawmh bk&ifhaemifu &mZrEkudk uGyfrsufcJhw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
101
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
102
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
103
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
104
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 15
bk&ifhaemif ausmfxifaemf&xm
vif;Zif;rSm bk&if usqHk;NyD; bk&ifrsdK;quf r[kwfwJh Anm;oOf
eef;wufw,f/ 'gudk bk&ifhaemifu rBudKuf/ tz r&Sd&if om; rif;jyK
&rwJh/ 'geJY vif;Zif;udk a&TayvTmydkY/ Anm;oOfu racsriH jyefajymaygh/
'geJY Anm;'v OD;pD;NyD; vif;Zif;udk ppfcsDw,f/ c&D;ua0;? vlursm;?
&dumu&Sm; eJY Anm;'v ratmifrjrif jyefqkwfvm&w,f/ 'Dowif;
Mum;awmh bk&ifhaemif rif;jrwf tvGef pdwfqdk;awmfrlNyD; aoemywd
Anm;'vudk ,kd;',m;jynf? Zeuft&yfrSm xm;&pf apcJhw,f/ aemuf
wpfvavmufaeawmh Anm;'v rrmrusef; jzpfNyD; uG,fvGefygw,f/
Anm;'v
trwfBuD; Anm;'v[m bk&ifhaemifudk 3 Budrf vkyfBuHcJhzl;w,f/
yxrtBudrf bk&ifhaemif a0geJY [Hom0wDNrdKUukd ywfpOfrSm vrf;rSm
"m;awG jrKyfNyD; vkyfMuHwm/
'kwd,tBudrf a&Tarma"mbk&m; twuf apmif;wef; rkOfOD;rSm rGefwdkY
udk ykef;apNyD; vkyfBuHwm/
wwd,tBudrf &efukef a&Twd*Hkudk azmifawmfeJY<ur,fhc&D;? azmifawmf
twufrSm vkyfBuHzdkY rGef2a,mufudk a&ikwf cdkif;cJhwm/
3 BudrfpvHk; ratmifjrif ygbl;/ 'gayr,fh bk&ifhaemifu vufHk;&nf?
ESvHk;&nf jynfh0vGef;wJh trwfBuD; Anm;'vudk ruGyfrsufcJh/ 'DwpfBudrf
rawmh ppfrufa&;&m jzpfvkdY onf;rcHEdkifwm jzpfowJh/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
105
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
106
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
oD[dk pG,fawmfausmif;
(www.onhiatusphotos.com)
jrefrmusL;ypfzdk&rf
107
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
108
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 16
bk&ifhaemifausmfxifaemf&xm
tJh'Dacwfu &[ef; O,smOf pdkufysdK;wm w&m;awmfeJY rnDqdkum
wm;jrpf cJh&ygw,f/ rvdkufemwJh bkef;BuD;awG vl0wfvJ&w,f/
vif;Zif;rSm rif; wifcJhwJh Oy&mZfrif;[m rSL;rwfawGeJY rwnfhwJh
twGuf vif;Zif;udk ppfcsDzdkY xyftaMumif;zef vmw,f/ bk&ifhaemif
rif;w&m;MuD;u igtoufBuD;NyD/ rif;wdkYyJ csDawmhvdkY qdkowJh/ 'geJY
tdrfa&SUrif; r[mOy&mZm vif;Zif;udk ppfcsDNyD; ykefuefwJh trwfawGudk
ESdrfeif; cJhygw,f/ 'ghtjyif &cdkifbufu xdyg;vmwJhtwGuf oHwGJudk
odrf;,l cJhjyef&JU/
bk&ifhaemifvnf; bmomw&m; tvGefudkif;Idif;ol yDyD bmoma&;
tvSLt'gef;awGyJ awmufavQmuf vkyfaewm awGU&w,f/ r[mrked?
usdK;xD;dk; (usdKufxdk)? a&Twd*Hk ponf/
bk&ifhaemif[m yd#uwfoHk;yHkudk tajrmuftrsm; jyKpkNyD; twdkif;wdkif;
tjynfjynfudk vSL'gef; ygw,f/
anmif&rf;rSm bk&ifhaemif om;awmf anmif;&rf;rif;MuD; &SifOD;ykof
uG,fvGefw,f/ &SifOD;ykof nDawmf? bk&ifhaemif om;i,f rif;opm[m
rif;&Je'rdwf trnfeJY anmif&rf;rif;BuD; jzpfvmw,f/ aemifudk
'kwd,tif;0 (bk&ifhaemifrif;quf) udk xlaxmifvdkY xif&Sm;vmr,fh
rif;BuD; jzpfygw,f/
Zif;r,f rSmvnf;
eef;wufw,f/
bk&ifhaemif
om;awmf
aemf&xmrif;apm
109
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
qifjzL&Sif? b0&Sifrif;w&m;MuD;?
bk&ifhaemifausmfxifaemf&xm ewf&GmpHjcif;
jrefrmbk&ifawGxJrSm wefcdk;txGm;qHk;vdkY qdkEdkifr,fh bk&ifhaemif
(&Sif&JxGwf) udk c&pfou&mZf 1516 ck Zefe0g&Dv 15 &uf? t*FgaeYrSm
arG;w,f/ rif;rsdK;r[kwf/ wyifa&TxD; &JU ESreJY c&pf 1534 rSm tdrfaxmif
usNyD; ausmfxifaemf&xm jzpfvmw,f/ touf 23 ESpf? aemifdk;wdkufyGJ
tNyD; c&pf 1538 rSm bk&ifhaemifbGJUudk cH,lw,f/ at'D 1549? oufawmf
33 ESpfrSm awmifil udk jyefvnf odrf;ydkufNyD; rif;vkyfcJh/ at'D 1551?
oufawmf 35 ESpfrSm [Hom0wDudk atmifEdkifNyD; [Hom0wD b0&Sif
rif;w&m;MuD; jzpfvmw,f/
rif;pnf;pdrf awmifil 2 ESpf + [Hom0wD 30? pkpkaygif; 32 ESpf?
oufawmf 65 ta&muf at'D 1581 atmufwdkbm 10 &ufaeYrSm
csufwjzKwfemNyD; ewf&GmpHw,fvdkY qdkw,f/ kwfw&uf rrmrusef; jzpfNyD;
tedpa&mufw,f ,lqygw,f/
bk&ifhaemifvufxuf jrefrmjynf
bk&ifhaemifvufxuf jrefrmjynf[m tifyg,m tus,fqHk; jzpfcJh
w,f/ wm&Snf rcHcJhwmawmh ajymp&m&Sd oaygh/ ppfyGJawGwdkuf? e,fajr
opfawG&? vlrsdK;awG a&maESm? vlolaygrsm;? odrf;,lcJh orQ te,fe,f
t&yf&yfu a&TaiG&wemawGu qefa&pyg;xuf ayg<u,f0wJh tajc
taeyg/
bk&ifhaemif vufxuf [Hom0wD vufatmufcH wdkif;jynf toD;oD;
udk
rSefeef;twdkif;
rSwfwrf;wifvdkw,f/
tcsdKUwdkif;jynfrsm;
b,fwdkif;jynf udkac:rSef;rod/ odolrsm; jznfhpGuf aqG;aEG; ay;Muap
vdkygw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
110
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
111
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
ig;ql'g,umbk&if
bk&ifhaemifvGefawmh om;awmf tdrfa&SUrif; r[mOy&mZm eef;wuf
w,f/ olUbGJUuvnf; b0&Sif rif;w&m;BuD;ygyJ/ bk&m;ig;ql taeuZm
wifcJhvdkY ig;ql 'g,umvdkYvnf; qdkw,f/ tcsdKU pmtkyfrsm;rSm eEmbk&if
vdkY udk;um;wm awGUzl;&JU/ rSefeef;wGifawmh trnfryg/
ig;ql'g,umu olUom;awmf rif;BuD;pGmudk r[mOy&mZm trnfeJYyJ
tdrfa&SUt&m ay;w,f/ bk&ifhaemif nD^om;ruf tif;0rif; owdk;rif;apm
orD;eJY vufquf ay;cJhw,f/
tdrfa&SUrif;eJY
olUrdzk&m;
tcsif;rsm;&mrSm
vufvGefoGm;NyD;
ovGefapmif; eJY apmifhrdvdkY rdzk&m; ezl;uGJ aoG;xGufowJh/ 'gudk t0wfeJY
okwfNyD; zcif tif;0rif;xH qufygw,f/
'geJYyJ tif;0eJY [Hom0wD ppfjzpfMuw,f/
ig;ql'g,umu [Hom0wDuae awmifiltxd acsmif;azmufcdkif;NyD;
tJh'Duae tif;0udk csDygw,f/ aemufqHk; tif;0bk&if xGufajy;&NyD;
wkwfbk&if OD;wnfbGm;qD ppfuloGm;awmif;pOf vrf;rSmyJ uG,fvGef
cJhowJh/
'DtcsdefrSm ,dk;',m;u wpfpcef;x ykefuefjyef ygw,f/ rif;BuD;
udk,fwdkif 7 vMum ppfxdk;ayr,fh ratmifjrifcJh/ rif;BuD; ,dk;',m;
a&mufaecsdefrSm tdrfa&Surif; Oy&mZmi,f[m Zif;r,frif; ESr &mZ
"mwkuvsm udk rdzk&m;tjzpf odrf;oGif;cJhygw,f/ olUta': awmfayraygh/
olu bk&ifhaemif&JU ajr;/ &mZ"mwkuvsmu bk&ifhaemif orD;awmf/
&mZ"mwkuvsmudk 1559 Edk0ifbmv 12 &ufaeYrSm zGm;jrifw,f/
1587 rSm tdrfaxmifusawmh 28 ESpf? tysdKMuD;aygh/
aemufwpfBudrf rawmh om;awmf Oy&mZmi,f OD;pD;NyD; ,dk;',m;udk
csDwuf wdkufcdkufw,f/ Oy&mZmi,f qifxufrSm pdefajymif;rSefNyD;
aoowJh/ 'gaMumifh tif;0udk pm;apcJhwJh om;i,f rif;&JausmfpGmudk
jrefrmusL;ypfzdk&rf
112
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
113
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
114
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
115
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 17
anmif&rf;rif;quf
[Hom0wDudk &ckdifeJY awmifil yl;aygif; wdkufMupOfrSm bk&ifhaemif
om;awmf anmif&rf;rif;MuD; uvnf; olYNrdKUudk tcdkiftcHh jyKvkyfw,f/ NyD;
&rnf;oif;udk pwif odrf;,lcJhygw,f/
tJh'Daemuf tif;0? yk*H wdkYudk qufvuf odrf;,l&m uae txuf
jrefrmjynf wpfckvHk; pkHk;rdvmw,f/
jynfrif; rif;BuD;aESmif;u awmifileJY aygif;NyD; tif;0udk wdkufzdkY
BuHpnfw,f/ azmifay: twuf rGefwdkY vkyfBuHvdkY a&xJ ckefcs? tedp
a&mufcJhw,f/
ou&mZf 1597 rSm 4 ESpf wdkifwdkif vloluif;rJh cJhwJh tif;0
aejynfawmf rSm anmif&rf;rif;w&m; eef;wuf cJhygw,f/ 'kwd,tif;0
acwfvdkY ac:Mu&JU/
(&mZ0if zwf&wmvnf; ppfwdkufvdkuf? xD;wif ukodkvf,lvdkuf eJY
oHo&mvnf aewmygyJ/ wu,f wdkufolrsm;awmh b,fodkY&Sdr,frod?
zwfolrawmh rsufpdeJY tmHkrSm tawmfyJ ppfyef;vSygNyD/)
rdk;aumif; rdk;nif;udk odrf;/ &rnf;oif;udk awmifilu odrf;vdkY
jyefwdkuf? anmifa&Tudkwdkuf? Aef;armfudkcsD/ apmfbGm;wkwfqD xGufajy;/
anmif&rf;wyf vdkufawmif;/ apmfbGm;udk tao&/ aumif;rIawmf r[m
jrwfrked ajrzdkY/ rdk;eJudkcsD/ &Srf;jynf tvHk;udk&/ jynfudkwdkufzdkY jyifwkef;
rdk;aumif;u jcm;em;vdkY jyefwdkuf/ aumif;rIawmf r[mjrwfrked Xmyem
awmfrl/ odEDudkcsD/ 'DvkdeJY oDaygta&mufrSm wpfvrf;vHk; rrmrusef;
jzpfvmwJh anmif&rf;rif;w&m;BuD; ewf&GmpHygw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
116
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
117
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
jrefrmusL;ypfzdk&rf
118
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
ewfSifaemif*lbk&m;
jrefrmusL;ypfzdk&rf
119
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 18
anmif&rf;rif;quf
b0&Sifrif;w&m;BuD; (taemufbufvGef) [m [Hom0wDwJawmfrSmyJ
pHaeawmf rlw,f/ tJh'Duae rkwr? a&;? xm;0,fudk qufcsDygw,f/
weoFm&Dudk odrf;zdkY&mrSm a&aMumif;vrf; romwmeJY rodrf;EdkifcJhbl;/
rkwr a&mufaecsdefrSm Zif;r,frSm eef;a&; t&IyftaxG; jzpfyGm;w,f/
Zif;r,f
bk&if
taemf&xmrif;apm
(bk&ifhaemifom;)
uG,fvGefawmh ,dk;',m; eJY aqGrsdK;pyfNyD; ,dk;',m; a&mufaewJh
olUom;awmf wkavmif udk bk&ifvkyfzdkY ac:w,f/ a&mufrvmcifrSm
aemufom;awmf wpfyg; rif;&J'dAudk eef;wifw,f/ wkavmifvmawmh
wdkuf&/ wkavmif uG,fvGef/ aemuf rif;&J'dAudk eef;cs/ olUnD
owdk;ausmfudk eef;wifcJh owJh/
weoFm&DrSm wyfpGJxm;wJh jrefrmwyfawGudk ,dk;',m;wdkY vmwdkuf
&mrSm ta&;edrfhNyD; xGufajy;&w,f/ 'geJY rif;MuD;vnf; Zif;r,fudk ppfcsDcJh
ygw,f/ Zif;r,f bufuae vif;Zif;u ppful 0ifwdkufowJh/
Zif;r,fNrdKUa[mif;
(www.lasplash.com.jpg)
jrefrmusL;ypfzdk&rf
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
121
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
122
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 19
omvGefrif;
taemufbufvGefrif; uG,fvGefawmh nDawmf omvGefrif; eef;wuf
cJhw,f/
&cdkifu oHwref awGa&muf/ yxr [Hom0wDrSm 4 ESpf avmuf trI
awmfpD&if NyD;rS tif;0udk jyef? eef;awmf topf wnfcJhowJh/
eef;opfaqmufyGJ eJY eef;wufyGJudk tawmf tus,fw0ifh a&;om;
xm;ygw,f/
(twGJ 19 wpf0ufavmufu 'Dtcrf;tem;eJYyJ NyD;oGm;cJhw,f/
aemufxHk;pH twdkif; bk&m;wnfwmawG? aqGawmfrsdK;awmf awG
ay;pm;wmawG? e,fy,fawG bGJUawG csD;jrifhwmawG wcrf;wem;ygyJ/
jrefrmbk&ifawG[m bGJUtrnf csD;jrifh&wm tifrwef 0goemxHkyHk &w,f/
tm;tm;&Sd eHrnfawG ay;aeawmhwmygyJ/)
omvGefrif; vufxufrSm tkwf<uyf trdk;eJY taqmuftODawG pNyD;
ay:vmcJhNyD jzpfygw,f/ olUvufxufrSm ivsifvnf; tBuD;tus,f
vIyfcJhyHk&w,f/ ykcef;tjrifh wvkyf tv,fuRef;rSm ajruGJNyD; a&xGuf
vmowJh/
'DtcsdefrSmyJ tdrfa&SUrif; rif;&JausmfpGm qifudk uRJcwfvdkY rif;om;
crsm tdrfawmfa&mufatmif vefYajy; ajy;cJh&w,f/ aemufydkif; 0ufouf
aygufvdkY uG,fvGef&Sm owJh/
tdrfa&SUrif; aowJhtcg 'gudk tcGifhaumif; ,lNyD; omvGefrif;&JU
om;awmf tjrifhrif; &SifwvkyfeJY aemufvdkufawG eef;awmfudk odrf;zdkY
BudK;pm;w,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
123
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
124
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 20
anmif&rf;rif;quf
jynfrif;? e&m0&? rif;&Jausmfxif eJY paerif;
jynfrif; rif;&Jausmfacgifu tpfudkeJY olUrsdK;qufudk a&ESpfowfNyD;
tif;0bk&if jzpfvmcJhw,f/
trIxrf; t&mxrf; awGudk xHk;pHtwdkif; bGJUtrnfawG ay;oem; cJh
ygw,f/
tJh'Daemuf Zif;r,fudk ,dk;',m;wdkY csDvmw,f Mum;wmeJY rkwruae
Zif;r,ftxd ppfcsDw,f/
Zif;r,fjynf ,dk;',m;vufatmuf uscJhw,f/ rkwrudk qufwdkufwJh
,dk;',m;wdkY rGefwyfudk rausmfEdkif/ xm;0,fudk qufwdkufjyef awmhvnf;
r&/ armfvNrdKif rSmvnf; ,dk;',m;wdkY tIH;eJY &ifqkdif&jyefw,f/
om;awmf e&m0&udk tdrfa&SUt&m tyfESif;w,f/
Zif;r,fu xGufajy; MuolawGu NrdKUjyifuae ,dk;',m;wdkYudk enf;
rsdK;pHkeJY vkyfBuH MuwJhtcg aemufqHk; ,dk;',m;wdkY rcHEdkifbJ xGufajy;
&w,f/ Zif;r,fudk jrefrmwdkY jyef&cJhowJh/
jynfrif; rif;&Jausmfacgif oufawmf 53 ESpf rSm uG,fvGefawmh
om;awmf e&m0& eef;wufcJhw,f/ e&m0&bk&ifu eef;ouf wpfESpf
awmif rpHvdkuf&/ oufawmf 23 ESpfrSm uG,fvGefawmh rdzk&m;vnf; r&Sd?
om;awmf orD;awmfvnf; ewdyg/
e&m0&NyD; bk&if jzpfvmolu nDawmf tdrfa&SUrif; &rnf;oif;pm;
rif;&Jausmfxif jzpfygw,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
125
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
126
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
127
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
twGJ - 21
anmif&rf;rif;quf
we*FaEGrif; ESifh [Hom0wDygrif;
paerif; uG,fvGefawmh om;awmf we*FaEGrif; eef;wufw,f/
odkYayrifh Zmwfu Iyfcsifawmh paerif;u olraocif nDawmfyk*Hrif;udk
aor,fhtaMumif; trSmyg; xm;cJhacsw,f/
'Dawmh tif;0u opmwdkufzdkY vm&mrSm yk*Hrif;u vufrcHbJ
oluom opm&nf jyefwdkuf cJhowJh/ vlolvufeuf pkaqmif;NyD; tif;0udk
ykefukef ygawmhw,f/
yk*Hu ykefuefwJh tcg jynf? awmifil? [Hom0wDwdkYuvnf;
tif;0udk jcm;em;Muw,f/
tif;0wyfawG yk*Hudk csDwuf acsrIef; MuwJhtcg tiftm;rrQawmh
rdzk&m;awG? uRefawG xm;&pfNyD; yk*Hrif; udk,fvGwfkef; xGufajy;&owJh/
ppful vmwJh jynf? awmifil? [Hom0wDwyf awGvnf; yk*Hta&;edrfh
aMumif; Mum;wJhtcg tif;0eJY jyefaygif;rd oGm;Mujyefw,f/
1720 ckESpfrSm taemufbuf udk,fvkyfawmf taqmifuae rD;pwif
avmifuRrf;&mrSm we*FaEGrif;wdkY eef;awmfu pGefYajy;cJh&w,f/ rD;ayghqwJh
taqmifydkif&Sif refusnf;uef uawmfudk e,fESif'PfeJY uomudkydkYNyD;
tjypfay; cJhowJh/
tJh'Daemuf e,fpyfrSm xdyg;vmwJh uonf;wdkYxH ppfcsDcJhjyefw,f/
uonf;wdkY&JU y&d,m,f axmufacsmufxJ jrefrmwdkY 0ifa&mufrdvdkY
&GHnTefwGif;xJ a&mufukefum jrefrmwdkY twHk;tHk; ta&;edrfhcJh&w,f/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
128
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
129
rSefeef;&mZ0if. . .
icy
ed*kH;
rSefeef;u rxifrSwfbJ pjzpfoGm;wmyg/
tpuawmh udk,fhbmomudk,f rSwfpkav;awG xkwfxm;wm/ rSwfpk
xkwfwJh tusifhuvnf; ausmif;om;b0 uwnf;u ygcJhwmqdkawmh/
'Dpmtkyf txlBuD; o,f&jyK& rvG,feJY? aemufwpfcg jyefzwf&if cuf&
csnf&JU qdkNyD; xkwfcJhwm/
rSwfpk xkwf&mrSmvnf; pmar;yGJajzzdkY r[kwfwJhtcg tm;wJhtcsdef
tjcm; okw^&oawG zwf& twef ysif;oGm;wJh tcsdef rsdK;rSmom
ordkif;buf vSnfhjzpfwmyg/ uRefawmf ordkif;udk rt HkavmufbJ
odcsifwm? pdwf0ifpm;wm 0efcHygw,f/ ordkif;orm; tppfvnf; r[kwf
aybJudk;/
uRefawmfu pma&;ayr,fh pnf;urf;u odyfr&Sdbl;/ awGUwJhpm&Guf
awGUwJh ae&mrSm wdkYvdkufwmygyJ/ taysmuft&SawGvnf; rsm;oaygh/
rSefeef;u usL;ypfr0ifcif uwnf;u pcJhwJh rSwfpkuav;yg/
aemuf wjznf;jznf; rSwfpkawG xlvmwJhtcsdef/ usL;ypfrSmvnf;
xJxJ0if0if jzpfvmcJhNyD/ 'DtcsdefrSm ordkif;eJY ywfoufvdkY enf;enf;
ajymcsif vmwmeJY rSefeef; udk prdw,f/
tpuawmh tqHk;xd a&mufr,f rrSef;yg/ vlawG pdwf0ifpm;&if
qufa&; r,faygh/ 4-5 a,mufyJ &Sd&ifawmh uRefawmfvnf; tqHk;xd
qufa&; jzpfzdkY rvG,f/ a&;jzpf&ifawmif wpfESpfavmuf Mumr,f xif
&w,f/
'DvdkeJY zwfwJhol yQrf;rQ ta,muf 30 avmuf &SdwJhtcg uRefawmf
r&yf&Jawmh ygbl;/ wm0efBuD; wpfckvdkvnf; cH,lvmrdw,f/ 'DaeYawmh
rSefeef;oHcdyfav; NyD;ajrmuf oGm;cJhygNyD/
jrefrmusL;ypfzdk&rf
130
icy
rSefeef;&mZ0if. . .
odcsif&ifawmh
jrefrmusL;ypfzdk&rf
131
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
rSefeef;&mZ0if. . .
132
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
rSefeef;&mZ0if. . .
133
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
rSefeef;&mZ0if. . .
134
icy
jrefrmusL;ypfzdk&rf
rSefeef;&mZ0if. . .
135