mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u

nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

PREGLED I UTICAJ NOVIH INFORMACIONIH TEHNOLOGIJA U

NASTAVI MUZIKE

Mr Miroslava Ristić, Aleksandra Stošić, Danijela Šćepanović

Učiteljski fakultet, Beograd

REZIME:

Primena novih informacionih tehnologija kao što su: multimedijalni računarski sistemi, Internet, školska televizija,
virtuelna realnost i ekspertni sistemi zatim digitalizacija i trend rastuće minijaturizacije je dovela do inoviranja nastave
muzike na svim nivoima. U radu su izloženi uticaji, mogućnosti i pregled tehnologija koje se mogu koristiti u praksi, dati
određeni primeri i istaknuti pedagoški efekti njihove primene.

Ključne reči: hipermediji, softver, Internet, informacioni sistemi, nastava muzike, video, televizija, obrazovanje

1. UVOD

Veza između nauke, tehnologije i muzike je dugotrajna i plodonosna. Tu vezu može

reprezentovati delo "Matematička muzika" Leonara Ojlera nastalo 1730. godine u kome ovaj naučnik
obrazlaže principe muzičkih harmonija. Preko "Telharmonijuma" Tadijusa Kahila, Temerinovog
"Eterofona" i drugih patenata stižemo do konstruisanja prvih elektronskih muzičkih instrumenata -
sintisajzera. Jedan od prvih sintisajzera konstruktora Andreja Volodina, sintisajzer "Kvodin" je imao
dinamičku klavijaturu sa 660 ugrađenih zvukova.

Razvojem računarske tehnike i softvera nastaju muzicke aplikacije pisane u različitim

programskim jezicima kao sto su fortran i programski jezik C i C++. Sve je više pokušaja da se jezici iz
oblasti veštačke inteligencije upotrebe za generisanje, obradu zvuka i komponovanje.

Brojni univerziteti, instituti i pojedinci, među kojima značajno mesto zauzimaju kompozitori,
su doprineli razvoju modernih tehnologija i njene primene u muzici. Danas gotovo svaki uvaženi

1
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

svetski univerzitet ima katedru za kompjutersku muziku ili primenu računara u muzici, akustici i
srodnim umetničkim naučnim oblastima.

Implementacija novih informacionih tehnologija (multimedijalni računarski sistemi, Internet,

virtuelna realnost, ekspertni sistemi, neuralene mreže i dr.) je dovela do inoviranja nastave i učenja
muzike na svim nivoima.

Mogućnosti upotrebe novih informacionih tehnologija su velike. Međutim, treba napomenuti da

različiti faktori kao što su: razvijenost ukupne telekomunikacione infrastrukture, mogućnost nabavke
tehničkih uređaja (u funkciji ostvarivanja plana obrazovnog programa), obuka kadrova i sl. zavise od
ukupne socio-ekonomske razvijenosti društva.

2. "KOMPJUMEDIJI" U MUZIČKOM OBRAZOVANJU

(COMPUMEDIA IN MUSIC EDUCATION)

Termin “kompjumediji” (eng. Compumedia) koji je prvi uveo Ras Braun (Russ Brownn)
podrazumeva, pored klasičnog, i multimedijalni pristup podržan savremenom informacionom i
telekomunikacionom tehnologijom u poučavanju, upravljanu i praćenju rada učenika u oblasti
nastavemuzike. "Komjumediji" uključuju savremen multimedijalni informacioni sistem, video i zvučnu
1
opremu koja je u funkciji potreba učenika i nastavnika.

"Komjumediji" omogućavaju kako individualan tako i grupni rad koji podrazumeva obradu
novog gradiva, vežbanje i praćenje.

Ova svojevrsna fuzija klasičnog načina rada uz podršku savremene informacione tehnologije
omogućava da učenici napreduju individualno u zavisnosti od njihovih predznanja i interesovanja.
Zahvaljujući Internetu ukida se prostor i vreme kao ograničavajući faktor.

Inovacije u nastavi i učenju muzike pomoću kompjumedija se uvode prevashodno zahvaljujući

rezultatima različitih projekata pokrenutih širom sveta. Jedan od njih je i projekat za učenje muzičke
teorije, kao deo većeg projekta Digitalna muzička biblioteka, Indijana univerziteta. Ovaj projekat je od

1
Innovation in Educations Resource Manual, Canadian Teacher’s Federation, Canada 2000.

2
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

velikog značaja kako za nastavnike tako i za studente. Ključni resurs za podršku ovog projekta je
muzička informatička laboratorija koja sadrži 30 računarskih stanica koje podržavaju sve standarde i
mužičke softvere. Čas muzičke teorije uključuje tekstualnu i muzičku prezentaciju, muzičku notaciju i
grafički muzički prikaz. Implementiran aplikativni softver omogućava prikaz svih elemenata koji se
obrađuju u muzičkoj teoriji kao što je priroda zvuka, melodija, ritam, harmonija, tonaliteti, forma,
notacija, i stil. "Kompjumediji" omogućavaju i interaktivni pristup obradi zvuka.

Na univerzitetima pored akademija muzičkih umetnosti "komjumedijima" se bave i tehnički

fakulteti kao što je muzička informatička laboratorija DIKU univerziteta u Kopenhagenu. Zadaci
muzičke informatičke grupe ove laboratorije su edukativni i istraživački. Šest osnovnih zadataka
kojima se bavi ovaj tim je: identifikacija i prepoznavanje glasa, virtualizacija i kontrola instrumenata,
procesiranje muzičkih signala, simboličko prepoznavanje muzičkih deonica, muzička kompozicija uz
2
pomoć kompjuterskih alata i sistem za interaktivno izvođenje.

Slika 1. Muzička informatička laboratorija univerziteta u Kopenhagenu

"Komjumediji" u muzičkom obrazovanju na svim nivoima i za učenike sa raličitim potrebama i

za nastavnike daju potpuno nov model učenja i poučavanja.

2
Jens Arnspang, Kristoffer Jensen, The music Informatics Laboratoty, DIKU, September 2000.

3
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

3. UTICAJ I PREGLED NOVIH TEHNOLOGIJA KOJE SE MOGU KORISTITI U

MUZIČKOM OBRAZOVANJU

Načini izvođenja nastave iz oblasti muzike posredstvom savremenih tehnologija, su izmenjeni u

3
pogledu tehnike prezentovanja, složenosti, pristupa, strukture kao i mesta i vremena izvođenja.

Tehnike prezentovanja su izmenjene u pogledu nelinearnosti, akustičnosti, vizuelizacije i

interaktivnosti. Studenti i učenici se podstiču da eksperimentišu u prostoru bogatim podacima
zahvaljujući informatičkom okruženju, pronalazeći nove načine i modele učenja u skladu sa
sopstvenim sposobnostima i interesovanjima.

Slušanje muzike, koje je od velikog značaja, je dobilo na kvalitetu koji omogućavaju savremeni
muzički instrukcioni sistemi sa različitim tehnologijama reprodukcije (MIDI, CD, semplovi,
digitalizacija). Analiza i obrada zvuka kao i njegovo grafičko predstavljanje omogućavaju ilustraciju
muzičke strukture. Zahvaljujući CAI (Computer Assisted Instruction) CMI (Copmputer Managed
Instruction) i CMC (Computer Mediated Communication) sistemima tj. kompjuterski podržanom
učenju , upravljanju i komunikaciji je omogućen pristup interaktivnim muzičkim aplikacijama.

Napredne audio-vizuelne tehnologije (zvučna animacija, prepoznavanje glasa, obrada zvuka)

olakšavaju usvajanje složenih principa bez verbalnih objašanjenja. Nov način predstavljanja podataka
je omogućio da učenici i studenti za kraće vreme usvoje više novih podataka i da to znanje bude
trajnije.

Trend rastuće minijaturizacije i pad cena računarskih sistema je doveo do povećanja broja
informatičkih muzičkih laboratorija koje su omogućile potpuno drugačiji pristup u pogledu virtuelnih
instrukcija, simulacija, komunikacija i podsticanja kreativnosti. Sve je više učenika koji imaju
sopstvene računarske sisteme (PC ili laptop računare). Obrazovne ustanove svih nivoa, u razvijenim
zemljama, koriste resurse Interneta i Interneta2, deleći globalne podatke kojima učenici i studenti
mogu pristupati sa bilo kog mesta i u bilo koje vreme.

Struktura kurseva ili oblasti koje se obrađuju su u potpunosti projektno orjentisani. Učenici i
studenti se ohrabruju da definišu i razviju oblasti interesovanja u kojima će se specijalizovati. U muzici

3
Eric J. Isaacson, The Multimedia Music Theory Teaching Project, Indiana University, 2001.

4
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

se posebno naglašava kreativnost kao što je u kompoziciji ili u projektima koji uključuju nove tehnike
izvođenja.

Pregled novih tehnologija koje se mogu koristiti u nastavi muzike (pretežno za srednje, više i
visoko obrazovanje) je dat u tabeli 1.

Tabela 1. Nove tehnologije u nastavi muzike

Naziv Softverski alati

HIPERMEDIJLNE KORISNIČKE
APLIKACIJE
Hipermedijalni autorski sistemi
Hyper Card (Apple Computer), HyperGasp (Calibran Mindwear),
HyperStudio (Roger Wagner Publishing), Multimedia ToolBook (Asymetrix),
Authorware (Macromedia), Director (Macromedia), Max (Opcode)

PowerPoint (Microsoft), Astound (Gold Disk), Microsoft Works (Microsoft),

Claris Works (Apple Computer)
Softver za kreiranje hipermedijalnih
prezentacija
Time Sketch Editor (ESC)

Hipermedijalne aplikacije za
muzičko obrazovanje
Audio CDTools (Voyager), AudioShop (Opcode), SoundEdit
(Macromedia) SoundMate (Motion Works)
Aplikacije za različite vrste
medija

MULTIMEDIJALNE APLIKACIJE Music Ace 2, Music Time, Kid Music, Clef Notes, Early Music Skills,
Music LAB, Musicware
Nelinearni formati: Music History Review
Slušanje muzike: Multimedia Strauss
MIDI ZA NASTAVU MUZIKE Teorija muzike
GUIDO, MiBAC Nusic Lessons, Practica Musica
Vodič za komponovanje
Band-in- a-Box, Music Mause
Vodič za komponovanje
Band-in- a-Box, Music Mause
Softver za muzičku notaciju
Music Printer Plus, Personal Composer, Music Time, Finale,
Concertware Pro, Desktop Sheet Music
Sekventor Softver (Software Sequences)
Cubase/Cubase audio, NusicShop, Vision, Cakwalk
INTERNET Servisi Interneta: e-mail, world wide web, diskusione grupe, Telnet i FTP
TV I VIDEO Školska televizija, Jednosmerni i dvosmerni video

5
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

Hipermedijalne korisničke aplikacije mogu koristiti i nastavnici i učenici. Posebno su atraktivne

za osnovnoškolski i srednjoškolski uzrast.

Hipepermedijalni autorski sistemi omogućavaju učenicima i nastavnicima da kreiraju

višenamenske interaktivne aplikacije u hipermedijalnom okruženju. Hipermedijalni autorski sistemi ili
alati su grafički-interaktivni programi za projektovanje i kreiranje aplikacija koji ne zahtevaju
predhodna znanja iz oblasti programiranja. Oni u sebi sadrže grafičke, animacione i video editore kao i
mogućnost pristupa Internetu.

Softver za kreiranje hipermedijalnih prezentacija se može koristiti kao dopuna tradicionalnoj

nastavi muzičke kulture. Time Sketch Editor (ESC) je primer hipermedijalne aplikacije dizajnirane
specijalno za lakšu prezentaciju muzičkih sadržaja.

Pod aplikacijama za različite vrste medija podrazumevamo aplikacije koje nam omogućavaju
kreiranje i manipulisanje slikom, zvukom i videom koji su uključeni u hipermedijalni sadržaj.

Multimedijalne aplikacije integrišu više medija istovremeno kao što su tekst, grafika, slika,
animacija, video i muzika. Interaktivne multimedijalne aplikacije u hipermedijalnom okruženju daju
velike mogućnosti učenicima. Computer-Assisted Instructuion (CAI) – učenje uz pomoć kompjutera
omogućava prezentovanje materijala i određenih lekcija radi postizanja ciljeva nastave. Mogući su
različiti pristupi kao što su: učenje i vežbanje, simulacije i igre.

Slika 2. Obrazovnna multimedijalna aplikacija

6
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

Multimedijalne aplikacije pomažu razumevanju muzike i omogućavaju otkrivanje i istraživanje

različitih muzičkih sadržaja

MIDI u nastavi muzike- Digitalni interfejs muzičkih instrumenata – MIDI akronim za ''Musical
Instrument Digital Interface'' ili komunikacioni protokol koji propisuje tehničke detalje o načinima
spajanja elektronskih instrumenata se može koristiti i u učionici i van nje. On nam omogućava
poučavanje, izvođenje, notaciju, komponovanje itd. SMF akronim za ''Standard MIDI file'' je format
koji nam omogućava rad na svim platformama. Korišćenjem MIDI sofisticiranih i raznolikih aplikacija
postičemo individualno razvijanje muzičkih sposobnosti. Aplikacije ovoga tipa omogućavaju povratnu
informaciju. MIDI aplikacije za komponovanje omogućavaju lakše izražavanje muzičke kreativnosti.

Slika 3. MIDI u nastavi muzike

Softverski alati za muzičku notaciju imaju zadatak pre svega da omogućavaju štampanje notnog
teksta ali imaju i druge mogućnosti. Oni primaju ulaze iz različitih MIDI uređaja kao što je
kompjuterska tastatura. Softver ovaga tipa omogućava sviranje, manipulaciju i štampanje notnog
teksta. Sekventor Softver (Software Sequences) paketi su dizajnirani pre svega za snimanje,
miksovanje i obradu MIDI ulaza. U kombinaciji sa programom za muzičku notaciju kao što je Personal
Composer nastavnici i učenici mogu kreirati, svirati i štampati MIDI fajlove.

Internet u muzičkoj nastavi kao najveća i najmoćnija računarska mreža na svetu sa svojim
servisima (e-mail, world wide web, diskusione grupe, Telnet i FTP) ima velike instrukcione
mogućnosti koje se primenjuju. Posebnu ulogu imaju Online Instrukcioni sajtovi.
7
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

4. PRIMERI KORIŠĆENJA INFORMACIONE TEHNOLOGIJE

U NASTAVI MUZIKE

Hipermedijalni autorski sistemi

Hipermedijalni autorski sistemi kao svojevrstan kognitivan alat omogućavaju učenicima da

postanu ne samo korisnici već i autori. Kao autori oni razvijaju hipermediju stičući različita znanja.
Korišćenje hipermedijalnih autorskih sistema zahteva saradnju između studenata, nastavnika i
koordinatora hipermedijalnog projekta kao i odgovarajuću pripremu učenika.

Priprema učenika za kreiranje hipermedijalne aplikacije se sastoji iz tri dela:

Koncept multimedijalnog dokumenta koji pomaže analizi i organizaciji sadržaja aplikacije i

zahteva dublje prodiranje u materiju od običnog učenja (Mayes),

Prikaz veza, omogućava uspostavljanje navigacije. One mogu biti linearne, u obliku stabla ili
složene web strukture.

Ekranska organizacija sadržaja.

Korisno iskustvo koje učenici i studenti dobijaju radeći na ovaj način je efikasno sticanje
znanja, stvaranje osećaja za multimedijalnu komunikaciju i stvaranje kritičkog stava koji se dobija pri
susretu sa aplikacijama drugih učenika.

Kreiranje multimedijalne aplikacije na ovaj način pored unosa sadržaja multimedijalnog

dokumenta i dizajna zahteva i rešavanje različitih problema što podrazumeva postavljanje pitanja:

 Šta je suština multimedijalnog dokumenta?

 Koja su sredstva potrebna (statička, dinamička) ?
 Gde naći izvore?
 Kako organizovati i povezati podatke?
 Koji linkovi će doprineti boljem razumevanju dokumenta?

8
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

U školama i na univerzitetima širom sveta se koriste multimedijalni autorski sistemi kao što su:
HyperStudio, HyperCard, MicroWorlds, SuperLink, Authorware, SuperCard ili Director.

Testiranje autorskih sistema obavljeno u kompaniji Hunter Technology govori u prilog

autorskom sistemu HyperStudio koji se pokazao najefikasnijim pri kreiranju multimedijalne aplikacije.

Slika 4. Instrukcije za korišćenje HyperStudia

Obuka učenika i nastavnika, koji poseduju osnovna i korisnička informatička znanja, za

korišćenje ovog autorskog sistema traje od 2-3 školska časa. Zahvaljujući opciji Step-By-Step učenici
se na veoma jednostavan i efikasan način upoznaju sa ovim autorskim sistemom.4

Školska televizija

Školska televizija najčešće se osniva kao specijalizovana nacionalna televizija sa službama za

podršku pre svega formalnom a zatim i neformalnom obrazovanju. Obrazovnim institucijama se nude
na hiljade sati nastavnog televizijskog programa koji pokriva veliki broj predmetnih oblasti, pri čemu
nastava muzike zauzima posebno mesto.

Ovi programi se distribuiraju preko sistema javnog emitovanja, kablovskih i/ili satelitskih
sistema u zavisnosti od potreba i udaljenosti institucija koje programe primaju.

4
Miroslava Risti}, Multimedijalni autorski sistemi obrazovanju, , IX kongres Saveza pedago{kih dru{tava
Jugoslavije, Obrazovanje na razme|i vekova, Beograd 2000.

9
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

Nastavnici preko štampanih izdanja ili specijalizovanih sajtova na Internetu mogu saznati naziv,
kratak sadržaj i vreme emitovanja emisija obrazovnih programa iz oblasti muzike. Preko kataloga koji
se nalaze u školskim medijatekama (gde se vrše usluge presnimavanja audio/vizuelnih programa) mogu
izabrati programe koje žele koristiti u nastavi.

Slika 5. Povezivanje kompjuterskih sistema i televizije

Nova digitalna tehnologija uticala je i na razvoj televizije i omogućila povezivanje sa

kompjuterskim sistemima pri čemu postaje medij kome se može pristupiti proizvoljno, čiji se sadržaj
5
može menjati, skladištiti, nezavisno od vremena i dana, ili vremena potrebnog za njegovu dostavu.

Razvoj info-komunikacionih tehnologija uslovio je sve teže odvajanje televizije od personalnih

računara. Uz odgovarajuća tehnička pomagala moguć je pristup televizijskom programu preko

računara što olakšava pristup sadržajima u oblasti muzike.

Jedan od takvih primera ogleda se u mogućnosti snimanja televizijskog programa na hard disk
pomoću specijalnog uređaja (TiVo Recorder). Na ovaj uređaj staje do 40 sati programa a moguć je
odabir i pregledanje programa što čini ovaj sistem daleko fleksibilnijim i prijemčivijim za korišćenje u
nastavi.6

5
Nikolas Negropont, Biti digitalan, CLIO, 1998.
6
Tomarrow’s Technology Today, November, 2000., p. 33.

10
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

Interaktivni TV + Web obrazovni programi još su u povoju ali se njihov razvoj očekuje s

obzirom da se kompanije iz raznih grana industrije udružuju radi razvoja u ovoj oblasti.
Interaktivna video mreža je jedan od načina da se dvosmerno povezuju škole i obrazovni
centri koristeći specijalno modifikovane telefonske linije. Moguć je dvosmerni protok podataka,
7
video i audio signala što u osnovi čini mogućim upotrebu interaktivne televizije.
Jednosmerni video

Katrvižn (Cartivision) predstavlja prvi od mnogih napuštanih video formata čija je pojava
1972. označila početak upotrebe jednosmernog videa pod nazivom V(ideo) H(ome) S(istem). Posle
niza eksperimenata krajem 70-ih uspostavljen je format VHS.

Od kada je prodat prvi DVD plejer (Digital Video Disc Player) 1996. u Japanu, DVD postaje
sve dominantniji format zamenjujući video kasetu. Iz tog razloga se o kasetnoj nastavi može govoriti
kao o zastareloj a o DVD nastavi kao nastavi budućnosti.

DVD u isto vreme zamenjuje audio CD, videotraku, laser disk, CD-ROM i ketridže za video
igre. Bitno je razlikovati formate nosače kao što su DVD-ROM ili DVD-R (osnovni format na koji se
smeštaju podaci) i korisničke formate kao što su DVD-Video ili DVD-Audio. Video programi mogu da
se prikazuju preko DVD Video plejera na televiziji, ili preko DVD-ROM-a na kompjuteru. Osim
veoma kvalitetnog digitalnog video i audio programa neke od karakteristika DVD-a koje su značajne za
nastavu muzike su:

1. brzo i lako premotavanje, zaustavljanje, zamrzavanje slike i sl.

2. lakoća pri pretraživanju naslova, poglavlja, muzičkih numera,

3. visok kvalitet zvuka, bolji od CD-a,mogućnost praćenja DTS (Digital Surround) audia.

U periodu postepenog prelaska na novi format (DVD) a dok se ne stvore povoljniji ekonomski
uslovi za njegovu potpuno prevazilaženje, stari format (VHS) ostaje u upotrebi.

U nastojanju da potpomognemo efektivnije korišćenje video materijala u nastavi muzike

pokušaćemo da damo primere koji prvenstveno imaju funkciju u oblasti slušanja i upoznavanja
muzičkog dela i žanrova.

7
WWW.etv.state.ms.us/education/education.html

11
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

Izbor opera dat je prema postojećem nastavnom programu za osnovne i srednje škole, a nalazi
se na repertoaru Narodnog pozorišta u Beogradu.

Ovim video kasetama učenicima je omogućen rad na upoznavanju operskog žanra i muzičko-
dramskog sadržaja poznatije operske literature.

Đuzepe Verdi: Rigoleto (39 minuta)

Đuzepe Verdi: Nabuko (34 minute)

Đuzepe Verdi: Travijata (33 minuta)

Opera 2 Video kaseta

Žorž Bize: Karmen (35 minuta)

Đoanino Rosini: Seviljski berberin (36)

Modest Musorgski: Boris Godunov (34)

Sadržaj video kasete Balet odnosi se na muzička-scenska dela u kojima se dramska radnja
izražava pokretom i mimikom uz pratnju muzike. Izbor scena iz baleta prati nit priče a ujedno
prikazuje najvažnije elemente baletske igre.

P. I. Čajkovski: Uspavana lepotica (31 minut)

Adam: Žizela (29 minuta)

P. I. Čajkovski: Labudovo jezero (31 minut)

Pored ovih video kaseta, koje je izdao Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, postoje video
kasete crtanih filmova, snimaka koje se mogu uspešno primeniti na mlađem uzrastu (7 – 11 godina), a
sadrže pojedine delove i cele kompozicije koje su u funkciji postojećih sadržaja nastavnog programa.
Primeri: Fantazija, Peća i vuk, Mala Sirena, Meri Popins, iz produkcije Volta Diznija, Fantazija 2000
(E. Dizni), zatim Kolibri I, II, III, Na slovo na slovo (video snimak). Učenicima je ovim video
kasetama omogućeno slušanje muzike, upoznavanje sa instrumentima i sl.

Dvosmerni video ili telekonferencija u nastavi muzike služi povezivanju nastavnika koji
istovremeno može da poučava učenike na više različitih mesta, približava svetske umetnike učenicima,
prikazuje muzičke događaje i koncerte “uživo”, omogućava internacionalnu saradnju.

Kompresovani videosistemi i ISDN linije omogućavaju videokonferenciju preko Interneta.

Porširujući iskustva u učionici prilikom videokonferencije putem ove tehnologije pojavljuju se
problemi kao što su kašnjenje zvuka, eho, nestabilna, zamagljena slika. Internet2, udruženje preko 180
12
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

univerziteta, indrustrije i vlade USA, predstavlja primer tehnološki savršenije mreže preko koje
videokonferencija u nastavi muzike dostiže željeni nivo kvaliteta. U toku nastave muzike jasno je
izražena potreba za visoko kvalitetnim audio signalom (koji treba da bude stereo kako bi što više
podsećao na slušanje uživo), za jasnom i stabilnom slikom, dobrom rezolucijom i mogućnošću da se
uvide svi pokreti u toku izvođenja/podučavanja.

5. PEDAGOŠKI EFEKTI KORIŠĆENJA INFORMACIONE TEHNOLOGIJE U

NASTAVI MUZIKE

Uticaj savremenih tehnologija je doveo do promene uloge nastavnika i učenika i njihovog

radnog prostora. Od nastavnika se očekuje da budu koordinatori i konsultanti. Učenicima se izlažu
ciljevi i zadaci pri čemu se od njih očekuje samostalan, istraživački i kreativni pristup. Klasična
učionica se transformisala u prostor iz koga se daju instrukcije preko virtuelnog sistema. To je prostor u
kome se u opuštenoj atmosferi izmenjuju iskustva u kome se diskutuje, konsultuje i druži.

S obzirom da se učeći prostor menja dramatičnom brzinom javlja se zahtev za aktivnijim

pristupom pri izboru nastavnih sadržaja istovremeno pružajući niz mogućnosti za kvalitativan napredak
i uštedu u vremenu. Ukoliko je izbor i upotreba komunikacionih tehnologija adekvatan dolazi do
modernizacije nastavnog procesa i potpunijeg ovladavanja nastavnim sadržajima od strane učenika u
okviru specifičnosti koje zahtevaju aktivnu pažnju učenika i aktivnu organizatorsku ulogu nastavnika.

Sve do sada pomenute info-komunikacione tehnologije: televizija, multimediji, Internet,

Interenet2, daju mogućnost nastavnicima, učenicima i studentima da koristeći različite izvore
maksimalno primene principe individualizacije nastave i ostvare veću motivisanost i angažovanost u
cilju poboljšanja razumevanja muzike.

Cilj ovog rada je da ukaže, da otvori alternativna vrata, oživi nastavni proces, što naravno
doprinosi većoj motivisanosti učenika za rad, ubrzava tempo učenja i podiže njegov kvalitet. Treba
naglasiti da je ovo posebna prilika za darovite učenike, za učenike ometene u razvoju, individualni rad i
samorazvoj.

U svom delu Psihologija muzike K. M. Radoš navodeći rezultate istraživanja govori da

razvijanje sposobnosti slušanja muzike, muzičkog opažanja, estetskog procenjivanja, muzičkih
13
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

preferencija i ukusa, kao i sposobnosti izvođenja muzike posredno utiču na: inteligenciju, kognitivnu
kompleksnost, kreativne sposobnosti, jezičke sposobnosti, sposobnost čitanja, socijalnu interakciju i dr.
Ona takođe smatra da ovladavanje formalnim znanjima i tehnikama treba da sledi posle doživljaja same
muzike i da dečje komponovanje i improvizovanje treba da prethodi učenju čitanja i pisanja nota i
izvođenju na osnovu notnog teksta. Psiholozi naglašavaju plodnost pristupa doživljavanju muzike
8
preko više čulnih modaliteta istovremeno (na primer preko vida i sluha).

Nove informacione tehnologije se mogu uspešno primeniti kako u radu sa učenicima u

muzičkom zabavištu i osnovnoj školi (primer: ispisivanje nota uz pomoć svetlećih olovaka,
transponovanje melodija u druge tonalitete itd.) tako i u radu sa učenicima srednje muzičke škole i
studentima fakulteta muzičke umetnosti.

U nastavi muzike, na osnovnoškolskom uzrastu, retko na jednom času dominira jedna

didaktička komponenta, jer dobro organizovan čas treba da sadrži razne aktivnosti objedinjene istim ili
sličnim zadacima. Zbog toga preporučujemo da se u ovom radu navedene informacione tehnologije
koriste u skladu sa uzrastom učenika kao i da budu prisutni u segmentima časova, a ne kao dominantni
vid prenošenja znanja.

Ne treba zaboraviti da se upotrebom kvalitetnog multimedijalnog obrazovnog računarskog

softvera za muziku dobija povratna informacija koja je nepohodna za upravljanje aktivnošću učenika i
studenata.

Već smo govorili o promenjenoj ulozi nastavnika i učenika. Učenik prestaje da bude pasivni
primalac, već aktivno učestvuje, istražuje i kritički se odnosi prema izvorima saznanja.

Primena pomenutih tehnologija u muzici zahteva odgovarajuće hardverske i softverske

preduslove kao i stručnu i metodološku osposobljenost nastavnika. Posebno treba istaći važnost
kvaliteta softvera koji se koristi i novu razredjenu metodologiju rada.

8
Ksenija Mirkovi}-Rado{, Psihologija muzike, Zavod za ud`benike i nastavna sredstva, Beograd, 1996.

14
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

6. ZAKLJUČAK

Živimo u svetu u kome su znanje, učenje, permanentno obrazovanje, informacione i tele-

komunikacione tehnologije pokretač opšteg razvoja. Iz tih razloga su zahtevi za modernizacijom
obrazovnih sistema neizbežni.

Tradicionalne metode uz pomoć novih tehnologija transformišu i stvaraju nove visoko

kvalitetne i efikasne obrazovne sisteme. Sve je više tradicionalnih škola koje se orjenišu ka novoj
paradigmi učenja koja omogućava sticanje modernog, prilagodljivog i udobnog znanja. Zahvaljujući
tome i pristup svetu muzike je obogaćen.

Multimedijalni računarski sistemi, Internet, virtuelna realnost, ekspertni sistemi, i neuralne

mreže transformišu tradicionalnu nastavu i učenje muzike na svim nivoima obrazovanja.

IZVORI:

1. D. Mandić, Informaciona tehnologija u obrazovanju, Filozofski fakultet, S. Sarajevo, 2001.

2. D. Mek Kvin, Televizija, CLIO, Beograd, 2000.
3. Eric J. Isaacson, The Multimedia Music Theory Teaching Project, Indiana University, 2001.
4. Gordana Stojanović Metodika nastave muzičke kulture, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 1996.
5. Gordana Stojanović, Muzička radionica, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, 2000.
6. Innovation in Educations Resource Manual, Canadian Teacher’s Federation,
7. Jens Arnspang, Kristoffer jensen, The music Informatics Laboratoty, DIKU, September 2000.
8. Ksenija Mirković-Radoš, Psihologija muzike, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1996.
9. Mirčeta Danilović, Primena multimeijalne informatičke tehnologije u obrazovanju, Zbornik Institut za
pedagoška istraživanja, Institut za pedagoška istraživanja, 179 – 191.
10. Miroslava Ristić, Multimedijalni informacioni servis u obrazovanju, INFOTECH,
11. Miroslava Ristić, Multimedijalni autorski sistemi obrazovanju, , IX kongres Saveza pedagoških društava
Jugoslavije, Obrazovanje na razmeđi vekova, Beograd 2000.
12. N. Negropont, Biti digitalan, CLIO, Beograd,1998.
13. Sarah Reid: Interactive Television Becomes Reality, Integreted System Design Magazine, U. S. A., 1996.
14. Zorislva Vasiljević, Muzički bukvar, Zavod za udžbenike i nastavna sredstva, Beograd, 1991
15. http://www.diku.dk/
16. http://www.music.org/
17. http://www.voyetra.com

15
 mr Miroslava Ristić Danijela Šćepanović, Aleksandra Stošić, Pregled i uticaj novih informacionih tehnologija u
nastavi muzike,u Časopisu Obrazovna tehnologija, broj 3-4, Beograd, 2001, str. 63-74

18. htttp:// www. extreme.co.yu

19. htttp:///www.mikro.co.yu
20. http:/www.hyperstudio.com/
21. http:/www.microsoft.com
22. http://WWW.etv.state.ms.us/education/education.html
23. http://WWW.etv.state.ms.us/education/education.html
24. http://www.quadrant.net/compumedia/

Miroslava Ristić, MA, Aleksandra Stošić, BA, Danijela Šćepanović, BA

NEW INFORMATION TECHNOLOGY IN MUSIC EDUCATION – SURVEY AND

EFFECT
Summary
Innovative music teaching approach trough schooling was caused by the new information
technologies such as: multimedia computer systems, the Internet, Learners television, Virtual reality
and Expert system, followed by digital technology and trends for technical minimalist. In this paper,
the influences, possibilities and technology review are exposed, this s could be used in practice and also
some examples are given as well as their effect.
Key words: hypermedia, Internet, information technology, music education, multimedia, video,
television

16