Que se agocha tras a

Unin Europea?
Unha aproximacin crtica

"Orixe e desenvolvemento do proceso de

"construcin europea

"A moeda nica, o Banco Central

Europeo e os "rescates

A democracia negada. Como funciona

realmente a UE?

"Un TLC entre EE.UU. e a UE para mis

neoliberalismo

"A que chamamos Troika?

"Soberana nacional e popular dentro

"A UE e a globalizacin neoliberal: a

Europa do capital

Papel xeo-estratxico da UE como polo

imperialista

da UE?

O papel da Galiza na Unin Europea

e na zona euro
Olladas crticas da UE e o euro

Orixe e desenvolvemento do
proceso de construcin europea
No marco da vixente crise e dos efectos que
esta, combinadamente coas polticas impulsadas desde o mbito europeo para lle facer
fronte, producen a nivel social e tamn territorial, o debate crtico arredor da propia Unin
Europea e do euro desenvlvese a partir fundamentalmente de das teses contrapostas.

As polticas de axuste e duros

recortes impostas desde a
Troika responden precisamente
ao deseo poltico da UE.

Dunha banda, baixo a focaxe do europesmo oficial subscrito entre outros pola
socialdemocracia sistmica, que as mis das
veces partilla posicin coa dereita neoliberal redcese o alcance do problema correlacin de forzas entre o que seran as
correntes de carcter progresista e o bloque
ultraliberal, hoxe hexemnico a nivel continental. De a que a partir desa tese se insista
na invocacin abstracta de Europa como espazo de progreso, liberdade, solidariedade e
benestar. Unha proxeccin que enlaza coa
percepcin social de Europa xeraba en amplas capas sociais por contraste, por exemplo, coa ditadura fascista nacional-catlica
imperante no Estado espaol desde o 1939.

Porn, a esquerda transformadora ou alternativa, sen negar que a hexemona neoliberal agrava os efectos, sita o problema
europeo no deseo mesmo do chamado proceso de construcin europea. Desde esa ptica, as polticas de axuste e duros recortes
impostas desde a Troika non s non representan unha contradicin coa folla de rota orixinal
da UE, senn que responden precisamente ao
seu deseo poltico desde o inicio.
Presentadas sucintamente ambas as das
grandes posicins, chase que un breve percorrido histrico, en chave crtica, das orixes
e desenvolvemento da construcin europea
da que nacern a CEE, logo a UE e mis
tarde o euro, o mellor mtodo para discernir o fundamento que unha e/ou outra
teen. Alis, este percorrido cronolxico
debe servir tamn para dar resposta a tres
preguntas chave: Por que e para que nacen
a UE e o euro? Quen promove e dirixe este
proceso? A quen beneficia?

Tratado de Pars do 18 de abril de 1951 polo que nace a Comunidade Europea do Carbn e o Aceiro

Cronoloxa crtica do
proceso de construcin
europea

racista, expansionista e militarista, ao servizo

dos grandes industriais que o financiaron nos
anos 30 para confrontar o perigo xudeobolxevique e o pulo revolucionario das loitas
obreiras do continente. Europa sau devastada dunha guerra na que morreron entre 55
e 60 millns de persoas.

1920-1939
Os precursores ideolxicos:
O diplomtico e poltico francs Aristide
Briand e o aristcrata austro-francs Richard
de Coudenhove-Kalergi son os principais valedores, nese perodo, da idea dunha federacin europea, no caso de Briand, e dun
movemento paneuropeo no que respecta a
Coudenhove-Kalergi. Pesan na sa arela de
superar a divisin do continente, as terrbeis
destrucins e perdas humanas producidas
pola Grande Guerra (a Primeira Guerra Mundial causara arredor de 20 millns de mortos
e 22 millns de feridos entre 1914 e 1918).

Os precursores capitalistas:
O 30 de setembro de 1926, constitese
o Crtel do Aceiro, unha alianza dos grandes industriais da metalurxia de Francia, Alemaa, Blxica, Luxemburgo e Sarre. Son os
mesmos industriais que, entre bastidores, alimentan a caixa B das organizacins de extrema dereita en toda Europa, a comezar
polas de Alemaa e Francia.

1939-1945
O Gran Reich europeo:
O nazismo constre un inmenso imperio
europeo, co III Reich alemn como centro

1945-1957

A Europa americana:
En xullo do 1947, renese en Pars a
Conferencia dos 16 para a coordinacin da
axuda americana recuperacin de Europa.
Entre as condicins dese prstamo de 13.000
millns de dlares, coecido popularmente
como Plan Marshall, estaba a expulsin dos
ministros comunistas nos gobernos de Europa beneficiarios do mesmo. Francia e Holanda usaron unha grande parte deses
fondos para financiar as sas guerras coloniais en Vietnam e Indonesia respectivamente. Europa devolver con creces eses
fondos aos Estados Unidos, que nesa xogada, penetran amplamente nos mercados
europeos, colocan os seus excedentes nun
momento de crise de sobreproducin da industria norteamericana e aseguran a sa supremaca militar coa constitucin da OTAN
en 1949.
Robert Schuman, ministro de exteriores
francs, presenta publicamente, o 9 de maio
de 1950, o proxecto do que ser finalmente
a Comunidade Econmica do Carbn e do
Aceiro. Un proxecto aprobado de urxencia
por un Consello de Ministros que s ten coecemento da proposta ao chegar reunin.
A falta de transparencia e de democracia, e
o poder absoluto dos tecncratas marcarn a
construcin europea desde o comezo.

Cartaz do Plan Marshall promovendo

a "unidade de Europa".

A falta de transparencia e
de democracia, e o poder
absoluto dos tecncratas
marcarn a construcin
europea desde o comezo.

Trincheira durante a Primeira

Guerra Mundial (1914-1918)

Os sucesivos alargamentos
da CEE foron precedidos
por vagas de reconversins
industriais e agrarias.

Sinatura dos Tratados de Roma o 25 de marzo de 1957.

O Consello de Europa aproba o 8 de decembro de 1955 a definitiva bandeira de Europa. O seu deseador, o artista alsaciano
Arsne Heitz, recoecer posteriormente a
inspiracin mariana do deseo: as 12 estrelas amarelas da coroa luminosa da Virxe e o
azul do seu manto. Esa simboloxa mariana
xa estaba representada nunha vidreira da
catedral de Estrasburgo e foi a fonte directa
de inspiracin.

A bandeira da UE est inspirada na

imaxe da Virxe Mara.

1957-1973
A Europa en crecemento:

A posta en circulacin do Euro

provoca unha suba encuberta
dos prezos e unha perda real
de poder adquisitivo da
poboacin traballadora.

En 1968, elimnanse totalmente as alfndegas dentro da Comunidade Econmica Europea. O Plan Mansholt (socialista holands)
establece a supresin de 5 millns de hectreas de cultivos, a reducin na metade da poboacin agrcola e a eliminacin de 250.000
vacas leiteiras.

1973-2013
Europa en crise:
Os alargamentos sucesivos da CEE
(1973, 1981, 1986) son precedidos sempre

de vagas de reconversins industriais e

agrarias (siderurxia, construcin naval,
pesca, agricultura, etc.), tanto nos Estados
membro como nos aspirantes.
O 7 de febreiro de 1992, frmase o Tratado de Maastricht, ou Tratado sobre a Unin
Europea. Este significa un paso fundamental
na desregulacin e na financiarizacin da
economa ao situar o novo horizonte dunha
moeda nica para a UE. Consolida igualmente as transferencias de soberana desde
os Estados aos organismos e mecanismos da
UE. Va libre ao neoliberalismo, como doutrina oficial.
O 1 de xaneiro do 2002, ponse en circulacin o Euro, provocando unha suba encuberta dos prezos e unha perda real de poder
adquisitivo da poboacin traballadora. O dominio total do Banco Central Europeo sobre
as polticas monetarias impide que os gobernos podan usar a moeda para gaar competitividade de cara ao mercado exterior,
favorecendo o empeoramento das condicins salariais e laborais.
O 1 de decembro de 2009, entra en vigor
o Tratado de Lisboa, logo de sucesivos fracasos para facer aprobar o proxecto dunha
Constitucin Europea (a vitoria popular do
non nos referendos en Irlanda, Francia e Holanda retrasou a axenda do proceso, mais
non foi impedimento para que os gobernos
pasaran por alto a vontade popular expresada polo sufraxio universal). A democracia
non benvida na Unin Europea.

A democracia negada
Como funciona realmente a UE?
Estmase que arredor dun 70% das decisins de carcter legal e normativo que afectan cidadana dos Estados inseridos na UE
son adoptadas polas diferentes institucins
da Unin. A normativa europea, naqueles
asuntos de competencia exclusiva ou mesmo
nos de competencia compartida cos Estados
prevalece sobre a lexislacin estatal.

Quen toma as decisins?

A UE articlase en catro institucins principais:

O Consello de Europa. Est integrado

polos Xefes/as de Estado ou de Goberno
dos pases membro. Renese como mnimo cada seis meses. A pesar de non ter
capacidade formal para a aprobacin ou
modificacin de leis, o organismo chave
na medida en que quen define a
axenda poltica da UE.
O Parlamento Europeo. Integrado por
deputadas e deputados elixidos nos diferentes estados membro. Ten das sedes:
Bruxelas e Estrasburgo.

capacidade de decisin coas outras das institucins, ags naquelas que ten reservado
dereito a veto.

Competencias
A Unin Europea pode lexislar e adoptar
actos vinculantes con carcter exclusivo, por
riba da soberana dos Estados membro, en aspectos como: a unin aduaneira, as normas
de competencia no mercado interior, a poltica monetaria da zona euro, a conservacin
biolxica dentro da poltica pesqueira comn,
a poltica comercial comn e a subscricin de
acordos internacionais nestas materias.
Existen ademais outras competencias
compartidas, nas que os Estados podern
exercer a sa soberana na medida en que a
UE non exercera a sa competencia (isto en
aspectos non regulados a nivel comunitario),
como son: poltica social (no referido aos tratados), a cohesin econmica, social e territorial, a agricultura e a pesca, o medio
ambiente, a proteccin dos consumidores, o
transporte, as redes transeuropeas, a enerxa, o espazo de liberdade, seguridade e xustiza, asuntos comns de sade pblicas.

Arredor dun 70% das

decisins de carcter legal
que afectan cidadana dos
Estados inseridos na UE son
adoptadas polas diferentes
institucins da Unin.

O Consello da Unin Europea. Nel

estn representados os gobernos dos Estados membros. A sa presidencia rotatoria.

A Comisin Europea. Representa, de

feito, o executivo da Unin Europea. A
sa composicin designada, de feito,
polos Gobernos dos Estados membro.
En funcin da axenda fixada desde o
Consello de Europa, o Parlamento Europeo,
o Consello da UE e mis a Comisin son as
tres institucins que participan directamente
na elaboracin normativa ou lexislativa, tomando as decisins travs dun mecanismo
denominado procedemento lexislativo ordinario (antes coecido como codecisin),
no que o Parlamento Europeo comparte a

Amais das anteriores, a UE non impedir

aos Estados exercer as sas competencias
en materia de investigacin, desenvolvemento tecnolxico e o espazo, cooperacin
ao desenvolvemento e axuda humanitaria.
Con carcter especial a UE dispn de competencias tamn para apoiar, coordinar ou
complementar a accin dos Estados en materia de proteccin da sade, industria, cultura, turismo, ensino, formacin profesional,
xuventude, deporte, proteccin civil ou cooperacin administrativa.

sEscasa participacin electoral nos comicios dos que resulta elixida a Eurocmara.
sAusencia de contraposicin real de opcins, por mor dos reiterados acordos entre
os dous grandes grupos (Partido Popular
Europeo e Partido Socialista Europeo)
sNon eleccin da Comisin Europea nin
da sa Presidencia (s dereito a veto).
sIncapacidade para exercer o control
sobre a Comisin Europea e o Consello
da UE.

Dficit democrtico da UE

A cidadana dos Estados

membro non pose capacidade
efectiva para incidir na
lexislacin e actividades dos
organismos comunitarios.

Malia que os seus defensores sublian a

pretendida vontade democrtica sob a que,
na sa opinin, se edificou o proceso de
construcin europea, unha das principais
eivas das que adoece -desde a sa xnese- a
estrutura institucional da Unin Europea o
denominado dficit democrtico. Por tal entendemos a carencia de suficiente lexitimidade democrtica das diferentes institucins
que conforman a UE, na medida en que a cidadana dos Estados membro non pose capacidade efectiva para incidir na lexislacin e
actividade dos organismos comunitarios,
malia que as decisins adoptadas por estes,
como xa se sinalou, ten un impacto de
grande relevo nas sas vidas.
Acadmicos como Joseph Weiler, Andreas
Fllesdal, Simon Hix, Fritz Scharpf ou Jrgen
Habermas, entre outros, teen analizado de
maneira pormenorizada as principais falencias en termos democrticos da institucionalidade europea, que se poden sintetizar en
catro eixos:

A Eurocmara non ten os

poderes nin capacidades
propias dun Parlamento. Non
pode aprobar por si propia a
lexislacin comunitaria.

Non divisin de poderes na UE.

Funcionamento pechado da Comisin Europea e do Banco Central Europeo.
Eleccin e funcionamento da institucionalidade comunitaria con parmetros moi diferentes aos que se aplican para as institucins
dos Estados.
Debilidade do Parlamento Europeo, con
base en:

A participacin cidad obxectivamente

indirecta e limitada apenas eleccin cada
cinco anos do Europarlamento. Unha institucin que lonxe de funcionar como o maior
lexislador democrtico do mundo, como o
presentan os analistas menos crticos, non ten
os poderes nin capacidades propias dun Parlamento, xa que non pode aprobar por si propio a lexislacin comunitaria (directivas,
normas, regulamentos...) e precisa da ratificacin do Consello da UE, unha institucin
que non resultado da eleccin directa por
sufraxio. Asemade, o Parlamento non ten capacidade para fiscalizar nin controlar a actuacin da Comisin nin do Consello da UE, que
en contraste contan con importantes poderes.
Mais, que efectos concretos ten o dficit
democrtico na cidadana europea? A este
respecto o profesor de Ciencias Polticas da
Universidade Pompeu Fabra, Francesc Pau i
Vall, achegaba a sa resposta a esta importante cuestin nun artigo publicado no diario
El Pas (18/04/2013) intitulado Democracia
Europea? no que afirmaba que quen adopta
as decisins estratxicas o Consello Europeo, que est formado polos xefes de Estado
e de Goberno dos pases membros e que non
se debe confundir co Consello da Unin Europea xa referido. O Consello Europeo elixiu,
na prctica a Jos Manuel Duro Barroso presidente da Comisin Europea e a Mario
Draghi presidente do Banco Central Europeo,
e influron decisivamente na eleccin de
Christine Lagarde como presidenta do Fondo
Monetario Internacional, todos baixo a supervisin de Angela Merkel, chanceler alem.
Estas persoas que ns non eliximos e que forman o que se denomina a troika comunitaria, deciden, desde a perspectiva econmica
o que deben facer pases como Espaa, Grecia, Italia ou Chipre

A que chamamos Troika?

O Capital pretende resolver as sas contradicins, agravadas pola presente crise sistmica mais que son consubstanciais a este
sistema fallido, a costa do maior empobrecemento das clases populares que constiten
a maiora social. A disputa de plusvala, agudizada por un capitalismo senil que se resiste
a asumir o seu devalar ilustrado polas enormes dificultades para a sa autorreproducin
en ritmos e cantidades suficientes desenvlvese coma sempre a travs da enaxenacin
(privada) da riqueza xerada polo traballo.
A radicalizacin da loita de clases no
marco da vixente crise do capitalismo ten
efectos moi evidentes en Europa, onde o virtual Estado do benestar ten sido literalmente derribado por unha vaga de recortes
sen precedentes que afectan tanto a servizos pblicos esenciais, como son o ensino ou
a sanidade, como tamn a dereitos sociais,
cunha agresiva precarizacin das condicins
laborais e o masivo empobrecemento de salarios e pensins, e mesmo do xa ultralimitado rxime de liberdades e dereitos civs.
No cerne desta ofensiva sitase a denominada Troika.
Mais, a que chamamos Troika? O que
hoxe se presenta como Troika s unha

nova expresin para definir un vello suxeito,

estruturalmente imperialista e supeditado aos
intereses xeoestratxicos dos EUA. Con Troika
nos referimos a unha trada institucional, erixida sen ningn visado democrtico sob a articulacin da seccin para Europa do Fondo
Monetario Internacional canda dous dos principais rganos da Unin Europea: a Comisin
Europea (o seu executivo) e o Banco Central
Europeo (que representa de feito o seu brazo
armado no mbito financeiro-monetario).
Esa Troika acta sen reparos como verdadeira
punta de lanza dos intereses do gran capital
monopolista contra os intereses da maiora
social e os pobos que hoxe fican integrados
no espazo UE. Unha ofensiva especialmente
dura no caso daqueles Estados integrados na
zona euro, polos efectos dunha poltica monetaria que profunda nos desequlibrios territoriais existentes no seo da Unin ao se
supeditar aos intereses das das principais
potencias: Alemaa e Francia.
a Troika quen, actuando como outrora o
fixeran as metrpoles dos vellos imperios colonias, impn dursimas condicins aos Estados
membro a cambio de lias de financiamento
que non son a fondo perdido para os denominados programas de rescate, que en
realidade se limitan a apuntalar a solvencia,

Con Troika nos referimos

a unha trada institucional,
erixida sen ningn visado
democrtico, sob a articulacin
do FMI, a Comisin Europea
e o BCE.

Herman Van Rompuy (Presidente do

Consello Europeo), Christine Lagarde
(Directora do Fondo Monetario
Internacional) e Jos Manuel Duro
Barroso (Presidente da Comisin Europea)

asegurar o pagamento da dbeda coa banca

do centro do continente e salvar as contas de
resultados do grande capital financeiro.
O deseo destes programas resulta
tamn na conversin en dbeda pblica,
computbel a efectos de dficit dos Estados,
o que era dbeda privada con orixe no sistema de crdito interbancario (os prstamos
e capital circulante entre as propias entidades financeiras e co BCE). Extremo que fica
demostrado no caso do Estado espaol, xa
que os 41.000 millns de euros solicitados
polo Goberno de Mariano Rajoy para os inxectar no sistema financeiro do Estado, foron
recibidos co aval do Estado como garanta.

Non cabe distincin

conceptual entre o que
chamamos Troika e o conxunto
das institucins que vertebran
a actual Unin Europea.

As lias de axuda fornecidas

pola Troika estn condicionadas
a duros plans de axuste que
constiten a maior regresin en
materia de dereitos sociais e
laborais da historia recente.

Desta maneira e malia que existe o compromiso formal de que as entidades financeiras
que se serviron desa lia de crdito tern que
devolver os recursos que se lle transferiron,
operacins de venda como a de NovaGaliciaBanco ao banco privado venezolano Banesco
(que s pagar 1.003 millns dos preto de
10.000 millns de axudas pblicas e do fondo
de garanta de depsitos que se inxectaron no
banco galego), deixou en evidencia que non se
producir tal reversin e que polo tanto o programa de rescate ser financiado a conta de
recursos pblicos, o que sumado s restricins
impostas desde a UE ao Estado espaol provocar (a falta dunha reforma fiscal progresiva)
que a vaga de recortes iniciada no gasto pblico contine con carcter de permanencia (e
non apenas conxunturalmente como se argumenta oficialmente).
Engdese tamn o factor da denominada
condicionalidade deses programas de rescate. As lias de axuda fornecidas pola
Troika estn condicionadas a duros planos de
axuste, que conculcando a vontade dos
pobos constiten a maior regresin en materia de dereitos sociais e laborais da nosa

historia recente. As o ilustra o acontecido en

Grecia (cun plano de recortes brutal e un
empobrecemento xeneralizado da poboacin), en Italia, en Portugal, en Irlanda e
tamn no Estado espaol. Se ben neste ltimos casos os rescates foron intervencins
mis matizadas, sobre todo no caso do Estado espaol pola dimensin (a nivel PIB) da
sa economa no conxunto da zona euro,
que pua en risco a propia viabilidade da
moeda nica.

Laminacin da democracia
formal
Consttase que a ofensiva do Capital non
respecta nin os limites das democracias formais, e cada da mis patente que o poder
real radica moi lonxe de Parlamento e Gobernos. Deixa ao descuberto tamn que no
marco do capitalismo ningunha conquista
social permanente. Que todo, absolutamente todo, est en disputa, mesmo aquilo
que foi logrado por dcadas de loitas sociais
e coa anuencia dunha correlacin de forzas
mis favorbel, grazas a existencia doutro
bloque histrico (antagnico ao imperialista)
hoxe desaparecido.
tamn a emerxencia da Troika, e o impulso desde esta instancia non-democrtica
dos paquetes de recortes -logo executados
con total complicidade polos gobernos estatais da dereita neoliberal e da socialdemocracia sistmica-, un sntoma evidente de que
o desenvolvemento do capitalismo pasa polo
debilitamento, cando non negacin, da soberana nacional e popular dos pobos.
Todo o anterior verifica ademais que non
cabe distincin conceptual entre o que chamamos Troika e o conxunto das institucins
que vertebran a actual Unin Europea. Non
son algo diferente, senn denominacins diferentes para un mesmo suxeito. Non se
pode distinguir, xa que logo, Troika da propia
UE. Tampouco existe unha desviacin da UE
dunha folla de rota que nunca tivo, a pesar
de que existan actores polticos e sociais que
insistan en proxectala como garante de benestar, desenvolvemento social e das liberdades. Precisamente o contrario. A ofensiva
antipopular que capitanea a Troika axstase
plenamente ao deseo histrico, poltico,
econmico e tamn militar que a clase dominante edificou en Europa tras a Segunda
Guerra Mundial e que radicalizou tras a derrota da Unin Sovitica a principios dos 90.

A UE e a globalizacin neoliberal:
a Europa do capital
A globalizacin neoliberal d folgos, como
nunca antes, ao proceso de centralizacin (territorial) e concentracin (de clase) da riqueza
e do poder. Nese proceso xogan un papel fundamental os Estados Unidos e a Unin Europea, e na actualidade tamn os BRICS, que
cuestionan a hexemona dos primeiros mais
non o sistema econmico e social dominante.
Estes dous eixos do capitalismo acelerronse
coa crise, xa que esta un profundo axuste no
reparto da riqueza producida, a costa das clases populares e dos territorios dependentes,
que se sustenta exclusivamente na lei do mis
forte.
Esta tendencia xa exista previamente
crise, mais esta intensificouna. Por exemplo,
no aspecto social, destaca o relatorio sobre
salarios 2012-2013 da OIT que a produtividade media 1999-2011 nos estados desenvolvidos medrou o dobre que os salarios,
especialmente na ltima dcada, inclundo o
perodo da crise. Salintase neste informe
que: A tendencia mundial resultou nun cambio na distribucin do ingreso nacional, cunha
menor participacin dos traballadores, mentres que a participacin do capital na renda
aumenta nunha maiora de pases. Ata en
China, un pas onde os salarios, a groso modo,
triplicronse durante a ltima dcada, o PIB
aumentou a unha taxa maior que a masa salarial total; xa que logo, a participacin do traballo na renda diminuu. A cada na
participacin do traballo dbese ao avance

tecnolxico, globalizacin do comercio, expansin dos mercados financeiros e declinacin en densidade sindical, o cal erosionou o
poder de negociacin dos traballadores. A globalizacin financeira, en particular, podera ter
xogado neste aspecto un papel maior do que
se pensaba anteriormente. No extremo
oposto estn as 1.645 persoas que, segundo
a revista Forbes, teen unha fortuna superior
aos 1.000 millns de dlares no ano 2014
cun patrimonio total de 6,4 billns de dlares; foron 219 mis que un ano antes.
Este medre da desigualdade tamn se
manifesta cun aumento do poder econmico
e poltico do centro na periferia. Concretamente, o investimento directo da Unin Europea na Amrica Latina xa a esta altura
moito maior que o dos Estados Unidos (a potencia hexemnica na zona dende a segunda
Guerra Mundial). No perodo 2006-2010, o
investimento da UE representou o 40% (uns
30 mil millns de dlares anuais) fronte ao
28,2% de Estados Unidos e Canad. En total,
na rexin, o investimento acumulado era no
ano 2010 de mis de 500.000 millns de dlares. O retorno dos beneficios aos pases de
orixe foi de promedio na Amrica Latina,
entre 2006 e 2011, de 92.000 millns de dlares ano (tanto como a suma do PIB de
Ecuador e a Repblica Dominicana). En moitos casos, como na Arxentina, Chile e Per,
practicamente contrarrestaron a entrada de
capitais.

Joaqun Almunia, Vicepresidente e

Comisario Europeo de Competencia

O negocio da globalizacin

As corporacins transnacionais
utilizan as grandes potencias
para impoer os seus
intereses.

Se analizamos o investimento mundial

vemos a importancia da Unin Europea no
proceso da globalizacin neoliberal. Os investimentos da UE no exterior foron, no perodo 2006-2010, por rexins, os seguintes:
31,1% nos Estados Unidos; 24,6% noutros
pases de Europa; 5,9% en frica; 12,6% en
estados en vas de desenvolvemento de Asia;
6,1% en Amrica Latina; e o 19,7% noutros
estados. Neste perodo, os pases da UE investiron un 57,2% do total da exportacin de
capitais noutros estados da propia Unin
(fonte: Cepal). Por investimento directo no
exterior, no ano 2009, o primeiro Estados
Unidos, con 3.259.000 millns de dlares,
seguido de Francia 1.759.000 millns, Reino
Unido
1.643.000
millns,
Alemaa
1.403.000 millns e Pases Baixos 866.100
millns. O Estado espaol figura en noveno
lugar, por diante de China e Italia, con
633.300 millns. No caso do investimento
directo exterior recibido, estn primeiro os
Estados Unidos, e despois Francia, Alemaa
e Reino Unido. E o Estado espaol no stimo
lugar con 663.100 millns de dlares de investimento forneo. Como se pode ollar, no
caso do estado espaol, unha cifra moi equilibrada en relacin coa entrada de capital exterior (fonte: CIA).
As corporacins transnacionais utilizan as
grandes potencias para impoer os seus in-

Reunin do G8.

10

tereses, mentres procuran a maior autonoma dos mercados estatais para manter
unha maior autonoma. Un exemplo tmolo
nas grandes empresas espaolas. Nos nove
primeiros meses de 2012, Telefnica, Iberdrola, Santander e BBVA obtiveron dous tercios dos seus lucros fra do Estado espaol,
especialmente en Brasil, Mxico e Chile, na
Amrica Latina, e despois na Europa. Outras
multinacionais, que cotizan no IBEX, como
Endesa, obtia fra un 43,7%, e Gas Natural
un 42,7%. No caso de Zara, para o primeiro
semestre fiscal, os beneficios exteriores representaban o 77,1%. Nas construtoras, as
porcentaxes son anda maiores, xa que ACS
conseguiu un 82% da sa facturacin fra,
Abengoa un 71%, etc. (Expansin, 20-112012).
O auxe do investimento exterior, co retorno de importantes beneficios ao pais de
orixe, est acompaado por un medre do comercio exterior, en boa medida entre as propias corporacins e as sas filiais. A UE,
segundo datos de 2011, importaba mis do
que exportaba, cun desequilibrio duns 200
mil millns de euros por ano. Se analizamos
por pases, no relativo ao comercio exterior
da UE, Alemaa, Irlanda e os Pases Baixos
tian un saldo moi positivo, mentres que o
Reino Unido, Francia, o Estado espaol, Italia,
Grecia e Portugal, destacaban por todo o
contrario. Amosando como lle afecta negativamente o valor do euro e as normas arancelarias en vigor. Os Estados Unidos mantian

Milicias fascistas do denominado

euromaidan na Ucrana.

un dficit moi forte coa UE, mentres Rusia,

China e Noruega eran os que conseguan os
mellores resultados. Son cifras que xustifican o
interese de Estados Unidos por mudar as normas, e por que Alemaa s olla vantaxes no
futuro TLC entre a UE e USA.

Ofensiva imperialista
A expansin exterior das potencias imperialistas vese moi favorecida pola eliminacin
das moedas nacionais, dos aranceis, xunto
coa financiarizacin da economa, e agora os
TLCs, que dan pulo ao proceso de globalizacin neoliberal, en beneficio das grandes empresas (e fortunas), que son as nicas capaces
de competir a ese nivel. Dse as folgos ao
mesmo tempo especulacin, economa
delituosa en todas as sas varibeis e corrupcin. A globalizacin debilita a capacidade de presin das clases populares e polo
tanto a democracia e os mecanismos de control institucional dos pobos. As grandes empresas, que son as que marcan as accins dos
gobernos burgueses (nesta correlacin de forzas), xa non dependen do mercado interno
para colocar os seus produtos, xa que contan
cun vizoso mercado internacional, polo que
poden dislocar a producin al onde custe
menos, ou reducir os salarios locais (pola
existencia dunha man de obra de reserva
mundial), para as optimizar os lucros.
En relacin ao papel do capitalismo
dinos Adrin Sotelo Valencia: O capitalismo
norteamericano, europeo e global, est chegando a un estadio do proceso histrico da
acumulacin de capital e da divisin internacional do traballo onde produce menos valor,

plusvalor e, polo tanto, tende a castigar as

taxas de lucro e elevar o dficit financeiro dos
Estados os que, como se olla na Unin Europea, tamn intentan paliar recurrindo a unha
maior explotacin do traballo mediante aumentos desmedidos do tempo de traballo sen
compensacin salarial, maior intensificacin
do traballo e un cmulo de medidas de austeridade e da reducin do consumo da poboacin (Los rumbos de trabajo; Editora
Miguel ngel Porra; Mxico)
En calquera caso, o papel da Unin Europea no escenario mundial non mis que un
reflexo lxico da correlacin de forzas e da
sa evolucin. Un proceso no que as clases
dominantes fronse fortalecendo en detrimento do movemento popular, do movemento obreiro, e das forzas de esquerda.
Non casual que a UE sexa o centro dos recortes sociais e democrticos, que se estn a
facer mesmo naqueles estados menos afectados pola crise e mis poderosos (como Alemaa e Francia), e que nalgns casos alente
as posturas mis militaristas e intervencionistas. Ademais, todo indica que son cambios
estratxicos, e que no futuro haber novas
medidas regresivas.
Este axuste entre clases e entre territorios
abrangue ademais, da cuestin econmica e
laboral, todos os mbitos da vida humana,
dende o social at o militar, dende a cultura
at a ecoloxa, dende a igualdade de xnero
at a democracia. En poucas palabras: ningn pas, actividade, e ningunha clase social
fica marxe desta confrontacin. Polo tanto,
unha contradicin que s se pode resolver
no mbito poltico, cunha mudanza na correlacin de forzas e un cambio sistmico. E isto
fundamental especialmente para a periferia
do sistema, tanto social como territorial.

A globalizacin debilita a
capacidade de presin das
clases populares e, polo
tanto, a democracia e os
mecanismos de control
institucional dos pobos.

Non casual que a UE sexa o

centro dos recortes sociais e
democrticos, que se estn a
facer mesmo naqueles estados
menos afectados pola crise.

11

O papel xeo-estratxico da UE
como polo imperialista

A UE aposta por un sistema

que aumenta as desigualdades
sociais e entre territorios, no
que desaparecen linguas
e culturas, medra a
especulacin, a economa
delituosa, a corrupcin e
a inseguridade cidad.

A Unin Europea est

asociada a un proxecto de
control do mundo baseado
no inmenso poder militar
dos Estados Unidos.

O avance da globalizacin neoliberal, ou

sexa, do capitalismo na sa etapa senil
(como o caracteriza graficamente Samir
Amin), non mais ca unha nova forma de
imperialismo, tal como se reflicte na lxida
disputa polo reparto das reas de influencia
entre os Estados Unidos e os seus aliados da
Unin Europea, Xapn, Corea do Sur, Canad, Australia, etc. e as potencias emerxentes, os chamados BRICS (Brasil, Rusia, India,
China e Sudfrica). Entre estas ltimas hai
que salientar a China e a Rusia, polos seus
recursos e poder militar; por esta razn concntranse nelas os ataques do vello imperialismo (Estados Unidos e aliados). Tampouco
fican marxe do conflito coas potencias hexemnicas, aqueles pases que queren manter a sa soberana, como Siria, Irn, e
fundamentalmente os que integran a ALBA.
Neste ltimo caso, qurese evitar o exercicio
da soberana por estas nacins e liquidar a
construcin dun modelo econmico e social
alternativo, favorbel s clases populares e
de respecto aos dereitos nacionais dos pequenos pases.
Mais, o preocupante, e moi importante
para a anlise da situacin actual no mundo,
o papel da Unin Europea. Un bloque poltico econmico onde as contradicins van a
mis, a medida que o capitalismo se desenvolve. Todos os datos amosan que a UE
aposta por un sistema que aumenta arreo as
desigualdades sociais e entre territorios, no
que desaparecen linguas e culturas, medra a
especulacin, a economa delituosa, a corrupcin e a inseguridade cidad. Non se d
solucin a problemas da humanidade que

ademais se agudizan co tempo, como o ecolxico, demogrfico, o esgotamento de recursos enerxticos e materias primas, e a
desaparicin de especies vexetais e animais.
A resposta a estas eivas e atrancos cada vez
menos integradora, e mis exclunte e agresiva coas clases subordinadas e os pases
mis dbiles e/ou dependentes. De a que a
militarizacin dos conflitos, o recurso violencia sistmica, a supresin de dereitos democrticos bsicos, a espionaxe global e un
control frreo dos medios de comunicacin
de masas, vaise convertendo na resposta normalizada dun sistema s funcional aos grandes poderes econmicos. Nesta etapa o
capitalismo un sistema destrutivo que traba
calquera solucin acorde coas necesidades
da humanidade.

O aliamento atlantista
En calquera direccin que ollemos, todo
reflicte que a Unin Europea est asociada a
un proxecto de control do mundo baseado no
inmenso poder militar dos Estados Unidos. O
militarismo o que lle permite a Washington
axer con total impunidade, dando carta de legalidade forza econmica, agresin e
ocupacin, esmagando as regras internacionais vixentes, construdas con tanto sangue e
sacrificio. Tamn utiliza a espionaxe para roubar no exterior patentes e pescudar na vida
de dirixentes polticos e sociais. E de ser necesario, invade os pases co obxecto de se
apropiar os seus recursos ou utilizalos como
bases xeo-estratxicas. Vxase que no referente espionaxe, malia afectar a grandes
empresas europeas e presidentes/as de gobernos aliados de Washington, para aln dalgunha protesta, para sar do paso diante da
sociedade, pasou axia a ser unha ancdota.
Isto amosa dous aspectos da asociacin entre
os Estados Unidos e a Unin Europea: que
para as clases dominantes europeas esta
alianza fundamental, e que se d nunha relacin de subordinacin.
En relacin co papel da Unin Europea no
escenario internacional, afirma Samir Amin
(http://marxismocritico.com /2013/05/24/

12

la-implosion-del-sistema-europeo/): A causa
da aparicin deste imperialismo colectivo a
necesidade de enfrontar unidos o desafo dos
pobos e estados perifricos de Asia, frica e
Amrica Latina, desexosos de fuxir da sa
subordinacin. O segmento imperia lista europeo en cuestin involucra s a Europa occidental, cuxos estados na poca moderna
foron sempre imperialistas, posuisen ou non
colonias, xa que teen e sempre tiveron unha
participacin na renda imperialista. Pola contra, os pases de Europa do Leste non teen
acceso mesma, xa que carecen de multinacionais propias. Tragronse a ilusin de que
teen dereito a ela s polo seu europesmo. Algunha vez sern capaces de desfacerse desa
ilusin? O imperialismo, ao se ter convertido
en colectivo e permanecendo as no futuro,
comparte en relacin ao Sur unha poltica
comn a da trada: unha poltica de agresin permanente contra os pobos e os Estados
que se atreven a poer en cuestin o seu sistema de globalizacin. Este imperialismo colectivo ten un lder militar, e unha potencia
hexemnica: Estados Unidos. Entndase, pois,
que nen a Unin Europea nen os seus estados
teen unha poltica exterior. Os feitos demostran que non hai mis que unha soa realidade:
a aliamento detrs do que Washington decida (talvez de acordo con Londres). Visto
desde o Sur, Europa non mis que o aliado
incondicional de Estados Unidos.

nos axustes que est a facer clarificadora).

Evidentemente iso non quere dicir que non
existan diverxencias, mesmo confrontacin
de intereses, mais no fundamental forman
un bloque comn, tanto para frear o multilateralismo (especialmente o ascenso de China
e Rusia), como para agredir as nacins mis
dbiles que pretendan desenvolver polticas
soberanas e un modelo econmico e social
alternativo (os casos de Siria, Venezuela e
Cuba son de manual).

Hai quen fronte evidencia imperialista

da Unin Europea afirma que mesmo as, trtase dun capitalismo mis humano, alternativo ao anglo-saxn, mais a prctica amosa
que ten na potencia norteamericana o seu
referente econmico e social (a visita de
Rajoy a Obama para conseguir o seu respaldo

Gloria Teresita Almaguer, analista do

Centro de Estudos Europeos de Cuba, debullaba nun artigo o papel da Unin Europea
no contexto internacional, e preguntbase se
era ou non unha potencia imperialista, dando
os seguintes argumentos (http://www.rebelion.org/noticia.php?id=174993):

Tampouco hai unha actitude diverxente,

para aln de matices, entre a UE e os Estados
Unidos en relacin globalizacin neoliberal
e como tratar os bloques alternativos como a
ALBA, e moito menos en relacin ao modelo
econmico e social polo que se debe apostar.
Todos os pases da UE, coinciden nunha fronte
comn no exterior, as como no obxectivo da
desregulacin laboral, da privatizacin e da
utilizacin do Estado para favorecer os intereses das grandes empresas. E escenifcanse
cada vez menos as contradicins, para tirar
vantaxes na mesa de negociacin a favor dos
grupos de poder europeos.

Todos os pases da UE,

coinciden nunha fronte comn
no exterior, as como no
obxectivo da desregulacin
laboral, da privatizacin e
da utilizacin do Estado para
favorecer os intereses das
grandes empresas.

a UE unha potencia
imperialista?

13

 Como interpretar senn, que fose precisamente na dcada dos 70, cando a Unin Europea decidiu institucionalizar a gran escala
as sas relacins coas sas ex colonias en todo
o mundo, creando para iso o Grupo frica,
Caribe, Pacfico? Lmbrese que daquela, o
planeta enfrontbase a unha aguda crise, con
significativos impactos a escala global e en
consecuencia nos propios Estados do bloque,
non foi esta accin unha manobra estratxica
para asegurar posicins?
Como comprender cabalmente que fose
xustamente na dcada dos 90 cando a Unin
Europea iniciou un maior achegamento
Amrica Latina, se non se toman en consideracin as extraordinarias transformacins que
desde finais dos 80 vian producndose na xeopoltica mundial, e a necesidade dun reposicionamento estratxico dos grandes poderes
imperiais?
Como explicar que no 2006 a UE botase a
andar unha moi agresiva Estratexia de Competitividade baseada nunha moi discutbel e
verdadeiramente falaz liberdade comercial con
todos os seus socios, se non se analiza a situacin interna do bloque e a urxente necesidade de elevar os niveis de crecemento e
emprego para evitar o agora moi evidente descontento social dos seus poboadores? De facelo
desde esta perspectiva, resulta evidente que non
se trata mis que dunha estratexia imperialista
de reposicionamento.
Como entender con toda claridade a urxencia da UE por impulsar os Acordos de Asociacin Econmica, entndase Tratados de
Libre Comercio con todas as rexins, subrexins

e nacins especficas do Sur xeopoltico se

non se soubese da ameaza que supn para os
seus intereses imperiais a, ate dagora, desfeita da Rolda de negociacins multilaterais
de Doha?
Como explicar o Plan de Actuacin da
Unin Europea en prol da seguridade e a solidariedade no sector da enerxa, aprobado
en novembro do 2008 no contexto da Segunda Revisin Estratxica do devandito sector, que proxecta o estabelecemento de fortes
vnculos cos principais Estados e rexins produtoras ou coas maiores reservas enerxticas
de todo o mundo, se non se parte da vulnerabilidade que nesta esfera presenta o bloque?
Como interpretar o papel de acompaamento da Unin Europea a EE.UU. na sa escalada de agresins no norte de frica e no
Medio Oriente, o seu incentivo desestabilizacin nas eufemisticamente chamadas primaveras rabes, o seu papel na horrenda e
inxustificada agresin a Libia, as sas sancins a Irn, a sa nefasta actuacin contra
Siria? Son casuais estes actos ou responden
aos intentos de recolonizar e manter a dominacin sobre os valiosos e case incalculbeis
recursos naturais estratxicos destas rexins?
Como xustificar o silencio do liderado do
bloque, entndase Consello, Comisin e Parlamento Europeo, as como a Alta Representante para a Poltica Exterior, Catherine
Ashton, ante a ofensiva agresin de varios Estados membros ao Presidente Evo Morais? Sucedera o mesmo de se tratar de Barack
Obama? Non son acaso, accins propias
dunha vocacin imperial dos devanditos Estados contra un dos pases mis saqueados na
poca colonial, e contra o primeiro presidente
indxena dunha Amrica Latina que hoxe se
resiste cada vez mis a ser tratada como patio
traseiro de ningn Imperio trasnoitado?
Imperialista a UE? Seguramente nin o
seu propio liderado se atreve a dubidalo, e
anda que moito se empee en agochalo, son
moi poucos aos que pode confundir...
Polo tanto, tendo en consideracin o carcter imperialista da Unin Europea e as
sas consecuencias, tanto no exterior como
no interior, e todo indica que esta ser a tendencia dominante no futuro, fundamental
para o pobo galego responder correctamente
algunha pregunta. posbel, con estas regras
de xogo neoliberais e as que se irn acumulando, evitar que as nacins perifricas (especialmente as que carecen de estado propio)
sigan perdendo peso econmico, poder poltico, e identidade cultural e lingstica?

14

A moeda nica: orixe e crise actual

Que o euro?
O "euro" a moeda nica adoptada pola
Unin Econmica e Monetaria (UEM) que se
emprega na chamada eurozona. A mesma
est integrada fundamentalmente por pases
da Unin Europea mis tamn por outros
que non fan parte desta. O euro fica regulado polo Sistema Europeo de Bancos Centrais (SEBC), baixo direccin do Banco
Central Europeo (BCE), con sede en Alemaa, que a instancia facultada para fixar
a poltica monetaria comn.
Dos 28 Estados que integran actualmente
a UE, s 18 renunciaron sua moeda propia para converxer no euro. Son Alemaa,
Austria, Blxica, Chipre, Eslovaquia, Eslovenia, o Estado espaol, Estonia, Finlandia,
Francia, Grecia, Irlanda, Italia, Letonia, Luxemburgo, Malta, Pases Baixos e Portugal.
Canda estes, engdense outros seis Estados,
non integrados na UE, como son Andorra,
Mnaco, San Mario, Cidade do Vaticano,
Montenegro e Kosovo. En total son 24 os Estados do continente europeo no que o euro
a moeda corrente.
Est previsto que outros 7 territorios poidan adoptar no futuro a moeda nica: Lituania (despois de 2015), Polonia, Romana e
Bulgaria (despois de 2016); Repblica Checa
(despois de 2017); Hungra (despois de 2020)
e Suecia (sen data). Dinamarca e Reino Unido
teen clusulas de exclusin, polo que non
prevn adoptar o euro.

Como e para que nace a

moeda nica?
Se ben o acordo polo euro estabeleceuse
no Tratado de Maastritcht 1992, subscrito
por doce pases (entre eles o Estado espaol),
o proxecto de moeda nica na CEE ten a sa
orixe na dcada dos anos 70. O 15 de decembro de 1995 os Estados que daquela facan parte da UE acordan definitivamente a
creacin da moeda comn baixo a denominacin "euro".
ECU (European Currency Unit) foi o nome
que adoptou o sistema de conversin entre
as moedas que se acabaran por unificar no
1

euro. O 1 de xaneiro de 1999 entra en vigor,

mais unicamente a efectos de anotacin e
transferencias. Ser o primeiro da do ano
2002 cando se poa en circulacin efectiva
coa emisin de billetes e moedas, cos que se
substiten as anteriores moedas estatais.
Nesa altura o euro cambibase por 0,90 dlares norteamricanos. En apenas 6 meses o
euro sobrepasara a paridade co dlar, dinmica que se mantn no tempo. O seu mximo histrico foi en xullo de 2008 cando un
euro atinxa equivalencia por importe de 1,59
dlares.
A posta en marcha da moeda nica correspndese coa terceira fase coa que culmina a Unin Econmica e Monetaria, que
representa a integracin de varios Estados
para promover a liberdade de circulacin de
mercadoras, servizos, persoas e capitais.
Mais, no concreto para que nace a
moeda nica? Para dar resposta a esta cuestin o economista portugus, Pedro Carvalho, apunta que se deben ter presentes
das cuestins fundamentais: " Primeiro, que
o Euro e a Unio Econmica Monetria no
so instrumentos neutros, so instrumentos
de classe, enquadrados no processo de classe
que constitui a Unio Europeia ao servio do
grande capital e das grandes potncias europeias. necessrio lembrar que este processo teve sempre o apoio activo das grandes
confederaes patronais europeias representadas na UNICE e na ERT (mesa redonda dos
industriais europeus), Segundo que o Euro e
a Unio Econmica e Monetria no so
uma necessidade econmica objectiva, mas
sim uma deciso poltica no contexto da integrao [capitalista] no quadro da Unio
Europeia"1.

O Euro e a Unio Econmica

Monetria no so instrumentos
neutros, so instrumentos de
classe, enquadrados no
processo de classe que constitui
a UE ao servio do grande
capital" opina Pedro Carvlho.

Profundando a respecto dos obxectivos que

persigue a posta en circulacin do euro, Carvalho acrecenta que esta nova moeda "visa
principalmente [sacralizando o objectivo da
estabilidade dos preos] promover a moderao salarial, reduzir [conter o crescimento]
dos salrios reais e garantir a transferncia
dos ganhos de produtividade para o patronato
[ bom lembrar que o crescimento dos salrios
reais mdios na zona Euro passou de 1,2% na
dcada de 1990, para 0,4% desde 2000, tendo
a produtividade do trabalho sido superior, o que
implicou uma reduo de 8,4% nos custos unitrios do trabalho reais], engrossando os seus

CARVALHO, Pedro. " Reflexes sobre o Euro e seu impacto para Portugal"; ODiario.info. 23/11/2006

Felipe Gonzlez asinando o

Tratado de Maastritcht.

15

lucros [ bom lembrar que o peso dos lucros

na repartio do rendimento na Unio Europeia atingiu o seu mximo nos ltimos 25
anos]"2.

Consello Europeo celebrado en

Madrid en 1995.

Desta maneira para o autor "o Euro serve

os interesses do grande capital - das grandes
empresas multinacionais europeias -" ao "reduzir os seus custos de internalizao e internacionalizao dos mercados" e permitir
"uma maior unificao do mercado interno,
garantido s grandes empresas multinacionais um acesso mais fcil [e com menores
custos] aos mercados nacionais de cada Estado-membro"3.

O papel do euro na crise

Para Maurice Decaillot "a

acentuacin brutal polo euro
da concorrencia na Europa
mercantil aumentou
fortemente en cada pas os
desequlibrios sociais e, de
modo cada vez mis visbel,
cavou fosos entre os
diferentes pases"

Os efectos que est a producir a actual

crise sistmica, quer en termos econmicos
quer en termos sociais, teen contribudo a
abrir e estender socialmente o debate a respecto do papel que xoga o euro e mesmo
sobre a conveniencia de abandonar a moeda
nica. Para o economista Jacques Sapir " a poltica econmica conducida pola UE desde
2009 (e en realidade mesmo desde o 2000
na zona euro) causa do fraco crecemento
europeo e da sbida astronmica do desemprego na Grecia, no Estado espaol, en Portugal, e tamn en Italia e Francia"4. Unha
opinin partillada tamn por Maurice Decaillot quen asegura que "a acentuacin brutal
polo euro da concorrencia na Europa mercantil [na Europa dos capitais] aumentou fortemente en cada pas os desequlibrios sociais
e, de modo cada vez mis visbel, cavou fosos
entre os diferentes pases"5.
Asemade, a reaccin das institucins comunitarias, da chamada Troika, fronte esta
realidade en troca de a resolver tera agravado. As o denuncian os economistas Costas
Lapavitsas e Heiner Flassbeck, para quen as
medidas de "axuste simtrico" (recortes salariais e deflacin nos pases debedores e sen
cambios en Alemaa) que se estn a implementar na UEM "parten da asuncin de que
Alemaa, o principal pas acredor, aplicou as
polticas axeitadas e de que os pases debedores o fixeron todo mal"6.
2

Isto estara a agudizar as contradicins

centro-periferia que para Pedro Carvalho son
intrnsecas ao propio proceso de construcin
europea e nomeadamente posta en marcha do euro. "Uma poltica monetria nica
no pode dar resposta s necessidades diferenciadas de 12 [13 com a adeso zona
Euro da Eslovnia em 2007] economias diferentes, com nveis diferenciados de desenvolvimento econmico e social, com estruturas
produtivas diferentes, com opes polticas e
culturas administrativas diferentes, porque
estas implicam respostas de poltica econmica e monetria diferenciadas. Quanto mais
para 25 economias [27, com a Bulgria e a
Romnia, em 2007], onde o alargamento da
UE, se traduziu no crescimento das disparidades econmicas, sociais e regionais. Esta
poltica nica ir sempre responder s necessidades das grandes potncias"7 asegura.

Sar do euro?
At cinco premios nobel de economa valoran para os pases do Sur de Europa a hiptese de abandonar a moeda nica como
unha decisin que sera positiva para o combate da crise. Un deles, Paul Krugman, mstrase certo de que se est a achegar "un
momento da verdade no que se ter que
producir un grande cambio na poltica da
zona euro ou planificar unha ruptura da
moeda nica". Krugman sostn que o Estado
espaol estara en mellor situacin "de non
ter adoptado o euro". O socilogo Vicen
Navarro insrese no crecente grupo de expertos con posicins claramente cuestionadoras do euro, e advoga porque se "abra un
debate no Estado espaol sobre o mrito ou
demrito de sar do euro"8.
Desde Portugal, para Octavio Teixeira
"hoje uma evidncia que a Unio Monetria fracassou (como no poderia deixar de
ser) e se transformou num instrumento de regresso econmica e social, que a zona Euro
reduz o poder de compra dos trabalhadores,
restringe os seus direitos sociais, promove a
intensificao do trabalho e o desemprego,
degrada os servios pblicos e condena pases, como Portugal, misria"9.

Ibidem
Ibidem
4
SAPIR, Jacques. "Sar do euro"; Terra e Tempo. 27/04/2014
5
DECAILLOT, Maurice. "Sair do euro, para sair do capitalismo"; Resistir.info. 13/08/2013
6
LAPAVITSAS, Costas et FLASSBECK, Heiner. "A crise sistmica do euro, as verdadeiras causas e as terapias
efectivas"; Revista Terra e Tempo, xullo 2012 - xuo 2014.
7
CARVALHO, Pedro. " Reflexes sobre o Euro e seu impacto para Portugal"; ODiario.info. 23/11/2006
8
NAVARRO, Vincen. "Sar do euro"; Avantar. 05/11/2013
9
TEIXEIRA, Octavio. " A permanncia no Euro no um desastre irreversvel"; ODiario.info. 01/03/2013
3

16

Un TLC entre EE.UU. e a UE para

mis neoliberalismo
Hai case que un ano, en xuo de 2013,
aproveitando a reunin do G-8 en Lough
Erne (Irlanda do Norte), os Estados Unidos e
a Unin Europea anunciaron oficialmente as
negociacins dun Tratado de Libre Comercio
(TLC). Esperan que o chamado Acordo
Transatlntico sobre Comercio e Investimento (Transatlantic Trade and Investment
Partnership) estea concludo nesta primavera
e plenamente vixente no ano 2015. O primeiro que chama a atencin que as reunins e temas a debate sexan practicamente
un segredo. Segundo a activista Susanne
Schuster: "As negociacins son segredas para
impedir aos pobos descubrir o que verdadeiramente est en xogo. Por outro lado, 600
"conselleiros" oficiais das grandes empresas
dispoen dun acceso privilexiado a estas negociacins para forxar o seu punto de vista".
A opacidade sobre a negociacin deste
TLC contrasta coa pingueira de noticias e
anlises para xerar un ambiente favorbel a
este acordo comercial, nos que se sacraliza o
libre mercado. Tal o caso do estudo da Fundacin alem Bertelsmann no que se asegura
que o TLC axudar a criar entre 277.000 e
mis dun milln de postos de traballo nos Estados Unidos, e varios centos de milleiros na
Unin Europea. Para o Estado espaol auguran que se xerarn entre 36.000 e 143.000
empregos. Non din en que sectores, pasando
por alto que, para que se cumpran estas previsins dbense substitur na UE e nos USA
importacins de terceiros pases, esquecendo

que este tipo de acordos tamn existen con

outros estados. Algns medios falan da exportacin de autombiles substitundo importacins de Mxico. Mais, non semella un
obxectivo tan doado cando non o logrou por
exemplo este TLC con respecto a Corea do
Sur, unha potencia no sector.

As consecuencias do TLC
Sobre o TLC transatlntico dinos Vicen
Navarro, tomando como referencia o NAFTA
(entre Estados Unidos, Mxico e Canad):
destruronse empregos tanto nos EE.UU.
como en Mxico (...) favoreceu empresas moi
grandes, moi influntes de Washington e da cidade de Mxico. Porn danou as clases populares (...) Tal experiencia repetiuse en todos os
casos de TLCs (...) O TLC prohibir os monopolios dos servizos pblicos, como a sanidade
(...) todo iso co fin da necesaria competitividade e libre comercio. Hai valoracins que
destacan que este TLC non se pode considerar
un acordo comercial mis, xa que condicionar a economa e os investimentos, a cultura
e a sociedade de todos os Estados da UE. Iso
o que afirma Raoul Marc Jennar, nunha valoracin sobre o documento base da negociacin: Contrariamente ao que contan os
vendedores de fume de todas partes, no TLC
trtase moi pouco de comercio. Hai moito de
eleccin de sociedade, de estilos de vida, de
preferencias colectivas que son produto do

A opacidade sobre a
negociacin do TLC entre a
UE e os EEUU contrasta coa
campaa meditica para
xerar un ambiente favorbel
ao acordo.

17

combate que houbo nos nosos pases, ao

longo dos dous ltimos sculos, nos mbitos
polticos, sociais, sanitarios e ecolxicos.

Os intercambios comerciais
entre Galiza e os Estados
Unidos non son significativos,
e representan entre o 2 e o
5% do total de cada ano.

O TLC trasatlntico o ltimo

paso para que a UE se integre
definitivamente na rea de
control de Washington.

Daniel Vaz de Carvalho analizando as

consecuencias deste acordo (o Tratado de
Livre Comercio EUA-UE: a grande galopada,
Resistir.info) realiza a seguinte apreciacin:
Se um pas recusar produtos alimentares dos
EUA com aditivos, hormonas, originrios de
OGM poder ser penalizado: estar a pr entraves ao "comrcio livre". Democracia, critrios de sade e regulamentao alimentar
que cada Estado deveria poder definir segundo critrios prprios conforme a deciso
dos seus cidados assim se construiu e constri o progresso sero no apenas considerados nulos, mas podero obrigar a pagar
indemnizaes como lucros que determinadas
empresas alegaro ter deixado de receber (...)
Um Estado pode ser acusado e processado
por lhe pr entraves ao "livre comrcio" ou a
investimentos, designadamente por normas
de controlo sanitrio, de qualidade, de biodiversidade, ecolgicas. A resoluo de qualquer litgio no entregue a Tribunais
soberanos nacionais, mas fica a cargo de um
organismo dito regulador ou regulamentar
(...)um tribunal dominado por uma pequena
clique de advogados de negcios poder lanar o antema sobre Estados ou instncias
que infrinjam as disposies do acordo. Distintos analistas fan mencin a casos nos que,
sustentndose nestes TLCs, en caso de litixio,
varias corporacins xa demandaron a pases
como Uruguai e Australia, ou a un Estado
como Quebec, no Canad, esixndolle compensacins multimillonarias.
No referente ao noso pas, os intercambios comerciais da Galiza cos Estados Unidos
non son hoxe significativos (representan s o

2-5% do total segundo o ano), porn como

aconteceu noutros acordos semellantes o
crecemento posterior pode ser exponencial
(vxase o caso de Mxico e Colombia e as
sas consecuencias). Asemade, non se pode
ignorar que dos ltimos trece anos, oito
teen un saldo negativo para o noso pas, e
que os USA son unha gran potencia agrcola
e gandeira (moi subsidiada), detentan o monopolio das sementes (Monsanto), e son os
maiores exportadores do mundo. Estes son
sectores estratxicos para Galiza, no mbito
econmico e do emprego, mais tamn en aspectos de tanta transcendencia como o cultural e identitario. Sera moi inocente pensar
que, con novas supresins de aranceis e a
modificacin das normativas internas no relativo s esixencias de calidade e as draconianas garantas aos investidores, todo vai
seguir coma hoxe.
O TLC transatlntico o ltimo paso para
que a UE se integre definitivamente na rea
de control de Washington; anda que hai
tempo que falar da existencia dun proxecto
europeo pura fantasa. Non casual que
malia a espionaxe masiva dos Estados Unidos
aos seus aliados na OTAN, para aln dalgn
anoxo nos medios, co obxectivo de aparentar
dignidade, esta grave inxerencia non tivese
ningunha consecuencia prctica. As complicidades son cada vez mis evidentes, e como
exemplos temos o papel da UE en Libia, Siria,
a retencin do avin do presidente Evo Morales, o golpe de Estado en Ucrana, e o que
acontece con Venezuela, etc.
A gran burguesa europea ten moitos intereses comns coa norteamericana, depredando e sometendo a terceiros pases e
confrontando coas potencias dos BRICS, grazas hexemona militar do Pentgono. Para
as potencias dominantes, os TLCs, a globalizacin, axudan a eliminar competidores. Iso
non quere dicir que cada Estado deste imperialismo atlantista, desta alianza neoliberal,
non intente conseguir unha posicin mis
vantaxosa e que lle afecten negativamente
algunhas medidas.
Agora ben, o que beneficia aos grandes
grupos econmicos e fortunas, de ambas
partes do Atlntico, demostrouse desvantaxoso para as clases populares (como se comproba nos propios Estados Unidos) e abafa
aos pases mis dbiles, ou que carecen de
soberana, como Galiza. Pensemos nas consecuencias da plena integracin econmica da
nosa nacin no mercado do Estado espaol e
da Unin Europea, e teamos a seguridade de
que mis do mesmo, multiplicado. Non
como para ignoralo.

18

Soberana nacional e popular

dentro da UE?
O desenvolvemento do proceso de construcin europea, as como a sa regulacin
normativa a travs de diferentes tratados e
dun proxecto constitucional fracasado, estivo
marcado por unha permanente tensin a respecto da capacidade de decisin. Cal foi o
impacto na soberana exercida polos Estados
da sa pertenza UE? O catedrtico de Dereito Constitucional da Universidade de
Oviedo, Benito Alez, responde que tras a
creacin da Unin Europea non cabe dbida
de que a soberana dos Estados membros, non
xa poltica senn principalmente xurdica, vese
determinantemente afectada polo proceso de
integracin Europea at cotas nun principio
pouco imaxinbeis1. O mesmo autor asegura
que tanto o dogma da soberana popular (...)
como o contido do principio democrtico
poden verse afectados cando o ordenamento
xurdico abre as sas portas creacin normativa desde rganos e conforme a procedementos que o mesmo non creou (...).2

instancia, a Unin Europea, que non nin

unha organizacin internacional nin un Estado. En opinin da profesora da Universidade do Pas Vasco, Jasone Astola
Madariaga, achmonos perante un proceso
de formacin dunha nova estrutura xurdico
poltica3, que ten a capacidade de crear dereito obrigatorio para os seus membros4.
Unha instancia que non se pode definir como
federal, por mor da inexistencia dun pacto
social ao respecto, como consecuencia, de
que non existe un pobo europeo, debido
falta de homoxeneidade entre os europeos.5

A propia arquitectura poltica, institucional, xurdica e econmica da UE, ou o que

o mesmo o deseo da propia Unin neses
termos, colida co exercicio pleno e efectivo
da soberana polos propios Estados. Unha dinmica agravada no marco da vixente crise,
como exemplifica o feito de que de 2008 a
2010 o Estado espaol aumentase o seu endebedamento por volta de 122.000 millns
de euros para costear a dbeda, atendendo
criterios marcados pola Troika. Ou a reforma
exprss da Constitucin espaola, pactada
por PP e PSOE, para atriburen prioridade
absoluta ao pagamento da dbeda e dos
seus xuros. Prelacin que motivou e motiva
as sucesivas vagas de recortes en materia de
dereitos sociais e servizos pblicos esenciais.

O deseo da UE colida co
exercicio efectivo da soberana
polos propios Estados.

No caso europeo engdese a singularidade de que os efectos limitantes sobre a soberana, antes enunciados, proveen dunha

ALEZ CORRAL, Benito. Soberana constitucional e integracin europea

ALEZ CORRAL, Benito. Soberana constitucional e integracin europea

ASTOLA MADARIAGA, Jasone. De la legitimidad democrtica de la Unin Europea u de la legitimacin

democrtica de sus decisiones: una reflexin sobre el proyecto de Constitucin europea, p.204

ASTOLA MADARIAGA, Jasone. De la legitimidad democrtica de la Unin Europea u de la legitimacin

democrtica de sus decisiones: una reflexin sobre el proyecto de Constitucin europea, p.205

FONDEVILA MARN, Manuel. A disolucin da soberana no mbito estatal: os efectos da integracin

europea, p.224

19

Primaca do dereito
comunitario sobre a
lexislacin dos Estados
Que significa no concreto a soberana?
Para Astola Madariaga esta ten das manifestacins, unha interna, dicir a capacidade
de cada pobo de organizarse politicamente
sen inxerencias exteriores; e outra externa,
dicir, a posibilidade dun Estado organizado de
iniciar e manter relacins diplomticas e de
toda orde con outros Estados e suxeitos internacionais (...)6
Neste senso a primaca do dereito comunitario fronte a propia lexislacin dos Estados,
as como a existencia dun marco competencial exclusivo para a UE (explicado brevemente no apartado deste caderno referido
ao funcionamento da Unin), unha das
principais trabes do crecente proceso de cesin de soberana cara as institucins europeas. A este respecto a tese sostida por
autores como Ophls, Catalano e Lagrange,
de que esta primaca supn a substitucin
dos Dereitos estatais polo Dereito Comunitario. Unha substitucin que fica verificada
pola responsabilidade subsidiaria imposta
aos estados na aplicacin do Dereito Comunitario sendo susceptbel de seren sancionados por incumprimento do mesmo.

Cesin de soberana
Malia existir discusin a respecto de se o
crecente traspaso competencial supn a renuncia do exercicio da soberana, o certo
que como apunta Ignasi Meda a globalizacin [neoliberal] obrigou os vellos Estados a
ceder unha parte das sas competencias a
novas estruturas supraestatais7
Unha cesin que lonxe de ficar culminada
contina en pleno desenvolvemento, alentada por unha ofensiva desde as institucins
comunitarias que vai camio de configurar a
UE nunha caste de SuperEstado que,
porn, carece de suxeito popular, de pobo.
A Comisin Europea ser un da o Goberno e
o Parlamento Europeo o lexislativo para todo
o territorio da Unin, afirmaba en novembro
de 2013 a chanceler alem, Angela Merkel.
De feito, a crise da dbeda rexistrada en
diferentes Estados da UE, entre eles o espaol, as como a crise especfica que padece a
moeda nica, estn a marcar a pauta dun
proceso de integracin que resultar nunha
maior cesin de soberana, nomeadamente
de carcter econmico. As, soberana monetaria cedida ao adoptar o euro como
moeda, engadirase a cesin de maiores
cotas de soberana fiscal (a travs dos procesos de armonizacin rumo a un sistema fiscal
unificadado), orzamentaria (sometendo as

6
ASTOLA MADARIAGA, Jasone. De la legitimidad democrtica de la Unin Europea u de la legitimacin democrtica de sus decisiones: una reflexin sobre el proyecto de Constitucin europea, p.202
7

20

MEDA, Ignasi. El declive de la soberana nacional

administracins pblicas dos Estados ao control de institucins supraestatais e coa imposicin de parmetros econmicos, como o
lmite do dficit e a dbeda), e tamn en materia de regulacin, no que atinxe precisamente fixacin de normas nos mercados
regulados e cun indisimulado pretenso dunha
maior liberalizacin dos mesmos. O Presidente do Banco Central Europeo, Mario
Draghi, confirmaba esta folla de ruta ao afirmar en outubro de 2012 que para restaurar a
confianza na eurozona, os pases deben transferir parte da sa soberana a nivel europeo.
A transferencia de competencias, centralizndoas na Unin, supn unha dupla negacin de soberana naquelas nacins que
carecen arestora dun Estado de seu como
Galiza xa que ven furtada a sa capacidade
de decisin propia tanto polos estados nos
que fican forzosamente encadradas como
por Bruxelas. Amais a vixente realidade nos
Estados xa constitudos motiva o cuestionamento a respecto da viabilidade en termos
de capacidade autogoberno efectivo de
propostas e procesos soberanistas en nacins
sen Estado que aspiran a se culminar no seo
da UE, mantendo a sa pertenza a esta.
Asemade, esta cesin non neutra en relacin dialctica da loita de clases, que
confronta os intereses do Capital dominante

e das clases traballadoras explotadas. O ecoloxista e autor do libro Goberno Mundial,

Esteban Cabal afirma neste senso que non
se est a producir apenas unha cesin de soberana cara a Alemaa, como habitualmente se simplifica, senn que asistimos a
un proceso no que todos os Estados, includa
Alemaa, ceden soberana s corporacins
[transnacionais, que son as que na sa opinin 'gobernan realmente o mundo' capitalista] consolidando un modelo cada vez mis
parecido ao dos EUA. Un proxecto que Cabal
insire na denominada Nova Orde Mundial.

Falla de lexitimidade
democrtica
Para aln do mis, o proceso de integracin que inviabiliza o exercicio efectivo da soberana e que forza a sa cesin en beneficio
das institucins comunitarias, estase a desenvolver cunha practicamente nula lexitimidade democrtica. Un proceso que para
Manuel Fondevila opera segundo o principio
de todo para o pobo, mesmo contra o pobo8
radicalizando por accin do neoliberalismo
a mxima montesquiana (todo para o pobo,
pero sen o pobo).

A transferencia de
competencias, centralizndoas
na Unin, supn unha dupla
negacin de soberana naquelas
nacins que carecen de Estado
de seu como Galiza xa que
ven furtada a sa capacidade
de decisin propia, tanto polos
Estados nos que fican
forzosamente encadradas,
como por Bruxelas.

FONDEVILA MARN, Manuel. A disolucin da soberana no mbito estatal: os efectos da integracin europea, p.236

21

Unha falencia que novamente non constite unha disfuncin, como sosteen os defensores da UE, senn que obedece ao
deseo poltico sob o que se desenvolve historicamente a construcin europea.Tal e
como sinala a profesora Jasone Astola, a

distancia entre as institucins comunitarias e

os pobos dos Estados que forman parte da
Unin foi consubstancial ao propio proceso de
integracin9 . Feito que estara motivado en
que podera ser que se o proceso de integracin tivera sido democrtico o mis probbel que non comezase. Unha realidade
que cada vez mis percibida socialmente,
como demostra o aumento en 10 puntos, at
o 75%, na desconfianza cara UE na cidadana do Estado espaol nos ltimos seis
anos, segundo recolle o eurobarmetro.
Datos equivalentes rexistrronse na enquisa realizada en maio de 2013 polo think
tank europesta Foro Europa Ciudadana.
Os resultados recollan que o 72,5% das persoas enquisadas relacionan a UE con burocracia, fronte apenas o 43,8% que o fai con
democracia. O 72% dos e das entrevistadas
opinou que a grande cantidade de leis comunitarias son unha traba para a creacin
de emprego e o desenvolvemento das empresas e preto do 90% reclamaron un maior
peso da cidadana nas decisins polticas e
econmicas da Unin.

FONDEVILA MARN, Manuel. A disolucin da soberana no mbito estatal: os efectos da integracin

europea, p.236
9
ASTOLA MADARIAGA, Jasone De la legitimidad democrtica de la Unin Europea u de la legitimacin
democrtica de sus decisiones: una reflexin sobre el proyecto de Constitucin europea, p.209

22

O papel da Galiza na Unin

Europea e na zona euro
Non se sostn botarlle toda a culpa
Unin Europea a respeito das eivas e atrancos que padece Galiza. Mais, sendo o noso
un pas costeiro e con tantas potencialidades,
non ten xustificacin que non supere o atraso
secular, e contine a perder peso econmico
e demogrfico, e riqueza cultural, nas ltimas
dcadas. O proceso que orixinou o subdesenvolvemento anterior e nace da conquista
polo Reino de Castela e da forzosa dependencia colonial. Mais, resulta evidente que a
incorporacin UE consolidou e acelerou a
centralizacin e concentracin da riqueza e
do poder, en prexuzo das clases sociais e dos
territorios mis dbiles, e polo tanto recreou
o carcter perifrico de Galiza.

A histrica oposicin do
nacionalismo galego
Esta unha conclusin evidente hoxe
para calquera que realice unha mnima anlise critica dos feitos, e que xa fora asumida
polo movemento nacional-popular galego

(mnpg) cando encetou a negociacin para a

integracin entre o Goberno central e a Comunidade Econmica Europea. Unha valoracin que se concretaba na consigna:
Mercado Comn Europeo, Runa do Pobo
Galego. Non todas as forzas do nacionalismo galego facan esta anlise ao consideraren que, sendo a UE constituda por
democracias avanzadas permitiran un
maior grao de liberdade colectiva e individual
e progreso social. As sas teses eran coincidentes coas da esquerda estatal, representada maioritariamente polo PSOE e PCE.
O movemento nacional-popular galego
definiu moi cedo con toda claridade o que
representaba a Unin Europea, como se reflicte no seguinte texto publicado no xornal
Terra e Tempo, rgano da UPG, do 15 de
agosto de 1977, cando afirma: cando se
fala de entrar na Europa comunitaria, estase
a falar da entrada na Europa dos monopolios.
por isto que... a burguesa monopolista do
Estado Espaol est interesada en entrar no
Mercado Comn. A partir deste entramado poltico, estase conformando unha zona xeogrfica no Estado Espaol, abranguendo o
cuadrante nordeste da pennsula, coa inclusin

A incorporacin UE
consolidou e acelerou a
centralizacin e concentracin
da riqueza e do poder, en
prexuzo das clases sociais e
dos territorios mis dbiles,
e recreou o carcter perifrico
de Galiza.

O movemento nacional-popular
galego definiu moi cedo
con toda claridade o que
representaba a Unin Europea.

23

de Madrid, de caractersticas moi similares

Europa desenvolvida que vai ser defendida e
potenciada hora do Ingreso no Mercado
Comn. O prezo desta operacin poltica recaer, sen paliativo posbel en zonas xeogrficas que pola sa estrutura econmica e de
clase sexan marxinais e sen perspectivas pra o
capital monopolista espaol
No Terra e Tempo do 15 de febreiro de
1978 valorbase moi criticamente a postura
que tia o PCE en relacin coa UE: baixo o
disfrace eurocomunista, est a visin eurocntrica do mundo. Na medida en que soan
con facer de Europa a terceira gran potencia,
idealmente plantexada como unha alternativa
antibloques, parcelles moi ben o Mercado
Comn, non cuestionando o seu carcter imperialista, tanto respecto ao chamado Terceiro
Mundo como no tocante s nacins asoballadas de Europa Occidental

Non a Maastritcht e
Constitucin europea
As forzas maioritarias da esquerda estatal
puan, cunha inocencia inaceptbel, a Acta
nica como exemplo de cambio. Esta foi asinada en febreiro de 1986 e significou un

24

paso mis na chamada construcin da

Unin, transformando o MCE na Unin Europea. Esta ter novas competencias no relativo a: cohesin econmica e social,
investigacin e desenvolvemento tecnolxico,
e medio ambiente. Eran enunciados moi
sentidos polos movementos populares, mais
que serviron de envoltorio para unha nova
dose de concentracin e centralizacin da riqueza e do poder nos monopolios e pases
mis poderosos. Non se mudaban as bases
do sistema, nin se democratizaba o reparto
do poder, nin se cuestionaba a dependencia
poltico-militar de Washington. O Estado espaol e Portugal integrronse o 1 de xaneiro
de 1986 na Unin. A acta tera vixencia
dende xullo de 1987 e pretenda unificar o
mercado interior antes de 1993, baixo as regras dos grupos hexemnicos.
Encol dos resultados deste novo acordo, a
INTG realizaba a seguinte reflexin no seu voceiro Eixo de outubro de 1992: Galiza, como
todas as reas menos desenvolvidas da CE sufriron desde a Acta nica un retroceso evidente
no econmico, que se complementou con leis
mis represivas no social (Lei de Seguridade Cidadn) e no laboral (proxecto de Lei de Folga,
modificacin da Lei de Desemprego, posbel
cambio no proceso de Eleccins Sindicais) que
pretenden lles garanta unha redistribucin tranquila, e mis inxusta, da "torta".

O BNG valorou criticamente a Acta nica

e o Tratado de Maastricht na sa XIII Asemblea Nacional, como reflicte o seguinte paragrafo: A Unin Europea xogou e xoga un
considerbel papel como impulsora da globalizacin capitalista e non exerce como bloque
alternativo ao imperialismo dos EUA senn
todo o contrario, sempre foi o seu aliado mis
fiel. Especialmente coa instauracin da Acta
nica e do Tratado de Maastricht, a UE orientouse pola creacin dun espazo econmico
mis homoxneo en termos de varibeis monetario-financeiras. O seu obxectivo foi e
ampliar os mercados, eliminar obstculos ao
libre comercio, permitir a liberdade absoluta
dos movementos de capital e a supresin das
regulacins e intervencins dos Estados nas
sas respectivas economas. Estas medidas
foron esixidas polos sectores dominantes do
capital europeo, nomeadamente pola patronal UNICE e en particular pola ERT (Mesa Redonda Europea de Industriais). Est integrada
polos dirixentes das 45 mis importantes transnacionais europeas, concentradas nomeadamente nos Estados centrais da UE.

oposicin social nos referendos realizados en

varios pases. Seguiulle o sucedneo do Tratado de Lisboa, no ano 2006, que por lxica
sera rexeitado polo nacionalismo, xa que,
como afirmou o deputado do BNG, Francisco
Jorquera, no Congreso o da da votacin O
procedemento seguido escapando do referendo, en base a diversos pretextos, revela o
medo ao sentido de voto dos cidadns europeos. Saben que o contido do Tratado de Lisboa a copia da referida Constitucin
Europea, que mudaron o nome para tentar
de enganar poboacin europea, o que representa un autntico fraude poltico. No que
atinxe arquitectura institucional, o Tratado
de Lisboa reforza os poderes da Comisin (o
executivo da UE) en detrimento do Parlamento. O empobrecemento da democracia
tamn visbel na Carta dos Dereitos Fundamentais, mis restrinxida, anda, que a estabelecida no Tratado Constitucional

O Tratado de Maastricht, asinado en febreiro de 1992, ademais de darlle competencias Unin Europea en materia de
educacin, poltica social, formacin profesional, mocidade, sade pblica, proteccin
dos consumidores, redes transeuropeas, industria, cooperacin e desenvolvemento, e
fortaleceu as que esta tia en materia econmica e monetaria comns. As como a de
regular a poltica exterior e de seguridade. A
maiora do nacionalismo galego pronunciouse contra este acordo que, nunha edicin
especifica de 36 pxinas, a INTG-CIG caracterizaba do seguinte xeito: dificilmente
Maastricht pode ser positivo para economa
galega () unha modificacin global, porn
continuista, do Tratado de Roma () A Europa
que se est a construr practica unha poltica
conservadora no econmico e no social,
segue sendo negadora dos dereitos nacionais,
e acenta a estratificacin social e a desigualdade entre nacins e rexins dentro de
cada estado, e entre os propios estados que a
integran. Tanto a INTG como o BNG fixeron
campaa en contra no noso pas, mentres que
CC.OO. e EU inclinbanse por apoiar a reforma pra evitar o mercado a pau seco, e
PSG-EG decidase por un si crtico, na mesma
lia que a Confederacin Europea de Sindicatos (CES).

Os efectos da entrada na
UE para Galiza

O nacionalismo tamn se opuxo proposta dunha Constitucin Europea no ano

2004 (anda que unha das forzas internas,
Esquerda Nacionalista, apostaba polo si crtico). Esta iniciativa terminou bloqueada pola

Se analizamos o peso do PIB galego no

do Estado espaol ollamos que dende o ano
1986 at o 2012, pasou do 5,59% ao 5,36%;
unha cada pequena, polo que medrou a
renda por habitante a maior ritmo que a

Despois de repasar a postura do nacionalismo galego diante da UE, e dos sucesivos

tratados que lle foron outorgando mis competencias a Bruxelas, agudizando tamn o
carcter antidemocrtico da Unin, cmpre
facer algns comentarios sobre cales foron
os seus efectos sobre a sociedade galega. O
mis evidente, xa que resume todos os efectos sectoriais, a evolucin negativa da demografa na Galiza. Dende o ano 1986 at o
ano 2013 o noso pas perdeu 78.532 habitantes mentres que o Estado espaol gaaba
8.656.365; pasamos de representar o 7,39%
da poboacin do Estado a termos o 5,86%,
co que isto implica a nivel social e poltico.
Das tendencias totalmente contrarias que
non se poden obviar. Evidentemente, as causas son econmicas e polticas, xunto coa
falta de emprego para absorber o excedente
agrario e que o existente, en boa medida,
fose precario e mal pago. Un exemplo desta
evolucin regresiva que no Estado espaol
no ano 1981, a diferenza de ingresos entre o
20% mis baixo e o 20% mis alto era de
5,89 veces e no ano 2011 de 7,5 veces; a
mxima desigualdade da eurozona.

O peso do PIB galego no

Estado espaol pasou do 5,59%
en 1986 ao 5,36% en 2012.

O capital forneo foise

apropiando dunha gran parte
do tecido empresarial galego.

25

media. Mais esta tendencia positiva foi a

conta de expulsar para a emigracin a poboacin ocupada nos sectores menos produtivos dende a ptica capitalista, especialmente
do agro, ou auto limitando o nmero de fillos
e fillas por familia, sen lles dar outra sada.
Na dcada dos noventa do sculo pasado,
en pocas de auxe econmico, a emigracin nunca baixou das sete mil persoas, e a
principios deste sculo, antes da crise,
mesmo atinxiu as vinte mil persoas por ano.
En resumo, a mellora de infraestruturas, e o
avance tecnolxico das ltimas dcadas, non
implicou o desenvolvemento real, equilibrado, do conxunto do pas, xa que se fixo a
costa de sacrificar sectores econmicos e
aquelas reas que non eran rendbeis ou
funcionais para os intereses dos grupos de
poder dominantes.
Outro dos aspectos nos que se pode se
comprobar este desenvolvemento dependente e irracional na perda do control por
parte do capital galego sobre a maior parte
da actividade econmica (banca, enerxa, alimentacin, informacin, etc.), as como unha
menor diversidade na producin de bens e
servizos, facendo a nosa economa menos
autocentrada e sustentbel. Neste aspecto
cmpre salientar que o capital forneo foise
apropiando dunha gran parte do tecido empresarial galego. Estas corporacins teen
especialmente a sa sede central en Madrid,
as como en Barcelona e pases da UE, e son
contados os casos nos que non as (por
exemplo no caso de NGB, Endesa ou Barreras). Dentro do capitalismo de aln dos Pireneos destaca o francs (Citron, Orange,
Alcampo, Carrefour, etc).

O euro e a economa
galega
Con relacin ao euro resulta evidente
que non unha moeda imparcial, xa que o
seu valor depende dos intereses das clases
dominantes da Unin; un euro moi apreciado fronte ao dlar e outras moedas importantes favorece a uns sectores e pases e
prexudica a outros, no comercio con terceiros
pases. Por exemplo, afecta negativamente
nosa construcin naval, a producin de conservas de peixe, etc, sectores chave na economa galega. Unha parte importante do
comercio exterior galego faise fra da UE. As
importacins fra da zona euro foron de
8.210 millns no ano 2013 e as exportacins
de 7.836 millns de euros. Lembremos que
se revalorizou en mis dun 30% dende o inicio da sa circulacin como moeda, polo que
o aumento da competitividade foi sobre todo
consecuencia dun empuxe das potencias e
pases emerxentes e da OCDE, e en menor
medida da deflacin interna, xa que as exportacins practicamente se mantiveron estancadas no perodo 2009-2013 coa zona
euro. Un euro mis barato diminuira as importacins, permitindo a sa substitucin con
produtos locais e dara pulo s exportacins.
Fltannos os datos do Estado espaol (co que
realizamos un 50% das importacins-exportacins), xa que a ltima tboa input-output
do ano 2008. En calquera caso, co resto da
zona euro as importacins baixaron un
chisco e as exportacins aumentaron un pouquio, evidenciando que a deflacin social
non d os resultados que se predican para
recuperar a competitividade, mxime cando
o resto dos estados da eurozona estn a
facer o mesmo.
Sen dbida o euro un dos mecanismos
de control da economa dos pases que integran a Unin. Agora ben, non o nico.
Tamn teen un papel relevante os aranceis
para a importacin e exportacin de bens e
servizos, as prioridades orzamentarias decididas pola UE, e as axudas a uns sectores mentres as cotas limitan a producin doutros. Polo
que, sendo a sada do euro algo positivo, xa
que sera o inicio dunha andaina, temos que
ser conscientes que non abondara para desenvolver a economa nos pases perifricos.
Ademais, gaar o debate social sobre a sada
da eurozona permite deixar patentes as contradicins de fondo, sempre que as incorporemos ao discurso. Nomeadamente, que
tanto a globalizacin como o neoliberalismo
son funcionais ao imperialismo nesta etapa da
humanidade, e que iso o que representa a
Unin Europea como proxecto.

26

Olladas crticas da UE e o euro

Nun momento no que Europa fica nunha encrucillada de alcance histrico, a
presente escolma pretende achegar unha breve serie de olladas perante o seu
presente e sobre todo o seu futuro, en chave declaradamente crtica e por boca
de persoeiros de indiscutbel referencialidade, quer no plano econmico, no
poltico ou no intelectual.

O papel xeoestratxico de Europa

A expansin mundial do campo de operacin da OTAN tras a desaparicin da suposta ameaza sovitica, deu lugar ao que
analicei como o xurdimento do imperialismo
colectivo da trada (Estados Unidos, Europa e
Xapn) (...) unha transformacin relativamente recente do sistema imperialista, que
previa e, tradicionalmente, se baseou no
conflito entre as potencias imperialistas. A
causa da aparicin deste imperialismo colectivo a necesidade de enfrontar de xeito
unido o desafo dos pobos e estados perifricos de Asia, frica e Amrica Latina, ansiosos por escapar da sa subordinacin. O
segmento imperialista europeo involucra s
a Europa occidental, aqueles cuxos estados
da poca moderna foron sempre imperialistas, tivesen ou non colonias, xa que teen e
sempre han ter unha participacin na renda
imperialista. Pola contra, os pases de Europa
do Leste non teen acceso mesma xa que
non teen monopolios xeneralizados nacionais propios. Tragronse a ilusin, con todo,

de teren dereito a ela s pola sa europeidade(...)

O imperialismo, ao converterse en colectivo (...) comparte en relacin ao Sur unha
poltica comn -a da trada-: unha poltica de
agresin permanente contra os pobos e os
Estados que se atreven a poer en cuestin o
seu sistema especial de globalizacin. E o imperialismo colectivo ten un lder militar, unha
potencia hexemnica: os Estados Unidos. Entndese, pois, que nin a Unin Europea nin
os seus estados teen xa unha poltica exterior. Os feitos demostran que non hai mis
que unha soa realidade: a aliacin detrs
do que Washington (talvez de acordo con
Londres) decida. Visto desde o Sur, Europa
non mis que o aliado incondicional de Estados Unidos. E anda que pode haber algunhas ilusins en Amrica Latina sen
dbida porque a hexemona se exerce brutalmente polos Estados Unidos e non polos
seus aliados Europeos subalternos , non
ocorre o mesmo en Asia e frica.

Samir Amin
Economista (Exipto)
Fragmento de A implosin do sistema
europeo, publicado en setembro de
2012 en Monthly Review

Tropas coloniais francesas en Vietnam (sculo XIX)

27

A trampa neoliberal

Ignacio Ramonet
Director de Le Monde Diplomatique
en Espaol (Francia)
Fragmento de Cambiar o sistema,
publicado en agosto de 2011 en
Le Monde Diplomatique

Os eurfilos mis extasiados machcano

sen cesar: se non dispuxsemos do euro, din,
as consecuencias da crise seran peores para
moitos pases europeos. Divinizan un euro
forte e protector. a sa doutrina e defenden fanaticamente. Pero o certo que teran
que explicarlles aos gregos (e aos irlandeses,
aos portugueses, aos espaois, aos italianos
e a tantos outros cidadns europeos abaneados polos plans de axuste) que entenden
por consecuencias peores... De feito, estas
consecuencias son xa tan insoportbeis socialmente que, en varios pases da eurozona,
est subindo, e non sen argumentos, unha
radical hostilidade cara moeda nica e
cara propia Unin Europea (UE).
Non lles falta razn a estes indignados.
Porque o euro, moeda de 17 pases e dos seus
350 millns de habitantes, unha ferramenta
cun obxectivo: a consolidacin dos dogmas
neoliberais nos que se fundamenta a UE.
Estes dogmas, que o Pacto de Estabilidade

(1997) ratifica e que o Banco Central Europeo

(BCE) sanciona, son esencialmente tres: estabilidade dos prezos, equilibrio orzamentario e
estmulo da competencia. Ningunha preocupacin social, ningn propsito de reducir o
paro, ningunha vontade de garantir o crecemento, e obviamente ningn empeo en defender o Estado de benestar.
Co vrtice actual, os cidadns van entendendo que tanto o cors da Unin Europea,
como o propio euro, foron dous engados
para facerlles entrar nunha trampa neoliberal da que non hai fcil sada. chanse agora
en mans dos mercados porque as o quixeron explicitamente os dirixentes polticos (de
esquerda e dereita) que, desde hai tres decenios, edifican a Unin Europea. Eles organizaron sistematicamente a impotencia dos
Estados co fin de conceder cada vez mis espazo e maior marxe de manobra a mercados
e especuladores.

Retroceso social
A Unin Europea (UE) adoptou nos ltimos anos setenta e primeiros oitenta do sculo pasado a poltica econmica neoliberal
como deseo fundamental e exclusivo da
sa actuacin no mbito econmico e social.
Esta opcin non se alterou desde entn.
Malia que en bastantes ocasins a UE ha ter
que adoptar medidas contraditorias con tal
deseo, a ortodoxia neoliberal mantense ferreamente en xeral, anda que selectivamente mis comprensiva e pragmtica
cando se enfronta a poderosos intereses
econmicos ou polticos.

Miren Etxezarreta
Economista (Catalunya)
Fragmento de A evolucin perversa da
poltica social da Unin Europea

28

Segundo as elites europeas, poderes econmicos e dirixentes polticos e sociais, os cidadns xa non poden contar cunha asistencia
estatal a longo prazo para remediar cambios
sbitos e imprevistos nas sas vidas, para sostelos prodcese un corte na sa vida de traballo ou autorizalos a perseguir os seus

propios intereses non comerciais; ou simplemente, non ter que aceptar calquera mal emprego ofrecido no mercado de traballo.
Ademais, os cidadns tampouco poden
contar co pensins pblicas, ou polo menos
non s con elas, e teen que prepararse a
pagar un prezo pola educacin e os servizos
sanitarios, convertidos agora en mercancas.
En resumo, no poderoso capitalismo global
do sculo XXI, non se pode esperar que os
Estados, e anda menos a Unin Europea,
compensen polos problemas e trastornos inevitbeis nunha economa de mercado e as contradicins fundamentais dunha sociedade
capitalista. evidente que imprescindbel desenvolver potentes loitas colectivas contra un sistema econmico e social que baixo ningn
concepto est disposto a permitir unha sociedade xusta e harmnica para con os traballadores e as clases populares.

A moeda nica en cuestin (I)

Pertencer ao euro penaliza o

crecemento econmico
O impacto das polticas de estmulo no
crecemento dos pases que se mantian fra
do euro (e integrados na UE) foi maior mentres que a cada posterior, cando a austeridade deteriorou o clima xeral, foi menor, pois
chegaron ao segundo trimestre de 2013
cunha taxa de crecemento positiva do 0,4%,
e sen que apenas se rexistrase (salvo moi levemente en dous trimestres) unha taxa de
crecemento negativa.
A conclusin que chega John Weeks
clara: pertencer ao euro supuxo unha penalizacin en termos de crecemento econmico
s economas que forman parte da unin
monetaria de 1,5 puntos porcentuais na fase
de expansin e de 1,1 puntos na de crise.
Anda sabendo que hai que ter en conta
outros factores, o certo , xa que logo, que
pertencer ao euro demostrouse como unha
circunstancia que xera menor crecemento da
actividade econmica, mentres que permanecer fra est asociado a taxas mis elevadas de crecemento das economas. luz dos

datos pode afirmarse, pois, que non son certas as virtudes que se din que son indiscutibles e intrnsecas pertenza unin
monetaria europea. Ben porque est moi
mal deseada (por asimtrica e por favorecer
s a algns pases), ben porque as polticas
que se aplican son contraproducentes para a
actividade e o emprego, o certo que pertencer a ela ten custos explcitos en termos
de crecemento econmico.
Xa que logo, moi posbel que fra do
euro lle houbese ir mellor economa espaola no seu conxunto, anda que non, desde
logo aos grandes grupos empresariais, inmobiliarios, industriais e financeiros espaois
e estranxeiros que teen monopolizado as
sas vantaxes. Parece entn evidente que
obrigado poer sobre a mesa este tipo de
datos e debater con rigor e pluralidade sobre
onde nos convn mis estar porque as cousas non son tan evidentes como nos quixeron e nos queren facer crer.

Juan Torres Lpez

Economista (Estado espaol)
Fragmento de Mellor dentro ou fra
do euro? publicado o 11 de
setembro de 2013 no diario Pblico.

A moeda nica en cuestin (II)

Poer fin ao euro para permitir a

recuperacin do Sur
Nunha comunicacin colocada no sitio
web do Partido de Esquerda do Parlamento
alemn, Oskar Lafontaine non deixa de
apuntar o dedo Alemaa por baixar os
seus salarios para protexer as sas empresas
exportadoras. Unha crtica que varios subscriben, a punto da Blxica ter feito queixa
xunto da Comisin Europea acusando Berln
de dumping social, nunha alusin venda
de bens abaixo do custo de producin que
prohibida na UE.
Na Alemaa non existe unha poltica de
salario mnimo e posbel aos traballadores
con salarios mis baixos non pagar impostos
nin contribur para a seguridade social ou
outro sistema de pensins. Ou sexa, hai varias empresas que pagan aos seus funcionarios tres a catro euros por hora. Merkel vai
despertar do seu sono hipcrita cando, a sufrir por causa da poltica salarial alem, os

pases europeos uniren forzas para facer un

punto de viraxe na crise penalizando inevitabelmente as exportacins alems, avisa Lafontaine.
Por estas razns, o esprito do euro foi minado e non ten condicins para proseguir, di o
ex-ministro, porque non foi posbel nos pases
do euro ter unha poltica de salarios coordinada en funcin da produtividade. Por iso,
debe ser retomado un sistema como aquel
que foi precursor da unin monetaria, o Sistema Monetario Europeo, que permite facer
desvalorizacins e valorizacins controladas
das moedas nacionais, defende, o que esixira
un control moi apertado sobre os fluxos de capitais. Os pases en situacin mis dbil cuxas
moedas seran necesariamente desvalorizadas
teran, nun perodo de transicin, de ser axudados polo Banco Central Europeo, por exemplo, para evitar o colapso.

Oskar Lafontaine
Ex ministro federal de finanzas
(Alemaa)
Referencia publicada o 6 de maio de
2013 no xornal Pblico (Portugal).

29

A moeda nica en cuestin (III)

O euro foi um garrote que se abateu

sobre os pases menos desenvolvidos

Octvio Teixeira
Ex lder parlamentar do PCP
(Portugal)
Fragmento da entrevista publicada en
www.ionline.pt (1 de marzo 2014)

Aquilo que se designa crise da zona euro

no uma crise decorrente das dvidas soberanas. uma crise decorrente da heterogeneidade dos pases que formam a zona euro,
que vieram ao longo dos anos a acumular
desvios cada vez maiores de uns pases em relao aos outros. Em vez de ter passado a
existir aquilo que se prometia, que era a coeso econmica dos pases, o que houve foi
uma divergncia. A moeda nica foi aplicada
a pases com estruturas econmicas completamente diferenciadas, com necessidades mediatas e imediatas completamente diferentes,
com nveis de produtividade diferenciados
uns dos outros, e que no podiam, objectivamente, sobreviver simultaneamente com a
mesma moeda. A moeda nica foi um garrote que se abateu sobre os pases menos
desenvolvidos que esto na zona euro, porque os impediu de crescerem mais rapidamente que os outros pases para atingirem a
convergncia, ou a coeso econmica.
Desde logo, dentro da zona euro, quando
desapareceu o risco cambial, isso favoreceu os
pases que tinham especializaes produtivas
mais elevadas e mais sofisticadas e conduziu,

30

designadamente, a que a industrializao se

concentrasse nos pases do centro, em particular na Alemanha, assistindo-se desindustrializao dos pases da periferia.
Fora da zona euro, e fora da Unio Europeia, a prpria evoluo da moeda nica em
termos cambiais aquilo que se pode designar
euro forte ou euro caro provocou uma perda
de competitividade enorme nos pases mais
frgeis, nos pases do Sul. A nossa capacidade
de exportao est assente fundamentalmente
em produtos em que h uma enorme concorrncia em termos de preos (...)
E h outro aspecto que pouco referido:
aquele processo de deslocalizao de empresas que comeou em Portugal h uns anos
tambm foi desencadeado pelo euro caro. H
quem diga que preciso arranjar condies
para que o euro desvalorize. No provvel
por duas razes: segundo estudos de vrias
fontes internacionais, a chamada taxa de
equilbrio entre o euro e dlar, para a Alemanha, precisamente a de 1,30. E a Alemanha a economia central da Unio
Europeia e isso tem de ser tida em conta.

Rescates que destruem um pas

Em Portugal, como na generalidade dos
pases da UE, as estratgias do euro e da concorrncia "livre e no falseada", contriburam
decisivamente para a desindustrializao e
endividamento. Na realidade, s pode haver
competio de forma consistente entre economias equivalentes, caso contrrio revisitese a fbula da panela de barro e da panela
de ferro. Os exemplos de pases com moedas
indexadas a pases com produtividades muito
maiores, so conhecidos, sendo casos tpicos
a Argentina e o Mxico.
Tirar os instrumentos de gesto do Estado
para equilibrar as finanas pblicas, impor
critrios que conduzem recesso ou estagnao econmica, crescente percentagem do
PIB para pagar juros, deixando como margem de manobra reduzir salrios e prestaes sociais, passou a considerar-se modelo
de virtude oramental.
O capitalismo rentista tomou o lugar do
investimento produtivo, aniquila a procura

agregada, esmaga as PEME. Quanto mais

medidas de incentivos "iniciativa privada" e
privatizaes houve, mais o investimento se
reduziu e o endividamento cresceu. A finana
bloqueia o desenvolvimento, os capitais refugiam-se na especulao ou em parasos fiscais, o BCE de forma inqualificvel protege
tudo isto como a sua prioridade.
O memorando da troika deve ser lido
como "manual para a destruio de um pas".
Isto mesmo confirmado pelo chefe da delegao da troika, que desmente liminarmente as tiradas panglossianas do governo e
da sua propaganda, ao exigir que, qualquer
que seja o governo, a austeridade (isto , os
"cortes") deve prosseguir por mais 10 ou 15
anos. Se os deixarem, claro
Um plano de desenvolvimento econmico
e social implica o fim das orientaes neoliberais e da financeirizao da economia,
adotandose uma poltica antimonopolista,
que representa o retorno ao que mais original havia no projeto do 25 de ABRIL de 1974.

Vaz de Carvalho
Enxeeiro (Portugal)
Fragmento de Reindustrializar
dizem eles publicado en xaneiro de
2014 en resistir.info

Receitas nicas nunha Europa

asimtrica?
O que ocorreu en Europa que os pases
perifricos vronse obrigados a aplicar unha
austeridade extrema, pero isto non se compensou nos principais pases, e de feito, os
principais pases tamn aplicaron medidas
de austeridade, anda que non tan duras. Por
iso, a consecuencia xeral foi unha drstica
contraccin fiscal en Europa o saldo axustado ciclicamente agora moito mis reducido do que o era antes da crise, malia que
a demanda do sector privado segue sendo
moi feble sen que se contrarrestase cunha
poltica monetaria mis relaxada.
Aos lexisladores europeos semella sorprenderlles que esta mestura de polticas
provoque unha recada na recesin, mais
non teen dereito a estar sorprendidos xa
que exactamente o que a macroeconoma
bsica lles dixo que era de esperar. E isto,
sa vez, indcanos que o euro unha estru-

tura ata mis defectuosa do que a teora

ideal da zona monetaria podera vaticinar. A
teora faca fincap no problema dun sistema
nico para todos fronte s crises asimtricas, no que se supn que os pases teen
que sar adiante por separado se estn en recesin entrementres o resto da zona monetaria vai vento en popa.
Pero resulta que nas pocas de debilidade econmica xeneralizada este problema
agrvase pola asimetra das presins s que
se enfrontan os pases, nas que os pases con
economas que atravesan dificultades vense
obrigados a endurecer a sa poltica, pero os
que teen economas con menos dificultades
non senten a necesidade de relaxar a sa,
polo que a poltica e a poltica econmica caracterzanse en xeral por unha forte tendencia deflacionaria.

Paul Krugman
Economista (EUA)
Fragmento de A poltica nica non
boa para ningun publicado o 16 de
abril de 2013 en The New York Times.

31

Logo de transcorridos cinco anos desde o inicio da vixente crise capitalista, encetada en
2008 por mor do estalido de burbulla especulativa ligada ao crdito inmobiliario e a sa
conseguinte derivacin ao sistema financeiro internacional, cobra importancia capital o
papel que estn a xogar as institucins europeas nesta. De maneira singular a Comisin
Europea, como instrumento executivo da propia UE, e o Banco Central Europeo, en tanto
organismo regulador da moeda nica. Non por casual, ambos niveis que son os chanzos
esenciais sob os que se alicerza toda a estrutura da Unin Europea, integran canda a
divisin para Europa do Fondo Monetario Internacional a denominada Troika.
Os efectos sociais (maior empobrecemento das clases populares) e econmicos
(desartellamento da base produtiva) en Galiza, no conxunto do Estado e na faixa sur do
continente, das polticas de austeridade e recorte en dereitos sociais e laborais
impulsadas pola Troika desde unha concepcin neoliberal, e de maneira singular os
planos de duro axuste impostos pola mesma no marco dos chamados rescates
financeiros, poen en cuestin o denominado proceso de construcin europea. De tal
maneira que se ten aberto o debate a opcins como a sada da moeda nica ou mesmo o
abandono da propia Unin Europea, como frmulas que poden permitir a recuperacin
(ou conquista) da soberana poltica e econmica como elemento indispensbel que
posibilite un cambio nas polticas contra a crise.
Engdese tamn o plano territorial, na medida en que neste contexto se teen agravado
os desequilibrios entre o centro do continente e a sa periferia, tanto no Leste como
sobre todo no Sur, cun maior impacto naquelas reas que padecen relacins de
dependencia a respecto dos Estados que integran (caso de Galiza).
Para axudar a dar resposta aos importantes interrogantes que xorden de todo o anterior,
entendase preciso superar antes de mis a opacidade existente arredor do proceso de
construcin europea, do funcionamento das estruturas e institucins comunitarias, do
impacto das decisins que estas toman en termos sociais, econmicos e tamn de
soberana, do papel da moeda nica e do rol que Galiza xoga dentro deste marco.
Con ese propsito elabrase o presente caderno, que nace cunha palpbel vocacin
divulgadora (tanto nos contidos como no formato), afastada de chaves acadmicas ou
excesivamente tericas. Pensado como un instrumento que permita ao conxunto do pobo
formarse unha idea xeral, con rigor mais tamn cun indisimulado enfoque crtico, de que
o que realmente se agocha tras a Unin Europea.

Crditos:
Autores: Manuel Mera (coord.) e Xabier P. Igrexas
Equipa tcnica: Iuri Domnech
Maquetacin: Graciela Alba Burgos

Edita:

Subvenciona:
FUNDACIN

MONCHO
REBOIRAS
www.fesga.org