QUECEMENTO VOCAL ACTORAL

Isabel Gonzlez Surez - Liza

Por qu un quecemento vocal?
A voz un instrumento de traballo fundamental para o actor e, como tal, ten que adestralo e
preparalo para o traballo. Un adecuado quecemento permitiranos chegar ao mximo das nosas
capacidades protexendo as cordas vogais da sobrecarga ou o uso inadecuado. Incluir as varios
tipos de exercicios de relaxacin, respiracin e emisin que nos permitirn adquirir conciencia do
noso estado fsico e do estado do noso sistema fonatorio, eliminar as tensins existentes e preparalo
para o traballo.
Non existe un quecemento ideal que se poida aplicar a todos os actores. Cada un de ns
temos voces distintas e caractersticas distintas. O quecemento ideal ser individual, aquel que
mellor se axuste s caractersticas especficas de cada voz, e tamn ao uso concreto que se vaia a
facer dela. O ideal seleccionar, dentro do amplo catlogo de exercicios, aqueles que mellor se
adecen a cada caso.
Quecemento vocal
1. Relaxacin
O obxectivo dos exercicios de relaxacin ser consiente das tensins corporais e eliminalas.
O tempo que se lle debe adicar a esta parte do quecemento variar moito en funcin do estado fsico
no que se atope o actor hora de realizalo. Non o mesmo preparar o corpo recn levantado que
despois dunha sesin de actividade fsica. Se o quecemento vocal se produce despois dun
quecemento corporal, como adoita ser mis habitual, esta parte vese reducida. Centraramonos,
entn, nas zonas mis implicadas na fonacin: o cuello e os ombros. A continuacin presentamos
unha serie de exercicios para detectar e eliminar tencins nestas zonas. O ideal sera realizar estes
exercicios sentados nunha postura correcta (cabeza recta sobre os ombros e espalda recta e
estirada), e unha vez se consiga unha boa relaxacin, pasar a realizalos de p, tamn coidando a
postura (cabeza e espalda rectas, ombros relazados e enriba das caderas, rodillas lixeiramente
flexionadas e pes en paralelo, ben apoiados sobre o chan). Dependendo do estado fsico do actor,
poden pasar a realizarse soamente de p. A respitacin debe ser abdominal, insipirando polo nariz e
espirando pola boca con presin de aire.
Relaxacin de cuello
Ciscundicins de cuello: deixamos caer a cabeza cara diante e balancemola dun lado a
outro, chegando a dar toda a volta, de maneira en que pasamos por varios estadios
enlazados (mentn pegado ao peito, orella pegada ao ombro, mentn elevado e orella
pegada cara o outro). Cando a cabeza se bota cara atrs importante ter a mandbula
relaxada e, polo tanto, a boca un pouco aberta. Facmolo das veces cara cada lado.
Extensin axial: alargamos o cuello cara arriba coa inspiracin. Facmolo 3 veces para
cada lado.
Relaxacin de ombros
Rotacin de hombros. Facemos tres veces cara atrs e tres veces cara adiante de maneira
conxunta. Despois facmolos de novo cada ombro individualmente. Podemos alternar a
rotacin cara diante coa rotacin cara atrs, e asociar a primeira coa inspiracin e a
segunda coa espiracin.
Balanceo de brazos adiante e atrs. Ata notar os ombros soltos.
Se durante a execucin dos exercicios notamos algn tipo de tensin nalgunha zona, o

adecuado pararse nela e liberala. O nmero de veces que se realiza cada exercicio orientativo, e
pode variar en funcin das necesidades concretas.
2. Respiracin
Durante a fonacin, a respiracin unha funcin activa. Non estamos s collendo aire e
deixando que saia, senon que estamos exercendo presin para esta sada de aire, unha presin que
debemos controlar durante a fonacin. moi importante, nesta parte do quecemento, asegurarnos
de que estamos realizando o tipo respiratorio adecuado para isto, dicir, o costo abdominal ou o
abdominal. Despois, traballamos sobre a capacidade de aire que inspiramos e o seu control durante
a espiracin. Unha terceira parte estara adicada a asegurarnos que durante o movemento non se
modifican estes tipos respiratorios nin o seu control, pero pola sa especificidade dependendo do
tipo de traballo que realicemos, non se incle neste traballo.
A medida que o actor se desenvolve e entrena a respiracin, o tipo respiratorio abdominal
vaise interiorizando. Desta maneira, o ideal cando comezamos a traballar facelo decbito supino e
cos pes e a zona lumbar ben apoiados no chan, e pasar despois a facer os exercicios sentados ou de
p. Deitados mis sinxelo percibir a respiracin, as como executala correctamente.
Expoemos a continuacin a serie de exercicios:
Localizacin da respitacin:
Comezamos en posicin decbito supino, e poemos a man no abdome. Inspiramos polo
nariz, facemos unha pequena pausa na que contemos o aire, e espiramos pola boca con
presin de aire, concentrndonos na contracin do abdome. Podemos empregar un son
como s se nos axuda a controlar a presin que estamos exercendo. Facmolo 3 veces.
Seguindo en posicin decbito supino, facemos o mesmo exercicio que no punto
anterior, intentado esta vez implicar a zona intercostal ao final da inspiracin. Esta zona
ser a ltima en encherse de aire, e a ltima en liberalo. importante controlar que o
volume de aire do abdome non se vexa afectado (que non baixe ao encher a zona
intercostal). Facmolo 5 veces.
Realizamos o mesmo exercicio de novo, esta vez intentando encher o peito tamn ao
final. Esta ser tamn a ltima zona en variarse na espiracin. Facmolo 5 veces.
Unha vez controlamos os exercicios nesta posicin, pasamos a realizalos sentados e
decbito supino.
Exercitacin da respiracin para obter unha maior capacidade:
Xa en posicin de p, e coas directrices do ltimo exericicio (postura correcta,
implicacin da respiracin abdominal, costal e pectoral), comezamos a ter en conta os
tempos de inspiracin, pausa e espiracin. O obxectivo deste exercicio aumentar a
capacidade de aire e o seu control, as que os tempos variarn a medida que vamos
gaando capacidade e, s veces, incluso dependendo do noso estado fsico do da.
importante ir variando como inspiramos e espiramos (nariz, boca), e non empregar o aire
residual.
Proposta (na inspiracin indicamos os tempos de inspiracin abdominal costal
pectoral).

INSPIRACIN

PAUSA

ESPIRACIN

Nariz 6: 4-1-1

Boca 10: 7-2-1

Nariz 6: 3-2-1

Boca 10: 7-2-1

Nariz 4: 2-1-1

Nariz 6: 4-1-1

Boca 4: 2-1-1

Nariz 6: 4-1-1

Nariz 6: 3-2-1

Boca 12: 8-2-2

Nariz 8: 4-3-1

Boca 16: 10-4-2

Boca 6: 4-1-1

Nariz 6: 4-1-1

Nariz 8: 4-3-1

Nariz 8: 5-2-1

Boca 4: 2-1-1

Boca 10: 8-1-1

Nariz 6: 4-1-1

Boca 12: 8-2-2

3. Emisin:
Seguindo na posicin de p, con unha postura correcta. Collemos aire pola nariz e temos un
tipo respiratorio costo-abdominal. Xa non controlamos os tempos de inspiracin e espiracin, que
dependern do exercicio.
Exercicios logocinticos: facer tres veces cada un (pode variar).
Lingua: sacar e meter a lingua, tocar a comisura dos beizos (de dereita a esquerda
alternativamente).
Dentes e beizos: ensinar e esconder os dentes, por os beizos en posicin de A, O, U
sen emitir son, facer son de motor cos beizos.
Farinxe: provocar bostezo e inhibilo.
Exercicios de vocalizacin: Realizar das ou tres veces, prestando especial interese
posicin correcta da voca para a articulacin de cada vogal sen cortar a emisin ao
cambiar.
A-O-E / I-U-O / E-A-U / I-A-E
IE-OA-UA / IA-IE-IO / EA-UA-UI
OI.OU.EA / IO-EO-AI / OI-EO-EI
EAI-OIO-OUE/ AEO-IEU-OIA / EIO-UAE-IAO
UIUI-UOUO-UEUE / OIEA-UAEA OIOU / EOIA-UEOU-EIEO
Exercicios de impostacin:
Vibrar a lingua co fonema r
Mtodo de Morton Cooper: consiste en emitir o son uhm de forma natural con
inflexin crecente e cos labios xuntos. A colocacin da cabidade bucal para realizar
este son : boca hueca, paladar elevado, lingua plana, labios xuntos, muelas
separadas. Collemos aire coa nariz mentras colocas a boca como se indica, e mentras
expiras emites ese son. Este exercicio hai que facelo de forma lenta, iniciando o son
pouco a pouco. Pode facerse unhas cinco veces e importnate notar as vibracins
nos beizos, nariz e pmulos.
Exercicios de articulacin: o traballo con fonemas variar moito en funcin do actor
concreto. O fonema p bo para axudar a proxectar, o fonema rr axuda resonancia
e o fonema f axuda ao control da presin respiratoria.

 Proposta:
PAP PEP PIP POP PUP
APA EPE IPI OPO UPU
RAR RER RIR ROR RUR
ARRA ERRE IRRI ORRO URRU
FAF FEF FIF FOF FUF
AFA EFE IFI OFO UFU
Estes exercicios poden complementarse coa lectura dun texto no que se inclan os elementos
de respiracin axeitados, xunto coa correcta articulacin dos fonemas e a expresin correcta dos
acentos para darlle o sentido axeitado. O ideal sera traballar xa con un texto que coezamos, e o
idea sera un que est sendo traballado actualmente. Se variamos o texto en cada quecemento,
atoparmonos con novos retos articulatorios, e non con textos xa automatizados. Ademais, unha vez
automatizaremos a tcnica correcta durante o quecemento con ese texto, cando chegue a hora da
posta en escena esta tcnica se ver perturbada pola interpretacin. unha maneira perfecta de
combinar o quencemento co traballo de textos complexos.