Stichting en ontwikkeling in de middeleeuwen[bewerken]

Oorspronkelijk bestond Berlijn uit twee steden: Berlijn en Clln. De naam

Berlijn is mogelijk afgeleid van het Slavische woord 'berl', dat moeras
betekent. Clln is afgeleid van Colonia. Hiermee kan een kolonie van Berlijn
bedoeld zijn, maar het zou ook een herinnering van de eerste bewoners
aan hun stad van herkomst kunnen zijn, namelijk Keulen.
Rond 1230 hebben de graven Johan I en Otto III de stad Berlijn-Clln
gesticht. Helaas zijn de aktes van de stichting niet bewaard gebleven. De
eerste keer dat ze genoemd worden is 1251 voor Berlijn en 1261 voor
Clln. In 1307 besloten de twee gemeenschappen samen te gaan en in
1400 hadden de plaatsen in totaal ongeveer 8000 inwoners.
Al vr de stadsstichting moet er echter bewoning zijn geweest. Op de
Petriplatz werden in 2008 resten van een houten balk gevonden, afkomstig
van een eik die in 1192 moet zijn gekapt.[5]
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Schultz_Berlin_1688.jpg
Stadsaanzicht van Berlijn in 1688

Beide stadsdelen sloten in 1307 een verdrag tot betere en verdergaande

samenwerking, maar beide delen behielden een aparte bestuursraad. De
nauwe samenwerking was bittere noodzaak in de roerige tijden die volgden.
De stad werd nu als eenheid gezien en vormde een stevig bolwerk in de tijd
dat nieuwe heersers uit onder andere Beieren hun oog op Berlijn-Clln
hadden laten vallen. Dorpen in het noorden en zuiden van de stad werden
opgekocht en bij de stad gevoegd en Berlijn-Clln werd Hanzestad.
Vanaf 1319 werd er lang en bloedig gestreden om het gebied Brandenburg
door diverse vorstenhuizen. In 1411 smeekte de bevolking de keizer van het
Heilige Roomse Rijk om hulp. In 1415 werd Frederik van Hohenzollern op
het Concilie van Konstanz door koning Sigismund benoemd tot keurvorst
van Brandenburg; dit vormde het begin van de 500-jarige heerschappij door
de Hohenzollern-dynastie.

Vroegmoderne tijd[bewerken]

De beroemdste straat in Berlijn werd reeds in 1647 ontworpen. Om een

betere verbinding met de Tiergarten te bewerkstelligen werd vanaf de

Hundebrcke een laan aangelegd met zes rijen linde- en notenbomen,
Unter den Linden. Echter door de aanleg van de vestingwerken werd de
laan in 1673 naar zijn huidige vorm verlegd.
Door de kroning van keurvorst Frederik III tot koning Frederik I van Pruisen
in 1701 kreeg Berlijn de status van hoofdstad van Pruisen.
Aan het einde van de negentiende eeuw zorgde de snelle economische
groei (dankzij Duitslands industrialisatie) voor een toename van de
stedelijke bevolking. Tussen 1819 en 1840 groeide het inwonertal van
201.000 naar 328.000 en nieuwe huisvesting was derhalve nodig. De
enkele onbebouwde stukken binnen de oude stadsmuren werden in hoog
tempo volgebouwd. De aanwezige weides in het noordoosten en
zuidwesten werden eveneens voor bebouwing aangewend. Het plan voor
de wijk Kpenicker Feld ontstond reeds in 1825, maar werd vanwege
beperkte middelen ten behoeve van schadeloosstelling van de landbouwers
pas in 1840 verwezenlijkt. De oude wegenstructuur bleef behouden en
nieuwe straten werden dusdanig aangelegd dat vierkante stukken
bouwgrond ontstonden, diagonaal doorsneden door de oude straten.
Op 18 januari 1871 stichtte Otto von Bismarck het Duitse Rijk met Berlijn
als rijkshoofdstad.

Weimarrepubliek en Tweede Wereldoorlog[bewerken]

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Berlin_Nationaldenkmal_Kaiser_Wilhel
m_mit_Schloss_1900.jpg
Het Berliner Stadtschloss en het Kaiser-Wilhelm-Nationaldenkmal rond 1900

Na het einde van de Eerste Wereldoorlog werd in 1918 in Berlijn de

republiek uitgeroepen. In 1920 werden meerdere steden en gebieden rond
Berlijn geannexeerd conform de Gro-Berlin-Gesetz. Het nieuwe GrootBerlijn telde toen bijna 4 miljoen inwoners. De stad was een bruisende
metropool in deze periode, met een gevarieerd uitgaansleven waar plaats
was voor uitbundig theater en experimentele cinematografie. Zo maakte
Fritz Lang in 1927 in de filmstudio's van Babelsberg in Potsdam de duurste
film van zijn tijd, Metropolis.

Na de machtsgreep van de nationaalsocialisten in 1933 werd Berlijn de

hoofdstad van het Derde Rijk. De nazi's gebruikten in 1936 de Olympische
Zomerspelen in Berlijn voor propagandadoeleinden. Er waren ook plannen
om Berlijn tot de Welthauptstadt van het Germaanse Rijk om te bouwen. Dit
ging niet door als gevolg van het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. In
april 1945 vielen de troepen van de Sovjet-Unie Berlijn binnen. Straat voor
straat moest de stad veroverd worden. Tienduizenden soldaten en burgers
kwamen hierbij om het leven. Adolf Hitler pleegde op 30 april 1945
zelfmoord in een bunker onder Berlijn. Een paar dagen daarop capituleerde
Duitsland.
De verwoestingen in de Slag om Berlijn aan het eind van de Tweede
Wereldoorlog waren enorm. Door deze schade en de sloop van de
stadsmuren en grachten in de 19e en 20e eeuw was de grandeur van de
stad Berlijn verdwenen.

Opdeling[bewerken]

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bundesarchiv_B_145_Bild047269,_Berlin,_Brandenburger_Tor.jpg
Bord bij de Brandenburger Tor in 1959

Berlijn werd na afloop van de Tweede Wereldoorlog bezet door de

geallieerde troepen van Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde
Staten en de Sovjet-Unie. Tijdens de Conferentie van Potsdam in 1945
werd Berlijn, net als de rest van Duitsland, in vier sectoren verdeeld: een
Sovjet-, een Amerikaanse, een Britse en een Franse sector. Berlijn werd het
brandpunt van de Koude Oorlog, aangezien de stad midden in de Sovjetbezettingszone in Duitsland lag. Al snel gingen de drie kapitalistische
sectoren (de Franse, Britse en Amerikaanse sector) meer samenwerken; de
Sovjet-Unie zette een afwijkende politieke lijn uit.
Op 24 juni 1948 blokkeerden de Sovjetautoriteiten de westelijke sectoren in
de hoop de hele stad te annexeren. Het was voor mensen uit de drie
westelijke sectoren verboden door de sector van de Sovjet-Unie te reizen.
Omdat de sectoren van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en de Verenigde
Staten als een eiland in de Sovjetsector lagen, was het niet mogelijk deze

gebieden over land van goederen te voorzien. De westelijke geallieerden

reageerden daarop door een luchtbrug in te stellen: alle goederen die de
stad nodig had werden met vliegtuigen aangevoerd. Op 12 mei 1949 werd
de blokkade opgeheven.
In 1949 werd tevens de Bondsrepubliek Duitsland (hoofdstad Bonn)
opgericht, bestaande uit de Franse, Engelse en Amerikaanse sector. De
Sovjet-sector werd omgevormd tot de Duitse Democratische Republiek
(DDR). De DDR kreeg een communistische regering en Oost-Berlijn werd,
tegen de gemaakte afspraken in, hoofdstad van de DDR. Het bestuur van
Berlijn was al in 1948 gesplitst toen de verkiezingen voor de magistraat van
Berlijn in Oost-Berlijn verhinderd werden. Oost-Berlijn stelde een eigen, niet
door verkiezingen gelegitimeerde magistraat in. Na de stichting van de
Bondsrepubliek nam West-Berlijn vrijwillig alle wetten over van de
Bondsrepubliek, en werd beschouwd als een deelstaat daarvan. WestBerlijn was in deze tijd niet de hoofdstad van de Bondsrepubliek. Ook was
er geen dienstplicht in de Bundeswehr en West-Berlijnse afgevaardigden in
de Bondsdag hadden er geen stemrecht. Dat eerste maakte het
aantrekkelijk voor jonge mensen om in West-Berlijn te wonen, omdat hier
geen dienstplicht was. Tot 1962 had ook Oost-Berlijn een aparte status
binnen de DDR. Vanaf dat jaar gold de dienstplicht van de DDR ook voor
inwoners van Oost-Berlijn.
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Berlinermauer.jpg

Berlijnse Muur

Steeds meer DDR-burgers vluchtten naar West-Berlijn. Om deze

vluchtelingenstroom tegen te houden besloot de DDR in 1961 West-Berlijn
te isoleren. In de nacht van 13 augustus 1961 werd een grens opgetrokken
rondom West-Berlijn. Al snel werden deze prikkeldraadversperringen
vervangen door een muur. Iedereen die probeerde vanuit Oost-Berlijn naar
West-Berlijn te vluchten, werd neergeschoten. Er waren slechts een paar
doorgangen, die het onder andere voor westerse toeristen mogelijk
maakten Oost-Berlijn voor een dag te bezoeken. Hiervan is Checkpoint
Charlie een bekend voorbeeld. Op 26 juni 1963 bracht de Amerikaanse

president John F. Kennedy een bezoek aan West-Berlijn, mede om de

bewoners daar een hart onder de riem te steken, en hij hield er zijn
wereldberoemd geworden toespraak Ich bin ein Berliner!

Hereniging[bewerken]
Aan de deling kwam een einde toen in 1989 de ontevredenheid in de DDR
zo groot werd, dat het regime er geen grip meer op had. Op 9 november
1989 werd de muur door demonstranten langzaam afgebroken. Hiermee
werd de grens tussen Oost- en West-Berlijn na jaren van scheiding
geopend. Op 3 oktober 1990 werd Duitsland officieel herenigd. Hierbij
traden de Oost-Duitse deelstaten, die in 1952 waren afgeschaft en in 1990
heropgericht werden, tot de Bondsrepubliek toe als 'nieuwe deelstaten',
werden West-Berlijn en Oost-Berlijn samengevoegd tot n deelstaat en
werd Berlijn ook weer de hoofdstad van Duitsland. In 1991 werd de
beslissing genomen de regering naar Berlijn te verhuizen, hetgeen in 1999
daadwerkelijk gebeurde. Berlijn heeft tegenwoordig dus de titel
Bondshoofdstad van Duitsland.
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Skyscrapers_in_Berlin.JPG
Wolkenkrabbers in het moderne Berlijn

Oost-Berlijn had zich na de oorlog heel anders ontwikkeld dan West-Berlijn.

Pas na de val van de Muur werden de door de oorlog beschadigde
woonwijken in Oost-Berlijn opgeknapt. Veel gebouwen zaten nog vol met
kogelgaten uit de Slag om Berlijn. De stad zocht naar de sfeer van de jaren
twintig, voor de Tweede Wereldoorlog. Vandaag de dag is Berlijn een stad
met 3,4 miljoen inwoners van allerlei komaf.

Geografie[bewerken]
Topografie[bewerken]

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Berlin_relief_location_map-names.png
Relifkaart van Berlijn

Berlijn ligt in het oosten van Duitsland, ongeveer 70 kilometer van de grens
met Polen en wordt omringd door de deelstaat Brandenburg. De stad ligt
aan de oevers van de rivier de Spree, die ter hoogte van het meest westelijk

gelegen district Spandau uitmondt in de Havel. De Havel stroomt van noord

naar zuid door West-Berlijn en bestaat voor een groot deel uit een keten
van aaneengesloten meren, waaronder de Tegeler See en de Groer
Wannsee. Het grootste meer van Berlijn ligt echter aan de oostkant van de
stad: de Groer Mggelsee met een oppervlakte van 7,4 km.
Met een oppervlakte van 891,82 km, waarvan 19 procent bos en 6,7
procent water, is Berlijn een van de groenste en uitgestrektste steden ter
wereld. De stad wordt omringd door tientallen voorsteden die een landelijk
karakter hebben.