23.2.

2014

SU VE RUTUBET YALITIMI

HAZIRLAYAN
r.Gr. Esra TOPTA

SU ve RUTUBET YALITIMI
Yaltm (izolasyon), kullanld duruma gre d
etkilerden ayrmak veya tecrit etmek demektir.
Dier bir tanmla yaltm yapnn iinde yasayan
canllarn su, s, ses, yangn gibi fiziksel olaylarn
etkilerine kars yaplan koruma uygulamalardr.
Farkl bir tanmda ise Bina yaltm, insanlar ile
ara ve gerelere zarar veren su, rutubet, s, ses ve
grltnn yap elemanlarndan ieri girmesini,
dar kmasn nlemektir.

23.2.2014

Bina yaltm; malzeme retimi dahil

uygulamalarda ve detay alsmalarnda hassas
bir alsmay gerektirir.
Ayrca birok bilim daln ilgilendiren sistem
btndr.
Binalarda yaltm yapmak suretiyle,
yaltmszlktan veya yaltmlarn
yetersizliginden kaynaklanan sosyal ve
ekonomik sorunlar ile binalarn ypranmasna
zm getirilmis olur.
Bu konu kapsamnda, yaplarda su ve rutubet
yaltm ile s ve ses, yangn ve tesisat yaltm
konular incelenecektir.

23.2.2014

1. Su ve Rutubet Yaltm
Yaplarn, uzun mrl, konforlu ve salkl olmas
ancak doru ekilde tasarlanarak ina edilmesi ve
yapya zarar veren d etkilere kars korunmas ile
mmkndr.
Yaplara etki eden en nemli faktrlerden biri de
sudur.
Yaplar;
Yamur, kar gibi yalar,
Topran nemi ve toprak tarafndan emilen ya
veya kullanma sular,
Banyo, tuvalet gibi slak hacimlerde su kullanm,
Yapnn, zerine ina edildii zemindeki basnl
veya basnsz yer alt sular nedeniyle suya maruz
kalrlar.

Yap mr ve dayankll asndan en byk tehdit

su dur.
Suyun deiik yollarla yapy ve konforu tehdit etmesi
engellenemez fakat yaplara suyun girmesi nlenebilir.
Yaplarn, her ynden gelebilecek suya veya neme kars
korunmalar iin, yap kabuunun yzeyinde yaplan
ilemlere su yaltm denir.
Yapya szan su; yaplarn tayc ksmlarndaki
donatlar korozyona uratarak, kesitlerinin azalmasana
ve yk tasma kapasitesinin ciddi miktarlarda dmesine
neden olur.
Ayrca yap bileeni ierisindeki su, souk mevsimlerde
donarak, scak mevsimlerde ise buharlaarak beton
btnlnn bozulmasana ve atlaklarn olumasna
yol aar.

23.2.2014

Zemin rutubeti veya zemin suyu ierisinde bulunan slfatlar,

temel betonuyla kimyasal reaksiyonlara girerek beton
kompozisyonunun bozulmasana neden olur. Bu da yap
mrn ve dayanmn olumsuz ynde etkiler.
Su ayrca, binalarda insan saglg asndan zararl kf,
mantar vb. organik maddelerin olusumuna da yol aar.
Zemin stndeki yap elemanlarnn; yags sularnn ve asidik
atmosfer gazlarnn zararlarndan; zemin altndaki yap
elemanlarn ise zemin suyu ve rutubetinin zararl
etkilerinden korumak iin su yaltm yaplr.
Etkin bir su yaltm iin, yaltm uygulamasnn, binann
temelinden atsna kadar tm yap elemanlarn kapsamas
gerekir.
Zemine oturan dsemeler, balkonlar, ds duvarlar, atlar ve
temel duvarlar yaltma konu olur.

Yaplarda Su zolasyonu Gerektiren Noktalar

Temellerde basnl su ve rutubetle temas eden grobeton
veya sval yzeyler.
Temel perde duvarlar, i ve ds sva yzeyleri
Banyo, tuvalet ve balkonlarda beton sva yzeyleri,
Islak yzeylerdeki karo, fayans ve mermer dsemelerin
derz bosluklar,
Teras atlarn beton yzeyleri,
Teras atlarn zerine yaplan sap ve asfalt kaplama
yzeyleri,
Kiremit atlarda kiremit alt tahtalar ve beton yzeyler.
Yapnn su ile temas eden her blgesindeki klcal veya
byk atlaklar,
Pencere dogramalarnn yapya temas eden noktalar,

23.2.2014

Yapdaki ahsap veya demir yzeyler

Yapnn ds cepheleri,
Pencere dogramalarndaki macunlu yzeyler,
Beton ieklikler,
Kapal su depolar,
Yzme havuzlar,
Sarnlar,
Yagmur oluklar,
Yap dilatasyon bosluklar,
Baca, at birlesim kesitleri,
at ks kapag kenarlar.

Hem yap ve elemanlarn hem de bina

kullanclarn psikolojik, sosyolojik ve ekonomik
ynden olumsuz ynde etkileyen su ve nemin
kayna unlardr:
1.Yapy dardan zorlayan su
2. Yags sular ile nemlenme
3. D hava nemi
4. Zemin nemi
5. Yzeye srayan ve szan su
6. Yer alt suyu (basnl su)
7. Yap elemanlarnn (beton, sva, duvar vb.)
iindeki nemlilik
8. Kullanma suyu
9. Su buharnn olusturduu nemlilik (i hava nemi)
10. Terleme suyu

23.2.2014

Su yaltm eksikliinin neden olabildii nemli bir problem

Depremlerde binalarn yklma

nedenlerinden birisi de
korozyondur.
Genellikle korozyon hasarlar su
nedenlerle olusabilmektedir:
Pas pay yetersizligi,
Korozyon
Betonun kalitesiz ve tuz ieren deniz
kumundan yaplmas,
Granlometri daglmnn uygun
olmamas,
Vibrasyon kullanmnn yetersiz olmas,
Drenaj sisteminin bulunmamas ve
mevcutlarn istenilen hizmeti grmemesi

23.2.2014

Bir yap ina edilirken temel ksmnda su

yaltm
yaplmam olabilir.
Bu durumda yap, zeminin altnda kalan ds
duvarlardan yaltlabilir. (ANS kamps
rneini hatrlaynz.)
Bu tr bir yaltma ek olarak bina temel
duvarnn yaklask 1,5 metre dsndan ve yap
temel seviyesinin 50 cm kadar altndan binay
epeevre saracak sekilde drenaj hatt
dsenmelidir.

Su ve Nem Yaltmnda Kullanlan Gereler

Su ve neme kars yaltm, su ve nemi geirmeyen,
esasn genellikle petrol rnlerinin teskil ettigi birok
yaltm gereci vardr; lkemizde retilen yaltm
gereleri genellikle sunlardr:
Tabii asfalt, sun-i asfalt, mastik asfalt, bitm, katran,
bitm emlsiyonu, rberoit (asfaltla doyurulmus
karton), asfaltl cam tl yaltm pestili, harlar ierisine
% 2-15 orannda katlan esitli kimyasal katk
malzemeleri, poliretan membranlar
Bunlarn yannda piyasada iine esitli bitml
emlsiyonlar katlarak imal edilmis Ev-Rok, Akrileks,
Glazol gibi badana gereleriyle Kaleterasit, Haserp gibi
hazr svalarda bulunmaktadr.

23.2.2014

Bu yaltm gereleri
1. Rberoit vb.nin yzeye yapstrlmasyla,
2. Mastik asfalt vb.nin yzeye serilmesiyle,
3. Bitm, katran vb.nin yzeye badana
edilmesiyle,
4. Bitml emlsiyonlarn harcn ierisine
katlmasyla uygulanabilirler.

23.2.2014

23.2.2014

1. Drenaj
Yeralt, yzey ve sznt sularyla kar ve
buzun erimesinden olusan sulardan binay
korumak amacyla yaplr.
ki sekilde uygulanr:
Ds Drenaj
Drenaj

Bina evresinde, temel

duvarlarndan 50-100 cm
kadar dsarda ve temel
tabanndan 30-50 cm derinde
% 5-10 egimli bir kanal alr.
Kanal tabanna genellikle 20
cm apndaki beton ya da kil
knkler -bzler- 2-4 cm
aralklarla dsenir. Knklerin
ek yerlerinin alt yars, imento
harcyla kapatlr.
Kanal, knk yksekliginin
yarsna kadar kil ile
doldurularak iyice skstrlr.
Kil dolgu ve knklerin zeri
nce iri, sonra ufak tas
paralaryla, yzeye yakin
ksm ise iri kumla doldurulur.

a) D Drenaj

10

23.2.2014

Drenaj kanalnn kse yaptg yerlerde, en az 50x50 cm

boyutunda ve kanal tabanndan 15-20 cm asagdan
baslayp, bahe seviyesine kadar Ykselen tas ya da
beton rgarlar (bacalar) yaplr. Knkler de bu rgarlara
baglanr.
En dsk seviyeli knk de dere, kanalizasyon vb. yere
baglanarak, suyun binadan uzaklastrlmas saglanr.

b) Drenaj
Ds drenaj yapma imkan
olmayan durumlarda, bodrum
katnda yaplan drenaj seklidir.

Drenaj Dikey Kesiti

Genellikle binann merkezi

yerinde, bodrum dsemesinden
en az 2,00 m derinlikte ve
50x50 cm boyutunda bir
kuyu seklindeyaplr.
Kuyu, harsz moloz tas duvar
olarak rlr ve zeri, sac ya
da beton bir kapakla kapatlr.

11

23.2.2014

2. Temel ve Bodrum Duvarlarnda Su Yaltm

Zemine inmesi muhtemel yagmur ve kar sular ile, dkme
sularn ya da mevcut yeralt suyunun binaya zarar vermesini
nlemek amacyla, temelde su ve nem yaltm yapmak
gerekir.
Temellerde su yaltmna proje asamasnda karar verilmesi,
yapnn zelliklerine uyan yaltm sistemi ve temel tipinin
belirlenmesi gerekir.
Yer alt ve sznt sular, toprak nemi ve yer st sular yapy
dsardan, kullanma suyu ise ierden zorlar.
Su yaltm sekilde yaplr:
1. Harca kimyasal katklar katarak geirimsiz beton elde
edilmesi
2. Yzeye yaltm pestili (rt) malzemelerinin kaplanmasyla
yaltm yaplmas
3. Bitmis bir yap elemannn yzeyine soguk veya scak likit
bir malzemenin srlerek yaltlmas

Yer alt Su Seviyesinin Bodrum Dsemesi

Altnda Oldugunda ve Zemine Oturan
Bodrumsuz Dsemelerde Su Yaltm

12

23.2.2014

Kimyasal Katkl Har ve Betonlarla Temelde

Su Yaltm

a) Mtemadi B.A temel zerine oturan tas veya

RA perde duvarl bir binada bodrum kat ds
duvarnn ve zemininin su yaltm
b) blokaj zerine insa edilmis bodrum kat zemin
dsemesinin su yaltm
c) betonarme radye temel ve perde duvarl bir
yapnn bodrum kat su yaltm

13

23.2.2014

Yer altndaki en yksek su seviyesinin bodrum

dsemesi zerinde olmas durumunda ise yaltm,
byk bir nem tasr.
Yer alt suyu, zemin tanecikleri arasndaki
bosluklar tamamen doldurup, toprak seviyesi
altndaki yap elemanlarna hidro-statik basn
yapar.
Bu nedenle binaya nemli lde zarar verecek bu
yer alt suyunun, mutlaka yaltlmas gerekir.
Binann yaplms ya da yaplacak olmas
durumlarna gre yaltm, iki sekilde uygulanabilir
a) i Yaltm: Yaplms -tamamlanms- bir yapnn i
yzeyine uygulanan bir yaltm seklidir
b) Ds Yaltm: Yaplacak bir yapnn, tasyc
sistemleriyle duvarlarnn ds yzeylerine;
ten veya Dstan uygulanan yaltm seklidir.

14

23.2.2014

Temelde Su ve Nem Yaltm Uygulanmasnda

Dikkat Edilecek Hususlar
1.Yeralt suyunun, bodrum demesi zerinde
olmas durumunda; yer alt suyu, ncelikle ve
uygun yntemlerle temel taban seviyesinin altna
drlmelidir.
2.Yaltmn ilk kat uygulanmadan nce yzey, iyice
temizlenmeli ve kurutulmaldr.
3.Yaltm tabakalar, ek yerlerinde birbirlerine en az
10 cm bindirilerek yaptrlmaldr.
4. Keskin kseler, yaklak 4 cm yarapnda
yuvarlatlmaldr.
5.Yaltm, en yksek su seviyesinden, en az 50 cm
yukarya kadar uygulanmaldr.

6. Yaltm, mmkn oldugunca bir seferde

yaplp bitirilmelidir.
7. Koruyucu srt duvar, betondan yaplyorsa 10
cm, tugladan yaplyorsa en az 9 cm (1/2 tugla)
ve dolu tugla olmaldr.
8. Tamamlanms dikey yaltm, imento serbeti
ya da kirele badanalanmaldr.
9. Temelin betonarme donats yerlestirilirken ya
da diger isilikler esnasnda, yaltmn
zedelenmemesi iin gerekli nlemler alnmaldr.

15

23.2.2014

16

23.2.2014

3. Banyo, Tuvalet vb. Yerlerde Su ve Nem Yaltm

Banyo, hela vb. yerlerde, kullanma suyunun ya da pis
ve temiz su tesisatlarndan szan suyun dseme
kaplamasndan geerek, binaya zarar vermesini
nlemek amacyla, su ve neme kars yaltm yaplr.
Banyo, hela vb. slak yerlerin dsemelerinde yaplan
yaltm islemlerini,kaba dsemeden yzeye dogru
syle sralayabiliriz:
a) erisine katk malz. vb. solsyon
katlms egim betonu ( % 3-5 egim verilerek
ve kalnlk 3 cm olacak sekilde dklmelidir.)
b) Yaltm gereci (mastik asfalt vb.),
c) Mozaik ya da imento harl karo vb. dseme
kaplamas (har ierisine sika, antihidro vb.nin
katlmas uygun olur).

Dsemede yaplan yaltmn duvarda, en az

lavabo musluklar seviyesini asacak ykseklige
kadar devam ettirilmesi gerekir. Duvarda
yaplan yaltm islemlerini de, duvar yzeyinden
ieriye dogru olmak zere syle sralanabilir:
1) Yaltm gereci (mastik asfalt, rberoit vb.),
2) Sva teli,
3) Mozaik ya da imento harl kara, fayans,
mermer vb. duvar kaplamas (kaplama harc
ierisine sika, antihidro vb.nin katlmas uygun
olur).

17

23.2.2014

Havuzlarda Su Yaltm
Yzme havuzu ve su deposunda su
yaltm ayr bir neme sahiptir.
Havuzlardaki ypranmalar, kullanm
amac ve farkl d etkenlere bagl olarak
su ekillerde kendini gsterebilir:
a) Havuzlardaki suyun az ya da klorlu
olmas, zamanla derzlerin anmasna
neden olur.
b) Havuzlarn bakmlarnda kullanlan
deterjan ve asitler derzlerin
ypranmasna neden olur.
c) Soguk havalarda havuzlarda
kullanlan kagir malzemeler don etkisi
altnda kalr.

Btn bu faktrler iin

havuzda hem su yaltm
saglayacak hem de
dayankllg artracak
seramik yapstrclar, derz
dolgu malzemeleri veya zel
katkl imentolar ile sentetik
zel karsml malzemeler
kullanlabilir.

4. atlarda ve Teraslarda Su Yaltm

Kagir ygma ve karkas yaplarda %1-2 meyilli betonarme
ile insa edilen atlara teras at denir. Teras atlar,
binay stten gelecek ds etkenlerden korumak zere insa
edilir.
Teraslarn etrafnda 80-110 cm yksekliginde parapet
duvar yaplr.
Teras zerine gelen yagmur ve kar sular, verilecek bir
egim ile yan taraflardaki gizli veya askl oluklarda
toplanarak tahliye edilir.
Su tahliyesi, bina plannda banyo, mutfak ve hela tesisat
borularnn teras delecegi noktaya dogru meyil verilerek
de yaplabilir.
Teraslarn yaltmlarnda kullanlan malzemeler ve
uygulanan farkl yntemler vardr.

18

23.2.2014

19

23.2.2014

1. Har Uygulayarak Yaltm

Harl su yaltmlarnda iki asama vardr.
Birincisi, ierisine sika vb. solsyon katlms,
%3-5 egim verilmis 3 cm kalnlkta egim
betonunun dklmesi; ikincisi ise yaltm
tabakasnn uygulanmasdr.
Uygulamalarda mastik asfalt harc veya
ierisine sika, antihidro gibi kimyasal maddeler
katlms har kullanlabilir.

2. Asfalt pskrterek veya srerek yaltm

Teraslarda asfalt ile su yaltm, asfaltn
srlmesiyle veya pskrtlmesiyle yaplabilir.
Her iki yntemde de uygulamann birka kat
yaplmas ve katlar arasna cam tl serilmesi
gerekir.

20

23.2.2014

3. Cam Elyaf ve Polyester ile Yaltm

Yaltm gereci olarak cam elyaf ve zerine
uygulanan polyester kullanlmaktadr.
Bunun uygulanmas iin nce iyice temizlenen
ve kurutulan yzeye cam elyaf serilir.
Sonra zerine, katalizryle karstrlan
polyester solsyonu, frayla tampon edilerek
srlr.
Bylece isiliginin zor olmasna ragmen,
olduka saglam ve geirimsiz bir yaltm elde
edilmis olur.

4. Elastomerik Reine Esasl Malzemelerle

Yaltm
at yaltmnda, elastomerik reine
esasl, sv plastik olan tek bilesenli
malzemeler kullanlabilir.
Bu malzemeler fra ve rulo ile
uygulanr. Alminyum, inko, sac
yzeylere ve ayrca asbestli imento
atlar zerine uygulanr.
Ayrca, bitm ve fiber baglaycl
solventli sv bir yaltm malzemesi
tr daha vardr. Bunlar da tek
bilesenlidir. Fra ile her trl
beton,sap, metal yzeye uygulanr.

21

23.2.2014

5. Polimer Bitml rtlerle Yaltm

Egimli atlarda polimer bitm membranlarla
olusturulan sistemlerin, diger at kaplamalarna gre
sagladg avantajlar sunlardr:
a. Polimer bitm at kaplamalar yzeye mekanik
tutturma ile degil, yapstrma ile monte edildigi iin
noktasal gerilmelere maruz kalmaz. Bu tr at
kaplamalar rzgar yklerine dayankldr.
b. Esneyebilen yekpare bir rtyle yzey kapldr,
genlesme ve bina hareketlerine uyumlu olarak at
kaplamas da genlesip bzlerek uyumlu hareket eder.
c. atnn tm farkl malzemelere gereksinim
duyulmakszn ayn malzemenin farkl versiyonlaryla
kaplanabilir. Malzeme uyumsuzlugu sz konusu degildir.
d. Zor detaylarda malzemenin yumusak olmas kolaylk
saglar.

22

23.2.2014

6. Yapkan Bantlarla Is Yaltm

Souk atlar, zeri
kiremit ve sac
levha kapl
atlardr.
Scak atlar ise
teras atlardr.
Her ikisi ile ilgili
eitli szdrmazlk
islerinde yapkan
Bantlar kullanlabilir.

7.Bitm Kaplanms Cam Yn

Levhalarla Yaltm
Is ve su yaltmnn birlikte zmlendigi bir
yaltm trdr.
Yaltmda, s yaltmnda kullanlan zerine silikon
kaplanms yksek yogunlukta zel kaln elyafl cam
ynnn, bir yzne bitm emdirilmis cam tl ve
polipropilen kapl olanlar kullanlr.
Bitml veya polipropilen kapl yzey, scaklkta
eriyebilecek sekilde seilmistir.
Bitml st yzey, zerine gelecek olan su yaltm
malzemesi iin yapsma yzeyi saglayacaktr.

23

23.2.2014

24

23.2.2014

SU VE RUTUBET YALITIMI
SON

HAZIRLAYAN
r.Gr. Esra TOPTA

25