GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

LI NOI AU
Cuon Hnh Hoc Hoa Hnh Ve Ky Thuat nay c bien soan e dung lam tai
lieu phuc vu giang day va hoc tap mon ky thuat cua nganh xay dng Trng Cao
ang Xay Dng c nhieu thuan li.
Noi dung bien soan da tren e cng ve ky thuat hnh hoc hoa hnh cua he
cao ang xay dng vi thi lng 90 tiet va phan bo nh sau :
Phan I : Nhng tieu chuan c ban cua ban ve ky thuat xay dng ( 10 tiet )
Phan II : Hnh hoc hoa hnh ( 53 tiet )
Phan II : Ve chuyen mon ( 27 tiet )
Mot so noi dung co bien soan m rong hn e cng e kch thch t duy cua
mot so hoc sinh sinh vien a tm hieu va yeu thch mon hoc.
Trong qua trnh bien soan chung toi tham khao cac giao trnh ve ky thuat
hnh hoc hoa hnh a c Bo giao duc va ao tao cho xuat ban va c dung lam
tai lieu giang day tai cac trng ai hoc, trung hoc chuyen nghiep xay dng.
Chung toi chan thanh cam n cac ong ch can bo giang day ve mon ky thuat
cua nhieu trng a tham gia gop y cho cuon sach.
Bo mon hnh hoc hoa hnh cua Trng Cao ang Xay Dng So 2 a co nhieu
co gang. Tuy nhien lan au tien bien soan chac con thieu sot, chung toi mong c
s gop y xay dng cua cac ong ch, e chung toi chnh sa nham giup cho cuon
giao trnh ngay cang hoan thien hn.
Bo Mon Hnh Hoc Hoa Hnh Trng Cao ang Xay Dng So 2

Trang 1

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

E CNG TONG QUAT

Phan
Phan I

Noi dung
M au - Nhng tieu chuan c ban
cua ban ve ky thuat xay dng.

Phan II
C_1

Hnh hoc hoa hnh

C_2

thc.

Tong so

Ly
thuyet

Bai tap

10

53

Cac phep chieu, he thong MPHC_o

Bieu dien iem, oan (ng thang)

12

12

12

hnh phang (mat phang) tren cac o

C_3
C_4
C_5
C_6
C_7
Phan III

thc.
Bieu dien cac vat the hnh hoc tren
o
thc.
Mat cat _ Hnh cat.
Hnh chieu truc o.
Bong tren hnh chieu vuong goc.
Hnh chieu phoi canh.

27

Ve chuyen mon
-Ban ve BTCT.
-Ban ve ket cau thep.
-Ban ve nha.

17

15

90

55

35

-Thc hanh ve ghi cong trnh nha 2

tang qui mo nho.
TONG CONG

Trang 2

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

PHAN M AU
I. Gii Thieu Mon Hoc
1. Muc ch mon hoc
Ban ve la tai lieu ky thuat c ban e ch ao san xuat. Ban ve c xay dng
nh nhng phng phap bieu dien va cac he thong qui c. Nhng ngi lam cong
tac ky thuat xay dng dung Ngon ng ban ve e thc hien cong viec cua mnh.
Ve ky thuat la mon hoc cung cap nhng kien thc c ban ve oc va lap cac
ban ve ky thuat. Nh nhng ban ve, ngi can bo ky thuat the hien c y nh
thiet ke cua mnh va thc hien c cac y nh o.
Ve ky thuat la mon hoc ky thuat c s, no phat trien kha nang hnh dung
khong gian cua hoc sinh, no giup cac em the hien o an mon hoc, o an tot nghiep
va hoc cac mon ky thuat chuyen mon khac. Ngoai ra mon hoc con ren luyen cho
hoc sinh tnh khoa hoc, chnh xac va kien nhan la nhng c tnh can co cua ngi
lam cong tac ky thuat.
2. Noi dung va yeu cau mon hoc
a. Noi dung mon hoc
Gom 2 phan chnh :
Phan I. Hnh hoc hoa hnh : Nghien cu viec the hien cac vat the trong khong
gian len mat phang goi la ban ve no la c s cua ve ky thuat.
Phan II. Thiet lap cac ban ve ky thuat, ng dung cac nguyen ly cua hnh hoc
hoa hnh cac quy nh, ky hieu ky thuat e ve cac ban ve ky thuat xay dng.
b. Yeu cau mon hoc
Hoc mon ve ky thuat phai at 2 yeu cau c ban :
Ve c ban ve : T vat the that hay t y o thiet ke, dien ta thanh hnh bieu
dien tren giay ve theo ung yeu cau cua ban ve ky thuat xay dng
oc c ban ve: Xem ban ve va hieu no, hnh dung c hnh dang that cua
vat the trong thc te.
Muon at hai yeu cau tren, sinh vien phai nam vng :
- Cac phng phap bieu dien cua hnh hoc hoa hnh.
- Cac tieu chuan cua ban ve ky thuat.
- S dung thanh thao vat lieu va dung cu ve.
Trang 3

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

II. Nhng Tieu Chuan C Ban Cua Ban Ve Ky Thuat
A. Vat Lieu Va Dung Cu Hoc Ve:
1. Vat lieu ve :
a. Giay ve : gom 3 loai :
Giay croky (kroqui) : la loai giay day, dai, khong b nhoe khi gap nc, co 02
mat nhan va nham (thng s dung mat nhan).
Giay can : la loai giay bong m, kho dai (cuon 40 m) dung e o lai cac ban
ve hoac ban in ozlid.
Giay ke o ly : loai nay a co ke san o ly vuong e s dung cho ve phac tay
hoac ve ban o, e de dang chon kch thc va ty le khi ve.
b. But ch : co 3 loai
- Ch cng : ky hieu bang ch H : H, 2H, ..., 6H
- Ch mem : ky hieu bang ch B : B, 2B, ..., 6B
- Ch trung : ky hieu HB
He so cang ln th o cng hoac mem cang tang. Trong ban ve thng ch
cng dung e ve net manh, ch mem e ve net am hoac ke ch.
Ngoai loai ch go con co ch bam dung vi min ch ng knh t 0,5 2 mm.

Pencil

2B

Hnh 1.1
c. Tay gom :
Dung e xoa bo cac net ve s phac, net ve hong, nen dung loai tay mem.
Muon tay xoa net mc dung dao lam hoac but tay phu mc trang.
d. Cac loai vat lieu khac:
inh mu, bang keo, giay mai ch, vai sach lau ban ve, mc ve (mc tau)
hien tai s dung pho bien loai pha san trong lo.

Trang 4

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

2. Dung cu ve va cach s dung
a. Bang ve (van ve) :
Bang ve dung e co nh t giay ve. Mat bang phai phang, bang go mem, van
okal hoac knh, bang ve co the e ri hoac ong thanh ban ve.
b. Thc te :
Dung e ke nhng ng nam ngang, song song nhau hoac ket hp vi eke ke
cac ng thang ng hoac xien theo goc o quy nh.
Thc te thng s dung la loai te day Vat lieu bang go hoac nha trong.
Te day c bat co nh vao bang ve, thc chuyen ong len xuong thong qua
rong roc 2 au.

Rong roc
Thc te

Day

Hnh 1.2

c. Eke :
Eke lam bang nha, cac canh co vach n v dai
moi, bo gom 2 chiec, 1 chiec la tam giac vuong can, 1
chiec tam giac vuong (co goc nhon 300 va 600).
Eke ket hp vi te e ve cac ng thang ng,
ng xuyen hoac cac goc 150, 300, 450, 600, 750.
d. Compa :
Dung e ve ng tron hoac o oan dai.
Compa 1 au kim nhon, 1 au co the la kim nhon, but
ch hoac but mc tuy theo yeu cau s dung (hop compa
thng co cac dung cu: compa au ch, au mc, compa o, compa quay vong tron
nho, can noi cua compa )
e. But ke mc :
Mc dung trong ban ve la loai mc xa (mc tau).
Dung but kim bm mc e ve.
Trang 5

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

But co nhieu loai ng knh t 0,1 en 2,0 mm. Theo cac c so : 0,1 ; 0,2 ; 0,3 ;
0,4 ; 0,5 ; 0,7 ; 1,0 .
Tuy tng yeu cau cua net ma chon so but phu hp.
0.2

Hnh 1.3
thay

Thong thng ngi ta dung but kim so 0,1 0,2 e ve net manh; 0,3 ve net

0,5 1,0 ve net am.

f. Cac loai thc ve :
Thc cong : Lam bang nha trong, dung e ke cac ng cong co ban knh
thay oi khong the s dung compa e dng- thc co 1 bo 12 cai vi cac ng
cong khac nhau.
Thc lo : Lam bang nha trong, co san cac ng tron ban knh cac loai hoac
elip hoac cac dung cu thiet b cua ve sinh ban ghe....
Thc ch_so : Loai thc co san mau ch so theo cac kch c qui nh nh
2.5, 3.0, 5.0, 7, 1.0 _ Chu y khi dung thc mau ch so, phai chon loai but kim phu
hp vi loai mau ch e to theo cac khuon nh san.

Hnh 1.4
Trang 6

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

B. Nhng Tieu Chuan C Ban Trnh Bay Ban Ve Ky Thuat
Ban ve ky thuat phai c lap theo nhng qui tac thong nhat, c quy nh
trong tieu chuan Nha nc, Tieu chuan Viet Nam, hien goi la qui chuan. Di ay
la mot so tieu chuan c ban.
1. Kho giay (TCVN 2-74)
Kho giay la kch thc t giay sau khi a c xen. Kch thc va kho giay
dung trong ve ky thuat ( t A0 la t nguyen kho ban au).
Cach chon kho : Cat oi t giay theo canh dai.

K hieu kho

4.4

2.4

2.2

1.2

1.1

K hieu t giay

A0

A1

A2

A3

A4

1198x841

841x594

594x420

420x297

297x210

KT(mm)

Khung ban ve

Khung ten

Hnh 1.5
Cho phep s dung kho giay phu tao thanh bang cach tang kch thc 1 kho
giay chnh nao o, mot so nguyen lan kch thc cua cac canh kho 1.1 (A4).
V du :
Giay kho 1.2 (A3) la 297x 420 297 x (420 + 210) 297 x 630
hoac kho 2.2 (A2) la 594 x 620 594 x 420 (594 + 297 ) x 420 891 x 420.
2. Khung ban ve, khung ten
ban ve ky thuat xay dng khung ban ve dung net lien am, cach mep t
giay vi kch thc nh hnh ve 1.5
Khung ten : S dung net lien am. V tr khung ten thng at le pha di
ban ve hoac le ben phai ban ve hoac goc phai pha di ban ve tuy thuoc vao tng
c quan qui nh.
Trang 7

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

Bai tap nha trng, sinh vien s dung v tr khung ten goc phai pha di
ban ve (hnh ve 1.5) co kch thc nh sau :
BAI TAP SO
LP
NGAY

Ghi chu :
O so 1: ten trng, ten to mon (h = 57)
O so 2: ten bai tap (h = 57)
O so 3: ghi dong ch: Sinh vien thc hien (h = 2.53)
O so 4: ghi ho va ten sinh vien (h = 2.53)
O so 5: ghi dong ch Giao vien hng dan (h = 2.53)
O so 6: ghi ho va ten giao vien (h = 2.53)
O so 7: ghi so th t cua bai tap (h = 2.53)
3. Ty le hnh ve:
La ty so gia kch thc cua hnh trong ban ve va kch thc that. Tuy theo o
ln va mc o phc tap cua vat the ma ngi ta chon ty le hnh ve phu hp, co 2
loai ty le :
+ Loai thu nho (hnh ve nho hn hnh that) : thng s dung cac loai ty le 1/2,
1/5, 1/10, 1/20, 1/50, 1/100, 1/200, 1/500, 1/1000, 1/4000, 1/25000.
+ Loai phong to (hnh ve ln hn hnh that) : thng s dung cac loai ty le :
2/1, 5/1, 10/1, 20/1, 50/1, 100/1.
Chu y: tr so kch thc ghi tren hnh ve la kch thc that, khong phu thuoc
vao ty le ve.
4. ng net va ch so
a. ng net (TCVN 8-1994)
Trong ban ve cac hnh bieu dien c ve bang nhieu loai net vi hnh dang va
y ngha khac nhau (quy nh theo bang sau) nham tao cho ngi CBKT the hien va
oc c ban ve ung.

Trang 8

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

STT

Ten goi

Hnh dang

Be rong

ng dung
-ng bao thay

Net c ban

Net manh

b/2-b/3

-Khung ten, khung ban ve (

ban ve ky thuat c kh)
-ng dong, ng ghi kch
thc, ng ghi chu, ng
gach gach tren mat cat, ng
bao mat cat chap, ng chan
ren thay.
-Bao giao tuyen phan cat (
ban ve ky thuat xay dng)

Net cat

(1,5-2)b

(net lien am)

-ng tron truc so

-V tr mp cat (vet cat)
-Khung ban ve, khung ten
(ban ve KT xay dng)

Net t

b/2-b/3

Net cham gach

manh

b/2-b/3

-Bao phan vat the khuat

-ng khuat, canh khuat
-Truc oi xng, ng tam
cua vong tron
-ng cat la hnh bieu dien

Net ln song

b/3

Net ngat

b/3

-ng phan cach gia hnh

cat va hnh chieu khi khong
dung truc oi xng lam ng
phan cach.
-ng cat ba cua vat the
con tiep dien
-ng bao cua bo phan nam
pha trc mat phang cat.

Net gach hai

cham manh

b/3

-ng trong tam

-ng bao cua chi tiet trc
khi hnh thanh.

Chieu day b cua net ve lay t 0.3 1.5 mm (tuy thuoc vao kho ban ve va ty le
hnh bieu dien). Chieu rong cua cung mot loai net ve phai khong thay oi tren cung
mot ban ve
Trang 9

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

Mot so quy c chu y cua net ve:
- Khoang cach gia hai ng thang song song 2b cua net va khong nho
hn 0,7
- Khi 2 hay nhieu loai net khac nhau trung nhau th ve theo th t u tien nh
sau:
+ Net c ban: ng bao thay, canh thay (1)
+ Net t: ng bao khuat canh khuat (4)
+ V tr mat phang cat: Vet cat (3)
+ Net cham gach manh: Truc oi xng, ng tam (5)
+ Net hai cham gach manh: ng trong tam (8)
+ Net lien manh: ng dong, ng kch thc (2).
- Tam cua cac cung tron, ng tron la giao cua hai gach trong net cham gach
manh (nhng ng tron nho cho phep ve ng tam bang net lien manh) va
vt khoi ng bao mot oan t 3-5.
- Cac net t khi bat au va ket thuc phai cham vao ng bao cua hnh bieu
dien. Cho gap nhau cua hai net t phai ve cac net gach cat nhau. Neu net t
la phan keo dai cua net lien am th tai cho tiep giap cua hai loai net nay phai
e h.
- ng dan lien quan en mot phan t nao o c ve bang net lien manh va
tan cung bang dau cham, neu no ket thuc trong ng bao cua vat the. Bang mui
ten neu no ket thuc ng bao cua vat the va khong co dau hieu neu ket thuc
ng kch thc (Hnh 1.6)

Hnh 1.6
Ten cac ban ve cong trnh, cac ng bao thay nam pha sau mat phang cat
c ve bang net lien manh.
Trang 10

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

b. Ch so: Trong ban ve ky thuat ch va so c viet theo qui nh.
Tuy theo kho ban ve va hnh bieu dien ln hay nho e chon kch thc cao ch
phu hp nhng khong c lay nho hn 2,5mm.
Co 2 kieu ch chnh :
Ch ky thuat: (TCVN 6-85) Loai tron map
+ Viet eu net, ch ng hoac nghieng 750 (sang phai)
+ Kho ch hoa :
Cao

h = 2.5, 3.0, 5, 7, 10, 14

Rong

b = 6/10h hoac 8/10h.

Cu the theo bang sau: Ve qui nh ty le gia o cao h va o rong b cua ch, so :

Chieu Cao Ch Va So
Rong ch I va so 1

h
1/10h

Chieu rong cac ch

B, E, L, P, R, S va cac so 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
Rong cac ch A, H, K, N, T, U, V, X, Y
Rong cac ch M, O, Q va so O

6/10h
8/10h
h

Khoang cach gia 2 ch hoac 2 con so ke nhau

(1/103/10)h

Khoang cach gia 2 tieng hoac 2 con so ke nhau

Khong nho hn 1/2h

Khoang cach gia cac dong

Khong nho hn 1/5h

+ nh va chan ch co the ln tron, hoac khong.

+ Can thu hep khoang cach gia 1 so ch ke nhau nh TA, YA, LY... e cho
ch c can oi.
+ Mau so va ch c minh hoa nh trong hnh ve.

Trang 11

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

Hnh 1.7

Trang 12

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

Ch kieu ng : (TCVN 2233-77) con goi la ch kien truc
+ Viet eu net.
+ Rong ch va so, rong net ch so va khoang cach gia hai ch, gia hai
tieng... c qui nh nh bang :

Ty Le Gia Kch Thc So Vi

Chieu Cao

Cac Kch Thc Qui nh

Chieu cao ch va so

Chieu rong ch va so (Tr ch I, M va so 1)

3/10h

Chieu rong ch I va so 1

1/10h

Chieu rong ch M

4/10h

Chieu rong net ch va ch so

1/10h

Khoang cach gia 2 ch va hai so ke nhau

Khoang cach gia 2 tieng hoac hai con so ke nhau
Khoang cach gia cac dong

3/10hh
Khong nho hn h
Khong nho hn 1.5h

Hnh dang ch va so c trnh bay tren hnh ve

Hnh 1.8
Chu y: Neu ve tren may vi tnh (chng trnh Autocad) ta nen chon phong ch
ky thuat c cai at san trong may.
Trang 13

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

5. Cach ghi kch thc (TCVN 5705-1993)
Tren ban ve cac kch thc the hien o ln cua vat the. Ghi kch thc phai
tuan theo cac quy nh neu trong TCVN 5705-1993
Quy nh chung :
- Khi ghi kch thc phai tien hanh nh sau:
+ Ve ng dong kch thc
+ Ve ng kch thc
+ Ghi con so kch thc
- Con so ghi kch thc la con so ch o ln that cua moi yeu to, khong phu
thuoc vao ty le hnh ve.
- Moi kch thc ch nen ghi mot lan tren ban ve, ch khi can thiet mi ghi lap
lai. Khong ghi kch thc cho chi tiet khuat.
- Cac kch thc nen ghi ngoai hnh bieu dien.
- n v kch thc ch o dai la mm, tren ban ve khong can ghi n v. Kch
thc ch goc la o, phut, giay. Neu s dung n v khac phai ghi chu.
- n v ch o cao lay la
met vi 3 con so khong pha
sau. S dung mat phang chuan
la cao o 0.000 neu v tr cao
hn at dau (+) ; neu v tr thap
hn at dau (-) trc con so kch
thc (thong thng s dung
nen phong chnh tang tret hoac
mat nc bien trung bnh lam
mat phang chuan).
- ng dong kch thc
va ng kch thc c ve
bang net manh. ng dong ke
vuong goc vi oan c ghi
kch thc va vt qua ng
kch thc oan t 35 mm.
- ng kch thc ke
song song vi oan c ghi
kch thc cach ng bao va
cach nhau khoang t 710 va
cung vt khoi ng dong t
35 mm.

8.600
8.000

6.400
5.800
5.200
4.800

3.200
3.000

1.600

1.400

0.000

-1.200

Hnh 1.9
Trang 14

-1.400

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

Gii han kch thc co 3 cach ghi :
+ ng ngat am nghieng 450 dai 2-3 mm. (Nghieng t phai sang trai, t
tren xuong di theo hng ngi oc)
+ Dau cham tron (chu y khong s dung loai nay cho ban ve ket cau)
+ ng mui ten.

Hnh 1.10
Con so ghi kch thc nam pha tren ng kch
thc cach t 1-2 mm, song song vi ng kch
thc. Hng ghi con so kch thc c bieu th
nh sau:
- Cac ng dong khong cat qua ng kch
thc nen ng kch thc ngan at gan hnh ve,
ng dai at xa hnh ve.
- Khi khoang cach qua nho khong u cho
ghi con so th co the ghi con so ra pha ngoai.
- Ghi kch thc theo phng ng va
nguyen tac xoay mat ve ben trai.
- Trng hp hnh ve co ngat oan nhng
kch thc van lien net va kch thc ghi la so o
tren toan bo chieu dai.
Trang 15

Hnh 1.11

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

- Khong cho phep dung bat ky ng
hnh chieu nao cua hnh ve e thay ng
kch thc.
- Cho phep dung ng truc, ng
tam lam ng dong.
- Ghi o doc theo ty so, %... va co
kem mui ten ch hng doc. Hoac ghi kch
thc hai canh cua tam giac vuong hoac ghi
ch so tang cua goc nghieng tren mai doc.
Hnh 1.12

i = 1%

1:

0.030

3.600

4.80

50

< 1: 5

125
> 0.225

Hnh 1.13
- ng knh thc con so ghi
v du: 500
- Ban knh trc con so ghi R
v du: R25
- Hnh vuong trc con so ghi
v du: 100
- Mep vat ghi mot kch thc x o ln goc.
- Khong cho phep bat ky ng net nao cua
hnh ve i qua con so ghi kch thc.
Hnh 1.14

Trang 16

1.30

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

Hnh oi xng ve khong ay u, hoac
hnh cat ket hp vi hnh chieu th ng
kch thc ke qua truc mot oan nho va ch
gii han mot au.
Khi phan ghi chu nam trong vung co hnh
chieu pha sau mat cat th net hnh chieu
c ve ngat oan khong ve qua phan ch
ghi chu.

Hnh 1.15

Tren mat cat ngoai viec ve ky hieu vat lieu

theo qui nh, con s dung ghi chu cac lp vi
ay u qui cach, yeu cau ky thuat. Cac lp ghi
chu co the a len tren hoac xuong di ghi ve
ben trai hoac ben phai ng dong.

- Lot gach Ceramic 300x300

- Va ximang #50 day 20
- Betong a 4x6 mac 100 day 100
- at ap am ky tng lp day 200
- at thien nhien don sach

Hnh 1.16

Hnh 1.17
Vi cac kch thc goc, hng ghi
con so kch thc chnh la hng ghi
cua con so kch thc dai co ng
kch thc vuong goc vi phan giac
cua goc can ghi kch thc.

Trang 17

Vi cac kch thc ch o dai,

hng ghi con so phu thuoc vao o
nghien cua ng kch thc so vi
hng nam ngang cua ban ve. Cac
ng kch thc co o nghieng nam
trong phan gach gach th con so kch
thc c viet ngang nh mot
ng dong gay khuc.

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

Ky hieu vat lieu (TCVN 7-1993)
e bieu th loai vat lieu can s dung cho cau tao cong trnh, tren mat cat ta s
dung ky hieu theo bang sau :
K Hieu

Ten Vat Lieu

K Hieu

Ten Vat Lieu

Kim Loai

Betong cot thep

at thien nhien

Go

Knh, vat lieu trong

suot

Gach cac loai

Chat long

Betong

Chat deo, vat lieu cach

ien, cach nhiet, cach
am, vat lieu bt kn.

Chu y :
- Tren mat cat vat the neu khong can ch ro loai vat lieu s dung th ky hieu :
(net gach nghieng 450 day net b/3).
- Cac mat cat co chieu day (hnh ve)<2 cho phep c to en. Neu cac mat
cat hep ke nhau th phai e mot khe h khong nho hn 0.7mm gia cac mat cat o.
- Net gach gach nghieng 450 vi ng bao quanh chnh hoac vi truc oi
xng cua mat cat.

Hnh 1.18
Neu tren ban ve can the hien nhng vat lieu cha c quy nh trong TCVN7-1993
th cho phep dung cac k hieu phu va phai ghi chu bang ch.

at set

at ap
Trang 18

Betong gach v

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

6. Trnh t hoan thanh mot ban ve
(Cac ieu kien can chuan b va thc hien ke ca ve tay hoac ve may)
- Chuan b ay u ve noi dung ban ve, cac so lieu phng tien.
- Chon kho giay: Tren c s theo yeu cau hoac noi dung ty le cua cac hnh ve
can the hien.
- Ke khung ban ve at v tr khung ten theo qui nh
- Thong nhat tren ca ban ve ve o day tng loai net.
- Bo tr cac hnh ve sao cho quan he chieu c ro rang, chnh xac. Tranh at
qua xa hoac xen vao gia chung mot hnh bieu dien khac neu khong can thiet bo
cuc ban ve phai can oi ve o am, o day ac net ve sao cho ban ve khong b lech
cho qua day (nang) cho qua tha (nhe).
- Neu ve tay can chu y ve nhap trc, kiem tra va sau o to am ban ve. Khi
to am phai tuan thu theo th t tren xuong di trai sang phai (co giay nhap che
phu cac phan cha ve ti e bao ve ban ve). To am net ve theo th t:
+ Cac ng truc, ng tam.
+ Cac ng bao quanh thay, ng tron cung tron, cung ln.
+ Cac ng bang.
+ Cac ng thang ng.
+ Cac ng xien.
+ Cac ng bao quanh khat.
+ Cac ng dong, ng ghi kch thc, cac ng gach gach tren mat cat.
+ Cac con so kch thc.
+ Khung ban ve, khung ten.
- Neu ve bang ch th mot so net nh ng truc, ng dong, ng kch
thc co the ve am ngang giai oan ve m, khong phai to lai.
- Neu ban ve the hien mau ma bao quanh bang mc, th phai to mau trc
sau o mi to net ve.
- Net ch to am la 2B hoac B (net lien manh hoac net cham gach manh ve
mot lan bang but HB vot nhon). Neu to am bang mc th chu y khong keo thc
qua khu vc va ve, khi ve tiep phai ch net va ve kho mc.
- Ghi kch thc cho ban ve ung qui nh, viec phan bo cac cac ng kch
thc tren cac hnh bieu dien can can nhac, ieu hoa sao cho ro rang, de oc, hp ly
va ep mat. Tranh qua tap trung kch thc ve 1 pha mot hnh bieu dien.

Trang 19

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

- Viet ch va so: phai theo quy nh ch ve ky thuat va ung o cao h tng
loai ch, so.
tha.

- Ket thuc ban ve: Kiem tra lai toan bo ban ve lan chot va xoa bo cac net d

Ket kuan:
Qua moi ban ve, ngi ve phai tao c thoi quen tot, ngi ve phai t
nghiem khac trong viec trnh bay ban ve : ve ung, chnh xac, can than, bo cac thoi
quen ve au co the dan en nhng sai lam trong san xuat ve sau nay. Ch co qua kho
luyen ngi ve mi at c ky nang ve can thiet.
7. S dung thc, compa, eke, thc cong e ve mot so ng cong
hnh hoc:
a. Chia oan thang
Chia oan thang thanh nhng phan theo
mot ty le nhat nh nao o hoac nhieu phan
bang nhau.
Chia AB thanh 5 phan bang nhau:
- T A ve An bat ky, tren o at nam
oan thang bang nhau lien tiep.

Hnh 1.19

- Noi 5 va B. T cac iem 4, 3, 2, 1 ke cac oan song song vi 5B ta a chia

AB thanh 5 oan bang nhau.
b. Chia ng tron lam 3 phan bang nhau
Lay 1 nut ng knh ng tron lam chuan,
V du : iem A, lay tam A quay cung ban knh
o = 23
o = 31
o
R co iem 2 va 3 ta co: 12
c. Chia ng tron thanh n phan bang nhau
(n: so le, n 5)

Hnh 1.20

Hnh 1.21
Trang 20

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

- Ke 2 ng knh AB va CD vuong goc nhau keo dai A;B ve 2 pha.
- Chia ng knh CD lam 5 phan bang nhau (cach chia a) co 1, 2, 3, 4.
- Lay D lam tam dng cung tron co ban knh bang DC ta co E, F thuoc AB.
- T E va F ke qua 2, 4 cat ng tron ve pha oi dien tai G, H va I, K.
- Cac iem C, G, H, I, K a chia ng tron lam 5 phan bang nhau.
d. Noi tiep hai ng thang bang mot cung tron
- Ve hai ng thang song song va cach eu hai ng a cho mot khoang
bang ban knh R cua cung tron noi tiep, hai ng cat nhau tai O.
va 2.

- T O lan lt ha vuong goc xuong hai ng a cho, ta co hai tiep iem 1

- Lay O lam tam dng cung tron ban knh R.

Hnh 1.21
e. Dng tiep tuyen cua ng tron o t iem A
- Noi AO
- Chia oi AO ta co O
- Dng vong tron tam O ban knh OO
cat ng tron tam O tai T.
- Noi TA ta co tiep tuyen.
f. Dng tiep tuyen chung cua 2 vong tron
Tiep tuyen ngoai

Hnh 1.22

- Noi O1 va O2
- Chia oi O1O2 ta co M
- Dng vong tron tam O2 ban knh R2-R1

- Dng vong tron tam M ban knh MO2 cat vong tron phu va ve tai A va B
- Noi O1A va O1B
Trang 21

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

- Noi O2A co E, O2B co F (E, F thuoc ng tron O2 ban knh R2
- Qua O1 ke O1C // O2E va O1D // O2F)
- Noi EC va FD co tiep tuyen ngoai cua 2 ng tron tam O1 va O2

Hnh 1.23
Tiep tuyen trong
-

Noi O1 va O2 va chia oi O1O2 co M

Ve vong tron phu tam O2 ban knh R1+R2

Ve vong tron phu tam M ban knh MO2 co T2

Noi O2T2 cat co T2

Noi T2 va O1

T T2 ke T2T1 // T2 O1

Hnh 1.24

Trang 22

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

g. Noi tiep ng thang va ng tron (R) bang cung tron (R1)
- Dng ng tron phu tam O ban knh R+R1 (neu tiep xuc ngoai) va ban knh
R1-R (neu tiep xuc trong).
Dng ng m cach ng m a cho 1 khoang bang R1, cat ng cung
tron tai O1
-

- Lay O1 lam tam quay cung noi tiep ban knh R1

Hnh 1.25

h. Noi hai cung tron ban knh R1, R2 bang mot cung tron ban knh R
- Lay O1, O2 lam tam ve cung tron ban knh R1+R va R2+R.
- 2 cung tren cat nhau tai O .
- Noi O1 va O co T1 .
- Noi O2 va O co T2.
- Lay O lam tam quay cung
tron ban knh R.

Hnh 1.26

Trang 23

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

m. Ve hnh elp theo 2 truc vuong goc (AB CD)
- Ve hai ng tron ong tam co
ng knh AB va CD .
- Chia 2 ng tron va ve ra 1 so
phan bang nhau.
- T cac iem chia vong tron nho ke
// truc dai AB va t cac iem chia tng ng
tren vong tron ln ke // truc ngan CD.
- Giao cua chung cho ta cac iem
thuoc elip.
- Noi cac iem bang thc cong.
Hnh 1.27
n. Ve elp theo hai ng knh lien hp (phng phap hnh bnh hanh)
(Hai ng knh lien hp cua mot elp la hnh chieu song song cua hai ng knh
vuong goc nhau cua ng tron co hnh chieu song song la elp o)
- ve hnh bnh hanh EFGH co
cac canh tng oi mot song song vi
AB va CD.
- Dng tam giac vuong can
EIC nhan EC la canh huyen.
- Ve cung tron tam C, ban knh
CI. Cung tron nay cat canh EF tai K
va L.
- Qua K va L ke cac ng
thang song song vi CD. Cac ng
nay cat hai ng cheo EG va FH
cua hnh bnh hanh tai M, N, P va Q.

Hnh 1.28

- Elp can dng i qua tam iem A,B,C,D va M,N,P,Q tiep xuc vi bon canh
cua hnh bnh hanh.
tron.

- Cach ve elp nay thng c dung e ve hnh chieu truc o cua cac ng
p. Ve hnh trai xoan theo truc dai AB cho trc (hnh 1.29)
- Dng ng vuong goc vi AB tai iem gia O.
- Chia AB lam bon phan eu nhau.
Trang 24

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

- Dng cung tron tam O ban knh OA co O1 va O2 ( thuoc ng vuong goc
va dng).
- Noi O1 vi cac iem chia keo dai, noi O2 vi cac iem chia keo dai.
- Ve hai cung tron tam O3 ban knh O3A; tam O4 ban knh O4B
- Ve hai cung tron tam O1 ban knh O1Q; tam O2 ban knh O2M
- Tap hp A, M, C, N, B, P, D, Q la hnh trai xoan can dng.

Hnh 1.29
Hnh 1.30
q. Ve hnh trng theo theo truc chieu rong AB cho trc (hnh 1.30)
- Chia oi AB ta co O.
- Dng vong tron tam O ban knh OA co iem C va D (nam tren ng trung
trc cua AB)
- Noi AB va BD keo dai.
- Ve hai cung tron tam la A va B ban knh AB ta co FE (F AD; E BD)
- Ve cung tron tam D ban knh DE
- ng cung ACBFEA la ng can dng.
ng xoan oc la nhng ng cong phang c tao nen bi mot iem chuyen
ong tren mot na ng thang khi na ng thang quay quanh au nut cua no.
r. Dng ng xoan oc hai tam (hnh 1.31)
- Ve ng thang m.
- Tren m lay O1 lam tam dng cung tron ban knh R1 co iem 1 va O2
(thuoc m)
Trang 25

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

- Lay O2 lam tam dng cung tron ban knh R2=1O2 co iem 2 (thuoc m)
- Lay O1 lam tam dng cung tron ban knh R3=2O1 co iem 3 (thuoc m)
- Tiep tuc ve tng t vi cac tam lan lt O1, O2 ta co ng xoan oc

Hnh 1.32

Hnh 1.31
s. ng xoan oc ba tam (hnh 1.32)

- Xac nh ba tam O1, O2 , O3 la 3 nh cua tam giac eu.

- Lay O1 lam tam ve cung tron R1= O1O3 co 1 thuoc O1O2
- Lay O2 lam tam ve cung tron R2=O21 co iem 2 thuoc O3O2 keo dai.
- Lay O3 lam tam ve cung tron R3=O32 thuoc O1O3 keo dai .
- Tiep tuc ve cac bc tng t nh tren lan lt s dung cac tam O1, O2, O3
ta co ng xoan oc.
t. ng xoan oc Acsimet
- La ng cong phang c tao
thanh bi mot iem chuyen ong ieu
tren mot na ng thang khi na
ng thang nay quay ieu trong mot
mat phang quay au mut cua no. o
di cua iem tren na ng thang khi
na ng thang quay mot goc 3600 goi
la bc cua ng xoan oc. Ve ng
xan oc khi biet bc a cua no:
- Ve ng tron tam O ban knh
OA = a
- Chia ieu ng tron va ban
knh OA ra cung mot so phan bang
nhau: 1,2,3,4 va 1,2,3,4
Trang 26

Hnh 1.33

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

- Ve cac cung tron tam O, ban knh lan lt bang cac oan: O1, O2,O3 giao
iem cua cac cung tron nay vi ban knh tng ng O1,O2, O3 la cac iem
thuoc ng xoan oc. Noi cac iem bang ng cong trn eu.
u. Dng vom thap biet rong vom AB = l
- Chia AB lam bon phan bang nhau AO1=O1O2 = O2O3 = O3B = l/4
- Dng ba vong tron tam O1, O2, O3 va ban knh l/4 chung cat nhau tai MN
(na vong tron di).
- Noi O1M va O3N keo dai chung cat nhau tai O4 va cat vong tron tam O1 tai
p va EB
p thuoc vom)
C, vong tron tam O3 tai E (ta co cung AC

- Lay O4 lam tam ve cung tron ban knh O4C=O4E cung tron cat ng
trung trc cua AB tai iem D (nh cuon)
p , CDE
q , EB
p tao thanh cuon vom can dng.
- Cac ng cong AC

Hnh 1.34
v. Dng vom cao cho biet kch thc vom rong l va cao vom h
- Dng hnh ch nhat ABED vi canh dai AB = l va AD = h .
- Dng truc oi xng cua cuon (dng trung trccua canh AB). Ta co iem O
va C vi O AB va C DE (nh cuon).
- Noi AC dng phan giac hai goc DAC va DCA, hai phan giac nay cat
nhau tai K.
Trang 27

GIAO TRNH VE KY THUAT- HNH HOC HOA HNH

- T K dng ng vuong goc vi AC cat OC (ng truc cuon) tai 1 va AB
tai 2 .
OC.

- Lay iem Q oi xng vi K qua truc OC, iem 3 oi xng vi 2 qua truc
p va BQ
p.
- Lan lt lay 2 va 3 lam tam ban knh 2A=3B ta co cung AK
q.
- Lay 1 lam tam, ban knh 1K dng cung tron KCQ

- Vom cuon co o rong AB = l va cao AD = h c xac nh qua cac cung

AKCQB.
- Ngoai ra ta co the d dung phng phap hnh trng e ve vom hnh trng.

l
Hnh 1.35

Trang 28