UNIVERZITET PIM

BANJA LUKA
EKONOMSKI FAKULTET

SEMINARSKI RAD
Tema: Nivoi benmarkinga

Predmet: Upravljanje projektima

Student: Dijana Josipovi

SADRAJ:

1.Uvod...................................................................................................4
2.Benchmarking....................................................................................
5
2.1.Tipovi benchmarkinga....................................................................6
2.2.Procesi i procedure.........................................................................8
2.3.Faze banchmarkinga......................................................................9
2.4.Cjena (posljedice) benchmarkinga ..............................................12
3.Zakljuak................................................................................................13
4.Literatura................................................................................................14

UVOD

U trinoj privredi, porast konkurentnosti predstavlja neminovnost. Za korisnike

nisu vie presudni samo kvalitet i cijena proizvoda ve i parametri usluge
(pravovremenost, pouzdanost, efikasnost realizacije njihovih zahtjeva i dr.). Sa druge
strane, kompanije sa kvalitetnom uslugom mogu zahtjevati vee cijene za svoje
proizvode, to je na neki nain i opravdano, jer usluga je onoliko kvalitetna, koliko je
korisnik spreman da plati. Kljuna injenica u zadovoljenju zahteva korisnika lei u
shvatanju i razumjevanju dve stvari: ta korisnik eli i kada to eli. Iz tih razloga,
kompanija mora svoje ciljeve da definie u skladu sa zahtjevima korisnika i zbog toga
mora da prati svoje performanse, da ih uporeuje sa drugim kompanijama, kako bi
sagledala svoj poloaj i prednosti i nedostatke u odnosu na konkurenciju.
Kompanije, u cilju sagledavanja svoje trine pozicije, uvijek imaju potrebu za
poreenjem sa drugim kompanijama. Uobiajeni postupci za poreenje se zasnivaju
na poreenju skupa pokazatelja, poreenju konkurentskih proizvoda sa svojim i
identifikovanju slabih mjesta u kompaniji. Jedan od savremenih postupaka
poreenja pokazatelja i unapreenja poslovanja kompanije je benmarking.
To je proces i metodologija novog vijeka koja je tek otkrivena poetkom 80-tih
godina prolog vijeka,tehnika ili tehnologija pomou koje pokuavamo da
sustignemo svoga konkurenta i prestignemo ga.
U ovom radu govoriu o samom procesu benchmarkinga i njegovim fazama. Takoe,
u radu emo vidjeti i tabelu u kojoj je predstavljen proces jedne od pionira i zaetnika
benchmarkiga, Xerox !U toj tabeli emo vidjeti sve aspekte benchmarkiga.

2.BENMARKING

Nastanak i razvoj tehnike benchmarking najee se vezuje za napore Japanaca u

drugoj polovini 20. vijeka da posjete najefikasnija preduzea u SAD i Zapadnoj
Evropi, kako bi prikupili znanje, tehnologije i ideje te ih mogli transferirati u svoje
vlastite poslovne potrebe.
Benchmarking nastaje krajem 20. vijeka i poetkom 21. vijeka kada sve vei broj
preduzea poinje da u stilu na Japance posmatra svoje konkurente i uporeuje ih sa
svojim preduzeem.
Benchmarking postaje nezaobilazna tehnika komparativne analize gdje se efikasnost
vlastitog preduzea i njegovog poslovanja uporeuje sa poslovnom efikasnosti
najboljeg ili konkurentskog preduzea.
Pod pojmom benchmarkinga podrazumijevamo proces koji uporeuje trokove,
vrijeme i kvalitet jedne organizacije u odnosu na drugu organizaciju.
Rezultati su esto poslovni poduhvati pomou kojih pokuavamo da poboljamo
trenutno stanje u preduzeu. Takoe ovaj proces se najvie koristi u menadmentu a
posebno u stratekom menadmentu u kojem organizacije pokuavaju da sagledaju
najbolje aspekte njihovih procesa poredei ih sa najboljom praksom u njihovom
sektoru.
To dozvoljava organizacijama da smisle i naprave planove pomou kojih bi poboljali
i primjenili najbolje prakse esto uz konstataciju da je poboljanje neophodno.
Benchmarking moemo sagledati kao jednostran proces iako se u mnogo sluajeva
on podrazumijeva kao kontinuiran proces u kojem organizacije trae uvijek to bolja
rjeenja.
Naveemo jednu definiciju od poznatih autora koja glasi: ''Bechmarking predstavlja
kontinuirani proces mjerenja i uporeivanja sopstvenih proizvoda i usluga kao i
cjelokupnog poslovnog procesa ili nekog od njegovih dijelova u odnosu na
najznaajnije konkurentne ili one kompanije koje su priznate kao industrijski lideri.'' 1
Primjena Benchmarkinga ima posebno veliki znaaj u oblasti poslovnog planiranja,
satisfakcije kupaca, kontinuiranog poboljanja poslovne efikasnosti, reininjeringa
poslovnog procesa, trajnog uenja itd.

1 Prof.dr . Miki, Teorija i strategija odluivanja, Apeiron 2006.god.Banja

luka,str.251.
4

Vanija podruja primjene se mogu prikazati na sljedeoj slici:

Utvrivanje
kratkoronih i
dugoronih ciljeva
kompanije

STRATEGIJSKO
PLANIRANJE

Predvianje
dolazeih trendova
relativnim
poslovnim
PREDVIANJE
NOVE IDEJE Funkcionalno

Funkcionalno
uenje, razmiljanje
iz ''kutije''

uenje,
razmiljanje iz

KOMPARACIJA PROIZVODA I
PROIZVODNIH PROCESA

Kompariranje sa
konkurentima ili
kompanijama

Utvrivanje ciljeva
poslovanja u odnosu
na nivo dostignua
izvrnih kompanija

UTVRIVANJE
CILJEVA

Kao pionir u ovoj brani navodi se korporacija Xerox koja je prva upotrijebila
benchmarking jo u 80-tim godinama prolog vijeka.
Poetkom 80-tih godina 20. vijeka uvidjeli su da im slabi trina konkurencija zbog
japanske kompanije koja plasira na trite istu vrstu fotokopir aparata.
Xerox je upotrijebio benchmarking te je uporedio kvalitet, funkcionalnost i cijenu
svoje opreme sa konkurentskom to mu je omoguilo da racionalie trokove
proizvodnje, zalihe rezervnih dijelova, povea produktivnost itd.

2.1.Tipovi benchmarkinga

U zavisnosti od cilja i prirode stvari koje preduzee uporeuje, kao i naina

uporeivanja razlikujemo sljedee tipove (vrste) benchmarkinga:

interni benchmarking;
eksterni benchmarking;
kombinovani benchmarking;
strategijski benchmarking.
Interni benchmarking podrazumijeva kompariranje dijelova u okviru preduzea
sa ciljem da se utvrdi najbolje poslovanje i prenese na ostale poslovne pozicije.
Eksterni benchmarking podrazumijeva kompariranje vlastite poslovne
efikasnosti sa drugim slinim ili identinim preduzeima iz okruenja, odnosno
uporeivanje sa najboljim konkurentom! U konkretnoj primjeni eksternog
benchmarkinga najbolji se rezultati postiu kupovinom konkurentskih proizvoda i
usluga i analizom njihove trine vrijednosti i prednosti.
Kompetetivni (eksterni) benchmarking se koristi za poreenje slinih,
identinih ili ekvivalentnih preduzea koja opsluuju razna trita a poentu stavljaju
na visok stepen uporedivosti kroz uspostavljanje benchmarking partnerstva.
Funkcionalni benchmarking koristi kompariranje proizvoda, usluga
distribucije, logistike itd. najboljih preduzea, imajui u fokusu njihove poslovne
funkcije. Ideja je da se identifikuje idealno ponaanje, odnosno ve priznato
savrenstvo sa respektivnim referencama.
Eksterni industrijski (funkcionalni) benchmarking se zasniva na
kompiranju pojedinih funkcija preduzea sa istim ili slinim funkcijama u drugom
preduzeu, a primjer ove vrste benchmarkinga je Xerox iji je cilj bio da proui
sistem skladitenja i proces naruivanja koji je u L.L. Beanu bio trostruko efikasniji.

Eksterni generiki benchmarking je fokusiran na fudamentalne, generike

poslovne procese koji su isti u svim privrednim preduzeima, a mogu da postanu i
marketing prednost. Generiki benchmarking je slian funkcionalnom, osim sto se
koncentrie na multifunkcionalne poslovne procese koji su kljuni
Interni benchmarking se koristi u sluaju niza dislociranih servisnih grupa
(filijala, detaman) gdje se poslovanje sastoji od slinih operacija koje se meusobno
porede u cilju iznalaenja najbolje prakse koja donosi prepoznatljiv kvalitet za kupce
kao i potencijalne utede kroz smanjivanje razlike na svim nivoima u odnosu na
interni standard.
Kombinovani (interni i eksterni) benchmarking je najee koriten pristup
i obino daje najbolje rezultate.
Strategijski benchmarking predstavlja tehniku komparativne analize za
istraivanje i usvajanje uspjene strategije najboljeg preduzea.
Benchmarking je takoe sastavni element filozofije upravljanja ukupnim kvalitetom
(TQM) odnosno kulture trajnog unapreenja efektivnosti i efikasnosti ka najboljoj.
Benchmarking proces, praksa, strategijski benchmarking variraju u zavisnosti od
prirode i cilja koji se eli ostvariti, tako da je mogue korisiti kompetetivni;
funkcionalni; interni i generiki tip benchmarkinga.

2.2.Procesi i procedure

Ne postoji niti jedan proces benchmarkinga koji je univezalno priznat ili usvojen.
irok spektar i iroka upotreba benchmarkinga dovela je razliitih tipova i
metodologija benchmarkinga. Jedna od najpoznatiji je metodologija Roberta Campa
(koji je napisao prvi knjigu o benchmarkingu u 1989. godini) u 12 faza:

1. Izabrati temu unaprijed;

2. Definisati proces;
3. Primjetiti ili spoznati potencijalne partnere;
4. Identifikovati resurse;
5. Skupiti resurse i izabrati partnere;
6. Uoiti gepove;
7. Utvrditi razlike u procesima;
8. Primjetiti budue procese;
9. Komunicirati;
10. Konano srediti ciljeve;
11. Implementacija;
7

12. Osvrt ili uviaj napravljenog.

Takoe procedure ili procese moemo prikazati na slijedeoj slici : 2

2.3.Faze banchmarkinga
Proces benmarkinga je razvijen kroz razliit broj faza i aktivnosti pa tako npr.
Tomilson benmarking posmatra na sledei nain:

PLANIRANJE
PLANIRAANAANA

ta?

ANALIZA

INETGRACIJ
A

Mjere

Komunicirati

AKCIJA

Plan

2 Camp R., Benchmarking: The search for industy best practices that lead to superior
performance, ASQC Quality Press, Milwaukee, 1999.

Podaci?

Trendovi

Ciljevi

Implement

Ko?
1)Planiranje
Na poetku istraivanja potrebno je uraditi analizu rada cijele kompanije, kako bi se
odredile cjeline gde e se primjeniti benmark. Preliminarna ocjena konkurentnosti
obuhvata interne i eksterne analize, koje e ukazati na sopstvene prednosti i
nedostatke i u zavisnosti od toga na obuhvatnost benmarking istraivanja.
Za dugorono benmarking istraivanje neophodno je definisati plan realizacije
pojedinanih aktivnosti, koje se mogu predvidjeti u ovoj fazi. Plan realizacije treba da
sadri vremenske rokove za svaku od aktivnosti. Benmarking tim obuhvata
strunjake iz kompanije, koji dobro poznaju rad kompanije, i po potrebi strunjake iz
drugih institucija, koji bi uz podrku viih nivoa menadmenta obezbedjili realizaciju
definisanog plana.
U ovoj fazi se radi izbor najboljih kompanija, koje mogu biti benmark. Izbor zavisi
od karakteristika sopstvene kompanije, okruenja i ciljeva koji se ele postii. Neki od
kriterijuma za izbor benmark kompanije mogu biti: veliina kompanije, relativna
pozicija na tritu, stepen poverenja prema kompaniji, i dr.

2)Prikupljanje informacija I analiza

U ovoj fazi se radi prikupljanje podataka o svim kompanijama izabranim u
prethodnoj fazi. Prikupljanje podataka se moe obaviti anketiranjem, direktnom
razmenom sa kompanijom ili angaovanjem treih lica. Vrsta informacija, koje se
prikupljaju u najveoj meri zavise od tipa benmarkinga, koji se istrauje
(benmarking proizvoda, funkcionalni benmarking, strateki benmarking).

3)Integracija
Benmarking tim u kompaniji obrauje sve prikupljene podatke i na osnovu njih
formira finalni izvetaj. Izvetaj sadri pokazatelje rada svih obraenih kompanija.
Ovaj izvetaj predstavlja osnovu za konaan izbor benmarka, odnosno, benmark
partnera. Sa druge strane, podaci iz izvetaja omoguavaju kvantitativno poreenje
sopstvenog poslovanja sa drugim kompanijama, i definisanje konanih ciljeva
benmarking istraivanja, odnosno, nivoa performansi koje se ele dostii.

4)Akcija(primjena)
U ovoj fazi kompanija poinje sa realizacijom promena, koje su rezultat benmarking
istraivanja. Prikupljene informacije i saznanja se primenjuju u poslovanju i poinje
da se prati ostvarivanje postavljenih ciljeva.
Opisane faze su prisutne u svakom benmarking istraivanju. APQC ukazuje na
znaaj ovih faza i navodi amerika iskustva u pogledu vremena potrebnog za njihovu
realizaciju. Ako se posmatraju prve tri faze njihovo uee u vremenu je: planiranje
30%, prikupljanje informacija 50% i analiza podataka 20%. etvrta faza je praktino
9

neogranienog trajanja, jer predstavlja poetak novog naina ivota kompanije, gde
je benmarking dio poslovne strategije.
Vaan dio u realizaciji benmarking istraivanja je odreivanje sopstvenih i
benmarkovih mjera performansi. Mere performanse predstavljaju pokazatelje rada,
koji mogu biti kvantitativni i kvalitativni. U prvoj fazi istraivanja se odreuju mjere
performanse u kompaniji, a u fazi analize kod benmarka (najboljeg repera). Na
osnovu njihovog poreenja dolazi se do razlike (praznine - gap), koja postoji na
poetku istraivanja.3
Jedan od najee koritenih benchmarking procesa primjenjivala je kompanija
Xerox, a sastoji se iz sljedeih pet faza, ralanjenih na deset aktivnosti: 4

1.Identifikacija ta treba da se
benchmarkuje
PLANIRANJE

2.Identifikovanje kompanije za
kompariranje
3.Utvrditi metode za prikupljanje
podataka
4.Utvditi gep u postojeim
performansama

ANALIZA
5.Projektovati budue nivoe
performansi

INTEGRACIJA

6.Saoptiti nalaze
benchmarkinga i obezbjediti
prihvatanje

7.Postaviti funkcionalne ciljeve

AKCIJA

8.Razvoj planova akcije

9.Implementacija specifinih
akcija i praenje napredovanja
3 www.fon.bg.ac
4 Prof.dr . Miki, Teorija i strategija odluivanja, Apeiron 2006.god.Banja
luka,str.259.

10

10.Ponovo utvrivanje
benchmarkova

11.Dostignua pozicija liderstva

ZRELOST
12.Prakse koje su u potpunosti
integrisane u procese

2.4.Cijena (posljedice) benchmarkinga

Benchmarking je skup proces ali zato jako nepohodoan. Tri glavna tipa cijena su:
Visit Costs (cjena putovanja) podrazumjevaju cjene hotelskih soba,
cijene puta, obroka, poklona i izgubljenog vremena .
Time Costs (cjena vremena) se odnosi na to da e lanovi tima izgubiti
mnogo vremena istraujii probleme, nova preduzea koja bi se mogla istraiti
i implementacija. To e dovesti do toga da e biti potrebno angaovati nove
radnike koji bi pokuali da nadoknade izgubljeno vrijeme.
Benchmarking Database Costs cijene koje se odnose na ve
implementirani benchmarking. Kompanije koje posjeduju ve benchmarking
moraju snositi razne posljedice dnevno jer sam proces zahtjeva mnogo i kota.

Osnovna pravila za postizanje uspjeha su zamke koje treba izbjegavati u procesu

benchmarkinga :

Kaskadni pristup, u okviru kojeg se biraju razliiti nivoi ralanjivanja u

zavisnoti od koliine podataka i definiu kriterijumi efikasnosti;

Startovanje sa kljunim indikatorima;

Razlikovanje povrnog i temeljitog benchmarkinga;

11

Otkrivanje konkurentske prednosti kroz konkurentski paritet i na taj nain

stvaranje konkurentske prednosti.

12

ZAKLJUAK:
Iz svega navedenog moemo vidjeti da je benmarking za prdezee proces iznalaenja
najboljeg postojeeg proizvoda,proizvodnog procesa i njihova upotreba kao standard
za poboljanje kopanijinih sopstvenih proizvoda,procesa i uluga.
Odluko o tome ta treba benmarkovati kopmanija donosi na osnovu razliitih
aspekata ponaanja preduzea,i njegovim perfomansama koje mogu biti kandidati
benmarkinga(npr. proizvod,usluga,operativni proces,sistemi komunikacija i
informacija,trokovi,kapital,kupci...)
Iako zvui kao pijunaa ipak to nije takav proces. To je metodologija pomou koje
pokuavamo da stignemo najbolje kompanije i budemo konkurentni.
U ovome procesu sitnice su bitne i sitnice mogu da promjene financijsku situaciju
preduzea jer ako mi uvidimo neto to ne valja kod konkurenta, promjenom ili
unapreenjem toga istog problema moemo nanijeti veliku stetu konkurentu a sebi
obezbjediti profit.
U savremenom poslovanju logistiki sistemi funkcioniu u uslovima veoma otre
konkurencije na tritu. Cilj svake kompanije je da obezbedi to kvalitetniju uslugu
klijentima uz to manje sopstvene trokove.

13

LITERATURA:
1.Prof.dr uro Miki, Teorija i strategija odluivanja, Apeiron 2006.god.Banja luka
2.Prof dr Nikoli,Viekriterijumsko odluivanja,FON,Beograd,2000.god.
3.Internet:- www.wikipwdija.org
-www.etfbl.net
-www.fon.bg.ac
-www.eudict.com
-www.inforeview,biz
-www.poslovniforum.hr
-www.eknjige.org

14