DI DUVAR ZELLKLERNN ISIL PERFORMANSININ

DENEYSEL NCELENMES

Gkhan KAPLAN

YKSEK LSANS TEZ

YAPI ETM ANABLM DALI

GAZ NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS

HAZRAN 2012
ANKARA

Gkhan Kaplan tarafndan hazrlanan DI DUVAR ZELLKLERNN ISIL

PERFORMANSININ DENEYSEL NCELENMES adl bu tezin Yksek Lisans
tezi olarak uygun olduunu onaylarm.

Prof. Dr. H. Ylmaz ARUNTA

Tez Danman, naat Mhendislii Anabilim Dal

Bu alma, jrimiz tarafndan oy birlii / oy okluu ile Yap Eitimi Anabilim

Dalnda Yksek Lisans tezi olarak kabul edilmitir.

Prof. Dr. Adnan SZEN

Enerji Sistemleri Mhendislii Anabilim Dal, Gazi niversitesi

Prof. Dr. H. Ylmaz ARUNTA

naat Mhendislii Anabilim Dal, Gazi niversitesi

Yrd. Do. Dr. Osman MEK

Yap Eitimi Anabilim Dal, Gazi niversitesi

Tarih: 21/06/2012

Bu tez ile G.. Fen Bilimleri Enstits Ynetim Kurulu Yksek Lisans derecesini
onamtr.

Prof. Dr. Bilal TOKLU

Fen Bilimleri Enstits Mdr

TEZ BLDRM

Tez iindeki btn bilgilerin etik davran ve akademik kurallar erevesinde elde
edilerek sunulduunu, ayrca tez yazm kurallarna uygun olarak hazrlanan bu
almada bana ait olmayan her trl ifade ve bilginin kaynana eksiksiz atf
yapldn bildiririm.

Gkhan KAPLAN

iv

DI DUVAR ZELLKLERNN ISIL PERFORMANSININ DENEYSEL

NCELENMES
(Yksek Lisans Tezi)

Gkhan KAPLAN

GAZ NVERSTES
FEN BLMLER ENSTTS
Haziran 2012

ZET

Dnya genelinde enerji tketimi son 25 ylda kii bana sadece yzde 5 kadar
artm olmakla beraber, gelimekte olan Trkiyede son 25 yldaki art oran
yzde 100 rakamnn zerindedir. Enerji tketiminin artmas lke ekonomisine
yk getirmesinin yan sra evre kirliliine de yol amaktadr. Snrl fosil yakt
kaynaklar, enerjinin verimli ekilde kullanlmasn gerektirmektedir. D
duvarlarn i mekn koullarnn belirlenmesine etkisi, d duvarn yaps ile
dorudan ilikilidir. Bu almada, d duvar zelliklerinin sl performans
deneysel olarak incelenmitir. Bu amala d duvar numunelerinde XPS ve EPS
s yaltm malzemesi ve farkl s yaltm kalnl kullanlmtr. Isl
performans deneyi, TS EN ISO 8990 standardna gre scak kutu deney cihaz
kullanlarak yaplmtr. retilen duvar numunelerine ait U deerleri sl
performans deneyi sonucunda elde edilmitir. Yaltml d duvar deney
sonular, hem birbirleri ile hem de yaltmsz kontrol duvarlar ile
karlatrlmtr. Nmerik analiz ve deney sonularna gre, Ankara ili iin d
duvarlarda kullanlacak en uygun s yaltm malzemesi 5 cm kalnlnda XPS
olarak belirlenmitir.

Bilim Kodu

: 714.3.035

Anahtar Kelimeler : D duvar, Isl performans, Scak kutu, EPS, XPS

Sayfa Adedi

: 111

Tez Yneticisi

: Prof. Dr. H. Ylmaz ARUNTA

vi

EXPERIMENTAL INVESTIGATION OF THERMAL PERFORMANCE

CHARACTERISTICS OF EXTERNAL WALL
(M.Sc. Thesis)

Gkhan KAPLAN

GAZ UNIVERSITY
INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY
June 2012

ABSTRACT

The last 25 years throughout the world per capita energy consumption
increased only by 5 percent, although emerging in Turkey is over 100 per cent
increase in the last 25 years. Load performance by increasing energy
consumption as well as the country's economy leads to environmental pollution.
Limited fossil fuel resources required efficient use of the energy. The effect on
determining the interior conditions of exterior walls is directly related to the
structure of exterior walls. In this study, thermal performance of properties of
exterior wall was investigated as experimental. For this purpose, XPS and EPS
heat insulation materials and three different thicknesses of heat insulation were
used on the exterior wall samples. The test of thermal performance was carried
out according to TS EN ISO 8990 standard by hot-box test instrument. U values
of produced exterior wall samples were obtained by thermal performance test.
The test results of insulated exterior wall were compared both each other and
with uninsulated control exterior wall. According to the test results and
numerical analysis, the most suitable insulation material using on exterior walls
for the province of Ankara was determined as XPS of 5 cm thickness.

vii

Science Code

: 714.3.035

Key Words

: Exterior wall, Thermal performance, Hot-box, EPS, XPS

Page Number

: 111

Adviser

: Prof. Dr. H. Ylmaz ARUNTA

viii

TEEKKR

Yksek lisans renimim sresince danmanlm yapan ve almalarm srasnda

desteini esirgemeyen almalarm ve beni srekli ynlendiren Sayn Hocam Prof.
Dr. H. Ylmaz ARUNTAa,

almalarm sresince deerli bilgileri ile bana yardmc olan hocalarm Yrd. Do.
Dr. Osman MEKe, Yrd. Do. Dr. A. Burcu GLTEKNe, Ara. Gr. Mustafa
DAYIya, deneysel almalar srasnda yardmlarn esirgemeyen Tesisat Eitimi
Anabilim Dal renci asistanlarndan ve arkadam Halit KAMAZa

Tez sresince bana yardmc olan arkadalarm Aydn EKC ve Ar. Gr. Rya
KILIa ve yetimemde maddi manevi yardmlarn esirgemeyen bugnlerimi borlu
olduum sevgili ALEME itenlikle teekkr ederim.

ix

NDEKLER
Sayfa
ZET...........iv
ABSTRACTvi
TEEKKR......viii
NDEKLER....ix
ZELGELERN LSTES...xiii
EKLLERN LSTES..xv
RESMLERN LSTES..xviii
SMGELER VE KISALTMALAR....xix
1. GR.1
2. KURAMSAL TEMELLER VE KAYNAK ARATIRMASI ................................ 4
2.1. Yap Kabuu ve D Duvarlar......................................................................... 4
2.1.1. D duvarlar ve zellikleri ....................................................................... 6
2.1.2. D duvar sistemlerinde katmanlama...................................................... 6
2.1.3. D duvar retim yntemleri.................................................................... 7
2.2. Is ve Scaklk Tanm..................................................................................... 9
2.3. Is Transferinin Esaslar ................................................................................ 10
2.3.1. Kondksiyonla (iletim) s transferi ........................................................10
2.3.2. Konveksiyonla (tanm) s transferi ......................................................11
2.3.3. Radyasyonla (nm) s transferi ...........................................................11
2.4. Is Yaltmnn nemi ................................................................................... 11
2.5. Is Yaltmnn Faydalar............................................................................... 12
2.5.1. Is yaltm prensipleri .............................................................................13
2.5.2. Is kprleri............................................................................................14

Sayfa
2.6. Trkiyede Is Yaltmnn Tarihsel Gemii ................................................. 14
2.7. Is Yaltm ile lgili Mevzuatlar.................................................................... 15
2.8. Is Yaltm Malzemeleri ................................................................................ 18
2.8.1. Is yaltm malzemelerinin tanm ...........................................................18
2.8.2. Is yaltm malzemelerinde aranlan zellikler ........................................18
2.8.3. Is yaltm malzemelerinin genel yaps ve zellikleri .............................20
2.8.4. Is yaltm malzemelerinin iyaps .........................................................20
2.8.5. Is yaltm malzemelerinin genel zellikleri ............................................21
2.9. Is Yaltmnda Kullanlan Malzemeler ......................................................... 22
2.9.1. Petrol esasl malzemeler .........................................................................22
2.9.2. Poliretan kpk ....................................................................................24
2.9.3. Cam yn...............................................................................................25
2.9.4. Ta yn ................................................................................................26
2.9.5. Odun tala levhalar................................................................................27
2.9.6. Fenol kp .........................................................................................27
2.9.7. Mantar levhalar ......................................................................................28
2.9.8. Cam kp...........................................................................................28
2.10. Is Yaltm Malzemelerinin Teknik zelliklerinin Karlatrlmas............. 29
2.11. Is Yaltm Uygulamalar ............................................................................ 33
2.11.1. Duvarlarda s yaltm uygulamalar......................................................33
2.12. Is Yaltm ve Enerji Verimlilii ................................................................ 44
2.13. Is Yaltm ile lgili nceki Aratrmalar.................................................... 49
2.13.1. Nmerik ve matematiksel modellemeler ile ilgili almalar .................49
2.13.2. Deneysel (Hot Box) olarak yaplan ilgili almalar..............................52

xi

Sayfa
3. MATERYAL ve METOT ................................................................................... 62
3.1. Materyal ....................................................................................................... 62
3.1.1. Tula......................................................................................................62
3.1.2. imento .................................................................................................63
3.1.3. Kire ......................................................................................................63
3.1.4. Kum.......................................................................................................64
3.1.5. Takviyeli har ........................................................................................64
3.1.6. Temditli har..........................................................................................64
3.1.7. Is yaltm malzemesi .............................................................................64
3.2. Metot............................................................................................................ 66
3.2.1. Deney iklim artlar................................................................................66
3.2.2. Harlarn retilmesi................................................................................66
3.2.3. Duvarlarn rlmesi...............................................................................66
3.2.4. s yaltm yaplmas..............................................................................67
3.2.5. ve d svann yaplmas......................................................................67
3.2.6. Mahfazal scak kutu (hot box) ve deneyi ...............................................68
3.3. Duvarlara ait s hesaplamalar...................................................................... 71
3.3.2. U deerlerinin hesaplanmas...................................................................72
3.3.3. TS 825e gre yaplan hesaplamalar .......................................................73
4. DENEYSEL BULGULAR VE TARTIMA....................................................... 74
4.1. KD ve XPS Kodlu Duvarlarda Isl lem Kararllk Sreleri.......................... 74
4.1.1. KD ve XPS Kodlu Duvarlarda U deerlerinin karlatrlmas...............82
4.2. EPS Yaltml Duvarlarda Isl lem Kararllk Sreleri................................. 89
4.2.1. KD ve EPS kodlu duvarlarn U deerlerinin karlatrlmas................96

xii

Sayfa
5. SONU VE NERLER .................................................................................. 103
5.1. Sonular ..................................................................................................... 103
5.2. neriler ...................................................................................................... 104
KAYNAKLAR..................................................................................................... 105
ZGEM.......................................................................................................... 111

xiii

ZELGELERN LSTES
izelge

Sayfa

izelge 2.1. Trkiyede retilen baz s yaltm malzemeleri .................................. 32

izelge 2.2. thal edilen baz s yaltm malzemeleri............................................... 32
izelge 2.3. Tek ve ok katl yaplarda s kayp yerleri ve oranlar......................... 33
izelge 2.4. Deneysel ve nmerik sonularn karlatrlmas................................. 53
izelge 2.5. Farkl malzemelerin scak kutu ve literatr asndan karlatrlmas . 56
izelge 2.6. Tulaya ait scak kutu ve nmerik analiz sonular .............................. 58
izelge 3.1. Duvar rmede kullanlan yatay delikli tulann TS EN 771-1 gre
teknik zellikleri .................................................................................. 62
izelge 3.2. Sva ve har uygulamalarnda kullanlan PKnin kimyasal ve fiziksel
zellikleri............................................................................................. 63
izelge 3.3. Sva ve har uygulamalarnda kullanlan kirecin kimyasal
kompozisyonu...................................................................................... 63
izelge 3.4. Deneysel almalarda kullanlan har karm oranlar (hacimce) ....... 64
izelge 3.5. Kullanlan s yaltm malzemelerinin teknik zellikleri ....................... 65
izelge 3.6. EPS ve XPS yaltm malzemelerinin karlatrlmas .......................... 65
izelge 3.7. Deneylerde kullanlan duvarlara ait baz zellikler............................... 67
izelge 4.1. XPS kodlu yaltml ve KD kodlu kontrol duvarlarnn kararllk
sreleri................................................................................................. 82
izelge 4.2. KD ve XPS kodlu duvarlarn TS EN ISO 8990 ve TS 825e gre
hesaplanan s geirgenlik direnci (U) deerleri.................................... 83
izelge 4.3. TS EN ISO 8990a gre hesaplanan XPS kodlu s yaltml duvarlarn
KD kodlu kontrol duvarlarna gre U deerlerindeki azalma yzdeleri. 85
izelge 4.4. TS 825e gre hesaplanan XPS kodlu s yaltml duvarlarn KD kodlu
kontrol duvarlarna gre U deerlerindeki azalma yzdeleri................. 86

xiv

izelge

Sayfa

izelge 4.5. EPS yaltml ve kontrol duvarlarn kararllk sreleri .......................... 94

izelge 4.6. KD ve EPS kodlu duvarlarn TS EN ISO 8990 ve TS 825e gre
hesaplanan s geirgenlik direnci (U) deerleri.................................... 96
izelge 4.7. TS EN ISO 8990a gre hesaplanan EPS kodlu s yaltml duvarlarn
KD kodlu kontrol duvarlarna gre U deerlerindeki azalma yzdeleri. 99
izelge 4.8. TS 825e gre hesaplanan EPS kodlu s yaltml duvarlarn KD kodlu
kontrol duvarlarna gre U deerlerindeki azalma yzdeleri............... 100

xv

EKLLERN LSTES
ekil

Sayfa

ekil 2.1. Duvarlarda meydana gelen enerji kayplar.............................................. 45

ekil 2.2. Konutlarda oluan toplam s enerjisi kayb ............................................. 45
ekil 2.3. Duvarlarda yaltm kalnl..................................................................... 46
ekil 2.4. ABnde sektrsel enerji tketiminin dalm........................................... 47
ekil 2.5. Svendsen ve Rosenin deneysel almada kulland scak kutu deney
cihaznn ematik grnm .................................................................... 52
ekil 2.6. Is yaltm malzemelerinin karlatrlmas ............................................. 54
ekil 2.7. sve Teknik Aratrma Enstits tarafndan tasarlanan scak kutu deney
cihaznn ematik grnm .................................................................... 55
ekil 2.8. Asdrubali tarafndan kullanlan scak kutu deney cihaznn ematik
grnm ................................................................................................ 55
ekil 2.9. Ghazi ve Taner tarafndan kullanlan scak kutu deney cihaznn ematik
grnm ................................................................................................ 57
ekil 2.10. Mavromatidis vd. tarafndan kullanlan scak kutu deney cihaznn
ematik grnm ................................................................................. 59
ekil 2.11. Deneysel almada kullanlan ok katmanl yaltm sisteminin
grnm ............................................................................................. 60
ekil 2.12. Ulster niversitesi tarafndan tasarlanan scak kutu deney cihaznn
ematik grnm ................................................................................. 61
ekil 3.1. Deneylerde kullanlan scak kutu deney cihaznn ematik grnm ...... 69
ekil 3.2. Deneylerde kullanlan termokupllarn duvar yzeyindeki iz dm ....... 70
ekil 4.1. KD-0 kodlu yaltmsz ve i-d yzeyleri svasz duvarda sl ilem
kararllk sresi-scaklk ilikisi ............................................................... 74
ekil 4.2. KD-1 kodlu yaltmsz ve i yzeyi sval duvarda sl ilem kararllk
sresi-scaklk ilikisi .............................................................................. 75

xvi

ekil

Sayfa

ekil 4.3. KD-2 kodlu yaltmsz ve her iki yzeyi sval duvarda sl ilem kararllk
sresi-scaklk ilikisi .............................................................................. 77
ekil 4.4. XPS-3 kodlu duvarda sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi.............. 78
ekil 4.5. XPS-4 kodlu duvarda sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi............. 79
ekil 4.6. XPS-5 kodlu duvarda sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi.............. 81
ekil 4.7. KD ve XPS kodlu duvarlarn TS EN ISO 8990 ve TS 825e gre
hesaplanan U deerlerinin karlatrlmas.............................................. 84
ekil 4.8. XPS kodlu s yaltml duvarlar ile KD kodlu kontrol duvarlarna ait TS
EN ISO 8990a gre U deerlerinin yzde cinsinden karlatrlmas ..... 86
ekil 4.9. XPS kodlu s yaltml duvarlar ile KD kodlu kontrol duvarlarna ait TS
825e gre U deerlerinin yzde cinsinden karlatrlmas..................... 87
ekil 4.10. XPS yaltml duvarlarda TS 8990 ve TS 825e gre yaltm kalnl
U deeri ilikisi ..................................................................................... 88
ekil 4.11. XPS yaltml duvarlarda TS 8990 ve TS 825 U deerleri arasndaki
liki ..................................................................................................... 89
ekil 4.12. EPS-3 kodlu duvarda sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi ............ 90
ekil 4.13. EPS-4 kodlu duvarda sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi ............ 91
ekil 4.14. EPS-5 yaltml duvarda sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi ........ 92
ekil 4.15. XPS ve EPS kodlu duvarlar ile KD-2 kodlu kontrol duvar sl ilem
kararllk srelerinin karlatrlmas ..................................................... 95
ekil 4.16. KD ve EPS kodlu duvarlarn TS EN ISO 8990 ve TS 825e gre
hesaplanan U deerlerinin karlatrlmas ............................................ 97
ekil 4.17. EPS kodlu s yaltml duvarlar ile KD kodlu kontrol duvarlarna ait TS
EN ISO 8990a gre U deerlerinin yzde cinsinden karlatrlmas.... 99
ekil 4.18. EPS kodlu s yaltml duvarlar ile KD kodlu kontrol duvarlarna ait TS
825e gre U deerlerinin yzde cinsinden karlatrlmas................. 100
ekil 4.19. EPS yaltml duvarlarda TS EN ISO 8990 ve TS 825e gre yaltm
kalnl- U deeri ilikisi .................................................................... 101

xvii

ekil

Sayfa

ekil 4.20. EPS yaltml duvarlarda TS EN ISO 8990 ve TS 825 U deerleri

arasndaki iliki.................................................................................... 102

xviii

RESMLERN LSTES
Resim

Sayfa

Resim 2.1. Tula ve gaz beton bloklarla oluturulan d duvarlar .............................. 8

Resim 2.2. Prefabrik d duvarlar .............................................................................. 9
Resim 2.3. Abelann deneylerde kulland scak kutu deney cihaz ....................... 54
Resim 2.4. Sala vd. tarafndan kullanlan scak kutu deney cihaznn grnm...... 58
Resim 3.1. Duvar rmede kullanlan yatay delikli tula........................................... 62
Resim 3.2. Deney duvarlarnn s yaltmnda kullanlan XPS ve EPS levhalar...... 65
Resim 3.3. Deneysel almada kullanlan scak kutu deney cihaz.......................... 69

xix

SMGELER VE KISALTMALAR

Bu almada kullanlm baz simgeler ve ksaltmalar, aklamalar ile birlikte

aada sunulmutur.

Simgeler

Aklama

Alan

Al2O3

Alminyum oksit

Santigrad derece

CaO

Kalsiyum oksit

Ca(OH2)

Kalsiyum hidroksit

CFC

Kloroflorokarbon

CO2

Karbon dioksit

dn

Yap eleman kalnl

dk

Dakika

Salm faktr

Fe2O3

Demir oksit

HCFC

Hidrokloroflorokarbon

HFC

Hidroflorokarbon

hr

Radyasyon kat says

Kelvin

K2O

Potasyum oksit

MgO

Magnezyum oksit

Na2O

Sodyum oksit

Isl geirgenlik direnci

Ri

yzeyin yzeysel s tanm direnci

Re

D yzeyin s tanm direnci

SO3

Kkrt trioksit

SiO2

Silisyum oksit

Ta

Civar (laboratuvar) scakl

xx

Simgeler

Aklama

Tm3

Ortalama radyant mutlak scaklk

Tn

evre scakl

Tn1

Scak ortama ait evre scakl

Tn2

Souk ortama ait erce scakl

Tr

Deney numunesinde grlen ortalama radyant scaklk

Ts

Deney numunesinin yzey scakl

Isl iletim faktr

/A

Birim alandan yzeye geen s ak

Stefan Boltzman sabiti

Isl iletkenlik hesap deeri

1/ U

Toplam sl geirgenlik direnci

Ksaltmalar

Aklama

A.B.D.

Amerika Birleik Devletleri

BS

British Standart (ngiliz standard)

CEN

Comit Europen de Normalisation (Avrupa standartlar

komitesi)

DIN

Deutsches Institut fr Normung (Alman Normu)

EE

Elektrik leri Ett daresi Genel Mdrl

EN

Europa Norm (Avrupa Normu)

EPS

Ekspande polistren kpk

EPS-3

3 cm EPS yaltm malzemesi kullanlan duvar numunesi

EPS-4

4 cm EPS yaltm malzemesi kullanlan duvar numunesi

EPS-5

5 cm EPS yaltm malzemesi kullanlan duvar numunesi

EURIMA

Europen Insulation Manufacturers Association (Avrupa

Yaltm Malzemeleri reticileri Birlii)

xxi

Ksaltmalar

Aklama

ISO

International Organization for Standardization (Uluslararas

Standardizasyon rgt)

PK

Portland kompoze imento

KD-0

ki yz svasz 13,5 cm kalnlnda tula duvar numunesi

KD-1

Tek yz (i yzey) sval 13,5 cm kalnlnda tula duvar

numunesi

KD-2

ki yz sval (i-d yzey) 13,5 cm kalnlnda tula duvar

numunesi

TEP

Ton edeer petrol

TS

Trk Standard

XPS

Ekstrde polistren kpk

XPS-3

3 cm XPS yaltm malzemesi kullanlan duvar numunesi

XPS-4

4 cm XPS yaltm malzemesi kullanlan duvar numunesi

XPS-5

5 cm XPS yaltm malzemesi kullanlan duvar numunesi

1. GR

Dnyadaki teknolojik gelimeler, nfus art ile beraber enerji tketimini hzla
arttrmaktadr. Enerji, tm lkeler iin nemli ve stratejik bir kavramdr. Is ise,
scaklk farkndan kaynaklanan bir enerji geiidir [1]. Enerji tketiminin artmas
lke ekonomisine yk getirmesinin yan sra evre kirliliine de yol amaktadr.
Snrl fosil yakt kaynaklar ile enerji ihtiyacn uzun sre karlayabilmek iin
enerjinin verimli ekilde kullanlmas gerekmektedir. Trkiyede Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanl verilerine gre, enerji tketiminin % 31i konutlarda
gereklemektedir. Konutlarda tketilen enerjinin % 85 inin stma amal
kullanld grlmektedir [2]. 1998 de yaynlanan TS 825 Binalarda Is Yaltm
Kurallar standard, 14 Haziran 2000 tarihinde uygulamas zorunlu olarak yrrle
girmitir. Bu standart ile binalarda stma iin kullanlan enerji miktar
snrlandrlarak enerji tasarrufu salanmas hedeflenmitir. Binalarda s yaltm
yaplmas, enerji tketimini azaltp yakttan tasarruf salamasnn yan sra, duvar i
yzey scaklnn artmas ile sl konforun iyilemesi, duvar i yzeylerinde
youma ve kflenme sorunlarnn ortadan kalkmas gibi faydalar da salamaktadr
[2]. Binalarda kullanlacak s yaltm malzemelerinin seiminde, malzemelerin
uygulanabilme kolayl ile birlikte maliyet de nemli bir faktrdr. Yaltm, binann
ilk yatrm maliyetini arttrmakla birlikte, iletme tasarrufu gz nne alndnda
birey ve lke ekonomisine katk salamaktadr. nemli olan bina iin uygun s
yaltm malzemesi ve uygun s yaltm kalnln belirlemektir [3].

K aylarnda binalar stmak iin kullanlan fosil yaktlarn fazlal nedeniyle

ehirlerde hava kirlilii sorunlar yaanmakta, s yaltmsz yaplarda oturanlar ise
stma giderlerinin fazlalndan ve pahallndan ikyet etmektedir. Bu konudaki
sorunlar; s yaltm ile enerji tasarrufu salanmas konusunun henz anlalmam
olmas, yaplarda s yaltm kurallar standardna uyulmamas ve gerekli
denetimlerin yaplmamas eklinde sralanmaktadr [4].

Yaplarda enerji tasarrufu, ancak doru uygulanm bir

s yaltm ile

salanmaktadr. Is yaltmna verilen nemin her geen gn artt lkemizde yaltm

uygulamalar da eitlilik gstermektedir. Bu dorultuda, en uygun konfor

koullarnn salanmasnda, d duvar s yaltm sistemlerinin doru ekilde
seilmesi olduka nemlidir. Dk yaltm kalnl, snn ieriden darya ya da
dardan ieriye daha fazla gemesine neden olur ve sonuta sl konfor ve enerji
tasarrufu zerinde olumsuz bir etki oluturur. Binalarda uygun yaltm kalnl ile s
kayb dolaysyla, stma yk ve yakt maliyeti azalr. Dier yandan yaltm
kalnlnn artmas yaltm maliyetinin de artmas demektir. Yakt ve yaltm
maliyetinin toplamndan oluan toplam maliyet, belirli bir deere kadar azalr; bu
seviyeden sonra artar. Dolaysyla yaltm kalnl iin optimum bir deer sz
konusudur. Bu nedenle optimum yaltm kalnlklarnn tespiti ve konutlarda
uygulanmas nem arz etmektedir [1].

Yaplarda enerji tasarrufu almalar 1970'li yllarn ortasndan itibaren yaanan

petrol krizinin etkisi ile btn dnyada nem kazanmtr. Bu amaca ynelik olarak
balatlan

aratrmalar

her

lkede

kendi

koullarna

uygun

olarak

baz

ynetmeliklerin ve standartlarn olumasyla sonulanmtr. Trkiye'de de enerji

tasarrufu hayati bir nem tadndan, binalarda enerji tasarrufuna ynelik olarak bu
tarihten itibaren eitli ynetmelikler, standartlar ve artnameler yaynlanmtr.
Ancak konuya her seferinde sadece s yaltm bak asyla yaklalmtr. Yani
binalardaki s kayb minimize edilmeye allmtr. Aslnda enerji tasarrufunda ana
ama, binalarda stma amacyla tketilen yaktn azaltlmas olmaldr. Bunun iin
de yaltmla birlikte stma tesisatnn iyiletirilmesi birlikte ele alnmaldr [5].

Is yaltmnn nemi, temel olarak enerji ve evre olmak zere iki ana kavrama
dayanr. Buna salkl ve konforlu yaam alanlarn da ekleyebiliriz. Enerji, sadece
bizim iin deil, dier lkeler iin de nemli, stratejik, makro bir kavramdr.
Trkiyenin, enerji kaynaklar asndan zengin olmad bir gerektir. Enerji
ihtiyacnn yaklak %60-65lik bir ksm dardan ithal edilmektedir. Ayrca bu
ihtiya her yl yaklak %4,4 gibi bir oranda da art gstermektedir [6].

lkemizin ithal ettii ve kendi z kaynaklarndan rettii enerjinin te biri binalarn

stlmas ve soutulmas amacyla kullanlmaktadr. Yaltmszlk nedeniyle israf

edilen enerji, kkrt dioksit, karbon monoksit ve bunun gibi zehirli gazlar hava
kirliliine yol amaktadr. Bu da sadece Trkiye asndan deil kresel anlamda
byk ve tehlikeli bir problemdir. Is yaltm, tm dnyada enerji verimlilii
kavramna bal olarak gelitirilen politikalarn en nemli ayan oluturmaktadr.
lkemizde konut ve yap sektrnn, toplam enerjinin yaklak yzde 30-35ini
tketmesi ve byk bir tasarruf potansiyeline sahip olmas, bu sektre ynelik ilgiyi
artrmtr. Konutlarda s yaltm yaplmas ile enerji tasarrufu, maliyet, gvenlik,
salk ve evre problemlerinde de iyilemeler meydana gelecei dnlmektedir
[6].

Bu almada, iki farkl yaltm malzemesi ve farkl yaltm kalnl kullanlarak

elde edilen tuladan yaplm d duvarlarn sl performanslar deneysel olarak
aratrlmtr. alma, yatay delikli tula duvar ve iki petrol esasl XPS ve EPS s
yaltm malzemesi ile snrlandrlmtr.

2. KURAMSAL TEMELLER VE KAYNAK ARATIRMASI

2.1. Yap Kabuu ve D Duvarlar

Yap kabuu, kullancnn salk, konfor, gvenlik ve ekonomiklik gereksinimlerini

karlamaldr. Salk ve konfor artlarn salamak iin de yap kabuunda; s, su,
nem, ses, yangn ve k gibi temel kstaslar dikkate alnr. Bu kstaslarn yap
kabuundaki ncelikleri bulunulan doal evreye ve yapnn ilevine baklarak
belirlenirken konfor artlarnn salanmas da gz nnde bulundurulur. Konfor
artlar, iinde bulunulan meknn ilevine gre deiir. Konfor artlarn salamak
iin "klimlendirme Sistemleri" seilirken meknn kullanm sresi ve kullanm
periyodu deerlendirilir [7]. Meknn ilevi iklimlendirme sisteminin alma
sresini belirleyerek enerji tasarrufu salar. rnein konutlarn byk ounluu
srekli kullanldndan gnlk belli bir scaklk ortalamasna sahip olmaldr.
Binaya verilen s ksa srede yaylmal ve uzun sre enerji kaybna uramamaldr
[8]. Bunun iin de konfor artlarn salayan; hava scakl, bal nem, hava hz,
malzemelerin sl ktle zellii, difzyon ve yzey scaklklarn etkin hale getirmek
gerekir [8, 9]. Konfor artlarndan olan hava scakl, malzemelerin sl ktle
zellii ve yzey scakl s yaltm yaplarak ile salanabildii iin yaplarda s
yaltm sistemleri kullanlmaktadr [10].

Is yaltm sistemleri seilirken yap

kabuunu oluturan yap elemanlarnn sl performanslar da dikkate alnmaldr. Bu

balamda yap kabuunu oluturan yap elemanlar;

Duvarlar,
atlar,
Kap ve pencereler,
Zemine oturan deme ve yaslanan duvarlar olarak snflandrlabilir [9].

Binalarn i meknlaryla d ortam dey dorultuda ayran yap elemanlar olan d

duvarlar, hem grsel etki ynnden hem de i mekanlarn karlamas beklenen
baarmlar ynnden nemlidir. zellikle stma giderlerinin yksek olduu Trkiye

gibi lkelerde sl baarmn istenilen dzeyde salanmas nem kazanmtr.

Gnmzde malzeme ve yapm teknikleri alannda yaanan gelimeler d duvar
sistemi seeneklerinin ve yapm tekniklerinin eitlenmesine sebep olmutur [11].

D duvarlarn i mekn koullarnn belirlenmesindeki etkisi, d duvarn yaps ile

dorudan ilikilidir. D duvarlar, evreledii i ortam d atmosferik olaylardan
yani scaktan, souktan, yamur ve kardan, rzgrdan korumann yannda, dardan
gelebilecek her trl tehlikeden de korurlar. nsanlarn en ok etkilendii evre
koullarndan biri olan souk havaya kar insanlar, belirli bir scaklk ve bal nem
ortamn arzu ederler. Bu nedenle, zellikle souk k gnlerinde, bina iinin belirli
bir scaklkta tutulmas arzu edilir. Belirlenen veya arzu edilen konfor koullar, II.
dnya savandan nce yaplan yma binalarn kaln d duvarlar sayesinde
kendiliinden salanmaktayd. Bu duvarlar yeterince s tutuculuk salad gibi
nemli oranda s biriktirerek, bina iinde scaklk dalgalanmalarn da nlemekteydi
[12]. Yine bu sistemden dolay pencereler de kk boyutluydu ve pencerelerden
kaan s enerjisi de zerinde almay gerektirmeyecek kadar nemsiz
grlmekteydi. zellikle yksek scaklkta enerji tasarrufu ve gvenlik iin dk
scaklkta souun korunmas iin baz boluklu malzemeler kullanlmakta, bunlarla
yaplan uygulamaya da s izolasyonu veya s yaltm denilmekteydi. Dier yandan
s ak hibir ey engellememekte ise de pratikte bu terim yerlemi oldu. II. dnya
savann ardndan daha fazla yeni konutun yaplmas gereklilii zerine betonarme
iskelet yaplar gelimitir. skelet yaplarda yk tamadndan dolay d duvarlar
inceltilmi ve yeni yap malzemeleri duvarda yer almaya balamtr. nce duvarlarla
evrilmi hacimlerde daha abuk souma, yakt giderlerinde artma gibi ekonomik
sorunlarla birlikte duvar yzeyinde ve pencerelerin cam yzeylerinde nemlenmeler
de gzlenmitir. Duvar yzeyindeki slanmalar, yaz dneminde istenmeyen
ieklenmelere ve yosunlamalara, ahap yzeylerde de mantarlarn ortaya kmasna
neden olmutur. Btn bu problemler inaat sektrnde yap fizii kavramnn
gelimesini salamtr [12].

2.1.1. D duvarlar ve zellikleri

D duvarlar, bir binann i ortam ile d ortamn dey dorultuda ayran yap
elemanlardr. D duvarlardan aadaki zellikleri yerine getirmesi beklenmektedir.
Bunlar:

1. Durdurmak; D ortamn s, su, rzgar ile ilgili vb. istenmeyen etkilerinin i

ortama geiini durdurmas,
2. Kontrol etmek; ortam belirli bir konfor kouluna getirdikten sonra bu konfor
koulunun devamnn salanmas iin kontrol etmek,
3. Binaya dey ve yatay ynde etkiyen ykleri iletmek; D duvarlar binalara gelen
rzgr yk gibi yatay ykleri karlayan ve bu ykleri tayc sisteme aktaran
elemanlardr.
4. Farkl yap elemanlaryla bina tayc sistemi arasnda yk alverii yapmak; D
duvarlar hem kendi arlklarn hem de d duvarlara balanan pencere doramalar
gibi elemanlarn arln tayc sisteme iletirler.
5. Binaya estetik bir grnm kazandrmak; Bir binann alglanmaya baland ilk
noktann yapnn d olmas nedeniyle d duvarlardan beklenen grsel etki olduka
nemlidir [13, 14].

2.1.2. D duvar sistemlerinde katmanlama

D duvar; gvde, d ve i kaplamalar ile yaltmlardan meydana gelir. D duvar

iin en nemli bileen duvar gvdesidir. D duvardan beklenilen baarmlar, grsel
etki, yaplabilirlik ve maliyet faktrlerine bal olarak, dier katmanlarn varlna,
konumuna ve malzemesine karar verilir. Buna gre d duvar oluturan gvde,
kaplamalar ve yaltmlar u ekilde olabilir:

1. D duvar gvdesi: rme, iskelet, panel veya yerinde dkme yapm sistemleriyle
yaplabilir.
2. Kaplamalar: ncelikli olarak evresel etmenlere bal olarak farkl malzemeler
kullanlabilir.

3. Yaltmlar: Is, su, nem, ses, hava geirimsizlik vb d ortam zelliklerine ilikin
yaltmlar kullanlabilir [15].

Duvarn yklendii grevlere ve kompozisyona giren katmanlarn dalmna bal

olarak duvarlar aadaki ekilde isimlendirirler [16]:

Duvar gvdesinin i ve d yzey fonksiyonlarn yklenmemesi halinde;

d kaplama+gvde+i kaplamadan oluan duvarlar,
Duvar gvdesinin d yzey ilevlerini yklenmesi halinde;
gvde+i kaplamadan oluan duvarlar,
Duvar gvdesinin i yzey ilevlerini yklenmesi halinde;
d kaplama+gvdeden oluan duvarlar,
Duvar gvdesinin hem i hem de d yzey ilevlerini yklenmesi halinde;
sadece gvdeden oluan duvarlar olarak gruplandrlabilir.

Is ve rutubet hareketlerini kontrol altna almak gerektiinde konacak ek katmanlar,

i kaplama ile gvde arasna, gvdenin ortasna veya d kaplama ile gvde arasna
yerletirilir. Is tutucu tabakann bulunduu yere gre de farkl fiziksel olaylar
meydana gelir [16].

2.1.3. D duvar retim yntemleri

D duvar retim yntemleri iki ana balkta toplanabilir. Bunlar:

1. Yerinde retim d duvarlar

2. n retim (Prefabrik) d duvarlar

Yerinde retim d duvarlar

Duvar yapmnda geleneksel olan ve yaygn olarak kullanlan tekniktir. D duvar

oluturan malzemelerin antiye ortamnda duvar rg kurallarna gre rlmesi

esasna dayanr. Duvar gvdesi genellikle Resim 2.1de grl gibi eitli
malzemelerden imal edilebilen tula ve gazbeton bloklarla rlmektedir. Tula ve
gazbeton bloklar birbirlerine uygun bir yaptrcyla rg kurallarna uygun olarak
yaptrlarak rlmekte ve yaptrcnn katlamas iin yeterli bir sre
beklenmektedir. Duvar rme ilemi genellikle bir usta ve bir yardmcdan oluan bir
ekip tarafndan yaplmakta ve belirli byklkte gvdeler retilmektedir. Gvde
tamamlandktan sonra baarmlara ynelik katmanlarn yerletirilmesi ilemi
balamakta ve bu ilem genellikle gvdeyi oluturan ekipten farkl bir ekip tarafndan
yaplmaktadr. Baarma dnk katmanlarn daha ok alt katmandan olumas
nedeniyle greceli olarak daha yksek standartta ustalk gerektirmektedir. Baarma
ynelik katmanlar yerletirildikten sonra kaplamalar yaplmaktadr. Genellikle
baarma ynelik katmanlarn d kaplamas ayn ekip tarafndan yaplmaktadr.
Dier kaplama ise sva veya plaklarla kaplama eklinde yaplmaktadr [14].

Resim 2.1. Tula ve gaz beton bloklarla oluturulan d duvarlar

n retim (Prefabrik) d duvarlar

Prefabrik duvar uzmanlama ve hassas bir kontrol gerektiren duvar yapm tekniidir.
Uygun boyutlardaki d duvarlarn antiye dnda nceden fabrikada veya antiye
iinde ayr bir yerde retilmesi esasna dayanr. Duvar retimi yaplrken nakliye ve
montaj aamalar da dnlmelidir. Bu nedenle ie projelendirme aamasnda
balanmaldr. antiye dnda yani fabrika veya atlyede, antiyeden alnan llerle
retim yapldndan hem antiyede hem de d duvarn retildii yerde hassas
ilemler yaplmak zorundadr. retim srecinin daha karmak bir yapda olmas
nedeniyle ok yksek standartta ustalk gerektirmektedir. Bunun yannda retim

srecinde grev alan ekibin veya baka bir ekibin montaj da yapmas gerekeceinden
ustalarn standard artmaktadr. Btn bu sz edilen hususlar maliyetin artmasna
neden olmaktadr [14]. Resim 2.2.de prefabrik d duvar rnekleri grlmektedir.
Dier taraftan bu konuda farkl grlerde bulunmaktadr. Prefabrikasyonda standart
ve birbirinin benzeri retim ve birletirmeler sz konusu olduundan ortalama
dzeyde eitim alm montaj elemanlar ile antiyede montaj yaplabilmekte, bunun
sonucunda da iilik maliyeti azalmaktadr [17].

Resim 2.2. Prefabrik d duvarlar

2.2. Is ve Scaklk Tanm

Is, bir sistem ile sistemin evresi arasndaki scaklk farkndan dolay akan bir enerji
eklidir. Scaklk, herhangi bir noktadan llebilen bir deer olup, scak veya souk
hissini pozitif veya negatif bir byklk olarak belirler. Buna gre ;

Kn konfor artlarnn saland i mekanlardan/ortamlardan d ortamlara

doru,
Yazn ise scak d ortamdan konfor artlarnn salanmaya alld i
ortamlara doru s geiinin olmas beklenmektedir [4, 18].
Is eitli yollarla elde edilmektedir. Bunlar;

1. Mekanik enerji: Srtnme yoluyla s enerjisi aa kar. r: Matkap ucunun

snmas,

10

2. Kimyasal reaksiyon: Kmr, odun gibi malzemelerin yanmasyla s enerjisi

aa kar,
3. Elektrik enerjisi: Elektrik akm bir direnten geerken s enerjisi verir. r:
Elektrik sobas,
4. Inm yoluyla: Gne nlarnn yer kabuuna ulamas sonucu havann
snmas,
5. Atom enerjisi: Atomlarn paralanmas sonucu byk bir s enerjisi ortaya kar.
[19].

2.3. Is Transferinin Esaslar

Is transferi yolla gerekleir. Bunlar:

1. Kondksiyon (letim)
2. Konveksiyon (Tanm)
3. Radyasyon (Inm) [18].

2.3.1. Kondksiyonla (iletim) s transferi

Bir cismi meydana getiren atomlarn bulunduklar konumda gerekletirdikleri

titreim hareketleri srasnda birbirleriyle arpmalar sonucu gerekleen enerji
alveriidir. Scak blgedeki atomlarn ortalama kinetik enerjileri dolaysyla
titreim hzlar, scakln daha dk olduu blgelerdeki molekllerin ortalama
kinetik enerjilerinden dolaysyla titreim hzlarndan fazladr. Sonu olarak
scakln yksek olduu blgedeki atom yksek titreim hzyla komu atoma
arptnda kendi titreim hz biraz azalrken komu atomun titreim hz biraz artar.
Art arda gerekleen arpmalar sonucunda scak blgedeki atomlarn titreim
hzlar dolaysyla blgenin scakl derken souk blgedeki atomlarn titreim
hzlar dolaysyla scakl artar. Kesit iindeki atomlarn titreim hzlar eit
olduunda scaklk tm ktlede ayn deere ular ve enerji iletimi durur. Bu
ekildeki s iletiminde atomlarn dizili skl nemlidir. Bu nedenle malzemeler
kondksiyonla s iletkenliine gre katlar > svlar > gazlar eklinde sralanr [18].

11

Eer ortamda serbest elektron var ise s iletkenlii yksek enerjili (yksek scaklk)
elektronlarn dk enerjili (dk scaklk) blgeye hareketi ile gerekleir. Serbest
elektronu mevcut olan bir maddenin s iletkenlii atomlarn titreimi ile
gerekleecek s iletkenliinden 10 veya 100 kat daha yksek olur. Bu nedenle
katlar iinde metallerin s iletkenlii en yksektir [18].

2.3.2. Konveksiyonla (Tanm) s transferi

Atom veya molekllerin uzun mesafeli hareketleri sonucu gerekleen s

transferidir. Konveksiyonla s iletimi akkan malzemelerde gerekleir. Katlarda
konveksiyonla s iletimi gereklemez. Malzemeler konveksiyonla s iletkenliine
gre gazlar > svlar eklinde sralanr. Akkann bulunduu hacim ok klrse
konveksiyonla s iletimi ihmal edilir. Hacim arttka konveksiyonla s transferi artar
[18].

2.3.3. Radyasyonla (Imm) s transferi

Elektromanyetik dalgalarla gerekleen s transferidir. Elektromanyetik dalgalar,

birbirine dik iki dzlemde sinuzoidal (belli frekanslarla tekrar eden) olarak ilerleyen
elektrik ve manyetik alanlar ile bu dalgalara elik eden enerji paracklarndan
(foton) oluur. Bu nedenle farkl scaklklara sahip ve birbirleri arasnda engelleyici
bir ortam olmadan gren iki malzeme arasnda nmla s transferi gerekleir.
Radyasyonla s transferi iin arada maddi bir ortam olmas gerekmez. Bolukta da
s transferi gerekleir [18].

2.4. Is Yaltmnn nemi

lkemizde sanayi ve konut sektrleri bata olmak zere, enerji tketimleri her geen
yl artmaktadr. Konutlarda kullanlan enerjinin byk bir ksm stma ve soutma
amal kullanlmaktadr. Sz konusu bu enerjinin etkin kullanlmas, ancak s
yaltm ile salanabilir. Yap bileenleri zerinden farkl scaklktaki iki ortam
arasndaki s transferini azaltmak iin yaplan ileme s yaltm denir [20, 21].

12

Gnmzde enerji kullanmndan kaynaklanan evre problemleri tm dnyay tehdit

etmektedir. Fosil yaktlarn sebep olduu kresel snma, asit yamurlar, ozon
tabakasndaki incelme, iklim deiiklikleri en nemli evre sorunlardr. Isnma
amal tketilen enerjinin bykl dnldnde evre problemlerinin nemi
daha iyi anlalmaktadr [22].
Deiken hava koullar, mevsimlere gre ar scaklar, souklar ve yamurlar bina
i scaklklarn etkileyen faktrlerdir. D ortamda gerekleen scaklk deiimleri
ile oturulan meknlarn scaklklarnn deiimi yaam kalitesini de etkilemektedir.
nsann scaklk asndan salkl bir ortamda yaamas sl konfora baldr. Isl
konfor insanlarn bedensel ve zihinsel saln etkilemektedir. Bu scaklk
deiimleri insan fizyolojisi ve yaam kalitesini, yaad veya alt ortam
scaklndan dolay salk sorunlar ile kar karya kalmas ve bunun sonucu olarak
i verimini de etkilemektedir [23].
Betonarmeye nfuz eden su ve oluan nem, ierideki donatnn (demirlerin)
korozyonuna neden olur ve tayc elemanlarn tama kapasitesinin dmesine yol
aar. Korozyona uram demir zamanla mukavemetini kaydeder. Bunun yannda,
korozyon sonucunda oluan pas, demire gre hacmi fazla olacandan beton iinde
gerilme meydana getirecek ve bu gerilme sonucunda betonda zamanla atlaklar
oluacaktr [24].

2.5. Is Yaltmnn Faydalar

Is yaltm sayesinde, s kayp ve kazanlar azaltlarak enerji tasarrufunun

salanmas, evrenin korunmas, sl konfor ve grlt denetiminin salanmas, yap
elemanlarnda ve betonarme yzeylerde youmann nlenmesi ve azaltlmas,
stma, soutma ve enerji sistemlerinde iletme verimliliinin arttrlmas ve yap
elemanlarnn d etkilerden korunmas salanmaktadr. Is yaltm sadece enerji
kullanmn azaltmakla kalmamakta, doru yaltm malzemesinin seimiyle iklimsel
ve iitsel konforun yan sra yaplarda yangn gvenliini de salamaktadr [25].
Ksaca s yaltmn faydalar aadaki gibi zetlenebilir:

13

1. Hava kirliliini nler.

2. Ynetmeliklere uygun yaplacak s yaltm, snma veya serinleme amacyla
yaptmz harcamalardan ortalama % 50 tasarruf ederek yazn serin kalmaya
kn daha iyi snmaya imkn salar.
3. Dengeli oda scaklklar yaratarak konforlu ve salkl mekanlar oluturur.
4. Yaplarda kflenme, siyah leke ve mantar olumasna neden olan youmay
(terlemeyi) nler.
5. Istma ve soutma uygulamalarnda yakt, elektrik ve iletme giderleri azaltlarak
tasarruf salanr.
6. Is yaltm ile kayplar kazanca dnr. Bu sayede daha kk kapasiteli stma
ve soutma cihazlar seilebilir ve yatrm giderleri ciddi lde azaltlr.
7. Salayaca verimlilikle, lkemizin enerjide da bamlln azaltr.
8. Betonun iindeki demirlerin paslanmasn engeller, binanzn depreme kar
dayanklln korur [25].

2.5.1. Is yaltm prensipleri

Atomlar aras mesafe ve atom veya molekllerin hareket alanlarnn dzenlenmesiyle

kondksiyonla s iletimi azaltlr. Scaklk farknn ve s akna dik kalnln
artmas da s iletimini azaltacaktr. Fakat s iletimi durdurulamaz. Buna en byk
etken radyasyonla s iletiminin engellenememesidir. Is yaltmnn temel prensibini
kuru ve hareketsiz gaz oluturmaktadr. eitli gazlar iinde hava, en ucuz en kolay
bulunan ve en evre dostu madde olmas sebebiyle inaat sektrndeki s yaltm
uygulamalarnda byk lde kullanlr. Is yaltm iin kk kapal gzenekler
iinde hapsedilmi hava oluturulmas amalanr [26].

Is yaltm uygulamalarnn en nemli dier bir prensibi de s yaltm malzemesini

srekli bir ekilde uygulanmasdr. Ayn dzlemde sreklilik salanmad srece
uygulanan s yaltmndan salanan verim ok der. Bu anlamda, s yaltmnn
verimini dren dier nemli bir olay s kprlerinin meydana gelmesidir [26].

14

2.5.2. Is kprleri

Is kprleri, ortalama s iletiminden ok daha yksek s iletimine ve snrl alana

sahip blgelerdir. Yksek s iletimi, elemann geometrisinden meydana gelebildii
gibi farkl s iletkenliine sahip malzemelerin yan yana getirilmesiyle de gerekleir
[23].

Yap elemanlarnn birleim blgelerinde (ke noktalarnda) dk scakla sahip

izgisel d yzey miktar, yksek scaklktaki noktasal i yzeye oranla ok fazla
olduu iin bu blgelerde fazladan s kayplar gerekleir. Bu kayplar nlemek
mmkn deildir, ancak srekli s yaltm ile azaltlabilir [20].

naat sektrnde en fazla yaplan hatalardan biri de, farkl s iletkenliine sahip
malzemelerin yan yana kullanlmasdr. Bazen montaj iin kanlmaz olan bu
durum, ounlukla bilgi eksikliinden kaynaklanmaktadr. Is yaltm uygulamasnn
yanl seilmesi sonucu, ierden yaltm uygulamalarnda betonarme deme
tarafndan kesilen s yaltm sebebiyle s iletiminde nemli miktarda art meydana
gelmektedir [18].

Is iletimi zamana bal bir olaydr ve zaman iindeki davranna gre sabit ve
deiken rejimlerde meydana gelir. Is iletiminin rejimine gre iletim ve yaltm
prensipleri deiir [4, 16].

2.6. Trkiyede Is Yaltmnn Tarihesi

Trkiyede 1970li yllardan itibaren yaplarda enerji tasarrufuna ynelik eitli

dzenlemeler yaplmtr. Bunlardan ilki, yaplarda s yaltm kurallarnn yer ald
Binalarda Is Etkilerinden Korunma Kurallar adyla hazrlanan ve yaymlanan TS
825 standarddr. Yaynland yllardan itibaren eitli dzenlemelerin yapld
standardn son revizyonu 22.05.2008 tarihinde yaplarak yrrle girmitir [26].
2007 ylnda ise, AB (Avrupa Birlii) ye giri sreci gerei enerji etkinlii ile ilgili
olarak Enerji Verimlilii Yasas kabul edilmitir (5627 Sayl Enerji Verimlilii

15

Kanunu). Bu yasa erevesinde 2009 ylnda binalarn enerji verimliliini artrmaya

ynelik olarak Binalarda Enerji Performans Ynetmelii hazrlanmtr. Bu
ynetmelik dorultusunda ncelikle yeni yaplan binalara Enerji Kimlik Belgesi
kazandrlmas hedeflenmektedir. Bunlarn dnda Trkiye, enerji sorunuyla ilgili
olarak, sera gaz emisyonlarnn snrlandrlmasna ynelik klim Deiiklii
ereve Szlemesine de 2004 ylnda taraf olmutur [23].

2.7. Is Yaltm ile lgili Mevzuatlar

Sanayilemi ve zengin lkelerin tmnde, 1973-74 yllarndaki ilk petrol krizini

takiben uygulanan ksa vadeli tedbirlerin arkasndan; binalarda s yaltm alannda
yrtlen aratrmalarla salanan teknik bilgi zenginliinin yannda gerekletirilen
hukuki dzenlemelerle, konfor artlarndan taviz vermeden, binalarn enerji
tketiminde ok byk azalmalar elde edilmitir. Trkiye, ilk yllardaki ksa vadeli
tedbirler aamasnda, uluslararas gelimeleri takip etmitir. Fakat daha sonraki uzun
vadeli ve sonuca gtrc gelimeleri ve uygulamalar takip edemedii iin; bugn
lkemizdeki bir binann snma amal enerji tketimi, ayn iklim artlar ve birim
alan bana karlatrldnda, ngiltere, Almanya, sve gibi daha zengin lkelerden
3 veya 4 kat daha fazla olduu ifade edilmektedir [27-29]. Bu durum, hem fert
btesine ve hem de lke btesine 3 veya 4 kat daha fazla yk olumas demektir.
Ayrca evrenin de daha fazla kirletilmesi anlamna gelmektedir. lkemizin snma
amal enerji tketiminde mevcut tasarruf potansiyelini, enerji verimlilii salayacak
tedbirlerle deerlendirilebilirse:

12 milyon TEP/yl daha az enerji tketimi

6 milyar ABD $/yl parasal tasarruf
40 milyon ton/yl CO2 emisyonunda azalma elde edilebilecektir [31].

TS 825de bina bir btn olarak ele alnmaktadr ve yllk toplam stma enerjisi
ihtiyac (Qyl) snrlandrlmaktadr [27]. Eski standart yalnzca yap elemanlarnn Udeerlerini snrlyor ve mesel duvarn U-deerini, tm cepheyi temsil ediyormu

16

gibi kabul ediyordu. Bu durumda, cephedeki yaltmsz betonarme elemanlardan

kaynaklanan s kayplar ihmal edilmi oluyordu. Zaten ok yksek olan snr
deerlere ilave olarak, s kaybnn nemli bir blm de ihmal edilince; yaltmsz
binalar standarda uygun kt gibi; yaltm malzemesi ile yap malzemesi
kavramlar

birbirine karyordu.

Standardn

yeni

durumunda,

yaltm

malzemesinin kesilmesinden kaynaklanan s kprlerinde meydana gelen s

kayplar ayrca hesaplara katlmaktadr. Yaltml duvarlar arasndaki betonarme
elemanlar, s kprleri iin temel rneklerdir [27, 32].

Yeni TS 825'de s kprlerinden kaynaklanan ilave s kayplarnn da hesaba

katlmas sonucu; mimarn s kprlerine imkn veren bir s yaltm sistemi semesi
halinde, toplam s kayb artacandan, standardn verdii snr deerleri elde etmek
zorlaacaktr. Bu durumda mimar, bu sistemi kullanmaktan vazgeecek veya bu fark
kapatabilmek iin yaltm kalnln arttracaktr [32].

Standart da, binann yllk stma enerjisi ihtiyacnn msaade edilebilir st snr
deerleri verilerek, enerji tketimi ve evre kirlilii snrlanmaktadr. Ayn fayday
(Qy deerini), daha dk maliyetle salamak ise, standart da zel olarak
belirtilmemekle birlikte, ilgili kiilerin kendiliinden ynleneceinin dnld
dier bir hedef olmaktadr [31].

Eski TS 825, s kayplarnn hesaplanmasnda, pencere ve kap erevelerinden

gerekleen kontrolsz hava kaaklar ile, temiz hava ihtiyac iin gerekletirilen
kontroll havalandrma sonucu meydana gelen s kayplarn dikkate almyordu.
Yeni standart hem hava kaaklar ve hem havalandrma ile s kayplarn dikkate
almaktadr. Kullanlan ereve sisteminin kalite belgesi olmamas halinde hava
deiim saysn iki katna kararak, hesaplanan s kayplarn nemli miktarda
ykseltmektedir [31].

Yeni TS 825, stma enerji ihtiyac hesaplarnda kazanlar da dikkate almaktadr.

Net ihtiya, kayplardan kazanlar kartlarak hesaplanmaktadr. Is kayb, zellikle
lkemiz gibi lman iklim kuandaki binalarda, gece ve gndz arasndaki byk

17

scaklk farklarnn etkisinde meydana gelmektedir. Hlbuki standartlardaki hesaplar,

sabit scaklk farklar etkisinde geerlidir. Eski standart da olduu gibi, iklim
verilerinin tm sezonu temsilen ortalama tek bir deer ile belirtilmesi, sonularn
gerek deerlerden nemli sapmalar gstermesine sebep olmaktadr. Bundan
kanmak iin, stma sezonunun kk dilimlere ayrlmas (gn veya ay) ve iklim
verilerinin bu iklimlere ait ortalama deerler olarak girilmesi geree daha yakn
deerlerin elde edilmesini salayacaktr. TS 825'in revizyonu srasnda, EIE
tarafndan gnlk ve aylk ortalama iklim verileri ile tekrarlanan hesaplar sonucunda,
aylk ortalamalarla yeterli doruluun salanabildii grlmtr. Dolays ile yeni
TS 825'de bir binann yllk stma enerjisi ihtiyac, aylk deerlerin ayr ayr
hesaplanp bunlarn toplanmas ile bulunmaktadr. Yeni TS 825'e gre, eleman
kesitlerinin ve hesap sonularnn standart tablolar halinde verilmesi ve uygulama
detaylarnn izilmesi gerekmektedir. Standart, yap elemanlarnda youma
tahkikinin yaplmasn da mecbur tutmaktadr [27].

Yeni TS 825'deki en nemli eksiklik, EK 5'de verilen ve eitli yap malzemelerinin

s iletkenlii ile su buhar difzyon diren faktrnn gsterildii Tablo'daki
deerlerin bazlarnn ikna edici olmamasdr. lkemizdeki lm deerlerine
dayanmayan bu rakamlar; tam bir tercme de deildir. Dolays ile gerek durumu
yanstmad hususunda hakl eletiriler almaktadr. lkemizde en ksa zamanda bu
zellikleri srekli bir ekilde ve her isteyen iin lebilecek kapsaml bir laboratuarn
kamu veya zel sektr kapsamnda uluslararas akreditasyonlu olarak kurulmas
byk nem tamaktadr. Standardn dier nemli bir eksiklii de, yap
elemanlarnda youma tahkiki yaplmasn art komasna ramen; eer youma
meydana geliyorsa malzemenin s iletkenliinde ne mertebede bir art olacann
nasl hesaplanacan belirtmemesidir. Bilindii zere, malzemelerin rutubet ierii
arttka, mertebesi malzemeden malzemeye deimekle beraber, s iletkenliklerinde
nemli lde art meydana gelmektedir. Bu art uygulanmaynca, youma
tahkikinin ok fazla bir anlam kalmamaktadr [32].

Uygulamada karlalan nemli hatalardan biri ise, standardn ve ynetmeliin en

nemli zelliinin binay bir btn olarak ele almas ve enerji ihtiyac ile ilgili

18

snrlamalarn binann toplam yllk stma enerjisi ihtiyac zerinde olmasna

ramen; hl standardn yap elemanlarnn U-deerlerinin snrlandrld bir
standart gibi yorumlanmaya allmasdr. Bu abalara destek olarak gsterilen
standart kapsamndaki tablo, sadece belediye snrlar dnda olan ve ruhsat almasna
bile gerek olmayan binalar iin verilmitir. Bu tablonun tm binalara uygulanmas,
binalarmzda enerji ve yakt tasarrufunu engellemekten baka bir getiri
salamayacaktr [31].

Binann s kaybeden alanlar sadece d duvar, pencere, at ve zemin deildir.

Istlmayan hacimler ile stlan hacimleri ayran btn elemanlar s kayb
hesaplarnda dikkate alnmaldr. Mesel, eer bir binada rzgrlk hacmi ayrlm
ise, yaltm yaplmas ve s kayb hesaplarnda dikkate alnmas gereken eleman,
rzgrlk hacminin d duvar deil, rzgrlk hacmi ile stlan hacmi ayran i
duvardr. Ayn ekilde snak, depo vb stlmayan hacimler ile stlan hacimleri
ayran duvar, deme vb. elemanlar da yaltlmal ve s kayb hesaplarna dahil
edilmelidir [32].

2.8. Is Yaltm Malzemeleri

2.8.1. Is yaltm malzemelerinin tanm

Farkl scaklktaki iki ortam arasnda s transferini azaltmak iin yaplan yaltmda
yaltm salamak iin kullanlan malzemelere s yaltm malzemesi denir. Is
yaltm malzemelerinin en temel zellii s iletim katsaysdr. ISO ve CENe gre
s iletim katsays 0,065 W/mK deerinden kk olan malzemeler s yaltm
malzemesi olarak tanmlanr. Dier malzemeler ise yap malzemesi olarak kabul
edilir [20].

2.8.2. Is yaltm malzemelerinde aranlan zellikler

Is yaltm malzemelerinin istenilen performans karlayabilmesi iin boluk oran

fazla, younluu dk ve su emme orannn az olmas gerekir. Sadece s iletkenlii

19

dnlerek

oluturulan

yap

elemanlarnn

istenen

sonular

vermedii

uygulamalarda grlmtr. Is iletiminin yannda rutubet akm ve youma

olaynn nemi yaltm malzemesinde baka nitelikler aramay gerekli klmtr.
Malzemede buhar difzyonu faktrnn yeterli olmas buhardan etkilenmeyi
azaltmakta, scaklk deiimlerinden daha az etkilenmek ve s depolamak iin de
snma ssnn yksek olmas beklenmektedir [18].
Isl iletkenlik

Yaltm amal kullanlan malzemeler gzenekli veya gevek lifli yapda olmalar
nedeniyle sl iletkenlikleri dktr. ekilsiz yapdaki katlar kristal yapdaki
katlara gre daha ok gaz boluklarna sahiptir. Bu nedenle bu tr malzemelerde sl
iletkenlik daha kktr [33].

Mekanik dayanm

Genel olarak s yaltmnda kullanlan malzemelerin mekanik dayanmlar zayftr.

Bu yzden baz durumlarda yaltmn zeri koruma amal kaplanabilir [33].

Buhar difzyonu

Is yaltmnda kullanlan birok malzemenin scakla bal olarak sl iletkenliinin

artmas, nemi absorbe etmesine neden olur. Eer uygulanan yaltm nem ieren bir
ortamda veya atmosferik artlarda ise yaltmn st taraf su geirmez tabaka ile
rtlmelidir. Aksi takdirde yaltm malzemesinin yaps bozulacaktr [33].

Yangn dayanm

Is

yaltmnda

kullanlacak

malzemelerin

yanma

zelliinin

olmamas

gerekmektedir. Yaltm malzemesi hibir zaman maksimum alma scaklnn

stnde bir scaklkta altrlmamal ve malzemenin scakla dayanma limiti
maksimum yzey scaklnn daima stnde olmaldr [33].

20

Ekonomiklik

allan ortama uygun malzeme seimi ve malzemenin ekonomik yaltm kalnl,

yaltm fiyatn ortaya koyar. Burada esas problem; hangi malzemenin, hangi
ortamda, hangi ekonomik kalnlkta ve uzun mrl olarak kullanlabilirliinin
seiminin yaplmasdr [33].

2.8.3. Is yaltm malzemelerinin genel yaps ve zellikleri

Scak ve souk yzeylerin yaltlmasnda eitli malzemeler kullanlr. Bu

malzemelerin bazlar doal, bazlar ise yapay maddelerdir. Fiziksel yaplarna bal
olarak uygulanan yaltm ekli baz farkllklar gsterebilir. Birok yaltm
uygulamalar, gevek dolgu olarak yaplabilir. Bu durumda yaltm malzemesi
yaltlacak yere dklr veya pskrtlerek yaltm ilemi bitirilir. Scak ve dzgn
olmayan yzeylere uygulanacak fleksibl bir malzeme, yzeye fleksibl zellik
kazandrarak yaltmn mrn uzatr. Plastik yaltm malzemelerinin uygulanmas
farkldr. Baz hallerde erimi durumda olan malzeme, mala ile veya pskrtlerek
yaltm yaplr. Uygulamadan sonra plastik rijit duruma gelir [33].

2.8.4. Is yaltm malzemelerinin iyaps

Is yaltmnda kullanlan malzemeler yapsal olarak 4 gruba ayrlrlar:

Taneli yapya sahip s yaltm malzemeleri

Bu gruba giren malzemeler tanecik halinde olup uygulamada malzemeler arasnda

hava boluklar bulunmaktadr. Taneciklerin gelii gzel sralanmas nedeniyle
tanecikler arasnda hava hareketi olduka yavatr ve bu nedenle tanecikler arasnda
tanm yoluyla s transferi az olmaktadr [33].

21

Lifli yapya sahip s yaltm malzemeleri

Malzemelerin lifleri arasndaki serbest hava kanallarnn genilii ve says nedeniyle

younluklar dktr. Lifler arasnda oluan hava filmleri, tanm yolu ile oluacak
s transferine bir diren oluturur. Bu nedenle, tanm yoluyla meydana gelen s
transferi byk lde azalr. Lifli yaltm malzemelerinde serbest hava kanallarnn
saysn ve geniliini azaltmak iin dolgu younluunu artrmak gerekir. Lifler
arasnda tanm yolu ile oluan s transferi, iletim yolu ile oluan s transferinden
her zaman daha fazladr. Bu tr malzemeler genellikle ses yaltmnda
kullanlmaktadr [33].

Hcreli yapya sahip s yaltm malzemeleri

Hcreli yapya sahip olan yaltm malzemelerinde tanm yoluyla s geiinin

minimum olmas iin, bu hcrelerin mmkn olduu kadar kk olmas gerekir.
Hcreli yapya sahip malzemeler ncelikle s yaltmnda tercih edilmektedir [33].

Reflektif yapya sahip s yaltm malzemeleri

Bu gruptaki malzemeler dk yutma katsaysna sahip olmalar nedeniyle snn

byk bir ksmn yanstrlar [33].

2.8.5. Is yaltm malzemelerinin genel zellikleri

Is yaltmnda kullanlan malzemelerin genel zellikleri aadaki gibi verilebilir:

Is iletim katsaylar kk olmaldr.

Kokusuz olmaldr.
Su ve nem absorbe etme zellii olmamaldr.
Bakteri ve mikroplarn yuva yapmasna uygun olmamaldr.
rme ve fermantasyona kar dayankl olmaldr.

22

lk zelliini kaybedip toz haline gelmemelidir.

Yanc olmamaldr.
Uzun mrl ve sala zararl olmamaldr.
Ekonomik ve kolay temin edilebilir olmaldr.
Uygulama ve iilii kolay olmaldr.
Yeterli basn mukavemetine sahip olmaldr.
Birlikte kullanlan malzemelerle reaksiyona girmemelidir.

Bir yaltm malzemesinde, yukarda istenen artlarn btnnn bir arada bulunmas
ok zordur. Bu nedenle, yaltm malzemesini seerken yaltlacak ortama uygun ve
maksimum ortak artlar salayan malzemenin seilmesi gerekir [33].

2.9. Is Yaltmnda Kullanlan Malzemeler

2.9.1. Petrol esasl malzemeler

II. dnya savandan nce A.B.D. naylonun gelimesi ile ilgilenirken, Almanyada
Bayer firmas, kpkl plastikler zerine alt. Kpkl plastikler hafif olmas
nedeniyle II. dnya savanda uak kanatlarnn kuvvetlendirilmesinde kompozit bir
malzeme olarak kullanld. 1950den sonra buzdolab fabrikalarnda ve souk hava
depolarnda kpkl plastiklerin kullanm byk nem kazand. Petrol esasl
malzemelerin fiziksel zellikleri aada sralanmtr:

Hafiftir.
Kendini tar.
Birlikte kullanlan malzemelerin mukavemetini artrr.
%95den fazla kapal hcrelidir.
Kapal hcreli olmas nedeniyle nem almaz, ancak kesim yerleri hacminin %2si
orannda nem alabilir.
Deiken iklim artlarnda fiziksel zellikleri sabit kalr.
Is iletim katsaylar 0,025-0,045 W/mK arasnda deimektedir.

23

Mekanik zellikleri iin younluun, eilme mukavemetine, s iletim katsaysna ve

boyutlarn stabilitesine gre deiimi incelenebilir. Younluk artka eilme
mukavemeti lineer olarak artmaktadr. Yine s iletim katsays younlukla hzlanan
parabolik bir art gsterir. Younluk 50 kg/m3 e kadar, boyutlarn stabilitesi hzla
artan parabolik grnm vermektedir. Bu deerden sonra boyutlarn stabilitesi
parabolik olarak azalmaktadr [29].

Ekstrude polistren kpk (XPS)

XPS levha, polistren hammaddesinin ekstrzyonla levha halinde ekilmesiyle

retilen bir s yaltm malzemesidir. XPSnin avantajlarnn kayna retim
teknolojisini oluturan haddeleme ilemi ve bunun sonucunda ortaya kan kapal
gzenekli hcre yapsdr. Malzemenin hammaddesi olan tanecikler halindeki
polistren, retim hattna girdikten sonra eritilir, baka katk maddeleri eklenip ve
kpk yapsnn salanabilmesi iin iirme gaz ilave edilir. Bu karm belirli s ve
basn koullar altnda bir hat boyunca istenilen kalnlkta ekilir. Hatta kan
malzemenin boyunun ve yzey yapsnn ihtiyalar dorultusunda dzenlenmesiyle
son rn elde edilmi olur. Bu srecin sonunda bal petei formunda hcre
eperlerinden olumu, kapal gzenekli hcre yapsna sahip XPS elde edilir.
Srekli ve dzenli hcre yaps ve kapal gzeneklilik XPSyi suya ve zamana kar
dayankl yapar, yaltm ve mekanik zelliklerinin iyi olmasn salar [34].

Polistren termoplastiktir, ilendikten sonra yeniden retim hattna sokulabilir. Bu

nedenle XPS tesisleri genellikle zayiatsz alr. Baz nedenlerle kullanlamayan ve
aa kan malzemeler toplanr, gerekli ilemlerin ardndan ilk tanecik formuna
getirilir ve yeni imalatlarda kullanlr. [34].

XPS retiminde iirici gaz olarak HCFC kullanlmaktadr. retimde aa kan

HCFC ozon tabakasna zarar vermektedir [35]. XPS DIN 4102ye gre B1 snf zor
alev alan malzemeler snfndadr. TS 825 Ek 5 te s iletkenlik hesap deeri yzeyi
przl 0,031W/mK , przsz iken 0,028 W/mKdir. Su buhar difzyon diren
faktr 80-250 arasndadr. XPS 25-45 kg/m3 aras younluklarda retilmektedir.

24

Mekanik dayanmlar 10-50 ton/m2, su emmeleri hacimce %0-0,5, kullanm

scaklklar -50 / +80 oC arasndadr [36].

Ekspande polistren kpk (EPS)

EPS (Genletirilmi Polistren Kpk), petrolden elde edilen, kpk halinde,

termoplastik ve kapal gzenekli bir s yaltm malzemesidir. Polistren taneciklerinin
iirilmesi ve birbirine kaynamas ile elde edilen EPS rnlerde, taneciklerin
iirilmesi ve kpk elde edilmesi iin kullanlan gaz pentandr. Pentan tanecikler
iinde ok sayda kk gzeneklerin olumasn saladktan sonra, retim srasnda
ve retimi takiben ok ksa srede hava ile yer deitirir. Bylece EPS levhalarn
bnyesinde bulunan ok saydaki (1m EPSde 3-6 milyar) kk kapal gzenekli
hcreler iinde durgun hava hapsolur. Malzemenin %98i hareketsiz ve durgun
havadr. EPS retiminde son aama olan ekil verme (kalplama) aamasnda,
taneciklerin birbiri ile skca kaynamas salanr. EPS blok halinde ve kesilmek
sureti ile levha haline getirilir veya levha eklinde kalp iinde genletirilerek retilir
[20, 36].

EPS, DIN 4102ye gre B1 snf zor alev alan ve B2 snf normal alev alan
malzemeler snfnda yer almaktadr. TS 825 Ek 5 te s iletkenlik hesap deeri
0,040 W/mKdir. Su buhar difzyon diren faktr 20-250 arasndadr. EPS 10-40
kg/m3 aras younluklarda retilmektedir. Is yaltmnda kullanlabilmesi iin TS
7316ya gre EPS younluu minimum 15 kg/m3 olmaldr. Mekanik dayanmlar 515 ton/m2, su emmeleri hacimce %1,1-2,5, kullanm scaklklar -180 / +75 oC
arasndadr [35].

2.9.2. Poliretan kpk

Poliretan, poliol ve izosiyonat ad verilen iki ayr kimyasal komponentin bir araya
getirilmesi

srasnda

havann

yardmyla

bu

iki

maddenin

kprtlerek

sertletirilmesi ile retilir. Levha, sandvi panel ve pskrtme yntemiyle kullanlan

bir s yaltm malzemesidir. Poliretan kpk, kapal gzenekli yaps sayesinde

25

suyu bnyesine almaz, fakat birleim yerlerinden szarak kpn altnda birikebilir.
Nem, kpkteki izosiyanr ve poliol arasndaki kimyasal reaksiyonu hzlandrarak
dayankll dk bir malzeme olumasn salar. Bu durum kpn alt
katmanlara yapmasn da engeller. Su buhar difzyonu, mukavemet, boyutsal
stabilite zelliklerinde de zayflamaya neden olur. Bunu nlemek iin scak tarafta
buhar kesici bir malzeme kullanlmaldr [37].
Poliretann kullanm scakl -200/110 oCdir. Is iletkenlik hesap deeri ortalama
0,035 W/mKdir. Su buhar difzyon direnci 30-100 arasndadr. Yanma snf B1,
B2, B3 snf zor, normal ve kolay alev alan ekillerinde retilmektedir. Younluu
30-200 kg/m3 arasnda olup basn dayanmlar 10-40 ton/m2 ve su emmeleri
hacimce %3-5 arasndadr [35].

Birok gda maddelerinin depolanmas ve uzun sre saklanmas souk depolar

sayesinde olmaktadr. zellikle 1920den sonra Kanada, Norve, A.B.D., Almanya
ve talyada souk depoculuk olduka gelimitir. Poliretan uygulanan souk hava
depolarnda byk enerji tasarrufu salanmaktadr. zellikle poliretan nemden
etkilenmediinden i kaplama yaltmlar iin ok uygundur [33].

Sert poliretandan 7,5 ile 15 cm kalnlkta deien hazr souk depo konstrksiyon
panelleri yaplmaktadr. Bu paneller maaza vitrinlerinde, brolarda ve birok
deiik yerlerde kullanlmaktadr. Sert kpkle doldurulmu elik paneller, talyada
okul, restaurant ve hastane konstrksiyonlarnda yaygn olarak kullanlmaktadr.
talya Alplerinde uzun yllardr kullanlan sert poliretandan yaplm da evleri
bulunmaktadr. Darda -30 oC souk varken, 2 Kwlk bir enerji ile ieride 25 oC
scaklk elde edilmitir [37].

2.9.3. Cam yn
Cam yn, silis kumunun 1200-1250 oCde ergitilerek elyaf haline getirilmesi ile
elde edilir. Kullanm yerine ve amacna gre farkl boyut ve teknik zelliklerde,
deiik kaplama malzemeleriyle, ilte, levha, dkme ve boru eklinde retilir. Is ve

26

ses yaltm, akustik dzenlemelerde kullanlr. Cam yn DIN 4102 ye gre A snf
yanmaz malzemeler grubundadr ve kullanm yerlerinde yangn gvenliini salar.
Performanslarn koruduu srekli azami kullanm scakl -50/+250

aralndadr. -200 veya +550 oCye kadar kullanlan zel cam yn rnlerde
retilmektedir [38].

TS 825 Ek 5te s iletkenlik hesap deeri 0,040 W/mK, su buhar difzyon diren
faktr n=1dir. Cam yn 14-100 kg/m3 aras younluklarda retilmektedir.
Mekanik dayanmlar 1,5-6,5 ton/m2 ve su emmeleri hacimce %3-10 arasnda
deimektedir [38].

2.9.4. Ta yn
Ta yn, bazalt ve diyabaz tann 1350-1400 oCde ergitilerek elyaf haline
getirilmesi ile elde edilen bir s yaltm malzemesidir. Kullanm yerine ve amacna
gre farkl boyut ve teknik zelliklerde, deiik kaplama malzemeleriyle, ilte, levha,
dkme, boru eklinde retilir. Is ve ses yaltm, akustik dzenleme ve yangn
yaltmnda kullanlr. Yksek dayanm scaklklar ve DIN 4102 ye gre A snf
yanmaz malzemeler grubunda olmalar, kullanm yerlerinde yangn yaltm salar.
Performansn koruduu srekli azami kullanm scakl -50/+750 oC aralndadr
[38].

TS 825 Ek 5te s iletkenlik hesap deeri 0,040 W/mKdir. Su buhar difzyon

diren faktr n=1dir. Ta yn 30-200 kg/m3 aras younluklarda retilmektedir.
Mekanik dayanmlar 1,5-6,5 ton/m2 ve su emmeleri hacimce %2,5-10 arasnda
deimektedir [39].

Cam yn ve ta yn %100 boyutsal kararlla sahiptir. Scaa ve rutubete maruz

kaldnda boyutlar deimez. Fiziksel zelliklerini zamana bal olarak kaybetmez,
zamanla bozulmaz, rmez, kf tutmaz, korozyon ve paslanma yapmaz, bcek ve
mikroorganizmalar tarafndan tahrip edilemez. Higroskopik ve kapiler deildir.

27

Ergime scakl > 1000 oCdir. Kolay kesilmesi ve zayiatsz her parasnn
deerlendirilmesi uygulamada fayda salar [39].

2.9.5. Odun tala levha

Ahap talann manyezit balaycs ile sktrlmasyla levha halinde retilen bir s
yaltm malzemesidir. Basn ve bklmeye kar dayanm olan bu levhalar, ayn
zamanda ses yaltm da salamaktadr. Gnein ultraviyole nlarndan etkilenmez,
ancak organik kkenli

bir

malzeme olmas sebebiyle eitli

bcek ve

organizmalardan zarar grebilir [37].

Odun tala levhalarn kullanm scakl 110 oCdir. Is iletkenlik hesap deeri 0,090,15 W/mK, su buhar difzyon direnci 2-5 arasndadr. Yanma snf BS 476
standardna gre 1.snftr. Younluu 360-570 kg/m3 arasnda retilmektedir.
Mekanik dayanmlar 20 ton/m2 ve su emmeleri hacimce %10dur [37].

2.9.6. Fenol kp

Fenol kp, fenol-formaldehit bakalitine anorganik iirici ve sertletirici

maddelerin katlmasyla dk 30-60 kg/m3 ve yksek 80-120 kg/m3 younlukta
olmak zere iki ekilde elde edilebilen malzemeler olup pano, blok, kabuk veya
yerinde dkm olarak kullanlmaktadr. Fenol kpkleri ak gzenekli yaplar
nedeniyle su, hava, buhara kar yaltmlar dktr [35].
Fenol kpklerinin kullanm scakl -180/+150 oC aralndadr. Is iletkenlik hesap
deeri 0,036 W/mKdir. Su buhar difzyon diren faktr 10-50 arasndadr. Kolay
su alabilen kapiler zelliktedir. Yanma snf BS 476 standardna gre 1.snftr.
Younluu 30-50 kg/m3, basn dayanmlar 10-15 ton/m2 arasnda deimektedir
[35].

28

2.9.7. Mantar levha

Bilinen en eski bitkisel kkenli yaltkanlardan biri olan mantar, taneli bir yapda
olup, doal mantar veya mee mantarlar olarak da bilinmektedir. Heterojen yapl ve
rnekten rnee deien s iletkenlik katsaysna sahip olan mantar, piyasada kabuk,
pano, karo vb. ekillerde bulunmaktadr. Ayrca mantar, bir balayc ya da imento
harcna katlarak s tutucu katkl sva veya ap halinde uygulanmaktadr. Genel
zellikleri asndan yaptrlmas, ivilenmesi ve kesilmesi kolaydr. Bu zelliklere
ek olarak higroskopik olan, kimyasal maddelere dayankl, ancak halojenlere,
amonyaa ve eter yalarna dayanksz olan mantar, basn altnda bitm gibi bir
balayc eklenerek daha dayankl levha mantarlar elde edilmektedir. Bu tr
mantarlar zor yanan ve su emme deerleri dk olan zelliklere sahiptir. [37].
Mantar levhalarn kullanm scakl -180/+110 oC aralnda, s iletkenlik hesap
deeri 0,040-0,055 W/mKdir. Su buhar difzyon diren faktr 10-35 arasndadr.
Hidroskobiktir, havann nemini bnyesine eker, yanma snf BS 476 standardna
gre 3.snf olup younluu 80-500 kg/m3 arasnda deimektedir [35].

2.9.8. Cam kp

Cam kp, cam tozunun karbon ile birlikte ergitilmesiyle elde edilen s yaltm
malzemesidir. yap olarak kapal cam hcrelerine sahiptir. Kabuk, levha, pano,
blok veya kesilmi para olarak bulunabilir. Su ve buhar geirmez, hidroskobik ve
kapiler deildir. Kimyasal etkilere kar dayankl olup rme ve kflenme yapmaz.
Cam kpnn kullanm scakl -260/+430 oC aralnda, s iletkenlik hesap
deeri +20 oCde 0,052 W/mKdir. Su buhar difzyon diren faktr 10.000 olup su
emme zellii yoktur. Yanma snf BS 476 standardna gre yanmaz (Class 0)
malzemedir. Younluu 100-200 kg/m3, basn dayanm 48-880 ton/m2 arasnda
deimektedir [35].

29

2.10. Is Yaltm Malzemelerinin Teknik zelliklerinin Karlatrlmas

Trkiyede yksek Pazar payna sahip s yaltm malzemeleri polistren esasl

levhalar ve mineral ynlerdir. Ta yn, EPS ve XPS levha kullanlarak
gerekletirilen uygulamalar, yaltm malzemesinin teknik zelliklerine gre deien
sistem performanslar sergilemektedir. Sz konusu malzeme de s yaltm
malzemesi olmasna ramen sahip olduklar younluk, sl iletim katsays, yanclk
snf, boyut stabilitesi, buhar difzyonu, deerleri gibi temel teknik zellikleri ile
farkllk gstermektedir [21].

Is iletkenlik katsays

EPSnin s iletkenlii younluuna baldr. Younluk artka s iletkenlii azalr.

EPSnin s iletkenlik hesap deeri, retim younluunun 15-45 kg/m3 arasnda
deerler almas halinde 0,033-0,040 W/mK arasnda deer alr. XPSnin s
iletkenlii iirici gaza gre deimektedir. En dk s iletkenlii ozona zarar
veren CFClerle salanmaktadr. Ozona daha az zarar veren HCFClere geildike
rnn s iletkenlii artmakta ve iklim deiikliklerine sebep olan sera etkisi
grlmektedir. HCFClerin kullanm yasakland iin iirici gaz olarak HFCler
veya CO2 kullanlmas gerekir. Bu gazlarn kullanm s iletkenliinde arta neden
olmaktadr. XPSnin s iletkenlii hesap deeri iirici gaza bal olarak 0,030-0,045
W/mK arasnda deerler alr. Sonu olarak yaltm projesinde EPS veya XPS
yazlmas, rnn s iletkenliinin tanmlanmas iin yeterli deildir. EPS iin hangi
younluun seilecei belirtilmeli; XPS iin ise, kullanlan iirici gaz tanml
olmaldr. Mineral ynlerin s iletkenlik hesap deerleri ise 0,040 W/mKdir [20].

Basn dayanm

Mineral ynlerin %10 deformasyondaki basn dayanm EN 13162de 0,5-500 kPa;

EPS iin EN 13163de 30-500 kPa olurken, XPS EN 13164de 100-1000 kPa yksek
basn dayanm ile dier malzemelerden ayrlmaktadr [20].

30

Su buhar difzyon direnci faktr

Mineral ynlerin su buhar direnleri ok kk olup havann deeri olan 1e eittir.

EPS nin buhar direnci geni bir aralkta yani 20-250 arasnda deiebilir. Dolays
ile uygulamann gerektirdii artlar malzeme israfna sebep olmadan salanabilir.
XPSnin buhar direnci genellikle daha yksek olup 80-200 arasndadr [20].

Yap fiziinin byk nem kazand gnmzde yap kesitlerinin nefes alabilir
ekilde tasarm ne kmaktadr. Buhar difzyon direnci dk malzemelerin
kullanlmas, arzu edilen bu zellii yap kabuuna kazandrmaktadr. Bu nedenle ta
yn levhalar ile yaplan mantolama uygulamalar ile dier rnlere oranla daha
dk buhar difzyon direncine sahip kesitler elde edilebilir [20].

Su emme durumu

Mineral ynler, ak gzenekleri sebebiyle zel olarak tedbir alnmaz ise su

emmeleri ok yksek malzemelerdir. Hacimce su emmeleri cam yn %3-10, ta
yn %2,5-10 dur. Kapal gzenekleri sebebiyle EPS ve XPS in su emmeleri
olduka dktr. Hacimce su emmeleri XPS max. %0-0.5, EPS %1,1-2,5tur [20].

Boyut stabilitesi

Sva ve ap uygulamalarnda kullanlan yaltm malzemelerinin boyutsal kararl

byk nem tamaktadr. zellikle retim teknolojisinden kaynaklanan sebeplerden
dolay, EPS yaltm plakalarnn boyutsal kararlla ulamas yaklak 6-7 haftalk
bir dinlendirme sresinin sonunda olumaktadr. XPS s yaltm levhalar gzenekli
hcre yapsna sahip olmalar nedeni ile sl deiimler karsnda boyutsal deiim
gstermektedir. Her iki rnn de lineer uzama katsaylar ve scaklk farkndaki
boyutsal deiimleri tayn mantolama levhalarna oranla ok daha yksektir [20].

31

Yanclk snf

EPS ve XPS, petrol trevi polistren hammaddesi kullanlarak imal edilen yaltm
malzemeleri olup maksimum kullanm scaklklar olup 75-80

Cdir. Bu

dezavantajlar nedeni ile, yurtdnda yangn riskinin yksek olduu bitiik nizam
veya ok katl binalarda bu rnler belli snrlar dahilinde kullanlmaktadr.
lkemizde de 2002 yl sonunda Resmi Gazetede yaynlanarak yrrle giren
Yangndan Koruma Ynetmelii gereince sz konusu malzemelerin kullanm
alanlar snrlandrlmtr. Bu malzemeler DIN 4102 standardna gre yanc
malzemeler snfna girmektedir. malatlar srasnda kullanlan yanma geciktirici
malzemeler bu malzemelerin yanclk snflarn bir miktar iyiletirmekle birlikte
yanmaz malzeme haline getirmemektedir. Ta yn ise DIN 4102 standardna gre A
snf yanmaz malzeme olup 750 oC maksimum kullanm scakl ile yangna kar
stn bir performans gstermektedir [20].

32

izelge 2.1. Trkiyede retilen ve standard olan baz s yaltm malzemeleri [4].
Is Yaltm
Malzemesi

Cam Yn

Standart
Norm
TS 901
EN 13162
TS 901

Ta Yn

EN 13162

XPS

Fenol Kp

Mantar Levha

Poliretan

Cam Kp

Genl. Perlit

Scakl

W/mK

Direnci

0,040

-50/+250

0,040

-50/+750

80-250

-50/+80

0,040

20-250

-180/+75

0,09-0,15

2-5

0,036

10-50

EN 13164

0,031

TS 405

Levhalar

Kullanm

Dif.

0,028

EN 13163

O. Tala

Buhar

TS 11989

TS 7316

EPS

Is letim
Katsays

TS 2193
EN 13166
TS 304
TS 21931
EN 13165
EN 13167

EN 13169

0,040
0,55

10-35

0,035

30-100

0,052

10.000

Yangn
Snf

DIN 4102
(A)
DIN 4102
(A)
DIN 4102
(B1)
DIN 4102
B1/B2

Maks.

BS 476

+110

Class 1

-180

BS 476

+150

Class 1

-180

BS 476

+110

Class 3

-200

DIN 4102

+110

B1/B2

-260

BS 476

+430

Class 0

Mekanik
Dayanm

Younluk
3

Su Emme

kg/m

1,5-6,5

14-100

3-10

1,5-6,5

30-200

2,5-10

10-50

25-45

0-0,5

5-15

10-40

1,1-2,5

20

360-570

10

10-15

30-50

80-500

10-40

30-200

48-880

100-200

t/m2

Su
Emmez
3-5
Su
Emmez

-250

0,057

+1000

A Class 0 snf Yanmaz

B1 Class 1 snf zor alev alan
B2-snf normal alev alan

izelge 2.2. thal edilen baz s yaltm malzemeleri [4].

Is Yaltm Malzemesi

Is letim Katsays

Buhar Dif.

Kullanm Scakl

Younluk

kg/m3

542

0/+800

100

0,034

350

-60/+150

Poliizosiyonat Kpk

0,026

30

-180/+140

PVC Kpk

0,029

1-5

-100/+95

Vermikulit

0,067

350

0/+300

Elastomerik Kauuk Kp.

0,037

0,25

-40/+116

60

W/mK

Direnci

Seramik Yn

0,037

Melamin Kp

33

2.11. Is Yaltm Uygulamalar

Konutlarda uygulanan s yaltmnn amalarndan biri, konutun yllk olarak

tkettii enerji miktarn olabilecek en dk seviyede tutmaktr. Bunun iin birincil
ve en nemli uygulama, yapnn d koullara ak olan tm yzeylerinin at, duvar
ve temel blmlerinin yaltlmasdr. Yapnn tek veya ok katl olmasna gre s
kayp oranlar deimektedir. Tek ve ok katl yaplarda s kayplarnn oranlar
izelge 2.3. grlmektedir [4].

izelge 2.3. Tek ve ok katl yaplarda s kayp yerleri ve oranlar [4].

%

Duvar

at

Bodrum

Pencere

Hava Kaa

Tek Katl Yaplar

25

22

20

20

13

ok Katl Yaplar

40

30

17

2.11.1. Duvarlarda s yaltm uygulamalar

Duvarlarda s yaltm uygulamalar ekilde olmaktadr. Bunlar; dtan, ortadan ve

iten s yaltmdr.

Dtan s yaltm (Mantolama)

Is yaltm, binay evreleyen kabuk yani d duvarn d yzeyine uygulanr. Bina

d kabuunu sl gerilimlerden koruyarak bina mrn uzatr ve stma sistemi
kapatldktan sonra zellikle konutlarda konfor artlarnn devamn salar [37].

Dtan uygulamada XPS, duvar yzeyine reine katkl imento esasl harlar ile
yaptrlr. Daha sonra, 1 m2 'ye 6 adet gelecek ekilde plastik ivili yaltm
dbelleri ile mekanik fiksaj-tesbit yaplr. Yaptrmada kullanlan har ile XPS
levha zerine ince bir sva yaplr. Bu svann zerine tm duvar yzeyini
kaplayacak ekilde alkaliye dayankl cam elyaf file tatbik edilir. Daha sonra, zeri
tekrar svanr ve sva kuruduktan sonra boyanarak alma bitirilir. Bu uygulamada
sva kalnl asgari 5 mm olmaldr [40].

34

Havalandrmal giydirme cephelerde, yanc s yaltm malzemeleri kullanlyorsa,

her kat hizasndaki mineral yn yangn bariyerlerine ilave olarak her kat demesi
hizasnda metal yangn kesici bantlar kullanlmas faydal olacaktr. Geirimsiz d
kaplama ile s yaltm malzemeleri arasnda mutlaka havalandrma boluu
bulunmal ve muhtemel youma suyu iin drenaj imkan salanmaldr. Yanclk
snf A1, A2 ve B1 snf s yaltm malzemeleri kullanlmaldr. Yangna direnli
tespit elemanlar ve her kat hizasnda 100 mm'lik bant halinde mineral yn yangn
bariyerleri takviye edilmelidir. Yamur suyu szmasna kar, kaplama arkasnda bir
membran kullanlyorsa mutlaka buhar dar atan, suyu i tarafa geirmeyen
(nefes alan su yaltm membran) bir membran kullanlmaldr [40].

Oturulmakta olan binalarda d duvarlara i taraftan s yaltm yaplmas daha

kolay ve ekonomiktir. Bu uygulamalarda mineral ynler ve XPS uygundur. D
duvarlarda radyatr arkasndaki s kayplar da nemlidir. Radyatr arkalarna
yanstcl s yaltm levhalar konularak yaklak %5 yakt tasarrufu salanabilir
[40].

Kiri s yaltml duvar

Duvar gvdesi kendisinin s yaltm asndan yeterli olmas durumunda yalnzca

tayc elemanlarn d yzeyine yaltm uygulamasyla yetinmek mmkndr.
Duvarn kiri kenarndan s yaltm kadar da tarlmasyla yaplr. Duvar
kaplamas ve tayc eleman yaltm malzemesi arasndaki derz zerinde sva
donats kullanlmas atlaklarn nlenmesi asndan gereklidir [40].

D kaplamal s yaltml duvar

nceki zmlerden farkl olarak burada s yaltm d kaplamaya bitiik ve hava

boluunun d tarafnda bulunur. Scak blgelerde boluktaki havann kaplama
yoluyla snmasn engelleyerek serinlemeyi salama amalanr. Dardan
yaplacak s yaltm uygulamalarnda, s yaltm levhalarnn yaptrlaca
yzeyler kir, toz, ya, kabarm boya, kalkm sva gibi tutunmada/yapmada

35

uygunsuzluk yaratacak zararl etkenlerden arndrlm ve yaptrc ile yapmay

salayacak przlle sahip olmaldr. Eski akrilik esasl malzeme ile kapl
yzeylerde imento esasl yaptrc ile iyi bir yapma salamak iin eski yzey
kaznmal veya yeni akrilik yzeylere tutunma salayabilecek akrilik esasl s
yaltm plakas yaptrcs kullanlmaldr [40].

Binalarda enerji tasarrufu elde etmek ve binann zellikle duvar/at/zemin ve

tayc sisteminde youmann kontrol altna alnmas iin A1, A2 veya B1 yanclk
snfna uygun s yaltm levhalarnn bir sistem bileeni olarak, sisteme tariflenmi
uygun malzemeler ile (Is yaltm levhas, yaptrcs, svas, alkali dayanml sva
filesi, eitli profiller, gerekli ise uygun mekanik sabitletiriciler ve boya, kaplama
malzemeleri ile birlikte) binalarn d cephelerinde gerekletirilen yaltm
uygulamalardr. Yksek yaplarda; sistem reticisinin tavsiyesi dorultusunda
genleme derzleri oluturulabilir. Polimer katkl elastik zellikli veya fiber katkl
sva kullanlmaldr. D cephede tekstr oluturacak ve solvent iermeyen dekoratif
son kat kaplama ile uygulama bitirilir [40].

Yaltm levhalar binili ya da dz kenarl olabilir. Her iki durumda da uygulama

esnasnda s yaltm levhalarnn arasnda boluk kalmamasna, oluacak
boluklarn yaltm levhasna uygun dolgu kpkleri veya ayn yaltm levhasndan
kesilerek elde edilecek uygun kalnlktaki kamalarla doldurulmas gereklidir. Bu
ekilde olas klcal atlaklarn ve s kprs oluumunun nlenmesi mmkndr.
klim artlar gz nne alnarak, gerekirse d cephe muhafaza edilerek uygulama
yaplmaldr. Is yaltm yaplmas sonrasnda salkl sonular alnmas iin, yap
kabuunun

tamamen

kurumu

olmasna

dikkat

edilmesi

gerekir.

Scakln yksek olduu blgelerde son kat kaplamann rengi, duvar kesitindeki
scaklk dalmn etkiler. Son kat dekoratif kaplamann rengi, s yaltm
malzemesinin bozulmasna msaade etmeyecek ekilde, reticilere danlarak
tespit edilmeli, ak renkler tercih edilmelidir [39].

Mineral esasl malzemeler kuru ve rutubetsiz bir ortamda 0Cnin zerinde, kapal
alanda depolanmal, uygulamalar +5Cnin altnda ve 30Cnin zerinde

36

yaplmamaldr. zellikle scak havalarda, dorudan gne ve rzgar alan

cephelerde uygulama yaplmamaldr. Sva dayanmn (atlak ve darbe etkisine
kar) artrmak iin, galvanizli paslanmaz elik tel sva filesi kullanlmaldr. Tm
sva sistemini tayacak olan bu donat sisteminde;

Tel kalnl: 1,1 mm,

elik snf: DIN 17140,
Tel yzey ilemleri: inko miktar 300400g/m2,
Kaplama kalnl: 50 m. Olmaldr [39].

Yksek yaplarda veya geni yzeylerde genleme derzleri oluturulmaldr.

imento esasl, pskrtlerek uygulanabilen, hava srklemeli sva kullanlmaldr.
Son kat kaplama olarak imento veya silikat esasl boya veya kaplama malzemesi
ile bitirilir. Uygulama esnasnda s yaltm levhalarnn arasnda boluk
kalmamasna, oluacak boluklarn yaltm levhasndan kesilerek elde edilecek
uygun kalnlktaki kamalarla doldurulmas gereklidir. Bu ekilde olas klcal
atlaklarn ve s kprs oluumunun nlenmesi mmkndr. Mineral esasl sva,
boya ve/veya kaplama malzemeleri uygulandktan sonra 2 gn boyunca nemli
kalmalar salanmaldr [39].
Kalp ii uygulama ile s kprlerinin yaltm

Bu tr uygulamalar zellikle yaz aylarnda betonun hzla su kaybetmesini nleyerek

salkl priz almasn ve s yaltm malzemesi ile beton arasnda ok iyi tutunma
olumasn salar. Bu uygulamalarda; iki yz przl ve kanall %10
deformasyonda basn dayanm en az 200 kPa olan s yaltm levhalar kullanlr.
Beton dkme ileminden nce, XPS s yaltm levhalar birleimlerinde boluk
kalmayacak ekilde kalp i yzeyine yerletirilir. Yerletirme yaparken, geici
balant elemanlar ile kalba balanarak, beton dkm srasnda s yaltm
levhalarnn yerinden oynamas engellenmelidir. Plastik ayrclar ile yaltm
malzemesinin zarar grmeden donatnn gerekli beton kalnl ile uygulanmas iin
paspay braklr. Hazrlanan yaltml kalp ierisine beton dklerek geleneksel

37

sva katna kadar uygulama tamamlanr. Betonla yaltm malzemesi arasnda ilave
bir mekanik tespit gerekmez [40].

Toprakalt d duvarlarda ve temel uygulamalarnda yaltm

Is yaltm levhalar; zemin altnda kullanlan hacimlerin s yaltmnda ve/veya su

yaltm rtlerinin toprak dolgunun yaplmas srasnda mekanik etkilere kar
koruma amal olarak kullanlabilir. Toprak alt d duvarlarda en az younluu 30
kg/m3 olan, %10 deformasyonda basn mukavemeti 300 kPa olan, iki yz zrhl,
kenarlar binili ve difzyonla su emmesi %3n altnda olan XPS kullanlr. Toprak
alt d duvarlarn yzeyi dzeltilip su yaltm yapldktan sonra, s yaltm levhalar
yaptrlarak veya serbest olarak temel duvar zerine artmal olarak ek yerlerinde
derz olumayacak ekilde yerletirilir. Is yaltm levhalarnn su yaltm rtlerinin
zerine uygulanmasnda solvent iermeyen souk bitm esasl yaptrc veya ift
taraf yapkanl bitml rtler kullanlr. Yaptrma ilemi geici olarak yaltm
levhalarnn tespit edilmesi ilevini grmektedir [40].
Solvent iermeyen bitm esasl yaptrc noktasal olarak (en az 2 kg/m2 sarfiyat ile)
yaltm levhas zerine srlr veya levha bana en az 5 adet 100x150 mm
ebatlarnda hazrlanm ift taraf yapkan bitml rtnn yaptrlmas ve da
bakan taraftaki polietilen film katmann kaldrlarak, su yaltm yaplm duvar
zerine, s yaltm levhalar artmal olarak yerletirilir. Is yaltmnn
yaptrlmasndan ksa bir sre sonra kademeli olarak toprak dolgu yaplr ve yaltm
levhalarnn toprak basnc ile duvara montaj salanr. Eer kademeli toprak dolgu
ilemi yaplmayacak ise s yaltm levhalarnn d tarafna bask duvar rlr. Bu
detayda, su yaltm rtsnn korunmas ve delinmemesi gerekir. Bu nedenle s
yaltm levhalarnn montajnda dbel kullanlmaz [40].

Toprak alt d duvarlara yaplan uygulamalarda ama su yaltm katmann

koruyarak s yaltm salamak olduundan, uygulama aamasnda su yaltm
membrann zarar grmesi engellenmelidir. Is yaltm katmannn kalnl; toprak

38

alt d duvara sahip hacmin kullanma amacna bal olarak TS 825 standardnda
verilen esaslara gre belirlenmelidir [40]. Dtan s yaltmnn faydalar:

1. Yaltm kesintisizdir, manto gibi binay korur.

2. Is kprleri azdr, hatta pratik olarak yok kabul edilebilir.
3. Tm yap elemanlar atmosfer etkilerinden korunur, binann mrn uzatr.
4. Istma sisteminin ksa sreli kapatlmas halinde (geceleri), i ortam scaklnn
dmesini nler. (Konut, ofis vb srekli veya ksa aralklarla srekli kullanlan
binalarda nemlidir.)
5. Yazn ar snmay nler.
6. Su buharnn kesit iinde youma riski en azdr. (Is yaltm malzemesinin buhar
direncinin dk olmas tercih edilir.)

Dtan s yaltmnn dezavantajlar:

1. Yap fizii hasarlarnn nemli bir blm, dardan s yaltm uygulamalar ile
engellenebilecei gibi mevcut hasarlarn onarmnda da en etkin ve kalc
uygulama olmaktadr.
2. Uygulama iin tm cepheye iskele kurulmas ve kalifiye ekip tarafndan
uygulanmas gerekir.
3. Maliyeti daha yksektir [39].

Duvarlarda ortadan s yaltm (Sandvi duvar)

Ortadan s yaltml d duvarlarda, cam yn, ta yn, ahap yn, koyun yn,
mineral lifli plak s yaltm malzemeleri, EPS ve XPS sert kpk, poliretan sert
kpk vb. plak reten s yaltm malzemeleri, cam kp ya da genletirilmi perlit
veya verniklit, bims vb taneli yaltkan dolgu malzemeleri s yaltm malzemeleri
olarak kullanlmaktadr. Ancak, taneli dolgu malzemeleri daha ok havalandrmasz
d duvarlar iin uygun olan s yaltm malzemesidir [39].

39

Ortadan s yaltml d duvarlarda, i ve d kabuk arasnda yapsal bir balant

yoktur. Bununla beraber her iki kabuun mekanik dayanm asndan birlikte
almas gerekir. Bunun iin, i ve d masif katman yeterli sklkta metal balarla
birbirine balanr. Balanma, duvar rlrken, balarn bir ucu d, dier ucu i
katmana ve karlkl ayn dzlemdeki derzlere veya i ve d kabukta boluklara
sokularak balanr. Balar iin en uygun metal, bakr, bronz, galvanizli demir ve
paslanmaz eliktir. Balant iin ok deiik boyut ve biimlerde paslanmaz elik
kebentler ve zel balant elemanlar retilmektedir [40].

Ortadan s yaltml d duvarlar hem iskelet ve hem de yma yaplara

uygulanmaktadr. skelet yaplarda kabuklarn her ikisi ince olabilecei gibi biri kaln
(i kabuk), dieri ince olabilir. Yma yaplarda ise statik adan daha kaln
duvarlarn yapm gerektiinden kabuklardan birisi zellikle i kabuk dierinden
daha kaln olarak ina edilmektedir [40].

Havalandrmal ift kabuk d duvar sistemlerde yer alan katmannda herhangi bir
hapsedilmilik, durgunluk ve nem depolama nitelii olmayp aksine bir serbestlik,
srekli bir hareket, dolaysyla da nem tayclk ve yapdan ald nemi beraberinde
yapdan uzaklatrclk gibi olumlu nitelikler sz konusudur. Burada yap bileeni
hem konstrksiyon hem de ilev ynnden hareketli hava katman tarafndan ikiye
blnmtr. yi bir ekilde havalandrlan hava katmannn sl artlar d ortamla
ayn kabul edilir [40].

Ortadan s yaltml ve havalandrmal ift kabuk d duvarlarda d kabuk en az 9

cm, i kabuk ise en az 11.5 cm kalnlnda olmaldr. ki kabuk aras en fazla 15 cm,
hava tabakasnn en az kalnl 4 cm ve s yaltm tabakas en fazla 11 cm
kalnlndadr. Havalandrmasz d duvarlarda, sistemi oluturan tm malzeme
katmanlarna ait nem ve sl direnler birbiri arkasndan kesintisiz sralanmaktadr.
Bu tr d duvarlarda rzgar etkisi altndaki yamur suyu geirimli d kabuk ve
derzler yoluyla konstrksiyona girebilir. Bu su, hem don hasarna ve hem de d
kabuun i yzeyi ile temas halinde olan s yaltm malzemesinin nemlenmesine
neden olabilir. Isl konfor artlar salanm bu duvarlarda souk dnemde i kabuk

40

scak, don blgesinde bulunan d kabuk ise souktur. kabuk yava, d kabuk ise
hzla sour. i noktas s yaltm tabakasnn iindedir. Scak dnemde ise d
kabuk ok hzla snr. Tayc nitelikteki i kabuk d kabuk tarafndan korunduu
iin yksek scaklklarn etkisi altnda deildir. Scak dnemde s akmna paralel
olarak gelien buhar akm sonucu, su buhar s yaltm tabakasnda youur,
youma genellikle dzlemseldir. Tayc duvar yllk scaklk fark nedeni ile ok
az genleir. D kabuk, yksek s genlemelerinin etkisi altndadr ve i kabuun s
depolama yetenei yksektir [39].

Havalandrmal sistemde d kabuk iin kullanlacak masif yap talarnn don

etkisine dayankl olmas ve su geirmez (sk) nitelik tamas, buna karlk iyi bir
klcal emicilik gcne sahip olmas, yani iyi bir nem depolayc olmas gerekir. Bu
malzemeler, buhar kesicilik zellii de tayabilir. Bu durumda, kapal ortamdan
difzyon yoluyla gelen su buhar hareketli hava katmanna eriir erimez buradaki
hava akm ile derhal uzaklatrlacaktr. Havalandrmal d duvar sistemi, her yerde
kolayca kullanlamayan en hassas s yaltm malzemelerinin (rnein: son derece
dk younluktaki cam yn vb) istenilen dzeyde s iletkenlik deerleri iinde ve
salkl olarak kullanlmasna imkan vermektedir. Burada kullanlacak s yaltm
malzemesinin tam anlamyla buhar geirgen olmasnda hi bir saknca yoktur.
Ancak, bu sistemde cam kp vb difzyon direnci yksek s yaltm malzemeleri
kullanlacaksa, bunlar ak derzli olarak uygulanmal ve i kabuk i yzeyine yakn
bir blgede gl bir buhar kesici katman ile birlikte yer almaldr. Ortadan s
yaltml ve havalandrmal d duvarlarda boluk tabannda, olasl youma ve
kabuktan szabilecek yamur sularnn her iki kabua zarar vermeden serbeste dar
atlmasn salayan bir szdrmazlk katman uygulanmal ve bu katman, hava giri
delikleri ile optimum dzeyde badatrlmaldr [40].

Havalandrmasz sistemde genel olarak su buhar difzyon direnci yksek yap talar
d kabukta kullanlmamaldr. Is yaltm malzemeleri ise su buhar geirgen
zellikte olmaldr. Bu tr d duvarlarda, d kabuk uygun nitelikte malzemeler ile
oluturulmam ve derzler dahil, d yzeyi su geirimsiz klacak nlemler alnmam
ve uygulama hatalar yaplmsa rzgar etkisi altndaki yamur suyu geirimli d

41

kabuk ve derzler yoluyla konstrksiyona girebilir. Bu su, hem don hasarna yol aar
hem de i kabuun i yzeyi ile temas halinde olan s yaltm malzemesinin
nemlenmesine neden olur. Poliretan, XPS veya EPS vb. gibi kapal gzenekli s
yaltm malzemeleri kuvvetli yamur etkisinde derzlerinin dnda pratik olarak
bnyesine nem almaz. Ta yn, cam yn vb mineral lifli plaklar veya hidrofob
genletirilmi perlit vb gibi ak gzenekli s yaltm malzemeleri ise bnyesine d
kabua komu yzeylerinden nem alabilir. Is yaltm malzemesinin tamamen
nemlenmesi durumunda nem bu tabakaya i yznden komu i kabua da girebilir
ve onun da nemlenmesine yol aabilir. Bu adan bakldnda, havalandrmasz d
duvarda, pratik olarak, su emmeyen kapal gzenekli sert kpkler veya hidrofob (su
itici) zellii ile su emicilii azaltlm olan s yaltm malzemeleri kullanlmaldr.
Her iki durumda da duvar tabannda salkl bir szdrmazlk katman uygulanmal ve
bu katman hava giri delikleri ile ilikilendirilmelidir [39].

Ortadan s yaltml ve havalandrmasz ift kabuk d duvarlarda su buhar

difzyonu sonucu genellikle youma grlr. Is iletim katsays ayn olan s
yaltm malzemelerinin yksek buhar difzyon direncine sahip olanlar, dk
direnlilere gre daha az youma riski tar. Youma sonucu oluan nem miktar,
dk buhar difzyon direnli mineral lifli plakalarda daha fazla, yksek direnli
yapay sert kpk plaklarda ise daha azdr. Bu adan da, s yaltm malzemesi
olarak, duvar bnyesinde youmaya izin verilse bile, kapal gzenekli sert kpk
plaklar kullanlabilir [35].

Plak trnden s yaltm malzemelerinin kullanld durumlarda atmosferik

yklerden koruyucu d kabuk iin, nispeten dk difzyon direnli bir malzeme
(1/2 normal dolu tula vb) ngrlrken, s yaltmnn dklerek veya doldurularak
uyguland duvarlarda masif d kabuun difzyon direnci nispeten yksek
malzemeden (1/2 dolu klinker tula vb) seilmesi gerekir. Is yaltm katmannn
dolgu malzemesinden olumas, duvar tabannda salkl bir szdrmazlk ve sudan
arnm sisteminin uygulanmasn zorunlu klar [35].

42

Ortadan s yaltml ve havalandrmal ift kabuk d duvarlar, yamur geiinin

nlenmesi ve yap iindeki su buharnn youmaya neden olmadan dar atlmas
ynnden uygun olan konstrksiyonlardr. Bu sistem s geirgenlik direnci yksek,
buhar geirgenlik direnci dk s yaltm malzemeleri ile kullanlmaldr. Yapm
srasnda, hava giri ve k deliklerinin braklm olmas ve duvar diplerinin su
geirmezlik malzemeler ile donatlmas gerekir [40].

Yamur etkisi ve difzyon teknii asndan problemli olan ortadan s yaltml ve

havalandrmasz ift kabuk d duvarlar pratikte ok ancak, bilinsizce uygulanan bir
detaydr. Bu sistemde yeterli performans ancak bir dizi nlem alnarak salanabilir.
Hidrofob zellikteki dkme perlitli s yaltm tabakasnn kalnl en az 5 cm
olmaldr. Mineral lifli, yaltm malzemeleri kullanlacaksa, konstrksiyon, uygulama
esnasnda neme kar korunmaldr. Yamur ve su buhar etkilerine kar nem
emmeyen kapal gzenekli sert kpk plak veya su itici nitelikteki yaltm
malzemeleri kullanlmaldr. Nemsel etkenlere ak d kabuun s geirme
deerinin hesaplanmas ve bunun s korunum asndan deerlendirilmesi gerekir
[40].

Yamur suyu etkilerine kar duvar diplerine salkl bir sudan arnm sistemi
oluturulmal ve bu blgeye su geirimsiz malzeme uygulanmaldr. Havalandrmasz
duvarlarn farkl i ve d kabuk ve farkl s yaltm malzemesi seenekleri ile
difzyon kontrol yaplmal ve alnan sonulara bal olarak kullanm asndan bir
karara varlmaldr [40].

Duvarlarda iten s yaltm

Duvarlarn iten yaltlmas, youma riskinin yksek olduu uygulamalar olup

youma kontrol yaplmaldr. Is yaltmnn scak tarafna buhar kesici
uygulanmaldr. Buhar kesici, tabakann ek yerlerinde buhar kesici bantlar ile
geirimsizlik salanmal ve tespit elemanlar ile delinmemelidir. Is yaltm
malzemesi srekli olarak uygulanmal, s kprs oluturacak profil vb tespit
elemanlarndan kanlmaldr. Kat demeleri ile birleimlerde s kprleri elimine

43

edilecek ekilde s yaltm uygulanmaldr. Duvar bnyesinde bulunan kolon, kiri,

hatl vb tm yap elemanlar dtan s yaltm ile kaplanmaldr. Buhar kesici
tabakalar mmknse tavan ve demelere dndrlmelidir. Is yaltm malzemesinin
scak tarafnda bulunan tabakalarn, buhar difzyon diren katsays () souk tarafta
bulunanlardan 5 kat daha yksek olmas durumunda youma nlenebilir ve buhar
kesiciye gerek yoktur. Yaltm tabakas arkasnda hava hareketi nlenmelidir.
Kompozit yaltml paneller kullanlyorsa, tavan ve deme ile birleme noktalarnda
panel arkalarna srekli yaptrc har srlmelidir. Ayrca panel zerinde yer alan
priz vb. delik evreleri ayn ekilde kapatlm olmaldr. Mutfak ve banyo gibi
yksek buhar reten hacimlerde yerlerde kaynaa yakn noktada su buhar pasif bir
baca veya mekanik havalandrma ile dar atlmas salanmaldr [40].

ten s yaltm uygulamalarnda, kat yksekliindeki XPS (boluksuz) s yaltm

levhalar imento bazl yaptrma harc ile duvara yaptrldktan sonra ek
yerlerine file bant yaptrlp zerine al sva uygulanarak bitirilir. Plastik ivili
yaltm dbelleri ile fiksaj yntemi, duvar yzeyinin uygun olmamas veya kat
yksekliinin 3 m'yi at durumlarda kullanlmaldr. ten s yaltm
uygulamalarnda genellikle bir youma sorunu yaanr. Bu adan, youma
sorununun zmlenmesi durumunda uygulanmaldr. Dier taraftan, dtan s
yaltm uygulamalarna oranla daha ekonomik olup sl tutuculuk asndan da
dtan uygulananlara oranla daha dktr [39].

Istlan bodrum

Istlan bodrumlarda, perde, duvar ve demede su ve s yaltmlar birlikte yaplr.

zellikle souk blgelerde demede s yaltm byk yarar salar [40].

Istlmayan bodrum

Istlmayan bodrumdaki s yaltm iin en etkili konu, d duvar yaltm ile

srekliliin salanabilecei zemin kat demesi st yzdr. Yerden stma imkan
da salar. Bu konumdaki yklere kar yeterli basn ve darbe dayanm olmaldr.

44

D duvardaki yaltmn en az zemin donma derinliine kadar indirilmesi gerekir.

Is yaltmsz bodrumlarn perde ve demelerde yalnzca su yaltm yaplr ve
drenaj ile desteklenir [40].

2.12. Is Yaltm ve Enerji Verimlilii

Dnya genelinde enerji tketimi son 25 ylda kii bana sadece yzde 5 kadar artm
olmakla beraber, gelimekte olan Trkiyede son 25 yldaki art oran yzde 100
rakamnn zerindedir. lkemizin kendi enerji retimi 1990 ylnda toplam ihtiyacn
% 50 kadarn karlarken gnmzde % 30 civarn karlamaktadr. Btn bunlar
gz nnde bulundurulduunda, hem enerji retimini arttrmak hem de enerjiyi
verimli kullanmak zorunluluu ortaya kmaktadr. Enerjinin doru ve verimli olarak
kullanm ile salanacak enerji tasarrufu daha ucuza elde edilebilen bir enerji
kaynadr. Konut sektr enerji tketiminin nemli bir payn oluturduundan,
konut sektrnde enerjinin verimli kullanmna ynelik teknolojilerin gelitirilmesi
ve uygulanmasnn salanmas, dier sektrlere de bir kazan olarak yansyacaktr
[41].

Konutlarn en nemli ilevlerinden biri i ksmda sl konfor koullarnn

salanmasdr. Gnmzdeki enerji sorunu gz nnde bulundurulduunda, bina
kabuunun sl konforu minimum enerji kullanarak salamas byk bir nem
tamaktadr. Avrupa Yaltm reticileri Kurumu EURIMA (Europen Insulation
Manufacturers Association)dan alnan 2001 yl verilerine gre duvarlardan
meydana gelen enerji kayplar, konutlarda oluan toplam s enerji kayb ve
duvarlarn yaltm kalnl srasyla ekil 2.1de grlmektedir [42].

45

mJ/m2

ekil 2.1. Duvarlarda meydana gelen enerji kayplar (mJ/m2) [42]

ekil 2.2. Konutlarda oluan toplam s enerjisi kayb (%) [42]

46

cm

ekil 2.3. Duvarlarda yaltm kalnl (cm) [42]

Gnmzde gelimi ve gelimekte olan lkeler, sanayi, konut, ulam bata olmak
zere birok sektrde enerjinin verimli kullanmn uyguladklar enerji politikalar
ile tevik etmektedirler. Uygulanan politikalar, mali tevikler, kontrol ve
bilgilendirme hizmetleri ile desteklenmektedir. Gelimi lkelerde, enerji verimlilii
yatrmlar iin devlet ucuz kredi ve vergi muafiyeti gibi mali katklarda da
bulunmaktadr [42].

Is yaltm, tm dnyada enerji verimlilii kavramna bal olarak gelitirilen

politikalarn en nemli ayan oluturmutur. ekil 2.4de grld gibi, ABnde
konut ve yap sektrnn toplam enerjinin yaklak yzde 40'n tketmesi ve byk
bir tasarruf potansiyeline sahip olmas, bu sektre ynelik ilgiyi artrmtr. Bu
nedenle, enerji verimlilii ile ilgili almalarda, inaat sektrne ynelik
dzenlemeler arlkl yer tutmutur [41].

47

ekil 2.4. ABnde sektrel enerji tketiminin dalm [41]

EURIMA tarafndan yaplan bir aratrma, son 20 yldr Avrupadaki yeni konut
inaatlarnda uygulanan s yaltm standartlarnn geliimini kapsamaktadr. Bu
aratrma yeni inaatlarda tavsiye edilen ve uygulanan mineral ynl yaltm
rnlerinin kalnl zerine younlamtr. Aratrmaya gre, zellikle orta
Avrupadaki birok lkede yaltm standartlarnn srekli bir geliim iinde olduu
grlmtr. EURIMAnn yaptrd bir aratrmada, yalnzca 1974'ten nce yaplan
konutlarn, s yaltm yenilenmesi durumunda, tm konut sektrnn stma
giderlerinden yaklak yzde 42 tasarruf salanabilecei hesaplanmtr [42].
Binalarda uygun s yaltm kullanm ve enerji verimliliinin salanmasna ilikin
neriler;

Yapsal ve Kurumsal Dzenlemeler

Ynetmelik ve Standartlarn Gelitirilmesi
Mevcut Binalarn iyiletirilmesi
Enerji Etkin Bina Tasarm

Ar-Ge ve Eitim almalar

Is Yaltm Sistemlerinin Gelitirilmesi

Tm dnyada olduu gibi lkemizde de srekli artmakta olan enerji maliyetleri

zellikle s yaltmn ok nemli klmtr. lkemizdeki baz byk kent

48

merkezlerindeki binalarn yaltm durumlarna ilikin istatistiksi veriler ise yledir:

1990 ylnda 15.543 binada yaplan aratrmaya gre, ynetmelik yrrle girdikten
sonra ina edilmi binalarn stanbul da %53, Ankara da %24, zmir, Kocaeli ve
Bursa da %84 nde hi s yaltm kullanlmamtr [41].

svein halen yrrlkte bulunan bina d kabuundan bir stma mevsiminde sarf
edilecek ortalama s tketimi lkemiz ynetmelikleri ile karlatrldnda, stanbul
da bir binada 2.8, Ankara da 3.6, Erzurum da 6.0 kat daha fazla yakt sarf edilerek
ayn snmann saland grlmektedir. Kaynaklar son derece kt olan lkemiz, bir
Avrupa lkesine gre 6 kat daha fazla yakt snmak amacyla harcamaktadr [41].

Binalarda enerji verimlilii kavramnn anlam, gerekli s, k ve havalandrma

konforunun minimum enerji tketimi, minimum evre kirlilii ve minimum
maliyetle salanmasdr. Trkiye'nin olduka gerisinde kald uluslar aras
gelimelere yaklaabilmesi ve bu alanda imza koyduu uluslararas evre
antlamalarnn ykmllklerini yerine getirebilmesi amac ile "TS 825 Binalarda
Is Yaltm Kurallar" standardnn revizyonu, ilgili uluslar aras ynetmeliklerle
uyum iinde kalacak ekilde gerekletirilmitir. Bu kapsamda, binalarda enerji
verimliliinin salanmas iin atlacak ilk admn; binann kullanm mr boyunca
zelliklerini yitirmeyecek ekilde, doru s yaltm tekniklerinin, doru malzeme ve
detaylarla ve doru bir iilikle uygulanmasdr. Hesaplar mmkn olduunca basit
tutulmu, s kayb ile ilgili snrlamalar eski standarda gre nemli lde
iyiletirilmekle beraber, yukarda belirtilen lkelerdeki snrlamalarn dzeyine
ekilememi; ancak binalardaki snma amal enerji ihtiyacna bak ve hesaplama
teknii asndan bir paralellik salanmtr [40]. Enerji verimliliinde temel
kavram vardr;

Daha az enerji tketimi

Daha az evre kirlilii
Daha dk maliyet [31].

49

2.13. Is Yaltm ile lgili nceki Aratrmalar

2.13.1. Nmerik ve matematiksel modellemeler ile ilgili almalar

Dombayc vd., Denizlideki binalarda, stma iin farkl enerji kaynaklarnn

kullanlmas halinde d duvarlar iin optimum yaltm kalnln Derece-Gn
deerini esas alarak hesaplamlardr. almann sonucunda optimum yaltm
kalnl kullanldnda, enerji tasarrufu ve geri deme surelerini srasyla 14.09$/m2
ve 1.43 yl olarak belirlemilerdir [43].

Bolattrk, Trkiyenin drt farkl iklim blgesinden seilen on alt farkl ehir iin
optimum yaltm kalnlklar, enerji tasarruflar ve geri deme surelerini
hesaplamtr. Hesaplama sonucunda, bu deerleri srasyla 0.020.17 m arasnda,
%22-%79 arasnda ve 1.34.5 yl arasnda olarak belirlemitir [44].

Daouas, yapt almada Tunusta hem stma hem de soutma ykleri iin farkl
duvar ynlerinin maliyetler zerindeki etkisini incelemitir. alma, en ekonomik
sonucun gneye ynlendirilmi duvar iin elde edildiini gstermitir [45].

omakl ve Yksel, Trkiyenin souk iklim blgelerinde bulunan ehirler iin

yaptklar almann sonucunda, yakt olarak kmr kullanldnda enerji
tasarrufunu 12.133 $/m2 olarak belirlemilerdir [46].

Hasan,

optimum

yaltm

kalnlnn

belirlenmesinde

life-cycle

metodunu

kullanmtr. Sonular polystrene ve ta yn iin enerji tasarrufunu 21$/m2 olarak

gstermitir. almann sonucunda geri deme suresi ta yn iin 1-1.7 yl
polistren iin 1.3-2.3 yl olarak belirlemitir [47].

Bykalaca ve vd., Trkiye iin stma ve soutma derece gn deerleri zerinde

temel scakln etkisini aratrmlardr. Bununla birlikte enlem, boylam ve deniz
seviyesinden yksekliine bal olarak stma ve soutma derece gn deerlerinin
deiimini aratrmlardr. Istma ve soutma derece gn deerleri iin Trkiyenin

50

i blgelerinin kuzeydousunda ve tm Trkiye boyunca mevcut byk

dalgalanmalar olduunu buna bal olarak kyaslamal ekilde daha fazla s enerjisi
gereksinimi olduunu tespit etmilerdir [48].

iman vd., Trkiyenin drt farkl iklim blgesindeki birer ehir iin derece gn
deerlerini temel alarak yaltlm d duvarlarda yllk enerji kazancn mr maliyet
analizi ile belirlemilerdir [49].

Arslan ve Kse, genellikle Ktahya ehrinde mevcut bir bina iinde mevcut farkl
referans durumlar iin ekserji metodunu kullanmlardr. Ekserji zerinde youmu
o

buharn etkisini hesaba katmlardr. scaklk 18, 20 ve 22 C olduunda, enerji

kazancn srasyla 74.9%, 76.3% ve 78.8%, optimum yaltm kalnlklarn 0.060,
0.065, 0.075 m olarak belirlemilerdir [50].

Yoon ve vd., Koredeki deiik iklim blgelerinde optimum yaltm kalnln

bulmak iin termal ktleyi hesaba katarak s depolama yaplarnn toplam soutma
yk zerinde deiik yaltm sistemlerinin etkisini belirlemitir [51].

Mohsen,, binalarda farkl yaltm malzemeleri kullanarak, stma enerjisi ihtiyacn

hesaplam ve duvar ve at yaltmnda EPS kullanldnda % 76.8e varan enerji
kazanc elde edilmitir [52].

Mohammed,, Katardaki binalar iin yaltm malzemeleri, optimum yaltm kalnl

ve gne radyasyonuna gre enerji hesaplamalar yapmtr [53].

Aksoy, dtan ve iten yaltml duvar ile sandvi duvar uygulamalarnn, stma
enerjisi tketimiyle ilikisini yn faktrn de hesaba katarak aratrmtr [54].

Gustaffson, svete yenilenmesi gereken binalarda, iyiletirme ltlerinin optimize

edilmesi zerine bir alma yapmtr. almada, binann kullanm sresi enerji

51

maliyetinin azaltlmas, yaltm uygulamas ve stma sistemlerinin deitirilmesi gibi

parametreleri gz nne alarak, iyiletirmenin ekonomik boyutunu aratrmtr [55].
Kaynakl, Bursa daki binalarn d duvarlar iin 1992 den 2005 e kadar d hava
scaklk deerlerini dikkate alarak stma mevsimi iin derece-saat deerlerini
hesaplayarak optimum yaltm kalnln belirlemitir [6].

Aksoy ve Keleolu, bina kabuu yzey alan ve yaltm kalnlnn stma enerjisi
zerindeki etkisini grmek amacyla, dar cepheleri kuzey-gney, uzun cepheleri
dou-bat ynnde konumlandrlm penceresiz bir yapdaki stma enerjisi miktar,
geri dnm sresi ve tasarruf oranlarn hesaplamlardr. Sonu olarak yaltm
kalnlna bal olarak %19-%77 arasnda deien enerji tasarrufu elde etmilerdir
[56].

Al-Sanea vd., Riyadn iklim atlarn kullanarak dinamik artlar altnda elektrik
tarifesinin

bina

duvarlarndaki

optimum

yaltm

kalnlna

olan

etkisini

aratrmlardr. Elde edilen sonulara gre, deiik elektrik tarifeleri iin, minimum
toplam maliyetin optimum

yaltm kalnl ile

lineer

olarak deitiini

gstermilerdir [57].

zel ve Phtl, Adana, Elaz, Erzurum, stanbul ve zmir illerinde d duvarlar iin
optimum yaltm kalnln stma ve soutma derece gn deerlerini gz nne
alarak hesaplamlardr [58].

Uar ve Balo, Trkiyenin drt iklim blgesi iin drt farkl yaltm malzemesi ve
be yakt tr iin sandvi duvar optimum yaltm kalnln hesaplamlardr [59].

Al-Regib ve M. Zubair, duvarn d yzeyinde, i yzeyinde ve ortasnda yaltm

bulunan tip yaltml duvar boyunca s transferinin geici etkilerini
aratrmlardr [60].

52

2.13.2. Deneysel (Hot Box) olarak yaplan ilgili almalar

Svendesen ve Rose, saysal hesaplamalar ile mahfazal scak kutuda elde edilen U
deerlerini karlatrmtr. EN ISO 8990a uygun scak kutu deney ekipmanlar
yaplarak duvarlar 285x180 cm boyutundaki alana yaplm ancak 120x180 cm
llerindeki 2.16 m2 alanda lm yaplmtr. Deneysel almada kullanlan scak
kutu ekil 2.5de gsterilmitir [61].

1 lm kutusu
2 Souk kutu
3 Scak Kutu
4 Numune
5 Soutucu
6 Fan
7 Engel (Baffle)
8 Istc
9 Termokupl
10 Yaltm tabakas

ekil 2.5. Svendsen ve Rosenin deneysel almada kulland scak kutu deney
cihaznn ematik grnm [61]
Mahfazal scak kutu koruma grevi yapan lm kutusu ile evrilidir. Bunun nedeni
kontroll evre oluturarak duvardaki yanal s kayplarn en aza indirmek ve scak
kutu duvarlarndaki s akn engellemektir. Souk kutu scakl 0 oC olarak
belirlenmi ve kararl durum elde edildiinde scaklk ortam scaklnn % 0,5 snr
iinde sabit kalmtr. Scak kutu iindeki scaklk ise 20 oC olarak ayarlanm ve iki
kutu iinde scaklklar denetleyici termostatlarla sabit tutulmutur. Souk blme
yzey direnci oluturmak iin duvar boyunca etkili olan rzgar hz kontrol edilebilen
bir vantilatr yerletirilmitir. Duvarn scak kutu tarafndaki yzey direnci ise lm
kutusu

iindeki

havann

dn

(sirklasyon)

sayesinde

otomatik

olarak

gereklemektedir. Yzey direnci souk kutuda yaklak olarak 0.04 m K/W, scak
kutuda ise 0.13 m2 K/W deerleri elde edilmitir. Deneysel alma sonucu elde
edilen (s iletim katsays) U deerlerinin saysal modele gre %3den daha az bir
sapmayla elde edildii belirlenmitir. 9 rnek zerinde lmler yaplarak U

53

deerleri elde edilmitir. ilk olarak 2 tabaka 9 mm ve 13 mm kalnlndaki al levha

ve 2 tabaka 100 mm kalnlnda mineral yn ile scak kutu kalibre edilmitir. 9
rnek zerinde elde edilen ve hesaplana U deerleri izelge 2.4de verilmitir [61].

izelge 2.4. Svendsen ve Roseun deneysel ve nmerik sonularnn karlatrlmas

[61]
llen
U Deeri
0,167

Hesaplanan
U Deeri
0,165

Masif 1 mm elik U saplama

0,241

0,249

Oluklu 1 mm elik U saplama (Tip:1)

0,194

0,185

3. rnekle ayn (Hatal yaltm-1)

0,232

0,228

3. rnekle ayn (Hatal yaltm-2)

0,223

0,219

Oluklu 1 mm elik U saplama (Tip:2)

0,194

0,187

6. rnekle ayn (Hatal yaltm-3)

0,197

0,186

Ahap Kiri (50x200 mm)

0,180

0,180

Ahap Kafes skelet (2x50x100 mm)

0,181

0,174

Numune
Is kprs bulunmayan

Yap fiziinde mahfazal scak kutu ile belli hassasiyet ile yaplan lmlerle rnek
zerinde elde edilen deerlerin olduka doru sonular verdii belirlenmitir.
Yaplan her deney ncelikle lm yaplan numuneye baldr ama ayn zamanda
mahfazal scak kutu etrafndaki evre s transferini dorudan etkilemektedir.
Mahfazal scak kutu ile bulunan deerlerdeki %3 hata paynn veri toplayclardan
(data logger) kaynakland belirlenmitir. Is kprsnn btnlnn artmas
hata payn da artracaktr [61].

Abela, tipik Malta evlerinde geleneksel yntemler kullanarak s yaltm

malzemelerinin s yaltm performansn aratrmtr. EPS, ta yn, cam yn ve
alminyum kapl cam yn (yanstc amal) gibi yaltm malzemelerini beton blok
ve kireta (kalker) esasl blok elemanlar ierisinde kullanarak duvarlara ait U
deerlerini Resim 2.1deki scak kutu yntemi ile karlatrmtr. ekil 2.6da
grld gibi en etkili yaltm malzemesi alminyum kapl cam yn olarak
bulunmutur [62].

54

Kalker (Nmerik)
Beton Blok (Nmerik)
Maks. U-deeri
(Mevzuat)
Kalker (Deneysel)

Hava

Cam yn

Ta yn

EPS

Alminyum
kapl cam yn

Yaltm malzemesi

ekil 2.6. Is yaltm malzemelerinin karlatrlmas [62]

Resim 2.3. Abelann deneylerde kulland scak kutu deney cihaz [62]
Yaltmsz mevcut binalarda uygulanan yaltm tekniklerinin yerel Malta evlerindeki
yaltm performansn arttrd gzlenmitir. Yanstc yzeye sahip yaltm
malzemelerinin yaltm performansn artrd da belirlenmitir [62].

sve Teknik Aratrma Enstits EN ISO 8990 standardn dikkate alarak sve
artlarnda yaltm performansn kontrol etmek amacyla ekil 2.7deki scak kutu
deney setini tasarlamtr [63].

55

Hava scakl

Hava scakl

Termokupl

Termokupl
Deney numunesi

Scak kutu
Engel (Baffle)
Istc

Fan

ekil 2.7. sve Teknik Aratrma Enstits tarafndan tasarlanan scak kutu deney
cihaznn ematik grnm [63]
Asdrubali vd., 15 mm alpan, 20 mm kontrplak ve 50 mm EPS gibi malzemelerinin
sl iletkenlik katsaylarn ekil 2.8deki scak kutu aleti ile belirleyerek literatr
deerleriyle

karlatrmlardr.

izelge

2.5de

karlatrlan

malzemeler

gsterilmektedir [64].

Souk kutu
soutma sistemi

Yaltm paneli

Souk kutu
engel (Baffle)

Souk
kutu

Souk kutu
fan

Istma sistemi

Scak
kutu
engel
Numune

Scak
kutu
Scak kutu
fan

ekil 2.8. Asdrubali tarafndan kullanlan scak kutu deney cihaznn ematik
grnm [64]

56

izelge 2.5. Farkl malzemelerin scak kutu ve literatrn andan karlatrlmas

[64]
rnek
Alpan
Kontrplak
EPS

Scak kutu
0.245
0.109
0.032

Literatr
0.250
0.120
0.031

Deneysel almalar sonucunda dk sl direncine sahip malzemelerin scak kutu

gibi sistemlerde doru sonular verdii belirlenmitir. Metal ve kaya tr yksek
iletkenlie sahip malzemelerin deneyde kullanlmas rnek ve deney arasndaki ara
yzeyde byk s transferlerine neden olduu iin scak kutuda elde edilen verilerin
gvenirliliini byk lde etkilemektedir [64].

Ghazi ve Taner, dey delikli tulalardan yaplan kuru duvarlara ait U deerlerini iki
nmerik ve bir deneysel olmak zere yntemle belirleyerek karlatrmtr.
Deneysel yntemde EN ISO 8990a uygun ekil 2.9daki scak kutu kullanlrken
nmerik yntemde tulalarn younluuna gre verilen s iletkenlik katsaylar
kullanlmtr [65].

57

Engel

Engel

Numune

Souk
Kutu

Scak
Kutu

Soutucu
Istma
eleman

Istc

ekil 2.9. Ghazi ve Taner tarafndan kullanlan scak kutu deney cihaznn ematik
grnm [65]
(1) 1 mm kapl bakr levha; (2) 20 mm imento lifli levha; (3) 378 mm
ekstrude polistren levha; (4) 1.5 mm alminyum levha; (5) elik ereve.
Scak kutu 22 oC ve souk kutu -8 oC olarak ayarlanarak deneysel alma
yaplmtr. Deneysel alma ve nmerik sonularn birbirine yakn olduu
belirlenmitir. Deneysel ve nmerik sonularn karlatrlmas izelge 2.6da
verilmitir. Aratrmaclar tarafndan nerilen nmerik metot da dzeltme katsays
kullanlmas gerektii belirlenmitir. nk duvar yapm esnasnda dey derzlerde
kullanlan harcn tula iindeki boluklarn iine girerek U deerlerini etkiledii
belirlenmitir. Nmerik yntemde bulunan deerler scak kutuya gre %3-5 daha
fazla kmtr. Duvar yapmnda dey derzlerde har kullanlmayarak artmal
(simetrik olmayan) rg teknii kullanlmas ve deliklerden ieri kaan harcn U
deeri zerindeki etkisi belirlenmitir [65].

58

izelge 2.6. Tulaya ait scak kutu ve nmerik analiz sonular [65]
Duvar tipi
Delikli Tula (Svasz ve
Harsz)
Delikli Tula (Sval ve Harl)
Uwall (W/m2K)

Hot Box
() (W/mK)

Nmerik-1
() (W/mK)

Nmerik-2
() (W/mK)

0.115 0.004

0.109 0.002

0.114 0.002

0.128 0.004
0.3040.010

0.134 0.003
0.317 0.007

0.138 0.003
0.326 0.007

Sala vd., Bilbaodaki bina duvarlarnn termal dinamik zelliklerini Resim 2.2de
grlen scak kutu deney cihazn kullanarak elde edilen U deerlerini nmerik
yntemlerle karlatrmtr. Scak kutu ynteminde kullanlan duvarlarda 10 mm
al sva, 40 mm delikli tula ve 30 mm yaltm malzemesi kullanlmtr. Deney
aamasnda 64 adet termokupl ile yzeylerden scaklk okumas yaplmtr [66].

Resim 2.4. Sala vd. tarafndan kullanlan scak kutu deney cihaznn grnm [66]
Duvarlar 2000x2000 mm boyutlarnda hazrlanm ancak lmler 1000x1000 mm
boyutundaki bir alandan alnmtr. Nmerik yntemde duvarlarn s direncini
belirlemek iin FLUENT version 6.0 yazlm kullanlmtr. Tepki faktrnn
nmerik hesaplanmasnda ise sonlu hacim yntemi kullanlmtr. Yaplan
karlatrma sonucunda deneysel ve yazlmlarla elde edilen verilerin birbiriyle
uygun olduu grlmtr. Ancak duvar yzeylerinde scaklk farknn artmas

59

yazlmda farkllklara neden olmaktadr. Bunun nedeni duvarn heterojen bir

malzeme olmasndan kaynakland belirlenmitir [66].

Mavromatidis vd., iki hava boluuna sahip ok katmanl yaltm malzemesine sahip
kompozit malzemelerin yapda kullanmnn faydalarn aratrmak iin nmerik ve
deneysel incelemeler yapmtr. Kompozit duvarn s direncinde hava boluu
kalnlnn

etkileri

nmerik

olarak

belirlenip

scak

kutu

yntemi

ile

karlatrlmtr. Deneysel almada kullanlan scak kutu ekil 2.10da verilmitir.

Kullanlan yaltm sistemi ekil 2.11de gsterilmitir [67].

ekil 2.10. Mavromatidis vd. tarafndan kullanlan scak kutu deney cihaznn
ematik grnm [67]
1. Mahfazal scak kutu - 2. lm kutusu - 3. Numune - 4. Souk kutu.

60

Ahap

Hava boluu

Hava boluu

Ahap

Alminyum folyo (yanstc)

Polyester dolgu
1 mm polyester

ok katmanl yaltm malzemesi

ekil 2. 11. Deneysel almada kullanlan ok katmanl yaltm sisteminin

grnm [67]
Deneysel ve nmerik analiz sonucunda en iyi verim iki yzeyde 3 cm kalnlnda
braklan hava boluklar olan sistemde elde edilmitir. Scak ya da souk ksmdaki
kalnla bal sl direncin azalmasnn nedeni hava boluklar iindeki havann
iletkenliinin artmasndan kaynakland belirlenmitir [67].
Ulster niversitesinde 2006 ylnda boluklu camlarn (ift cam) yaltm zelliini
belirlemek iin EN ISO 8990a uygun mahfazal scak kutu tasarm yaplmtr.
Deneysel almada kullanlan scak kutu ekil 2.12de grlmektedir. lm kutusu
malzemesi plywood seilerek 1600x1600 mm ebatlarnda 550 mm derinliinde
tasarlanmtr. lm kutusu iinde elektrik fanl stc kullanlmtr. Scak ve
souk kutuda 1100x1100 mm boyutlarnda ve 2 mm kalnlnda baffle (engel)
kullanlmtr. Baffle malzemesi bakr olarak seilmitir. Scak kutu iindeki baffle
stcnn arkasna yerletirilmitir. lm kutusunun etraf hava szdrmazln
salamak iin kauuk esasl bir malzeme ile kaplanmtr [68].

61

Elektrikli fan

EPS

Engel

Elektrikli fan
Souk
kutu

Scak
kutu

Chiller

Soutma
Bobini

Elektrikli fan

Istc

lm kutusu

Cam numunesi

Plenum

ekil 2.12. Ulster niversitesi tarafndan tasarlanan scak kutu deney cihaznn
ematik grnm [68]
Souk kutu iindeki scaklk 0-5 oC arasnda ayarlanabilmektedir. Bunu salamak
iin 6 m uzunluunda soutma bobini kullanlarak chiller ile balant yaplmtr.
Soutma amal chillerin deposunda kullanlan su iine antifriz ilavesi yaplmtr. 20
W gcndeki elektrikli fan hava sirklsyonu iin soutma bobininin zerine monte
edilmitir. Scaklk lmlerinde kullanlan tm termokupllar elektronik data
toplaycya balanmtr. Scak kutu etraf i taraftan 300 mm kalnlnda, 0.033
W/moC deerinde sl iletkenliine sahip ve 28 kg/m3 younluunda EPS
kullanlmtr [68].

62

3. MATERYAL ve METOT

3.1. Materyal

Duvar malzemesi olarak pimi toprak rn olan tula, duvar rme ileminde har
olarak takviyeli har, sva yapmn da ise sva harc olarak temditli har
kullanlmtr. rlm duvarlarda s yaltm malzemesi olarak petrol esasl
ekspande polistren kpk (EPS) ve ekstrde polistren kpk (XPS) kullanlmtr.

3.1.1. Tula

Duvar yapmnda TS EN 771-1 [69] Kgir birimler - zellikler - Blm 1: Kil kgir
birimler (tulalar) standardna uygun 19x19x13,5 cm boyutlarnda 300015 g
arlnda yk tamayan yatay delikli tulalar kullanlmtr. Kullanlan tulalarn
teknik zellikleri izelge 3.1de, fiziksel grnm ise Resim 3.1de gsterilmitir.

izelge 3.1. Duvar rmede kullanlan yatay delikli tulann TS EN 771-1 gre teknik
zellikleri [69].
zellik
Boyut (cm)
Duvar kalnl (cm)
Sarfiyat (adet/m2)
Arlk (g)
Basn dayanm (MPa)
Is iletkenlik katsays (W/mK)
Hacim arl (kg/m3)

19 x19x13.5
19 veya 13.5
35 veya 25
300015
2,5
0,32
600

Resim 3.1. Duvar rmede kullanlan yatay delikli tula

63

3.1.2. imento

Duvar rme ileminde ve sva yapmnda balayc olarak Bata imento fabrikas
rn TS EN 197-1e [70] uygun CEM II/A-M 32,5 R Portland kompoze imento
(PK) kullanlmtr. Kullanlan PKnin kimyasal kompozisyonu ve fiziksel
zellikleri izelge 3.2de verilmitir.

izelge 3.2. Sva ve har yapmnda kullanlan PKnin kimyasal kompozisyonu ve

fiziksel zellikleri
Kimyasal kompozisyon
Bileen
SiO2
Fe2O3
Al2O3
CaO
SO3
MgO
N20+K2O
Kzdrma Kayb
znmeyen Kalnt
Serbest Kire

(%)
24,11
3,22
6,53
57,36
1,98
1,42
1,26
3,74
10,35
1,18

Fiziksel zellikler
Priz ba (dk.)
Priz sonu (dk.)
Younluk (g/cm3)
Hacim Genlemesi (mm)
2 Gnlk Dayanm (MPa
28 Gnlk Dayanm (MPa)

180
275
2,94
1,1
16,3
35,2

3.1.3. Kire

Duvar rme ileminde ve sva yapmnda balayc olarak Bata kire fabrikas
rn snm toz kire kullanlmtr. Toz kirecin kimyasal kompozisyonu izelge
3.3de verilmitir.

izelge 3.3. Sva ve har yapmnda kullanlan kirecin zellikleri

Teknik zellikler
Ca(OH)2
CaO
Nem

(%)
86,44
66,09
1

64

3.1.4. Kum

Duvar rme ileminde ve sva yapmnda kullanlan har iersinde ince agrega olarak
TS 706 EN 12620+A1e [71] uygun kaba sva iin 0-2 mm, ince sva iin 0-1 mm
boyutunda dere kumu kullanlmtr. 0-2 mm kum duvar rme ileminde ve kaba sva
yapmnda, 0-1 mm kum ise ince sva yapmnda kullanlmtr.

3.1.5. Takviyeli har

Duvar rme ileminde takviyeli har kullanlmtr. Takviyeli har karmna giren
malzeme oranlar izelge 3.4de verilmitir.

3.1.6. Temditli har

Sva yapmnda temditli har kullanlmtr. Temditli har karmna giren malzeme
oranlar izelge 3.4 de verilmitir.

izelge 3.4. Deneysel almalarda kullanlan har karm oranlar (hacimce)

Har tipi
Takviyeli har
(duvar yapmnda)
Temditli har
(sva yapmnda)

imento

Snm kire

Kum

Su

1/5-1/7

1-2

1/2

1-2

3.1.7. Is yaltm malzemesi

Is yaltm iin kullanlan TS 7316 EN 13163 [72] standardna uygun XPS ve

EPSye ait teknik zellikler izelge 3.5 ve izelge 3.6da, fiziksel grnm ise
Resim 3.2de gsterilmitir. Duvar yaltmnda kullanlan XPS levhalar 60x120 cm,
EPS levhalar ise 50x100 cm boyutundadr.

65

izelge 3.5. Kullanlan s yaltm malzemelerinin teknik zellikleri

Teknik zellikler
Is iletkenlik katsays, (W/mK)
Su buhar difzyon diren faktr,
Kapiler su emme (%)
Basn dayanm
Asit ve baz tr kimyasallara kar
direnci
Baca gazlar, metan grubu gazlar, benzin
grubu, eter, ester ve amin grubu
kimyasallara kar direnci

EPS
0,036
20-100
Yok
-

XPS
0,032
90-100
Yok
Yksek

Var

Hassas

izelge 3.6. EPS ve XPS yaltm malzemelerinin karlatrlmas

Teknik zellik
retim aral
Younluk
%10
deformasyonda
Basn
<%2
dayanm deformasyonda
devaml basn
altnda
Su emme

Standart
DIN 53420

DIN 53121

DIN 53428

Birim
Kg/m3
Kg/m3
N/mm2
Kg/cm2

EPS
10 - 60

XPS
25 - 60

20
0,14
1,4

30
0,22
2,2

25
0,15
1,5

32
0,30
3,0

N/mm2
Kg/cm2

0,028
0,28

0,049
0,49

0,060
0,6

0,11
1,1

%
(Hacimce)

3.5

0.1

0.1

Buhar difzyon diren

DIN 52615
1
30/70
40/100 80/150 100/200
katsays
Yanclk
DIN 4102
B1-B2
B1 ve B2
B1
B1 Zor alevlenici (alev kayna kaldrldktan sonra da yanmay srdrr)
B2 Normal Alevlenici (yanc duman ve zehirli gaz olutururlar)

Resim 3.2. Deney duvarlarnn s yaltmnda kullanlan XPS ve EPS levhalar

66

3.2. Metot

3.2.1. Deney iklim artlar

almada, deneye tabi tutulan d duvarlarn TS 825 [27] standardna gre 3.

blgede yer alan Ankara ili iklim artlarna maruz kald kabul edilmitir. Souk
ortam hava scakl olarak Ankarann uzun yllar ortalama d hava scakl
kullanlmtr. D hava scakl ve dier iklim verileri 25 yllk olarak T.C. evre
ve Su leri Bakanl Meteoroloji Genel Mdrlnden alnmtr. Elde edilen
verilerle yaplan hesaplama sonucunda Ankara k mevsimi ortalama hava scakl 10 C olarak belirlenmitir.

3.2.2. Harlarn retilmesi

Duvarlarn rlmesinde ve sva yaplmasnda kullanlan takviyeli ve temditli

harlarn hazrlanmasnda aadaki yol izlenmitir. lk olarak takviyeli har iin
izelge 3.4de verilen oranlarda kum, imento ve kire kuru olarak yaklak olarak 2
dakika krek ile kartrlmtr. Ardndan karmn ierisine belirtilen oranda su
ilave edilmi ve yaklak olarak 3 dakika sre ile homojen bir karm elde edilinceye
kadar krek ile kartrlarak harlar retilmitir.

3.2.3. Duvarlarn rlmesi

Scak kutuya (hot box) uygunluk salamak amacyla duvarlarn kalnl 13.5 cm,
maksimum duvar kalnl ise 25 cm olarak belirlenmitir. Bu nedenle yan taraf (dar
kenar) zerine gelecek ekilde 19x19x13,5 cm boyutundaki yatay delikli tulalar
kullanlarak 13,5 cm kalnlnda duvarlar, 120x120 cm boyutundaki metal ereve
ierisine takviyeli har kullanlarak duvar rg kurallarna gre rlmtr.
Duvarlarn rlmesinde takviyeli har kullanlmtr. Duvarlarda yatay ve dey
derzler 1 cm olacak ekilde yaplmtr. Duvarn doruluu akul yardm ile kontrol
edilmitir.

67

3.2.4. Is yaltm yaplmas

rlen tula duvarlarda s yaltm yapmak amacyla XPS ve EPS olmak zere iki
farkl yaltm malzemesi kullanlmtr. D duvarda 3 cm, 4 cm ve 5 cm olmak zere
3 farkl s yaltm kalnl belirlenmitir. 120x120 cm boyutundaki duvar yzeyine
XPS levhalar 60x120 cm boyutunda olduundan iki levha halinde, EPS levhalar ise
50x100 cm boyutunda olduundan levha halinde 1 m2 de 4 dbel kullanlarak
sabitlenmitir. Bylece izelge 3.7de l ve zellikleri belirtilen KD-0 kodlu her
iki yz svasz, KD-1 kodlu bir yz sval ve KD-2 kodlu her iki yz sval olmak
zere 3 farkl yaltmsz kontrol duvar, XPS yaltml 3 ve EPS yaltml 3 adet
olmak zere toplam 9 farkl s yaltm deneyi uygulanan duvar numunesi elde
edilmitir. Sval duvar ifadesi, kaba sva ve zerine ince sva yaplm duvar
belirtmektedir.

izelge 3.7. Deneylerde kullanlan duvarlara ait baz zellikler

Duvar
Kodu

Yaltm
malzemesi

Tula
kalnl (cm)

Duvar kalnl
(cm)

EPS-3
EPS-4
EPS-5
XPS-3
XPS-4
XPS-5
KD-0
KD-1
KD-2

EPS
EPS
EPS
XPS
XPS
XPS
Yok
Yok
Yok

13.5
13.5
13.5
13.5
13.5
13.5
13.5
13.5
13.5

20.5
21.5
22.5
20.5
21.5
22.5
13.5
15.5
17.5

Sva
kalnl
(cm)
2+2*
2+2*
2+2*
2+2*
2+2*
2+2*
0+0**
2+0***
2+2****

Is yaltm
kalnl (cm)
3
4
5
3
4
5
0
0
0

Aklama:
* ve d yzeyler sval
**KD-0 i ve d yzeyleri svasz
*** KD-1 i yzeyi sval
**** KD-2 ve d yzeyler sval

3.2.5. ve d svann yaplmas

ve d sva yapmnda kullanlan harlar, TS 1262 [73] standardnda belirtilen

karm oranlarna gre hazrlanmtr. Svann duvar yzeyine uygulanmasnda TS
13914-1 [74] ve TS 13914-2 [75] standartlarnda belirtilen sva yapm kurallar
dikkate alnarak sva yapm gerekletirilmitir. XPS ve EPS yaltm levhalar

68

dbeller yardmyla duvar yzeyine sabitlenmitir. EPS yaltm levhalarnn yzey

przllnn az olmasndan dolay svann yaltm levhas yzeyine yapmasn
salamak amacyla sva filesi kullanlmtr. Sva filesi EPS levha yzeyine byk
bal iviler yardmyla sabitlenmi, ardndan yzeye 1,5 cm kalnlnda kaba sva
yaplmtr. Kaba sva zerine 0,5 cm kalnlnda ince sva uygulanmtr. XPS
levha kullanlan duvarlarda XPS

yzeyi przl olduundan sva

filesi

kullanlmadan ayn kalnlklarda kaba ve ince sva yaplmtr.

3.2.6. Mahfazal scak kutu (hot box) ve deneyi

Duvarlarn U deerlerinin deneysel olarak hesaplanmasnda Resim 3.3de grlen

mahfazal scak kutu (hot box) cihaz kullanlmtr. Duvarlarda s yaltmyla ilgili
olarak yaplan aratrmalarda TS EN ISO 8990 standardna uygun olarak retilmi
scak kutu cihaznn kullanld grlmektedir [60-67].

Scak ve souk kutunun i yzeylerinde s transferini engellemek amacyla 5 cm

kalnlnda alminyum folyo kapl ta yn levha bulunmaktadr. Yaplan n
deneyler srasnda cihazdaki yaltm kalnlnn souk kutu blmnde yetersiz
kald belirlenmitir. Bu durumda mevcut alminyum folyo kapl ta yn zerine 5
cm kalnlnda XPS levhalar ile ek s yaltm yaplarak problemin zlmesine
allmtr. Souk kutu bu duruma getirildikten sonra soutucu fann duvar
yzeyine ok yakn olmasndan dolay yzeyde dk scaklklar (-15 ~ -20 oC aras)
elde edilmitir. Duvar yzeyindeki beklenmeyen bu dk scaklklarn nedeni
aratrlm ve scak kutunun iinde hava sirklasyonunu salamak amacyla
kullanlan ve cihazn bir paras olan engelin (baffle) souk kutu blmnde
bulunmad tespit edilmitir. Souk kutudaki bu eksiklik, soutucu fann nne
60x120x5 cm boyutunda XPS levhadan yapay bir engel yerletirilerek giderilmi ve
bylece scaklklarn normal olarak beklenen seviyeye gelmesi salanmtr.

69

Resim 3.3. Deneysel almada kullanlan scak kutu deney cihaz

ekil 3.1 ve ekil 3.2de gsterildii gibi duvarn hem i hem de d yzeyinin st,
orta ve alt blgelerindeki scaklklar lmek amacyla 6 adet termokupl
kullanlmtr. Dier taraftan nceki aratrmalarda metal ereve kullanmnn
dezavantajlar grldnden [63] bu durum, metal ereve etrafna XPS levhalar
uygun ekilde yerletirilerek ortadan kaldrlmtr. Deney srasnda scak kutu ve
souk kutudaki snn d ortama (evre/laboratuar) geiini engellemek amacyla
duvarla birleim yerlerindeki kauuk malzemenin dolduramad boluklar cam yn
kullanlarak kapatlm ve bylece s kayplar engellenmitir.

ekil 3. 1. Deneylerde kullanlan scak kutu deney cihaznn ematik grnm

70

19x19x13.5 cm tula
XPS - EPS levha (3-4-5 cm)
Sva filesi
2 cm sva

Dtan ie doru
2 cm d sva
Sva filesi
XPS - EPS levha (3-4-5 cm)
19x19x13.5 cm tula

Termokupl

Yan Grn
n Grn

st Grn

ekil 3. 2. Deneylerde kullanlan termokupllarn duvar yzeyindeki iz dm

Mahfazal scak kutu cihaznda, deney duvarlarnn s yaltm zellikleri
belirlenirken scak ve souk taraftaki scaklklar manuel olarak ayarlanarak duvar
yzeyi ile cihaz iindeki ortam scaklklar llmektedir. Deney iklim artlar bal
altnda belirtildii gibi Ankara iin k mevsimi ortalama hava scakl -10 C olarak
belirlenmitir. Buna gre scak kutu deney cihaznda n denemeler yaplm ancak 10 C scaklk baz teknik sorunlar nedeniyle elde edilememitir. Bu durumda
Ankara iin d hava scakl -5 C kabul edilerek yaltm deneylerine devam
edilmitir.

Deneye balamadan nce deneye tabi tutulacak duvar numunesi, Resim 3.3de
grld gibi scak ve souk kutunun arasna yerletirilmitir. Ardndan scak
kutunun st ve alt blmlerinde grlmekte olan sktrma aparat, souk kutudaki
yuvasna taklm ve her iki kutuda bulunan toplam 6 adet termokupl duvar yzeyine
temas edinceye kadar sklmtr. Deneye balamadan nce s kayplarn nlemek
iin metal ereve kenarlarna yerletirilen cam ynlerinin boluklar kapatp
kapatmad ve souk kutuya bal soutma nitesinin gaz basnc kontrol edilmitir.
almann balangcnda konfor scakl 202 oC olarak belirlenmitir. Deneysel
almalar srasnda laboratuar scaklnn sabit tutulmas salanamadndan, scak

71

kutu ile laboratuvar arasnda s transferi meydana gelmi ve bu nedenle scak kutu
iinde hedeflenen konfor scakl elde edilememitir. Bu problemi ortadan
kaldrarak scak kutu deneyi gerekletirebilmek iin, ncelikle laboratuvar scakl
termometre yardmyla llmtr. Ardndan llen laboratuvar scaklnn +5 oC
zeri scak kutu ortam scakl olarak ayarlanmtr. Bu ilemi takiben scak kutu
iindeki s kayna ile souk kutu blmne balanan soutma nitesi ayn anda
altrlmtr. Deneyin balangcndan itibaren ekil 4.1de gsterildii gibi her 15
dakikada bir scak ve souk kutu zerine yerletirilmi termokupllar yardmyla
cihazn gstergelerinden duvar yzeyindeki blgenin (st-orta-alt blgeler) ve
ortamn (cihaz ii) hava scaklklar llerek kayt edilmitir. llen scaklk
verileri, deney devam ederken Excel programna aktarlarak sl ilem kararllk
sresi ve scaklk ilikisi grafikleri oluturulmutur. Elde edilen grafikler yardmyla
ortam scaklnn kararl duruma gelip gelmedii kontrol edilmitir.

3.3. Duvarlara ait s hesaplamalar

Nmerik hesaplamalarn yaplmasnda ve TS EN ISO 8990 [76] standardna gre

elde edilen sonularn karlatrlmasnda TS 825 Binalarda s yaltm kurallar
standardndaki [26] eitlikler kullanlmtr.

3.3.1. evre scaklnn hesaplanmas

evre scaklnn hesaplanmasnda TS EN ISO 8990 EK-Ada [76] verilen eitlikler

kullanlmtr. evre scakl (Tn), yzeye olan s aknn tayini iin radyant
mutlak scakl ile hava scaklnn uygun biimde arlklarnn alnmasn temsil
etmektedir. Radyasyon kat says ve uygun ortalama radyant mutlak scaklk (Tm)
deerlerinin hesaplanmasnda srasyla aada verilen E. 3.1 ve E. 3.2
kullanlmtr:
hr=4 Tm3
Burada,
hr

: Radyasyon kat says, W/m2.K

(3.1)

72

: Stefan Boltzman sabiti, [ 5.67 x 10-8 W/(m2.K4)]

Tm3

: Ortalama radyant mutlak scaklk, K

Tm3

T'

2
r

Ts2 Tr' Ts
4

veya

Tm

1 '
Tr1 Ts1
2

(3.2)

Burada,
Tm3

: Ortalama radyant mutlak scaklk, K

Tr

: Deney numunesinden grlen ortalama radyant scaklk, K

Ts

: Deney numunesinin yzey scakl, K

evre (scak/souk kutu ii ortam) scakl ise E. 3.3 kullanlarak hesaplanmtr:

Ta
Tn

Ehr Ta - Tr' Ts
A

Ehr Ta - Tr'
A

(3.3)

Burada,
Tn

: evre scakl, K

: G, W

: Alan, m2

/A : Birim alandan yzeye geen s akdr, W/m2

Ta

: Civardaki scaklk, K

: Salm faktr

3.3.2. U deerlerinin hesaplanmas

U deerleri, deneysel almadan elde edilen scaklk verileri kullanlarak TS EN

ISO 8990 [76] standardndaki eitlikler kullanlarak hesaplanmtr. Deney
uygulanan duvarlarn U deerleri, aada verilen E. 3.4. kullanlarak bulunmutur:

A (Tn1 - Tn2 )

(3.4)

73

Burada,
U

: Isl geirgenlik katsays, [W/(m2.K)]

Tn1

: Scak ortama ait evre scakl, K

Tn2

: Souk ortama ait erce scakl, K

3.3.3. TS 825e gre yaplan hesaplamalar

TS 825 Binalarda Is Yaltm Kurallarna [26] gre deneye tabi tutulan ok tabakal
yap bileenlerinin (duvarlar) sl geirgenlik direncinin (R) hesaplanmasnda E. 3.5
kullanlmtr:

d1 d 2
d

.... n
h1 h 2
h n

(3.5)

Burada,
R

: Isl geirgenlik direnci, (m2.K/W),

d1,d2,dn

: Yap eleman kalnlklar, m

h1,h2. hn : Isl iletkenlik hesap deeri, (W/m.K)

Laboratuarda deney uygulanan duvarlarn toplam sl geirgenlik direnci (1/U) E.

3.6ya gre hesaplanmtr:

1
Ri R Re
U

(3.6)

Burada,
1/ U : Toplam sl geirgenlik direnci (m2.K/W),
Ri

: yzeyin yzeysel s tanm direnci (m2.K/W),

Re

: D yzeyin s tanm direnci (m2.K/W) dir.

Ri ve Re deerleri TS 825de verilen izelge 1de (Hesaplanm yzeysel sl iletim

diren Deerleri) yer alan d duvar zellikleri dikkate alnarak belirlenmitir.

74

4. DENEYSEL BULGULAR VE TARTIMA

XPS ve EPS yaltml ve yaltmsz duvarlar zerinde yaplan scak kutu deney
sonular, TS EN ISO 8990 ve TS 825 standart snr deerleri ile karlatrmal
olarak bu blmde deerlendirilmitir.

4.1. KD ve XPS Kodlu Duvarlarda Isl lem Kararllk Sreleri

KD kodlu kontrol ve XPS kodlu yaltml duvarlar zerinde yaplan scak kutu deney
sonular karlatrmal olarak aada deerlendirilmitir. KD-0 kodlu yaltmsz ve
i-d yzeyleri svasz kontrol duvarna ait sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi
ekil 4.1de gsterilmitir. Grld gibi, ekil 4.1in st blmnde scak kutu, alt
blmnde souk kutu scaklk deerleri yer almaktadr.

Scak Ortam

Scak Engel (Baffle)

Souk Yzey

Souk Ortam

Souk Engel (Baffle)

15

20

10

15

10

-5

Souk kutuya ait scaklklar (oC)

Scak kutuya ait scaklklar (oC)

Scak Yzey
25

-10
0

60

120

180

240

300

360

420

480

540

Zaman (dk)

ekil 4.1. KD-0 kodlu yaltmsz ve i-d yzeyleri svasz duvarda sl ilem
kararllk sresi-scaklk ilikisi
KD-0e ait ekil 4.1 incelendiinde, scakl ~16 C (Ta) olan laboratuarda deney
yapldnda scak kutu cihaznn scak blmnde 20 C olarak hedeflenen scaklk
deerinin 18-22 C arasnda deitii ve 480 dk (8 saat) sreyle deney yaplmasna

75

ramen dzgn bir ekilde elde edilemedii baka bir ifadeyle cihazn scak
blmnn kararl duruma gelmedii grlmektedir. Kararl duruma gelmemesinin
nedenleri arasnda; 1) duvar rlrken yatay ve dey derzlerin tam olarak
doldurulamamas, 2) duvarn hem i hem de d yzeyinin svanmam olmas
dolaysyla yatay ve dey derzlerde s kprs olumas nedeniyle s transferi
gerekletiinden saylan bu iki sebepten dolay s kprlerinin meydana gelmesi
saylabilir.

Dier taraftan cihazn souk blmnde 5 C olarak hedeflenen scaklk deerinin

ise ~100 dk sre sonunda elde edildii dolaysyla cihazn bu blmnn kararl
duruma geldii belirlenmitir. Cihazn souk blmnn kararl duruma gelmesinin
sebebi, soutucunun kesintisiz veya devaml olarak almasdr

KD-1 kodlu yaltmsz ve i yzeyi sval kontrol duvarna ait sl ilem kararllk
sresi-scaklk ilikisi ekil 4.2de gsterilmitir. Grld gibi, ekil 4.2nin st
blmnde scak kutu, alt blmnde souk kutu scaklk deerleri yer almaktadr.

Scak Ortam

Scak Engel (Baffle)

Souk Yzey

SoukOrtam

Souk Engel (Baffle)

30

35

25

30

20

25

15

20

10

15

10

-5

-10
0

60

120

180

240

300

360

420

480

540

Zaman (dk)

ekil 4.2. KD-1 kodlu yaltmsz ve i yzeyi sval duvarda sl ilem kararllk
sresi-scaklk ilikisi

Souk kutuya ait scaklklar (oC)

Scak kutuya ait scaklklar (oC)

Scak Yzey
40

76

KD-1 kodlu duvara ait ekil 4.2 incelendiinde ise scakl ~25 C (Ta) olan
laboratuarda deney yapldnda scak kutu cihaznn scak blmnde 20 C olarak
hedeflenen scaklk deerinin 28~33 C arasnda deitii grlmektedir. Aradaki
8~13 Clik scaklk farknn nedeni u ekilde aklanabilir: XPS ve EPS kodlu s
yaltml duvarlarn scak kutu deneyleri genellikle k aylarnda yaplmtr. KD-1
kodlu duvarn scak kutu deneyi, d hava scaklnn ortalama 20 C olduu
ilkbahar mevsiminde yaplm dolaysyla civardaki scaklk dier adyla laboratuvar
scakl (Ta) KD-0 deneyinde ~16 C iken KD-1 deneyinde ~25 Cye ykselmitir.
Dolaysyla aradaki scaklk farknn bundan kaynakland dnlmektedir.
Bununla birlikte cihazn scak blmnn 480 dk sreyle deney yaplmasna ramen
kararl duruma gelmedii de grlmektedir. Bunun nedenleri arasnda ekil 4.1de
olduu gibi, 1) duvar rlrken yatay ve dey derzlerin tam olarak
doldurulamamas, 2) duvarn d yzeyinin svanmam olmas dolaysyla s
kprlerinin meydana gelmesi saylabilir. KD-1 kodlu kontrol duvar numunesinin i
yzeyinde sva tabakas (kaba+ince sval) yaplm olmasna karlk d yzeyde
sva yaplmadndan, i sva tabakas yatay ve dey derzlerde meydana gelen s
transferini engellemeye yeterli olmamtr.

Dier taraftan cihazn souk blmnde -5 C olarak hedeflenen scaklk deerinin

ekil 4.1de gsterilen KD-0 kodlu duvardan farkl olarak ~300 dk sre sonunda elde
edildii dolaysyla cihazn bu blmnn kararl duruma geldii grlmtr. KD-0
ile KD-1 kodlu duvarlarda elde edilen sl ilem kararllk sresi arasndaki 200
dklk farkn sebebinin souk blmde kullanlan soutucu ekipman iindeki
soutmay salayan gazn azalmas olduu tespit edilmitir. Cihazn souk
blmnn kararl duruma gelmesinin sebebi, soutucunun kesintisiz veya devaml
olarak almasdr.

KD-2 kodlu yaltmsz ve her iki yzeyi sval kontrol duvarna ait sl ilem
kararllk sresi-scaklk ilikisi ekil 4.3de gsterilmitir. Grld gibi, ekil
4.3n st blmnde scak kutu, alt blmnde souk kutu scaklk deerleri yer
almaktadr.

77

Scak Yzey

Scak Ortam

Scak Engel (Baffle)

Souk Yzey

Souk Ortam

Souk Engel (Baffle)

35

30

Scak kutuya ait scaklklar (oC)

20
25
15
20
10
15
5
10

Souk kutuya ait scaklklar (oC)

25

30

0
5

-5

-10
0

60

120

180

240

300

360

420

Zaman (dk)

ekil 4.3. KD-2 kodlu yaltmsz ve her iki yzeyi sval duvarda sl ilem kararllk
sresi-scaklk ilikisi
ekil 4.3 incelendiinde, KD-0 ve KD-1 kodlu kontrol duvarlarna ait ekil 4.1 ve
ekil 4.2de gsterilen ve kararl duruma gelmeyen sl ilem kararllk sresiscaklk ilikisi erilerinden farkl olarak, KD-2 kodlu duvarda scakl ~23 C (Ta)
olan laboratuarda deney yapldnda scak kutu cihaznn scak blmnde 20 C
olarak hedeflenen scaklk deerinin ~28 C olarak ~160 dk sonunda kararl duruma
geldii grlmektedir. KD-2 kodlu duvarn scak kutu deneyi, d hava scaklnn
ortalama 20 C olduu ilkbahar mevsiminde yaplm dolaysyla civardaki scaklk
dier adyla laboratuvar scakl (Ta) KD-0 ve KD-1 deneylerinde srasyla ~16 C
ve ~25 C iken KD-2 deneyinde ~23 C olarak tespit edilmitir. KD-2 kodlu
duvardaki scaklk deerindeki art yukarda belirtilen scaklk fark ile aklanabilir.
KD-2 kodlu kontrol duvarnn KD-0 ve KD-1 kodlu dier kontrol duvarlarndan
farkl olarak kararl duruma gelmesinin sebebi ise, duvar kalnl ayn olmakla
birlikte duvarn hem i hem de d yzeyinin kaba ve ince sva ile svanm olmas
dolaysyla duvar yzeyindeki boluklarn tamamnn sva tabakas tarafndan hemen
hemen kapatlarak s transferinin azaltlm olmasdr.

78

Dier taraftan cihazn souk blmnde 5 C olarak hedeflenen scaklk deerinin

ekil 4.1de gsterilen KD-0 kodlu duvardan farkl olarak ~240 dk sre sonunda elde
edildii dolaysyla cihazn bu blmnn kararl duruma geldii grlmtr. KD-0
ile KD-2 kodlu duvarlarda elde edilen sl ilem kararllk sresi arasndaki 140
dklk farkn sebebinin souk blmde kullanlan soutucu ekipman iindeki
soutmay salayan gazn azalmas olduu tespit edilmitir. Dier yandan KD-1 ile
KD-2 kodlu duvarlarda elde edilen sl ilem kararllk sresi arasndaki 20 dklk
azalmann sebebinin, KD-1 kodlu duvarn yalnz i yzeyi sval iken KD-2 kodlu
duvarn hem i hem de d yzeyinin de svanm olmasdr.

XPS-3 kodlu yaltml duvara ait sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi ekil
4.4de gsterilmitir. Grld gibi, ekil 4.4n st blmnde scak kutu, alt
blmnde souk kutu scaklk deerleri yer almaktadr.

Scak Yzey

Scak Ortam

Scak Engel (Baffle)

Souk Yzey

Souk Ortam

Souk Engel (Baffle)

25

20

15

10
15
5
10
0

Souk kutuya ait scaklklar (oC)

Scak kutuya ait scaklklar (oC)

20

5
-5

-10
0

60

120

180

240

300

360

420

Zaman (dk)

ekil 4.4. XPS-3 kodlu duvarda sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi

XPS-3, XPS-4 ve XPS-5 kodlu duvarlarn scak kutu deneyi, KD kodlu kontrol
duvarlarndan farkl olarak d hava ortalama scaklnn 5~10 C arasnda olduu

79

k mevsiminde yaplmtr. Bu yzden XPS yaltml duvarlarda, scak kutu deneyi

ilkbahar mevsiminde yaplan KD kodlu kontrol duvarlarnda mevsime bal scaklk
art nedeniyle elde edilemeyen hedeflenen 20 C scaklk scak kutu cihaznn scak
blmnde salanmtr.
XPS-3 kodlu duvara ait ekil 4.4 incelendiinde, scak kutu cihaznn scak
blmnde 20 C olarak hedeflenen scaklk deerinin ~18 C olarak elde edildii,
baka bir ifadeyle cihazn bu blmnn kararl duruma geldii grlmektedir.
Cihazn scak blmnn kararl duruma gelme sresi ~75 dk olarak belirlenmitir.
KD-2 kodlu duvarn 160 dk sonunda kararl duruma geldii gz nne alndnda
aradaki 85 dklk farkn 3 cmlik XPS yaltmndan kaynakland sylenebilir.

Dier taraftan cihazn souk blmnde 5 C olarak hedeflenen scaklk deerinin

ise ~100 dk sre sonunda elde edildii dolaysyla cihazn bu blmnn de kararl
duruma geldii belirlenmitir.

XPS-4 kodlu yaltml duvara ait sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi ekil
4.5de gsterilmitir. Grld gibi, ekil 4.5in st blmnde scak kutu, alt
blmnde souk kutu scaklk deerleri yer almaktadr.

Scak Yzey

Scak Ortam

Scak Engel (Baffle)

Souk Yzey

Souk Ortam

Soguk Engel (Baffle)

20

15

20

10
15
5
10
0
5

Souk kutuya ait scaklklar (oC)

Scak kutuya ait scaklklar (oC)

25

-5

-10
0

60

120

180

240

300

360

420

Zaman (dk)

ekil 4.5. XPS-4 kodlu duvarda sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi

80

XPS-4 kodlu duvara ait ekil 4.5 incelendiinde, XPS-3 kodlu duvarda olduu gibi
scak kutu cihaznn scak blmnde 20 C olarak hedeflenen scaklk deerinin ~18
C olarak elde edildii baka bir ifadeyle cihazn bu blmnn kararl duruma
geldii grlmektedir. Eri zerinden cihazn scak blmnn ~120 dk sonunda
kararl duruma geldii tespit edilmitir. KD-2 kodlu kontrol duvarnn 160 dk
sonunda kararl duruma geldii gz nne alndnda iki duvar arasndaki 40 dklk
sre farknn s yaltmndan ve yaltm kalnlnn 1 cm artmasndan kaynakland
sylenebilir. Dier taraftan XPS yaltml iki duvar birbiri ile kyaslandnda ise,
XPS-3 kodlu duvarda 75 dk sonunda elde edilen kararl durum, XPS-4 kodlu duvarda
~120 dk sonunda elde edildiinden aradaki 45 dklk sre artnn s yaltm
kalnlnn artmasndan kaynakland dnlmektedir.

Cihazn souk blmnde 5 C olarak hedeflenen scaklk deerinin ise ~180 dk

sre sonunda elde edildii dolaysyla cihazn bu blmnn de kararl duruma
geldii belirlenmitir. XPS yaltml iki duvar birbiri ile kyaslandnda ise, XPS-3
kodlu duvarda 100 dk sonunda kararl durum elde edildiinden XPS-4 kodlu
duvardaki 80 dklk sre artnn yaltm kalnl artndan kaynakland
dnlmektedir.

XPS-5 kodlu yaltml duvara ait sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi ekil
4.6da gsterilmitir. Grld gibi, ekil 4.6nn st blmnde scak kutu, alt
blmnde souk kutu scaklk deerleri yer almaktadr.

81

Scak Yzey

Scak Ortam

Scak Engel (Baffle)

Souk Yzey

Souk Ortam

Souk Engel (Baffle)

25

20

Scak kutuya ait scaklklar( oC)

10
15
5
10
0
5

Souk kutuya ait scaklklar (oC)

15

20

-5

-10
0

60

120

180

240

300

360

420

Zaman ((dk)

ekil 4.6. XPS-5 kodlu duvarda sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi

XPS-5 kodlu duvara ait ekil 4.6 incelendiinde, XPS-3 ve XPS-4 kodlu yaltml
duvarlarda olduu gibi scak kutu cihaznn scak blmnde 20 C olarak
hedeflenen scaklk deerinin ~18 C olarak elde edildii baka bir ifadeyle cihazn
bu blmnn kararl duruma geldii grlmektedir. Yine eri zerinden cihazn
scak blmnn ~135 dk sonunda kararl duruma geldii tespit edilmitir. KD-2
kodlu kontrol duvarnn 160 dk sonunda kararl duruma geldii gz nne
alndnda iki duvar arasndaki 25 dklk sre farknn, s yaltmndan ve yaltm
kalnlnn artmasndan kaynakland sylenebilir. Dier taraftan XPS yaltml
duvarlar birbiri ile kyaslandnda, XPS-3 kodlu duvarda ~75 dk, XPS-4 kodlu
duvarda ~120 dk sonunda elde edilen kararl durum, XPS-5 kodlu duvarda ~135 dk
sonunda elde edildiinden, aradaki srasyla 60 dk ve 15 dklk sre artlarnn s
yaltm kalnlnn artmasndan kaynakland sylenebilir.

Cihazn souk blmnde 5 C olarak hedeflenen scaklk deerinin ise ~260 dk

sre sonunda elde edildii ve cihazn bu blmnn de kararl duruma geldii
belirlenmitir. XPS yaltml duvarlar birbiri ile kyaslandnda ise, XPS-3 kodlu
duvarda 100 dk ve XPS-4 kodlu duvarda 180 dk sonunda kararl durum elde

82

edildiinden XPS-5 kodlu duvarda elde edilen srasyla 160 dk ve 80 dklk sre
artlarnn yaltm kalnl artndan kaynakland dnlmektedir.

XPS kodlu yaltml duvarlarn tamamnn scak kutu deneyi, d hava scaklnn 510 C arasnda olduu k mevsiminde yaplm dolaysyla civardaki scaklk dier
adyla laboratuvar scakl (Ta) ~15 C olarak tespit edilmitir.

Yukarda ekil 4.1, ekil 4.2, ekil 4.3, ekil 4.4, ekil 4.5 ve ekil 4.6da gsterilen
yalnz scak blme ait sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi erileri zerinde
deerlendirme yaplmtr. Buna gre belirlenen KD kodlu yaltmsz ve XPS kodlu
yaltml duvarlarn sl ilem kararllk sreleri toplu bir ekilde izelge 4.1de
verilmitir. izelge 4.1de grld gibi deneye tabi tutulan btn duvarlarda duvar
kalnl 13.5 cm olarak sabit tutulmutur.
izelge 4.1. XPS kodlu yaltml ve KD kodlu kontrol duvarlarnn kararllk sreleri
Duvar
Duvar kalnl
Kararllk sresiYaltm kalnl
Civar scakl
kodu
(cm)
scak blm(dk)
(cm)
(C)
KD-0
13.5
0
~16
KD-1
13.5
0
~25
KD-2
13.5
~160
0
~23
XPS-3
13.5
~75
3
~15
XPS-4
13.5
~120
4
~15
XPS-5
13.5
~135
5
~15
Aklama:
KD-0: ve d yzeyler svasz, KD-1: yzey sval, KD-2: Her iki yzey sval

4.1.1. KD ve XPS Kodlu Duvarlarda U deerlerinin karlatrlmas

KD kodlu kontrol ve XPS kodlu yaltml duvarlara ait TS EN ISO 8990 ve TS 825e
gre hesaplanan U deerleri izelge 4.2de verilmitir.

83

izelge 4.2. KD ve XPS kodlu duvarlarn TS EN ISO 8990 ve TS 825e gre

hesaplanan s geirgenlik direnci (U) deerleri
Is geirgenlik direnci (U) (W/m2K)
Duvar kodu

TS EN ISO 8990

TS 825

XPS-3

2.096

0,70

XPS-4

2.029

0,57

XPS-5

1.943

0,49

KD-0

4.850

2,13

KD-1

4.565

2,06

Ankara ili
snr deeri

0.50

KD-2
4.364
2,01
Aklama:
KD-0: ve d yzeyler svasz, KD-1: yzey sval, KD-2: Her iki yzey sval

izelge 4.2de grld gibi TS 825e gre duvarlarda s yaltm malzemesi

olarak 3 cm, 4 cm ve 5 cm XPS kullanldnda duvara ait U deerleri srasyla 0.7
W/m2 K, 0.57 W/m2K ve 0.49 W/m2 K olarak elde edilmitir.

Scak kutu deneyinden elde edilen scaklklar kullanlarak TS EN ISO 8990a gre
duvarlarda s yaltm malzemesi olarak 3 cm, 4 cm ve 5 cm XPS kullanldnda
duvara ait U deerleri srasyla 2.096 W/m2 K, 2.029 W/m2 K ve 1.943 W/m2 K olarak
elde edilmitir.

Dier taraftan KD kodlu yaltmsz kontrol duvarlar ile XPS kodlu yaltml
duvarlarda TS EN ISO 8990 ile TS 825e gre hesaplanarak elde edilen U deerleri
karlatrmal olarak ekil 4.8de verilmitir.

84

5
4,5
4

U deeri (W/m2K)

3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
XPS-3

XPS-4

XPS-5
TS EN ISO 8990

KD-0

KD-1

KD-2

TS 825

ekil 4.7. KD ve XPS kodlu duvarlarn TS EN ISO 8990 ve TS 825e gre

hesaplanan U deerlerinin karlatrlmas
ekil 4.7de grld gibi TS EN ISO 8990a gre hesaplanan U deerleri arasnda
en yksek deerler KD kodlu kontrol duvarlarnda ve en dk deerler XPS kodlu
s yaltml duvarlarda elde edilmitir. KD kodlu kontrol duvarlar arasnda en
yksek ve en dk U deerleri beklendii gibi srasyla KD-0 ve KD-2 kodlu
duvarlar gstermitir. Kontrol duvarlar arasnda en dk U deeri, her iki yzeyi
sval olduu iin KD-2 kodlu duvarda, en yksek U deeri ise KD-0 kodlu her iki
yzeyi svasz duvarda elde edilmitir.

XPS kodlu s yaltml duvarlar arasnda en yksek ve en dk U deerlerini ise

beklendii gibi srasyla XPS-3 ve XPS-5 kodlu duvarlar gstermitir. Is yaltml
duvarlar arasnda en dk U deeri XPS-5 kodlu her iki yzeyi sval ve 5 cm s
yaltml olan duvarda, en yksek U deeri ise XPS-3 kodlu her iki yzeyi sval ve 3
cm s yaltml olan duvarda elde edilmitir. Grld gibi yaltm kalnl arttka
U deeri azalmaktadr.

Yine ekil 4.7de grld gibi TS EN ISO 8990a benzer ekilde TS 825e gre
hesaplanan U deerleri arasnda en yksek ve en dk deerler yine srasyla KD
kodlu kontrol duvarlar ile XPS kodlu s yaltml duvarlarda elde edilmitir. KD

85

kodlu kontrol duvarlar arasnda en yksek ve en dk U deerleri beklendii gibi

srasyla KD-0 ve KD-2 kodlu duvarlar gstermitir. Kontrol duvarlar arasnda en
dk U deeri, her iki yzeyi sval olduu iin KD-2 kodlu duvarda, en yksek U
deeri ise KD-0 kodlu her iki yzeyi svasz duvarda elde edilmitir.

XPS kodlu s yaltml duvarlar arasnda en yksek ve en dk U deerlerini ise

beklendii gibi srasyla XPS-3 ve XPS-5 kodlu duvarlar gstermitir. Is yaltml
duvarlar arasnda en dk U deeri XPS-5 kodlu her iki yzeyi sval ve 5 cm s
yaltml olan duvarda, en yksek U deeri ise XPS-3 kodlu her iki yzeyi sval ve 3
cm s yaltml olan duvarda elde edilmitir. Grld gibi yaltm kalnl arttka
U deerleri azalmaktadr. Elde edilen bu sonulara gre s yaltml duvarlarn s
geirgenlik direncinin dk olduu dolaysyla XPS yaltml duvarlarda s
yaltmnn greceli olarak saland sylenebilir.

3 cm, 4 cm ve 5 cm s yaltm uygulamasnda XPS-5 kodlu s yaltml duvarn U

deeri 0,49 olarak hesaplanmtr. izelge 4.2de grld gibi TS 825e gre
Ankara ili iin duvarlarda istenen U deeri 0,50dir. Buna gre XPS-5 kodlu s
yaltml duvar Ankara iklim artlarna uygun olarak deerlendirilmitir.

izelge 4.3 ve ekil 4.8da XPS kodlu s yaltml duvarlar ile KD kodlu kontrol
duvarlarna ait TS EN ISO 8990 gre hesaplanan U deerleri yzde cinsinden
karlatrlmal olarak verilmitir.
izelge 4.3. TS EN ISO 8990a gre hesaplanan XPS kodlu s yaltml duvarlarn
KD kodlu kontrol duvarlarna gre U deerlerindeki azalma yzdeleri
Duvar kodu
XPS-3
azalma (%)
XPS-4
azalma (%)
XPS-5
azalma (%)

KD-0

KD-1

KD-2

56,79

54,09

52,61

57,6

54,95

53,5

59,12

56,57

55,17

izelge 4.3 ve ekil 4.8da grld gibi KD-0 kodlu duvarla XPS kodlu s
yaltml duvarlarn U deerleri birbirleri ile karlatrldnda XPS-3, XPS-4 ve

86

XPS-5 kodlu duvarlarda srasyla %56.79, %57.6 ve %59,12 azalmtr. KD-1 kodlu
duvarla

XPS

kodlu

yaltml

duvarlarn

deerleri

birbirleri

ile

karlatrldnda XPS-3, XPS-4 ve XPS-5 kodlu duvarlarda srasyla %54,09,

%54,95 ve %56,57 azalmtr. KD-2 kodlu duvarla XPS kodlu s yaltml duvarlarn
U deerleri birbirleri ile karlatrldnda XPS-3, XPS-4 ve XPS-5 kodlu
duvarlarda srasyla %52,61, %53,5 ve %55,17 azalmtr. Kontrol duvarlar
birbirleri ile karlatrldnda KD-0e gre KD-1 ve KD-2 kodlu duvarlarda sva
uygulamas yapld iin U deerlerindeki iyileme yzdeleri azalma gstermitir.

59,12

60
58

56,79

57,6
56,57

56
54,09

55,17

54,95

54

52,61

53,5

52
50
48

KD-0
RFR-1

KD-1
RFR-2

XPS-3

XPS-4

KD-2
RFR-3

XPS-5

ekil 4.8. XPS kodlu s yaltml duvarlar ile KD kodlu kontrol duvarlarna ait TS
EN ISO 8990a gre U deerlerinin yzde cinsinden karlatrlmas
izelge 4.4. TS 825e gre hesaplanan XPS kodlu s yaltml duvarlarn KD kodlu
kontrol duvarlarna gre U deerlerindeki azalma yzdeleri
Duvar kodu
XPS-3
azalma (%)
XPS-4
azalma (%)
XPS-5
azalma (%)

KD-0

KD-1

KD-2

67,14

66,02

65,17

73,24

72,33

71,64

77

76,21

75,62

izelge 4.4 ve ekil 4.9da grld gibi KD-0 kodlu duvarla XPS kodlu s
yaltml duvarlarn U deerleri birbirleri ile karlatrldnda XPS-3, XPS-4 ve

87

XPS-5 kodlu duvarlarda srasyla %67,14, %73,24ve %77 azalmtr. KD-1 kodlu
duvarla

XPS

kodlu

yaltml

duvarlarn

deerleri

birbirleri

ile

karlatrldnda XPS-3, XPS-4 ve XPS-5 kodlu duvarlarda srasyla %66,02,

%72,33 ve %76,21 azalmtr. KD-2 kodlu duvarla XPS kodlu s yaltml duvarlarn
U deerleri birbirleri ile karlatrldnda XPS-3, XPS-4 ve XPS-5 kodlu
duvarlarda srasyla %65,17, %71,64ve %75,62 azalmtr. TS EN ISO8990da
olduu gibi kontrol duvarlar TS 825 asndan da birbirleri ile karlatrldnda
KD-0e gre KD-1 ve KD-2 kodlu duvarlarda sva uygulamas yapld iin U
deerlerindeki iyileme yzdeleri azalma gstermitir

78
76
74
72
70
68
66
64
62
60
58

77

76,21

73,24

67,14

75,62

72,33

71,64

66,02

RFR-1
KD-0

65,17

RFR-2
KD-1
XPS-3

XPS-4

RFR-3
KD-2
XPS-5

ekil 4.9. XPS kodlu s yaltml duvarlar ile KD kodlu kontrol duvarlarna ait TS
825e gre U deerlerinin yzde cinsinden karlatrlmas

88

(a) TS EN ISO 8990

(b) TS 825

ekil 4.10. XPS yaltml duvarlarda TS 8990 ve TS 825e gre yaltm kalnl U
deeri ilikisi
Deneysel almada kullanlan XPS s yaltm malzemesi iin ekil 4.10de
grld gibi duvarlarda U deeri-yaltm kalnl ilikisini 2. derece polinom
regresyon modellemesi ile TS EN ISO 8990 ve TS 825 asndan ifade etmek
mmkndr. ekil 4.10(a) da TS EN ISO 8990 iin y=-0,0095x2 +0,0005x+2,183
denklemi elde edilmitir. Bu denkleme gre d duvarda 3 cm ile 5 cm arasndaki
XPS yaltm kalnlklar iin U deeri tahmin edilebilmektedir.

TS EN ISO 8990a gre hesaplanan U deerlerinin TS 825e gre hesaplanan U

deerlerinden olduka farkl olduu grlmektedir. TS EN ISO 8990a gre elde
edilen U deerlerini TS 825deki U deerlerine dntrmek iin SPSS 17.0
program yardmyla oklu regresyon yaplmtr. ekil 4.11de grlen eri
kullanlarak y= 44,898x2 - 118,47x + 78,638 denklemi elde edilmitir. Elde edilen bu
denklem yardmyla TS EN ISO 8990a gre hesaplanan U deerlerini TS 825e gre
hesaplanan U deerlerine dntrlebilmek mmkndr.

89

0,8

y = 6,6017x2 - 25,292x + 24,709

R = 1

TS 825

0,7

3 cm

0,6
4 cm

0,5
5 cm

0,4
1,92

1,94

1,96

1,98

2,02

2,04

2,06

2,08

2,1

2,12

TS EN ISO 8990

ekil 4.11. XPS yaltml duvarlarda TS 8990 ve TS 825 U deerleri arasndaki liki
4.2. EPS Yaltml Duvarlarda Isl lem Kararllk Sreleri

KD kodlu kontrol ve EPS kodlu yaltml duvarlar zerinde yaplan scak kutu deney
sonular karlatrmal olarak aada deerlendirilmitir. KD-0 kodlu yaltmsz ve
i-d yzeyleri svasz kontrol duvarna ait sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi
ekil 4.12de gsterilmitir. Grld gibi, ekil 4.12nin st blmnde scak
kutu, alt blmnde ise souk kutu scaklk deerleri yer almaktadr.

90

Scak Yzey

Scak Ortam

Scak Engel (Baffle)

Souk Yzey

Souk Ortam

SoukEngel (Baffle)

30

30

25
25

20
15

15

10

5
10

Souk kutuya ait scaklklar (oC)

Scak kutuya ait scaklklar (oC)

20

0
5
-5

-10
0

60

120

180

240

300

360

420

Zaman (dk)

ekil 4.12. EPS-3 kodlu duvarda sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi

EPS-3 kodlu duvara ait ekil 4.12 incelendiinde, scak kutu cihaznn scak
blmnde 25 C olarak hedeflenen scaklk deerinin ~27 C olarak elde edildii,
baka bir ifadeyle cihazn bu blmnn ~180 dk sonunda kararl duruma geldii
grlmektedir. KD-2 kodlu duvarn 160 dk sonunda kararl duruma geldii gz
nne alndnda aradaki 20 dklk farkn 3 cmlik EPS s yaltmndan
kaynakland ve civar (laboratuvar) scakl artnn etkili olduu sylenebilir.
Dier taraftan EPS-3 duvar ile XPSli duvarlar birbirleri ile kyaslandnda XPS-3,
XPS-4 ve XPS-5 kodlu duvarlarda srasyla 75 dk, 120 dk ve 135 dk sonunda elde
edilen kararl durumun EPS-3 kodlu duvarda ~180 dk sonunda elde edildiinden
arada srasyla 105 dk, 60 dk ve 55 dklk farklar olumutur. Bu sre farklarnn,
EPS levhalarn duvar yzeyine yan kenarlar birbirine bitiik olacak ekilde
sabitlenmesinden ve yzeyde adet dey derz ile bir adet yatay derzden
kaynakland dnlmektedir.

Dier taraftan cihazn souk blmnde 5 C olarak hedeflenen scaklk deerinin

ise ~270 dk sre sonunda elde edildii dolaysyla cihazn bu blmnn de kararl

91

duruma geldii belirlenmitir. EPS-3 kodlu duvar XPSli duvarlar ile kyaslandnda
XPS-3, XPS-4 ve XPS-5 kodlu duvarlar srasyla 100 dk, 180 dk ve 260 dk sonunda
kararl duruma gelmi ve srasyla 170 dk, 90 dk ve 10 dklk art meydana
gelmitir. Bu artn sebebinin civar scakl, yaltm kalnl art ve EPS
levhalarnn duvar yzeyine yan kenarlar birbirine bitiik olacak ekilde
sabitlenmesinden kaynakland dnlmektedir.
EPS-4 kodlu duvara ait sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi ekil 4.13de
gsterilmitir. Grld gibi, ekil 4.13n st blmnde scak kutu, alt
blmnde souk kutu scaklk deerleri yer almaktadr.

Scak Yzey

Scak Ortam

Scak Engel (Baffle)

Souk Yzey

Souk Ortam

Souk Engel (Baffle)

30
25

25
20
20
15
15

10
5

10
0

Souk kutuya ait scaklklar (oC)

Scak kutuya ait scaklklar (oC)

30

5
-5
0

-10
0

60

120

180

240

300

360

420

Zaman (dk)

ekil 4.13. EPS-4 kodlu duvarda sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi

ekil 4.13 incelendiinde, EPS-3 kodlu duvarda olduu gibi scak kutu cihaznn
scak blmnde 25 C olarak hedeflenen scaklk deerinin ~220 dk sonunda ~28
C olarak elde edildii baka bir ifadeyle cihazn bu blmnn kararl duruma
geldii grlmektedir. KD-2 kodlu duvarn ~160 dk sonunda kararl duruma geldii
gz nne alndnda iki duvar arasndaki 60 dklk sre farknn EPS s
yaltmndan kaynakland sylenebilir. Dier taraftan EPSli iki duvar birbiri ile
kyaslandnda ise, EPS-3 kodlu duvarda ~180 dk sonunda elde edilen kararl
durum, EPS-4 kodlu duvarda ~220 dk sonunda elde edildiinden aradaki 40 dklk

92

farkn yaltm kalnl artndan kaynakland dnlmektedir. Ayrca EPS-4

duvar ile XPSli duvarlar kyaslandnda ise XPS-3, XPS-4 ve XPS-5

kodlu

duvarlarda srasyla 75 dk, 120 dk ve 135 dk sonunda elde edilen kararl durumun,
EPS-4 kodlu duvarda ~220 dk sonunda elde edildiinden arada srasyla 145 dk, 100
dk ve 85 dklk farklar olumutur. Bu sre farklarnn, EPS levhalarn duvar
yzeyine yan kenarlar birbirine bitiik olacak ekilde sabitlenmesinden ve yzeyde
adet dey derz ile bir adet yatay derzden kaynakland dnlmektedir.

Cihazn souk blmnde 5 C olarak hedeflenen scaklk deerinin ise ~300 dk

sre sonunda elde edildii dolaysyla cihazn bu blmnn de kararl duruma
geldii belirlenmitir. EPSli iki duvar birbiri ile kyaslandnda, EPS-3 kodlu
duvarda 270 dk sonunda kararl durum elde edildiinden EPS-4 kodlu duvardaki 30
dklk sre artnn nedeninin, yaltm kalnl art olduu dnlmektedir. EPS-4
kodlu duvar XPSli duvarlar ile karlatrldnda XPS-3, XPS-4 ve XPS-5 kodlu
duvarlar srasyla 100 dk, 180 dk ve 260 dk sonunda kararl duruma gelmi ve
srasyla 200, 120 dk ve 40 dklk art gzlenmitir. Bu artn sebebi EPS
levhalarnn duvar yzeyine yan kenarlar birbirine bitiik olacak ekilde
sabitlenmesinden kaynakland dnlmektedir.

Scak Yzey

Scak Ortam

Scak Engel (Baffle)

Souk Yzey

Souk Ortam

Souk Engel (Baffle)

30

25

Scak kutuya ait scaklklar (oC)

15
20
10
15
5
10
0
5

-5

-10
0

60

120

180

240

300

360

420

Zaman (dk)

ekil 4.14. EPS-5 yaltml duvarda sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi

Souk kutuya ait scaklklar (oC)

20

25

93

ekil 4.14 incelendiinde, EPS-3 ve EPS-4 kodlu duvarlarda olduu gibi scak kutu
cihaznn scak blmnde 25 C olarak hedeflenen scaklk deerinin ~280 dk
sonunda ~25 C olarak elde edildii baka bir ifadeyle cihazn bu blmnn kararl
duruma geldii grlmektedir. KD-2 kodlu duvarn ~160 dk sonunda kararl duruma
geldii gz nne alndnda iki duvar arasndaki 120 dklk sre farknn EPS s
yaltmndan kaynakland sylenebilir. Dier taraftan EPSli duvarlar birbirleri ile
kyaslandnda ise, EPS-3 ve EPS-4 kodlu duvarlarda srasyla ~180 dk ve 220 dk
sonunda elde edilen kararl durum, EPS-5 kodlu duvarda ~280 dk sonunda elde
edildiinden aradaki srasyla 100 dk ve 60 dklk farkn yaltm kalnl artndan
kaynakland dnlmektedir. Ayrca EPS-5 duvar ile XPSli duvarlar
kyaslandnda ise XPS-3, XPS-4 ve XPS-5 kodlu duvarlarda srasyla 75 dk, 120
dk ve 135 dk sonunda elde edilen kararl durumun, EPS-5 kodlu duvarda ~280 dk
sonunda elde edildiinden arada srasyla 205 dk, 160 dk ve 145 dklk farklar
olumutur. Bu sre farklarnn, EPS levhalarn duvar yzeyine yan kenarlar
birbirine bitiik olacak ekilde sabitlenmesinden ve yzeyde adet dey derz ile
bir adet yatay derzden kaynakland dnlmektedir.

Cihazn souk blmnde 5 C olarak hedeflenen scaklk deerinin ise ~315 dk

sre sonunda elde edildii dolaysyla cihazn bu blmnn de kararl duruma
geldii belirlenmitir. EPSli duvarlar birbiri ile kyaslandnda, EPS-3 ve EPS-4
kodlu duvarlarda srasyla 270 dk ve 300 dk sonunda kararl durum olutuundan
EPS-5 kodlu duvarda srasyla 45 dk ve 15 dklk art elde edilmitir. Bu artn
sebebi EPS levhalarnn duvar yzeyine yan kenarlar birbirine bitiik olacak ekilde
sabitlenmesinden kaynakland dnlmektedir. EPS-5 kodlu duvar XPSli
duvarlar ile karlatrldnda XPS-3, XPS-4 ve XPS-5 kodlu duvarlarda srasyla
100 dk, 180 dk ve 260 dk sonunda kararl duruma geldiinden aradaki srasyla 215
dk, 135 dk ve 55 dklk azalmann yaltm kalnl ile s iletkenlik katsaysndan
kaynakland dnlmektedir.

XPS kodlu yaltml duvarlarn scak kutu deneyi, d hava scaklnn 5-10 C
arasnda olduu k mevsiminde yaplm dolaysyla civardaki scaklk dier adyla
laboratuvar scakl (Ta) ~20 C olarak tespit edilmitir. XPS yaltml duvarlarda

94

civar scakl ~15 C iken EPS s yaltml duvarlarda bu deer ~20 C olmutur.
Bu artn nedeni, genel bir arza olmas dolaysyla almayan laboratuvar binas
kalorifer tesisatnn EPS s yaltml duvarlarn scak kutu deneyinin yapld srada
tekrar ve verimli olarak almasdr.

Yukarda ekil 4.1, ekil 4.2, ekil 4.3de gsterilen KD kodlu duvarlar ile ekil
4.12, ekil 4.13 ve ekil 4.14de gsterilen EPS kodlu duvarlarn yalnz scak
blme ait sl ilem kararllk sresi-scaklk ilikisi erileri zerinde deerlendirme
yaplmtr. Buna gre belirlenen KD kodlu yaltmsz ve EPS kodlu s yaltml
duvarlarn sl ilem kararllk sreleri toplu bir ekilde izelge 4.5de verilmitir.
izelge 4.5de grld gibi deneye tabi tutulan btn duvarlarda duvar kalnl
13.5 cm olarak sabit tutulmutur.

izelge 4.5. EPS yaltml ve kontrol duvarlarn kararllk sreleri

Duvar kodu
KD-0
KD-1
KD-2
EPS-3
EPS-4
EPS-5
XPS-3
XPS-4
XPS-5

Kararllk sresiscak blm (dk)

~160
~180
~220
~280
~75
~120
~135

Yaltm kalnl
(cm)
0
0
0
3
4
5
3
4
5

Duvar kalnl
(cm)
13.5
13.5
13.5
13.5
13.5
13.5
13.5
13.5
13.5

Aklama:
KD-0: ve d yzeyler svasz, KD-1: yzey sval, KD-2: Her iki yzey sval

Civar scakl
(C)
~16
~25
~23
~20
~20
~17
~15
~15
~15

95

300

Isl ilem kararllk sresi (dk)

270
240
210
180
150
120
90
60
30
0
KD-2

XPS-3

XPS-4

XPS-5

EPS-3

EPS-4

EPS-5

Duvar kodu

ekil 4.15. XPS ve EPS kodlu duvarlar ile KD-2 kodlu kontrol duvar sl ilem
kararllk srelerinin karlatrlmas
ekil 4.15de XPS ve EPS kodlu duvarlar ile KD-2 kodlu kontrol duvarna ait sl
ilem kararllk sreleri karlatrlmal olarak gsterilmitir. Grld gibi KD-2
kodlu yaltmsz ve i-d yzeyi sval kontrol duvarnda sl ilem kararllk sresi
~160 dk sonunda elde edilirken XPS-3, XPS-4 ve XPS-5 kodlu duvarlarda srasyla
~75 dk, ~120 dk ve ~135 dk; EPS-3, EPS-4 ve EPS-5 kodlu duvarlarda ise srasyla
~180 dk, ~220 dk ve ~280 dk sonunda elde edilmitir. KD-2 kodlu kontrol duvarna
gre XPS-3, XPS-4 ve XPS-5 kodlu duvarlarn sl ilem kararllk sresi srasyla %
53.1, % 25 ve % 15.6 azalrken, EPS-3, EPS-4 ve EPS-5 kodlu duvarlarn sl ilem
kararllk sresi srasyla % 12.5, % 37.5 ve % 75 art gstermitir. KD-2e gre
XPS-3, XPS-4 ve XPS-5 kodlu duvarlardaki sl ilem kararllk sresindeki azalma,
duvar yapmnda kullanlan yatay delikli blok tula ile takviyeli harca gre olduka
dk s iletkenliine sahip olan XPS s yaltm malzemesi kalnlnn artmas ile
aklanabilir. KD-2e gre EPS-3, EPS-4 ve EPS-5 kodlu duvarlardaki sl ilem
kararllk sresindeki art ise, duvar yzeyine XPS s yaltm levhalar bindirmeli
olarak sabitlenirken EPS s yaltm levhalarnn yan kenarlar birbirine bitiik olacak
ekilde ve bindirmesiz olarak duvar yzeyine sabitlendiinden levhalarn bitiik
olduklar yerlerde oluan s transferi/kaa ile aklanabilir.

96

4.2.1. KD ve EPS kodlu duvarlarn U deerlerinin karlatrlmas

KD kodlu kontrol ve EPS kodlu yaltml duvarlara ait TS EN ISO 8990 ve TS 825e
gre hesaplanan U deerleri izelge 4.6da verilmitir.

izelge 4.6. KD ve EPS kodlu duvarlarn TS EN ISO 8990 ve TS 825e gre

hesaplanan s geirgenlik direnci (U) deerleri
Duvar kodu

Is geirgenlik direnci (U) (W/m2K)

TS EN ISO 8990

TS 825

EPS-3

2.652

0,74

EPS-4

2.601

0,61

EPS-5

2.515

0,52

KD-0

4.850

2,13

KD-1

4.565

2,06

KD-2

4.364

2,01

XPS-3

2.096

0,70

XPS-4

2.029

0,57

XPS-5

1.943

0,49

Ankara ili snr deeri

0,50

izelge 4.6da grld gibi TS 825e gre duvarlarda s yaltm malzemesi

olarak 3 cm, 4 cm ve 5 cm EPS kullanldnda duvara ait U deerleri srasyla 0.74
W/m2 K, 0.61 W/m2K ve 0.52 W/m2 K olarak elde edilmitir.

Scak kutu deneyinden elde edilen scaklklar kullanlarak TS EN ISO 8990a gre
duvarlarda s yaltm malzemesi olarak 3 cm, 4 cm ve 5 cm EPS kullanldnda
duvara ait U deerleri srasyla 2.652 W/m2 K, 2.601 W/m2 K ve 2.515 W/m2 K olarak
elde edildii izelge 4.6dan grlmektedir.

Dier taraftan KD kodlu yaltmsz kontrol duvarlar ile EPS kodlu yaltml
duvarlarda TS EN ISO 8990 ile TS 825e gre hesaplanarak elde edilen U deerleri
karlatrmal olarak ekil 4.16da verilmitir.

97

5
4,5

U deeri (W/m2K)

4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
EPS-3

EPS-4

EPS-5
TS EN ISO 8990

KD-0

KD-1

KD-2

TS 825

ekil 4.16. KD ve EPS kodlu duvarlarn TS EN ISO 8990 ve TS 825e gre

hesaplanan U deerlerinin karlatrlmas
ekil 4.16da grld gibi TS EN ISO 8990a gre hesaplanan U deerleri
arasnda en yksek deerler KD kodlu kontrol duvarlarnda ve en dk deerler
EPS kodlu s yaltml duvarlarda elde edilmitir. KD kodlu kontrol duvarlar
arasnda en yksek ve en dk U deerleri beklendii gibi srasyla KD-0 ve KD-2
kodlu duvarlar gstermitir. Kontrol duvarlar arasnda en dk U deeri, her iki
yzeyi sval olduu iin KD-2 kodlu duvarda, en yksek U deeri ise KD-0 kodlu
her iki yzeyi svasz duvarda elde edilmitir.

EPS kodlu s yaltml duvarlar arasnda en yksek ve en dk U deerlerini ise

beklendii gibi srasyla EPS-3 ve EPS-5 kodlu duvarlar gstermitir. Is yaltml
duvarlar arasnda en dk U deeri EPS-5 kodlu her iki yzeyi sval ve 5 cm s
yaltml olan duvarda, en yksek U deeri ise EPS-3 kodlu her iki yzeyi sval ve 3
cm s yaltml olan duvarda elde edilmitir. Grld gibi yaltm kalnl arttka
U deeri azalmaktadr.

98

Yine ekil 4.16da grld gibi TS EN ISO 8990a benzer ekilde TS 825e gre
hesaplanan U deerleri arasnda en yksek ve en dk deerler yine srasyla KD
kodlu kontrol duvarlar ile EPS kodlu s yaltml duvarlarda elde edilmitir. KD
kodlu kontrol duvarlar arasnda en yksek ve en dk U deerleri beklendii gibi
srasyla KD-0 ve KD-2 kodlu duvarlar gstermitir. Kontrol duvarlar arasnda en
dk U deeri, her iki yzeyi sval olduu iin KD-2 kodlu duvarda, en yksek U
deeri ise KD-0 kodlu her iki yzeyi svasz duvarda elde edilmitir.

EPS kodlu s yaltml duvarlar arasnda en yksek ve en dk U deerlerini ise

beklendii gibi srasyla EPS-3 ve EPS-5 kodlu duvarlar gstermitir. Is yaltml
duvarlar arasnda en dk U deeri EPS-5 kodlu her iki yzeyi sval ve 5 cm s
yaltml olan duvarda, en yksek U deeri ise EPS-3 kodlu her iki yzeyi sval ve 3
cm s yaltml olan duvarda elde edilmitir. Grld gibi yaltm kalnl arttka
U deerleri azalmaktadr. Elde edilen bu sonulara gre s yaltml duvarlarn s
geirgenlik direncinin dk olduu dolaysyla EPS s yaltml duvarlarda s
yaltmnn greceli olarak saland sylenebilir.

3 cm, 4 cm ve 5 cm s yaltm uygulamasnda EPS-5 kodlu s yaltml duvarn U

deeri 0,52 olarak hesaplanmtr. izelge 4.5de grld gibi TS 825e gre
Ankara ili iin duvarlarda istenen U deeri 0,50dir. Buna gre EPS-5 kodlu s
yaltml duvar Ankara iklim artlarna uygun olarak deerlendirilememitir. Bununla
birlikte i ve d yzeyde uygulanan sva tabakas kalnlnn artrlmas, yaltm
svas kullanm veya 6 cm kalnlnda EPS kullanlmas durumunda U deerinin
Ankara ili iin uygun artlar salayaca tahmin edilmektedir.

izelge 4.7 ve ekil 4.17de EPS kodlu s yaltml duvarlar ile KD kodlu kontrol
duvarlarna ait TS EN ISO 8990 gre hesaplanan U deerleri yzde cinsinden
karlatrlmal olarak verilmitir.

99

izelge 4.7. TS EN ISO 8990a gre hesaplanan EPS kodlu s yaltml duvarlarn
KD kodlu kontrol duvarlarna gre U deerlerindeki azalma yzdeleri
Duvar kodu
EPS-3
azalma (%)
EPS-4
azalma (%)
EPS-5
azalma (%)

KD-0

KD-1

KD-2

44,58

41,12

39,23

46,36

43,00

41,17

47,45

44,16

42,37

izelge 4.7 ve ekil 4.17de grld gibi KD-0 kodlu duvarla EPS kodlu s
yaltml duvarlarn U deerleri birbirleri ile karlatrldnda EPS-3, EPS-4 ve
EPS-5 kodlu duvarlarda srasyla %44.58, %46.36 ve %47.45 azalmtr. KD-1 kodlu
kontrol duvar ile EPS kodlu s yaltml duvarlarn U deerleri birbirleri ile
karlatrldnda EPS-3, EPS-4 ve EPS-5 kodlu duvarlarda srasyla %41.12, %43
ve %44.16 azalmtr. KD-2 kodlu duvarla EPS kodlu s yaltml duvarlarn U
deerleri birbirleri ile karlatrldnda ise EPS-3, EPS-4 ve EPS-5 kodlu
duvarlarda srasyla %39.23, %41.17ve %42.37 azalmtr. Kontrol duvarlar
birbirleri ile karlatrldnda KD-0e gre KD-1 ve KD-2 kodlu duvarlarda sva
uygulamas yapld iin U deerlerindeki iyileme yzdeleri azalma gstermitir.

50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0

47,45
44,58 46,36

KD-0
RFR-1

41,12

43

44,16

KD-1
RFR-2

EPS-3

EPS-4

42,37
39,23 41,17

KD-2
RFR-3

EPS-5

ekil 4.17. EPS kodlu s yaltml duvarlar ile KD kodlu kontrol duvarlarna ait TS
EN ISO 8990a gre U deerlerinin yzde cinsinden karlatrlmas

100

izelge 4.8. TS 825e gre hesaplanan EPS kodlu s yaltml duvarlarn KD kodlu
kontrol duvarlarna gre U deerlerindeki azalma yzdeleri
Duvar kodu
EPS-3
azalma (%)
EPS-4
azalma (%)
EPS-5
azalma (%)

KD-0

KD-1

KD-2

65,26

64,08

63,18

71,36

70,39

69,65

75,59

74,76

74,13

izelge 4.7 ve ekil 4.18de grld gibi EPS kodlu s yaltml duvarlar ile KD-0
kodlu duvarn U deerleri birbirleri ile karlatrldnda EPS-3, EPS-4 ve EPS-5
kodlu duvarlarda srasyla %65.26, %71.36 ve %75.59 azalmtr. EPS kodlu s
yaltml duvarlar ile KD-1 kodlu duvarn U deerleri birbirleri ile karlatrldnda
EPS-3, EPS-4 ve EPS-5 kodlu duvarlarda srasyla %64.08, %70.39 ve %74.76
azalmtr. EPS kodlu s yaltml duvarlar ile KD-2 kodlu duvarn U deerleri
birbirleri ile karlatrldnda ise EPS-3, EPS-4 ve EPS-5 kodlu duvarlarda
srasyla %63.18, %69.65 ve %74.13 azalmtr. TS EN ISO 8990da olduu gibi
kontrol duvarlar TS 825 asndan da birbirleri ile karlatrldnda KD-0e gre
KD-1 ve KD-2 kodlu duvarlarda sva uygulamas yapld iin U deerlerindeki
iyileme yzdeleri azalma gstermitir.

78
76
74
72
70
68
66
64
62
60
58
56

75,59

74,76

71,36

65,26

74,13

70,39

69,65

64,08

RFR-1
KD-0

63,18

RFR-2
KD-1
EPS-3

EPS-4

RFR-3
KD-2
EPS-5

ekil 4.18. EPS kodlu s yaltml duvarlar ile KD kodlu kontrol duvarlarna ait TS
825e gre U deerlerinin yzde cinsinden karlatrlmas

101

(a) TS EN ISO 8990

(b) TS 825

ekil 4.19. EPS yaltml duvarlarda TS EN ISO 8990 ve TS 825e gre yaltm
kalnl- U deeri ilikisi
Deneysel almada kullanlan EPS s yaltm malzemesi iin ekil 4.19da
grld gibi duvarlarda U deeri-yaltm kalnl ilikisini 2. derece polinom
regresyon modellemesi ile TS EN ISO 8990 ve TS 825 asndan ifade etmek
mmkndr. ekil 4.12(a)da TS EN ISO 8990 iin y=-0,0175x2+0,0715x+2,595
denklemi elde edilmitir. Bu denkleme gre XPS kullanlan d duvarlarda olduu
gibi 3 cm ile 5 cm arasndaki EPS yaltm kalnlklar iin U deeri tahmin
edilebilmektedir.

TS EN ISO 8990a gre hesaplanan U deerlerinin TS 825e gre hesaplanan U

deerlerinden olduka farkl olduu grlmektedir. TS EN ISO 8990a gre elde
edilen U deerlerini TS 825deki U deerlerine dntrmek iin SPSS 17.0
program yardmyla oklu regresyon yaplmtr. ekil 4.20de grlen eri
kullanlarak y= -3,1601x2 + 13,35x - 13,011 denklemi elde edilmitir. Elde edilen bu
denklem yardmyla TS EN ISO 8990a gre hesaplanan U deerlerini TS 825e gre
hesaplanan U deerlerine dntrlebilmek mmkndr.

102

0,8

3 cm

TS 825

0,7

y = 10,967x2 - 55,062x + 69,63

R = 1

4 cm

0,6

5 cm

0,5

0,4
2,5

2,52

2,54

2,56

2,58

2,6

2,62

2,64

TS EN ISO 8990

ekil 4.20. EPS yaltml duvarlarda TS EN ISO 8990 ve TS 825 U deerleri

arasndaki iliki

2,66

103

5. SONU VE NERLER

5.1. Sonular

Yaplan deneysel ve nmerik analizler ile Ankara ili k mevsimi koullar dikkate
alnarak 13,5 cm kalnlndaki yatay delikli tula ile rlen d duvarlarda meydana
gelen s kayplarn engellemek iin yaplan s yaltmnn performans
deerlendirilmitir. Elde edilen sonular aadaki gibi zetlenebilir:

1. XPS kullanlarak d duvar yzeyinden yaplan s yaltmnda TS 825e gre 3 cm,

4 cm ve 5 cm yaltm kalnl iin U deerleri srasyla 0.70, 0.57 ve 0.49 W/m2 K
deerleri elde edilmitir. Elde edilen bu sonuca gre en az 5 cm kalnlnda
yaplan XPS s yaltmnn Ankara ili iin uygun olduu tespit edilmitir.
2. XPS kullanlarak d duvar yzeyinden yaplan s yaltmnda TS EN ISO 8990a
gre 3 cm, 4 cm ve 5 cm yaltm kalnl iin U deerleri srasyla 2.096, 2.029 ve
1.943 W/m2 K deerleri elde edilmitir.
3. EPS kullanlarak d duvar yzeyinden yaplan s yaltmnda TS 825e gre 3 cm,
4 cm ve 5 cm yaltm kalnl iin U deerleri srasyla 0.74, 0.61 ve 0.52 W/m2 K
deerleri elde edilmitir. EPS yaltml duvarlarn tamamnn Ankara ili iin uygun
olmad belirlenmitir. Bu sonuca gre Ankara ili iin en az 6 cm kalnlnda
EPS kullanlmas gerektii sylenebilir.
4. EPS kullanlarak d duvar yzeyinden yaplan s yaltmnda TS EN ISO 8990a
gre 3 cm, 4 cm ve 5 cm yaltm kalnl iin U deerleri srasyla 2.652, 2.601 ve
2.515 W/m2 K deerleri elde edilmitir.
5. Yaltmsz kontrol duvarlarnn U deerleri TS 825de belirtilen Ankara ili iin
istenen 0,50 W/m2 K deerinden olduka yksek olduu hesaplanmtr. Buna gre,
her iki yz svasz KD-0 ve yalnz i yzeyi sval KD-1 kodlu kontrol
duvarlarnda s yaltm salanmad gibi i ve d yzeyi sval KD-2 kodlu
kontrol duvarnda da istenilen s yaltm elde edilememitir. Bu sonu, btn d
duvarlarda s yaltm yaplmas gerektiini gstermektedir.

104

6. Nmerik ve deneysel analiz sonularna gre, Ankara ili iin d duvarlarda

kullanlacak en uygun s yaltm malzemesinin XPS olduu ve kalnln en az 5
cm olmas gerektii belirlenmitir.

5.2. neriler

1. Scak kutu deneylerinin standart deney ortamn salamak ve civar (laboratuvar)

scaklnn kontrol iin zel iklimlendirme oda veya kabinleri yaplarak
gerekletirilmesinin uygun olaca dnlmektedir.
2. Yaplarda enerji verimlilii asndan byk neme sahip farkl malzemeler
kullanlarak rlen duvarlarn s yaltm konusunda niversiteler ile zel sektr
arasnda ortak projeler retilerek deneysel almalar yaplmas ve elde edilen
sonularn uygulamaya aktarlmasnn lke ekonomisine byk katk salayaca
ngrlmektedir.
3. Duvar yzeyindeki sva kalnl teknik sorunlardan dolay i ve d yzeyde 2 cm
seilmitir. Sva kalnlnn her iki yzeyde 2,5 cm olmas ve EPSnin en az 6 cm
kalnlnda kullanlmas durumunda Ankara ili iin istenen 0,50 W/m2 K deerinin
salanaca tahmin edilmektedir.

105

KAYNAKLAR

1.

Balo, F, Uar, A., nall, M., Yaplarn d duvarlarnda optimum yaltm

kalnlnn farkl metodla tespiti, X. Ulusal Tesisat Mhendislii Kongresi,
zmir, 21-27 (2011).

2.

Erbay, B., zsar, ., Umut, T., zdemir, Y., Salk yaplarnda s, ses, yangn
yaltm ve ekonomik analizi, 7. niversiteleraras Yaltm Yarmas, stanbul,
78-90 (2007).

3.

zkan, B.D., Onan, C., Erdem, S. Effect Of nsulaton materal thckness on

thermal nsulaton, Journal of Engineering and Natural Sciences, 27(2): 190196 (2009).

4.

Szen, A., zdemir, V., Menlik, T., Blgesel Optimum zolasyon Kalnlnn
Tespiti, Gazi niversitesi Bilimsel aratrma Projesi, 5-22 (2011).

5.

Arsoy, A., etegen, E., Binalarda s yaltm ve Istma sisteminin birlikte

Optimizasyonu, VI. Ulusal Tesisat Mhendislii Kongresi, stanbul, 1-14
(2003).

6.

Kaynakl, O., A Study on residential heating energy requirement and optimum

insulation thickness, Renewable Energy, 36 (6): 1164-1172 (2008).

7.

Kahraman, F., Is tutucu malzemeler ve yaplarda uygulanma olanaklarnn

aratrlmas, Yksek Lisans Tezi, I.T.. Fen Bilimleri Enstits, stanbul, 4547 (1999).

8.

nalan, H., Yap kabuunda s yaltmnn irdelenmesi ve Anadolu

niversitesi lojmanlar iyiletirme projesi rnei, Yksek Lisans Tezi, Anadolu
niversitesi Fen Bilimleri Enstits, Eskisehir, 99-102 (2003).

9.

nalan, H. ve Gkaltun, E., Uurbilek, R., Yap kabuunda s kayplarnn

azaltlmas ve bir iyiletirme projesi rnei, Tesisat Mhendisligi Dergisi, 9
(4): 49-56 (2006).

10. Gksal, T., Enerji korunurlu binalarda d duvar kurulular, III. Ulusal Enerji
Sempozyumu, stanbul, 233-240 (2000).
11. Yazcolu, F., D duvarda tasarm uygulama ilikisi; Boaziinde konut
restorasyonu rnekleri, at ve Cephe Kaplamalarnda ada Teknolojiler
Sempozyumu, stanbul, 68-75 (2005).
12. Grdal, E., Acun, S., D duvarlarn tasarmnda s ve rutubet etkisi, at ve
Cephe Kaplamalarnda ada Teknolojiler Sempozyumu, stanbul, 76-85
(2005).

106

13. zcan, K. Yap, Bilim Yaynlar, Ankara, 12-19 (2000).

14. Yazcolu, F., stanbulda konut binalarnn d duvarlarndaki sistem ve
malzeme seimleri ile yapm teknikleri, at ve Cephe Kaplamalarnda
ada Teknolojiler Sempozyumu, stanbul, 26-35 (2005).
15. Trk, ., Yapm, lkeler, Malzemeler, Sistemler, zmler, Birsen
Yaynevi, Ankara, 31-34 (2004).
16. Toydemir, N., Grdal, E., Tanaan, L., Yap eleman tasarmnda malzeme,
Literatr Yaynclk, stanbul. 45-55 (2000).
17. Arunta, H.Y., Prefabrik Yap Teknolojileri, yaynlanmam ders notlar,
Gazi niversitesi Teknoloji Fakltesi naat Mhendislii Blm (2011).
18. Ekinci, C.E., Yaltm teknikleri, Atlas Yayn Datm, stanbul, 45-50 (2003).
19. nal, S., Bina Duvar Is Yaltm Sistemleri ve Ekstrude Polistren ile TS 825e
Uygun Bina Yaltm zmleri zerine Bir nceleme, Yksek Lisans Tezi,
.T.. Fen Bilimleri Enstits, stanbul, 33-39 (2002).
20. zoder (Is, su ve Ses zolasyoncular Dernei), T.C. Bayndrlk ve skan
Bakanl Yap Denetim Kurulular Yaltm Semineri (2003).
21. zer, M., Yaplarda Is-Su Yaltmlar, zer Yaynlar, stanbul, 6-9 (1982).
22. zocam Tic.San. A.. Yaanabilir evre iin yaltm, zocam Diyalog Dergisi,
49 (6): 68-70 (2005).
23. Karako, H., Enerji Ekonomisi, Demirdkm Yaynlar, stanbul, 12-14
(1993).
24. Yaln, H., Ko, T., Korozyon ve Katodik Koruma, Palme Yaynlar, Ankara,
30-36 (1995).
25. Karagz, N., enkal, Sezer, F., Betonarme demelerde s yaltm
uygulamalar, antiye Dergisi, 197 (5): 52-59 (2004).
26. nternet : Is Su Ses ve Yangn Yaltmclar Dernei Is yaltm
http://www.izoder.org.tr
27. TS 825 Binalarda Is Yaltm Kurallar ", Trk Standardlar Enstits, Ankara
(2008).
28. Dilma, . "Binalarda enerji verimlilii", 3e-Enerji Elektrik Elektronik, 38 (3):
94-99 (1997).

107

29. Dasz, A. K., "Trkiye'de derece-gn saylar ulusal enerji tasarruf politikas
Yaplarda s yaltm, Alp Teknik Yaynlar, stanbul, 22-24 (1995).
30. Wlson, D. L., Schpper, S. T., and Barlett, S. "Policies and programs for
promoting energy conservation in the residential sectonlessons from five OECD
countries", Lawrence Berkeley Lab. Applied Science Division, Energy Analysis
Program, International Energy Studies Group, Berkeley, (1989).
31. Dilma, ., Trs, M. ve Tre, .E., "stanbul'da d duvar elemanlarndan
kaybedilen s enerjisi miktarnn llmesi ve enerji tasarruf potansiyelinin
hesaplanmas Final Raporu, Gebze, 56-58 (1996).
32. Dilma, ., TS 825'in hazrlanma amac ve uygulamasnda ortaya kan
sonularn deerlendirilmesi, TMMOB Makina Mhendisleri Odas Yaltm
Kongresi, Eskiehir, 23-31 (2001).
33. Altnk, K., Is Yaltm, Nobel Yayn Datm, Ankara, 44-51 (2006).
34. G, A., Yaplarda Ekstrude Polistren Is Yaltm,
Dergisi, 52 (2): 30-31 (2008).

zolasyon Dnyas

35. Erta, K., Is yaltm malzemeleri ve s yaltm detaylar, zolasyon Dnyas

Dergisi, 53 (4): 18-23 (2009).
36. Polistren reticileri Dernei, Is Yaltmnda Beyaz G Kitap, (2001).
37. Evcil, N., Is zolasyonu ve D Duvarlarn Enerji Etkin Yenilenmesi, Yksek
Lisans Tezi, .T.. Fen Bilimleri Enstits, stanbul 21-29 (2000).
38. zocam Tic.San. A.. Mineral Ynlerle Yaltm, zocam Diyalog Dergisi, 47
(6): 2-3 (2003).
39. Dasz, A. K., Yaplarda s yaltm ve Buhar Geii, Emre Matbaaclk,
stanbul, 22-25 (1991).
40. nternet : Is Su Ses ve Yangn Yaltmclar Dernei Is yaltm
www.izoder.org.tr/Dergi/46/Ozpor_2Htm (2010)
41. Kse, B., Iskan, O., nan, A. T., Is yaltm uygulamalarnn blge iin
enerji verimlilii asndan incelenmesi, Teknolojik Aratrmalar, Makine
Teknolojileri Elektronik Dergisi, 23(3): 1-9 (2006).
42. EURIMA (Europen Insulation Manufacturers Association), Sustainable
Construction, Technical Note, 38-40 (2010).
43. Dombayc, O. A., Golcu, M., Pancar, Y., Optimization of insulation thickness
for extarnal walls using different energy sources, Applied Energy, 83 (5): 921928 (2006).

108

44. Bolattrk, A., Determination of optimum insulation thickness for building walls
with respect to various fuels and climate zones in Turkey, Applied Thermal
Engineering, 26 (2): 1301-1309 (2006).
45. Daouas, N., A study on optimum insulation thickness in walls and energy
savings in Tunisian buildings based on analytical calculation of cooling and
heating transmission loads, Applied Energy, 88 (1): 156-164 (2011).
46. omakl, K., Yksel, B., Optimum insulation thickness of extarnal walls for
energy saving, Applied Thermal Engineering, 23 (5): 473-479 (2003).
47. Hasan, A., Optimizing insulation thickness for buildings usinglife cycle cost,
Applied Energy, 63 (3): 115-24 (1999).
48. Bykalaca, O., Bulut, H., Yilmaz, T., Analysis of variable-base heating and
cooling degree-days for Turkey, Applied Energy, 69 (4): 269283 (2001).
49. iman, N., Kahya, E., Aras, N., Aras, H., Determination of optimum insulation
thicknesses of the external walls and roof (ceiling) for Turkeys different degreeday regions, Energy Policy, 35 (2): 51515155 (2007).
50. Arslan, O., Kose, R., Thermoeconomic optimization of insulation thickness
considering condensed vapor in buildings, Energy and Buildings, 38 (3):
14001408 (2006).
51. Yoon, J., Lee, E., Krarti, M., Optimization of Korean crop storage insulation
systems, Energy Conversion and Management, 44 (8): 1145-1162 (2003).
52. Mohsen, MS., Akash, BA., Some prospects of energy savings in buildings,
Energy Convers Manage, 42 (5): 13071315 (2001).
53. Al-Khawaja, M., Thermal Resistance of Building Materials, B.S. Graduation
Project, Birzeit University, 21-22 (1995).
54. Aksoy, T., nall, M., Bina kabuundaki yaltm uygulamalarnn stma
enerjisine etkisinin saysal analizi, TMMOB Tesisat Mhendislii Dergisi, 76
(3): 34- 39 (2003).
55. Gustafsson, S., Optimisation of nsulation measures on existing buildings,
Energy and Buildings, 33 (2): 49-55 (2000).
56. Aksoy, U. T. ve Keleolu, ., Bina kabuu yzey alan ve yaltm kalnlnn
stma maliyeti zerinde etkileri Gazi niv. Mh. Mim. Fak. Dergisi, 22 (1):
103-109 (2007).
57. Al-Sanea, S. A., Zedan, M. F. and Al-Ajlan, S.A., Effect of electricity tarif on
the optimum insulation-thickness in building walls as determined by a dynamic
heat-transfer model Applied Energy, 82 (1): 313-330 (2005).

109

58. zel, M., Phtl, K., Determination of optimum nsulation thickness by using
heating and cooling degree-day values, Sigma Mhendislik ve Fen Bilimleri
Dergisi, 26 (3): 191-197, (2008).
59. Uar, A., Balo, F., Effect of fuel type on the optimum thickness of selected
nsulation materials for the four different climatic regions of Turkey, Applied
Energy, 86 (4): 730- 736 (2009).
60. Al-Regib, E. and Zubair, S.M., Transient heat transfer through nsulated walls,
Energy, 20 (7): 687-694 (1995).
61. Rose, J., Svendsen, S., Validating numerical calculations against guarded hot
box measurements, Nordic Journal of Building Physics, 4(1): 22-30 (2004).
62. Abela, A., Thermal performance of nsulation samples: applications for malta,
http://www.bicc.gov.mt/bicc/files_folder/A%20Abela.pdf (2006).
63. SP Technical Research Institute of Sweden, Thermal transmittance by hot box
method, Energy Report, 1-3 (2010).
64. Asdrubali, F., Baldinelli, G., Bianchi, F., Libbra, A., Muscio, A., Comparatve
analyss of dfferent methods to evaluate the thermal conductvty of
homogenous materals, Conference on Thermal and Environmental Issues in
Energy Systems, Sorrento, 8-12 (2010).
65. Ghazi W.K., Taner, Ch., U-value of a dried wall made of perforated porous
clay bricks Hot box measurement versus numerical analysis, Energy and
Buildings, 35 (6): 675680 (2003).
66. Sala, J.M., Urresti, A., Martn, K., Flores, I., Apaolaza A., Static and dynamic
thermal characterisation of a hollow brick wall: Tests and numerical analysis,
Energy and Buildings, 40 (5): 15131520 (2008).
67. Mavromatidis, E. L., Bykalyuk, A., El Mankibi, M., Michel, P., Santamouris,
M., Numerical estimation of air gaps influence on the insulating performance
of multilayer thermal insulation, Building and Environment, 49 (2): 227-237
(2012).
68. Frawley, E., Thermal testing of innovative building insulations, PhD. Thesis,
Dublin Institute of Technology, Dublin, 12-26 (2009).
69. TS EN 771-1, Kgir birimler - zellikler - Blm 1: Kil kgir birimler
(Tulalar), Trk Standardlar Enstits, Ankara (2000).
70. TS EN 197-1, imento - Blm 1: Genel imentolar - Bileim, zellikler ve
uygunluk kriterleri, Trk Standardlar Enstits, Ankara (2002).

110

71. TS 706 EN 12620+A1, Beton agregalar, Trk Standardlar Enstits,

Ankara (2003).
72. TS 7316 EN 13163, Is Yaltm Mamulleri- Binalar in- Fabrikasyon Olarak
mal Edilen- Genletirilmi Polistiren Kpk- zellikler, Trk Standardlar
Enstits, Ankara (2002).
73. TS 1262, Sva Yapm Kurallar-Bina Yzeylerinde Kullanlan, Trk
Standardlar Enstits, Ankara (1988).
74. TS 13914-1, D ve i svalarn tasarm, hazrlanmas ve uygulanmas D
sva, Trk Standardlar Enstits, Ankara (2007).
75. TS EN 13914-2, D ve i svalarn tasarm, hazrlanmas ve uygulanmas Blm 2: svalar iin tasarm hususlar ve temel prensipler, Trk
Standardlar Enstits, Ankara (2007).
76. TS EN ISO 8990, Is yaltm - kararl durum s iletim zelliklerinin tayini kalibre edilmi ve mahfazal scak kutu, Trk Standardlar Enstits, Ankara
(2002).

111

ZGEM

Ad Soyad

: Gkhan Kaplan

Doum Tarihi Yeri

: 13 Ekim 1986 - Ankara

nvan

: Yksek Lisans rencisi

Adres

: Anttepe Mahallesi Genlik Caddesi Ertrk Apt.

No:45/9 Maltepe/ankaya/ANKARA

Telefon

: 05428135883

renim Durumu:
Derece
nlisans
Lisans
Y.Lisans

Alan
naat
Yap Eitimi
Yap Eitimi

niversite
anakkale Onsekiz Mart niversitesi
Sleyman Demirel niversitesi
Gazi niversitesi

Yl
2004 - 2006
2006 - 2009
2009 -..

ESERLER
Uluslararas bilimsel toplantlarda sunulan ve bildiri kitabnda (Proceedings)
baslan bildiriler :
Kaplan G., Gltekin A.B., Yap Sektrnde Uucu Kl Kullanmnn evresel ve
Toplumsal Etkiler Asndan ncelenmesi, Uluslararas Srdrlebilir Yaplar
Sempozyumu, Ankara, 59-64 (2010).
Katld Seminer ve Konferanslar:
2011 Gnmzde Tula ve Kiremit ile lgili Mevzuat, Yaltm ve Uygulama
Esaslar, Ankara
2011

Binalarda Enerji Verimlilii Konferans, Ankara

Grev Ald Etkinlikler:

Uluslararas Srdrlebilir Yaplar Sempozyumu, Teknik Kurul yelii