Professional Documents
Culture Documents
Tong Quan Ve Vat Lieu Composit
Tong Quan Ve Vat Lieu Composit
M u......................................................................................................
M U
Vt liu l mt lnh vc quan trng i vi i sng v sn xut cng
nghip. Mi mt loi vt liu u c nhng u ,nhc im ring (v d:vt
liu hu c :nh , bn, r, d gia cng nhng khng s dng c nhit
cao; vt liu v c: chu lc tt, r, c th s dng c c khong nhit
rng nhng km bn, kt cu nng n , kh gia cng). S pht trin
mnh m ca cng ngh hin i dn ti nhu cu to ln v nhng vt liu
ng thi c nhiu tnh cht cn thit m cc vt liu truyn thng khi ng
ring r khng th c c.Vt liu kt hp hay composit ra i va p ng
nhu cu cp bch , va l sn phm ca nhng cng trnh nghin cu trong
na sau th k XX nhm khai thc, pht trin quy lut kt hp mt quy lut
ph bin trong t nhin. Ngy nay, vt liu composit v ang thay th dn
cc vt liu truyn thng nh: vt liu v c,hu c, kim loi ch to ra
cc chi tit my v kt cu k c cc kt cu chu ti trng ln cng nh cc
sn phm dn dng khc, trong c c lnh vc y t mt lnh vc cn mi
m - l vt liu composit y sinh.
Vt iu composit y sinh l mt loi vt liu khng nhng c kh nng
dung np tt trong c th con ngi m cn c kh nng to ra mi lin kt
trc tip kiu sinh ha gia n v t bo xng c th sng. V vy n l loi
Slayter c Ellis v Foster dng gia cng cho polyeste khng no.
Polyeste tng cng bng si si thy tinh c s dng trong ngnh hng
khng nm 1938.[8] Nm 1944 sn xut hng nghn chi tit bng cht do
composit cho my bay v tu chin phc v a chin th gii ln th II.Nm
1950 cht lng ca vt liu polyme composit c nng cao nh s ra i
ca nha epoxy v hng lot si tng cng nh si cabon, si polyeste,
nylon, aramit (kelva), si silic
T nm 1970 n nay , cc chi tit ch to t composit ct si c
ng dng rng ri trong cng nghip , lm vt liu xy dng v nhng ngnh
k thut cao .[5]
Mc d vy , vic nghin cu nng cao cht lng , ci thin tnh cht c l ,
tnh cht nhit , in v.v, m rng lnh vc ng dng ca vt liu ny vn
lun c c t ra.
III- XU HNG PHT TRIN CA VT LIU COMPOSIT TRONG
11
0
90
45
-45
0
-45
45
90
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
12
L p mt
L p li
Vt liu composit ba lp gm c:
-Li ( vt liu hoc kt cu nh nhng chu nn tt)
-2 lp v ( c kh nng chu nn cao).
Vic la chn vt liu ph thuc vo mc ch ca ngi s dng v
iu kin ca ngi lm vic( ch nhit, mi trng, gi thnh..).
13
vs
vc ,
V t l th tch ca vt liu nn s l :
Vn
vn
vc . Vi V = 1- V , do v = v + v
n
s
c
s
n
c
s n .
T nh ngha:
1
Ms M n
s
n
ms s.vs s
.Vs
m
.
v
c
c
c
c
Ms =
=
n
.Vn
c
Mn =
ta tm c quan h ngc:
c
c
.M s
.M n
s
n
Vs =
; Vn =
15
16
(1)
(3)
Trong :
Fc,Fn, Fs: din tch tit din ngang tng cng tng ng ca composit,
nn, si.
b: ng sut tc dng ti thi im ct si b t, vi = .E.
dn
Vy (3) tng ng: Ec = Vs. Es + (1- Vs). d n
(4)
d n
Trong : d n l nghing ca ng cong bin dng ko nn xc nh ti
gi tr n .
d n
Khi gi tr n nm trong vng n hi ca ng cong ko, d n c gi
(5)
Kt hp (1) vi (5) ta c:
ps Vs.Es
pn V n.E n
17
(6)
min
i vi composit c nn do tt hn bao gi cng tn ti mt gi tr Vs
min
ng vi cc gi tr Vs < Vs s ph hu cc si ct khng dn ti s ph hu
(7)
(8)
*
Kt hp (3) v (8) ta xc nh c hm lng th tch ca si Vs :
b n n
b s n
Ta c th biu din
bng hnh v 1.7:
(9).
ng sut
Vs*
bn
in
m
*s
s
18
% Th tch
bs
bs
bc
ng sut
ng sut
do
b
c
bn
n
bn
n
E =E s
E =E s
c
Bin d ng
c
Bin d ng
a)
b)
19
ca composit ct si nn do
ca composit ct si nn
Nhn xt:
gin vi Vs>Vs
Nn
Hnh
S i
1.8:
b)
a)
bin
dng nn
c)
2l
B
d)
q.l
khi t
C
D
ti trng
vo
y
x
Y
y
(1-Vs).lo
21
Vs.lo
(1)
l
o
hoc y =
s.Vs + (1-Vs).n
(2)
Mt khc: s = Es ; n = E n ; y = (E c )y ;
(3)
Kt hp (2), (3) ta c
V 1 Vs
1
(Ec )y Es
En
hoc:
(E c )y
(4)
Es.E n
Vs.E n Vn.Es
(5)
(1)
22
Trong :
k: l tham s hiu qu ho bn, gi tr ca n ph thuc vo V s, v t l
E
E n , dao ng trong khong 0,1-0,6.
Chiu ng sut
Song song vi si
K
1
Vung gc vi si
0
Phn b ngu nhin, ng Theo phng bt k trong mt 3/8
nht trong mt mt
cha si
Phn b ngu nhin v ng Theo phng bt k
0,2
23
24
cng sau cho khun c quay (~2000 vng/pht). Cc chi tit ch to bng
c ly tm c mt ngoi bng v u.
6. Phng php qun ng.
Vt liu ct( si di, bng ti) c tm nha c xc tc c qun vi
lc cng nh trn mt tang hnh tr hoc trn xoay.
Phng php ny rt ph hp vi cc chi tit , kt cu mt tr v cu vt
liu thu c c c tnh cao v n c th cha 80 % khi lng l cht tng
cng (ct).
Phn II-NGHIN CU THC NGHIM V KT QU
I-Nhim v nghin cu
Trong khun kh ca mt bn lun n tt nghip i hc , bn lun n ny
c nhim v nghin cu tng hp vt liu, kho st tnh cht v kh nng lin
kt to vt liu composit ca mt loi thu tinh c tnh cht sinh hc tt vi
mt s vt liu khc nhau.
Thu tinh c la chn nghin cu thuc h :
Na2O-CaO-P2O5-SiO2
Trn c s thnh phn ho hc thch hp v c cha P2O5 , thu tinh ny c
kh nng tng tc sinh hc cao khi c cy ghp vo c th sng. Tuy
nhin h thu tinh ny c nhc im l bn c thp .V vy n t khi
c s dng c lp lm vt liu y sinh , m thng c s dng kt hp
vi cc vt liu khc to ra cc h vt liu composit y sinh.[5]
Bn lun n ny tp trung nghin cu cc ni dung chnh sau y:
-Nghin cu xc nh iu kin cng ngh nu thu tinh .
-Nghin cu xc nh tnh cht ca thu tinh .
-Nghin cu kh nng lin kt ca thu tinh vi mt s ct liu khc nhau.
ch to vt liu composit , cc vt liu c dng lm ct gm:
+ Ct si kim loi : si ri ( si Cr-Ni) , dng li (Inox).
+ Ct si c dt thnh vi t si SiC .
27
G 2 G1
G G1
.100(%) W 2
.100(%)
G2 G3
G
1
,
29
G1
.(g / cm3 )
G 2 G3
Trong :
Xbk, W,v l xp biu kin, ht nc, khi lng th tch
G1: khi lng mu kh cn trong khng kh ( g)
G2: khi lng mu ngm y nc cn trong khng kh (g)
G3; khi lng mu ngm y nc cn trong nc (g)
Da vo cng thc trn ta c th kt lun rng thu tinh c xp,
ht nc bng 0. Vy theo phng php ny ta c th xc nh c khi
lng th tch ca thu tinh ( k c bt kn trong thu tinh). Cng thc xc
nh mt thu tinh:
tt
G1
. n (g / cm3 )
G2 G3
Trong :
n l khi lng ring ca nc 25 oC (0,998 g/cm3)
3.2. Phng php xc nh bn un :
Cng un c xc nh:
u
3.P.l
2bh2 (KG/cm2)
Trong :
P: p lc p (KG)
l: khong cch gia 2 trc t (cm)
b: Chiu rng ca mu (cm)
h: chiu cao ca mu (cm)
3.3. Phng php xc nh bn nn:
bn nn l kh nng nn khng ca vt liu.
Cng thc xc nh
n
P
(KG / cm2 )
f
30
Trong :
P: p lc p (KG)
f: din tch mt mu th (cm2)
3.4.Phng php xc nh h s dn n nhit:
Cng thc xc nh:
l
1
.
TA
l (T 20)
1/0C
[6]
Trong :
: h s dn n nhit, 1/0C
l: dn di ca mu c ch th trn ng h o, mm
l: chiu di ban u ca mu, mm
T: nhit t nng, 0C
TA: h s hiu chnh tnh n s dn di ca thch anh, 1/0C
Cc nguyn liu u
nh lng
Trn m
SiO2
45,0
P2O5
6,0
CaO
24,5
Na2O
24,5
6,0
7,32
1 0,18
24,5
25,26
1
0
,
03
Lng Na2O cn thit nu 100 PTL thu tinh:
24,5
24,75
1 0,01
Ta c h phng trnh:
0,98x 45,0
0,5849
y 25,26
z 29,3
: 45,9 PTL
Sa
: 43,2 PTL
Bt nh : 18,9 PTL
Ca3(PO4)2 : 29,3 PTL
-Hiu sut nu thu tinh:
33
100x100
73,2%
137,3
2- Giai on n nh 145
135
nhit
cao nht kt khi
4
5
6
1
65
chn .
3- Giai on np liu.
4- Giai on lu nhit
nu
10
11
12 13 13,2
Thi gian,h
* Chn nu:
Chn nu thu tinh nghin cu c thnh phn nh sau: 80% Al 2O3
+15%ZrO2.Chn c to hnh bng phng php rt vi khun thch cao
sau c sy v thiu kt s b 1200 o C.V vy khi nng nhit ca l
nu phi c khong thi gian lu nhit cao (khong 1400 oC) chn kt
34
khi . Sau khi nu thu tinh ta thy thu tinh c cht lng tt , chn b n
mn t , khng bin dng.
* Nhn xt chung v qu trnh nu thu tinh :
- Vi thnh phn nguyn liu nh chn la tnh bi phi liu, thu tinh
nu thu c c ng nht tng i vao, nht thp , rt ra khi chn
d dng; tuy nhin thu tinh thu c vn c mu ca Fe 2+ do trong phi
liu(ct) c ln tp st . Thu tinh sau khi c xut hin mt s vt nt chng
t nhit thu tinh l cha hp l.
-Nhit nu thu tinh thch hp cho loi thy tinh ny l 1350oC.
-S dng chn nu cao nhm thiu kt trc thch hp cho qu trnh nu
thu tinh v l nu.
II.3-o cc tnh cht ca thu tinh
1- Xc nh nhit chuyn (Tg) ca thu tinh :
Ly mt vi mu thu tinh nh , c gc cnh ,a vo l ti mt s
nhit khc nhau.Kt qu cho thy ti nhit 800oC 850oC, mu thu
tinh b mt gc cnh v c xu hng co trn li. Vy nhit chuyn ca loi
thu tinh nghin cu nm trong khong 800oC 850oC .Ngoi ra , trong qu
trnh lm th nghimny ta thy thu tinh c hin tng b kt tinh mnh.
Vic xc nh c nhit chuyn ca thu tinh gip ta c nh hng
cho cng vic tip theo: xc nh c ch nhit kt tinh to thnh
gm thy tinh , xc nh c khong nhit ch to vt liu composit sau
ny.
2- o bn un ca mu:
Xc nh bng my o cng un ti b mn Silicat-HBK HN.
Cng thc xc nh bn un:
u
3.P.l
2bh2 (KG/cm2)
Trong :
P: p lc p (KG)
35
thc
Mu
mu
bxh,
1
2
[cm]
1,13x0.788
1,14 x 0,79
l
[cm]
3,48
3,48
[KG]
[KG/cm2]
24
22
178,5
161,4
utt=170 (KG/cm2)
3. o bn nn ca thu tinh :
Xc nh bng my cng nn ti b mn Silicat HBK HN.
Cng thc xc nh :
P
(KG / cm2 )
f
Trong :
P: p lc p (KG)
f: din tch mt mu th (cm2)
Kt qu nh sau:
Mu
Kch thc ,
1
2
a x b ,cm
1.72 x 0,612
2,03 x0,63
KG
254
240
KG/cm2
241,3
187,7
n tt =241,5 (KG/cm2).
Nhn xt:
- bn un , nn ca thu tinh nghin cu kh nh. iu ny ph hp so
vi d on ban u v tnh cht c ca h gm thu tinh c tnh cht sinh
hc tt nhng cng thp , thp hn so vi loi thu tinh thng thng .
- bn c thp do mt s nguyn nhn sau:
36
G1
. n (g / cm3 )
G2 G3
Trong :
n l khi lng ring ca nc 25 oC (0,998 g/cm3)
G1: khi lng mu kh cn trong khng kh ( g)
G2: khi lng mu ngm y nc cn trong khng kh (g)
G3: khi lng mu ngm y nc cn trong nc (g)
Kt qu nh sau:
G1=3,280 (g)
G2= 2,040 (g)
n =0,998 (g/cm3)
Vy : tt=2,70 (g/cm3)
5-o h s dn n nhit ca thu tinh
Xc nh ti B mn Silicat HBK HN.
Kt qu o h s dn n nhit :
Thi gian,
Nhit ,
pht
0
4
8
12
16
20
24
S vch
C
20
40
60
80
100
120
140
0
0,5
1,1
2,2
3,2
4,2
5,2
37
l,
mm
0
0,005
0,011
0,022
0,032
0,042
0,052
28
32
36
40
44
48
52
56
160
180
200
220
240
260
280
300
6,2
7,0
8,1
9,0
10,0
11,1
12,1
13,0
0,062
0,070
0,081
0,090
0,100
0,111
0,121
0,130
l
1
.
TA
l (T 20)
1/0C
Trong :
: h s dn n nhit, 1/0C
l: dn di ca mu oc ch th trn ng h o, mm
l: chiu di ban u ca mu, mm
T: nhit t nng, 0C
TA: h s hiu chnh tnh n s dn di ca thch anh, 1/0C
- T 20-100oC :
0,032l
1
.
5,10.10
-7
37,80 (100 20)
=110,92.10-7 1/oC.
- T 20-200oC :
0,081
1
.
5,85.10
-7
37,80 (200 20)
=124,89.10-7 1/oC
- T 20-300oC :
0,13
1
.
6,27.10
-7
37,80 (300 20)
=129,09.10-7 1/oC
Nhn xt:
38
Ml
Mu1 Mu2 Mu3 Mu
Mg
Mu1 Mu2 Mu3 Trung Sai s
nc
4,0
4,1
4,0
trng
0,3
Cp
bnh
cng
1,147 1,178 1,147 1,157 8
Nhn xt:
H thu tinh nghin cu thuc h thu tinh kim , hm lng pha thu
tinh ln , do vic n mn ca cc tc nhn n mn nh axit, kim , nc l
d dng . V vy bn ho ca thu tinh khng cao.Thu tinh nghin cu c
bn nc cp 5. Kt qu ny ph hp vi d on ca ti liu.
II.4-Nghin cu kh nng to vt liu composit ca thu tinh
II.4.1- S tng hp vt liu:
Cht kt
dnh
Thu tinh
Vt liu ct
Nghin
mn
nh lng
nh lng
Trn
p ngui
39
nh lng
Sy
p nng
Lm
ngui
Ca ct
mu
1- Vt liu nn :
Nn c dng ch
o c tnh
cht
to vt liu composit l
cao. Si SiC c nhiu trin vng c pht trin hon ton. Si SiC c
quan tm v tnh n nh nhit , chng li s oxy ha, cc tnh cht tt hn
nhit cao, thch hp vi hu ht cc kim loi nng chy cng nh vt liu
gm.
CVD
Avco
3
Nhit phn
Si FP
Nippon
cbon
Co.Dow -Corning
2,55
10-20
500
190
2
1,1
11
0,1
3,1
3
140
1100
430
2,4
156
13
.mm-
.K-1
Nhit chy ,oC
2700
Nhit s dng 1150
2700
max,oC
Nhit duy tr 90% 800
300
bn ko , oC
41
Si c dt thnh vi , mi si vi c dt t 500 si nh , ng
knh si nh d=14 m. Vi SiC c phn b di dng li to vt liu
composit ba lp: thu tinh vi SiC thu tinh.
-Si Inox
Si c dt thnh li.Ta s kho st 2 loi: dng 1 li v dng 2 li.
Dng 1 li :Thu tinh- li- thu tinh .
Dng 2 li :thu tinh- li thu tinh-li- thu tinh.
- Mt s thng s k thut ca li Inox:
+ ng knh si :0,3 mm
+ Kch thc li :64 l/cm2.
+ Khi lng ring ca si :13,5 g/cm3.
+ Nhit ph hu si : ~1000oC
+ Thnh phn hp kim Inox :
. Cr:18%
khi lng
tinh th
F- Flogopit
* Cht kt dnh
Cht kt dinh c s dngl dung dch P.V.A(polyvinylaxetat)C nhim
v lin kt cc ht thu tinh v vt liu ct to cho mc c cng c hc
nht nh .Khi thiu kt n s chy ht nhit khong 500 oC. Dung dch
P.V.A c to thnh t bt P.V.A ,ho tan vi nc theo t l : P.V.A/H 2O =
1/5 . Dung dch thu c c t trng :1,1 g/cm 3 .T l cht kt dnh c s
dng : cht kt dnh /thu tinh =10% .
1.Tnh cht vt l ca P.V.A :
P.V.A thng thng c mu trng hoc hi vng ,c cung cp dng
bt v ht .Cc nhn t chnh nh hng n tnh cht vt l ca P.V.A l mc
thu phn v polyme ho . P.V.A c chia lm 2 nhm chnh c mc
thu phn l 98% v 8789% vi cc mc polyme ho khc nhau.
im chy v im mm khng ch ph thuc vo hm lng v s phn b
ca cc nhm axetyl m cn ph thuc vo hm lng nc .Vi P.V.A c
x phng ho hon ton c im chy 228oC,im bin mm 85oC, trn
110oC c s phn gii kh .
Dung dch P.V.A thu c bng s khuy trn P.V.A trong nc. nht
ca dung dch ph thuc vo polyme ho v mc thu phn ca P.V.A
cng nh nng v nhit . dn in ca dung dch P.V.A ph thuc
vo hm lng cht in phn ,vi dung dch 10% th dn in l 0,1 0,7
ms/cm.
2.Tnh cht ho hc :
Tnh cht quan trng nht l s to thnh este .Cc sn phm phn ng
ca P.V.A v andehyt ,plyvinylbutyral l nguyn liu u quan trng trong
sn sut thu tinh an ton .
P.V.A c s dng trong kh nhiu lnh vc , y l tc nhn lin kt cho
vt liu composit .
II.4.2- Nghin cu kh nng to composit t thu tinh v si Cr-Ni:
43
Vs
12%
; Vc
Trong : P l p lc ph hu mu ,KG
f l din tch chu p lc , f= a xb ,cm
un c xc nh ti bng my t to (vn s dng xc nh cng
ca mu mc gm s).
3.d 1 .P0 .l
2
Cng thc xc inh bn un : un= 2.d 2 .b.h (KG/cm2) [5]
Trong :
+ d1 : khong cch t trc cnh tay n n v tr mu b gy, cm
+d2 =10 cm
+Po : Khi lnh ti trng ,KG
+l: khong cch 2 gi t mu , l = 3,07 cm
+ b: chiu rng mu ,cm
44
45
Chiu rng
b, mm
2,988
2,964
Chiu cao
h,cm
6,0
6,20
P
KG/cm2
100
164
un,
KG/cm2
485,3
751,3
46
47
48
50
KT LUN
Qua qu trnh nghin cu ta i n mt s kt lun nh sau:
1. Qu trnh nu thu tinh :
Nu thu tinh nghin cu bng l gas t to, nhit nu thu tinh
1350o-C l hp l.
2. Qua kho st nghin cu kh nng to composit t thu tinh v mt s ct
liu khc nhau ta thy : thu tinh nghin cu c kh nng to composit vi
cc ct liu khc nhau. i vi loi composit ct si Cr-Ni th t l
Vs/Vc=5% , nung 800oC cho cng c hc cao hn so vi 2 loi cn li.
3. Nhit kt khi c nh hng ln ti kh nng to composit .
Mi loi composit c mt nhit kt khi ph hp:
- composit ct si Cr-Ni : 800oC
- composit ct si inox :850oC
- composit ct si SiC :1000oC
- composit ct l gm thu tinh bn c cao, gm corun:1100oC
4. Lc p khi to hnh c nh hng ln ti kh nng kt khi ca vt liu
to composit .Vic s dng lc p khi nung kt khi cho php ta gim c
nhit nung , bo v vt liu ct khng b oxy ha nhit cao m vn c
kh nng to composit theo yu cu.Trong iu kin th nghim khng cho
php tng lc p khi nung cho nn composit to thnh cha t c cc ch
tiu yu cu. D on nu ta tng lc p khi nung th mu s kt khi tt hn
nhiu.
5. Kch thc ht ca bt thu tinh dh<20 m
khi.
6. Cht kt dnh tm thi PVA cho qu trnh to hnh mc d dng v
cng c hc ban u cao. S dng t l CKD/thu tinh =10% th to
51
Materials
.Ullmanns
encyckopedia
chesmistry,vol.A7,1986, p. 369-409.
9-Lun n thc s Nguyn Thanh Lim.H Ni.1997.tr.69
10-Reymond B . Seymos. Polyme Composites.
utrecht , the Netherlands ,1990,p.1-9, 43-59.
52
of
industrials