Egzamin z Makroekonomii II

I Podstawowe zagadnienia (20 pkt)

1.
Opisz co przedstawia model ruchu okrnego w gospodarce. [OK]
RUCH OKRNY model gospodarki pokazujcy w sposb uproszczony przepywy zasobw pieninych (finansowych) i
rzeczowych midzy gwnymi kategoriami podmiotw penicych jak rol w gospodarce narodowej i uczestniczcych w
wytwarzaniu i/lub zagospodarowaniu produktu krajowego.
Model ruchu okrnego w gospodarce opiera si na nastpujcych podstawowych przesankach:

gospodarka obejmuje dwa podstawowe sektory: prywatny na ktry skadaj si gospodarstwa domowe i przedsibiorstwa
oraz publiczny, reprezentowany przez rzd; ponadto wyodrbnia si sektor zagraniczny wyraajcy powizania gospodarki
narodowej za granic,

wydatek jednego sektora nieuchronnie przyczynia si do wzrostu dochodu innego sektora,

produkt krajowy brutto powstajcy w toku realizacji spoecznego procesu produkcji rozpatrywany moe by jako suma
wydatkw przenoszonych przez poszczeglne sektory lub jako suma dochodw osiganych przez poszczeglne sektory,

spoeczny proces produkcji trwa nieustannie i niemoliwe jest okrelenie jego pocztku oraz koca
2.

Czy PKB per capita jest dobr miar standardu ycia w kraju? Czy moe zosta uyta do oceny konkurencyjnoci
danej gospodarki?
PKB per capita jest jednym z najczciej wykorzystywanych miernikw do pomiaru wzrostu gospodarczego. Nie jest to jednak
najlepszy miernik przy analizie standardu ycia, gdy nie obrazuje zmian jakociowych. Nie daje penej informacji o poziomie ycia i
zamonoci. Przyrost PKB nie musi oznacza odczuwalnej poprawy sytuacji materialnej spoeczestwa, gdy moe on by
przeznaczany nie na zwikszenie konsumpcji, ale na zwikszanie inwestycji produkcyjnych np. zakupy nowych technologii, na
budow nowych przedsibiorstw itp. Nie ujmuje on te wielu czynnikw przyczyniajcych si do poprawy jakoci ycia ludnoci np.
iloci czasu wolnego, czystoci rodowiska naturalnego. Naley, bowiem pamita, e rdem zadowolenia ludzi s nie tylko dobra i
usugi, lecz take czas wolny.
PKB per capita = PKB/liczb ludnoci w danym kraju.
Dokonujc porwna midzynarodowych, naley wyrazi wielko PKB per capita w porwnywanych krajach w tej samej walucie
PKB per capita moe zosta uyty, jako jeden z miernikw, do oceny konkurencyjnoci danej gospodarki, gdy jest wskanikiem
odzwierciedlajcym oglny rozwj gospodarczy. Jednak tylko na podstawie PKB per capita nie jestemy w stanie oceni jak
przedstawia si konkurencyjno danej gospodarki.
Wskanik ten nie uwzgldnia produkcji nie rejestrowanej, ktra wpywa na poziom dobrobytu ludnoci. Dotyczy to produkcji w tzw.
szarej strefie. Ten wspczynnik nie rejestruje take produkcji nie rejestrowanej, cho legalnej, produkcji wykonanej samodzielnie
dla potrzeb w domu.
3.

Scharakteryzuj wybrane miary bogactwa i konkurencyjnoci gospodarki (wystarczy 5)? [ok.]

-

wskanik Giniego (wskanik nierwnoci spoecznej)- oparty na krzywej Lorenza, pokazuje nierwnoci w dochodach
danego spoeczestwa. Rozkad dochodw w spoeczestwie jest bardzo zrnicowany, zaley to, bowiem od poziomu
wyksztacenia, zawodu, intensywnoci pracy, miejsca zamieszkania, wielkoci rodziny, itp. Im wyszy ten wspczynnik tym
nierwnoci w danym kraju s wiksze.
wskanik rozwoju spoecznego (HDI) - wskanik uywany przez ONZ, ktry okrela poziom ycia na podstawie takich
miernikw jak przecitna dugo ycia, wskanik umiejtnoci pisania i czytania.
wskanik ubstwa spoecznego (HPI)- miernik powoany przez ONZ, opisujcy w zakresie spoecznego rozwoju
intelektualno-ekonomicznego. Powszechnie uwaa si go za bardziej miarodajny ni PKB, czy Wskanik Rozwoju
Spoecznego bowiem w przypadku HPI brane s pod uwag nie tylko zarobki w odniesieniu do struktury demograficznej,
ale porwnanie ze stopniem ubstwa, i poziomem rozwoju intelektualnego: analfabetyzmem czy dugoterminowym brakiem
zatrudnienia
wskanik wolnoci gospodarczej (IEF) - zawiera opis i ocen ogranicze, restrykcyjnych przepisw, zakresu stosowania
przymusu przez aparat wadzy w sferze gospodarki w rnych pastwach wiata. Wyszy wynik punktowy danego kraju
oznacza wikszy zakres interwencji pastwa w gospodark i mniejsz wolno gospodarcz. W ten sposb powstaje ranking
pastw, uoony od najmniejszej iloci punktw do najwikszej, czyli od pastw o najwikszej wolnoci gospodarczej do
pastw o "ucisku w gospodarce". Do tych czynnikw zaliczamy m.in.: polityk handlow, skal opodatkowania, polityk
monetarn, pace i ceny, regulacje, szar stref.
wskanik IMD Ranking jest tworzony na podstawie oceny 4 grup czynnikw wpywajcych na konkurencyjno, s to:
wyniki gospodarcze (np. krajowa gospodarka, poziom cen),skuteczno dziaa rzdu (np. finanse publiczne, polityka
fiskalna),efektywno przedsibiorstw (np. produktywno, rynek pracy), i infrastruktura (np. technologiczna, naukowa)

4.

Wyjanij co rozumie si poprzez pienidz oraz w jaki sposb we wspczesnych gospodarkach przebiega proces kreacji
pienidza przez banki komercyjne?
Pienidz wspczenie oznacza powszechnie akceptowalny instrument finansowy, za pomoc ktrego dokonuje si patnoci za
towary lub usugi oraz realizuje zobowizania patnicze.
KREACJA PIERWOTNA przebiega w banku centralnym, ktry udziela kredytw bankom komercyjnym.

KREACJA WTRNA realizowana przez banki komercyjne, ktre udzielaj kredytw swoim klientom.
Z wtrn kreacj pienidza mamy do czynienia wwczas, gdy banki komercyjne udzielaj kredytw swoim klientom. Ta kreacja
wyznacza wielko poday pienidza. W czasie stabilizacji gospodarczej banki nie musz caej zgromadzonej w postaci wkadw
gotwki trzyma w skarbcu. Klienci dokonuj wpat i wypat na przemian i wystarczy tylko stosunkowo niewielka rezerwa
gotwkowa, aby zrealizowa wszystkie ich dyspozycje. Reszt rodkw banki mog spoytkowa udzielajc kredytu
przedsibiorstwom lub indywidualnym osobom, zarabiajc na tej transakcji. Poyczone sumy wracaj do bankw, w postaci wpat na
rachunki i mog suy do udzielenia kolejnej poyczki(cykl powtarza si kilkakrotnie). W ten sposb z pewnej kwoty przyjtych na
pocztku depozytw powstaa znacznie wiksza suma pienidza bankowego w postaci kredytw. Banki zazwyczaj staraj si udzieli
jak najwicej kredytw, aby powikszy swoje zyski. Bank komercyjny tylko do pewnej wielkoci moe udziela kredytw. Kreacja
pienidza bankowego postpuje a do momentu tworzenia wkadw pochodnych przez banki tzn. do momentu, kiedy relacja midzy
wkadem pierwotnym a sum wkadw pochodnych osignie granic, poniej ktrej nie moe zej ze wzgldu na konieczno
zachowania minimum pynnoci patniczej.
Kreacja pienidza bankowego przez banki komercyjne nastpuje poprzez wzrost wielkoci kredytw udzielanych przez te
banki, a take przez zwikszenie zakupu walut obcych.
Aby zmierzy pienidz, czyli zbada jego poda, Narodowy Bank Polski stosuje cztery jego miary (zwane przez finansistw
"agregatami"):
M0 jest to pienidz banku centralnego (zwany baz monetarn) skada si na niego gotwka w obiegu oraz rezerwy gotwkowe
bankw komercyjnych zgromadzone w BC
M1 to M0 + wkady (depozyty) gospodarstw domowych oraz przedsibiorstw trzymane na rachunkach a vista czyli umoliwiajcych
dokonywanie patnoci (np. za pomoc kart patniczych, czekw) na kade danie
M2 to M1 + krtkoterminowe depozyty zgromadzone np. na ksieczkach oszczdnociowych. S to wkady, ktre bank w kadej
chwili zamieni nam na gotwk, ale nie mona nimi regulowa swoich zobowiza za porednictwem obrotu bezgotwkowego (np.
kart ptniczych, czekw)
M3 to M2 +rednio i dugoterminowe depozyty zgromadzone na rnego rodzaju rachunkach bankowych
(M4)L to M3 +og papierw wartociowych przeznaczonych do obrotu na wtrnym rynku kapitaowym np. obligacje o rnych
terminach wykupu, bony skarbowe itp. A zatem, agregat L jest najwikszym agregatem pieninym utosamianym z caoci
zasobw pieninych w gospodarce

5.
Kto to jest bezrobotny i jakie skutki (korzyci i koszty) wywouje bezrobocie w gospodarce?
Dwie metody pomiaru bezrobocia:
a) Metoda wykorzystywana w statystyce urzdw pracy;
b) Metoda wykorzystana w badaniach aktywnoci ekonomicznej ludnoci (w skrcie BEAL)
Ad a)
- osoby zdolne do pracy i gotowe do jej podjcia w ramach stosunkw pracy;
- osoby pozostajce bez pracy i nie uczce si w szkole z wyjtkiem szk wieczorowych i zaocznych;
- osoby zarejestrowane w urzdzie pracy, jeeli:
* ukoczyy 18 lat;
* kobiety nie ukoczyy 60 lat, a mczyni 65;
* nie nabyy prawa do emerytury;
* nie s wacicielami lub posiadaczami gospodarstwa rolnego;
* nie prowadz pozarolniczej dziaalnoci gospodarczej.
Ad b)
Do bezrobotnych zalicza si osoby w wieku 15-74 lat speniajce jednoczenie trzy warunki:
1. W okresie badanego tygodnia nie pracuj;
2. Aktywnie poszukiway pracy w cigu 4 ostatnich tygodni;
3. S gotowe podj prac.
Koszty bezrobocia
Koszty bezporednie wydatki z funduszu pracy, pomocy spoecznej. Koszty te odczuwa cae spoeczestwo. Wie si to
ponoszonymi przeze duymi kosztami wiadcze socjalnych, ograniczeniem dochodw z podatkw i skadek ubezpieczeniowych,
rozszerzaniem zjawisk patologicznych, wzrostem napi spoecznych
Koszty porednie ulgi i zwolnienia fiskalne w rejonach zagroonych bezrobociem, luka czynnikw
wytwrczych, koszty zwizane z ewentualnym zatrudnieniem w szarej strefie gospodarki
Korzyci:
- wzrost motywacji do ksztacenia, do zwikszania nakadw na inwestycje w kapita ludzki, co prowadzi do przyspieszenia
procesw dugofalowego wzrostu gospodarczego kraju,
- stymulacja wzrostu poziomu wyksztacenia i kwalifikacji zawodowych wrd osb poszukujcych pracy,
- wzrost motywacji pracownikw do bardziej efektywnej i solidnej pracy oraz ograniczenie nadmiernej fluktuacji kadr, przez
co dochodzi do racjonalizacji zatrudnienia i poprawy efektywnoci gospodarowania.
Dwa stanowiska przyczyn powstawania bezrobocia nierwnowagi tj. bezrobocia zwizanego z nadwyk
globalnej poday pracy nad globalnym popytam na prac:
1. Ujcie neoklasyczne

W warunkach wolnorynkowej gospodarki wystpuje tendencja do ustalania si na rynku pracy stanu

rwnowagi. Mechanizmem, ktry zapewnia taki stan jest mechanizm zmian pac realnych.
Ppp agregowany popyt na prac
Pdp agregatowa poda pracy
Zjawisko bezrobocia tumaczy si w tej teorii ograniczeniami w swobodnym
dziaaniu mechanizmu rynkowego na rynku pracy. Ograniczenia te zwizane
s z tendencjami do usztywniania pac, ktre s rezultatem postpowania
zwizkw zawodowych opierajcych si redukcji pac.
Aktywna ingerencja pastwa w procesy gospodarcze, polegajca w
szczeglnoci na regulowaniu popytu na dobra i usugi, nie jest potrzebna
do zwalczania bezrobocia. Potrzebna osabienia monopolistycznej pozycji
zwizkw zawodowych, a take zwikszenia elastycznoci pac.
2. Ujcie keynesistowskie

Wystpuje tendencja do ustalania si nadwyki poday siy roboczej nad

popytem. Przyczyny tego upatruj w niewystarczajcym popycie na
towary. Wystpuje ona, gdy suma zamierzonych inwestycji w gospodarce
jest mniejsza od sumy oszczdnoci odpowiadajcych dochodowi, przy
penym zatrudnieniu.
Wysuwaj postulat o koniecznoci aktywnej ingerencji pastwa w
procesy gospodarce w celu zwalczania bezrobocia. Powinna ona polega na
stymulowaniu efektywnego popytu na towary za pomoc instrumentw
fiskalnych i pieninych. Polityka ta byaby w peni skuteczna, gdyby udao
si krzyw Ppp przesun na tyle, aby przecinaa si z krzyw Pdp w punkcie A.

6.
Jakimi miarami charakteryzuje si sytuacj na rynku pracy?
Pojcie rynek pracy jest powszechnie znane i uywane. W wymiarze uoglniajcym rynek pracy to og form i procesw najmu
pracownikw przez pracodawcw, a take og instytucji, uwarunkowa oraz czynnikw negocjacji warunkw zatrudnienia, pracy i
pac. W wymiarze konkretyzujcym termin rynek pracy obejmuje konfrontacj ofert pracy i ofert chtnych do podjcia pracy, czyli
dotyczy stosunkw midzy popytem na prac a jej poda.
Miary suce ocenie sytuacji na rynku pracy

wspczynnik aktywnoci zawodowej = aktywni zawodowo (czyli pracujcy i bezrobotni)/ ludno w wieku produkcyjnym
az=Sr/Lp
Im wyszy ten wspczynnik, tym wiksza cz ludnoci w wieku produkcyjnym chce pracowa zawodowo. Zaley on od:
poziomu i stawek pac, preferencji jednostek w zakresie ksztacenia, modelu rodziny, liczby dzieci w rodzinie i sposobu ich
wychowania, moliwoci znalezienia pracy.
Udziau ludnoci w wieku produkcyjnym do ludnoci ogem
wskanik zatrudnienia = pracujcy/ ludno w wieku produkcyjnym
Stopa bezrobocia = bezrobotni/ bezrobotni + pracujcy

7.
Co to jest inflacja/deflacja i jakie skutki (korzyci i koszty) wywouje ono w gospodarce?
Inflacja jest to proces wzrostu oglnego (tj, redniego) poziomu cen, powodujcy niekontrolowane i nieakceptowane spoecznie
zmiany proporcji podziau dochodu narodowego.
Konieczne jest rozrnienie, czy mamy do czynienia z inflacyjnym czy nieinflacyjnym wzrostem cen (np. jednorazowy wzrost cen dbr
importowanych, zniesieniem dotacji czy te podniesienia stawek podatku VAT).
Konstruuje si wskanik cen, bdcy miar procentow zmian wydatkw zwizanych z zakupem pewnego ustalonego zestawu dbr
(tzw. Koszyka) w jakim okresie. Trzeba dokadnie okreli asortyment dbr i usug wchodzcych do badanego koszyka. Inaczej
patrzy si z perspektywy konsumentw, producentw, sprzedawcw czy te z perspektywy caej gospodarki. W praktyce oblicza si
rne wskaniki cen, a w szczeglnoci: wskanik cen dbr i usug konsumpcyjnych, wskanik cen hurtowych i detalicznych oraz
wskanik cen wszystkich dbr i usug wchodzcych w skad PKB. Przy konstruowaniu wskanika cen kade dobro czy te usuga
jest waona zgodnie z jego ekonomicznym znaczeniem.
We wspczesnej gospodarce wiatowej wystpuje ona powszechnie, cho z rnym nasileniem w poszczeglnych krajach. Stopie
nasilenia inflacji okrela stopa inflacji, wyraajca w procentach wzrost poziomu cen w okresie badanym w stosunku do okresu
przyjtego przez ustaw. Wspczesnym ujciem istoty inflacji jest to, e inflacja jest zjawiskiem oglnego wzrostu cen i kosztw.
Przeciwiestwem inflacji jest deflacja, czyli oglny spadek cen i kosztw.

Podczas inflacji nie wszystkie ceny i koszty rosn w tej samej proporcji. Niektre z nich rosn szybciej, inne za charakteryzuj si
wolnym tempem wzrostu. Podczas inflacji ronie oglny poziom cen, ktry mierzymy za pomoc wskanikw, ktre s rednimi cen
dla producentw lub konsumentw.
Korzyci z inflacji

zmniejsza problem sztywnoci pac nominalnych,

zmniejsza ryzyko wpadnicia w puapk nieujemnych stp nominalnych

Korzyci z inflacji maja ludzie, ktrzy:

przewidujc wzrost cen kupuj wczeniej po relatywnie niskich cenach i sprzedaj pniej po cenach wyszych,

zacigaj kredyty hipoteczne w okresie inflacji i spacaj je w pienidzach majcych mniejsz si nabywcz (premia
inflacyjna)
Skutki inflacji ponosi zarwno spoeczestwo, jak i gospodarka narodowa. Negatywne skutki inflacji, zwaszcza przy inflacji
nieprzewidzianej ponosz;
ludzie oszczdzajcy - kiedy trzymaj pienidze w kieszeni lub na rachunku oszczdnociowym patnym na danie,
banki, ktre udzielaj poyczek na dugie okresy i w momencie wypaty udzielonych poyczek pienidze przy inflacji maj
dal bankw mniejsz si nabywcz,
ludzie pracujcy, ktrzy w zwizku z inflacj otrzymuj podwyk pac popadaj w wyszy podatek ,czyli w wysz
kategori stawek podatkowych,
emeryci, gdy indeksacja emerytur, tak jak wzrost pac pracownikw nie nada za wzrostem cen.
Koszty:
- Koszt zdartych zelwek chodzimy po sklepach i szukamy towarw po niszej cenie
- koszt zmiennych jadospisw przy wysokiej inflacji firmy czciej musz zmienia ceny produktw, co wie si z
kosztami,
Skutki inflacji dla gospodarki :
niech przedsibiorcw do podejmowania inwestycji, gdy nie mona przewidzie realnych zyskw,
spadek innowacji i produkcyjnoci w przedsibiorstwach gdy u przedsibiorcw zmniejsza si zainteresowanie kredytami,
na ktre nakadane s wysokie odsetki,
dewaluacja waluty krajowej - wicej zotwek naley zapaci za jednego dolara,
zakcenie w systemie finansowym na skutek duych zmian cen papierw wartociowych,
osabienie wiarygodnoci pastwa u wierzycieli.
Deflacja to wzrost wartoci pienidza w czasie - z czasem mona za dan ilo pienidzy kupi coraz wicej towarw i usug.
Potocznie, okrelenie spadku cen rynkowych.
Zjawisko przeciwne to inflacja.
Skutki deflacji:

zmniejszenie opacalno produkcji,

wzrost bezrobocia,

wzrost dobrobytu spoeczestwa,

konsumpcja jest bardziej racjonalna,

przewidywalna sytuacja rynkw finansowych.

8.

Jakie moesz okreli funkcje pastwa w gospodarce? [ok.]

Funkcje pastwa
Legislacyjna - Funkcja ta oznacza, e pastwo tworzy porzdek prawny oraz porzdek instytucjonalny. Pastwo precyzuje w ramach
tej funkcji prawa i obowizki obywateli, ale take wszelkich podmiotw gospodarczych, chroni wasno prywatn, okrela
przesanki zakadania i likwidacji przedsibiorstw a take zobowizania osb fizycznych i podmiotw gospodarczych fiskalnych
(podatki, opaty), a take dysponuje informacjami dla tych podmiotw. Okrela ona instytucje.
Alokacyjna - polega na podejmowaniu dziaa sprzyjajcych optymalnej alokacji zasobw gospodarczych. Oglnie biorc w
gospodarce rynkowej chodzi przede wszystkim o ochron wasnoci prywatnej oraz o wspomaganie i uzupenianie, a w pewnych
sytuacjach take o korygowanie lub zastpowanie mechanizmu rynkowego.
Redystrybucyjna - Gospodarka rynkowa powoduje wystpowanie duych, zrnicowanych dochodowych i majtkowych midzy
czonkami spoeczestwa. Pastwo ma przeciwdziaa nadmiernemu zrnicowaniu dochodowemu spoeczestwa stosujc okrelon
polityk podatkow w postaci progresji podatkowej, a take poprzez pienine wiadczenia spoeczne i wiadczenia rzeczowe
zabezpiecza, co najmniej minimalny poziom ycia, np. min. poziom zasikw, wynagrodze.
STABILIZACYJNA (wewntrzna i zewntrzna) - Polega ona na przezwycianiu sytuacji pogorszenia koniunktury w gospodarce,
czyli stabilizowaniu koniunktury gospodarczej. Pastwo dysponuje okrelonymi instrumentami stabilizacji koniunktury. Moe
zapewni pomoc finansow i rzeczow. Dziaalno pastwa skupia si na przeciwdziaaniu kryzysw pieninych, przezwycianiu

bezrobocia, a take procesw inflacji, czyli procesw wzrostu cen. Dziaalno pastwa polega na wspomaganiu agregatowego
popytu od ktrego zaley wielko produkcji globalnej. Im wikszy popyt tym wiksza produkcja, wwczas powstaj miejsca pracy,
rosn wynagrodzenia co dalej stymuluje produkcj, ale take rosn dochody budetowe pastwa, ktre mog by przeznaczone na
popraw sytuacji zagroonych czci gospodarki.
9.
Jakie znasz narzdzia Banku Centralnego, za pomoc ktrych wpywa on na ilo pienidza w gospodarce. [ok.]
Centralnym bankiem pastwa jest Narodowy Bank Polski. Przysuguje mu wyczne prawo emisji pienidza oraz ustalania i
realizowania polityki pieninej. Narodowy Bank Polski odpowiada za warto polskiego pienidza.
Bank centralny stosuje trzy narzdzia za pomoc, ktrych moe wpywa na poda pienidza, s to;
a\. Rezerwy obowizkowe to cz rezerw pieninych, co do utrzymywania, ktrych banki s zobligowane prawem. Obejmuj
cz rezerw zdeponowan w banku centralnym oraz rezerwy w skarbcach wasnych.
Ustalajc wielko rezerw bank centralny moe wpyn na poda pienidza. Wzrost rezerwy obowizkowej powoduje zmniejszenie
poday pienidza, za jej spadek - ekspansj kredytow bankw komercyjnych, ktra przyczynia si do wzrostu iloci pienidza w
obiegu.
b\. Operacje otwartego rynku - polega na sprzeday lub zakupie papierw wartociowych, przewanie pastwowych, na otwartym
rynku. Operacje te pozwalaj na bezporednie oddziaywanie na wielko bazy monetarnej.
Ich sprzedawanie i kupowanie umoliwia bankowi centralnemu wpywa na:
pynno i zdolnoci emisyjne bankw komercyjnych;
wysoko stp procentowych;
efektywno funkcjonowania rynku pieninego.
c\. Stopa dyskontowa - jest to stopa procentowa stosowana przez bank centralny przy udzielaniu poyczek bankom komercyjnym,
czyli jest to cena, jak musiaby zapaci bank komercyjny gdyby wystpi o kredyt do banku centralnego. Kady bank ma prawo
zacign poyczk w banku centralnym. Polega to na sprzeday bankowi centralnemu krtkookresowych papierw wartociowych
wykupionych od klientw. Operacja ta nastpuje wedug okrelonej ceny, ktr jest stopa redyskontowa. Wysoko stopy
redyskontowej ma wpyw na wielko poyczek zaciganych przez banki komercyjne w banku centralnym. Wzrost tej stopy
zmniejsza warto redyskontowanych weksli, spadaj, wic rezerwy bankw komercyjnych i ich dziaalno kredytowa. Niski koszt
kredytu sprawia, e bankom rozliczeniowym opaca si sprzedawa wicej weksli w banku centralnym, co umoliwia rozszerzenie
akcji kredytowej.
10. Scharakteryzuj skadniki bilansu patniczego.
Bilans patniczy - to sporzdzane za okrelony okres zestawienie wykazujce sytuacj patnicz kraju z tytuu kontaktw
zagranicznych.
Bilans patniczy jest syntetycznym zestawieniem wszystkich patnoci dokonanych midzy rezydentami krajowymi a zagranic,
dotyczcym okrelonego okresu, zazwyczaj jednego roku kalendarzowego.
Podstawowe skadniki bilansu patniczego:
- rachunek obrotw biecych w ktrym najwaniejsz pozycj jest zazwyczaj handel towarami (std bilans handlowy jest istotnym
elementem zarwno bilansu obrotw biecych, jak i caego bilansu patniczego) oraz wymiana usug i jednostronnych przekazw
pieninych ludnoci i wadz.
- rachunek obrotw kapitaowych do ktrych zalicza si przepyw inwestycji bezporednich osb i firm prywatnych, a take dugo- i
krtkookresowe przepywy pienine zarwno prywatne, jak i rzdowe.
- rachunek zmian rezerw rzdowych zota, obcych rodkw patniczych i innych zasobw o charakterze rezerw.
Znaczenie sald skadowych:
Bilans handlowy jest rnic midzy wpywami z eksportu a wydatkami na import towarw caej gospodarki krajowej. Jeli wpywy
przewyszaj wydatki, mwimy o dodatnim bilansie handlowym lub nadwyce eksportowej. Jeeli dochody z eksportu s nisze od
patnoci za import, mwimy o ujemnym bilansie handlowym lub deficycie handlowym.
Bilans obrotw biecych oprcz bilansu handlowego obejmuje take saldo wartoci transakcji usugowych, przekazw (transferw)
pieninych ludnoci i wadz oraz rachunku dochodw z inwestycji.
Bilans obrotw kapitaowych to wynik netto przepyww kapitaowych, takich jak: inwestycje bezporednie, inwestycje portfelowe,
kredyty bankowe dugo- i krtkoterminowe, kredyty eksportowe.
Przez transakcje autonomiczne rozumie si transakcje podejmowane z normalnych, ekonomicznych (komercyjnych) powodw, bez
uwzgldniania ich wpywu na stan bilansu patniczego (jak przykadowy import mercedesw przez amerykaskiego porednika).
Natomiast transakcje wyrwnawcze to transakcje podjte w odpowiedzi na transakcje autonomiczne; ich motywem jest stosowanie
uzupenienie (skorygowanie) stanu bilansu patniczego.

Rwnowaga bilansu patniczego jest to sytuacja, w ktrej suma bilansu obrotw biecych i bilansu obrotw kapitaowych jest
rwna zeru. Polega na rwnowaeniu deficytw z jednego okresu, nadwykami z drugiego.
Nierwnowaga bilansu patniczego oznacza istnienie nadwyki lub deficytu.
Osiganie cigych deficytw jest niemoliwe, gdy moe to prowadzi do trwaego wyczerpania rezerw dewizowych (utrata
moliwoci patnoci).
Osiganie cigych nadwyek rwnie nie jest moliwe, gdy powodowaoby to cigy deficyt innych krajw (a jest to
niemoliwe). Okresowe nadwyki s preferowane, ale mog doprowadzi do negatywnych konsekwencji:
presja inflacyjna szybki wzrost bazy monetarnej, ktrej rdem s nadwyki bilansu patniczego, przy zaoeniu
problemw ze sterylizacja,
implikacja deficytw w innych krajach (negatywne gdy dla danego kraju liczy si kooperacja midzynarodowa).
11.

Wyjanij, co w ekonomii rozumie si pod terminem cykl koniunkturalny. Jakie s przyczyny powstawania cykli?

Cyklem koniunkturalnym bdziemy nazywa powtarzajce si z pewn regularnoci wahania w aktywnoci gospodarczej w caej
gospodarce
Faza kryzysu
ronie: bezrobocie
malej: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny
Faza depresji
koniec spadku, ww. wielkoci pozostaj na niskim poziomie
Faza oywienia
rosn: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny
maleje: bezrobocie
Faza rozkwitu
koniec wzrostu, ww. wielkoci utrzymuj si na wysokim poziomie
We wspczesnej literaturze ekonomicznej zamiast wymienionych wyej czterech faz cyklu (odnoszonych gwnie do kapitalizmu
wolnokonkurencyjnego) coraz czciej wyodrbnia si jedynie dwie fazy: faz spadkow (okrelan te jako faza recesji), ktra czy
fazy kryzysu i depresji (zastoju), oraz faz wzrostow (faz ekspansji), czca oywienie i rozkwit.
Faza spadkowa nie musi charakteryzowa si absolutnym spadkiem poszczeglnych wskanikw dziaalnoci gospodarczej. Jej
objawami moe by brak wzrostu czy nawet zwolnienie tempa wzrostu. To zmniejszenie amplitudy waha, zagodzenie przebiegu
cyklu, jest wynikiem przemian gospodarki rynkowej, gwnie jej monopolizacji oraz rozwoju interwencjonizmu pastwowego.
Za przyczyn wystpowania cykli koniunkturalnych uznaje si wahania w dziaalnoci inwestycyjnej przedsibiorstw.
Cykliczno wywoana jest przez wzajemne oddziaywanie na siebie inwestycji, przyrostu zysku i wpywu zmian zasobw kapitau
na stop zysku. Sprzeczno, jaka zachodzi pomidzy popytowymi i podaowymi efektami wydatkw inwestycyjnych prowadzi w
nieuchronny sposb do waha cyklicznych. To, co si dzieje w danym okresie jest rezultatem tendencji okresu poprzedniego i
przyczyn zjawisk okresu nastpnego. W rnych fazach cyklu dochodzi do tej sprzecznoci, w konsekwencji inwestycje napdzaj
zyski innym przedsibiorcom, majcym zbyt na dobra kapitaowe, ale po pewnym czasie zwikszaj one zdolnoci produkcyjne,
wzmagaj konkurencj i obniaj stop zysku. To zjawisko wywouje cykl gospodarczy.
Zmiany demograficzne wpywaj na popyt na dobra i usugi. Wzrost liczby ludnoci moe wpyn na zwikszenie produkcji i
poziomu zatrudnienia, ktre powoduj oywienie i boom. Spadek liczby ludnoci wywrze efekt przeciwny. Wane s rwnie zmiany
struktury demograficznej. "Wejcie" na rynek ludzi modych zwikszy zasb pracy i jednoczenie zwikszy zagregowany popyt.
Wynalazki i innowacje. Postp w nauce i technice, rozwj nowoczesnych technologii, skonstruowanie samochodu, samolotu i
komputera, doprowadzi do rozkwitu dziaalnoci gospodarczej i wzmoonych inwestycji. Temu z kolei towarzyszyo zwikszenie
zatrudnienia i okres oywienia - a nastpnie boomu gospodarczego.
Wojny i zdarzenia polityczne. Czsto zdarzenia polityczne maj wpyw na kierunki cyklu koniunkturalnego. Powstanie
nazistowskich Niemiec i wybuch drugiej wojny wiatowej spowodoway zwikszenie wydatkw na zbrojenia. W miar jak kraj
przebudowywa swoje siy zbrojne, wielki kryzys dobiega koca, a gospodarka wesza w okres ekspansji. W latach
siedemdziesitych kryzys w wikszoci krajw wywoany by embargiem na dostawy ropy i znaczn zwyk jej ceny.
12. Co to jest kurs walutowy i jakie czynniki go determinuj?
Kurs walutowy cena danej waluty wyraona w innej walucie.
Rynek walutowy jest miejscem transakcji, gdzie sprzedaje si jedn walut w zamian za inn.
Co okrela poda danej waluty i popyt na ni?
Pierwszym czynnikiem s obroty handlowe w stosunkach dwustronnych. Wymiana usug, ruch turystyczny, przepyw technologii,
przekazy pienine midzy ludnoci, ruch kapitau powodowany chci zysku, przekazywane opaty zagraniczne.
Drugim czynnikiem okrelajcym poziom kursu walutowego jest polityka walutowa rzdu.

System kursw sztywnych niezmiennych w dugim okresie. Dobre, dopty kursy byy kursami rwnowagi. Kurs waluty nadwykowej
ulega dewaluacji, czyli jej cena wyraona w walucie w niedoborze obniaa si. Natomiast o tej ostatniej mona powiedzie, e na
odwrt podlega rewaluacji w stosunku do waluty nadwykowej (np. zmiana relacji 1 funt sterling = 1,70 USD na relacj 1 funt =
1,80 USA oznaczaa dewaluacj dolara i jednoczenie rewaluacj funta).
System kursw pynnych bdcy wynikiem gry si rynku, ustalony prze relacj popytu i poday. Zjawisko obniania si kursu
pynnego danej waluty okrelane jest jako deprecjacja, a wzrostu kursu jako aprecjacja.

rz- stopa procentowa za granic

rk- stopa procentowa w kraju
et- kurs walutowy w okresie t
parytet stopy procentowej: rz- e/et = rk
gdzie e/et = (et+1 et)/et oczekiwana stopa zmian kursu walutowego
Kursy walut ulegaj zmianom. Determinuje je zarwno sytuacja i stosunki
midzynarodowe z innymi pastwami. Kursy walut zmieniaj si rwnie, gdy zwiksza si poda obcych walut, polityka walutowa
lub sytuacja gospodarcza danego kraju. Wszystkie zmiany s bardzo pynne, dlatego trzeba postpowa bardzo ostronie na rynku
walutowym. Tylko dziki takiemu dziaaniu moemy by pewni, e pastwo nie straci nagle duych rodkw pieninych i nie
doprowadzi do bankructwa wielu firm zalenych od kursw walutowych.
Na poziom kursu walutowego wpywa szereg czynnikw ekonomicznych, politycznych i psychologicznych.
- czynniki ekonomiczne - wywierajce bezporedni wpyw na poziom kursu waluty s: poda i popyt na waluty obce na
krajowym rynku walutowym, stan bilansu handlowego i patniczego, rnice w stopach procentowych i stopach inflacji
midzy danym krajem a innymi krajami, poziom cen w kraju i za granic, przepywy kapitaw, stopie reglamentacji
walutowej, polityka walutowa i pienino-kredytowa (restrykcyjna bd ekspansywna) oraz stan koniunktury i dziaalnoci
gospodarczej w kraju, a take w krajach, z ktrymi utrzymuje on stosunki ekonomiczne i finansowe.
czynniki polityczne - (nasilenia si jej presji znikowej lub zwykowej) uwidacznia si w czasie napi politycznych,
zaostrzenia sytuacji midzynarodowej lub w czasie wystpowania konfliktw regionalnych (np. konflikt sueski w 1957 r.,
wojna wietnamska, konflikt w Zatoce Perskiej w 1991 r.).
- czynniki psychologiczne wpywajce na kursy walut wymienialnych to gwnie optymistyczne bd pesymistyczne
przewidywania rozwoju koniunktury i gospodarki w danym kraju przez midzynarodowe koa gospodarcze i finansowe.
- Na kurs waluty wpywaj, poza wymienionymi wyej, rwnie czynniki spekulacyjne (majce jednak charakter
ekonomiczny). Polegaj one przede wszystkim na grze na zwyk lub znik kursw walut na rynkach walutowych
(krajowych i zagranicznych). Mog one jeszcze bardziej osabia waluty ju sabe i umacnia waluty mocne. Spekulacja
walutowa nasila si z reguy w okresach napi na rynkach walutowych i napi politycznych.
13. Co to jest popyt globalny i jakie ma on znaczenie dla wzrostu gospodarczego? [ok.]
Mianem globalnego (zagregowanego) popytu nazywamy sum, ktr przy danych cenach, dochodach i innych zmiennych
ekonomicznych planuj wyda gospodarstwa domowe na konsumpcj a przedsibiorstwa na inwestycje. Mierzy on zatem czne
wydatki dokonywane przez rne podmioty w gospodarce. Na globalny popyt skadaj si trzy popyty: gospodarstw domowych,
przedsibiorstw i rzdu. Do si wyznaczajcych globalny popyt nale takie czynniki jak: poziom cen (ich wzrost nie sprzyja
wzrostowi popytu), dochody ludzi, oczekiwania dotyczce przyszoci, skonno do konsumowania, oszczdzania i inwestowania, a
take zmienne polityczne, takie jak: podatki, stopy procentowe, wydatki rzdowe (ze szczeglnym uwzgldnieniem deficytu
budetowego) czy poda pienidza. Kracowe skonnoci do konsumpcji i do oszczdnoci mwi nam, co dzieje si z t jedn,
dodatkow zotwk dochodw. Inwestycje natomiast wpywaj na globalny popyt, (bo zwikszaj popyt inwestycyjny i podaowy),
poniewa s niestabilne. Skonno do inwestowania, bowiem, uzaleniona jest od dochodw a aktywnoci gospodarczej, od
oczekiwa i przewidywania przyszoci (czynnik subiektywny, ale istotny) oraz od kosztw inwestowania.
Skadniki popytu globalnego: AD = C + I + G + NX
C - konsumpcja (popyt konsumpcyjny)
I - inwestycje (popyt inwestycyjny)
G - wydatki budetowe pomniejszone o transfery (popyt budetu pastwa)
NX - eksport netto
14. Przedstaw model wzrostu R. Solowa.
Wielkie znaczenie dla rozwoju teorii wzrostu gospodarczego mia model opracowany przez Roberta Solowa. Model ten wyjania, w
jaki sposb wzrost zasobw kapitau, wielkoci zastosowanej w produkcji siy roboczej oraz postp w dziedzinie technologii
oddziauj na siebie i w jaki sposb wpywaj na zwikszenie produkcji. Przede wszystkim model ten wyjania wpyw poday i
popytu na dobra i usugi na wielko akumulacji kapitau w danym czasie. Popyt wyznacza rozmiary produkcji, wytworzonej w

danym czasie a popyt decyduje o podziale tej produkcji na elementy ostateczne. W modelu tym, wielko kapitau podlega zmianom z
dwch gwnych powodw: po pierwsze inwestycje powikszaj ogln wielko kapitau; po drugie pewna cz starego kapitau
ulega zuyciu co powoduje obnienie zasobw.
Hipoteza konwergencji, najoglniej mwic, formuuje twierdzenie, i gospodarki biedniejsze, tj. zaczynajce rozwj z niszym
poziomem kapitau i produktu na 1 mieszkaca, osigaj wysze stopy wzrostu i tym samym niweluj zapnienia w stosunku do
krajw bogatszych. Hipoteza ta opiera si na modelu wzrostu gospodarczego nazwanego modelem Solowa.
Zrwnowaony wzrost gospodarczy wymaga, aby kapita i poda pracy przyrastay w tym samym tempie (rwne stopy przyrostu).
Implikuje to identyczn stop przyrostu dla inwestycji. Z matematycznego prawa, ktre mwi, e stopa wzrostu ilorazu jest rnic
stp wzrostu skadowych mona wnioskowa, i stopa wzrostu technicznego uzbrojenia pracy jest rnic stp wzrostu kapitau i
pracy. W rezultacie, aby wzrost gospodarczy osign ciek wzrostu zrwnowaonego, rnica midzy stopami przyrostu kapitau i
pracy, czy stopa przyrostu technicznego uzbrojenia pracy, powinna wynosi zero.
Natomiast na wzrost produkcji wpywaj trzy czynniki:1. wzrost kapitau, 2. przyrost ludnoci, 3. postp techniczny.
15. Przedstaw istot modelu IS-LM. [ok.]
Krzywa IS przedstawia wszystkie kombinacje stopy procentowej i dochodu, ktre speniaj tosamo dochodu, funkcj konsumpcji,
inwestycji i eksportu netto. Krzywa IS jest opadajca, poniewa wzrost stopy procentowej powoduje spadek inwestycji i eksportu
netto, co powoduje obnienie PKB w wyniku procesu mnonikowego. Krzywa IS przesuwa si w prawo, gdy rosn wydatki pastwa i
na odwrt. Wzrost G powoduje zwikszenie si PKB poprzez efekt mnonikowy.
Krzywa LM przedstawia wszystkie kombinacje stopy procentowej i dochodu speniajce rwnanie popytu na pienidz przy
staym poziomie poday pienidza i przy ustalonym z gry poziomie cen. LM wznosi si ku grze, poniewa wzrost dochodu
powoduje wzrost zapotrzebowania na pienidz, co przy niezmienionej poday pienidza oznacza wzrost stopy procentowej w
celu obnienia popytu na pienidz tak by by on rwny poday.
Wzrost poday pienidza powoduje przesunicie krzywej LM w prawo i na odwrt. W celu zrwnania popytu na pienidz z
poda pienidza albo stopy procentowe musz spa albo dochd musi wzrosn.
16. Co rozumiesz pod pojciem pienidza? Czy mona mierzy ilo pienidza w gospodarce? [ok.]
PIENIDZ jest to powszechnie akceptowany rodek patniczy, wspczenie definiuje si go, jako wszystkie rodzaje powszechnie
akceptowanych rodkw patniczych, ktrych zdolno do zapaty jest nieograniczona.
Ilo pienidza w gospodarce zaley od popytu zgaszanego w gospodarce na danym terytorium.
Aby zmierzy pienidz, czyli zbada jego poda, Narodowy Bank Polski stosuje cztery jego miary (zwane przez finansistw
"agregatami"):
M0 jest to pienidz banku centralnego (zwany baz monetarn) skada si na niego gotwka w obiegu oraz rezerwy gotwkowe
bankw komercyjnych zgromadzone w BC
M1 to M0 + wkady (depozyty) gospodarstw domowych oraz przedsibiorstw trzymane na rachunkach a vista czyli umoliwiajcych
dokonywanie patnoci (np. za pomoc kart patniczych, czekw) na kade danie
M2 to M1 + krtkoterminowe depozyty zgromadzone np. na ksieczkach oszczdnociowych. S to wkady, ktre bank w kadej
chwili zamieni nam na gotwk, ale nie mona nimi regulowa swoich zobowiza za porednictwem obrotu bezgotwkowego (np.
kart ptniczych, czekw)
M3 to M2 +rednio i dugoterminowe depozyty zgromadzone na rnego rodzaju rachunkach bankowych
(M4)L to M3 +og papierw wartociowych przeznaczonych do obrotu na wtrnym rynku kapitaowym np. obligacje o rnych
terminach wykupu, bony skarbowe itp. A zatem, agregat L jest najwikszym agregatem pieninym utosamianym z caoci
zasobw pieninych w gospodarce

17. Przedstaw koncepcj reguy Taylora. [ok.]

Regua miaa na celu umoliwienie przygotowania rekomendacji dla amerykaskiej Rezerwy Federalnej, jak ma ona ksztatowa
polityk krtkoterminowych stp procentowych w zmieniajcych si warunkach ekonomicznych, eby osign zarwno cel
krtkoterminowy, czyli stabilizacj gospodarcz, jak i dugoterminowy cel inflacyjny. Wynika z niej, e krtkoterminowe stopy
procentowe (skorygowane o inflacj) powinno si ustala na podstawie trzech czynnikw, okrelajcych: jak si ma biecy poziom
inflacji do celu inflacyjnego zaoonego przez bank centralny; jak daleko jest do osignicia penego zatrudnienia; jaki poziom stp
procentowych odpowiada penemu zatrudnieniu, czyli jeli poziom bezrobocia jest wysoki, to inflacja przez pewien czas moe
utrzymywa si powyej celu inflacyjnego, jeli natomiast bezrobocie jest niskie, wtedy mona zdecydowanie "dokrca" rub
monetarn.
18. Co to jest podatek i jakie znasz rodzaje podatkw (wystarczy jeden podzia). [ok.]
Podatek-publicznoprawne, nieodpatne, przymusowe i bezzwrotne wiadczenie pienine na rzecz Skarbu Pastwa, wojewdztwa,
powiatu lub gminy, wynikajce z ustawy podatkowej.
Podzia podatkw jest nastpujcy:

Podatek poredni to podatek pacony jest nie bezporednio w urzdzie skarbowym, tylko przy nabywaniu dobra (np. podatek VAT
wliczony jest w cen wielu artykuw - np. samochodw) lub usugi (podatek od gier losowych jest ju wliczony w cen, jak
musimy zapaci by mc uczestniczy w grze losowej np. poprzez kupienie losu na loterii).
Podatek bezporedni - podatek obciajcy bezporednio podatnika (podmiot podatku), stanowicy jego koszt. Podatnik ma
obowizek odprowadzenia podatku do organu podatkowego.
II Ustosunkuj si do nastpujcej tezy (20 pkt):
Ricardiaska rwnowano (ekwiwalencja) powoduje, e polityka fiskalna pastwa bdzie skutecznie wpywaa na
poziom produkcji. [ok.]
Wedug teorii Ricarda rzd moe finansowa swoje wydatki: przez obcianie podatkami swoich obecnych podatnikw, emitujc
obligacje do wykupu przez obywateli lub po prostu zacigajc poyczk pienin. Jednak ostatecznie rzd musi pamita o spacie
tej poyczki przez jednoczesn podwyk podatkw, ktre w innym przypadku bd musiay by podwyszone w przyszoci. Std
wynika konieczno wyboru midzy zwikszeniem podatkw od razu, a ich podwyk dopiero w przyszoci.
Zamy, e rzd finansuje swoje dodatkowe wydatki przez deficyt, tj. podwyk podatkw w przyszoci. Wedug teorii
rwnowanoci ricardiaskiej, mimo e podatnicy bd mieli obecnie wicej pienidzy, zdaj sobie oni spraw, e bd musieli paci
wysze podatki w przyszoci. Wedug hipotezy sformuowanej przez duet Barro-Ricardo wzrost deficytu budetowego powoduje
wzrost podatku w przyszoci. Finansowanie deficytu odbywa si z biecych podatkw lub poyczek. Jeli wic rzd zmniejsza
podatki pozostawiajc wydatki na staym poziomie lub nie zmienia stawki podatku, a zwiksza wydatki, zaciga tym samym
poyczk, ktr pokryje z wpyww z podwyszonego podatku w przyszoci. Wynika z tego, e ludzie podejmujc codzienne
decyzje w kwestii wydatkw zwracaj take uwag na dugookresowe rezultaty dziaa rzdu w chwili obecnej. Dlatego tez zwiksz
oni swoje oszczdnoci i zmniejsz swoj kracow skonno do konsumpcji, aby by gotowymi na pacenie wyszej stawki
opodatkowania w przyszoci. Takie dziaanie spoeczestwa moe wynika nie tylko z jego zapobiegliwoci, ale take z troski o
sytuacj materialn przyszych pokole. Konsumpcja gospodarstw domowych w okresie podwyszonego podatku spada, rosn za
oszczdnoci. Pozwala to na wyrwnanie poziomu konsumpcji w czasie, zachwian podwykami opodatkowania. Te dodatkowe
oszczdnoci konsumentw wyrwnaj dodatkowe wydatki rzdu, wic oglny popyt w gospodarce pozostanie niezmieniony.
Rwnowano ricardiaska sugeruje, e wysiki rzdu podjte, eby wpyn na popyt przy uyciu narzdzi polityki fiskalnej mog
okaza si bezowocne.
19.

20. Jeeli ludzie zaczn oszczdza wicej, to gospodarce grozi kryzys.

Jeli ludzie rzeczywicie zaczn wicej oszczdza, to gospodarce grozi kryzys, gdy oszczdnoci nie napdzaj gospodarki, a wrcz
przeciwnie obniaj jej dynamik, poniewa powoduj, e przedsibiorstwa nie mog sprzeda wszystkiego, co wyprodukuj, bo
ludzie nie przeznaczaj caych swoich dochodw na konsumpcj, tylko pewn cz zostawiaj w postaci oszczdnoci. Ten akt
oszczdzania zakca naturalny obieg towarw i pienidza w gospodarce. W powstaniu kryzysu du rol odgrywaj rwnie ludzkie
oczekiwania. Zamy, e perspektywy s kiepskie, wszyscy oczekujemy spowolnienia gospodarczego. W takiej sytuacji konsumenci
powstrzymuj si od biecej konsumpcji, chc wicej zaoszczdzi, aby na te trudne czasy dysponowa pewnymi rezerwami.
Przedsibiorstwa rwnie z niepokojem patrz w przyszo, ograniczaj inwestycje, bo wiedz, e nie bd w stanie sprzeda caej
produkcji. Z jednej, wic strony rosn oszczdnoci, z drugiej spadaj inwestycje. I wtedy kryzys jest samo speniajc si
prognoz. Spada produkcja, ludzie wicej oszczdzaj i gospodark ogarnia stagnacja.
A wic jeli grozi nam kryzys, czyli znaczny spadek produkcji, to ludzie przestraszeni kryzysem zaczn przesadnie oszczdza
(przesadnie, bo grozi spowolnienie, a nie kryzys) i w rezultacie produkcja rzeczywicie spadnie znacznie i kryzys stanie si faktem.
Z punktu widzenia pojedynczego obywatela racjonalne jest, aby w czasach kryzysu oszczdza, (bo nie wiadomo, jak dugo kryzys
bdzie trwa i jak nas dotknie). Z punktu widzenia caej wsplnoty, caego pastwa jest to irracjonalne, bo wanie takie zachowanie
powoduje, e kryzys si pogbia, bo konsumpcja spada i za ni inwestycje i zatrudnienie.
Paradoks oszczdzania to zjawisko polegajce na tym, e obnienie skonnoci do oszczdzania prowadzi do wzrostu produkcji,
natomiast nie wywouje ono zmian w rozmiarach planowanych oszczdnoci odpowiadajcych stanowi rwnowagi. Musz one nadal
by rwne planowanym inwestycjom. Wzrost produkcji jest warunkiem skompensowania zmniejszonej potrzeby oszczdzania przy
kadej wielkoci produkcji.
21. Ze wzgldu na neutralno pienidza, powinnimy aktywnie wykorzystywa polityk pienin do walki z kryzysem.
Neutralnoci pienidza, wystpuje wwczas, gdy zmiany jego poday prowadz wycznie do proporcjonalnego dostosowania si
wielkoci nominalnych i nie wpywaj na realne zmienne ekonomiczne, jak produkcja, bezrobocie, czy realny kurs walutowy.

Pienidz jest neutralny w rednim i dugim horyzoncie czasowym. W krtkim okresie uznawana jest hipoteza braku neutralnoci
pienidza, gdy wzrost poday pienidza powoduje spadek jego ceny stopy procentowej, co przekada si na wzrost moliwoci
produkcyjnych gospodarki oraz konsumpcyjnych spoeczestwa.

22. Nie ma podstaw, aby uywa modeli typu keynesowskiego, poniewa ceny w gospodarce s elastyczne.
Modele typu keynesowskiego wykorzystywane s do analizy krtkiego okresu, w ktrym zakadamy sztywno pac oraz cen, w
odrnieniu do klasykw, ktrzy zakadaj gitko pac i cen oraz analizuj gospodark w dugim okresie. Oczywicie mona
twierdzi, e modele keynesowskie nie s doskonaym odzwierciedleniem gospodarki, jednak, dlatego wanie nie mwimy, e jest to
idealne odwzorowanie sytuacji w gospodarce, ale jedynie model.
Zaoenia modelu:
model zakada, e moliwe jest funkcjonowanie gospodarki, ktrej produkcja faktyczna jest nisza od
potencjalnej
zakadamy sztywno pac i cen (nie ulegaj zmianom)
przy istniejcym poziomie pac i cen istniej niewykorzystane moce wytwrcze (np. istniej osoby
bezrobotne, ktre chciayby podj prace), zatem po stronie podaowej nie istniej czynniki ograniczajce
produkcje
czynniki ograniczajce produkcje le po stronie popytu
23. Wzrost stp procentowych w kraju nie wpywa na wielko produkcji w krtkim okresie.
Biorc pod uwag sytuacj, w ktrej mamy pynny kurs walutowy oraz agodn polityk fiskaln, co w konsekwencji odbija si na
wzrocie stp procentowych (przesunicie krzywej IS w prawo), jak rwnie wzrocie kursu walutowego. Pienidz jest droszy i w
tej sytuacji mamy do czynienia z aprecjacj zotego. W konsekwencji ciej jest pozyska pienidz oraz opacalno eksportu spada
ze wzgldu na kurs waluty, co przyczynia si do obnienia produkcji.
W sytuacji, gdy mamy do czynienia z sztywnym kursem walutowym i agodn polityk fiskaln stopy procentowe nam wzrosn,
jednak stosujc operacje otwartego rynku pompujemy pienidze na rynek, aby utrzyma kurs. Pienidza na rynku jest wicej i
ostatecznie produkcja wzronie.
Na tych dwch przypadkach wida, e wzrost stp procentowych moe mie wpyw na wielko produkcji w krtkim okresie.
Stopy procentowe w gr, to i kurs walutowy w gr. Wzrost stp procentowych to informacja, e opaca si oszczdza. Stopa
procentowa to jest cena pienidza. Wysze stopy uderz w popyt globalny, ktry maleje.
AD = C + I + G +X -Z = PKB
24. Wzrost deficytu budetowego moe powodowa zwikszenie deficytu obrotw biecych. [ok.]
Deficyt budetowy to rnica pomidzy dochodami a wydatkami budetu. Deficyt jest zawsze ujemny, czyli jeli wydatki s wiksze
od dochodw. Jeli natomiast jest odwrotnie (dochody wiksze od wydatkw) wtedy powstaje nadwyka budetowa.
Wzrost deficytu budetowego moe powodowa zwikszenie deficytu obrotw biecych, poniewa s to deficyty bliniacze i
wystpuje midzy nimi zaleno.
W praktyce hipoteza ta oznacza, e utrzymywanie wysokiego deficytu budetowego moe prowadzi do deficytu obrotw biecych.
W powszechnym uyciu wystpuj trzy kanay, przy pomocy, ktrych tumaczy si powysze zjawisko.
Pierwszy kana
Pierwszy kana zakada pynno kursu walutowego oraz swobodny przepyw kapitau sytuacja gospodarki otwartej. Utrzymywanie
przez pastwo wysokiego deficytu budetowego skutkuje wzrostem stopy procentowej. Zwikszona stopa procentowa powoduje
napyw zagranicznych inwestycji, w wyniku, ktrych waluta zagraniczna zostaje wymieniona na walut krajow. Prowadzi to do
aprecjacji rodzimej waluty. Ceny artykuw importowanych spadaj, a ceny dbr eksportowanych rosn. W takiej sytuacji ronie
deficyt na rachunku obrotw biecych.
Drugi kana
Drugi kana wynika z faktu, i deficyt budetowy finansowany jest z oszczdnoci. Wzrost deficytu budetowego oznacza obnienie
si oszczdnoci i powikszenie rnicy midzy inwestycjami a oszczdnociami. Jedyn alternatyw jest zatem zaciganie przez
budet pastwa poyczek zagranicznych. To implikuje wzrost deficytu obrotw biecych.
Trzeci kana
Trzeci kana dotyczy sposobu wydatkowania pienidzy pochodzcych z emisji obligacji przez budet pastwa. W wikszoci
powoduj one wzrost popytu konsumpcyjnego, co oddziauje na gospodark. Wiksze wydatki konsumpcyjne zwikszaj import i
ograniczaj eksport, gdy w pierwszej kolejnoci zostaje zaspokojony popyt wewntrzny. Oznacza to pogbienie deficytu obrotw
biecych.
25.

Obnienie stopy referencyjnej NBP wywouje natychmiastowy wzrost dochodu. [ok.]

10

Stopa referencyjna- Okrela najnisze oprocentowanie krtkoterminowych papierw wartociowych sprzedawanych przez bank
centralny bankom komercyjnym; w ramach operacji otwartego rynku. Bank centralny posiada kilka istotnych narzdzi, za pomoc,
ktrych oddziauje na rynek finansowy kraju. Narzdziem, ktry pozwala na biece regulowanie sytuacji na rynku pieninym, s
operacje otwartego rynku. Jeli bank centralny uzna, e na rynku jest za duo pienidzy, wwczas sprzedaje bankom krtkoterminowe
papiery wartociowe. Jeli natomiast w ocenie banku centralnego pienidzy jest zbyt mao, wwczas skupuje od bankw
komercyjnych papiery wartociowe, zasilajc rynek gotwk. Stopa referencyjna okrela minimalne oprocentowanie operacji
otwartego rynku - wpywa, wic rwnie na oprocentowanie innych instrumentw. Jest nazywana take stop interwencyjn lub te
stop repo.
Podczas zmniejszania stopy redyskontowej przez NBP, banki handlowe mog rwnie bez strat obniy stopy procentowe kredytw,
co powoduje zwikszenie iloci pobieranych kredytw.
Podstawowym zadaniem Narodowego Banku Polskiego jest pilnowanie niskiej inflacji. W skrcie chodzi o to, by na rynku
znajdowaa si odpowiednia ilo pienidzy. Gdy jest ich za duo ronie inflacja, gdy za mao nie ma na inwestycje.
W skrcie rzecz ujmujc, gdy stopy procentowe spadaj, kredyty staj si tasze, a na rynku jest wicej pienidzy. Ronie ilo
inwestycji, a gospodarka zaczyna przyspiesza. Skoro tak wanie to dziaa, dlaczego nie ci stp do poziomu np. 0,1 proc., tak jak
w Japonii (w Polsce stopa referencyjna wynosi 4,25 proc)? Gdyby RPP na to si zdecydowaa, na rynku znalazoby si bardzo duo
pienidzy. Konkurujce ze sob banki komercyjne obniyyby drastycznie oprocentowanie kredytw, a to spowodowaoby, e z
bankw na rynek pienidze pynyby szerokim strumieniem. Za szerokim. W efekcie inflacja zaczaby szybko rosn. A to na
dusz met nie opacioby si nikomu.
26. Pastwo nie ma narzdzi wpywania na dugookresowy wzrost gospodarczy.
Wzrost gospodarczy jest procesem tworzenia i powikszania rzeczywistych rozmiarw spoecznego produktu. Procesowi temu
towarzysz zmiany struktury produktu narodowego i caej gospodarki. Wzrost gospodarczy oraz towarzyszce mu zmiany
strukturalne okrelamy cznie mianem rozwoju gospodarczego. Takie ujecie rozwoju gospodarczego podkrela integralno
powiza wzrostu ze zmianami strukturalnymi. Bezsprzeczne jest, e dynamika wzrostu wywiera decydujcy wpyw na dynamik
przemian strukturalnych. Przyspieszenie lub zwolnienie tempa wzrostu prowadzi do zdynamizowania lub zahamowania przeksztace
struktury. Istnieje te zaleno odwrotna. Zmiany strukturalne maja znaczcy wpyw na wzrost gospodarczy. Jedne struktury
gospodarcze dynamizuj, inne za hamuj wzrost.
Realizacja wysokiego tempa wzrostu gospodarczego moe spowodowa napicia gospodarcze, np. podwyszenie poziomu inflacji,
czy napicia w bilansie patniczym. Kontynuacja wzrostu gospodarczego z dynamik popytu finalnego, (zwaszcza konsumpcyjnego),
wysz od dynamiki PKB oraz z pogbiajcym si deficytem obrotw handlowych jest w duszym okresie niemoliwa do
utrzymania i prowadzi do destabilizacji makroekonomicznej. Dugofalowy wzrost gospodarczy na wysokim poziomie moliwy jest
jedynie przy zapewnieniu dziaania dugookresowych czynnikw podaowych rwnowacych wzrost popytu krajowego i
stymulujcych wzrost eksportu. Bez przeprowadzenia radykalnych reform restrukturyzacyjnych i dokoczenia prywatyzacji,
zwikszajcych konkurencyjno polskiej gospodarki, istnieje niebezpieczestwo jej niezdolnoci do utrzymania wysokiego tempa
wzrostu.
Na wzrost gospodarczy skadaj si takie czynniki jak:
1. Produkt Krajowy Brutto (PKB), jest miar wielkoci produkcji wytworzonej przez czynniki wytwrcze zlokalizowane na
terytorium danego kraju, niezalenie od tego, kim jest ich waciciel.
2. Inwestycje, dokonywanie przez podmioty gospodarcze nakadw na tworzenie nowych zdolnoci wytwrczych. Nabywanie dbr
inwestycyjnych (budowanie nowych lub rozbudowa istniejcych zakadw produkcyjnych, zakup maszyn, urzdze, powikszanie
zapasw), ktre bd suy wytwarzaniu innych dbr i usug.
3. Konsumpcja, czyli cz produktu spoecznego, przyjmujca posta dbr i usug konsumpcyjnych, przeznaczona na zaspokojenie
biecych potrzeb spoeczestwa. Jej wielko jest podstawowym czynnikiem okrelajcym poziom dobrobytu spoecznego ostatnia
faza procesu gospodarowania, polegajca na zuywaniu wszelkich dbr i usug w celu bezporedniego zaspokojenia potrzeb ludzkich.
4. Eksport, czyli zorganizowana dziaalno polegajca na wywozie za granic danego kraju towarw, usug oraz kapitaw. Trudni
si ni zwykle zorganizowany specjalnie w tym celu podmiot gospodarczy - eksporter albo jako bezporedni wytwrca albo jako
podmiot poredniczcy w obrocie z zagranic. Ekspansja eksportowa na rynki zagraniczne posiada podstawowe znaczenie dla
gospodarki z tytuu pozyskania dewiz, poprawy bilansu patniczego oraz stanowi o miejscu i udziale danego kraju w
midzynarodowym podziale pracy.
5. Import, czyli kupno towarw lub usug z zagranicy. Jest wynikiem midzynarodowego podziau pracy. Zaopatruje gospodark w
towary (usugi), ktrych wytworzenie w kraju uwaa si w danych warunkach za niemoliwe lub mniej korzystne ni wykorzystanie
dbr realizowanych za granic.
Formua wzrostu gospodarczego Solowa:
Y/Y = A/A + *K/K + (1-)Z/Z
gdzie Y/Y tempo wzrostu dochodu narodowego; A/A stopa postpu technicznego; K/K tempo wzrostu zasobu kapitau; Z/Z
tempo wzrostu zatrudnienia; tempo wzrostu zatrudnienia i tempo wzrostu zasobu kapitau waone jest udziaami tych czynnikw w
dochodzie narodowym.
1. Polityka popierania wzrostu zasobu kapitau opiera si na wykorzystaniu instrumentw fiskalnych i pieninych, zwaszcza
podatkw i stopy procentowej, do stymulowania inwestycji i oszczdnoci.
2. Stymulowanie wzrostu zasobw pracy polega przede wszystkim na stwarzaniu sprzyjajcych warunkw dla wzrostu aktywnoci
zawodowej, m.in. przez korzystn polityk podatkow oraz rozwj sieci obkw i przedszkoli o niskiej odpatnoci.
3. Polityka wspierania postpu technicznego opiera si na powikszaniu wydatkw pastwa na badania naukowe i rozwj systemu
edukacji.

11

27.

Mechanizm dostosowania cen (typu rwnania Phillipsa) powoduje, e gospodarka po kadego rodzaju szoku wraca do
stanu rwnowagi.

Krzywa Phillipsa to przedstawiony graficznie zwizek midzy tempem wzrostu pac a poziomem bezrobocia. Im nisza stopa
bezrobocia, tym wiksza dynamika wzrostu pac. W warunkach niskiego bezrobocia, aby znale i zatrudni nowych pracownikw,
pracodawcy musz oferowa wyszy poziom pac ni w sytuacji, gdy bezrobocie jest wysokie i wiele osb poszukuje pracy. Niskie
bezrobocie dodatkowo zachca ju pracujcych do formuowania wyszych da pacowych.
Krzywa ta dowodzi, e midzy tempem wzrostu pac i poziomem bezrobocia istnieje zaleno odwrotna. Z pooenia tej krzywej w
ukadzie wsprzdnych wynika, e stopie wzrostu pac rwnej zero a wic charakteryzujcej sytuacj braku popytu na rynku
odpowiada pewien poziom bezrobocia.

P1
---------------------B
Tempo wzrostu pac =
Stopa inflacji
P2 ------------------------------------------A

b2 b2 stopa bezrobocia

Wykazuje, e istnieje zaleno odwrotna pomidzy stop inflacji a tempem wzrostu pac.
Philips wykazuje, e istnieje cisa zaleno midzy tempem wzrostu pac a stop inflacji zakadajc, e zamienno inflacji i
bezrobocia ma charakter stay, mona by za pomoc narzdzi polityki pieninej i finansowej przesuwa gospodark wzdu
tej krzywej. Jeli stopa bezrobocia b2 byaby uwaana z jakiego powodu za zbyt wysok, mona by zmniejszy j do
poziomu b1, jednak kosztem zwikszenia stopy inflacji. Krzywa Philipsa sugerowaa, wic moliwo wyboru takiej
kombinacji inflacji i bezrobocia, ktr z punktu widzenia interesu pastwa byaby mniej szkodliwa. Konkurencyjn w
stosunku do krzywej Philipsa jest teoria Miltona Friedmana. Stwierdzi on, e w gospodarce istnieje pewien naturalny poziom
bezrobocia. Bezrobocie to ma w caoci charakter dobrowolny lub frykcyjny i za pomoc polityki makroekonomicznej nie
mona go na trwae zmniejszy poniej poziomu naturalnego.

Stopa inflacji
Pionowa krzywa Philipsa
--------------D-----------E------G------F
3 ------------B--------------C-----

B2

A
b2=bn
Stopa bezrobocia

Bn naturalna stopa bezrobocia

Zamy, e w przeszoci poziom cen by stabilny co uksztatowao oczekiwania braku inflacji take w przyszoci.
Znajdujca si w punkcie A naturalna stopa bezrobocia (bn) zostaa uznana za zbyt wysok, sposobem jej zmniejszenia moe
by ekspansywna polityka pienina zmierzajca do wzrostu popytu. Dodatkowy pienidz w obiegu oznacza take dodatkowe
jego zasoby w dyspozycji jednostek, ktre zwikszaj swoje wydatki na dobra i usugi, oznacza to: wzrost popytu i prowadzi
po pewnym czasie do wzrostu produkcji, czego konsekwencj jest wzrost pac i cen, ronie te zatrudnienie a tym samym

12

spada stopa bezrobocia (do poziomu b2), w rezultacie znajdujemy si w punkcie b. Przejcie do punktu B jest jednak
zjawiskiem chwilowym, wzrost zatrudnienia, czyli spadek stopy bezrobocia by moliwy tylko na skutek iluzji pieninej,
ktrej ulegali robotnicy, mylc, i w punkcie B ceny s nadal stabilne a wzrost pac w ujciu pieninym, ktry skoni ich do
podjcia dodatkowego zatrudnienia jest take wzrostem wynagrodzenia realnego.
W rzeczywistoci jednak tak nie jest, gdy ceny wskutek ekspansywnej polityki pieninej pastwa zaczy rosn w tempie
np. 3%. Robotnicy, wic rezygnuj z dodatkowego zatrudnienia, gospodarka wrci do naturalnego poziomu bezrobocia (z
punktu, B do punktu C), ale ju przy stopie inflacji rwnej 3% linia przechodzca na rys. przez punkt A, C i E wyznacza w
dugim okresie tzw. pionow krzyw Philipsa. Kade kolejne dziaanie pastwa bdzie w stanie przejciowo obniy stop
bezrobocia (bn), ale kosztem przypieszenia wzrostu cen. Jedynym sposobem redukcji bezrobocia (chwilowej) jest stae
przypieszenie inflacji.
Z powyszej teorii wynika, e poprzez wybr odpowiedniej polityki pieninej mona wpywa na tempo inflacji, jeli chcemy
ograniczy jej tempo, naley zmniejsza przyrost pienidza w obiegu, co spowoduje przejciowo wzrost bezrobocia powyej
poziomu naturalnego (punkt F), ale z czasem gospodarka wrci do poziomu naturalnej stopy bezrobocia, ale ju przy niszym
poziomie inflacji.
28.

W sytuacji pionowej krzywej poday pracy, zmniejszenie podatku od osb fizycznych nie wpynie na rynek pracy. [ok.]

Poda pracy to ilo pracy, jak s skonne zaoferowa na rynku pracy gospodarstwa domowe (pracownicy). Poda pracy zaley od
struktury demograficznej spoeczestwa, od funkcjonowania rynku pracy i od wysokoci pac.
Gospodarstwa domowe pracuj, aby zaspokoi swoje potrzeby konsumpcyjne. Ceni sobie take czas wolny. Poda pracy
gospodarstwa domowego jest wypadkow tych przeciwstawnych potrzeb. Zgodnie z teori ekonomii, ludzie dokonuj wyboru, co do
podziau czasu, ktrym dysponuj pomidzy prac i odpoczynek. Kosztem alternatywnym godziny wolnego czas jest utracona paca
godzinowa. Denie pracownikw do osignicia najwikszego zadowolenia z wybranych proporcji okrela si mianem
maksymalizacji uytecznoci.
Wzrost pacy prowadzi do dwch efektw. Z jednej strony, wysze pace zwikszaj atrakcyjno wiadczenia pracy, bo wolny czas
staje si droszy (efekt substytucyjny) i pracownik jest gotw pracowa duej kosztem mniejszej iloci czasu wolnego. Z drugiej
strony, wysze pace powoduj, e pracownik moe pracowa mniej i cigle osiga ten sam poziom konsumpcji, gdy zwikszy si
jego dochd (efekt dochodowy). Kiedy efekt substytucyjny jest silniejszy od efektu dochodowego, pracownik pracuje wicej, a zatem
im wysza jest paca, tym wiksza jest poda pracy.
Przenoszc t sytuacj do ukadu wsprzdnych, na osi rzdnych (pionowej) odkadamy wysoko pacy, a na osi odcitych
(poziomej) ilo pracy, ktra jej odpowiada. W ten sposb powstaje krzywa poday pracy, ktra ma dodatnie nachylenie. Poda pracy
dla caej gospodarki jest sum poday pracy wszystkich gospodarstw domowych. Jest ona nachylona dodatnio, ale nie jest tak stroma
jak indywidualna krzywa poday, gdy wysza paca zachca nowe osoby do jej poszukiwania.
W rzeczywistoci, zmiany poday pracy gospodarstw domowych w reakcji na wzrost pac s rne w zalenoci od poziomu
dochodw, sytuacji rodzinnej, wieku, pci itd. Sia tej reakcji zaley take od horyzontu czasowego analizy. Im jest on krtszy, tym
reakcja mniejsza, gdy gospodarstwa domowe potrzebuj pewnego czasu na dostosowanie si do nowej sytuacji.
Wielko nakadu pracy wiadczonego przez gospodarstwa domowe w gospodarce zaley gwnie od struktury instytucjonalnej rynku
pracy. Jeeli regulacje prawne zachcaj osoby w wieku produkcyjnym do wiadczenia pracy, wwczas wielko poday pracy jest
wysoka. Jeeli natomiast na dochody z pracy nakadane s wysokie obcienia (klin podatkowy), a osoby w wieku produkcyjnym
mog otrzymywa bez wikszych trudnoci zasiki, wwczas poda pracy zmniejsza si. Moe to prowadzi do utrzymywania si lub
pogbiania bezrobocia. Natomiast obnienie podatku od osb fizycznych oznaczaoby wzrost realnego dochodu a w sytuacji, kiedy
krzywa poday pracy byaby pionowa, zmiany w poziomie pacy nie maj wpywu na poziom zatrudnienia na rynku pracy.

13

29.

Rozwaania teorii ekonomii sugeruj, e wahania produkcji s wynikiem waha popytu globalnego.

W sytuacji, gdy AD spada poniej poziomu zapewniajcego pene zatrudnienie, przedsibiorstwa nie wytwarzaj tyle, ile by mogy.
W tej sytuacji tworzy si przymusowa nadwyka mocy wytwrczych oraz istnieje bezrobocie przymusowe.
W ujciu makroekonomicznym, przy staych cenach i pacach krtkookresowa rwnowaga na rynku dbr istnieje wtedy, gdy globalny
popyt lub planowane globalne wydatki dokadnie zrwnuj si z rozmiarami faktycznie wytworzonej produkcji.
W punkcie rwnowagi krtkookresowa wytworzona produkcja dokadnie rwna si popytowi zgaszanemu przez gospodarstwa
domowe /konsumpcja/ i przez przedsibiorstwa /inwestycje/
Nierwnowaga moe objawia si niedoborem lub nadmiarem popytu w stosunku do poday.
Jeeli produkcja jest wysza od poziomu rwnowagi przedsibiorstwa nie mog sprzeda w caoci swojej produkcji i musz w
sposb nieplanowany zwiksza zapasy. Reaguj na otrzymane sygnay, planujc ograniczenie produkcji. Jeeli produkcja jest nisza
od poziomu rwnowagi, firmy s pobudzane do powikszania produkcji, jeeli jednak produkcja jest od tego poziomu wysza,
przedsibiorstwa s pobudzane do jego ograniczenia.
30.

Fundusze strukturalne spowoduj znaczny wzrost inflacji w Polsce.

Fundusze strukturalne s podstawowymi instrumentami polityki strukturalnej i regionalnej Unii Europejskiej. Pod tym pojciem
rozumie si zasoby finansowe Unii Europejskiej, z ktrych udzielana jest pomoc w restrukturyzacji i modernizacji gospodarki krajw
czonkowskich (w kierunku ich usprawnienia) drog interwencji i oddziaywania w kluczowych sektorach i regionach. Ich zadaniem
jest wspieranie modernizacji oraz rnego rodzaju przeksztace w krajach Unii w taki sposb, aby uzyska wyszy poziom spjnoci
ekonomicznej i spoecznej.
Celami priorytetowymi funduszy s:
1.Promowanie rozwoju i dostosowa strukturalnych w regionach sabiej rozwinitych.
2.Wspieranie gospodarczej i spoecznej konwersji obszarw stojcych w obliczu problemw strukturalnych.
3.Wspieranie adaptacji i modernizacji polityk i systemw ksztacenia, szkolenia i zatrudnienia.
Wszystkie trzy cele skadaj si na niwelowanie rnic w rozwoju oraz na wspieranie spjnoci ekonomicznej i spoecznej w Unii
Europejskiej.
Inaczej mwic fundusze strukturalne istniej po to, aby wspiera rozwj opnionych obszarw. Ponadto gwnym celem polityki
gospodarczej Unii jest wzrost gospodarczy oraz podnoszenie stopy yciowej mieszkacw. Przy realizacji tych celw Wsplnota
Europejska przyczynia si take do harmonijnego i zrwnowaonego rozwoju dziaalnoci gospodarczej, rozwoju zatrudnienia i
zasobw ludzkich, ochrony i poprawy stanu rodowiska oraz eliminowania nierwnoci promowania rwnego traktowania kobiet i
mczyzn.
Z inflacj mamy do czynienia wwczas, gdy na rynku jest wicej pienidza ni towaru. Wwczas cena towaru ronie a sia nabywcza
pienidza spada. Tymczasem pienidze z puli funduszy strukturalnych s w zdecydowanej wikszoci przeznaczone na inwestycje
(wszelkiego typu).
Wydatki inwestycyjne jednoczenie zwikszaj ilo towaru, bo pienidze wydawane s m.in. na produkcj a nie pyn 'luzem' do
czyjej kieszeni. Nie wpywaj na wzrost inflacji.
Szok:
Popytowe np. zaamanie eksportu na Ukrain
Podaowe, cenowe wzrost cen paliw, zwikszenie pac, zwikszenie cen ywnoci

31.

Polityka fiskalna nie moe wpywa na kurs waluty. [ok.]

14

Polityka fiskalna to og dziaa pastwa ksztatujcych budet pastwa poprzez zmiany we wpywach (np. podatki, zaduenia
publicznego) i wydatkach pastwa (np. subwencje, inwestycje pastwowe, itp.).
Polityka fiskalna oznacza decyzje rzdu dotyczce wydatkw i podatkw.
Zdecydowanie polityka fiskalna moe wpywa na kurs walutowy. Gdy wydatki budetowe nie s pokrywane przez wpywy
budetowe, a pastwo by im sprosta musi pogbia deficyt budetowy, moe to negatywnie wpyn na decyzj inwestorw
zagranicznych, ktrzy zaczn wycofywa swj kapita z np. polskiego rynku w obawie przed zbytnim ryzykiem (gdy pastwo
obnia swoj wiarygodno). Odpyw kapitau spowoduje osabienie si polskiej waluty.
Moliwa jest take odwrotna sytuacja, gdy pastwo wygeneruje nadwyk kapitau, ktr przekae na spat dugu publicznego (lub
nie bdzie go powikszao, gdy inne kraje to robi). Tym samym wiarygodno polski jako pastwa stabilnego gospodarczo i
atrakcyjnego dla inwestycji wzronie, co powinno skutkowa w przycigniciu inwestorw zagranicznych, co przeoy si na
umocnienie zotego.
32.

Japonia boryka si z problemami gospodarczymi, zwizane z tzw. puapk pynnoci.

Keynesici zakadaj dosy pask krzyw LM, ze wzgldu na stosunkowo wysok wraliwo popytu na pienidz na zmiany stopy
procentowej. W pewnych sytuacjach dopuszcza si nawet moliwo wystpienia poziomej krzywej LM. Oznacza ona, e popyt na
pienidz jest doskonale elastyczny wzgldem danej stopy procentowej. Innymi sowy, zmiana poday pienidza nie jest w stanie
zmieni stopy procentowej , gdy ludzie s skonni zwikszy popyt na pienidz i wchon dodatkow poda pienidza przy
istniejcej stopie procentowej. Sytuacja moe mie miejsce wwczas, gdy stopa procentowa ustali si na stosunkowo niskim poziomie
i ludzie nie wierz, e moe spa jeszcze bardziej (a zatem, nie wierz, e ceny rynkowe obligacji mog wzrosn). Przestaj wic
kupowa obligacj, zwikszajc popyt na pienidz.
Z sytuacj japoskich rynkw finansowych wi si dwa zjawiska, ktre zdaniem wielu ekonomistw, szczeglnie ze szkoy
keynesizmu, stanowiy gwn przyczyn gospodarczych niepowodze tego kraju deflacja oraz tzw. puapka pynnoci. Gwne
szkoy ekonomii definiuj deflacj jako oglny spadek poziomu cen. Co ciekawe, wbrew obiegowej opinii deflacja w tym rozumieniu
wcale nie bya dominujcym zjawiskiem w latach 90. w Japonii. Oprcz krtkich epizodw w 1995 i 1996 roku przez ca niemal
dekad mielimy do czynienie ze wzrostem cen. Dopiero w 1999 roku rozpocz si trwajcy do roku 2006 okres deflacji. W wietle
tego faktu naley, zatem wysnu wniosek, e japoskie problemy ze spadajcym poziomem cen byy raczej skutkiem poczynionych w
latach 90. bdw w postaci nieracjonalnych programw naprawczych, ni czynnikiem, ktry pogbi, czy tym bardziej spowodowa
recesj. Programy te, hamujc oczyszczenie si gospodarki ze zych inwestycji, sprawiy, e przez cay czas ciyy one zarwno na
instytucjach, jak i gospodarstwach domowych zwikszajc ich potrzeb posiadania zabezpieczenia. Konsekwencj tego bya
uzasadniona niech do konsumpcji i inwestycji oraz podwyszona potrzeba posiadania gotwki, czego efektem bya deflacja.
Oprcz problemu spadku poziomu cen, wielu ekonomistw jako przyczyn niemonoci wyjcia tego kraju z recesji wskazuje take
puapk pynnoci, w ktrej miaa znajdowa si Japonia. Puapka pynnoci jest terminem okrelajcym sytuacj, w ktrej, wskutek
bardzo duego zapotrzebowania podmiotw na gotwk, obnienie przez bank centralny stopy procentowej do poziomu bliskiego lub
nawet rwnego zeru nie powoduje rozszerzenia akcji kredytowej, inwestycji i w konsekwencji pobudzenia wzrostu gospodarczego.
Jak wiemy, sytuacja taka istotnie miaa miejsce w przypadku Japonii, gdzie obniona do 0,5% stopa procentowa nie przyniosa
oczekiwanych stymulacyjnych dla gospodarki rezultatw. Jednake naley podkreli, e podobnie jak w przypadku postrzegania
deflacji, odwrcona zostaa tu przyczyna ze skutkiem. Puapka pynnoci jest skutkiem utrzymujcej si z powodu interwencji
rzdowych niedostosowanej struktury gospodarki, czyli recesji, a nie przyczyn jej przeduania si czy niemonoci jej zwalczenia.
Co wicej, zwalczanie kryzysu, ktrego funkcj jest wyeliminowanie zych inwestycji poczynionych podczas boomu, poprzez
stosowanie pieninej stymulacji, ktra ten kryzys wywoaa, nie wydaje si by rozsdnym dziaaniem. Jest to po prostu ponowne
napompowywanie pknitej baki. Polityk tak mona by porwna do leczenia porannego kaca piciem alkoholu na krtka met
przynosi ulg, w dugim okresie jednak trudno o gorsz recept.
Podsumowanie
Japoska gospodarka w zasadzie po dzie dzisiejszy nie wysza z recesji. Niewielkie sygnay poprawy, ktre zaczy pojawia si w
drugiej poowie obecnej dekady zostay zniwelowane, gdy w 2008 roku rozpocz si, zapocztkowany zaamaniem na rynku hipotek
subprime w Stanach Zjednoczonych, rozwijajcy si na naszych oczach wiatowy kryzys gospodarczy. W padzierniku 2008 roku
indeks Nikkei spad do najniszego od 26 lat poziomu 6994 punktw. Jeli dokadnie si przyjrze, odnale mona wiele analogii
pomidzy sytuacj Japonii na pocztku lat 90. XX wieku, a obecnym pooeniem USA i Europy. Wydaje si, e nie potrzeba wielkiej
wiedzy ekonomicznej, aby popatrze na drog, ktr wtedy obrano i stwierdzi, e tym razem naley sprbowa czego innego.
Jednake, z trudnych do zrozumienia powodw, rzdzcy nami politycy ignoruj dowiadczenia pynce z przeszoci i peni wiary w
moc interwencjonizmu pastwowego aplikuj zachodnim gospodarkom niemal identyczne recepty, jakie pogryy Japoni. Czy tym
razem to nas czeka stracona dekada?
33.

Nie powinnimy wchodzi do strefy euro, poniewa kryteria konwergencji s zbyt restrykcyjne. [ok.]

Aby przej do trzeciego etapu budowy unii gospodarczo-walutowej, kade pastwo UE musi speni pi kryteriw konwergencji.
Kryteria te to:
- stabilno cen: stopa inflacji nie moe przekroczy 1,5% redniej stopy inflacji trzech pastw czonkowskich z najnisz inflacj;
- stopy procentowe: stopa oprocentowania dugoterminowego nie moe rni si o wicej ni 2% od redniej stopy oprocentowania
trzech pastw, w ktrych jest ona najnisza;
- deficyt: deficyt budetowy w poszczeglnych krajach nie moe przekracza 3% PKB;
- dug publiczny: nie moe przekroczy 60% PKB;

15

- stabilno kursw wymiany: przez ostatnie dwa lata przed przystpieniem do unii walutowej kursy wymiany musz mieci si w
okrelonym marginesie waha.
Kryteria te s restrykcyjne jednak przyjcie wsplnej waluty euro to przede wszystkim brak ryzyka walutowego, jednolite ceny i
zmniejszenie kosztw transakcyjnych. Euro zapewnia i uatwia zrwnowaenie finansw publicznych, nisk inflacj oraz niskie stopy
procentowe oraz znacznie uatwia ycie obywateli np. podre w strefie euro.

16