PROJEK

TERNAKAN
IKAN
KELI
SECARA
SISTEM
KOLAM

1.1.1

KETERANGAN LOGO
Rupa ikan yang terdapat di dalam logo membawa maksud perniagaan yang
dijalankan berasaskan akuakultur perikanan. Rupa polygon yang mempunyai 12
bucu bermaksud perniagaan ini beroperasi pada setiap bulan dalam setahun.
Nama perniagaan disertakan dalam logo iaitu Effish Enterprise. Ef membawa
maksud pemilik perniagaan dan fish membawa maksud ikan.

Halal

Produk ikan keli yang dihasilkan oleh Effish Enterprise dijamin

halal dengan adanya pekerja-pekerja bawahan yang secara
keseluruhannya beragama Islam dan mendapat pengesahan dari
JAKIM.

Bersih

Effish Enterprise sentiasa menghasilkan produk ikan keli yang

bersih tanpa ada timbulnya ragu-ragu dalam kalangan pelanggan
yang membeli.

Berkualiti

Produk ikan keli yang dihasilkan mengandungi Omega 3,6, dan 9

serta kandungan protein tinggi dan tanpa kabohidrat.

1.2

TUJUAN RANCANGAN PERNIAGAAN

SEBAGAI GARIS PANDUAN UNTUK MENGURUS PERNIAGAAN.

Rancangan perniagaan ini menghuraikan langkah-langkah yang akan
diambil oleh saya serta memberi garis panduan tentang langkah tersebut
dilaksanakan. Rancangan perniagaan ini merupakan satu pelan yang
mesti diikuti oleh semua anggota dalam organisasi.

MENILAI DAN MENGKAJI PRESTASI PERNIAGAAN.

Rancangan perniagaan ini membolehkan saya membuat penilaian
tentang kejayaan atau kegagalan projek saya. Rancangan perniagaan ini
juga membantu saya mengetahui kekuatan, kelemahan dan potensi
perniagaan yang telah saya ceburi. Berdasarkan kajian dan penilaian
yang dibuat dari semasa ke semasa, saya dapat meningkatkan prestasi
dan bersedia untuk mengelak daripada melakukan kesilapan. Saya juga
boleh meminimumkan pembaziran, penyelewengan dan kerugian.

MEMUDAHKAN KAWALAN.
Apabila perniagaan ini dirancang mengikut jadual, kawalan lebih mudah
dapat saya lakukan. Kawalan yamg teratur dan cekap akan menjadikan
perniagaan ini lebih lancar dan tersusun.Jika menyimpang daripada
rancangan asal,siasatan dan analisis dapat saya lakukan dan tindakan
pembetulan boleh dibuat.

MEMAKSIMUMKAN SUMBER UNTUK MENINGKATKAN PRODUKTIVITI.

Sumber organisasi dapat saya gunakan secara optimum supaya setiap
sumber dapat memberi sunbangan yang maksimum kepada organisasi
ini. Penjadualan kerja juga disediakan untuk mengelakkan pembaziran
masa dan sumber melalui perancangan ini.

2.0

LATAR BELAKANG PROJEK

2.1

LATAR BELAKANG PERNIAGAAN

NAMA PERNIAGAAN

EFFISH ENTERPRISE

ALAMAT PERNIAGAAN

Lot 437, Persiaran Sentosa,

Bukit Sentosa,
48300 Rawang,
Selangor Darul Ehsan.

TELEFON

03-60283838

NO. FAKS

03-60280000

E-MEL

effish@streamyx.com.my

LAMAN WEB

http:// www.effish.com.my

BENTUK PERNIAGAAN

Milikan Tunggal

JENIS PENTERNAKAN

Penternakan

AKTIVITI PERNIAGAAN

Menternak dan memasarkan ikan

keli

TARIKH BEROPERASI

01 Januari 2008

NO. PENDAFTARAN

A 622780

MODAL PERNIAGAAN

RM 146 104

NAMA BANK

Bank Pertanian Malaysia,

Cawangan Rawang.

NO. AKAUN PERNIAGAAN

6227808

2.2

LATAR BELAKANG PEMILIK

NAMA PENUH

Muhammad Fakhrin b. Ahmad

Shairuzi

KAD PENGENALAN

790810 08 6031

TARIKH LAHIR

10 Ogos 1979

JANTINA

Lelaki

ALAMAT TETAP

No. 13, Jalan Tanjung 2a, BS2,

Bandar Bukit Sentosa,
48300 Rawang,
Selangor Darul Ehsan.

NO. TELEFON

012 6164646

TARAF PERKAHWINAN

Bujang

KELAYAKAN AKADEMIK

Ijazah Sarjana Muda Perakaunan,

( Cambridge ) 2002 2004.
HND Pengurusan Perniagaan,
( Edexcel UK ) 1999 2001.

KURSUS

Kursus Keusahawanan,
Anjuran Kementerian
Pembangunan Usahawan
10 Ogos 15 Ogos 2007

KEMAHIRAN

Pengurusan Akuakultur

PENGALAMAN PEKERJAAN

Pengurus Pemasaran,
Masbahal Aquatic,
Lenggeng,
Negeri Sembilan Darul Kursus.
( 2005 2007 )

2.3

PELAN LOKASI PERNIAGAAN

Rasional pemilihan lokasi :

3.0

Kawasan memang ditetapkan untuk kawasan pertanian dan

penternakan.
Berdekatan dengan bandar Rawang.
Berhampiran dengan lebuh raya utara-selatan.

RINGKASAN EKSEKUTIF
Perniagaan ini menjalankan penghasilan dan membekalkan produk ikan air tawar
iaitu ikan keli. Effish Enterprise memfokuskan penghasilan produk yang
berkualiti, khas untuk pengguna yang gemar akan ikan keli dan sekaligus dapat
menyumbang dan meningkatkan ekonomi negara.
Matlamat jangka pendek ( 3 hingga 12 bulan ) bagi perniagaan ini adalah untuk
memperkenalkan produk ikan keli ini adalah untuk memperkenalkan produk ikan
keli ini kepada orang ramai agar mereka tahu tentang kewujudan perniagaan
serta ingin mengembangkan dan memajukan perniagaan agar sentiasa membeli
produk yang ditawarkan. Matlamat jangka panjang ( 3 hingga 5 tahun ) adalah
untuk menjadi sebuah perniagaan yang dikenali ramai di seluruh Malaysia serta
menguasai pasaran pada tahun kelima operasinya.
Perniagaan ini akan dimulakan pada 01 Januari 2008, dengan status perniagaan
milikan tunggal. Effish Enterprise bercadang untuk mengubah status yang sedia
ada kepada status syarikat sendirian berhad pada Disember 2010.
Seiring dengan slogan Effish Enterprise Bersih, Halal, Berkualiti yang menjurus
kepada konsep keislaman yang sentiasa mengutamakan kebersihan serta
produk yang halal dan berkhasiat. Tujuan perusahaan Effish Enterprise
ditubuhkan adalah untuk :

Memenuhi permintaan pelanggan yang gemar akan ikan keli.

Menghasilkan produk ikan keli berkualiti yang mengandungi Omega 3,6,
dan 9 serta kandungan protein tinggi dan tanpa kabohidrat.
Memulakan pasaran melalui pasar raya besar bermula pertengahan tahun
2008.
Meluaskan pasaran di seluruh Malaysia mulai tahun 2010.

Effish Enterprise akan memulakan operasi beralamatkan di Lot 437, Persiaran

Sentosa, Bukit Sentosa, 48300 Rawang, Selangor Darul Ehsan. Sasaran
pasaran Effish Enterprise tertumpu lepada individu-individu yang inginkan produk
ikan keli yang lebih berkhasiat. Pengguna yang menjadi pilihan Effish Enterprise
terdiri daripada surirumah, chef-chef di restoran besar, peniaga di restoran biasa
dan sebagainya.

Effish Enterprise mempunyai daya dan kreativiti tersendiri untuk menambah

mutu produk ikan keli. Semua produk yang dihasilkan adalah dijamin halal,
bersih dan berkualiti di mana bahan-bahan makanan ikan diproses sendiri tanpa
campuran organ-organ dalaman binatang. Effish Enterprise telah membuat
kajian bersama Universiti Putra Malaysia dan Mardi di mana ikan keli yang
dihasilkan mengandungi Omega 3,6 dan 9 serta harga sesetengah daripada
mereka agak ketinggalan dan biasa serta harga sesetengah daripada produk
mereka tidak berpatutan.
Sumber
Kuantiti
(RM)

Butir

Modal

Pinjaman

RM 146 104

RM 100 000

Bank Pertanian
Malaysia;
Cawangan
Rawang,
No. Akaun
perniagaan
6227808

Effish Enterprise telah meramalkan keuntungan secara terus menerus dari tahun
2008 ke tahun-tahun berikutnya berbekalkan strategi dan promosi yang
dijalankan. Organisasi juga akan melaburkan 10 % daripada hasil ke dalam
Amanah Saham Berhad.
Seperti yang telah dinyatakan, Effish Enterprise akan memulakan operasi pada
01 Januari 2008 di alamat Lot 437, Persiaran Sentosa, Bukit Sentosa, 48300
Rawang, Selangor Darul Ehsan. Effish Enterprise akan menjalankan pelbagai
strategi dan promosi bagi memastikan pelaksanaan rancangan perniagaan
berjalan lancar. Setiap ahli organisasi Effish Enterprise akan berusaha gigih serta
sentiasa mengubah strategi yang paling optimum keberkesanannya mengikut
perubahan persekitaran dan isu semasa bagi menjamin pulangan atas pelaburan
yang dibuat.

4.0

ANALISIS INDUSTRI
Perniagaan yang menawarkan produk yang sama akan dikategorikan dalam satu
industri. Satu kefahaman yang mantap tentang persekitaran perniagaan secara
keseluruhan Objektif analisis industri adalah untuk membantu membuat
keputusan tentang perlunya menceburi perniagaan dalam industri perniagaan.
Dalam analisis industri yang dilakukan, maklumat yang dinyatakan ialah
persaingan, pesaing utama, pemimpin industri, tingkat jualan, produk tandingan,
dan harga.

4.1

PERSAINGAN
Effish Enterprise perlu menghadapi persaingan dalam perniagaan dengan
produk ikan keli dari Fourteenqust dan Masbahal Aquatic.
Analisis pesaing-pesaing :
Ciri- ciri
Pilihan produk
Syer pasaran
Kualiti produk
Imej
Pembungkusan
Harga
Promosi dan iklan
Saluran agihan
Kemampuan pengeluaran
Jumlah

Fourteenquest
2
2
2
1
1
1
1
2
2
14

Masbahal
3
3
3
2
2
2
2
2
3
22

10

4.2

PESAING UTAMA
Pesaing utama Effish Enterprise ialah Masbahal Aquatic. Masbahal Aquatic
merupakan antara pilihan penggemar ikan keli di semenanjung Malaysia dan ia
mempunyai saluran agihan yang agak baik. Namun begitu, harga produk ikan
keli Masbahal Aquatic kurang berpatutan serta promosi dan iklan yang lemah.
Produk Effish Enterprise mempunyai lebih kepelbagaian dari segi kualiti produk
dan harga yang berpatutan.
Perniagaan Effish Enterprise telah melakukan analisis terhadap pesaing-pesaing
utama.
Hasil analisis adalah seperti berikut:
Nama dan alamat
pesaing

Kekuatan

En. Fuad Zakaria,

Fourteenquest,
Taman Sri Rampai,
53300 Kuala Lumpur.

Telah dikenali
Tempat strategik

En. Mokhtar Hamzah,

Masbahal Aquatic,
Batu 15,
Lenggeng,

Telah dkenali.
Mempunyai
pelanggan tetap.
Produk diimport.

Negeri Sembilan

Kelemahan

Syer

Bayaran mahal.
Kurang
berkualiti.

30%

Bayaran mahal.
Kurang
berkualiti.
Modal terhad.

40%

Lokasi jauh.

11

4.3

PEMIMPIN INDUSTRI
Salah satu faktor persaingan yang harus dihadapi oleh Effish Enterprise ialah
sebahagian besar syer pasaran yang dikuasai oleh Masbahal Aquatic iaitu 40 %
dan ini membuatkan ia menjadi pemimpin industri produk ikan keli di
Semenanjung Malaysia. Pesaing ini berpengaruh dalam menentukan harga,
pelbagai ciri produk, agihan dan promosi. Hasil daripada itu, Effish Enterprise
perlu mencabar pemimpin industri tersebut dengan strategi - strategi yang
berkesan.

4.4

TINGKAT JUALAN
Perniagaan Effish Enterprise menawarkan produk ikan keli yang terdiri daripada
dua jenis gred iaitu gred A ( 200-250g ) dan gred B ( 150-200g ).Produk ikan
keli yang ditawarkan adalah dalam bentuk unit dan sepenuhnya bergantung
kepada permintaan pelanggan.

Gred
Tempoh

A
(200-250g)

B
(150-200g)

Sehari

333

333

Sebulan

10000

10000

Setahun

120000

120000

12

Ramalan kuantiti jualan dan jangkaan syer pasaran :

Ikan keli gred A

Bulan

Jumlah

Bil. ( unit )

Harga seunit

Januari

Februari

Mac

April

10000

60000

Mei

10000

60000

Jun

10000

60000

Julai

15000

90000

Ogos

15000

90000

September

20000

120000

Oktober

20000

120000

November

25000

150000

10

Disember

25000

150000

10

150000

54

900000

Jumlah

(RM )

Syer pasaran (%)

13

Ikan keli gred B

Jumlah

Bulan

Bil. ( unit )

Harga seunit

Januari

(RM )
-

Syer pasaran (%)

Februari

Mac

April

10000

40000

Mei

10000

40000

Jun

10000

40000

Julai

15000

60000

Ogos

15000

60000

September

20000

80000

Oktober

20000

80000

November

25000

100000

10

Disember

25000

100000

10

Jumlah

150000

36

600000

Nota :
Pada 3 bulan pertama Effish Enterprise tidak mendapat pendapatan kerana pada masa
tersebut produktiviti ikan keli baru bermula. Potensi pasaran produk ikan keli bagi gred A
ialah RM 60000 sebulan dan bagi gred B ialah RM 40000 sebulan.

14

4.5

PRODUK TANDINGAN
Produk ikan keli Effish Enterprise amat menepati kehendak pelanggan yang gemar
akan ikan keli .Hal ini adlah kerana pelanggan yang mahukan produk ikan keli yang
berkualiti. Semua produk yang dihasilkan adalah dijamin halal, bersih dan berkualiti
di mana bahan-bahan makanan ikan diproses sendiri tanpa campuran organ-organ
dalaman binatang. Effish Enterprise telah membuat kajian bersama Universiti Putra
Malaysia dan Mardi di mana ikan keli yang dihasilkan mengandungi Omega 3,6 dan
9 serta harga sesetengah daripada mereka agak ketinggalan dan biasa serta harga
sesetengah daripada produk mereka tidak berpatutan .Perniagaan Effish Enterprise
mempunyai beberapa kekuatan dan boleh meningkatkan syer pasaran .Antara
kekuatan perniagaan Effish Enterprise ialah penggunaan bahan menghasilkan
produk ikan keli yang berkualiti,harga yang ditawarkan adalah berpatutan selaras
dengan objektif perniagaan dan mutu iklan yang dihasilkan juga menarik. Tidak
dilupakan ialah mengadakan promosi. Effish Enterprise menggunakan dengan
sebaik-baiknya setiap kekuatan yang dimiliki ini dengan tujuan menarik perhatian
pelanggan untuk memilih produk ikan keli Effish Enterprise.

4.6

HARGA
Effish Enterprise menetapkan strategi harga dengan mengenakan harga
berpatutan kerana harga yang rendah akan menarik pengguna untuk membeli
produk ikan keli Effish Enterprise.
Analisis harga produk pesaing :
Pesaing

Gred

Harga seunit ( RM )

Fourteenquest

A
B

8.00
7.00

Masbahal Aquatic

A
B

7.00
6.00

15

Matlamat Penentuan Harga :

Pengiraan jumlah kos :
Butir

RM
15000
10500
4500

Kos ternak ikan keli

Kos buruh langsung
Kos overhed
Jumlah

30000

Pengiraan untung kasar :

Gred

Harga seunit

Unit jualan

Harga jualan

10000

60000

10000

40000

Jumlah

Untung kasar

100000

=
=
=

Jumlah jualan - jualan kos

RM 100000 RM 30000
RM 70000

RM 30000
20000
RM 1.50

Kos berubah seunit =

Mark up

=
=
=

Margin keuntungan =

( 10000 + 10000 ) unit

Untung kasar x 100%

Kos jualan
RM 70000 x 100%
RM 35750
195 %
Untung kasar x 100%

16

Jualan bersih

Syer pasaran

RM 70000 x 100% RM
100000

70 %

RM 100000 x 100%
RM 1000000

10%

Tempoh
Bulanan
Tahunan

Jumlah jualan
RM 100000
RM 1200000

5.0 DESKRIPSI PERNIAGAAN

Perniagaan Effish Enterprise menghasilkan produk ikan keli. Ikan keli ini
dipasarkan ke pasaran melalui pemborong.

Anggaran harga seunit setiap produk :

Gred

Tempoh

A
(200-250g)

B
(150-200g)

Sehari

333

333

Sebulan

10000

10000

Setahun

120000

120000

Keistimewaan produk ikan keli Effish Enterprise :

Produk ikan keli yang dihasilkan mengandungi Omega 3,6, dan 9.

Produk ikan keli yang dihasilkan mengandungi protein tinggi dan tanpa
karbohidrat.
Semua produk yang dihasilkan adalah dijamin halal, bersih dan berkualiti
di mana bahan-bahan makanan ikan diproses sendiri tanpa campuran
organ-organ dalaman binatang.
Harga yang berpatutan.
Saluran agihan yang besar.

Perniagaan Effish Enterprise juga mengutamakan aspek perundangan

dengan mengambil setiap lesen yang membolehkan perniagaan dijalankan
dengan lancar dan selamat di sisi undang-undang.

cara Penubuhan Perniagaan Milikan Tunggal

(a) Cara mendaftar perniagaan milikan tunggal

Perniagaan milikan tunggal yang mempunyai premis tetap mesti didaftarkan dengan
Penndaftar Perniagaan, Suruhanjaya Syarikat Malaysia seperti yang diperuntukkan
dalam Akta Pendaftaran Perniagaan 1956. Menurut akta ini semua perniagaan perlu
didaftarkan kecuali penjaja, perniagaan yang dijalankan oleh kerajaan atau pihak
berkuasa tempatan dan mana-mana perniagaan yang berkaitan dengan perkhidmatan
professional. Mendaftar perniagaan milikan tunggal memerlukan usahawan mengisi
beberapa borang tertentu. Carta alir berikut menunjukkan cara mendaftar perniagaan
milikan tunggal.

19

Carta alir cara mendaftar perniagaan milikan tunggal

Isikan borang permohonan

nama perniagaan

Jika nama diluluskan isikan Borang A

Bahagian A ( maklumat perniagaan )
Bahagian B ( maklumat cawangan-jika ada )
Bahagian C ( maklumat pemilik ) Bahagian
D ( maklumat jenis perniagaan )
Bahagian E ( maklumat pengesahan oleh sekutu
niaga )
Hantar kepada
Pendaftar Perniagaan
Suruhanjaya Syarikat Malaysia

Buat bayaran pendaftaran :

RM30 jika nama perniagaan guna nama pemilik
RM60 jika perniagaan yang menggunakan nama tred

Sijil Perakuan Pendaftaran akan

dikeluarkan

20

Berikut ialah prosedur untuk mendaftar dan menubuhkan perniagaan milikan tunggal:
i.

) Permohonan untuk carian nama

Usahawan boleh memilih untuk menggunakan namanya sendiri sebagai nama
perniagaannya atau nama perniagaan ( tred ). Jika beliau memilih untuk
mendapatkan kelulusan kebenaran daripada Suruhanjaya Syarikat Malaysia.
Untuk tujuan ini , usahawan hendaklah mengisi borang Permohonan Kelulusan
Nama Perniagaan ( Borang PNA 42 ).
Dalam borang ini, usahawan boleh mencadangkan tiga nama perniagaan
pilihan dengan harapan salah satu daripadanya dapat diluluskan oleh Pendaftar
Perniagaan, Suruhanjaya Syarikat Malaysia. Nama yang dicadangkan harus
bersesuaian dengan jenis perniagaan yang dijalankan dan tidak boleh bercanggah
dengan adat dan tatasusila masyarakat.
Nama ini akan dimasukkanke dalam komputer untuk proses carian talian
terus. Sekiranya didapati nama yang dipohon belum digunakan oleh sesiapa,
maka kelulusan akan diberi dan nama itu akan disimpan untuk pemohon bagi
tempoh selama 21 hari.

ii.

) Mengisi borang A
Borang A mempunyai lima halaman atau bahagian dan kesemuanya mesti diisi
dengan batir yang berkaitan.
Halaman 1 ( Bahagian A ) adalah berkaitan dengan maklumat perniagaan iaitu
nama, tempat dan alamat perniagaan perlu diisi.
Halaman 2 ( Bahagian B ) adalah berkaitan dengan maklumat cawangan. Jika
pemohon ingin membuka cawangan, isi halaman ini.
Halaman 3 ( Bahagian C ) adalah berkaitan dengan maklumat pemilik. Pemohon
hendaklah mengisi butir peribadinya seperti nama, nombor kad pengenalan,
tarikh lahir, bangsa, dan taraf kerakyatan.
Halaman 4 ( Bahagian D ) adalah berkaitan dengan maklumat jenis perniagaan.
Jenis perniagaan yang dijalankan perlu dinyatakan.
Halaman 5 ( Bahagian E ) adalah berkaitan dengan pengesahan oleh sekutuniaga. Pemohon hendaklah mengesahkan segala maklumat yang diisi dalam
semua halaman di atas dengan menurunkan tandatangan atau cap ibu jari
kanan. Pengesahan tersebut hendaklah disaksikan oleh pihak berkuasa yang
disebut dalam borang itu seperti ahli parlimen, ahli dewan undangan negeri,
hakim, majistret, penghulu dan sebagainya.

21

iii.

) Menyerahkan Borang A bersama salinan kad pengenalan yang disahkan

berserta bayaran secukupnya kepada pejabat pendaftaran bagi tujuan
pemprosesan

iv.

Bayaran RM 30 dikenakan jika nama perniagaan sama seperti nama pemilik

dan RM 60 jika menggunakan nama tred. Tambahan RM 5 akan dikenakan
bagi setiap cawangan yang hendak dibuka.. Bagi pemohon yang akan
menjalankan perniagaan yang memerlukan lesen khas, surat kelulusan lesen
itu mesti juga disertakan bersama permohonan.
) Memproses permohonan dan mengeluarkan Sijil Perakuan Pendaftaran
Perniagaan ( Borang D )

v.

Permohonan akan diproses oleh pejabat pendaftaran dan kelulusan akan

diberi jika semua prosedur permohonan tersebut dipatuhi dan disempurnakan.
) Mempamerkan Sijil Perakuan Pendaftaran Perniagaan ( Borang D )

vi.

Sijil ini adalah dokumen rasmi yang membenarkan perniagaan dijalankan dan
mesti dipamerkan di tempat yang mudah dilihat di dalam premis perniagaan.
Jika tidak, boleh dikenakan denda.
) Proses pembaharuan Sijil Perakuan Pendaftaran

Usahawan perlu memperbaharu Sijil Perakuan Pendaftaran apabila tamat

tempohnya. Sijil ini hanya sah untuk tempoh setiap tahun dari tarikh
pendaftaran dan mesti diperbaharui setiap tahun. Pembaharuan dibuat dengan
mengisi borang yang disediakan dan diserahkan kepada Pendaftar Syarikat,
Suruhanjaya Syarikat Malaysia dengan bayaran RM 30.

22

vii.

) Perubahan perniagaan dan penamatan perniagaan milikan tunggal

viii.

Mengikut Pendaftaran Perniagaan 1957, ( Kaedah 6 ) usahawan perlu

mendaftar perubahan perniagaan mereka serta bertanggungjawab
menyerahkan borang perubahan tersebut kepada pendaftar perniagaan.
Perubahan perniagaan mesti didaftarkan dengan menggunakan Borang B.
Borang B1 digunakan untuk mengisi perubahan alamat perniagaan, Borang B2
ialah Borang Perubahan Jenis Perniagaan, Borang B3 ialah Borang Perubahan
maklumat pemilik.
Borang C pula perlu diisi untuk memberitahu penamatan perniagaan berdaftar.
Sebab-sebab penamatan mesti dinyatakan.

) Pelesenan

Semua perniagaan yang didaftarkan mesti mendapat lesen perniagaan dengan

tujuan dapat mengawal kebersihan, keselamatan dan kesihatan kawasan
perniagaan. Pihak berkuasa yang mengeluarkan lesen perniagaan ialah
Dewan Bandaraya, Majlis Perbandaran dan Majlis Daerah.

23

Prosedur permohonan sijil halal

Pemohon yang layak memohon Sijil Pengesahan Halal dikategorikan seperti berikut:
-pengeluar/ pengilang produk (manufacturer/ producer);
-pengedar/penjual (distributor/ trader);
-pengeluar sub-kontrak (sub-contract manufacturer);
-pembungkusan semula (repacking);
-premis makanan (food premise); dan
-rumah sembelih (abattoir/slaughter
house).
Permohonan Sijil Pengesahan Halal bagi pasaran di peringkat nasional
dan antarabangsa
hendaklah memohon secara terus kepada JAKIM.
Permohonan Sijil Pengesahan Halal bagi pasaran di peringkat pasaran tempatan,
permohonan hendaklah dipohon terus kepada JAIN/MAIN mana yang berkenaan.
Borang permohonan boleh didapati dan dikembalikan ke alamat seperti di bawah:
Bahagian Kajian Makanan dan Barangan Gunaan
Islam Jabatan Kemajuan Islam Malaysia
Aras 1, Blok D7, Parcel D,
Pusat Pentadbiran Kerajaan Persekutuan,
62519 Putrajaya.
Atau di laman web:
http://www.halaljakim.gov.my
Atau:
Jabatan/ Majlis Agama Islam Negeri (Lampiran 2)
Permohonan akan ditolak bagi perkara-perkara berikut:
-syarikat yang mengeluar dan mengedar produk halal dan tidak halal;
-produk yang tidak halal;
-bahan semulajadi yang tidak melibatkan sebarang pemerosesan; -ubatubatan atau produk yang dikategorikan sebagai keluaran farmaseutikal
olehKementerian Kesihatan Malaysia;
-pewarna rambut (hair color/ hair dye);
-produk siap diproses (finish processed product) yang dikeluarkan di luar Negara;
-produk yang menggunakan nama yang sinonim dengan istilah yang mengelirukan
seperti
bak kut teh dan sebagainya;
-baja dan makanan binatang.

24

Pemohon perlu mengisi borang yang sesuai seperti yang disediakan

iaitu:--Produk / Barangan Gunaan (lihat Lampiran 3)
-Premis Makanan (lihat Lampiran 4)
-Rumah Sembelih (lihat Lampiran 5)
Borang permohonan hendaklah lengkap diisi dengan mengemukakan butiran-butiran
seperti
yang dikehendaki di dalam borang dan menyertakan sijil-sijil yang
berkaitan, seperti berikut:
-profil syarikat;
-pendaftaran syarikat/perniagaan;
-nama dan keterangan produk/menu untuk
disahkan; -bahan ramuan yang digunakan;
-nama dan alamat pengeluar/ pembekal ramuan;
-status halal bahan ramuan beserta sijil halal atau spesifikasi produk bagi
bahan ramuan
kritikal (jika berkaitan); -jenis
bahan pembungkusan;
-proses dan prosedur pengeluaran;
-lain-lain dokumen seperti HACCP, ISO, GHP, GMP, TQM dan sebagainya (jika ada);
dan
-peta lokasi premis/kilang.
Pemohon hendaklah menyediakan fail khas Sijil Pengesahan Halal
untuk menyimpan dokumen-dokumen
berkaitan dan boleh dirujuk apabila pemeriksaan dijalankan ke atas premis tersebut.
Bagi permohonan yang tidak lengkap, surat pemberitahuan akan dikeluarkan.
Permohonan yang telah lengkap akan menerima surat bayaran caj perkhidmatan.

25

6.0

RANCANGAN PENGELUARAN
Rancangan pengeluaran perlu dijelaskan dalam sesuatu rancangan perniagaan.
Bagi rancangan perniagaan yang saya lakukan, maklumat rancangan
pengeluran ialah produk, proses pengeluaran, susun atur ruang operasi,
keperluan menternak ikan keli, perjawatan dalam rancangan pengeluaran dan
mesin dan peralatan.

6.1

PRODUK
Effish Enterprise merupakan sebuah perniagaan yang berasaskan penternakan
ikan keli. Anggaran keluaran produk :

Gred
Tempoh

A
(200-250g)

B
(150-200g)

Sehari

333

333

Sebulan

10000

10000

Setahun

120000

120000

26

Ramalan kuantiti jualan dan jangkaan syer pasaran :

Ikan keli gred A

Bulan

Jumlah

Bil. ( unit )

Harga seunit

Januari

Februari

Mac

April

10000

60000

Mei

10000

60000

Jun

10000

60000

Julai

15000

90000

Ogos

15000

90000

September

20000

120000

Oktober

20000

120000

November

25000

150000

10

Disember

25000

150000

10

150000

54

900000

Jumlah

(RM )

Syer pasaran (%)

27

Ikan keli gred B

Jumlah

Bulan

Bil. ( unit )

Harga seunit

Januari

Februari

Mac

April

10000

40000

Mei

10000

40000

Jun

10000

40000

Julai

15000

60000

Ogos

15000

60000

September

20000

80000

Oktober

20000

80000

November

25000

100000

10

Disember

25000

100000

10

Jumlah

150000

36

600000

(RM )

Syer pasaran (%)

Nota :
Pada 3 bulan pertama Effish Enterprise tidak mendapat pendapatan kerana pada masa
tersebut produktiviti ikan keli baru bermula. Potensi pasaran produk ikan keli bagi gred A
ialah RM 60000 sebulan dan bagi gred B ialah RM 20000 sebulan.

6.2

PROSES PENGELUARAN

28

Proses pengeluaran ialah system aktiviti yang mengendalikan input untuk

menghasilkan output. Sistem ini melibatkan aktiviti merancang keperluan bahan
mentah, mereka cipta proses operasi, menyusun atur ruang operasi dan
mengagihkan sumber tenaga pekerja. Perkara utama yang akan dinyatakan
dalam proses pengeluaran ialah carta proses pengeluaran dan kaedah
pengeluaran. Bagi carta proses pengeluaran akan disertakan sekali rajah aliran
proses. Setiap langkah dalam kaedah pemprosesan akan dijelaskan seperti
jangka masa proses pengeluaran, kegunaan mesin, jumlah pekerja yang terlibat
serta kemahiran mereka.

6.2.1

CARTA PROSES PENGELUARAN

29

6.2.1.1 RAJAH ALIRAN PROSES

MENYEDIAKAN TEMPAT TERNAKAN.

-menyediakan tempat ternakan.
-mengapurkan tempat ternakan.
-memasukkan air ke tempat ternakan.
-membaja tempat ternakan.
-memasang alat pengudaraan.
-membasmi pemangsa.
-memeriksa tempat ternakan ikan.

MENYEDIAKAN INDUK UNTUK PEMBIAKAN.

-menyediakan tempat pembiakan.
-mensanitasikan tempat dan peralatan
pembiakan. -menyelia perkembanagan induk.
-memilih ikan untuk dijadikan induk.
-menjalankan proses pembiakan ikan.
-merawat induk ikan selepas meleret
telur.

MENJALANKAN KERJA-KERJA PENETASAN TELUR.

-menjalankan proses pengeraman telur.
-mengasingkan telur menetas dan tidak menetas.
-membersihkan tempat selepas penetasan.
-mengawal mutu air tempat penetasan telur.
-memindahkan rega ke kolam asuhan.
-memantau proses penetasan telur ikan.

30

MENTERNAK REGA.
-menyediakan tempat ternakan.
-memberi makan rega. -menuai
hasil ternakan.
-mengawal mutu air tempat ternakan rega.
-memantau kesihatan rega.
-mengatur aktiviti pengasuhan rega ikan.
-melaksanakan program aktiviti ternakan rega ikan.

MENGASUH BENIH TERNAKAN.

-menyediakan tempat asuhan.
-memberi makan benih ternakan.
-menuai benih ternakan.
-mengred benih ternakan.
-membungkus benih ternakan.
-mengawal mutu air tempat ternakan benih.
-memantau kesihatan benih ternakan.

MENGURUSKAN TERNAKAN.
-menyediakan tempat ternakan.
-melepaskan benih ke tempat ternakan.
-mengawal mutu air tempat ternakan.
-memberi makanan kepada ternakan.
-memantau kesihatan ternakan.
-membuat persampelan, rekod dan analisis data.

31

MENYEDIAKAN MAKANAN HIDUP.

-menyediakan tempat untuk menternak makanan hidup.
-menuai makanan hidup.
-mengawal mutu air ternakan tempat makanan hidup.
-memperkayakan makanan hidup.
-mengawasi aktiviti penyediaan makanan hidup.

MENYEDIAKAN MAKANAN RUMUSAN.

-membuat makanan rumusan. -menyukat
kadar makanan ikan.
-membuat anggaran kadar makanan ikan.
-menyelia pemberian makanan ikan.

MENGUTIP HASIL TERNAKAN.

-mengred hasil ternakan. -membungkus
hasil ternakan. -menyediakan tempat
menyimpan hasil.
-membuat kerja persediaan sebelum menuai.
-menuai hasil ternakan.
-menyelia aktiviti menuai hasil ternakan ikan.

MEMANTAU DAN MERAWAT PENYAKIT.

-memberi rawatan kepada ternakan.
-membuat diagnosa penyakit ternakan.
-mengasingkan ternakan berpenyakit.
-menyediakan ubat untuk rawatan.
-menentukan jenis dan takaran ubat-ubatan untuk rawatan
ikan.
-menyelia kesihatan ternakan ikan.

6.2.1.2 CARTA SKEMATIK PROSES PENGELUARAN

32

Simbol

Aktiviti

Huraian

Operasi
Operasi

berlaku apabila

bahan input bertukar sifat atau

menerima dan memberi

maklumat.

Pemeriksaan berlaku apabila

Pemeriksaan

kualiti atau kuantiti bahan

diperiksa bagi menentukan

ia memenuhi spesifikasi.

33

Menyediakan tempat ternakan.

Menyediakan induk untuk pembiakan.

Menjalankan kerja-kerja penetasan telur.

Menternak rega.

Mengasuh benih ternakan.

Menguruskan ternakan.

Menyediakan makanan hidup.

Menyediakan makanan rumusan.

Mengutip hasil ternakan.

Memantau dan merawat penyakit.

6.2.2

KAEDAH PENGELUARAN

34

JANGKA MASA PROSES PENGELUARAN

Bil.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

Proses
Menyediakan tempat ternakan
Menyediakan induk untuk ternakan
Menjalankan kerja-kerja penetasan telur
Menternak rega
Mengasuh benih ternakan
Menguruskan ternakan
Menyediakan makanan hidup
Menyediakan makanan rumusan
Mengutip hasil ternakan
Memantau dan merawat penyakit

Masa
4 jam
2 hari
1 minggu
3 minggu
2 minggu
3 minggu
3 hari
1 hari
3 bulan
2 hari

KEGUNAAN MESIN
Bil.
1.
2.
3.
4.
5.

Mesin
Alat pengudaraan
Alat pengepam
Lampu ultraviolet
Mesin membuat pellet
Mesin pengredan mesin ikan

Kegunaan
Membekalkan oksigen kepada ikan
Mengitar semula air kolam
Membunuh bacteria dalam air
Membuat pellet mengikut kadar yang ditetapkan
Mengred saiz ikan yang sesuai untuk dijual

KEMAHIRAN PEKERJA
Jumlah
10
5
5
3

Kemahiran Pekerja
Pekerja akuakultur
Juruteknik rendah akuakultur
Juruteknik akuakultur
Pemandu lori

35

6.3

SUSUN ATUR RUANG OPERASI

Kawasan kolam :

Keterangan susun atur kawasan kolam.

36

Kolam Pembenihan

Tangki pengitaran.

Paip saluran air.

Kolam pembenihan.

Kolam Asuhan dan Kolam Ternakan

37

Paip saluran air

Kolam asuhan dan kolam ternakan

Kawasan taburan makanan ikan.

Tangki pengitaran.

Kawasan pejabat :

38

6.4

KEPERLUAN TERNAK IKAN KELI

39

Jenis Bahan

Kuantiti
digunakan

Harga seunit

Jumlah belian

Probiotic

40 botol

40

1600

Kapur Kolam

40 paket

10

400

Cecair Anti-klorin

40 botol

25

1000

Tepung ikan

200 kg

10

2000

Tepung kanji

200 kg

10

2000

Kacang soya

200 kg

20

4000

Minyak ikan

400 liter

10

4000

Jumlah

15000

Jadual anggaran bulanan belian keperluan ternak ikan keli :

Bulan

Jumlah

Januari
Februari
Mac
April
Mei
Jun
Julai
Ogos
Setember
Oktober
November
Disember
Jumlah

15000
15000
15000
15000
15000
15000
15000
15000
15000
15000
15000
15000
180000

Status Belian
Tunai (90%)
13549
13549
13549
13549
13549
13549
13549
13549
13549
13549
13549
13549
162588

Kredit (10%)
1451
1451
1451
1451
1451
1451
1451
1451
1451
1451
1451
1451
17412

Jadual anggaran tahunan belian keperluan ternak ikan keli :

40

Tahun

Status belian

Jumlah
Tunai (50%)

Kredit (50%)

2009

289000

144500

144500

2010

389000

194500

194500

2011

489000

244500

244500

Jadual senarai pembekal :

Bil.
1.
2.
3.
4.

6.5

Bahan ternak
Probiotic
Kapur
Cecair anti-klorin
Tepung dedak

Nama pembekal
Double fish
Heng See Enterprise
Double fish
Syarikat Wau

PERJAWATAN DALAM RANCANGAN PENGELUARAN

41

6.5.1 SPESIFIKASI TUGAS

Jawatan

Bil. Pekerja

Pengurus Operasi

Kerani Operasi

Juruteknik Akuakultur

Juruteknik Rendah
Akuakultur

Pekerja Akuakultur

Tanggungjawab utama
Memastikan perkhidmatan berada pada
tahap kualiti yang memuaskan.
Menguruskan tugas dengan baik dan
memuaskan hati pelanggan.
Menguruskan tugas dengan baik dan
memuaskan hati pelanggan.
Merancang aktiviti operasi mengikut
jadual yang ditetapkan.
Memastikan bahan yang diperlukan
mencukupi.
Menjawab panggilan telefon.
Membantu menguruskan perniagaan.
Mencatatkan segala keperluan untuk
dibeli.
Memeriksa tempat ternakan ikan.
Menjalankan proses pembiakan ikan.
Memantau proses penetasan telur ikan.
Mengatur aktiviti asuhan benih ikan.
Menyelia kesihatan ternakan ikan.
Menyelia perkembangan induk.
Mengawal mutu air tempat penetasan.
Memantau kesihatan benih ternakan.
Mengatur aktiviti asuhan benih ikan.
Menyelia kesihatan ternakan ikan.
Menyediakan tempat ternakan
Mensanitasikan tempat dan peralatan
pembiakan.
Mengasingkan telur menetas dan tidak
menetas.
Memberi makan rega.
Melepaskan benih ke tempat
penternakan.
Mengred hasil ternakan.

42

6.5.2 Gaji dan Imbuhan Pekerja

Jawatan

Bil.

Gaji bulanan

KWSP

PERKESO

13%

2%

Jumlah

Pengurus operasi

2500

325

50

375

Kerani operasi

2000

260

40

300

Juruteknik
akuakultur

4000

520

80

600

Juruteknik rendah
akuakultur

3500

455

70

525

Pekerja
akuakultur

3000

390

60

450

18

15000

1950

300

2250

Jumlah
Nota :

Tarikh bayaran gaji dilakukan pada setiap 27 hari bulan.

KWSP ( 13% ) dan PERKESO ( 2% ) dipotong mengikut akta pekerja 1955.
Cuti tahunan 14 hari setahun.
Cuti sakit mengikut cuti yang diberi oleh doctor.
Bonus mengikut peratus telur ikan yang ditetaskan.
Pembiayaan perubatan oleh klinik panel.

43

6.6

MESIN DAN PERALATAN

Jenis

Bil.

Spesifikasi

Model

Pembekal

Alat
pengudaraan

110

990

K312

OASIS

Zaidi Aquatic

Alat
pengepam

120

960

K222

OASIS

Zaidi Aquatic

Lampu
ultraviolet

150

750

J342

OASIS

Zaidi Aquatic

Mesin
membuat
pellet

800

800

HK876

Triple
Fish

Ling
Manufacturer

Mesin
pengredan
saiz ikan

1000

4000

JH547

Triple
Fish

Ling
Manufacturer

Jaring pukat

40

50

2000

DK198

OASIS

Zaidi Aquatic

Jumlah

Harga Jumlah

seunit

mesin

Keupayaan
Membekalkan
oksigen
kepada ikan.
Mengitar
semula air
kolam
ternakan.
Membunuh
bacteria
dalam air.
Membuat
pellet
mengikut
kadar tetap.
Mengred saiz
ikan yang
sesuai untuk
dijual.
Menangkap
ikan

9500

44

6.7

ANGGARAN PERBELANJAAN OPERASI

Perkara

Aset Bukan Semasa

Mesin

Perbelanjaan
Aset Bukan
Semasa

Perbelanjaan
Bulanan

9500

Perbelanjaan Bulanan
Belian bahan
Gaji
KWSP
Perkeso
Kadar bayaran

15000
15000
1950
300
1500

Lain-lain
Perbelanjaan
Pelbagai bayaran

Jumlah

Lain-lain
Perbelanjaan

500

9500

33750

500

45

7.0

RANCANGAN PEMASARAN
Dalam aspek ini, akan dinyatakan strategi pemasaran yang akan digunakan
untuk memasarkan produk. Maklumat yang dinyatakan ialah ialah target jualan,
strategi pemasaran, perjawatan dalam rancangan pemasaran, dan anggaran
perbelanjaan pemasaran.

7.1

TARGET JUALAN
Unsur-unsur yang dijelaskan dalam target jualan ialah produk yang
ditawarkan, sasaran pasaran, saiz pasaran, pesaing-pesaing utama, syer
pasaran, dan ramalan jualan.

7.1.1

Produk Yang Ditawarkan

Effish Enterprise merupakan perniagaan yang berasaskan perikanan.

Effish Enterprise menawarkan produk ikan keli yang terdiri daripada dua jenis
gred iaitu gred A ( 200-250g ) dan gred B (150-200g ).

Produk yang dihasilkan adalah dijamin halal, bersih, dan berkualiti

berketepatan dengan slogan Effish Enterprise di mana bahan-bahan
makanan ikan diproses sendiri tanpa campuran organ-organ dalaman
binatang.

Produk yang dihasilkan mengandungi Omega 3,6 dan 9 serta kandungan

protein tinggi dan tanpa karbohidrat setelah membuat kajian bersama
Universiti Putra Malaysia dan MARDI.

Kualiti setiap produk yang dihasilkan cukup berkualiti dan ini akan lebih
membuatkan pelanggan berpuas hati dan yakin terhadap produk ikan keli
Effish Enterprise.

46

7.1.2

7.1.3

Sasaran Pasaran

Kawasan pasaran yang dipilih adalah di sekitar negeri Selangor kerana

kawasan pasaran ini mempunyai banyak tarikan penguna yang gemar akan
ikan keli setelah dibuat statistik.

Pengguna yang menjadi pilihan Effish Enterprise terdiri daripada surirumah,

chef-chef di restoran besar, peniaga di restoran biasa dan sebagainya.

Penyalur utama yang menjadi pilihan ialah pasar raya besar dan pasar
borong.

Target jualan Effish Enterprise ialah RM 3000 RM 5000 bagi pasar raya dan
RM 1000 RM 3000 bagi pasar borong.

Saiz Pasaran
Saiz pasaran merujuk kepada jumlah pembeli yang berpotensi dalam satu- satu
kawasan dagangan yang disasarkan.. Ini boleh dinyatakan seperti berikut :
Bilangan pasar raya
Andaian
Bilangan pembeli

=
=
=

200
30%
60

Jika setiap pasar raya membelanjakan RM 3000/=

=60 buah pasar raya x RM 3000
=RM 180 000
Bilangan pasar borong
Andaian
Bilangan pembeli

=
=
=

400
30%
120

Jika setiap pasar borong membelanjakan RM 1000/=

=120 buah pasar borong x RM 1000
=RM 120 000

47

7.1.4 Pesaing pesaing utama

Jadual kekuatan dan kelemahan pesaing
Nama dan alamat
pesaing

Kekuatan

Kelemahan

Syer

Fourteenquest,
Taman Sri Rampai,
53300 Kuala Lumpur.

Telah dikenali
Tempat strategik

Masbahal Aquatic,
Batu 15,
Lenggeng,

Telah dkenali.
Mempunyai
pelanggan tetap.

Bayaran mahal.
Kurang berkualiti.
Modal terhad.

Negeri Sembilan

Produk diimport.

Lokasi jauh.

Ciri- ciri

Bayaran mahal.
Kurang berkualiti.

30%

40%

Fourteenquest

Masbahal

Pilihan produk

Syer pasaran

Kualiti produk

Imej

Pembungkusan

Harga

Promosi dan iklan

Saluran agihan

Kemampuan pengeluaran

14

22

Jumlah
Skala
3 - Baik
2Sederhana
1 - Lemah

48

Jadual di bawah menunjukkan kekuatan, kelemahan, ancaman dan peluang Effish

Enterprise.
Nama

Kekuatan

Kelemahan

Peluang

Ancaman

Effish Enterprise,
Lot 437,
Persiaran
Sentosa,
Bukit Sentosa,
48300 Rawang,
Selangor Darul
Ehsan.

Produk ikan
keli yang
dihasilkan
mengandungi
Omega 3,6,
dan 9.

Produk
masih baru
di pasaran,
masih ramai
yang tidak
tahu akan
kewujudan.

Berupaya
memikat
hati
pelanggan
yang gemar
akan ikan
keli.

Syarikat
Fourtennquest
dan Masbahal
Aquatic
merupakan
saingan sengit
dan telah
lama
menguasai
pasaran.

Produk ikan
keli yang
dihasilkan
telah dibuat
kajian
bersama UPM
dan MARDI
amat bermutu

Harga yang
murah dan
berpatutan
berupaya
menarik
ramai
pelanggan

Terdapat
banyak
syarikat yang
hasilkan
produk ikan
keli pada
masa kini.

49

Analisis SWOT bagi Effish Enterprise :

Kekuatan - Ancaman
Produk ikan keli yang dihasilkan mengandungi Omega 3,6, dan 9 yang jarang dihasilkan
oleh syarikat lain dapat menyaingi Fouteenquest dan Masbahal Aquatic yang telah lam
menguasai pasaran.
Kelemahan - Peluang
Produk ikan keli Effish Enterprise masih baru di pasaran, dan produk ini masih tidak
dikenali ramai orang berupaya memikat hati pelanggan yang gemar akan ikan keli.
Kelemahan - Ancaman
Produk ikan keli Effish Enterprise yang masih baru di pasaran, masih ramai yang tidak
mengenali produk ikan keli Effish Enterprise dan mempunyai saingan yang kuat kerana
terdapat banyak syarikat yang menghasilkan produk ikan keli pada masa kini.
Kekuatan - Peluang
Produk ikan keli yang dihasilkan telah dibuat kajian bersama Universiti Putra Malaysia
dan MARDI amat bermutu berupaya memikat hati pelanggan yang gemar akan ikan keli
di samping dengan harga yang murah dan berpatutan.

50

7.1.5

Syer Pasaran
Syer pasaran ialah jumlah peratus jualan yang bakal diperoleh daripada potensi
pasaran dengan mengambil kira jumlah perniagaan yang bersaing.Carta pai di
bawah merupakan syer pasaran produk ikan keli (Semenanjung Malaysia) :

Fourteenquest

Masbahal
Effish
Lain - lain

51

7.1.6 Ramalan Jualan / Hasil ( tahun pertama )

Ikan keli gred A

Bulan

Jumlah

Bil. ( unit )

Harga seunit

Januari

Februari

Mac

April

10000

60000

Mei

10000

60000

Jun

10000

60000

Julai

15000

90000

Ogos

15000

90000

September

20000

120000

Oktober

20000

120000

November

25000

150000

10

Disember

25000

150000

10

150000

54

900000

Jumlah

(RM )

Syer pasaran (%)

52

Ikan keli gred B

Jumlah

Bulan

Bil. ( unit )

Harga seunit

Januari

Februari

Mac

April

10000

40000

Mei

10000

40000

Jun

10000

40000

Julai

15000

60000

Ogos

15000

60000

September

20000

80000

Oktober

20000

80000

November

25000

100000

10

Disember

25000

100000

10

Jumlah

150000

36

600000

(RM )

Syer pasaran (%)

Nota :
Pada 3 bulan pertama Effish Enterprise tidak mendapat pendapatan kerana pada masa
tersebut produktiviti ikan keli baru bermula. Potensi pasaran produk ikan keli bagi gred A
ialah RM 60000 sebulan dan bagi gred B ialah RM 40000 sebulan.

53

Ramalan Jualan / Hasil 3 tahun pertama :

Tahun
2008
2009
2010

Ramalan Jualan ( RM )
1500000
3000000
4500000

Syer Pasaran ( % )
10
20
30

Nota :
Ramalan jualan tahun 2009 akan meningkat sebanyak 20 %. Pada masa itu perniagaan
baru saja bermula dikenali ramai. Ramalan jualan pada tahun 2010 tahun telah
meningkat sebanyak 30 %. Pada masa itu perniagaan telah dikenali ramai dan sudah
mula mempunyai pelanggan tetap.

54

7.2

STRATEGI PEMASARAN

7.2.1

Strategi Produk

7.2.2

Ikan keli yang dihasilkan mengandungi Omega 3,6, dan 9 serta

kandungan protein tinggi dan tanpa karbohidrat.

Pembungkusan dibuat melalui tempahan.

Produk ikan keli yang dihasilkan diyakini halal, bersih, dan berkualiti.

Strategi Harga

Effish Enterprise akan meletakkan harga yang berpatutan dalam pasaran.

Pelanggan akan berpuas hati terhadap

bersusaian dengan produk yang dihasilkan.

Effish Enterprise juga menjalankan perniagaan secara belian kredit

bagi memudahkan urusniaga bersama pembekal.

harga

yang

ditetapkan

55

7.2.3

Strategi Promosi

Objektif strategi promosi ialah untuk memaklumkan kepada pelanggan tentang

kewujudan perniagaan perkhidmatan pengiklanan Effish Enterprise.

Proses ini penting kerana Effish Enterprise merupakan perniagaan yang baru
mula bertapak untuk menembusi pasaran.

Selain itu strategi promosi membantu dalam mendapatkan pelanggan

tetap Effish Enterprise.

Strategi proses yang dibuat oleh Effish Enterprise ialah :

Internet mewujudkan laman web

Kad perniagaan
Papan tanda perniagaan

56

7.3

PERJAWATAN DALAM RANCANGAN PEMASARAN

7.3.1 Spesifikasi Tugas

Jawatan

Pengurus Pemasaran

Pegawai Pemasaran

Kerani Pemasaran

Promoter

Pemandu lori

Bil.

Tanggungjawab Utama

Memastikan kualiti perkhidmatan pada tahap yang

baik.
Mengurus bilik pameran supaya kelihatan
menarik.
Memebuat promosi untuk meningkatkan jualan
perkhidmatan.
Meluluskan setiap promosi yang dijalankan.

Membabtu Pengarah pemasaran.

Memastikan bilik pameran dalan keadaan
menarik.
Mencari peluang mengembangkan pasaran
Mengagihkan tugas kepada promoter dan
perunding pengiklanan
Membuat jadiual kerja.

Melayan pelanggan
Menerangkan perkhidmatan pengiklanan.
Memeberi maklumat tentang perkkhidmatan

Menghantar produk ikan keli kepada pemborong.

Memastikan keselamatan produk ikan keli yang
dihantar kepada pemborong.
Memastikan produk dihantar dan tiba tepat pada
waktu.

Mengambil pesanan.
Membantu mengurus perniagaan.
Urusan surat menyurat.
Menjawab panggilan telefon.

60

7.3.2 Gaji dan Imbuhan Pekerja

Bil.

Gaji
Bulanan

KWSP
( 13% )

PERKESO
( 2% )

Jumlah

Pengurus Pemasaran

2500

325

50

2875

Pegawai Pemasaran

2000

260

40

2300

Kerani Pemasaran

2000

260

40

2300

Promoter

1800

234

36

2070

Pemandu lori

1400

182

28

1610

9700

1261

194

11155

Jawatan

Jumlah
Nota :

Tarikh bayaran gaji dilakukan pada setiap 27 hari bulan.

KWSP ( 13% ) dan PERKESO ( 2%) dipotong mengikut Akta Pekerja 1955.
Cuti tahunan 14 hari setahun.
Cuti sakit mengikut cuti yang diberi oleh doktor.
Bonus mengikut peratus telur ikan yang ditetaskan.
Pembiayaan perubatan oleh klinik panel.

61

7.4

ANGGARAN PERBELANJAAN PEMASARAN

Aset Bukan
Semasa
Papan Tanda

Jenis

Bil.

Harga Seunit (RM)

Jumlah (RM)

premis

3000

Alatan Pejabat

mesin faks
papan putih

1
1

500
50

Komputer

komputer
pencetak

1
1

1500
400

Lengkapan

pendingin hawa

1300

Kenderaan

lori

60000

2400
2400
500
150
650
1500
400
1900
1300
1300
60000
60000

Aset Bukan
Semasa
Papan Tanda
Alatan Pejabat
Komputer
Lengkapan
Kenderaan

Jumlah (RM)
2400
650
1900
1300
60000

62

Perkara

Perbelanjaan
Aset Bukan
Semasa

Aset Bukan Semasa

Papan tanda
Alatan pejabat
Komputer
Lengkapan
Lori

Perbelanjaan
Bulanan

2400
650
1900
1300
60000

Perbelanjaan Bulanan
Gaji
KWSP
Perkeso
Petrol

9700
1261
194
500

Lain-lain
Perbelanjaan
Insurans kenderaan
Cukai jalan
Promosi
Deposit lori
Jumlah

Lain-lain
Perbelanjaan

2000
400
1000
10000
66250

11655

13400

63

8.0

RANCANGAN ORGANISASI
Rancangan organisasi perlu dijelaskan dalam sesuatu perniagaan. Bagi
rancangan perniagaan yang saya lakukan, maklumat rancangan organisasi ialah
matlamat starategi organisasi, struktur dan rancangan organisasi, perjawatan
dalam rancangan organisasi, peralatan pejabat, dan anggaran perbelanjaan
organisasi.

8.1

MATLAMAT STRATEGI ORGANISASI

8.1.1

Matlamat dan strategi

1.

MEMBERI PELUANG KEPADA ORANG RAMAI UNTUK MENCUBA

PRODUK IKAN KELI YANG BERKHASIAT.
Meningkatkan mutu produk.
Mempamerkan dan memperkenalkan produk melalui promosi.
Memastikan kualiti produk sentiasa baik dari semasa ke semasa.

2.

MEMENUHI KEHENDAK PENGGUNA.

Memberi pengetahuan mengenai produk melalui media mahupun iklan.
Sentiasa ingin mengambil tahu masalah yang dihadapi pengguna dan cuba
sedaya upaya menyelesaikan masalah tersebut.

3.

CUBA MENANDINGI PESAING YANG SEDIA ADA..

Mencari kelemahan pesaing dan cuba untuk mengatasinya.
Menghasilkan produk yang mempunyai keistimewaan tersendiri yang
tiada pada pesaing.

4.

MELUASKAN PASARAN DI SELURUH MALAYSIA.

Meningkatkan produk ikan keli.
Membina nama baik perniagaan dan perkenalkan di seluruh Malaysia.

64

8.2

STRUKTUR DAN PERANCANGAN ORGANISASI

Struktur dan perancangan organisasi Effish melibatkan pengkhususan dan
koordinasi dalam unit kerja. Stuktur ini dapat menjelaskan bagaimana tugas
formal dibahagikan, sumber digunakan dan unit-unit dapat diselaraskan.
Integrasi antara unit sentiasa wujud untuk menjamin pencapaian objektif
perniagaan ini. Aktiviti perancangan dibuat untuk memastikan objektif
tercapai dan memilih haluan alternatif sesuai.

65

8.2.1

Carta Organisasi
Pengurus
Besar

Pengurus
Pentadbiran

Pengurus
Pemasaran

Pengurus
Operasi

Pengurus
Kewangan

Kerani
Pentadbiran

Pegawai
Pemasaran

Kerani
Operasi

Pegawai
Kewangan

Pekerja
Pentadbiran

Kerani
Pemasaran

Juruteknik
Akuakultur

Kerani
Kewangan

Pekerja
Kebersihan

Promoter

Juruteknik
Rendah
Akuakultur
Pekerja
Akuakultur

Pemandu
Lori

66

8.2.2 Tenaga Pekerja Organisasi

Jawatan

Bil. Pekerja

Sumber

Pengurus Besar

Pemilik

Pengurus Pentadbiran

Sepenuh masa

Pengurus Kewangan

Sepenuh masa

Pegawai Kewangan

Kontrak

Kerani Pentadbiran

Kontrak

Kerani Kewangan

Kontrak

Pekerja Pentadbiran

Kontrak

Pekerja Kebersihan

Sambilan

67

8.3

PERJAWATAN DALAM RANCANGAN ORGANISASI

8.3.1 Spesifikasi Tugas

Jawatan

Bil.

Pengurus Besar

Pengurus Pentadbiran

Kerani Pentadbiran

Pekerja Pentadbiran

Pekerja Kebersihan

Pengurus Kewangan

Pegawai Kewangan

Kerani Kewangan

Tanggungjawab Utama
Memimpin dan mengurus aktiviti ke arah
pencapaian matlamat.
Memastikan perniagaan berjalan dengan
lancer dan berada pada tahap yang lebih
berdaya saing.
Membuat keputusan penting dalam syarikat
seperti menentukan belanjawan.
Memimpin pekerja supaya berdisiplin.
Memastikan dokumen dan maklumat teratur.
Bertanggungjawab dalam pengambilan
pekerja baru.
Mengurus kebajikan pekerja.
Mengurus hal-hal pentadbiran.
Membuat jadual waktu kerja.
Melantik dan melatih pekerja.
Mengurus kemasukan pekerja.
Merekod dokumen dan maklumat pekerja.
Merekod maklumat dan dokumen syarikat.
Membantu Kerani Pentadbiran.
Melicinkan pentadbiran.
Melaksanakan tugas membersihkan pejabat.
Mengurus rekod perniagaan.
Membuat perancangan belanjawan.
Merancang perbelanjaan.
Mengurus akaun-akaun perniagaan.
Menilai keuntungan atau kerugian perniagaan
Membantu Pengarah Kewangan.
Membuat akaun.
Mencatat dan merekod document kedalam
buku atau komputer
Membantu Pengurus Kewangan di dalam
urusan kewangan perniagaan.
Melaksanakan tugasan pejabat.

68

8.3.2 Gaji dan Imbuhan Pekerja

Jawatan
Pengurus
Pentadbiran
Pengurus
Kewangan

Bil.

Gaji Bulanan

KWSP

PERKESO

13%

2%

Jumlah

2500

325

50

2875

2500

325

50

2875

Pegawai Kewangan

4000

520

80

4600

Kerani Pentadbiran

2000

260

40

2300

Kerani Kewangan

2000

260

40

2300

Pekerja
Pentadbiran

1600

208

32

1840

Pekerja Kebersihan

1000

130

20

1155

Jumlah

15

15600

2028

312

17945

Nota :

Tarikh bayaran gaji dilakukan pada setiap 27 hari bulan.

KWSP ( 13% ) dan PERKESO ( 2%) dipotong mengikut Akta Pekerja 1955.
Cuti tahunan 14 hari setahun.
Cuti sakit mengikut cuti yang diberi oleh doktor.
Bonus mengikut peratus telur ikan yang ditetaskan.
Pembiayaan perubatan oleh klinik panel.

69

8.4

ALATAN PEJABAT
Effish Enterprise memerlukan pejabat rasmi untuk digunakan oleh pekerja dalam
urusan seperti merekod perbelanjaan perniagaan di dalam komputer. Di samping
itu, pejabat juga merupakan tempat di mana panggilan telefon untuk tempahan
para pelanggan disediakan. Pejabat juga merupakan tempat khas bagi membuat
sesuatu pekerjaan.
Aset Bukan
Semasa

Perabot

Jenis

Bil.

meja
kerusi
kabinet
set sofa

17
17
2
1

Harga Seunit
(RM)
200
50
500
1500

Jumlah (RM)
3400
850
1000
1500
6750

mesin faks

500

500

mesin fotostat

1000

1000

papan putih

50

100

Komputer

komputer
pencetak

3
3

1500
400

Lengkapan

pendingin hawa

1300

Alatan Pejabat

Aset Bukan
Semasa
Perabot
Alatan Pejabat
Komputer
Lengkapan

1600
4500
1200
5700
3900
3900

Jumlah (RM)
6750
1600
5700
3900

70

8.5

ANGGARAN PERBELANJAAN ORGANISASI

Perkara

Perbelanjaan Aset

Perbelanjaan

Lain-lain

Bukan Semasa

Bulanan

Perbelanjaan

Aset Bukan Semasa

Perabot
Alatan pejabat
Komputer
Lengkapan

6750
1600
5700
3900

Perbelanjaan
Bulanan
Gaji
KWSP
PERKESO
Sewa premis
Internet
Telefon

15600
2028
312
7000
70
1500

Lain-lain
Perbelanjaan
Lesen perniagaan
Pendaftaran
perniagaan

60
150

Deposit Telekom
Deposit Syabas
Deposit Streamyx
Jumlah

90
90
90
17950

26510

480

71

9.0

RANCANGAN KEWANGAN
Rancangan kewangan perlu dijelaskan dalam sesuatu perniagaan. Bagi
rancangan perniagaan yang saya lakukan, maklumat rancangan organisasi ialah
jadual kos pelaksanaan projek, jadual sumber pembiayaan projek, jadual susut
nilai aset bukan semasa, jadual bayaran balik pinjaman, jadual sewa beli aset
aset bukan semasa.

72

9.1

JADUAL KOS PELAKSANAAN PROJEK

Butir
Aset Bukan Semasa
Mesin
Papan tanda
Alatan pejabat
Komputer
Lengkapan
Lori
Perabot

Operasi
(RM)

Lain-lain
Perbelanjaan
Pelbagai belanja
Insurans kenderaan
Cukai jalan
Promosi
Kadar bayaran
Lesen perniagaan
Pendaftaran
perniagaan
Deposit Telekom
Deposit Syabas
Deposit Streamyx

Deposit lori

Organisasi
(RM)

9500
2400
650
1900
1300
60000
9500

Perbelanjaan Bulanan
Belian bahan
Gaji
KWSP
PERKESO
Kadar bayaran
Petrol
Sewa premis
Internet
Telefon

Pemasaran
(RM)

15000
15000
1950
300
1500

66250

9700
1261
194

1600
5700
3900
6750
17950

15600
2028
312

500
1500

35250

11655

7000
70
1500
26510

500

9500
2400
2250
7600
5200
60000
6750
93700
15000
40300
5239
806
1500
500
8500
70
1500
73415

500
2000
400
1000

2000
400
1000

10000

Jumlah
(RM)

60

60

150

150

90
90
90

90
90
90

10000

73

500

13400

Belanja Luar
Jangka (8%)
Jumlah

Aset Bukan Semasa

Mesin
Papan tanda
Alatan pejabat
Komputer
Lengkapan
Lori
Perabot

480

14380
181495
14519
196014

9500
2400
2250
7600
5200
60000
6750
93700

Perbelanjaan Bulanan
( modal kerja 1 bulan )
Perbelanjaan Pemasaran
Perbelanjaan Organisasi
Perbelanjaan Operasi

Perbelanjaan Lain
Pemasaran
Organisasi
Operasi

Belanja Luar Jangka ( 8% )

Jumlah

9.2

11655
26510
35250
73415

13400
480
500
14380
181495
14519
196014

JADUAL SUMBER PEMBIAYAAN PROJEK

74

Modal Sendiri
Tunai

46014

Sewa beli

9.3

Lori ( 10 tahun )

*50000

Pinjaman Bank ( 10 tahun )

100000

Jumlah

196014

JADUAL SUSUT NILAI ASET BUKAN SEMASA

75

JADUAL BAYARAN BALIK PINJAMAN

JADUAL SEWA BELI ASET BUKAN SEMASA

a) Jadual Susut Nilai Aset Bukan Semasa

Jenis
aset
Kos (RM)
Kaedah susut nilai
Jangka hayat (tahun)
Susut nilai
Tahun
tahunan
1
1350
2
1350
3
1350
4
1350
5
1350

Jenis
aset
Kos (RM)
Kaedah susut nilai
Jangka hayat (tahun)
Susut nilai
Tahun
tahunan
1
450
2
450
3
450
4
450
5
450

Jenis
aset

Perabot
6750
Garis lurus
5
Susut nilai
terkumpul
1350
2700
4050
5400
6750

Nilai buku
6750
5400
4050
2700
1350
-

Alatan pejabat
2250
Garis lurus
5
Susut nilai
terkumpul
450
900
1350
1800
2250

Nilai buku
2250
1800
1350
900
450
-

Komputer

76

Kos (RM)
Kaedah susut nilai
Jangka hayat (tahun)
Susut nilai
Tahun
tahunan
1
1520
2
1520
3
1520
4
1520
5
1520

Jenis
aset
Kos (RM)
Kaedah susut nilai
Jangka hayat (tahun)
Susut nilai
Tahun
tahunan
1
1040
2
1040
3
1040
4
1040
5
1040

Jenis
aset

7600
Garis lurus
5
Susut nilai
terkumpul
1520
3040
4560
6080
7600

Nilai buku
7600
6080
4560
3040
1520
-

Lengkapan
5200
Garis lurus
5
Susut nilai
terkumpul
1040
2080
3120
4160
5200

Nilai buku
5200
4160
3120
2080
1040
-

Mesin

77

Kos (RM)
Kaedah susut nilai
Jangka hayat (tahun)
Susut nilai
Tahun
tahunan
1
1900
2
1900
3
1900
4
1900
5
1900

Jenis
aset
Kos (RM)
Kaedah susut nilai
Jangka hayat (tahun)
Susut nilai
Tahun
tahunan
1
480
2
480
3
480
4
480
5
480

Jenis aset
Kos (RM)

9500
Garis lurus
5
Susut nilai
terkumpul
1900
3800
5700
7600
9500

Nilai buku
9500
7600
5700
3800
1900
-

Papan tanda
2400
Garis lurus
5
Susut nilai
terkumpul
480
960
1440
1920
2400

Nilai buku
2400
1920
1440
960
480
-

Lori
50000

78

Kaedah susut nilai

Jangka hayat (tahun)
Susut nilai
Tahun
tahunan
1
10000
2
10000
3
10000
4
10000
5
10000

Garis lurus
5
Susut nilai
terkumpul
10000
20000
30000
40000
50000

Nilai buku
50000
40000
30000
20000
10000
-

b) Jadual Bayaran Balik Sewa Beli

- Bulanan

79

JADUAL BAYARAN BALIK SEWA BELI KENDERAAN

Jumlah
Kadar
Faedah
Jangka
Hayat

RM 50000
7%
12 bulan

Bulan

Pokok

Faedah

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

833
833
833
833
833
833
833
833
833
833
833
837

292
292
292
292
292
292
292
292
292
292
292
288

Jumlah
Bayaran
1125
1125
1125
1125
1125
1125
1125
1125
1125
1125
1125
1125

Baki Pokok
10000
9167
8334
7501
6668
5835
5002
4169
3336
2503
1670
837
-

-Tahunan

80

JADUAL BAYARAN BALIK SEWA BELI

KENDERAAN
Jumla
h
Kadar Faedah
Jangka Hayat
Tahun
Pokok
1
5000
2
5000
3
5000
4
5000
5
5000
6
5000
7
5000
8
5000
9
5000
10
5000

RM 50000
7%
10
Faedah
3500
3500
3500
3500
3500
3500
3500
3500
3500
3500

Jumlah Bayaran
8500
8500
8500
8500
8500
8500
8500
8500
8500
8500

Baki Pokok
50000
45000
40000
35000
30000
25000
20000
15000
10000
5000
-

c) Jadual Bayaran Balik Pinjaman

81

Jadual Bayaran Balik Pinjaman

Jumlah
Kadar
Faedah
Jangka
Hayat
Kaedah

9.4

RM 100000
6%
10 tahun
Atas Baki Tahunan

Tahun

Pokok

Faedah

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

10000
10000
10000
10000
10000
10000
10000
10000
10000
10000

6000
5400
4800
4200
3600
3000
2400
1800
1200
600

Jumlah
Bayaran

Baki Pokok

16000
15400
14800
14200
13600
13000
12400
11800
11200
10600

100000
90000
80000
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
-

PENYATA ALIRAN TUNAI

82

9.5

PROFORMA PENYATA KEWANGAN

9.5.1

PENYATA PENDAPATAN

83

Penyata Kos Pengeluaran Bagi Tahun Berakhir 31 Disember 2008

RM
Kos Bahan Mentah
Stok awal bahan mentah
Belian bahan mentah

RM

219000
219000
16500

Tolak : Stok akhir bahan mentah

Kos bahan mentah
digunakan
Kos buruh
Gaji
KWSP
PERKESO

RM

202500

54000
7021
1080
62101
264601

Kos Prima
Kos Overhed
Gaji
KWSP
PERKESO
Sewa premis
Kadar bayaran
Susut nilai mesin
Pelbagai Belanja

126000
16380
2520
18000
18000
1900
500
183300
447901

Kos Pengeluaran

Penyata Pendapatan Bagi Tahun Berakhir 31 Disember 2008

RM

RM

RM

84

Jualan
Tolak :

Tolak :

1500000
Kos Jualan
Stok awal
Kos pengeluaran

447901
447901
70000

Stok akhir

Belanja Organisasi
Gaji
KWSP
PERKESO
Sewa premis
Interne
t
Telefon
Lesen
perniagaan
Pendaftaran perniagaan
Pemasaran
Gaji
KWSP
PERKESO
Petrol
Insurans kenderaan
Cukai jalan
Promo
si
Untung Kasar
Tolak : Perbelanjaan

187200
24336
3744
84000
840
18000
60
150

116400
15132
2328
6000
2000
400
1000

377901

1122099
318330
143260

Faedah Sewa Beli

Lori
Faedah Pinjaman

3500
3500
6000

85

Susut nilai
perabot
Susut nilai alatan pejabat
Susut nilai
komputer
Susut nilai lengkapan
Susut nilai mesin
Susut nilai papan tanda

1350
450
1520
1040
1900
480
6740
477830
644269

Untung Bersih

9.5.2

Kunci Kira-kira
Kunci Kira-kira Pada 31 Disember 2008

86

RM
Aset Bukan Semasa
Lori
( - ) Peruntukan susut nilai

RM

RM

50000
10000
40000

Perabot
( - ) Peruntukan susut nilai

6750
1350
5400

Alatan pejabat
( - ) Peruntukan susut nilai

2250
450
1800

Komputer
( - ) Peruntukan susut nilai

7600
1520
6080

Lengkapan
( - ) Peruntukan susut nilai

5200
1040

Mesin
( - ) Peruntukan susut nilai

9500
1900

4160

7600
Papan tanda
( - ) Peruntukan susut nilai

2400
480
1920
66960

Aset Semasa
Stok akhir
Tunai
Deposit Telekom
Deposit SYABAS
Deposit Streamyx

70000
699504
90
90
90
769774

Tolak : Liabiliti Semasa

Pemiutang
Modal kerja

1451
768323

87

Ekuiti Pemilik
Modal awal
Tambah : Untung bersih
Modal akhir
Liabiliti Bukan Semasa
Pinjaman
Sewa beli
Lori

46014
644269
690283

100000
45000
45000
835283

Borang KWSP

96

97

98

99

100

101

102

103

104

105

Borang PERKESO

106

107

108

109

Sijil pengesahan Halal

110

Permohonan online Sijil Halal Jakim

Ini ialah Borang Pendaftaran Syarikat .
Ia wajib diisi oleh mana-mana syarikat sebelum membuat
permohonan Sijil Halal JAKIM.
Sila penuhkan ruangan kosong di bawah seterusnya klik pada butang
Daftar/Register
Medan bertanda* adalah wajib diisi.
Nama Syarikat * :
No. Pendaftaran
Syarikat * :
Status Syarikat * : Bumiputra
Bukan Bumiputra
Alamat Syarikat * :
Negeri * :
Daerah * :
No. telefon* :
No. Faksimili * :
Jenis Perniagaan * : Pengeluaran
Kontrak Pengeluaran
Dagangan
Jenis Industri * : Industri Kecil
Industri Kecil Sederhana
Multinasional
Jenis Produk * : Produk Makanan
Produk Gunaan Islam
Hasil Jualan Setahun (eg: 30,000,000.00)
RM * :
Keluasan Premis * : Kaki Persegi
URL Laman Web :
e-mel Syarikat :

111

MAKLUMAT PENGGUNA SISTEM

ID Pengguna :

Katalaluan :

Nama Penuh :

JAWATAN:

Rujukan Internet

Rujukan internet :
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.

www.malaysiayellowpages.net/masbahal/index
akuakulturplaza.blogspot.com
usahawantani-kelantan.blogspot.com/2007/03/ternakan-ikan-keli
fourteenquest.t35.com
www.agribazaar.com.my
aquaticfarm.wordpress.com/2007/06/
www.yahoo.com
www.google.com
www.masbahal.com
www.kwsp.gov.my
www.perkeso.gov.my

Rujukan buku :
1.
2.

Buku Teks Pengajian Keusahawanan Tingkatan 4

Buku Teks Pengajian Keusahawanan Tingkatan 5

117