๑

มงคลสูตร ครั้ งที่ มงคลสูตร ครั้ งที่ มงคลสูตร ครั้ งที่ มงคลสูตร ครั้ งที่ ๗ ๗๗ ๗
โดยพระอาจารย ชยสาโร ณ โรงเรี ยนป ญญาประที ป ปากช อง โดยพระอาจารย ชยสาโร ณ โรงเรี ยนป ญญาประที ป ปากช อง โดยพระอาจารย ชยสาโร ณ โรงเรี ยนป ญญาประที ป ปากช อง โดยพระอาจารย ชยสาโร ณ โรงเรี ยนป ญญาประที ป ปากช อง
วั นพระครั้ งที่ วั นพระครั้ งที่ วั นพระครั้ งที่ วั นพระครั้ งที่ ๘ ๘ ๘ ๘ วั นที่ วั นที่ วั นที่ วั นที่ ๑๘ ๑๘ ๑๘ ๑๘ กั นยายน กั นยายน กั นยายน กั นยายน ๒๕๕๒ ๒๕๕๒ ๒๕๕๒ ๒๕๕๒
ต อจากนี้ไปขอใหตั้งใจฟ งเรื่ องการดู แลการอุ ป ฏฐากคุ ณพ อคุ ณแม ซึ่ งถื อเป นมงคลชี วิ ต
“ ““ “มาตาปตุอุปฏฐานัง มาตาปตุอุปฏฐานัง มาตาปตุอุปฏฐานัง มาตาปตุอุปฏฐานัง” ”” ” พระพุทธเจาทานสอนว าธรรมะเป นสิ่ งที่ เราตองนอมเขามาในใจ ธรรมะชวน
ใหเราดู ชวนใหเราพิ สู จน ธรรมะคื อความจริ ง พระพุ ทธเจาตองการใหเรานอมความจริ งมาคิ ด
มาพิ จารณา พอมี ความจริ งหลายประการซึ่ งเราคุนเคยแลวจะชิ นชา จะไม คอยซาบซึ้ง ไม ค อยไดรับ
ประโยชน ไมคอยใหความจริงนั้นมีผลตอการกระทําหรือพฤติกรรม
ความจริ งง ายที่ สุ ด คื อ คนเราถาไม มี พ อไม มี แม เราก็ไม ไดเกิ ด คนเราเกิ ดไดเพราะมี พ อมี แม
ถาหากไม มี พ อไม มี แม แมจะเกิ ดก็ไม ไดเกิ ด ผูหญิ งทั่ วโลกจํ านวนไม รูกี่ ลานคนต อป คงเป นลาน
ทองแลวทํ าแทงไม อยากใหมี ลู ก ลู กมี ชี วิ ตแลวแต ถู กทํ าลาย ถึงแมเราอยู ในทองของมารดาแลว
ไม ใช ปลอดภัย เพราะแม หรื อพ อก็ ยังมี อํ านาจสามารถทํ าลายชี วิ ตเราก อนมาเ กิ ดเป นคนได
แตทานไมไดทํา
เมื่อเราเกิดมาแลวเรามี ขอเด นขอหนึ่ ง หมายถึงมนุ ษยเราเปรี ยบเที ยบกับสัตวเดรัจฉานทั่วไป
สัตวหลาย ๆ ประเภทเกิ ดแลวไม กี่ นาที ไม กี่ ชั่ วโมงก็ ดู แลตัวเองได เพราะชี วิ ตของสัตวเป นไป
ตามสัญชาตญาน ดังนั้นสัญชาตญาน
เกิ ดตั้งแต เริ่ มแรกก็ไม ตองพึ่ งพ อแม นาน
มนุ ษยเราไม เป นอย างนั้น มนุ ษยเรา
ตองพึ่ งพ อแม หลายป จึ งจะปลอดภัย
ตอนเ ราเ กิ ดใหม ๆ ถาพ อแม ไม หา
อ า ห า ร ม า ใ ห ไ ม มี เ สื้ อ ผ า ไ ม มี
สิ่ งแวดลอมที่ ปลอดภัย เราคงตายไป
นานแลว
๒

นี่เปนสัจธรรมความจริ งที่พระพุ ทธเจาตองการใหเรานอมเขามาคิ ดนี่ คื อบุ ญคุ ณ คื อคนที่ ช วย
เราทํ าอะไรใหเรา ถื อว าเป นผูที่ มี บุ ญคุณ แต บุ ญคุ ณของคนทั่ วไปเที ยบกับบุ ญคุ ณของคุ ณพ อคุ ณแม
ไม ได เมื่ อเราโตขึ้นมาแลวใหเราดู ว า ความสนุ กสนาน ความสุ ข สิ่ งที่ เรามองยอนหลังในชี วิ ต
ที่ผานมา ที่เราไดความสุข ไดความสบาย มีอะไรสักอยางไหมที่พอแมไมมีสวนเกี่ยวของ เชน สิ่งใดที่
ตองซื้อดวยเงิ น เงิ นนั้นมาจากไหน ก็มาจากคุ ณพ อคุ ณแม นั่ นเอง ถาเราเคยไปเที่ ยวไปที่ ไหน
ไปไดอย างไร ไปไดเพราะพ อแม พาเราไป พ อแม จัดใหเราไปเราตองพยายามระลึกในสิ่ งที่ เราไดรับ
จากทานบอยๆเพื่อจะเกิดผลในจิตใจ
วันนี้อาตมาพู ดในแต ละขออย างนี้คงไม มี ใครคัดคาน แต เราอาจจะถื อว าเป นสิ ทธิ ของเราก็ได
ถาเราถื อว าเป นสิ ทธิ ของเราอันนี้จะเป นความประมาท ตองการใหเป นความรูสึกถึงความกตัญ.ู
กตเวที ไมใชเปนความรูสึกที่ ดี ที่ตองบังคับใหตัวเองรูสึก แต เป นความรูสึกที่ เกิ ดเองจากการพิ จารณา
และการยอมรับในความจริ งของชี วิ ต ถาคนรูสึกมี ความกตัญ.ู นอย ความกตเวที นอย ควรจะทํ า
อยางไร ก็ไมตองทําอะไรมาก ใหนอมความจริงของชีวิตเขามาคิดบอย ๆ
ความ ความ ความ ความรัก รัก รัก รักของพอแมคือความรักที่ไมมีเงื่อนไข ไมวาเราเรียนหนังสือเกง เราเรี ยนหนั งสื อไม เก ง ของพอแมคือความรักที่ไมมีเงื่อนไข ไมวาเราเรียนหนังสือเกง เราเรี ยนหนั งสื อไม เก ง ของพอแมคือความรักที่ไมมีเงื่อนไข ไมวาเราเรียนหนังสือเกง เราเรี ยนหนั งสื อไม เก ง ของพอแมคือความรักที่ไมมีเงื่อนไข ไมวาเราเรียนหนังสือเกง เราเรี ยนหนั งสื อไม เก ง
พอแมก็ยังรักเหมือนเดิม จริงอยูพอแมตองการใหเราเรียนดี เพราะทานมี ความกังว พอแมก็ยังรักเหมือนเดิม จริงอยูพอแมตองการใหเราเรียนดี เพราะทานมี ความกังว พอแมก็ยังรักเหมือนเดิม จริงอยูพอแมตองการใหเราเรียนดี เพราะทานมี ความกังว พอแมก็ยังรักเหมือนเดิม จริงอยูพอแมตองการใหเราเรียนดี เพราะทานมี ความกังวลเรื่ องอนาคตของ ลเรื่ องอนาคตของ ลเรื่ องอนาคตของ ลเรื่ องอนาคตของ
เรา ตองการใหเราดี ตองการใหเราไดดี ตองการใหเราทํ าดี ทุ กสิ่ งทุ กประการ แต จะว าไปแลวนั่ น เรา ตองการใหเราดี ตองการใหเราไดดี ตองการใหเราทํ าดี ทุ กสิ่ งทุ กประการ แต จะว าไปแลวนั่ น เรา ตองการใหเราดี ตองการใหเราไดดี ตองการใหเราทํ าดี ทุ กสิ่ งทุ กประการ แต จะว าไปแลวนั่ น เรา ตองการใหเราดี ตองการใหเราไดดี ตองการใหเราทํ าดี ทุ กสิ่ งทุ กประการ แต จะว าไปแลวนั่ น
ไมไดมีผลตอความรักของทาน เพราะอยางไรเราก็เปนลูกของทาน ไมไดมีผลตอความรักของทาน เพราะอยางไรเราก็เปนลูกของทาน ไมไดมีผลตอความรักของทาน เพราะอยางไรเราก็เปนลูกของทาน ไมไดมีผลตอความรักของทาน เพราะอยางไรเราก็เปนลูกของทาน
๓

ความสัมพันธระหว างพ อแม กับลู กเป นเรื่ องที่ ลึกลับและลึกซึ้งมาก แมแต ในระดับที่ ไม น า
จะเป นไปได อาตมาเคยฟ งเรื่ องของหมอประจํ าองคดาไลลามะที่ มาจากธิ เบต ท านเล าว าในประเทศ
ธิ เบตนั้น ชาวบานบางที ก็หางไกลจากความเจริ ญห างไกลจากหมอ จะเดิ นทางไปหาหมอลํ าบากมาก
โดยเฉพาะในหนาหนาว ถาเด็กเล็กปวยอาจจะอันตรายตอชีวิต ถาพาไปหาหมอตองเดินทางกลางหิมะ
กลางน้ํ าแข็งหลายสิ บกิ โลเมตร แต กลายเป นว าในบางแห งแม ของลู กจะเดิ นทางไปหาหมอคนเดี ยว
และหมอธิเบตมีความสามารถที่จะตรวจคุณแมแลวก็รูอาการของลูกที่อยูที่บานได เปนความลึกลั บของ
ความเปลี่ยนแปลงบางประการที่เกิดขึ้นในรางกายของแม เมื่ ออยู ใกลชิดกับลู กที่ ป วย การแพทยของ
ตะวันตกยังรูไมถึงเรื่องนี้ แตเปนขอพิสูจนอีกขอหนึ่งถึงความสัมพันธอันลึกลับ
พระพุ ทธเจาท านสอนเรื่ องสัมมาทิ ฏฐิ เป นองคแรกของอริ ยมรรคมี องค ๘ สัมมาทิ ฏฐิ เป น
พื้นฐานของการพัฒนาชี วิ ตในทุ ก ๆ ดานใหถู กตองตรงต อมรรคผลนิพพานในที่ สุ ด พระพุ ทธองค
ตรัสไวว าผูที่ จะดํ าเนิ นไปตามหลักคํ าสอนของพระองคตองรับความจริ งไวบางประการ ทั้ง ๆ ที่ ยัง
พิสูจนไมได ถารับไดก็จะเปนการดี ขอหนึ่งของเรื่องนี้ สํานวนบาลีอาจฟงแปลกหนอย ท านกล าวว า
ตองเชื่ อว าพ อมี จริ งแม มี จริ ง เราฟ งแลวใครจะไม เชื่ อเรื่ องนี้ ทุ กคนก็ ตองรูว ามี พ อมี แม จริ ง ๆ
แต ความหมายของพระพุ ทธองคคื อ เชื่ อในความสํ าคัญของความสัมพันธระหว างพ อแม กับลู ก
เหมือนวาเรามีความผูกพันเปนพิเศษ แลวคงจะไมใชความผูกพันเฉพาะในชาติปจจุบันดวย คงจะเคยมี
ความสัมพันธกันอยางใดอยางหนึ่งในอดีตหลาย ๆ ชาติ จึงไดเกิ ดมาเปนลูกในชาติปจจุบัน
พระพุ ทธองคไดเป ดเผยว าการทํ าบาปกรรมมี หลายระดับ หมายถึงว าการทํ าบาปกรรม
หลาย ๆ อย างยังมี โอกาสแกไขได แมกระทั่ งองคุ ลี มาลซึ่ งฆ าคนจํ านวนมากก็ ยังกลับตัวเป น
พระอรหันตได แตพระพุทธองคตรัสไววาการทําบาปบางอยางกลับตัวไมได หนึ่ง คือฆาพระอรหันต
สอง ฆ าพ อ สาม ฆ าแม เป นสามขอในหาหกขอที่ หนักมาก ๆ แสดงว าพ อแม ไม ใช คนธรรมดา
ฆ าคนอื่ นอย างโหดเหี้ยมก็ยังไม บาปเท าฆ าพ อฆ าแม พระพุ ทธองคตองการใหเราบู ชาคุ ณของแม
บู ชาคุ ณของพ อ จริ งอยู คุ ณพ อคุ ณแม คงไม ไดมี คุ ณสมบัติ ของคุ ณแม คุ ณพ อแบบฉบับครบ
ทุก ๆ ประการ แตสิ่งที่เราบูชาคือคุณของแมหรือวาคุณของพอแม
พระพุ ทธองคตรัสไวดวยว าผูที่ เห็น ผูที่ ซาบซึ้งในบุ ญคุ ณ เรี ยกว าเป นผูกตัญ.ู คื อการรู
การเห็นยอมรับ มี ความซาบซึ้ง แลวนํ าไปสู คุ ณธรรมขอที่ ๒ เป นคู กับกตัญ.ู คื อ กตเวที
๔

เปนความตองการที่จะตอบแทน คุณธรรมสองขอนี้จะอยูดวยกัน ถาเป นความกตัญ.ู จริ ง ความคิดที่
จะตอบแทนตองเกิดขึ้นเอง ไมเกิดไมได เปนอาการของผูกตัญ.ู นั่ นเอง แต การตอบแทนบุ ญคุ ณของ
คุ ณพ อคุ ณแม ควรทํ าอย างไร เราควรพยายามไม ทํ าไม พู ดอะไรที่ จะทํ าใหคุ ณพ อคุณแม หนักใจเสี ยใจ
ทุกข ฆาคนอื่นอยางใจ สิ่งใดที่เรารูวาทําแลวคุณพอคุณแมจะชื่นใจ เราก็พยายามทําเปนขอวัตรปฏิ บัติ
มีตั้งแตเรื่องงาย ๆ เชน การทําความสะอาดหองนอน การรักษาความสะอาดตาง ๆ การรักษาเวลา
การทําตามสิ่งที่ท านขอรอง นั่นถือวาเปนการตอบแทนบุญคุณของทานได
อย างไรก็ตามการที่ เราพยายามตอบแทนบุ ญคุ ณของคุ ณพ อคุ ณแม ไม ไดหมายความว า
ตองทํ าตามคํ าสั่ งทุ กสิ่ งทุ กอย างโดยไม คิ ดเลย ตรงนี้ที่ เ ราจะเห็ นความสํ าคัญของการศึ กษา
หลักพระพุ ทธศาสนา เ พราะเ ป นหลักตายตัวของธรรมชาติ ความจริ งที่ ไม ขึ้นอยู กับใคร
เ พร า ะ เ ป นไ ปไ ดว า ใ นบา ง
ครอบครัวนั้น คุ ณพ อคุ ณแม
มีความคิ ดผิ ดเขาใจผิ ด อาจขอใน
สิ่ งที่ ไ ม ถู กตองไ ดเ หมื อนกัน
ถาเราจะฝ นคํ าสั่ งของผูใหญ ใน
เ รื่ องใดก็ ตาม เ ราตองมั่ นใจ
รอยเปอร เซ็ นตว าไม ใช เพราะ
เขาขางตัวเอง ถาหากว าเป นสิ่ งที่
เป นบาปหรื อเป นอกุ ศล การไม
ทํ านั้นไม ไดหมายความว าผิ ด
เสมอไป อย างเช นสมมุ ติ ว าใน
บางครอบครัวพ อแม ใชยาเสพติ ดเป นประจํ า ฉี ดยาเฮโรอี น ฉี ดยาที่ รุ นแรงทุ กวัน แลวชวนใหลู ก
ฉี ดดวย ใชยาเสพติ ดดวย ถาลู กไม ยอมติ ดยาเสพติ ดเหมื อนพ อแม จะเป นเด็ กไม กตัญ.ู ไหม
เนรคุ ณไหม มันไมน าจะใช ดังนั้นถาบางสิ่ งบางอย างไม ดีแน และไม ใช ไม ดี แบบเราไม ชอบ แต ไม ดี
ในความหมายของกุศลธรรมอกุศลธรรม เรามีสิทธิ์ที่จะไมทําตาม ไมถือเปนบาป

๕

การปรนนิ บั ติ คุ ณพ อคุ ณแม ก็ มี ทั้ งทางกาย ทางวาจา ทางใจ ในด านกายเรามี โอกาส การปรนนิ บั ติ คุ ณพ อคุ ณแม ก็ มี ทั้ งทางกาย ทางวาจา ทางใจ ในด านกายเรามี โอกาส การปรนนิ บั ติ คุ ณพ อคุ ณแม ก็ มี ทั้ งทางกาย ทางวาจา ทางใจ ในด านกายเรามี โอกาส การปรนนิ บั ติ คุ ณพ อคุ ณแม ก็ มี ทั้ งทางกาย ทางวาจา ทางใจ ในด านกายเรามี โอกาส
รั บใช ท าน รั บภาระของท านในส วนที่ เ รั บใช ท าน รั บภาระของท านในส วนที่ เ รั บใช ท าน รั บภาระของท านในส วนที่ เ รั บใช ท าน รั บภาระของท านในส วนที่ เราทํ าได ทํ าอะไรให ท านชื่ นใจ เรื่ องวาจา เราก็ รั กษาวาจา ราทํ าได ทํ าอะไรให ท านชื่ นใจ เรื่ องวาจา เราก็ รั กษาวาจา ราทํ าได ทํ าอะไรให ท านชื่ นใจ เรื่ องวาจา เราก็ รั กษาวาจา ราทํ าได ทํ าอะไรให ท านชื่ นใจ เรื่ องวาจา เราก็ รั กษาวาจา
พูดเป นสุ ภาษิ ต อย างที่ ไดอธิ บายเมื่ ออาทิ ตย ที่ แล ว เรื่ องจิ ตใจ เรามี การแผ เมตตา เราทํ าคุ ณงาม พูดเป นสุ ภาษิ ต อย างที่ ไดอธิ บายเมื่ ออาทิ ตย ที่ แล ว เรื่ องจิ ตใจ เรามี การแผ เมตตา เราทํ าคุ ณงาม พูดเป นสุ ภาษิ ต อย างที่ ไดอธิ บายเมื่ ออาทิ ตย ที่ แล ว เรื่ องจิ ตใจ เรามี การแผ เมตตา เราทํ าคุ ณงาม พูดเป นสุ ภาษิ ต อย างที่ ไดอธิ บายเมื่ ออาทิ ตย ที่ แล ว เรื่ องจิ ตใจ เรามี การแผ เมตตา เราทํ าคุ ณงาม
ความดี ครั้ งใด เราก็ อุ ทิ ศแบ งบุ ญให กั บท านดวย คิดอุ ทิ ศให ท านด วย ท านทํ าอะไรพู ดอะไร ความดี ครั้ งใด เราก็ อุ ทิ ศแบ งบุ ญให กั บท านดวย คิดอุ ทิ ศให ท านด วย ท านทํ าอะไรพู ดอะไร ความดี ครั้ งใด เราก็ อุ ทิ ศแบ งบุ ญให กั บท านดวย คิดอุ ทิ ศให ท านด วย ท านทํ าอะไรพู ดอะไร ความดี ครั้ งใด เราก็ อุ ทิ ศแบ งบุ ญให กั บท านดวย คิดอุ ทิ ศให ท านด วย ท านทํ าอะไรพู ดอะไร
เราไม พอใจเราก็ไม ถื อสา เร เราไม พอใจเราก็ไม ถื อสา เร เราไม พอใจเราก็ไม ถื อสา เร เราไม พอใจเราก็ไม ถื อสา เราปล อยวาง นั่ นก็ คื อการตอบแทนบุ ญคุ ณด วย าปล อยวาง นั่ นก็ คื อการตอบแทนบุ ญคุ ณด วย าปล อยวาง นั่ นก็ คื อการตอบแทนบุ ญคุ ณด วย าปล อยวาง นั่ นก็ คื อการตอบแทนบุ ญคุ ณด วย
ในพระสูตรพระพุ ทธเจ าบอกวาบุญคุณของพอแมนี้ มากจริง ๆ มากกว าที่เราจะตอบแทน
ทั้ งหมดไดงาย ๆ พระองค จึงวาดภาพสมมุ ติ วาถ าเราเอาคุณพอนั่งบนไหลขางหนึ่ ง คุณแมนั่งบนไหล
อีกขางหนึ่ ง ไปไหนเราก็แบกทานไปบนบา เราใหอาหาร ดูแลปรนนิบัติ ทุกสิ่ งทุกอยางตลอดชีวิต
ท านบอกวายั งไมสามารถตอบแทนบุญคุณของคุณพอคุณแมได มีทางเดียวที่จะตอบแทนได เปนเรื่อง
ของคุณธรรมโดยเฉพาะ ๔ ขอ คือ ศรัทธา ศีล จาคะคือความเสียสละและความใจกวาง
และเรื่องของปญญา
ถ าหากว าเราเป นต นเหตุ และเรามี ส วนทํ าให คุ ณพ อคุ ณแม มี ศรั ทธาในพุ ทธศาสนามากขึ้ น ถ าหากว าเราเป นต นเหตุ และเรามี ส วนทํ าให คุ ณพ อคุ ณแม มี ศรั ทธาในพุ ทธศาสนามากขึ้ น ถ าหากว าเราเป นต นเหตุ และเรามี ส วนทํ าให คุ ณพ อคุ ณแม มี ศรั ทธาในพุ ทธศาสนามากขึ้ น ถ าหากว าเราเป นต นเหตุ และเรามี ส วนทํ าให คุ ณพ อคุ ณแม มี ศรั ทธาในพุ ทธศาสนามากขึ้ น
ถือว าเป นการตอบแทนบุ ญคุ ณที่ เยี่ ยม ถ าหากว าเราเป นเหตุ เรามี ส วนทํ าให คุ ณพ อคุ ณแม รั กษาศี ล ถือว าเป นการตอบแทนบุ ญคุ ณที่ เยี่ ยม ถ าหากว าเราเป นเหตุ เรามี ส วนทํ าให คุ ณพ อคุ ณแม รั กษาศี ล ถือว าเป นการตอบแทนบุ ญคุ ณที่ เยี่ ยม ถ าหากว าเราเป นเหตุ เรามี ส วนทํ าให คุ ณพ อคุ ณแม รั กษาศี ล ถือว าเป นการตอบแทนบุ ญคุ ณที่ เยี่ ยม ถ าหากว าเราเป นเหตุ เรามี ส วนทํ าให คุ ณพ อคุ ณแม รั กษาศี ล
ได มากขึ้ น ถื อว าเป นการตอบแทนบุ ญคุ ณท านที่ ยอดเยี่ ยม ถ าเรามี เหตุ มี ส วนทํ าให คุ ณพ อคุ ณแม ได มากขึ้ น ถื อว าเป นการตอบแทนบุ ญคุ ณท านที่ ยอดเยี่ ยม ถ าเรามี เหตุ มี ส วนทํ าให คุ ณพ อคุ ณแม ได มากขึ้ น ถื อว าเป นการตอบแทนบุ ญคุ ณท านที่ ยอดเยี่ ยม ถ าเรามี เหตุ มี ส วนทํ าให คุ ณพ อคุ ณแม ได มากขึ้ น ถื อว าเป นการตอบแทนบุ ญคุ ณท านที่ ยอดเยี่ ยม ถ าเรามี เหตุ มี ส วนทํ าให คุ ณพ อคุ ณแม ใจ ใจ ใจ ใจ
บุ ญมากขึ้ น ชอบให ทานมากขึ้ น เสี ยสละมากขึ้ น ก็ เช นเดี ยวกั นเป นการตอบแทนบุ ญคุ ณที่ เยี่ ยม บุ ญมากขึ้ น ชอบให ทานมากขึ้ น เสี ยสละมากขึ้ น ก็ เช นเดี ยวกั นเป นการตอบแทนบุ ญคุ ณที่ เยี่ ยม บุ ญมากขึ้ น ชอบให ทานมากขึ้ น เสี ยสละมากขึ้ น ก็ เช นเดี ยวกั นเป นการตอบแทนบุ ญคุ ณที่ เยี่ ยม บุ ญมากขึ้ น ชอบให ทานมากขึ้ น เสี ยสละมากขึ้ น ก็ เช นเดี ยวกั นเป นการตอบแทนบุ ญคุ ณที่ เยี่ ยม
สุ ดท ายถ าเราเป นเหตุ เรามี ส วนทํ าให พอแม มี ป ญญา มี ความรู รอบ เข าใจชี วิ ตในโลกมากขึ้ น สุ ดท ายถ าเราเป นเหตุ เรามี ส วนทํ าให พอแม มี ป ญญา มี ความรู รอบ เข าใจชี วิ ตในโลกมากขึ้ น สุ ดท ายถ าเราเป นเหตุ เรามี ส วนทํ าให พอแม มี ป ญญา มี ความรู รอบ เข าใจชี วิ ตในโลกมากขึ้ น สุ ดท ายถ าเราเป นเหตุ เรามี ส วนทํ าให พอแม มี ป ญญา มี ความรู รอบ เข าใจชี วิ ตในโลกมากขึ้ น
มี ค านิ ยมความต องการมี แนวความคิ ดที่ ถู กต องตามหลั กพระพุ ทธศาสนามากขึ้ น เราก็ ได บุ ญ เ มี ค านิ ยมความต องการมี แนวความคิ ดที่ ถู กต องตามหลั กพระพุ ทธศาสนามากขึ้ น เราก็ ได บุ ญ เ มี ค านิ ยมความต องการมี แนวความคิ ดที่ ถู กต องตามหลั กพระพุ ทธศาสนามากขึ้ น เราก็ ได บุ ญ เ มี ค านิ ยมความต องการมี แนวความคิ ดที่ ถู กต องตามหลั กพระพุ ทธศาสนามากขึ้ น เราก็ ได บุ ญ เราก็ ได ราก็ ได ราก็ ได ราก็ ได
ตอบแทนบุญคุ ณของท านอย างดี ที่ สุ ด ตอบแทนบุญคุ ณของท านอย างดี ที่ สุ ด ตอบแทนบุญคุ ณของท านอย างดี ที่ สุ ด ตอบแทนบุญคุ ณของท านอย างดี ที่ สุ ด
การที่ลูกจะทําใหคุณพอคุณแมมีศรัทธา มีศี ล มีจาคะ มีปญญา มากขึ้น คงไมใชเรื่องการไป
เทศนใหทานฟ งแนนอน เพราะว าทานคงรับไมได แตอยูที่การกระทํ าของเรามากกวา อยางเชนถา
เราไดประโยชนจากพุทธศาสนาอยางชัดเจนแล ว คุณพอคุณแมเห็นก็ตองมีความเชื่อมั่นในหลักธรรม
มากขึ้น นั่นคือการตอบแทนบุญคุณท านที่ดี อยูที่ วิ ถีชีวิตของเราดวย เรื่องการชักชวนและขอไปทํ า
อะไรบางอยางดวยกัน เชน ขอใหคุณพอคุณแม พาไปวัด พาไปทํ าบุญ พาไปสนับสนุน
เชน โรงเรียนเด็กปญญาออน ในโอกาสของวันเกิด เราชวนท านไปทําคุ ณงามความดีดวยกัน
ถือวาเปนการตอบแทนบุญคุณ เพราะมีผลดีตอจิ ตใจของท าน ตอชีวิ ตของท าน
๖

ดังนั้นการที่เราคอยระลึกอยูในสิ่งที่ดีที่เราไดจากคุณพอคุณแมบอย ๆ ไมประมาท ไมใชเปน
สิทธิ ตองคิดตองพยายามฝกตัวเองในเรื่องนี้ นําไปสู ความรูสึกอยากตอบแทน แล วใชปญญาของเรา
คิดวาเราสามารถตอบแทน สามารถทําอะไรใหกับคุณพอคุณแมไดบาง สุดท ายการ การ การ การทบทวนเรื่ องทํ า ทบทวนเรื่ องทํ า ทบทวนเรื่ องทํ า ทบทวนเรื่ องทํ า
อย างไร ใช ชี วิ ตอย างไร จะช วยให ศรั ทธา ให ศี ล ให จาคะ ให ป ญญา ของคุ ณพ อคุ ณแม มากขึ้ น อย างไร ใช ชี วิ ตอย างไร จะช วยให ศรั ทธา ให ศี ล ให จาคะ ให ป ญญา ของคุ ณพ อคุ ณแม มากขึ้ น อย างไร ใช ชี วิ ตอย างไร จะช วยให ศรั ทธา ให ศี ล ให จาคะ ให ป ญญา ของคุ ณพ อคุ ณแม มากขึ้ น อย างไร ใช ชี วิ ตอย างไร จะช วยให ศรั ทธา ให ศี ล ให จาคะ ให ป ญญา ของคุ ณพ อคุ ณแม มากขึ้ น
นี่ เป นเรื่ องของการดู แลคุ ณพ อคุ ณแม ท านอายุ นี่ เป นเรื่ องของการดู แลคุ ณพ อคุ ณแม ท านอายุ นี่ เป นเรื่ องของการดู แลคุ ณพ อคุ ณแม ท านอายุ นี่ เป นเรื่ องของการดู แลคุ ณพ อคุ ณแม ท านอายุ
มากขึ้ มากขึ้ มากขึ้ มากขึ้น ต อไปสุ ขภาพต องเสื่ อม ท านไม ได อยู กั บเรา น ต อไปสุ ขภาพต องเสื่ อม ท านไม ได อยู กั บเรา น ต อไปสุ ขภาพต องเสื่ อม ท านไม ได อยู กั บเรา น ต อไปสุ ขภาพต องเสื่ อม ท านไม ได อยู กั บเรา
ตลอดกาลนาน ตลอดกาลนาน ตลอดกาลนาน ตลอดกาลนาน ตามหลักของธรรมชาติแล วส วนมาก
ส วนใหญคุณพอคุณแม ตองตายจากเราก อนที่เราตาย
จากท าน เราตองระลึกอยูเสมอว าคุณพอคุณแมไมได
อยูกับเราตลอดชีวิต เราไมรูวาทานจะอยูอีกกี่ สิบป
หวั งว าจะอยูนาน ๆ แตชีวิตของเราไม แนนอน
ความพลัดพรากตองมี แนนอน ดังนั้นเราพยายามใช
เวลาอยางมีคา เจอท านเมื่ อไหรก็พยายามใชเวลานั้น
ใหคุมคา เพราะว าชีวิ ตจะเปลี่ยนแปลงเมื่อไหรไมมี
ใครทราบได
วันนี้คงพอสมควรแกเวลา