Professional Documents
Culture Documents
ta un publikashon di
Hasi negoshi básikamente ta un asuntu di trese un bon balanse entre demanda i oferta riba merkado. Su meta ta pa informá i
Un produkto òf servisio ku tin pedido p’e, ta duna un komersiante den e ramo spesífiko ei e oportunidat eduká empresario chikí
pa lanta un empresa chikitu for di suela, manehá esaki pa e gatia te bai para firme riba su mes pia, i pa e por sigui kontribuí
asina perkurá pa esei bira su fuente di entrada ku kua e por keda trese pan riba mes p’e i su famia i di
su empleadonan. Si e merkado kambia – i esei ta sosodé konstantemente, pasobra e ta sumamente na desaroyo
dinámiko – esei por tin implikashonnan tambe pa e wega di demanda i oferta di sierto produkto òf ser- ekonómiko di Kòrsou.
visio. Kestion ta ku e empresario mester tuma akshon na tempu pa sea adaptá loke e ta ofresé òf den
e kaso mas ekstremo: sera koroto. E empresario nunka no mester laga kos bai numa sin prekupá su
kabes ku nada, e no por spera pa kos drecha di mes i di moda ku pokopoko e ta krea un bulto na debe,
pasobra esei ta pone e, su negoshi i konsekuentemente tambe su famia den un labatiba ku bo no ta Redakshon:
deseá niun hende pasa aden. Un tim di Kámara di Komèrsio
E edishon aki di Empresa Chikí ta para ketu na algun empresa lokal ku normalmente no ta bini tantu huntu ku diferente kolaborador
dilanti den publisidat, pero ku tòg por wak bèk riba un trayektorio meritorio i impreshonante. Nan ta dife-
rensiá masha hopi di otro, pero loke nan tin komun ta e sentido di sirbi kliente ku produkto òf servisio Aviso:
na preis rasonabel di tal forma ku nan ta wanta nan klientela. Loke tambe nan tin komun ta ku nan tur
a kuminsá chikí. Tin di nan a krese bira grandi. Otronan a keda chikí, pero ketu bai fuerte pará riba nan Spotlite Productions
pia. Farley Lourens
Telefon: 461-0907
No semper e fórmula original ta válido kompletamente ainda. Alo ménos, na kaminda i den transkurso di
añanan nan por a hasi sierto kambio i/òf modifikashon unabes ku nan a sinti ku e merkado tabata rekerí Telefon: 510-8284/560-8284
esei. Ta remarkabel por ehèmpel ku un empresa manera Manrique Capriles, ku a kaba di selebrá su di E-mail:
85 aniversario no tin tantu aña ainda ku nan a kuminsá ekspandé, inkluso aña pasá pa Sürnam. Pero info@spotlite-productions.com
echo ta tambe ku e fórmula ku e fundador Manrique Capriles a apliká na 1922, ketu bai ta na vigor i ta
sigui ta e fundeshi firme di e negoshi aki. Ke men, nan a adaptá na desaroyonan den merkado, pero
nan no a distansiá for di e pensamentu original di kiko ke men hiba un negoshi sano. Ta kon otro por a Kompaginashon i imprenta:
logra alkansá e di-85 aniversario? Drukkerij Amigoe
E prinsipio aki ta konta hasta pa un negoshi realmente chikí, manera di e barberia di Anibal Daal ku no
a ambishoná niun ora so pa krese bira grandi. Otro ehèmpel palpabel di balor di keda fiel na e puntonan Kordinashon:
di salida for di su lantamentu tantu aña pasá, ta Netto Bar den Kaya Grandi di Otrobanda, kaminda Intermediate N.V.
resientemente minister presidente Hulandes Jan Peter Balkenende i su komitiva tambe a drenta pa
tuma un salú. Di mes manera e ponensia aki ta válido pa restorant Il Barile, Casa Janina, Tik Tak den Telefon: 737-1070
Punda, Boutique Liska i Panadera Isa. P’esei tambe ta interesante pa den e edishon aki tuma nota mas
spesífiko di e empresarionan envolví nan mes eksperensianan – i di nan predesesornan – ku a kondusí Tur derecho reservá ©
kada un di nan alkansá un aniversario meritorio di nan negoshi.
Tur hende por bisa kiko nan ke enkuanto asuntu di hasi negoshi, pero tanten e empresario sa kon apliká
e fórmula adekuá, e ta perkurá pa kontinuidat di su empresa, di pan riba mesa pa e mes, su famia i pa
famia di su empleadonan. Esei e empresario no ta logra éksito papiando hopi òf duru, pero importante
si ta pa e kuminsá na tene su wowo i oreanan hanchu habrí, pa e sa kiko ta pasando rondó di dje i pa
e akomodá su negoshi na loke e desaroyonan di merkado ta pidi. Ke men, no ku palabra, pero ku echo
i trabou duru e ta garantisá un bida largu pa su empresa.
2
Netto Bar mas ku 50 añ’ operando
den Kaya Grandi di Otrobanda
U
n negoshi hopi konosí den nos komunidat i ku un historia
ekstenso sin lugá pa duda, ta Netto Bar den Kaya Grandi (nèt
enfrente di marshe di Otrobanda). Komo ku e persona ku a
inisiá e bar aki, esta señor Netto Koster, a fayesé djis algun aña pasá, a
kòmbersá ku e persona ku tabata difuntu Netto su man drechi pa masha
hopi aña, señor Jesus Maria Zimmerman, konosí komo Chu (ku tin 36
aña trahando na e bar), i ku un di Netto su yunan, señora Hetty Koster.
Nan a konta algu di historia di e bar i e popular empresario en kestion.
dy òf Ròm Blanku promé aña e bar na Kolebra Bèrdè tabatin basta trafikashon di
ku nan bai trabou. Tabata tabata bon bishitá den hende komo ku ei taba-
prinsipalmente hendenan oranan di atardi bai kue ta un punto stratégiko pa
di fishi i hendenan ku taba- anochi, komo aya tabatin hendenan ku mester a hasi
ta deskargá barku den haf, kontratistanan ku tabata konekshon ku bus, konvoi
pero tambe hendenan ku paga nan empleadonan ku i otro medio di transporte
Chu Zimmerman tabatin enkargonan di tra- ta kobra pa dia òf siman públiko. Despues Netto Hetty Koster
bou den rango mas haltu den e bar. Tambe tabatin Koster a opta pa bende e
di sosiedat.” bendementu di number (ku bar ku doñonan di refineria
“E bar a ser fundá na 18 di e tempu ei tabata ilegal) ku a basha e edifisio abou página 4 >>>>
desèmber 1954 pa señor Bebida den kaha parti pafó di e bar. Pues, pa modernisá e pòmp di
Netto Koster despues ku Segun Chu Zimmerman
el a traha 22 aña den un a konta, e tempu ei no
otro bar den Kaya Gran- tabata bende bibida stèrki
di di Otrobanda. E tempu na bòter sino únikamente
ei, manera Chu i Hetty a pa beter. “E úniko forma ku
konta, muchanan di kunuku klientenan por a kumpra na
(manera tabata yama ántes bòter tabata pa okashon-
esnan ku no ta biba den nan ku tabatin di risibí
stat), tabata bini skol na bishita di morto na kas,
Punda i ta keda tra’i mèrdia esta pa labamentu di man.
despues di skol hasiendo E ora ei nan tabata bende
un òf otro trabou den un na bòter, pero den kaha,
negoshi òf komo ayudante i mester a bai kas kuné.
den un wenkel di fishi. Pues, no por a sinta bebe
Netto tabata traha komo fo’i bòter den bar. E tempu
mucha despues di skol den ei no tabatin liquor store, ni
un bar ku tabatin nèt pabou supermerkado òf otro tipo
di kaminda ta aktualmente negoshi manera aworakí
viadukto di Otrobanda. E kaminda bo por a kumpra
tabatin dos ruman mas ku bibida stèrki.”
tambe tabata traha den
ramo di negoshi di bar; Alabes Chu tabata konta
Carlos Isbelio (Shon Be) ku Netto mes tabata traha
ku tabata traha na Winter- ròm blanku ku tabata e
garden i José Maria (Djo) bibida mas popular e tempu
ku tabata traha na un bar ei. “Nos tabata emboteyá
na Habaai. Despues ku el e ròm den bòter bashí di
a traha 22 aña pa otro- Heineken ku nos tabata
nan Netto Koster a tuma e limpia i kita e etikèt original.
desishon di lanta su mes Nos tabata kumpra kòrki
‘shap’, manera den boka di serka famia Leon pa tapa
pueblo tabata yama bar. E e bòter i mara nan dos-dos
nòmber di e negoshi a bira pa bende. Nos tabatin nos
Netto Bar. propio etikèt ku nos tabata
stèmpel i pega ku guma.”
Rango haltu
Chu Zimmerman ku tambe Pòmp di gasolin
ya komo hóben a bai traha Na aña 1980 ya Netto
pa Netto, a konta ku el a Koster a apuntá Chu Zim-
konosé su hefe komo un merman komo hóben di
persona hopi disipliná. “Tur 22 aña komo manager di
dia e tabata bin habri su su negoshinan komo ku e
bar for di mitar di 8 mainta mester a bai Venezuela pa
i ta keda traha te den oran- un operashon. Entretantu
an lat di anochi. E tempu Netto Koster tabata operá
ei klientenan tabata pasa dos bar: esun den Kaya
mainta pa bebe Guiness Grandi i un na Kolebra
Stout, pero tambe Bran- Bèrdè (Kas Chikí). Pa hopi
3
Netto Bar mas ku 50 añ’ operando
den Kaya Grandi di Otrobanda
<<<< página 3 ma di kaha mas moderno
pa por hasi un atministra-
shon i kòntròl mas efisi-
gasolin na Kas Chikitu. ente, pero aparte di esei mi
no ta kere muchu kos mas.
Su kuater yunan Aktualmente nos ta tra-
Netto Koster mes tabatin 4 hando tambe riba un web-
yu: 3 yu muhé i 1 yu hòm- site komo ku turistanan ta
ber. E yu hòmber Gerald i enkantá ku e sitio pa su
un di e yu muhénan, Hetty, originalidat.”
a keda dediká nan tempu
i energia na operashon Netto Koster tabata un
diario di Netto Bar, huntu gran fanátiko di futbòl i el a
naturalmente ku Chu, ku bishitá huntu ku su amigu-
konosé tur kos di e bar. nan yegá hopi kampeonato
Hetty Koster a konta ku el mundial di kua tin rekuer-
a lanta mira kuantu tempu donan pegá den dak di e
i dedikashon nan tata a bar. Tambe tin hopi pintura
hinka den e negoshi i a di sitionan históriko pegá
opta pa tuma retiro for di su na muraya, no solamente
empleo fiho pa dediká mas di Kòrsou, pero tambe di
tantu tempu na e negoshi. otro islanan. “Tur ora nos
“Mi tabata yuda mi tata ta haña klientenan ku ta
basta aña kaba ku atminis- trese rekuerdonan di eki-
trashon i a tuma e desishon ponan internashonal di fut-
pa hinka mas tempu den e bòl i tambe pinturanan ku
negoshi ku nos tata a lucha ta pas den e totalidat di e
kasi mei siglo p’e. Ami a interior di e negoshi. Nos
lanta semper tende mi tata ta kontentu ku nos a logra
ta bisa ku kos ta malu, mantené e trabou di bida
pero esei no a deskurashá di Netto Koster na bida i lo
Netto nunka pa sigui lucha sigui hasi esei. Lo tin Netto E fachada di Netto Bar den Kaya Grandi di Otrobanda.
pa su negoshi.” Bar pa basta ratu mas.”
Músika bibu
Apesar ku klientenan fiho
no tabata ke pa a kambia
nada na e estado original
di e negoshi, tòg mester a
pensa riba otro fórmulanan
despues ku Netto Koster a
fayesé pa trese bida bèk
den e bar. Entre Chu Zim-
merman i algun kliente fiho
nan a bini riba e idea pa
kuminsá pone músika bibu
huntu ku e jukebox. “Netto
mes tabata pone músika
bibu únikamente riba dian-
an festivo manera Aña di
La Reina i Dia di Obrero,”
señor Zimmerman a konta.
E inisiativa aki a duna fruta
komo ku den korto tempu,
prinsipalmente riba djabièr-
nè atardi bai kue anochi,
e aktividatnan ku músika
bibu a bira asina popular
ku bar ta yena ku kliente
te ku tin hende ta para riba
alsera i hasta tin ora nan
mester para den kaya di
drùk ku sa ta.”
Estado original
Mas aleu Hetty Koster a
konta ku no a kambia nada
na e estado original di e
bar. “Den futuro nos tin
pensá di pone un siste- Bishita di prens heredero Willem Alexander den presensia di èks-gobernador Jaime Saleh na Netto Bar.
4
Mario i Mirti Rossi a trese e delisia ‘tiramisú’ na Kòrsou
5
Presidente Kámara di Komèrsio Ruud Thuis den diskurso anual:
6
outornan di e éksito aki,
Anthony Vinck, direktor Boutique Liska:
7
Mini empresarionan na Kòrsou
RBTT
Netbank:
mas tempu
pa bo negoshi
8
Señora Janina de Marchena-Katz:
Ekspanshon
Normalmente no ta fásil
papia ku kliente den un
negoshi, sigur no ora ku
bo bisa ku ta pa publiká.
Pero den e kaso di Casa
Janina e reportero tabatin
suerte di topa mas kliente
ku tabata kla i dispuesto
pa duna nan eksperensha Un bista riba e fachada di Casa Janina den Madurostraat, pero tambe
di e negoshi aki. “Mi a yega algun bista di e interior spasioso di e pakus ku a kumpli 55 aña kaba.
di drumi den hospital pa
duna lus i aki mi a manda
mi kasá pa kumpra mi kos- sorto di kos bunita? Awen- ekspandé mas ainda den e di turistanan venesolano ku Tantu hende muhé, hende
nan. E ta un tipo di hende dia e negoshi aki a krese. aña ku ta bini”, asina el a tabata bin Kòrsou na gran hòmber komo mucha di tur
ku no gusta kumpra kos, Mi ta orguyoso di dje i tur sigui konta. eskala. Pero despues ku edat por haña e taya ku
pero manera mi pidi’é sem- otro ku tribi na sigui eks- bolívar a devaluá, esaki a nan ta buska. Trahadónan
per e tabata bini ku loke mi pandé pa Kòrsou”, asina e Outomatisashon afektá nos komèrsio seria- ta tuma nan tempu pa
a indiká. Mi sa ku e suerte kliente a sigui splika. Un di e aspektonan ku mente”. Sin duda esaki ta buska loke e kliente ke.
den esei no ta di dje, sino Casa Janina a traha duru un di e eksperenshanan For di entrada te na salida
di e hendenan ku ta duna riba dje i ku a kana bon ku mas marga ku hopi empre- e trato ta keda meskos.
servisio na Casa Janina. Despues di 55 aña su periodo di ekspanshon, sario den sentro di siudat “Pa nos ta importante pa
Loke ami stima mas tantu di eksistensha e ta e trayekto di outomati- a sinti. trata bo kliente bon, ofresé
ta hende hòmber ku ta negoshi ta sigui sashon. Segun señora De Negoshinan di hopi aña kalidat i keda honesto. Di
duna servisio na hende ekspandé! Marchena-Katz, e kompa- di eksperensha ta sirbi pa e forma aki bo ta mira kon
muhé pa tur kos. Un tien nia a sòru pa yega na un duna e bon ehèmpel na nan ta sigui bini bèk. Nan
plùs pa Janina. Asina bo bon atministrashon i hasta negoshinan eksistente i sa e ora ei ku nòmber di bo
ta laga un negoshi krese Señora De Marchena- nan tin idea di outomatisá tambe na esnan ku ta bai negoshi ta símbolo di kali-
pa bo hendenan mes bin Katz ta orguyoso di su tra- e negoshi den e trayek- kuminsá ku nan negoshi, dat i bon servisio”, asina
kumpra”, asina e señora a hadónan tambe. Janina tin to di ekspanshon. Natu- sea ku e ta grandi mediano señora De Marchena-Katz
bisa finalmente. karanan ku nunka mas bo ralmente, tur empresa ku òf chikí. E ingredientenan a bisa finalmente.
El a bisa ku no ta relevante ta lubidá. “Nos tin emplea- a keda den Punda pa un ku Casa Janina tin ku ta
pa duna su nòmber. “Wak donan di mas ku 30 aña periodo largu a eksperen- sirbi komo un bon ehèm- Janina de Marchena-Katz,
mi no ta interesá den fama, den servisio i nan sa di nos sha tur sorto di adelanto i pel pa esnan ku ta nobato gerente general
pero ta bon pa nos apresiá eksigenshanan i konosé tambe desapunto. Esei ta ainda ta kalidat di produkto Casa Janina
empresanan ku nos konosé nos klientela tambe. Nos a konta tambe pa Casa Jani- i sin duda bon servisio ku Madurostraat, Punda
fo’i mucha. Ta ken no taba- tuma e desishon di ekspan- na: ”Nos tambe tabatin nos ta duna kliente. E empresa Telefon: 461-1371
ta bin den Punda pa kana dé pa motibu ku nos ke bai ups and downs. E tempu ta konosí pa pone aviso,
wak jeans, kolonia i tur dilanti i nos tin intenshon di bon tabata durante bishita pero loke a pon’é krese
9
Peladónan ku ta mantené estilo di pela di ántes
a sali bai Saliña despues ku ndé ku no tin moda di hasi. masha hopi esfuerso pa
Fundashon Kuido di Monu- Tabata di lamentá. Meso- yega na e edifisio aki ku
mento a informá nan ku ra mi a kuminsá buska un tur e gastunan di korte i
mester sali for di e edifisio. kaminda pa mi sigui ku e abogado. Saliña a bira mas
E organisashon a keda di negoshi. E tempu ei tabata karu pa nos”, asina señor
basha i edifisio abou promé bai bon i e hür tabata 60 Daal a sigui splika. El a
ku nan bai wes. “Ora ku florin pa luna. Ta di lamentá sigui mustra riba e echo ku
nos a bai wes pa nos keda ku despues tòg no a basha Punda tabata e área mas
ku e edifisio, nos a kompro- e edifisio abou. Nos a hasi dushi di sentro di siudat pa
10
Richard Isa, direktor di Panaderia Isa:
Momentunan
Meskos ku kualke otro ne-
goshi, Panaderia Isa a ko-
nosé su momentunan bon i
esnan ménos bon. Richard
Isa a splika ku esnan ménos
bon tabata último añanan
ora merkado a kuminsá bai
malu i ora ku e maneho di
gobièrnu pa kontrolá preis
di pan no a bai manera
mester ta. E kontròl di preis
riba produkto di primera ne-
sesidat riba su mes no ta
malu, pero gobièrnu no ta
revisá e preisnan ku regu- Despues di 75 aña Panaderia Isa na Santa Helena a haña un ‘look’ nobo; e kompania
laridat. Aktualmente tin un awor tin 15 aña kaba bou di liderato di Richard Isa (na man drechi).
pan ku ta kai bou di kontròl
pa kua a stipulá for di ‘96,
miéntras tur kos a subi bai ta pèrmití e dunadó di tra- Kosta ta oumentá produkto, pasobra bo no
for di e tempu ei. Mayoria bou espasio pa por duna e i preis no por keda kubri gastunan
pan ántes tabata kai bou di trahadó algu mas, manera Richard Isa ta kòrda kon al- básiko, manera di awa i
kontròl di preis. Na 1996, nan di Isa lo tabata ke. gun aña pasá tabata traha koriente, ku pan mester
despues di un lucha basta 48 ora pa siman. Diripiente produsí na entrada. Di mes
fuerte entre gobièrnu i e Último añanan gobièrnu a bin e lei pa bah’é na mák- manera, hopi di nan fòr- mester wak kiko ta generá
panaderonan, a logra lòs e a tuma hopi medida ku ta simalmente 45 ora, pero na nunan ta traha riba guès- den e empresa, pero tin di
pannan di e kontròl i a keda afektá e loke ta paga na e mesun sueldo. Outomáti- oil i trùknan ta usa disel. Si wak tambe kiko e merkado
un pan so ku ta bou di kòn- sueldo tambe. Señor Isa kamente tur hende a haña tuma na kuenta e estado por karga.
tròl di gobièrnu. A yega un a splika ku ta medidanan oumento, pasobra loke nan malu di e kamindanan, e
momentu ku kos a bira difí- ku tin biaha ta bon, paso- tabata gana den 48 ora a trùknan ta rekerí mas man- E kantidat di
sil. pasobra tur kos a subi bra, por ehèmpel, mester keda meskos pero den 45 tenshon i e gastunan aki trahadó a baha
miéntras ku e pan ei si a adaptá sueldo mínimo, ora. Esei ta un oumento di tambe a subi barbaramen- E kantidat di trahadó aktual-
keda na e mesun preis. pero ora ku adaptá nan, gastu pa e negoshi. Des- te. Gastunan di seguro, mente ta 42; esaki a baha
Na nan panaderia tin tra- mester tene kuenta ku pues di algun tempu a ma- sigur di e trùknan, ta mas último añanan. Ántes, por
hadó ku tin hopi aña sin nan tin konsekuensia mas ra e sueldo mínimo na 40 haltu ku normal. “Hopi fak- ehèmpel, tabatin 6 trùk ta
por haña oumento, paso- aleu. Si adaptá sueldo mí- ora pa siman. Nan mester tor ku no ta den e empresa kore parti pan i awendia ta
bra no tin espasio p’esei. nimo i primanan manera a bolbe oumentá sueldo, mes, ta afektá nos. Pues, 5 tin. Tabatin un temporada
Gobièrnu ta papia semper AOV, kon ku bai bin esei pasobra mester a paga e nan ta gastunan ku nos no largu ku na Isa tabata traha
di e trahadó i e hòmber tin efekto riba gastunan di hendenan mas ya ku nan tin niun kòntròl riba nan. overtaim. Aparte ku ta trata
chikí, pero nan no ta hasi un kompania. Panaderia ta ta traha 45 ora pa siman. Situashonnan mundial i di di un trabou ku tiki hende
nada pa nan. Mester kòrda meskos ku kualke otro tipo Semper Isa por a hasi’é sin Kòrsou i medidanan ku go- tin gana di hasi i pasobra no
ku nan tambe ke mira nan di empresa di gobièrnu, mayor problema, pero kada bièrnu ta tuma ta pone bo tin sueldo haltu, ta pone bo
kondishonnan drecha. Tur manera Aqualectra i Curoil, bes e ta keda kome si for di gastunan oumentá. Pero
preis ta sigui subi, pero pa ku si nan preisnan ta subi loke nan ta generá i dado tòg ki ora nan, esta gobièr-
loke ta nan entrada, tur kos manera i ora gobièrnu ta momentu bo ta hañabo nu, tin di oumentá preis, e página 19 >>>>
ta keda pareu, pasobra no haña ta bon. forsá di oumentá preis di ora ei ta manera mundu ta
11
Mickey’s Auto Service Center:
12
Mocky Job, direktor Tik Tak na Punda:
13
Stimul-IT ta sigui selebrá su di dos
lustro ku aktividatnan edukativo
M
Di desèmber 2007 te mart kurso ta siña kiko e 20
e aña aki e tema ta e-busi- anera Stimul-IT a anunsiá anteriormente, selebrashon pasonan ta, pero durante
ness. Tur charla, kurso i di 10 aña di Stimul-IT ta sigui durante henter aña 2008. 5 anochi e partisipantenan
tayer durante e lunanan aki tin ku pone e 20 pasonan
ta trata e tema aki. Atraves di proyekto, charla, tayer, kurso i seminario den práktika pa na final di
E promé tayer a tuma lugá Stimul-IT ta sigui konsientisá diferente sektor di komunidat. e kurso nan tin nan strate-
dia 23 di yanüari último i gia pa su website.
remarke di e supsidio di Nos siguiente tayer ta tuma
Webstart. E interes di e lugá dia 20 di febrüari i tin
partisipantenan a surpasá komo tema uso di kòm-
espektativa. P’e motibu aki piuter i Internet den área di
lo ripití e tayer na fin di benta. Keda pendiente pa
febrüari durante Marshe mas informashon i detaye
Empresarial. E kurso mes di e tayer aki.
di 20 paso pa un web- Pa bo fasilidat nos ta pu-
site eksitoso ta kuminsá bliká e agènda pa luna di
dia 5 di mart. Kompará febrüari i mart inkluyendo
ku e tayer e kurso ta mas fecha, tema i orario di tur
amplio i detayá. No sola- e aktividatnan pendiente
mente e partisipante na e organisá pa Stimul-IT.
14
Brindando empleo na 120 hende na tres isla di Antia, Aruba i Sürnam
D
E dos empresarionan aki a urante 2007 e kompania Manrique Capriles a selebrá 85 aña per a gusta kos di kalidat.
konta en breve historia di “Nos ta hasi nos máksimo
e kompania i alabes kom- di eksistensia ku diferente aktividat pa su empleadonan i esfuerso pa ofresé nan
partí algu di nan eksperen- pa komunidat. Hopi kos di papia ku Carol Capriles, ku ta esei.” Tambe el a mustra
sia komo empresario. ñetu di e fundador Manrique Capriles, i Bart Moulijn ku tabata man riba e faktor responsabili-
dat. “Nos negoshi prinsipal
Inisio di e kompania drechi di Carol su tata Donald Capriles. Señor Moulijn a inisiá ta remedi i nos klientenan
Señora Capriles a informá su karera na aña 1966 na e kompania i señora Carol Capriles ta prinsipal ta botika i hospi-
ku e kompania a originá laborando na e kompania for 1968 ku su wela a lanta i su tata talnan. Pues, nos mester
na 1922. “Mi a abuelonan perkurá pa e produktonan
a kuminsá hasiendo dife- a sigui desaroyá. Nan dos ta responsabel pa maneho diario na ku nan mester pa kuido t’ei
rente tipo di negoshi. Na Manrique Capriles i huntu na tin 82 aña trahando na e empresa. semper. Sòru pa bo tin un
1944 nan a haña repre- bon stòk, pa bo servisio ta
sentashon di 3 kompania bon i pa bo paga kuenta-
internashonal grandi. Un di nan di bo suministradónan
nan tabata Parke-Davis, ku na ora.”
awor ta e konosido marka
Pfizer, Johnson & Johnson Traha riba
i Sterling Drugs ku awor- preparashon di bo
akí ta Sanofi-Aventis. Te empleadonan
ku fecha nos a keda ku e Otro punto ku e dos empre-
derechi di representashon sarionan a trese dilanti ta
di e kompanianan grandi ku komo empresario bo
aki. Naturalmente atraves mester komprondé ku abo
di añanan mas repre- so no por hasi tur kos.
sentashon a bini aserka, Bo mester prepará bo
pero ta e tresnan aki a empleadonan pa nan tin
pone ku mi tata a disidí pa bon konosementu di bo
dediká atenshon kompleto negoshi i e produktonan ku
na representashon.“ bo negoshi ta ofresé. “Kom-
panianan grandi manera
Ekspanshon pa otro Johnson & Johnson, Pfizer
islanan di Antia i i otronan ku nos ta repre-
Sürnam sentá, ta trese personal di
Na 1981 señora Capriles e kompanianan ku ta rep-
su tata Donald Capriles resentá nan algun bes pa
a fayesé. “Bart tabatin e aña huntu pa informá nan
enkargo e tempu ei pa eks- di e último desaroyonan
pandé e negoshi su aktivi- relashoná ku nan produk-
datnan pa otro islanan di tonan.”
Antia Hulandes. E promé Bart Moulijn (man robes) i Carol Capriles dilanti e potrèt di e
merkado tabata Aruba fundadó Manrique Capriles di e kompania di e mesun nòmber. Mas insentivo pa
na 1981, despues Sint desaroyo di sektor di
Maarten na 1987, Boneiru straat, un ‘delicatesse’ den representante awor.” su éksito komo negoshan- Empresa Chikí
na 1992 i Sürnam na 2007. Breedestraat etc., pero te.” Komo ehèmpel señor E dos empresarionan a
Na tur e ofisinanan huntu su tata finalmente a opta Importansia di Moulijn a menshoná di- bisa nos ku final di kuen-
tin 120 trahadó den ser- pa keda ku e negoshi ak- disiplina den negoshi siplina finansiero. “Ora ku ta nan ta mira un futuro
visio. “E ofisinanan tur ta tual ku ta dediká prinsipal- Segun e dos empresa- bo a gana un sèn, ward’é bastante positivo pa loke
traha independientemente, mente na representashon rionan atraves di añanan, den reserva di e kompania. ta trata desaroyo di nos
pero e ofisina prinsipal ta di remedi i tambe e loke nan empresa a akapará No kore kumpra outo di pais. “Nos ta kere ku e
keda aki na Kòrsou i tin nan ta yama na Ingles: konosementu, eksperensia luho i otro tipo di produkto sektor di empresa chikí por
hopi kos ku mester sosodé ‘health and beauty aid prod- i hopi rèspèt riba tereno di similar.” Señora Capriles tin aporte supstansial den
sentral for di e loke nos ta ucts’. Pues, tur kos ku tin di e remedinan di kua nan tin di su banda a menshoná esaki. Nos gobernantenan
yama nos ‘head office’.” haber ku kuido i salú. representashon. “Mi tata a alabes e importansia di un mester hasi tur loke ta
prepará tantu ami komo bon maneho di personal. posibel pa yuda desaroyá
Desishon pa dediká Hopi mas Bart pa un dia nos por “Perkurá pa bo emplea- e gremio aki. Esaki ta bira
na un tipo di negoshi representashon a tuma over kompleto. Bart donan sinti nan mes parti posibel si entre otro redusí
Na 1898 a konstruí e edifi- bini aserka a traha asina tantu aña ku di e negoshi.” e karga di impuesto i gastu
sio kaminda e ofisina prin- Señor Moulijn a informá mi tata, ku mi por bisa ku haltu pa koriente i awa pa
sipal ta i ku ántes tabata e ku despues ku señor Do- e tabata su man drechi i Ofresé produkto i mundu empresarial. Esaki
bibienda di Carol Capriles nald Capriles a fayesé, kasi bo por bisa un yu. Den servisio di kalidat ta duna e empresarionan
su abuelonan. Antes hasta nan a kuminsá hasi un tra- palabranan di Bart mes, Un otro faktor ku den pal- insentivo pa sigui invertí,
drechamentu di outo taba- bou hopi dediká pa wak ki el a siña masha hopi di abra di señora Capriles nan ekspandé i krea mas pues-
ta tuma lugá einan komo otro markanan nan lo por señor Donald Capriles di ta duna prioridat n’e ta kali- to di trabou.”
ku su wela tabata operá un bira representante di dje. hasi negoshi. “Semper mi dat. “Ounke un produkto di
garashi tambe for di su kas. “Entretantu nos a krese, di a konos’é komo un hende kalidat por ta mas karu, Manrique Capriles
Su abuelonan tabatin dife- e tres nan ku tabat’ei for di masha disipliná den tur loke nos ta manten’é.” Señor Scharlooweg 17
rente otro negoshi manera un prinsipio, te mas ku binti e tabata hasi. P’ami esei Moulijn a mustra riba e Telefon: 461-2308
e.o. ‘La Moda’ den Heeren- marka di kua nos ta nan tabata e faktor prinsipal di echo ku nos pueblo sem-
15
Eventonan internashonal
Febrüari Lugá: Hotel Ramada Plaza
Herradura 2008 International Home
Center Lugá: Jacob Javits Center
Website: www.specialty-
-E-U- Partnership Meet-
ing- Furniture and Com- Convention Centre & Housewares Show Trade & Investment Con- food.com
plementary Decorative Website: www.expoindus- Chicago, 16-18 mart vention
Items trial.co.cr Lugá: McCormick Place, Trinidad & Tobago,
Santo Domingo, Chicago, Illinois 30 aprel-3 mei Yüli
18-20 febrüari E-mail: strand@housewares. Website: www.ttma.com/ Agroexpo Bogotá
E-mail: romily@codetel.net. Mart org booths.php Colombia, 10-20 yüli
do / skruiner@carib-export. Expocomer 2008 Lugá: Corferias-Centro de
com Panama, 5-8 mart FIEPAG (International Convenciones
Website: www.carib-export. Lugá: Centro de Paper and Graphic Indus- Mei Website: www.agroexpo.
com Convenciones Atlapa try Trade Fair) Waste Expo com
Website: www.expocomer. Brazil, 10-14 mart Chicago, 6-8 mei
South Beach Food & com Lugá: Parque Anhembi Lugá: McCormick Place Sèptèmber
Wine festival Website: www.biztrade- Website: www.wasteexpo. IX Business Forum of the
Florida, 21-24 febrüari The 2008 Conference shows.com/trade-events/fiep- com Greater
Lugá: Miami Beach about Women and ag.html Caribbean
Website: www.sobewineand- Health The National Restaurant Aruba, 23-25 sèptèmber
foodfest.com Kòrsou, 7-8 mart Aprel Show Website:
Lugá: World Trade Centre Expo Alimentos Puerto Restaurant, Hotel, Cater- w w. 9 a c s b u s i n e s s f o r u m -
Expo Industria Curaçao Rico Food Expo ing Innovation aruba.com
Costa Rica, Website: www.aboutwomen- Puerto Rico, 5-6 aprel Chicago, 17-20 mei
28 febrüari-1 mart conference.com Lugá: Puerto Rico Conven- Lugá: McCormick Place Òktober
tion Expo Website: www.restaurant. Caribbean Gift & Craft
Website: www.expo-alimen- org/show Show 2008
tos.com Barbados, 2-5 òktober
Anibal Daal:”Punda Intermodal South Ameri- Yüni
Lugá: Sherbourne Confer-
ence Centre
ca 2008 Fancy Food Show & Con- Website: www.carib-export.
tabatin su enkanto pa São Paolo,
15-17 aprel
fection Show
New York,
com / www.caribbeangiftand-
craft.com
Lugá: Transamerica Expo 29 yüni-1 yüli
tur mi klientenan”
Website ku informashon balioso
e edifisio tambe a kuminsá
<<<< página 10 bai mas atras. Segun señor
Daal, e no tabata kómodo
e organisashon a ekspan- mas pa klientenan i e kier www.businessdictionary.com
dé. “Mi a kuminsá traha a buska algu mas chikí. Dikshonario on-line pa buska nifikashon di kualke palabra ku
tin di aber ku hasimentu di negoshi.
ku pelukera Shaka i den Aparte di esei e tabata sufri
e edifisio den Saliña nos di kebrante di salú i a keda www.business-standard.com
por a akomodá mas kliente. pa un periodo di 6 luna sin Hopi notisia, teps i sugerensia riba tereno di negoshi p.e. merkadeo,
Pero e hür si a bira hopi traha. Awendia e ta estable- invershon, maneho, finansa i tambe opinion i análisis riba diferente tópikonan.
mas karu. Den Saliña e sé den e edifisio na Saliña
pago tabata di 2000 florin pegá ku Albert Schweitzer www.doingbusiness.org
pa luna. Mi a traha ku pelu- School. E espasio a bira Website ku ta kontené informashon komersial. Diferente publikashon
kera Shaka pa un periodo mas chikí, pero señor Daal di “Doing Business” di kasi rònt mundu.
di 6 pa 7 aña. Den e perio- i señor Girigorie ta keda
do aki e negoshi a krese duna e mesun servisio di www.effinop.com
i por a ofresé diferente tur tempu. “Awor mi ta lora Website di kompania lokal Efficiency in Operation. Areanan ku nan
ta spesialisá aden ta maneho i e parti atministrativo.
tipo di servisio. “Nos klien- ku ménos kliente kompará
tenan tabata varia di edat. ku ántes. Pero nos ta traha www.globalresourcing.an
Personalmente mi a keda tur dia. Pa bisa bèrdat mi Global Resourcing ta skrin i selektá e personal adekuá pa bo negoshi.
basa mi mes riba e estilo di no ta mira masha positivis-
pela di ántes i esei ta loke mo mas pa sigui bai dilanti www.goinvest.gov.gy
ami i Rudy ta hasi te awe”. ku e negoshi. Mi tin 68 Bishitá e website aki si bo ta interesá pa invertí na Guyana. Riba e website
Señor Daal a splika ku el a aña di edat i mi yunan no aki tin un resúmen di e oportunidatnan di negoshi den diferente sektor.
keda den e empresa den ta interesá den e tipo di
un periodo largu i kosnan negoshi aki. Pero e klien- www.india-news.in
a kana bon. Pero despues tenan ku mi tin ta esnan ku Website ku ta kontené informashon komersial i notisia di India.
e edifisio a kuminsá dekaí. a hasi propaganda di boka
www.infocus.an
“E flur no tabata bon i mi a pa boka i mi ta kontentu Infocus por yuda ku bo maneho den negoshi i tambe e parti fiskal òf
trata di bai komishon di hür pa esei. Nos ta sirbi e kli- asistí bo ora bo ke pasa bo eenmanszaak pa un N.V. òf B.V.
pa sikiera baha e hür, pero entenan ku nos haña ku e
nan no kier a hasi esaki”. pelá manera nan ta gusta”, www.investorguide.com
Señor Daal a sigui ku e asina señor Daal a bisa Ta diseñá spesialmente pa laga bo keda informá ku notisianan di
negoshi na Saliña te na finalmente. invershon i tambe pa siña bo kon pa invertí.
momentu ku e pelukera
Shaka a bai for di e edifisio Salon America Barbershop www.rsa.an
pa establesé su mes otro Saliña Website di Royal & Sun Alliance ku ta ofresé un variedat di seguro
kaminda. Den e periodo ei Telefon: 461-1247 entre otro pa bo negoshi i tambe bo personal.
16
Kòrsou mester hasi
Oportunidatnan di negoshi eskoho stratégiko promé
Internashonal
Pais: South Carolina E-mail: matier@matier.cn
Website: www.matier.cn
ku yega e status nobo di
1.Ta buska importadó
4.Ta buska importadó
Kompania venezolano,
Sektor: lus
Pais: China
‘15 di desèmber 2008’
Corporación Marperca, Experiencia Mistica ta ofre- resultá ku esaki ta debí pa
kompania venezolano ku sé produktonan di aroma- 7.Ta buska kontakto <<<< página 6 gran parti na e echo ku e
eksperensia amplio riba terapia, zeta pa masashi, China Metallurgical Import personanan envolví tabata
tereno di konstrukshon i krema i diferente produkto and Export Company ta ekonómiko i bienestar sos- karesé e abilidatnan i saber
fabrikashon, ta buska pa spa. buska representante na ial di nos hendenan. pa por a wanta e empresa na
importadó. Tel.: +58-0243-2362616 Kòrsou pa nan produk- Señor Thuis ta sostené bida. Den e sirkunstansia-
Tel.: +58-286-7152626 E-mail: tonan. E kompania ta spe- e apelashon ku e orga- nan aki Kámara di Komèr-
E-mail: cmartinez@corporac experienciamistica@cantv.net sialisá den produktonan nisashonnan gremial CHATA sio a fiha komo su punto di
ionmarperca.com Sektor: produkto kosmé- metalúrgiko i produktonan (pa sektor turístiko) i CIFA lansa pa maneho pa duna
Sektor: konstrukshon tiko no metalúrgiko. Pa kada (pa sektor di servisio finan- mas kurso pa empresa-
Pais: Venezuela Pais: Venezuela enkargo realisá lo risibí siero) a hasi riba gobièrnu rio nobo i potensial. Na e
10% di e suma. pa krea mas oportunidat pa momento aki e empresanan
2.Ta buska represent- 5.Ta buska importadó E-mail: sektornan di eksportashon chikí ta representá 8% i e
ante Kompania venesolano p_wong02@yahoo.com.hk di nos ekonomia di forma empresanan mediano 26%
Inversiones Greix di Ven- “Amferd de Venezuela” ta Website: www.allproducts. proaktivo, inkluso turismo di nos ekonomia total. Den
ezuela ta buska repre- buska importadó pa dife- com/prc/cmiezhejiang/sup- i finansa internashonal. “A e último sinku añanan mas
sentante pa paña, sapatu rente produkto di Venezu- plier.html yega e ora pa gobièrnu ku 4000 empresario a par-
i tambe un carrental. ela. Sektor: metal hasi eskohonan stratégiko tisipá na e programanan di
Tel.: +58-416-6463419 Tel.: +58 243-5539262 Pais: China – nan lo determiná rumbo entrenamentu organisá pa
Faks: +58-243-2330390 Faks: +58 243-5539262 di nos futuro. Nos mester nan. Kámara di Komèrsio
E-mail: ivojmb@hotmail. E-mail: Si abo tin un oportunidat ta prudente pa loke ta e a generá un konosementu
com amferddevenzuela@gmail. di negoshi ku bo ke pone desishonnan ku nos tuma amplio di guia empresario
Sektor: moda i hür outo com den e rúbrika aki òf pa al respekto. Laga 2008 bira nobo i e feedback ku ta
Pais: Venezuela Sektor: importashon mas informashon tokante e aña di kambio. No warda haña riba e revista Empre-
Pais: Venezuela di un di esnan menshoná, te mayan, pero for di awe sa Chikí ta krea konfiansa.
3.Ta buska importadó tuma kontakto ku Sentro mes nos mester kuminsá Ademas, Kámara di Komèr-
Palmetto Exports ta ofre- 6.Ta buska importadó di Informashon Komersial prepará nos komunidat sio resientemente a plantia
sé paña, tas i sapatu pa Ningbo Matier Trade Co, di Kámara di Komèrsio na pa e loke tin nos dilanti di serka Minister di Finansa e
mucha, hende hòmber i ta buska importadó pa nan telefon 461-3918, faks: forma ku nos ta hasi bon idea pa un struktura fiskal
muhé di markanan renom- produktonan solar for di 461-5652 òf e-mail nos na uso di kada un su abilidat- nobo ku por sirbi e empre-
brá. China. businessinfo@curacao-cham- nan pa logra un posishon sanan mikro, chikí i media-
E-mail: Tel.: +86 574-66113682 / ber.an. kompetitivo pa Kòrsou den no mihó.
palmetto1.2@netzero.net +86 574-66118663 mundu”.
Sektor: moda Faks: +86 574-87368150 Loke mester hasi ta dre- Kurso di kòmpiuter
cha i sigui desaroyá e Un nota alentador na e
infrastruktura físiko, mane- enkuentro aki ta ku Kámara
Publikashonnan nobo
ra kamindanan i e ret di di Komèrsio a kumpli ku un
komunikashon, invertí promesa ku su direktiva a
muchu mas den enseñansa hasi mei siglo promé. Na
i entrenamentu, i krea un 1957 e presidente di Káma-
klima fiskal favorabel. Un ra di Komèrsio di e tempu
E biblioteka di Sentro di Informashon Komersial di Kámara di Komèrsio di Kòrsou gobernashon fasilitadó ta aya Frans Vreugdenhil i e
ta kontené mas di 5000 dokumento. E biblioteka ta ofresé un variashon amplio di promové e gremio empre- presidente di VBC Herbert
rekurso pa hasi investigashon. E biblioteka ta kontené un sarial, kompetensia i ino- Muskus a primintí señora
kolekshon grandi di dokumento relashoná ku komèrsio ku vashon. Na mes momento Elsa Martijn komo empleado
ta dirigí riba merkado mundial. ta imperativo pa manehá di Casa Cohen e tempu aya
gastunan di hasi ganashi di den Heerenstraat na Punda
Resientemente nos a risibí e siguiente forma prudente. i ku a kaba di haña su serti-
publikashonnan den nos biblioteka na Sentro di fikado pa un kurso di benta,
Informashon Komersial. Empresa chikí ku nan lo paga un siguiente
Den esaki señor Thuis a kurso p’e. Resientemente
Inform.cz / Czech exporters and importers 2008 pidi atenshon tambe pa e señora Martijn, ku mien-
Un publikashon ku ta kontené informashon di produktonan situashon pa empresanan trastantu a yega e edat di
di importadornan i eksportadornan di mas grandi di Repúb- (mikro i) chikí i mediano por 82 aña, a bati na porta
lika Cheko. desaroyá di forma produk- di presidente Ruud Thuis
tivo i duradero. Den e lus di Kámara di Komèrsio pa
Tambe nos biblioteka a risibí algun revista: aki el a lamentá masha ku e rekord’é riba e promesa aki.
- Forum opinieblad VNO-NCW ondernemers, datonan di registro di Káma- Aploudí pa e oudiensia el a
politiek en maatschappij ra di Komèrsio di e último haña di Kámara di Komèr-
- Deutschland forum on politics, culture and shete añanan ta ilustrá di sio un garantia por eskrito
business un banda ku a lanta mas ku ku nan lo paga e kurso di
- Fiskalidat publikashon di Ernst & Young 12 mil negoshi (chikí) nobo, kòmpiuter ku e ta na punto
- Focus magazine pero na e otro banda mas di sigui. Na su mes mane-
- Expo visie Beneluxblad voor exposant en di 9 mil otronan a sera nan ra señora Martijn a splika
beursmanager porta den e mesun tempo- sala pakiko e ke hasi esaki.
- Expovisie presents Stand and Systems 2008 rada aki. Esei ta nifiká ku Den fondo riba tarima a
- Reanimashon basiko Curaçao Heart Foundation tin un kantidat hopi haltu pasa un selekshon di mas
di 75% ku ta kai afó atrobe ku 100 potrèt di diferente
E orario di apertura di e biblioteka ta di djaluna te i ku no masha tempu despues proyekto ku ta simbolisá e
djabièrnè di 8 or di mainta te 4 or di atardi. ku a lanta nan for di suela. kresementu ekonómiko ku
Sifranan preokupante. Kòrsou ta eksperensiando
For di investigashon a bin aktualmente.
17
18
Kalidat den empresa chikí
Sentro di Inovashon Kòrsou komersial. 5. Kiko ta su mes so bo empleadonan i teknolo-
(ICC, InnovatieCentrum Cura- eksigensianan komo gia.
çao) komo instituto profesho- i empresario pa loke ta Pa bo logra esaki bo mester
nal riba tereno di kalidat lo pu- Kalidat ta un midi pa wak te su produkto i kiko ta por:
bliká un seri di artíkulo tokante kon leu e produkto òf servisio e eksigensia di komunidat, • Komprondé i
diferente aspekto di kalidat. ta kumpli ku eksigensia di e por kontinuamente drecha
Den esun promé aki ta trata e kliente i nesesidatnan ku ta ehèmpel pa loke ta norma, bo prosesonan.
siguiente tópikonan: lógiko pa e kliente; pero tambe lei i regulashonnan. • Identifiká problema
eksigensianan di e empresario 6. Ki balor agregá e rápidamente i
o Kiko ta kalidat? mes i di komunidat. produkto òf servisio tin sistemátikamente.
o Dikon kalidat ta pa su empresa, esta si • Establesé kriterio válido
importante pa e E dos definishonnan aki tin e ta kuadra ku su plan pa bo nivel di servisio.
empresario? aspektonan importante ku si e di negoshi (meta, • Midi satisfakshon di
empresario kier realisá kalidat mishon, ganashi etc.). bo kliente i nivel di bo
Kiko ta kalidat di un konforme e dos definishonnan produkto i servisionan.
produkto òf servisio? aki, e mester ta bon prepará Dikon kalidat ta • Redusí desperdisio i
Den literatura tin diferente pa logra esaki. importante? manehá gastu.
definishon di kalidat. Den un Komo empresario bo reto prin-
búskeda amplio mi a haña dos E mester sa: sipal ta pa satisfasé bo klien- Den e siguiente edishon lo mi
definishon ku na mi pareser ta 1. Kua ta e eksigensia, tenan i keda ekonómikamente sigui elaborá riba e tema aki.
hopi kompleto i ta kontené e nesesidat i deseonan di kompetitivo, esta entregá un
vários aspektonan importante e kliente? bon produkto òf servisio na un Javier Samson ta business
di kalidat. 2. Ki ora su servisio òf bon preis. advisor (ICC)
produkto tin un balor Si bo ke keda ku un bentaha InnovatieCentrum Curacao
Kalidat ta un estado kamin- agregá pa e kliente? riba bo kompetidor, di forma Telefon: 737-1360
da a realisá balor agregá i 3. Si e kliente ta rekonosé eksitoso bo mester duna balor E-mail: javiersamson@innova
ku tantu e kliente komo e e balor agregá. agregá òf satisfasé bo kliente, tiecentrum.an
empresario ta rekonosé esaki 4. Si e ta kumpliendo ku e pero hasiendo uso efisiente- Industriepark Brievengat F-1
den tur aspekto di e relashon puntonan 1 te 3. mente di bo rekursonan, inklu- P.O. Box 4267
19
20