See

discussions, stats, and author profiles for this publication at: http://www.researchgate.net/publication/236161163

Bdy projektowe i wykonawcze konstrukcji

przekrycia hali stalowej
ARTICLE JANUARY 2011

READS

1,800

2 AUTHORS, INCLUDING:
Kamil Sowiski
AGH University of Science and Technolog
20 PUBLICATIONS 20 CITATIONS
SEE PROFILE

Available from: Kamil Sowiski

Retrieved on: 14 November 2015

nowoczesne hale 3/11

| projektowanie

drin. Lesaw Niewiadomski, mgrin. Kamil Sowiski

Politechnika lska

Bdy projektowe
iwykonawcze
konstrukcji przekrycia hali stalowej

Konsekwencje bdw
popenionych naetapie
projektu oraz podczas montau
konstrukcji bezpatwiowego
dachu hali stalowej mog by
bardzo powane. Jak wpraktyce
wygldaj skutki tego typu
zaniedba?

budownictwie stalowych obiektw halowych prtowe poaciowe stenia dachowe zastpowane

scoraz czciej przeponami zblach fadowych.
W rozwizaniach takich blacha fadowa pokrycia dachu,
oprcz funkcji osonowej iprzejmowania obcie prostopadych powodujcych jej zginanie, tworzy sztywn tarcz,
ktra przejmuje rwnie obcienia cinajce dziaajce
wjej paszczynie. Rozwizanie towymaga przeprowadzenia analizy statyczno-wytrzymaociowej uwzgldniajcej
wspprac tarczy dachowej zprtowym szkieletem stalowym
oraz zastosowania odpowiednich rozwiza konstrukcyjnych
[1-3]. Podczas montau konstrukcji tak zaprojektowanych
dachw bardzo czsto konieczne jest zastosowanie dodatkowych prtowych ste montaowych, umoliwiajcych
rektyfikacj oraz zapewniajcych stateczno konstrukcji.
Wartykule przedstawiono konsekwencje bdw popenionych naetapie projektu oraz podczas montau konstrukcji
bezpatwiowego dachu hali stalowej.

Opis konstrukcji nonej

Hala magazynowa o szerokoci 120,9 m i dugoci

169,8mskada si zomiu oddylatowanych odsiebie dwunawowych segmentw owymiarach od35,55x60,0mdo
47,55 x 60,0 m (rys. 1). Konstrukcj non kadego segmentu stanowi supy wewntrzne rozstawione na siatce
12,0x30,0mizewntrzne wrozstawie 6,0mi4,5m,naktrych oparte s przegubowo podcigi kratowe o rozpitoci 12 m, oraz dwigary kratowe (wizary) o rozpitoci
30,0mirozstawie 6,0m(rys.2).
Dwigary kratowe wykonano jako jednoprzsowe wolnopodparte kratownice dwutrapezowe owysokoci 2,0mipochyleniu grnego pasa 3%. Naprofile pasw przyjto dwuteowniki szerokostopowe odHEA100 doHEA160 zestali S355,
anaskratowanie rury kwadratowe odRK40x3 doRK100x4
zestali S235.

28

projektowanie | nowoczesne hale 3/11

a)

b)

c)

Rys. 1.Rzut konstrukcji nonej dachu

Podcigi zaprojektowano jako jednoprzsowe wolnopodparte

kratownice orozpitoci 12,0miwysokoci 1,2m,opasach
zdwuteownikw HEA iskratowaniu zrur kwadratowych.
Dolne pasy podcigw poczono przegubowo-przesuwnie
(wpaszczynie podcigu) zesupami, apasy grne, zapomoc dodatkowych prtw, zgrnymi pasami dwigarw
dachowych.
Supy wewntrzne, sztywno poczone z fundamentami
wkierunku poprzecznym ipodunym hali, zaprojektowano
jako skrzynkowe spawane zblach, asupy cian zewntrznych
wykonano zdwuteownikw IPE iutwierdzono wfundamentach wkierunku prostopadym dopaszczyzn cian.
Wewszystkich segmentach zastosowano stenia poaciowe
typu X z prtw 20, rozmieszczone w ksztacie litery
H(por. rys. 1), zakadajc jednoczenie, e geometryczn niezmienno poaci dachowej zapewni sztywna tarcza
utworzona przez blach trapezow pokrycia dachu. Dwigary
kratowe poczono wrodku rozpitoci pionowym steniem kalenicowym wykonanym z rur kwadratowych oraz
dwuteownika HEA120 zestali S235 (por. rys. 2). Stenia
cian typu Xwykonano zceownikw gorcowalcowanych
oraz rur kwadratowych.

Deformacje konstrukcji przekrycia hali

Zarwno podczas montau, jak ipozmontowaniu konstrukcji

nonej hali nie wykonano adnych pomiarw geodezyjnych.
Dokadne ikompleksowe pomiary geodezyjne konstrukcji
nonej przeprowadzono dopiero poponadrocznym okresie
jej uytkowania. Objy one m.in. pomiary: geometrii segmentw hali, pionowoci supw, poziomych wygi pasw

Rys. 2.Przekroje hali: a)typowy przekrj poprzeczny; b)przekrj poduny

wosiach BiD;c)tnik kalenicowy

wizarw, ugi grnych i dolnych pasw wizarw oraz

poziomych wygi pionowych ste wizarw.
Przeprowadzone pomiary wykazay, ewygicia boczne wikszoci grnych idolnych pasw wizarw wcaym obiekcie
przekraczaj znacznie (dook. 150%) wartoci dopuszczalne
wgnormy [4], wynoszce 40mm(rys. 3,4).
We wszystkich wizarach przekroczone zostay nawet
dook. 400% dopuszczalne wzajemne przemieszczenia grnego idolnego pasa (skrcenia wizarw), ktre wgnormy
[4]nie powinny przekracza 20mm. Wskutek znacznych
wygi poziomych grnych pasw dwigarw cz cznikw gwnych, mocujcych blach dopasw, znalaza si
poza pkami pasw (rys. 5). Wwyniku tego wmiejscach
poaci dachowej, wktrych wystpiy najwiksze wygicia
poziome grnych pasw dwigarw, arkusze blach poczone
zostay z pasami wkadej fadzie nie dwoma cznikami
jak zakada projekt ale tylko jednym cznikiem (por.
rys. 5c). Pomiary wykazay take znaczne ugicia pionowe
dwigarw przy obcieniu ciarem wasnym, pokryciem
dachu iinstalacjami. Wkilku przypadkach przekroczyy one
o20% dopuszczalne ugicia normowe wynoszce wg[5]120
mm. Stwierdzono rwnie wygicia poziome pionowych
ste wizarw oraz ste stabilizujcych podcigi kratowe (rys. 6).

Wyniki oblicze konstrukcji przekrycia

Obliczenia nonoci konstrukcji hali przeprowadzono dla

fazy projektowej oraz dla stanu istniejcego. Przy zestawieniu obcie uwzgldniono rzeczywisty rozkad blach
trapezowych nadachu. Nagrnych pasach dwigarw uo-

29

nowoczesne hale 3/11

| projektowanie
a)

b)

c)

Rys. 3.Przykadowe wygicie dwigara dachowego

Rys. 4.Wyniki pomiaru poziomych wygi pasw (wmm) wizara 8/C-D-E

one zostay dwuprzsowe arkusze blach, czone przegubowo nacodrugim dwigarze porednim (arkuszy blach nie
uoono mijankowo). Wfazie projektowej, wewszystkich
dwigarach dachowych stanowicych podpor rodkow
dla dwuprzsowych blach trapezowych pokrycia dachu
(52dwigary ze120 dwigarw), stwierdzono przekroczenie nonoci drugich, liczc odpodpr, krzyulcw iwzw
pasa grnego (rys. 7), odpowiednio o9%i20%.
Wstanie istniejcym konstrukcj hali potraktowano jako
ustrj prtowy, wktrym namiejsce przepon zblachy fadowej wprowadzono kratownice zastpcze osztywnociach
ze wzgldu na cinanie rwnych sztywnociom przepon.
Wobliczeniach statycznych wykorzystano fakt, eprzebiegi poziomych przemieszcze pocztkowych wewszystkich

30

Rys. 5.Przykady wadliwego poczenia blachy trapezowej pokrycia dachu zgrnymi pasami wizarw kratowych

wizarach s podobne do siebie (antysymetryczny ukad

przemieszcze), copozwolio ograniczy si, wprzypadku
jednakowych obcie pionowych, doanalizy pojedynczych
wizarw, stonych wpoziomie pasa grnego kratownic
zastpcz. Wzastosowanych modelach obliczeniowych jako deformacje pocztkowe wizarw przyjto pomierzone
przemieszczenia wzw konstrukcji pod obcieniem staym. Zewzgldu nawyjtkowo due deformacje pocztkowe
wizarw, ktre powoduj zginanie poprzeczne dolnego
rozciganego pasa wizarw, obliczenia wykonano wgteorii
IIrzdu.
Nieliniowa analiza statyczno-wytrzymaociowa wykazaa
przekroczenie nonoci rzdu 9-12% drugich, liczc odpodpr, krzyulcw dwigarw porednich, penicych funkcj

podpr rodkowych dla dwuprzsowych blach trapezowych.

Podobnie jak wfazie projektowej, stwierdzono rwnie przekroczenie nonoci rzdu 20% drugich, liczc od podpr,
wzw pasa grnego tych dwigarw dachowych. Ugicia
dwigarw przy penym obcieniu normowym (ze niegiem) przekraczaj, wok. 20dwigarach hali, dopuszczalne
wartoci normowe odkilku do37%.
Wprzeponach poaci dachowej istotne wytenie materiau stwierdzono wpoczeniach arkuszy blach trapezowych
z pasami wizarw. Przekroczenie nonoci tych pocze wystpio w linii kalenicowego tnika pionowego
(stopie wykorzystania nonoci p = 1,20), w segmentach wewntrznych. W pozostaych poczeniach (czniki uszczelniajce, czniki gwne nadugoci przepony,
czniki porednie midzy elementami brzegowymi przy
cianach podunych hali aprzepon) nono nie zostaa
przekroczona.

reklama

projektowanie | nowoczesne hale 3/11

Przyczyny deformacji konstrukcji przekrycia

Napodstawie analizy rozwiza konstrukcyjnych, wynikw

pomiarw geodezyjnych elementw konstrukcji nonej hali oraz wynikw oblicze statyczno-wytrzymaociowych
okrelono przyczyny deformacji konstrukcji przekrycia
hali. W rozwizaniu konstrukcyjnym dachu hali ograniczono, wstosunku dozalece normy [5], ilo prtowych
ste poaciowych, zakadajc, e ich funkcj peni bdzie sztywna tarcza zblach trapezowych pokrycia dachu.
Wprojekcie przekrycia hali nie przewidziano jednak prtowych ste montaowych. Wskutek ich braku grne pasy
dwigarw, o smukoci znacznie przekraczajcej (od ok.
25% do ok. 65%) przed uoeniem i przymocowaniem
pokrycia zblach trapezowych dopuszczaln smuko dla
elementw ciskanych wynoszc =250, wyboczyy si pod
ciarem wasnym kratownicy. Brak naleytego przytrzymania grnych ciskanych pasw dwigarw doprowadzi
do ich duych, znacznie przekraczajcych norm, wygi
poziomych, atake duych ponadnormatywnych wygi poziomych pasw dolnych iskrce caych dwigarw. Natak
zdeformowanych dwigarach dachowych zostay nastpnie
uoone izamocowane arkusze blachy trapezowej. Wten
sposb utrwalone zostay montaowe wygicia iskrcenia
wizarw.
Gwn przyczyn wygi prtw stabilizujcych podcigi
kratowe (rys. 6)byy due wygicia pasw grnych dwigarw dachowych oraz niewsppaszczyznowe usytuowanie
blach wzowych tych prtw napasach grnych dwigarw
ipodcigw kratowych.
Wygicia poszczeglnych prtw i skrcenia pionowych
ste dwigarw dachowych spowodowane zostay duymi przemieszczeniami poziomymi pasw dwigarw oraz
rnicami przemieszcze pomidzy ssiednimi dwigarami.
Wpyw naodksztacenia prtw tych ste miao rwnie
niewaciwe rozwizanie ich rubowych pocze zpasami dwigarw (rys. 8). Blachy wzowe pasw tnika nie
wypeniay szczeliny midzy blachami wzowymi przyspawanymi dopasw dwigarw, cospowodowao powstanie
luzw wpoczeniach.

31

nowoczesne hale 3/11

| projektowanie

Wnioski

Przeprowadzona analiza hali wykazaa bdy, ktre mog

zosta popenione przy projektowaniu imontau obiektu
ztarcz dachow zblach trapezowych, wsppracujc zprtowym szkieletem nonym oraz pozwolia wycign praktyczne wnioski dotyczce ksztatowania konstrukcji dachw
takich obiektw.
Do bdw popenionych naetapie projektu mona zaliczy:
pominicie fazy montaowej wobliczeniach dwigarw
dachowych, wktrej blacha uoona nadwigarach nie jest
jeszcze znimi poczona cznikami inie zabezpiecza ich
grnych pasw przed utrat statecznoci,
brak ste montaowych zapewniajcych stateczno
iprawidowe usytuowanie dwigarw dachowych wczasie
montau,
nieuwzgldnienie schematw statycznych blach trapezowych pokrycia dachu iich rozmieszczenia przy zestawianiu
obcie naposzczeglne dwigary,
niewaciwe, niezgodne zprzepisami [1]uksztatowanie
tarczy dachowej zblach trapezowych (m.in. brak elementw brzegowych naobwodzie tarcz dachowych oraz elementw porednich),
brak wobliczeniach konstrukcji analizy wytrzymaociowej
tarczy dachowej wsppracujcej zeszkieletem stalowym,
np. wg[1].
Natomiast do bdw popenionych na etapie montau
konstrukcji mona zaliczy: brak pomiarw geodezyjnych
(nadzoru geodezyjnego) wczasie montau wraliwych nadeformacje dwigarw dachowych, brak ste montaowych
zapewniajcych prawidowe usytuowanie dwigarw, zgodne
zwymogami normy [4], oraz brak powykonawczych pomiarw geodezyjnych zmontowanej konstrukcji nonej hali.
Konstrukcja nona dachu omawianej hali zostaa zaprojektowana
oszczdnie. Zwaszcza dwigary dachowe (wizary) sbardzo
delikatne ibyy podatne naodksztacenia (wygicia, skrcenia)
wczasie montau. Brak doprowadzenia dolnych pasw wizarw
dopodpr supw ipodcigw dodatkowo pogorszy ogln
stateczno wizarw iistotnie wpyn nastan si wewntrznych wprzeponach zblach trapezowych pokrycia odwygi
pocztkowych. Bardzo odpowiedzialnym elementem wkonstrukcji dachu analizowanej hali jest pionowe kalenicowe stenie
dwigarw dachowych, ktre wsytuacji duych wygi iskrce
dwigarw zapewnia stateczno caej konstrukcji nonej dachu. Odpowiedzialn funkcj peni rwnie prty stabilizujce
grne pasy podcigw kratowych, zmniejszajc istotnie dugo
wyboczeniow bardzo wytonych grnych pasw podcigw.
Biorc powysze pod uwag, celowe wydaje si doprowadzanie
iczenie dolnych pasw dwigarw zpodporami (supami,
podcigami kratowymi) zzapewnieniem swobody przesuwu
midzy pasem ipodpor wpaszczynie dwigara. Rozwizanie
takie nie wpynie wznaczcy sposb nacakowity koszt obiektu,
azwikszy ogln sztywno iodporno konstrukcji dachu
nawpyw odksztace jej elementw.
Uzyskane wyniki analizy dotyczce wpywu wygi pocztkowych wykazay niewielki ich wpyw nanono najbardziej
wytonych elementw konstrukcji nonej dachu omawianej

32

Rys. 6.Wygite prty ste stabilizujce podcigi kratowe

Rys. 7.Przypodporowy fragment dwigara dachowego

Rys. 8.Poczenie prtw ste pionowych zdolnymi pasami dwigarw

hali. Oznacza to, eprzekroczenie nawet znaczne dopuszczalnych wygi nie musi dyskwalifikowa konstrukcji,
wymaga jednak przeprowadzenia odpowiedniej analizy statyczno-wytrzymaociowej.
q
Pimiennictwo
1. European Recommendations for the Application ofMetal Sheeting
Acting asaDiaphragm. Stressed Skin Design. ECCS Committee
TC7, TWG 7.5,May 1995.
2. Brdka J., Garncarek R., Miaczewski K.: Blachy fadowe wbudownictwie stalowym. Arkady, Warszawa 1999.
3. Brdka J., Broniewicz M.: Konstrukcje stalowe zrur. Arkady,
Warszawa 2001.
4. PN-B-06200:2002 Konstrukcje stalowe budowlane Warunki
wykonania iodbioru Wymagania podstawowe.
5. PN-90/B-03200 Konstrukcje stalowe Obliczenia statyczne iprojektowanie.