Illerbankasi Statik Betonarme Tekn Sart

LLER BANKASI ANONM RKET
STATK-BETONARME PROJELERNN
HAZIRLANMASINA AT
TEKNK ARTNAME
2013
ller Bankas A.. Ynetim Kurulunun 25.04.2013 tarih ve 13/341 sayl karar
dorultusunda uygun grlmtr.
STATK BETONARME PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

TEKNK ARTNAME
NDEKLER
Sayfa No
1
N KAPSAMI ...........................................................................................................1
BETONARME YAPILAR ............................................................................................1

2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
2.8
2.9
3
DEPREM BLGELERNDE YAPILACAK YAPILAR HAKKINDA YNETMELK1

YAPI ELEMANLARININ BOYUTLANDIRILMASINDA ALINACAK YKLER ......1
BETONARME YAPILARIN HESAP VE YAPIM KURALLARI .............................1
MMARLIK VE MHENDSLK HZMETLER ARTNAMES.............................1
elik ubuklarn betonarme yaplarda kullanma kurallar ...................................1
Betonarme Projelerin izim ve Tanzim Kurallar ................................................2
2.6.1 Genel .....................................................................................................2
2.6.2 n Proje.................................................................................................3
2.6.3 Uygulama Projesi ...................................................................................4
2.6.3.1 Statik ve Betonarme Hesaplar ....................................................4
2.6.3.2 izimler.......................................................................................4
2.6.4 izgi ve Yaz Teknii..............................................................................7
BNA VE BNA TR BETONARME YAPILAR .................................................8
2.7.1 Genel .....................................................................................................8
2.7.2 lgili Standart ve artnameler..................................................................8
2.7.3 Statik-Betonarme Hesaplarda lem Sras .............................................8
2.7.4 Yap Elemanlarnn Boyutlandrlmas.....................................................8
SIVI TUTUCU BETONARME YAPILAR .............................................................9
2.8.1 Genel .....................................................................................................9
2.8.2 lgili Standart ve artnameler..................................................................9
2.8.3 Malzemeler...........................................................................................10
2.8.3.1 Beton ........................................................................................10
2.8.3.2 Betonarme Donats ..................................................................15
2.8.3.3 ngerilme elii .......................................................................15
2.8.3.4 Pas Paylar ...............................................................................15
2.8.4 Projelendirmede Dikkat Edilecek Konular ve Genel neriler ................18
2.8.4.1 Yklemeler................................................................................18
2.8.4.2 Ykler .......................................................................................18
2.8.4.3 Duvarlarn Analizi......................................................................37
2.8.4.4 Stabilite Analizi .........................................................................38
2.8.4.5 atlak Genilikleri .....................................................................40
2.8.4.6 atlaklarn Kontrol ..................................................................40
2.8.4.7 Farkl Oturmalar........................................................................41
2.8.4.8 Betona Kar Zararl Madde eren Zeminler.............................41
2.8.4.9 Betonun Geirimsizlii ..............................................................41
2.8.5 Projelendirme Yntemi .........................................................................41
2.8.5.1 Projelendirme Esaslar..............................................................41
2.8.5.2 Derzler ......................................................................................45
2.8.5.3 Drenaj .......................................................................................47
SANAT YAPILARI............................................................................................47
2.9.1 Genel ...................................................................................................47
ELK YAPILAR ......................................................................................................48

3.1
ELK YAPILARIN HESAP VE YAPIM KURALLARI........................................48

3.1.1 Tanmlar ve Kapsam ............................................................................48

TEKNK ARTNAME
3.2
4
UZAY KAFES SSTEMLER .....................................................................................51

4.1
4.2
3.1.2 Standartlar............................................................................................48
3.1.3 Projelendirme Esaslar .........................................................................48
ELK PROJELERN ZM VE TANZM KURALLARI ...................................50
Sistemin Tanm ...............................................................................................51

artnameler .....................................................................................................51
AHAP YAPILAR ....................................................................................................51

5.1
AHAP YAPILARIN HESAP VE YAPIM KURALLARI ......................................51
ii

TEKNK ARTNAME
GENEL TEKNK ARTNAME

1
N KAPSAMI
Bu ksm ller Bankas grev alan iinde yer alan imesuyu temini, iletimi, depolanmas ve
datm ile imesuyu artma tesisinde bulunan yaplarn Yapsal Tasarm Projelerinin
Hazrlanmas iini kapsamaktadr.
2
BETONARME YAPILAR
2.1
DEPREM BLGELERNDE YAPILACAK YAPILAR HAKKINDA YNETMELK
Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik, deprem blgelerimde

yeniden yaplacak, deitirilecek, bytlecek resmi ve zel tm binalarn ve bina tr
yaplarn tamamnn veya blmlerinin depreme dayankl tasarm ve yapm ile mevcut
binalarn deprem ncesi veya sonrasnda performanslarnn deerlendirilmesi ve
glendirilmesi iin gerekli kurallar ve minimum koullar belirlemektedir.
Bu Ynetmelik hkmleri, betonarme, elik ve yma binalar ile bina tr yaplar iin
geerlidir.
Bu Ynetmeliin kapsam dnda kalan yaplara uygulanacak koul ve kurallar, kendi zel
ynetmelikleri yaplncaya dek, bu artnamede tanmlanan uluslararas standartlardan
alnacaktr.
2.2
YAPI ELEMANLARININ BOYUTLANDIRILMASINDA ALINACAK YKLER
Yaplara etkiyen yklerin belirlenmesinde kullanlacak yk deerleri TS498: Yap

Elemanlarnn Boyutlandrlmasnda Alnacak Yklerin Hesap Deerleri artnamesinden
alnacaktr. Deprem etkisine ilikin deerler ise Deprem Blgelerinde Yaplacak Yaplar
Hakknda Ynetmelik hkmlerine uygun olarak hesaplanacaktr.
2.3
BETONARME YAPILARIN HESAP VE YAPIM KURALLARI
Betonarme yaplar TS 500: Betonarme Yaplarn Tasarm ve Yapm Kurallar artnamesine

ve Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelie uygun olarak yaplacaktr.
2.4
MMARLIK VE MHENDSLK HZMETLER ARTNAMES
Mimarlk ve mhendislik hizmetleri, belli bir yapya ait proje, hesap ve ihale dosyas
dzenleme ileriyle, yapnn meslek ynnden kontrol ve hizmet dallarnda uyum ve birliin
salanmas ilerine denir.
Bu hizmetler, evre ve ehircilik Bakanl Mimarlk ve Mhendislik Hizmetleri
artnamesine uygun olarak yrtlecektir.
2.5
ELK UBUKLARIN BETONARME YAPILARDA KULLANMA KURALLARI
Betonarme yaplarda kullanlacak donat elikleri TS 708 artnamesine uygun olacaktr.

TEKNK ARTNAME
2.6
BETONARME PROJELERN ZM VE TANZM KURALLARI
2.6.1 Genel
Bu konuda, TS 6164: Betonarme Projelerin izim ve Tanzim Kurallar, son basksndaki
esaslara uyulacaktr.
Mhendis yapaca yapsal tasarm hesaplarnn banda, hesap yntemini, kullanaca
standart ve ynetmelikleri ve ilgili kaynaklar belirtecektir. Bina kalp planlar A3 veya
okunakl olmak koulu ile A4 formatnda hesap cildinde verilecektir. Hesaplamalar srasnda
ykleri dorudan tayan elamanlarn hesaplamasndan balayp, bunlarn mesnetini
oluturan dier elemanlara geecek, statik etkilerin temele ve oradan da zemine geiini
dzgn bir sra takip ederek anlalr ekilde yazlmn gerekletirecektir.
Hesapla izim arasnda bant ak olarak kurulacak, elemanlarn numaralar hesaplarda
balk olarak verilecek ve bu numaralar izimlerle ayn olacaktr. Hesaplamalarda kullanlan
formller ak olarak yazlacaktr.
Mhendis, yapsal tasarm hesaplarn yaplmasnda bilgisayar paket programlarn
kullanacak ise, aadaki konulara dikkat edecektir:
-
Hesapta kullanlan bilgisayar yazlmnn adn, srmn (versiyon) ve mellifini

belirtecektir
Yap tipine uygun, gvenilirlii ispatlanm bilgisayar programlar kullanacaktr
Giri ve k bilgilerini anlalr bir ekilde verecektir
Mhendis, yapsal tasarm hesaplarnn banda, bina, zemin ve deprem bilgilerine,

kullanlacak standartlar ile kaynaklara ve aada belirtilen konulara yer verecektir:
-
Yapnn cinsi ve seilen statik sistem
Katlarn deme sistemleri
Kullanlan beton ve donat elii snf ve mekanik zellikleri
Deme ve duvar kaplamalar cinsine gre metrekareye gelen ykler, dolgu malzemesi
cinsi ve arl, blme duvarlarn metrekare arlklar, yapnn eitli blmlerinde kabul
edilen hareketli ykler, bodrum kat perdelerine ve istinat duvarlarna gelen zemin itkileri
Seilen temel sistemi ve kabul edilen zemin emniyet gerilmesi
Kat says ve kat ykseklikleri
Tasarmda gz nne alnan Etkin Yer vmesi Katsays, Bina nem Katsays, Yerel
Zemin Snf, Tayc Sistem Katsays vb. bilgileri
Yapsal tasarm hesabna esas alnan ynetmelik ve standartlar ile kullanlan kaynaklar
Hesaplar ve bu hesaplara dayal betonarme projeler zerinde; projeyi yapan mhendisin ad,
soyad, diploma numaras, imzas ve oda sicil numaras bulunacaktr.
Yaplacak hesaplarda ve izimlerde tayc sistem elemanlar aadaki sembollerle
gsterilecektir:

TEKNK ARTNAME
Demeler
:D
Kiriler
:K
Kolonlar
:S
Lentolar
:L
Hatllar
:H
Temeller
:T
Ba Kirileri
: BK
Dk Demeler
: DD
Ters Kiriler
:TK
Radye Demeler
: RD
Mtemadi Temeller
: MT
Perdeler
:P
Merdivenler
:M
Merdiven Kirileri
: MK
Bu sembollerin yanna yazlacak basamakl saynn birinci rakam o elemann hangi katta
olduunu, dier iki rakam ise elemann numarasn belirleyecektir. Betonarme izimlerin,
binaya bak dorultusu ve lleri, mimari proje ile uyum salayacak ekilde seilecektir.
Ayrca akslarn harf ve numaralandrma bilgilerinin, mimari proje ile uyumlu olmasna dikkat
edilecek ve btn izim paftalarna, binada uygulanacak beton ve donat elii snf mutlaka
yazlacaktr.
2.6.2 n Proje
Proses projeye uygun olarak tayc sistemin tasarlanarak, 1/100 lekli kesin projesinin
hazrlanmasdr.
Tasarm kriterlerini ieren, yaplan kabuller, hesap sistemi ve alnan deerleri anlatan proje
raporu verilecektir.
Kullanlan elik ve beton malzeme snf belirtilecektir.
Yk hesaplar ilgili artnamelere uygun olarak yaplacak ve yk kombinasyonlar
gsterilecektir.
Yap elemanlarnn kesitlerinin yeterliliini gsteren hesaplar verilecektir.
Yer alt suyunun durumuna gre yaplarn yzme kontrolleri yaplacaktr.
Yaplarn statik ve betonarme zm ve analizlerinde,yap tipine uygun ve gvenilirlii
ispatlanm bilgisayar programlar kullanlacaktr.
Tayc sistemi gsteren kalp planlar hazrlanarak, gerekli yerlerden kesitler alnacaktr.

TEKNK ARTNAME
Ynetmelikte belirtilen gerekli durumlarda genleme, bzlme ve snme etkilerine kar yap,
dilatasyon derzleriyle ayrlacaktr.
2.6.3 Uygulama Projesi
Proses projeye uygun olarak statik, dinamik ve betonarme hesaplarnn yaplmas ve
hesaplara gre 1/50 lekli kalp, kolon ve temel planlarnn izilmesi ve detaylarnn
hazrlanmasdr.
Uygulama projelerine esas tekil edecek kabuller ve hesap yntemlerini anlatan proje raporu
verilecektir.
2.6.3.1 Statik ve Betonarme Hesaplar
Statik ve betonarme hesaplar aadaki bilgileri de ierecek ekilde dzenlenerek cilt halinde
verilecektir:
-
Tasarm kriterleri :
Beton ve eliin malzeme snflar ve deerleri
Depremsellik ve ilgili deerler
Zemin emniyet gerilmesi
Yk analizleri
Zemin itkisi parametreleri
Tip ykleme durumlar
Kolon ve perde hesaplar
Kiri hesaplar
Deme ve merdiven hesaplar
Temel hesaplar
Deprem Hesaplar yapnn trne bal olarak ilgili ynetmelik/standart hkmlerine

uygun olarak yaplacaktr.
Monoray ykleri ve monoray kirii hesaplar
Ekipman ykleri ve temel/kaide hesaplar
atlak genilii kontrolu ve yzme kontrolu
Stabilite hesaplar
2.6.3.2 izimler
-
Kalp planlarnda ve kesitlerinde akslar, kotlar, boyutlar ve bunlar gibi btn bilgiler
bulunacaktr.

TEKNK ARTNAME
Kalp planlarnda her iki ynden kesitler alnacak, ayrca gerekli yerlerden ksmi kesitler
alnarak detaylandrlacak ve btn kesitler zerine kotlar yazlacaktr.
Kalp planlarnda; atya k, baca, merdiven, tesisat boluklar gsterilecektir.
Kalp planlarnda tm tayc elemanlara ayr poz numaras verilecektir. Yapsal tasarm
hesap ve kiri detaylarnn iziminde kalp planndaki poz numaras srasna uyulacaktr.
Kalp ve donats birbirinin ayn olmayan her kat iin ayr kalp ve kolon aplikasyon plan
izilecektir.
Perde ve demelerde braklmas gereken boluklar, kalp planlar ile kesitlerde kotlar
ve lleri ile birlikte gsterilecek ve donat detaylar verilecektir.
Kolon aplikasyon planlarnda tm kolonlar donats ile birlikte gsterilecektir. Kolon

isimleri kalp planndaki isimlerle uyumlu olacaktr.
Boyutlar, konumlar ve donatlar ayn olan kolonlar benzetilebilir. Benzetilen kolon

isimleri kolon aplikasyon plannda gsterilecektir.
Kalp ve donat planlarnda deme ve perdelerin isimleri, kalnlklar ve kotlar

belirtilecektir.
Kalp planlarnda d l izgileri yap llerinin kolayca izlenebilmesini salayacak

ekilde dzenlenecek, i l izgileri, ok sayda mahalden geecek ekilde, kesintisiz
btn plan kat edecektir.
Kalp ve donat planlarnda donatlarn ksmi uzunluklar tek tek gsterilecek ve demirlerin
stlerine toplam uzunluklar ve aplar yazlacaktr.
Yaplan statik betonarme hesaplara ve hazrlanan kalp planlarna gre kiri, kolon,
perde, temel ve merdiven detaylar 1/20 lekli olarak hazrlanacaktr.
Kalp planlarnda alnan nokta detaylar 1/5 veya 1/10 lekli olacaktr.
Kiri mesnetlerinde donat skklna dikkat edilecek, en fazla 3 adet pilye ayn yerde
krlabilecektir.
Kiri detaylarnda etriye sklatrlmalar mesafeleri gsterilecektir.
Ters kiriler kalp plannda ve ve detayda kiri isimlerinin bana T harfi konularak
isimlendirilecektir.
Tm kirilerden enkesitler alnarak donatlar ve deme durumlar gsterilecektir.
Ayn aks zerinde kirilerde kot fark varsa bu durum kiri detaylarnda gsterilecektir.
Eik ve krk kiriler detayda da ayn ekilde gsterilecek, kiri donatlar bu durum
dikkate alnarak yerletirilecektir.
Kiri detaylarnda dey akslar gsterilecektir.
Geni kirilerde (50) ift etriye kullanlacaktr.
Kiriin baka bir kirie mesnetlenmesi durumunda ask donats dzenlenecek ve

saplama noktasnda etriye sklatrmas yaplacaktr.

TEKNK ARTNAME
Perdede balk donatlar mesafeleri ile birlikte gsterilecektir.
Boyutlar farkl tm kolonlar iin etriye almlar verilecek ve almn yanna etriye ap
ve aral yazlacaktr.
Kolon boy demirleri alm ve detaylar temel filizleri ile her kat iin ayr ayr verilecektir ve
kolon sarlma blgeleri lleri ile birlikte gsterilecektir. Katlar arasnda boyut deiimi
olan kolonlarn boy demir alm detay mutlaka verilecektir.
Uzun kolonlarda ve perdelerde u blgelere ait donatlar mesafeleriyle birlikte verilecek,

iroz etriyeler gsterilecektir. Etriyenin alm yanna ap ve aral yazlacaktr.
Deprem blgelerinde kolonlarda, zel deprem etriyeleri kullanlacaktr.
Her farkl temel tipi iin temel detaylar izilecektir.
Temel detaylarnda plan kesit ve donat alm bulunacaktr.
Srekli temel kiri detay ve boyuna donat almlar izilecektir.
Ba kirii detaylar izilecektir.
Radye temellerde alt ve st donat belirtilecektir.
Kazkl temellerde, kazk bann radye temelle birletii noktann donat detaylar ve
derinlikleri verilecektir.
Kazk balklarn balayan kiriler izilecek ve detaylar verilecektir.
Kazk donatlar izilecek ve boyutlar verilecektir.
zellik tayan tayc sistem d elemanlarn detaylar izilecektir.
Temel hesaplar, tesis arsas iin hazrlanan geoteknik raporunda verilen parametrelere
gre yaplacak ve temel detaylar verilecektir. Ayrca zeminde yeralt suyu varsa, drenaj
ve yaltm projesi detaylar da hazrlanacaktr. Bina evresi emniyeti iin her trl iksa
projeleri ve istinat duvar projeleri hazrlanacaktr.
Temele ait paftalar zerine gerekli tm zemin bilgileri, zemin emniyet gerilmesi, zemin
grubu, yerel zemin snf, yatak katsays yazlacaktr.
Temel kalp plannda don derinlii de dikkate alnarak her iki ynde kesit alnp temel alt
ve st kotlar ile dzenlenmi arazi kotlar gsterilecektir. Temel ii dolgu zellikleri
geoteknik raporda verildii gibi temel kesitleri zerine yazlacaktr.
Tesisin bulunduu alann evre duvarlar ve tesis giriinin kotlar ile askda boru gei
kotlar max. takn su seviyesine gre belirlenerek gerekli projeler idarenin gr
alnarak hazrlanacaktr.
Tesis alannn toporafik durumu ve zemin ett raporunda belirlenen parametreler

dikkate alnarak gerekmesi halinde yaplacak olan iksa ve zemin iyiletirme projeleri
idarenin gr alnarak hazrlanacaktr.
Genleme, tam daralma ve ksmi daralma derzlerine ait su tutucu bant detaylar
verilecektir.

TEKNK ARTNAME
2.6.4 izgi ve Yaz Teknii

Paftalar mmkn olduu kadar ayn byklkte olacak ve 90 santimden geni, 200
santimden uzun pafta kullanlmayacaktr.
Projeler zerindeki btn izgi ve yazlar, Blm 2.6ya,Betonarme Projelerin izim ve
Tanzim Kurallarna uygun olarak izilecektir. Kalp planlarnda kolon ve perdeler daha kaln
izgilerle gsterilecektir.
Her paftann altna norm ebatta (19/29cm) balk (antet) tanzim edilecek, orijinal balklar
para veya ek eklinde olmayacak ve aadaki bilgileri ierecektir:
-
ller Bankas Anonim irketi ................................Dairesi Bakanl ibaresi
Yapnn ad ve yeri
Projenin ad
Paftann ait olduu nitenin ad ve paftann ierii numaralar ile birlikte gsterilecektir.
Projeyi hazrlayan mhendisin ad-soyad, diploma no, TMMOB oda no, szlemede
yazl adresleri ve imzas
lei
Pafta no
Kullanlan beton ve donat snflar
Deprem blgesi
Deprem hesabnda kullanlan deerler(R, Ao, Z, I gibi)
Zemin emniyet gerilmesi
Paftann izim ve deiim tarihleri
Her paftann antetinin st ksmna binann/tesisin kk bir vaziyet plan izilerek, planla ilgili
blok belirtilecektir. naat srasnda zel tedbirler alnmas gerekiyorsa bunlarla ilgili notlar
yazlacaktr.
Hesap ve izimlerin bilgisayar dkmleri, CD halinde idareye teslim edilecektir. CDlerin
iinde projeye ait tm veriler bulunacaktr. Disketlerdeki DWG uzantl izim dosyalar ve
dier dosyalar ya sktrlmayacak ya da Pkzip ya da Winzip programlarndan biriyle
sktrlm olacaktr.
Pafta ozalitleri norma uygun olarak katlanacak, dosyalar ierisine konulacak ve dosyann i
kapana fihrist yaptrlacaktr.
Proje ozalit kopyalarnn tamam projeyi yapan tarafndan imzalanacak ve paftalarn zerine
bal bulunduu vergi dairesinin ismi ve vergi sicil (hesap) numaras, kaytl bulunduu oda
ve oda sicil numaras yazlacaktr.

TEKNK ARTNAME
2.7
BNA VE BNA TR BETONARME YAPILAR
2.7.1 Genel
Yapsal tasarm hesaplarna esas olacak ykler, TS 498 standardnn son basksndan
alnacaktr. Ekipman ykleri ve uygulama yerleri ilgili makina ve/veya elektrik projesinden
alnacaktr. Betonarme hesaplar TS 500 standardnn son basksnda yer alan esaslara gre
yaplacaktr. Deprem hesaplarnda, Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda
Ynetmeliin son basksndaki esaslar uygulanacaktr.
2.7.2 lgili Standart ve artnameler
Trk Standartlar:
TS 500 Betonarme Yaplarn Tasarm ve Yapm Kurallar
TS 498 Yap Elemanlarnn Boyutlandrlmasnda Alnacak Yklerin Hesap Deerleri
TS 708 elik - Betonarme iin - Donat elii
TS EN 206-1 Beton - Blm 1: zellik, performans, imalt ve uygunluk
Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik
2.7.3 Statik-Betonarme Hesaplarda lem Sras
Mhendis, yapsal tasarm hesaplarnn yaplmasnda aadaki sraya uyacaktr:
-
Dey yklerin analizi
Deme Hesaplar
Yatay yklerin belirlenmesi
Kiri hesaplar
Kolon ve perdelerin hesaplar
Merdivenler
Temeller
stinat duvarlar
2.7.4 Yap Elemanlarnn Boyutlandrlmas

Tasarmda, yapnn kullanm sresi boyunca, hem yklmaya kar gvenliinin salanmas,
hem de atlama, ekil deitirme, titreim gibi olaylarn yapnn kullanmn ve zaman iinde
dayanklln etkileyebilecek dzeye ulamasn nlemek iin;
-
Tama gc snr durumu
Kullanlabilirlik snr durumu ayr ayr incelenecektir.
Tama gc snr durumu: Yap elemanlarnn her birinin TS 500de belirtilen biimde
azaltlm malzeme dayanmlar (tasarm dayanmlar) kullanlarak hesaplanan tama gc

TEKNK ARTNAME
deerlerinin, TS 500de verilen yk katsaylar ile arttrlm tasarm yk ile hesaplanan i

kuvvet deerlerinden kk olmadnn kantlanmasdr.
Kullanlabilirlik snr durumu: Tayc sistemin boyutlandrlmas srasnda ngrlen
kullanma ykleri altnda oluacak ekil deitirme, yer deitirme ve atlamalarn TS 500e
gre hesaplanan deerlerinin yine TS 500de verilen snr deerleri amadnn
gsterilmesidir.
Yap elemanlarnn kesit boyutlandrmas ve donat hesab tama gc snr durumuna gre
yaplmaldr. Gereken durumlarda kullanlabilirlik snr durumu iin kontrol yaplacaktr. Snr
durumunda sorun kt zaman kesit boyutlar ve/veya donats buna gre deitirilecektir.
2.8
SIVI TUTUCU BETONARME YAPILAR
2.8.1 Genel
mesuyu temini, iletimi, depolanmas ve datm ile imesuyu artma tesislerinde bulunan
sv tutucu yaplar bu blme uygun olarak tasarlanacaktr. Projeler bu artnameye ek olarak
eer varsa halen yrrlkte olan ilgili Trk Standart, artname ve Ynetmeliklerine, aksi
halde uluslararas standart ve ynetmeliklere uygun olacaktr. Atf yaplan artname veya
standartlardaki esaslar, bu artnamede belirtilen esaslar tamamlar veya yerini alr.
2.8.2 lgili Standart ve artnameler
Trk Standartlar:
TS 500 Betonarme Yaplarn Tasarm ve Yapm Kurallar
TS 498 Yap Elemanlarnn Boyutlandrlmasnda Alnacak Yklerin Hesap Deerleri
TS 708 elik - Betonarme iin - Donat elii
TS EN 206-1 Beton - Blm 1: zellik, performans, imalt ve uygunluk
TS EN 1990 Yap tasarm esaslar (Eurocode)
TS EN 1991 Yaplarn Projelendirme ve Etki Esaslar (Eurocode1)
TS EN 1992-1-1 Beton yaplarn tasarm - Blm 1-1: Genel kurallar ve binalara
uygulanacak kurallar (Eurocode 2)
TS EN 197-1 imento- Blm 1: Genel imentolar- Bileim, zellikler ve Uygunluk Kriterleri
TS 3233 ngerilmeli Beton Yaplarn Hesap ve Yapm Kurallar
TS 4559 Beton elik Hasrlar
Su Tutucu Betonarme Yaplarn Yapmna ait Genel Teknik artname DS
Bayndrlk ve skn Bakanl Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik
DLH 2008 Deprem Ynetmelii- Ky ve Liman Yaplar, Demiryollar, Hava Meydanlar
naatlarna ilikin Deprem Ynetmelii

TEKNK ARTNAME
Yabanc Standartlar:
ACI 350 Code Requirements for Environmental Engineering Concrete Structures and
Commentary
350.3 Seismic Design of Liquid-Containing Concrete Structures and Commentary
350.4R Design Considerations for Environmental Engineering Concrete Structures
BS 8007 Design of Concrete Structures for Retaining Aqueous Liquids
EN1992-3 Eurocode 2. Design of concrete structures. Liquid retaining and containing
structures
2.8.3 Malzemeler
Malzemeler mevcut Trk Standartlarna uygun olacaktr.
Kullanlan bu malzemelerin fiziksel ve dayanm zellikleri ilgili artnamelerden (TS 500, TS
EN 206-1, TS 708) alnacaktr.
2.8.3.1 Beton
Btn yaplarnda kullanlacak betonarme betonu ve ngerilmeli beton snf TS 500 ve TS
3233de ngrlen tasarm snflarna uygun olacaktr.
Sv tutucu betonarme yaplarda en az C30/37 snf beton kullanlacaktr.
Daha dk beton snflar; ktle betonlar, ankraj bloklar, dolgu betonlar vs. ve yapsal
olmayan elemanlarda kullanlacaktr.
Projelendirmede kullanlacak beton snflar ve basn dayanmlar izelge 1de verilmitir.
Bu ayrt etmede l, basn dayanm olup, bu amala taban ap = 15 cm ve ykseklii
30 cm olan silindir numuneler ile bir kenar 15 cm olan kp numunelerin 28 gnlk basn
dayanmlar verilmitir.
izelge 1: Normal ve Ar Betonlar iin Basn Dayanm Snflar
(TS EN 206-1 izelge 7)
C12/15
En Dk Karakteristik
Silindir Dayanm
Fck,sil (N/mm2)
12
En Dk Karakteristik
Kp Dayanm
Fck,kp (N/mm2)
15
C16/20
16
20
C20/25
20
25
C25/30
25
30
C30/37
C35/45
C40/50
30
35
40
37
45
50
C45/55
45
55
C50/60
50
60
Basn Dayanm Snf
10

TEKNK ARTNAME
C55/67
55
67
C60/75
60
75
C70/85
70
85
C80/95
80
95
C90/105
90
105
C100/115
100
115
Asgari bir gereklilik olarak, betonun evre koullarna gre snf ve ilgili asgari dayankll,
daha az agresif koullar veya TS EN 206-1 izelge 1de gsterilen deerden daha dk
olmayacaktr.
izelge 2: Beton Etki Snflar (TS EN 206-1 izelge 1)
Snf
gsterimi
Etki snflarnn meydana gelebilecei

yerlere ait bilgi mahiyetinde rnekler
evrenin tanm
1 Korozyon veya zararl etki tehlikesi yok
X0
Donat veya gml metal bulunmayan beton:

Donma/zlme etkisi, anma veya kimyasal
etki haricindeki btn etkiler
Donat veya gml metal ieren beton: ok
kuru
ok dk rutubetli havaya sahip binalarn i

ksmlarndaki beton
2 Karbonatlamann sebep olduu korozyon

Donat veya dier gml metal ihtiva eden betonun hava ve nem etkisine maruz kalmas halinde etki,
aada verilen ekilde snflandrlr.
Not Burada bahse konu olan nem artlar, donat veya dier gml metali saran beton rt tabakas
ierisindeki artlardr. Ancak ou durumda beton rt tabakas artlarnn betonun ierisinde
bulunduu evre artlarn yanstt kabul edilir. Bu durumda evre artlarnn snflandrlmas yeterli
olabilir. Beton ve ierisinde bulunduu evre (ortam) arasnda geirimsiz tabaka varsa bu artlar
geerli olmayabilir.
XC 1
ok dk rutubetli havaya
binalarn i ksmlarndaki beton.
Kuru veya srekli slak
sahip
Srekli ekilde su ierisindeki beton.

XC 2
XC 3
Su ile uzun sreli temas eden beton

yzeyler temellerin ou
Islak, arasra kuru
Orta derecede veya yksek rutubetli

havaya sahip binalarn i ksmlarndaki
betonlar
Orta derecede rutubetli
Yamurdan korunmu, akta bulunan

betonlar
XC 4
Snf
gsterimi
XC 2 etki snf dndaki, su temasna

maruz beton yzeyler
Dngl slak ve kuru

evrenin tanm
11

TEKNK ARTNAME
3 Deniz suyu haricindeki klorrlerin sebep olduu korozyon

Donat veya dier gml metal ihtiva eden betonun, buz zc tuzlar da ihtiva eden, deniz suyu
haricindeki kaynaklardan gelen klorrleri ihtiva etmesi halinde etki, aada verilen ekilde snflandrlr.
Not Rutubet artlar hakknda bilgi, bu izelgenin 2. blmnde verilmitir.
XD 1
Orta derecede rutubetli
XD 2
Islak, arasra kuru
Hava ile tanan klorrlere maruz beton

yzeyleri
Yzme havuzlar
Klorr ieren endstriyel sulara maruz
betonlar
Klorr ihtiva eden serpintilere maruz
kpr ksmlar
XD 3
Dngl slak ve kuru
Yer demeleri
Ara park yeri demeleri
4 Deniz suyundan kaynaklanan klorrlerin sebep olduu korozyon

Donat veya dier gml metal ihtiva eden betonun deniz suyunda bulunan klorrlere veya deniz
suyundan kaynaklanan tuz tayan hava ile temas etmesi halinde etki, aada verilen ekilde
snrlandrlr.
XS 1
Hava ile tanan tuzlara maruz, fakat deniz suyu

ile dorudan temas etmeyen
Sahilde veya sahile yakn yerde bulunan

yaplar
XS 2
Srekli olarak su ierisinde
Deniz yaplarnn blmleri
XS 3
Gelgit, dalga ve serpinti blgeleri
Deniz yaplarnn blmleri
5 Buz zc maddenin de bulunduu veya bulunmad donma/zlme etkisi

Betonun, etkili donma / zlme dnglerine, slak durumda maruz kalmas halinde etki, aada verilen
ekilde snflandrlr.
XF 1
Buz zc madde iermeyen suyla orta

derecede doygun
Yamura ve donmaya maruz dey beton

yzeyler
XF 2
Buz zc madde ieren suyla orta derecede

doygun
Donma ve hava ile tanan buz zc

madde etkisine maruz yol yaplarnn
dey beton yzeyleri
XF 3
Buz zc madde iermeyen suyla yksek

derecede doygun
Yamur ve donmaya maruz yatay beton

yzeyler
Snf
gsterimi
evrenin tanm

Buz zc maddelere maruz yol ve
kpr kaplamalar
XF 4
Buz zc madde ieren su veya deniz suyu

ile yksek derecede doygun
Buz zc tuz ihtiva eden su serpintisine

dorudan ve donma etkisine maruz beton
yzeyler
Deniz yaplarnn dalga etkisi altndaki
donmaya maruz blgeleri
Kimyasal etkiler
12

TEKNK ARTNAME
Betonun, izelge 2de verilen tabii zeminler ve yer alt sularndan kaynaklanan zararl kimyasal etkilere
maruz kalmas durumunda etki, aada verilen ekilde snflandrlr. Deniz suyu, corafik blgeye gre
snflandrlr, bu nedenle betonun kullanlaca yerde geerli snflandrma uygulanr.
Not Aada verilenlerin bulunmas halinde, geerli etki snfnn tayini iin zel alma yaplmasna
gerek duyulabilir.
izelge 2de verilen snr deerlerin dndaki deerler
Dier zararl kimyasal maddeler,
Kimyasal maddelerle kirlenmi zemin veya su,
izelge 2de verilen kimyasallarla birlikte yksek hzda akan su bulunmas.
XA 1
izelge 2ye gre az zararl kimyasal ortam
XA 2
izelge 2ye gre orta zararl kimyasal ortam
XA 3
izelge 2ye gre ok zararl kimyasal ortam
izelge 3: Doal zeminler ve yer alt sularndan kaynaklanan kimyasal etkiler iin etki
snflarnn snr deerleri (TS EN 206-1 izelge 2)
Zararl kimyasal ortamlarn aada verilen snflamas, doal zemin ve yeralt suyunun 5C ile 25C
arasnda scakla sahip olmas ve su ak hznn durguna yakn derecede yava olmas esas
alnarak yaplmtr.
Kimyasal zellie ait en baskn herhangi tek deer, snf belirler.
ki veya daha fazla zararl kimyasal zelliin ayn snf belirtmesi durumunda evre, bir sonraki daha
yksek snfa dahil olarak alnmaldr. Ancak bu zel durum iin yaplan almann bir st snf
semenin gerekli olmadn gstermesi durumunda bu ilem uygulanmaz.
Kimyasal zellik
Referans deney metodu
XA1
XA2
XA3
Yeralt suyu
EN 196-2
> 600 ve
> 3000 ve
200 ve
SO 24 mg/L
3000
6000
600
pH
CO2 mg/L (zararl
etkiye sahip)
NH+4 mg/L
Mg 2+ mg/L
Zemin
SO 24 mg/kg8
(toplam)
Asitlik mL/kg
-5
a) Geirgenlii (permeabilitesi) 10
geirilebilirler.
m/sden daha dk olan kil zeminler bir aa snfa
b) Deney metodunda, SO 4 n hidroklorik asitle ekstraksiyonu tarif edilmitir; Alternatif olarak,

betonun kullanlaca yerde yaplyorsa, su ile aa karma metodu da kullanlabilir.
c) Islanma kuruma dngleri veya kapiler emme nedeniyle, betonda slfat iyonu birikimi tehlikesi
olan yerlerde 3000 mg/kg olan snr 2000 mg/kga indirilir.
Yapnn 50 yl kullanm mrne sahip olaca esas alnarak beton karm ve zellikleri iin
belirlenmi snr deerler izelge 4te verilmitir. Bu izelgede verilen deerler, TS EN 1971e uygun CEM I tipi imento ve 20 mm 32 mm arasnda en byk anma tane byklne
sahip agrega ile yaplm betonlarda geerlidir. En kk dayanm snflar, su/imento oran
ile 32.5 snf dayanma sahip imento ile yaplm betonun dayanm snf arasndaki iliki
kullanlarak belirlenmitir. En yksek su/imento oran ve en az imento miktar snr
deerleri, her durumda uygulanabilir.
13

TEKNK ARTNAME
izelge 4: Beton Karm ve zellikleri in nerilen Snr Deerler (TS EN 206-1 izelge F.1)
Etki snrlar
Korozyon Karbonatlama nedeniyle korozyon
veya
zararl etki
tehlikesi
yok
X0
XC1
XC2
XC3
XC4
En
byk 0,65
0,60
0,55
0,50
su/imento
oran
En
kk C12/15
C20/25 C25/30 C30/37 C30/37
dayanm
snf
En
az 260
280
280
300
imento
ierii
3
(kg/m )
En az hava ierii (%)
Dier artlar
Klorrn sebep olduu korozyon

Deniz suyu
Deniz
klorr
suyu
Donma/zlme etkisi
XS1
0,50
XS2
0,45
XS3
0,45
XD1
0,55
XD2
0,55
C30/37
C35/45
C35/45
C30/37 C30/37
300
320
340
300
Zararl kimyasal ortam
haricinde
XD3
0,45
XF1
0,55
XF2
0,55
XF3
0,50
XF4
0,45
XA1
0,55
XA2
0,50
XA3
0,45
C35/45 C30/37
C25/30
C30/37
C30/37
C30/37
C30/37
C35/45
300
320
300
300
320
340
300
320
350
4,0
4,0
4,0
peEN
12620:
2000e
uygun
Slfatlara
dayankl
b)
donma/zlme dayankllna sahip
imento
agrega
a Hava srklenmemi betonda, beton performans, ilgili etki snf iin donma/zlme etkisine dayankll kantlanm betonla mukayese edilerek uygun deney metoduna gre belirlenmelidir.
2
b XA2 ve XA3 etki snfnda baskn etkinin SO 4 den kaynaklanmas halinde slfatlara dayankl imento kullanlmas zorunludur. Slfatlara dayankllk bakmndan imentonun
snflandrlmas halinde orta ve yksek dayankl olarak snflandrlan imento X A2 etki snfnda (uygulanabiliyorsa X A1 etki snfnda) ve yksek dayankl imento ise XA3 etki snfnda
kullanlmaldr.
Agresif kimyasal ortamlarla ilgili olarak ngrlecek asgari koullar, belgelendirilmi saha koullarna dayanlarak hazrlanmaldr.
14

TEKNK ARTNAME
2.8.3.2 Betonarme Donats

Donat aadaki eitlerle snrlandrlacaktr.
a) Nervrl ubuklar (12 mm ile 26 mm aplar arasnda) TS 708 veya edeerine gre
S 420 snfnda olacaktr.
Bu tip ubuklarn akma dayanm fy = 420 N/mm2 olacaktr.
b) Dz yuvarlak demir ubuklar (12 mm ile 26 mm aplar arasnda) TS 708 veya
edeerine gre S 220 snfnda olacaktr.
c) elik hasr TS 4559a gre S 500 snfnda olacaktr
Aksi belirtilmedike yaplarda S 420 a ve S 220 snf ubuklar kullanlacaktr.
Bindirme ve kenetlenme TS500 de tanmlanan ekilde yaplacaktr.
Basn ve eilme elemanlarnda kullanlacak etriyelerin en kk ap 10 mm olacaktr.
En kk boyuna donat aplar kirilerde 12 mm, kolonlarda 14 mm ile snrlandrlacaktr.
Is ve rtre donatlarnn en kk ap 12 mm olacaktr.
2.8.3.3 ngerilme elii
Hesaplar standart 12.7 mm (0.5 in) veya 15.2 mm (0.6 in) nominal apnda ASTMA 416-80
Grade, 1862 Mpa veya edeerinde plak, yksek ekme gerilmeli, soukta ekilmi,
gerilmeden arndrlm, dk gevemeli 7 adet ubuktan oluan kablolarn kullanlaca
esasna dayandrlacaktr.
Bu eit ngerme elikleri iin
Snr ekme dayanm (UTS) 1862 N/mm2 (Mpa)
%1lik uzamadaki akma dayanm 1583 N/mm2 (Mpa)
ngerilme toronu bana minimum kopma yk (0.5 in apl) 183.7 kN
1000 saat sonra gevemeden (relaxation) oluan kayp
% 70 UTSde % 25, % 80 UTSde % 35
e) Elastisite Modl: 190000 5000 N/mm2 olarak kullanlacaktr.
2.8.3.4 Pas Paylar
Pas pay, donatnn (balantlar, etriyeler ve balama teli dahil olmak zere) d yzeyi ile
beton d yzeyi arasndaki mesafedir. Paspay uygun derinlikteki sehpalar ile salanacaktr.
Sehpalar arasndaki mesafe, donatnn btn blmlerin de asgari pas pay braklmasn
garanti edecek aralkta yerletirilecektir.
15

TEKNK ARTNAME
Donat iin izelge 5, izelge 6 ve izelge 7deki asgari pas paylar uygulanacaktr.
izelge 5: Asgari Pas Pay (ngermesiz yerinde dkme beton)
Asgari Pas
Pay (mm)
(a) Zemin ile dorudan ilikide olan(zemine dklen) ve zeminle
kalc temas eden beton
75
(b) Toprak, sv ve hava koullarna ak olan beton:
Demeler ve dili demeler
50
Kiriler ve kolonlar:
Etriyeler, irozlar ve spiral donatlar
Ana donat
50
65
Duvarlar
50
Temeller ve zemine oturan demeler:

Kalpl yzeyler
Temeller ve zemine oturan demelerin st yzeyleri
50
50
Kabuklar ve eik plak elemanlar

(c) a ve b maddelerini kapsamayan durumlar:
40
20
Ana donat
40
50
Duvarlar
25
Kabuklar ve eik plak elemanlar:

16 ve daha ince ubuklar
20 ve daha kaln ubuklar
15
20
izelge 6: Asgari Pas Pay (n germeli ya da ngermesiz prekast beton)

Asgari Pas
Pay (mm)
(a) Toprak, sv ve hava koullarna ak olan beton:
40
Ana donat
40
50
Duvarlar
40
25
16

TEKNK ARTNAME
(b) a maddesini kapsamayan durumlar:

Demeler ve dili demeler:
26 apl ubuklarla, 40 mm apl ngerme ubuklar ve daha ince
20
ubuklar
40
40 mmden daha byk apl ngerme ubuklar
Ana donat
25
40
Duvarlar:
26 apl ubuklarla, 40 mm apl ngerme ubuklar ve daha ince
25
ubuklar
40
40 mmden daha byk apl ngerme ubuklar
20
25
izelge 7: Asgari Pas Pay (ngermeli yerinde dkme beton)

Asgari Pas
Pay (mm)
(a) Zemin ile dorudan ilikide olan(zemine dklen) ve zeminle
kalc temas eden beton
75
(b) Toprak, sv ve hava koullarna ak olan beton:
Demeler: ve dili demeler
40
Kiriler ve kolonlar;
Ana donat
40
50
Duvarlar
40

(c) a ve b maddelerini kapsamayan durumlar:
25
20
Ana donat
25
40
Duvarlar
25

20
25
17

TEKNK ARTNAME
2.8.4 Projelendirmede Dikkat Edilecek Konular ve Genel neriler

2.8.4.1 Yklemeler
Btn sv tutucu betonarme yaplar dolu ve bo durumlar iin projelendirilecektir. Ykleme
kombinasyonlar en elverisiz tesirleri verecek ekilde olacaktr.
2.8.4.2 Ykler
2.8.4.2.1 l Ykler
Eleman z arl, izolasyon, sva, eim betonu, mekanik ekipmanlar, yap eer gml ise
deme zerindeki toprak dolgu l yk olarak alnacaktr.
2.8.4.2.2 Demedeki Hareketli Ykler
Yrme yolu, merdivenler, ofis ve laboratuvar demelerinde alnacak en az hareketli yk 5
kN/m2 olmaldr. Ekipman arlklar reticiden temin edilecei iin, eer ekipman onay
alnmadan hesap yaplacaksa, farkl reticilerden temin edilen deerlerin en by alnarak
tasarm yaplacaktr. Ekipman tayan demelerde alnacak hareketli yk en az 7.5 kN/m2
dir. Bu deer ar ekipmanlarn bulunduu odalarda ise en az 15 kN/m2 olmaldr. Kat
deme ve kirilerinin tasarmlar yaplrken makina ve dier ekipmanlarn arlklarna, beton
mesnet kaidelerinin arlklar da dahil edilmelidir.
Elektrik kontrol ve ekipman odalarnda, ekipman yerlerinin ve mesnetlenme alanlarnn
tanmlanarak tasarm yaplmas tercih edilecektir. Ancak, uygulama srasnda ekipmanlarnn
yerleimlerinin projede tanmlanandan farkl yaplmas ya da yeni ekipmanlarn eklenmesi
durumu sz konusu ise15 kN/m2 lik hareketli yk alnarak tasarm yaplmas uygun olacaktr.
Demenin hesabnda hareketli yk olarak dikkate alnan makina, ekipman, boru, kaide
betonu vb. izimlerde de yer almaldr.
Gml tanklarda, toprak dolgu yknn yansra, at yk olarak en az 5 kN/m2lik bir
hareketli yk dikkate alnmaldr. atnn kullanmna uygun olarak bu yk arttrlabilir.
Gml yaplarda, zellikle kirisiz demeli at plaklarnda, yapnn baz anolarnda toprak
rtsnn bulunuu, baz anolarnda bu rtnn olmamas durumu ciddi etkilere yol
aabilecei iin dikkatli tasarlanmaldr. Eer toprak dolgu aamal olarak yaplacak ise
ve/veya at zerine herhangi bir ekipmann yerletirilmesinde bir saknca varsa ya da
yerletirilecek ekipmann tipi ve arl ile ilgili bir snrlama varsa betonarme izimlerde bu
durum belirtilmelidir.
Kimyasallarn veya dier malzemelerin depoland alanlarn tasarmnda malzemenin
maksimum ylma ykseklii ile younluu ya da birim arl dikkate alnmaldr. Bu
deerler TS498den alnmaldr.
2.8.4.2.3 Hidrostatik Basn
Hidrostatik basn aadaki forml ile hesaplanacaktr;
qh= W *h
Burada;
qh
: hidrostatik basn (kN/m2)
18

TEKNK ARTNAME
: Suyun/svnn birim hacim arl (kN/m2)
: su/sv derinlii (m)
Yap iindeki hidrostatik basn hesab yapnn normal su/sv seviyesi ve en olumsuz su/sv
seviyesi dikkate alnarak ayr ayr yaplacaktr. En olumsuz su/sv seviyesi iin, yap tam
dolu ya da takn seviyesine kadar dolu olaca kabullerinden biri dikkate alnarak hesap
yaplacaktr.
Yap dndaki hidrostatik basn, zemin suyunun seviyesinin yksek olmas ve takn
durumlar iin hesaplanacaktr. D su yk ayn zamanda yapnn yzmesine de neden
olacandan stabilite hesaplarnda da dikkate alnacaktr.
2.8.4.2.4 Yanal Toprak Basnc
Duvarlar zerindeki d yanal toprak basnc, aadaki Coulomb toprak itkisi denklemleri
kullanlarak hesaplanacaktr:
PA = KA * * x + KA * q
PP = KP * * x + KP * q
cos 2 ( )
cos cos( + ) 1+
sin( + ) sin( )
cos ( + ) cos ( )
cos
cos cos( ) 1
2
( + )
sin( + ) sin( + )
cos ( ) cos ( )
Burada;
PA: aktif toprak basnc (kN/m)
PP: pasif toprak basnc (kN/m)
KA: aktif toprak basnc katsays
KP: pasif toprak basnc katsays
: arka dolgu malzemesi birim arl (kN/m)
x: arka dolgu derinlii (m)
q: srarj yk (kN/m)
: isel srtnme as (derece)
: arka dolgusu evinin yatay ile yapt a (derece)
:duvar srtnme as (stabilite ve gerilme hesaplar iin)
19

TEKNK ARTNAME
- topran toprak ile =

- topran beton ile = 1/2
: dey ile a (derece)
2.8.4.2.5 evresel Ykler
Sv tutucu yaplar ayn zamanda, sl etkiler, rzgar, kar yklerine gre de tasarlanmaldrlar.
Bu yklerin hesab TS 498e uygun olacaktr.
2.8.4.2.6 Deprem Ykleri
Sv tutucu yaplarn deprem yklerinin hesab ACI 350 Blm 21 ve ACI 350.3e uygun
olarak yaplacaktr.
Bu artnamenin kapsamnda bulunan yaplar zemine mesnetli ve ayakl olmak zere iki
tiptedir:
1- Zemine mesnetli tanklar:
Tip1- Dikdrtgen Tanklar
Tip1.1-Sabit mesnetli
Tip1.2-Mafsall
Tip2- Dairesel Tanklar
Tip2.1-Sabit mesnetli
Tip2.1(1)-Betonarme
Tip2.1(2)-ngermeli
Tip2.2-Mafsall
Tip2.2(1)-Betonarme
Tip2.2(2)-ngermeli
Tip2.3-Fleksibl temel (Sadece ngermeli beton yaplarda izin verilir)
Tip2.3(1)-Ankrajl
Tip2.3(2)-Ankrajsz
2- Ayakl Tanklar: Bu kategoriye giren tanklar konsol ayak zerinde oturan sv dolu
yaplardr.
20

TEKNK ARTNAME
KEST
DARESEL TANK PLANI
Deprem yn
Deprem yn
Deprem Yn
Deprem Yn
DKDRTGEN TANK PLANI

Sv tutucu yaplarn duvarlar, statik yklere ek olarak, aadaki dinamik etkiler de dikkate
alnarak tasarlanacaktr:
-
Atalet kuvvetleri, Pw and Pr
Depolanan svdan gelen hidrodinamik impulsif kuvvet, Pi
Depolanan svdan gelen hidrodinamik konvektif kuvvet, Pc
Duvarn gml ksmna etki eden dinamik toprak basnc,
Duvarn gml ksmna etki eden dinamik yeralt suyu basnc,
Dey ivme etkisi,
2.8.4.2.6.1 Atalet Kuvvetleri ve Hidrodinamik Kuvvetlerin Hesab
W
Pw = Ci I w
Ri
W '
Pw ' = Ci I w
Ri
21

TEKNK ARTNAME
W
Pr = Ci I r
Ri
W
Pi = Ci I i
Ri
W
Pc = C c I c
Rc
Toplam taban kesme kuvvetinin hesab:
V = ( Pi + Pw + Pr ) 2 + Pc2 + Peg2
Tank temelinin stnde oluan eilme momentinin hesab:
M w = Pw hw
M r = Pr hr
M i = Pi hi
M c = Pc hc
M b = ( M i + M w + M r) 2 + M c2
Tank temelinin altnda oluan deviren momentin hesab (Tank temeli ve destek sistemi dahil
edilmi olarak):
M i' = Pi hi'
M c' = Pc hc'
M o = ( M i' + M w + M r) 2 + M ' c2
Eer varsa depremden dolay oluan toprak ve yeralt suyu etkileri de moment hesabna
dahil edilecektir.
Semboller:
Pw : Duvarn yatay ynde atalet kuvveti (kN)
Pw : Dikdrtgen tankn incelenen deprem ynne dik yndeki bir duvarnn yatay atalet
kuvveti (kN)
Pr : Wr dan dolay demenin yatay yndeki atalet kuvveti (kN)
22

TEKNK ARTNAME
Pi : W i dan dolay yatay ynde oluan toplam impulsif kuvvet (kN)

Pc : Wcden dolay yatay ynde oluan toplam konvektif kuvvet (kN)
Peg : Tankn gml blmnde depremden dolay oluan yatay toprak itkisi ve/veya yeralt
su basnc (kN)
W w : Silindirik tank duvar arl (kN)
W w : Dikdrtgen tankn incelenen deprem ynne dik yndeki tek bir duvarnn arl (kN)
Wr : Tank demesinin arl (kN)
Wi : Depolanan svnn edeer arlnn impulsif bileeni (kN)
WC : Depolanan svnn edeer arlnn konvektif bileeni (kN)
WL : Depolanan svnn toplam edeer arl
Ci , Cc, Ct : Sismik tepki katsaylar
: Etkili ktle katsays
Ri : Deprem yk azaltma katsaysnn impulsif bileeni
Rc : Deprem yk azaltma katsaysnn konvektif bileeni
I : Yap nem katsays
hi : Duvar temelinin stnden impulsif yatay kuvvetin arlk merkezine olan mesafe (m)
(temel basnc hari tutularak)
hi : Duvar temelinin stnden impulsif yatay kuvvetin arlk merkezine olan mesafe (temel
basnc dahil edilerek)
hc : Duvar temelinin stnden konvektif yatay kuvvetin arlk merkezine olan mesafe (m)
(temel basnc hari tutularak)
hc : Duvar temelinin stnden konvektif yatay kuvvetin arlk merkezine olan mesafe (m)
(temel basnc dahil edilerek)
hr : Tank duvar temelinden at demesinin arlk merkezine olan mesafe (m)
hw : Tank duvar temelinden duvarn arlk merkezine olan mesafe (m)
HL : Depolanan svnn tasarm derinlii (m)
HW : Tank duvarnn i ykseklii (m)
L : Dikdrtgen tankn incelenen deprem ynne paralel yndeki duvarnn iten ie boyutu
(m)
B : Dikdrtgen tankn incelenen deprem ynne dik yndeki duvarnn iten ie boyutu (m)
D : Dairesel tankn i ap
23

TEKNK ARTNAME
A- Zemine Oturan Tanklar iin Dinamik Karakteristiklerin Hesaplanmas:

A.1- Dikdrtgen Tanklar
tanh 0.866
Wi
H L
=
WL
L
0.866
HL
L
WC
H
tanh 3.16 L
= 0.264
WL
L
HL
Arlk merkezine olan mesafe(temel basnc hari tutularak)
L
< 1.333
HL
L
hi
= 0.5 0.09375
HL
HL
L
1.333
HL
hi
= 0.375
HL
H
cosh 3.16 L 1
hc
L
= 1
HL
H
H
3.16 L sinh 3.16 L
L
L
mpulsif kuvvet
konvektif kuvvet
Arlk merkezine olan mesafe(temel basnc dahil edilerek)
L
< 0.75
HL
'
hi
= 0.45
HL
24

TEKNK ARTNAME
L
0.75
HL
0.866
H L
hi '
=
HL
L
2 tanh 0.866
HL
1
8
H
cosh 3.16 L 2.01
hc '
L
= 1
HL
H
H
3.16 L sinh 3.16 L
L
L
mpulsif kuvvet
Konvektif kuvvet
Dinamik zellikler:
k : Yapsal rijitlik
tw : Ortalama duvar kalnl (mm)
c : Betonun younluu (24 kN/m3)
L : Svnn younluu (kN/m3)

3
w : Suyun younluu ( kN/m )
g : yerekimi ivmesi (9.807 m/s2)
k
m
m = mw + mi
mw = H w
tw c
10 3 g
W
mi = i
WL
L L
H L
2 g
25

TEKNK ARTNAME
h=
(hw mw + hi mi )
(mw + mi )
Sabit mesnetli konsol duvarlar iin k yaklak olarak aadaki formul ile hesaplanabilir:
Ec t w
k=

4 x10 6 h
Ti =
c =
2
m
= 2
i
k
H
= 3.16 g tanh 3.16 L
L
Tc =
2 2
=
L
c
Snr koullar farkl duvarlar iin uygun formller kullanlmaldr.

A.2- Dairesel Tanklar
D
tanh 0.866
Wi
HL
=
WL
D
0.866
H
L
D
WC
= 0.230
WL
HL
H
tanh 3.68 L
D
Arlk merkezine olan mesafe(temel basnc hari tutularak)
D
< 1.333
HL
D
hi
= 0.5 0.09375
HL
HL
26

TEKNK ARTNAME
D
1.333
HL
hi
= 0.375
HL
H
cosh 3.68 L 1
hc
D
= 1
HL
H
H
3.16 L sinh 3.68 L
D
D
Arlk merkezine olan mesafe(temel basnc dahil edilerek)
'
hi
= 0.45
HL
D
< 0.75
HL
D
0.75
HL
0.866
H
hi '
L
=
HL
D
2 tanh 0.866
HL
1
8
H
cosh 3.68 L 2.01
hc '
D
= 1
HL
H
H
3.68 L sinh 3.68 L
D
D
Dinamik zellikler:
k : Yapsal rijitlik
tw : Ortalama duvar kalnl (mm)
c : Betonun younluu (24 kN/m3)
L : Svnn younluu (kN/m3)

3
w : Suyun younluu ( kN/m )
g : yerekimi ivmesi (9.807 m/s2)

Tip 2.1 ve 2.2 iin Ti hesab:
i = CI
1
g
10 3 E c
HL
c
27

TEKNK ARTNAME
tw
10r
CI = C W
Ti =
2
i
Tip 2.3 iin Ti hesab:
Ti =
8 (Ww + Wr + Wi )
gDk a
1.25 sn
A E cos 2 2G p w p L p
+
k a = 10 S S
L
S
C C
tpSp
3
Tc hesab:
c =
H
= 3.68 g tanh 3.68 L
D
Tc =
2 2
=
D
c
Tv hesab:
Tv = 2
L DH L2
2 gt w Ec
A.3- Ci , Cc, Ct Sismik tepki katsaylarnn hesab:

Ci hesab:
Ti Ts
Ci =SDS
Ti > Ts
Ci =
S D1
S DS
Ti
28

TEKNK ARTNAME
S D1
S DS
TS =
SDS : Ksa periyot tasarm ivme spektrumu

SS : Ksa periyot iin spektral ivme
Fa : Ksa periyod zemin katsays
2
S S Fa
3
SDS =
SD1 : 1 saniye periyodu tasarm ivme spektrumu

S1 : 1 saniye periyodu iin spektral ivme
FV : 1 saniye periyodu zemin katsays
SD1 =
2
S1 FV
3
50 ylda %10 alma olaslna karlk gelen T=1 s iin SS ve T=0.2 s iin S1 deerleri
kullanlarak tasarm yaplacaktr. Bu deerleri Trkiye geneli iin tanmlayan haritalar ve 0.02
derecelik enlem ve boylam artmlar ile veren tablolar, Ky ve Liman Yaplar, Demiryollar,
Hava Meydanlar naatlarna ilikin Deprem Teknik Ynetmeliinde bulunmaktadr.
Ynetmelik EK-Ada verilen spektral ivme deerleri, referans zemin snf olarak alnan B
Snf zemin iin tanmlanmtr. Dier zemin snflar iin kullanlacak spektral ivme deerleri
Ynetmelik Ek Bde yaplan zemin snflandrmas esas alnarak aada verilen izelge 8 ve
izelge 9dan alnacaktr.
Cc hesab:
Tc 1.6/Ts
Cc =
(saniye)
1.5S D1
1.5S DS
Tc
Tc > 1.6/Ts
0.4 S DS
C chesab:
=6
C
t
T2
c
(saniye)
2.4 S DS
Tc2
Dairesel Tanklar iin:

TV Ts
Ct = SDS
TV > Ts
29

TEKNK ARTNAME
Ct =
S D1
TV
Dikdrtgen Tanklar iin:
Ct = 0.4S DS
izelge 8: Ksa Periyod Zemin Katsays, Fa (DLH 2008 - Ky ve Liman Yaplar,

Demiryollar, Hava Meydanlar naatlarna likin Deprem Ynetmelii Tablo 1.1)
Ksa Periyod Spektral vmesi (g)a
Ss = 0.50
Ss = 0.75
Ss = 1.0
Ss = 1.25
0.8
0.8
0.8
0.8
1.0
1.0
1.0
1.0
1.2
1.1
1.0
1.0
1.4
1.2
1.1
1.0
1.7
1.2
0.9
0.9
-b
-b
-b
-b
Zemin Snf*
Ss 0.25
A
0.8
B
1.0
C
1.2
D
1.6
E
2.5
F
-b
* Bkz. Ek B
a
Ssin ara deerleri iin lineer interpolasyon yaplacaktr.
b
Sahaya zel geoteknik inceleme ve dinamik zemin davran analizi yaplacaktr.
izelge 9: 1.0 s Periyodu Zemin Katsays, Fv (DLH 2008 - Ky ve Liman Yaplar,
Demiryollar, Hava Meydanlar naatlarna likin Deprem Ynetmelii Tablo 1.2)
1.0 sn periyodunda Spektral vme (g)a
S1 = 0.2
S1 = 0.3
S1 = 0.4
S1 = 0.5
0.8
0.8
0.8
0.8
1.0
1.0
1.0
1.0
1.6
1.5
1.4
1.3
2.0
1.8
1.6
1.5
3.2
2.8
2.4
2.4
-b
-b
-b
-b
Zemin Snf*
S1 0.1
A
0.8
B
1.0
C
1.7
D
2.4
E
3.5
F
-b
* Bkz. Ek B
a
S1in ara deerleri iin lineer interpolasyon yaplacaktr.
b
Sahaya zel geoteknik inceleme ve dinamik zemin davran analizi yaplacaktr.
izelge 10: Yap nem katsays, I
III
II
I
Tankn Kullanm Amac

Zararl maddelerin depoland tanklar
Depremden sonra gvenlik ya da yaamsal nedenlerle
kullanlabilir durumda kalmas gereken tanklar
I. ve 2.kategoride bulunmayan tanklar
I
1.5
1.25
1
izelge 11: Deprem azaltma katsays, R

Ri
Yap tipi
Gml
olmayan
Zemine oturan, temel - duvar balants
3.0
30
Gml*
3.0
Rc
1.0

TEKNK ARTNAME
ankrajl, fleksibl olan tanklar

ankrajsz, fleksibl olan tabklar
sabit ya da mafsall olan tanklar
Ayakl tanklar**
1.5
2.0
1.0
2.0
3.0
1.0
2.0
1.0
* Servis durumunda maksimum su seviyesi zemin seviyesinde ya da zemin seviyesinin

altnda olan tanklar gml olarak kabul edilecektir. Yar gml tanklar iin Ri deeri,
gml ve gml olmayan tanklar iin verilen deerler arasnda lineer interpolasyon
yaparak bulunabilir.
** Bu tanmlama, konsol tipi bir ayak stne oturan tanklar kapsamaktadr.
A.4- Etkili ktle katsaysnn hesab:
Dikdrtgen Tanklar iin:
2
L
L
0.1908
+ 1.021 1.0
= 0.0151
HL
HL
Dairesel Tanklar iin:

2
D
D
0.1908
+ 1.021 1.0
= 0.0151
HL
HL
B- Ayakl Tanklar iin Dinamik Karakteristiklerin Hesaplanmas:

Edeer arlklar; W i, Wc ve arlk merkezine olan mesafeler; hi, hc, hi, hc, zemine oturan
tanklar iin kullanlan yntem takip edilerek hesaplanr. Dinamik zellikler ise uygun bir
dinamik analiz metodu ile bulunacaktr.
2.8.4.2.6.2 Duvarn Gml Ksmna Etki Eden Dinamik Toprak Basncnn Hesab
Deprem durumunda oluacak yanal toprak basnc Mononobe-Okabe denklemleri ile
hesaplanacaktr:
Mononobe-Okabe Denklemleri:
PEA = KEA* * x + KEA * q
PEP = KEP* * x + KEP * q
KEA =
cos2 (i )
sin (i + ) sin (i )
cos cos2 cos( + + ) 1+
cos( + + ) cos( - )
31

TEKNK ARTNAME
KEP =
cos2 (i +)
sin (i + ) sin (i +)
cos cos2 cos( + ) 1
cos( + ) cos( - )
Burada;
PEA : Aktif toprak basnc (kN/m2)
PEP : Pasif toprak basnc (kN/m2)
KE
: Aktif toprak basnc katsays
KEP : Pasif toprak basnc katsays
: Arka dolgu malzemesi birim arl (kN/m3)
: Arka dolgu derinlii (m)
: Srarj yk (kN/m2)
: sel srtnme as (derece)
: Duvar-zemin arakesitinin deyle aktif veya pasif basn tarafna doru yapt a
: Zeminle duvar arasndaki srtnme as Zeminin suya doygun veya su altnda olmas
durumunda zeminle duvar arasndaki srtnme as olarak yerine /2 alnacaktr.
: Kombine a (derece)
kh
Kurudaki zeminlerde;
= tan-1 kh
Su seviyesinin altndaki zeminlerde;
= tan-1 s k h
b
: Edeer deprem ivmesi katsays
k h = 0.5 A0
A0
: Etkin yer ivmesi katsays
: Zeminin suya doygun birim hacim arl (kN/m3)
: Zeminin su altndaki birim hacim arl(kN/m3)
2.8.4.2.6.3 Duvarn gml ksmna etki eden dinamik yeralt suyu basncnn hesab
pWd =
7
k h W H ' y
8
32

TEKNK ARTNAME
PWd =
7
k h W H '2
12
3
hWd = H '
5
pWd : Statik edeer dinamik su basnc
H
: Su tablasnn temelden ykseklii (m)
PWd : Statik edeer dinamik su basncnn bileke kuvveti

hWd : Bileke kuvvetin su yzeyinden itibaren derinlii (m)
W
: Suyun birim hacim arl
2.8.4.2.6.4 Dey ivme etkisinin hesab
p vy = v q hy
b
v = C t I 0.2S DS
Ri
q hy : Tanktaki svdan gelen hidrostatik yk (kPa)
v
: Spektral ivme
: Dey ivmenin yatay ivmeye oran, b 2/3
2.8.4.2.6.5 Deprem Yklerinin Dalm

Dikdrtgen Tanklar:
Deprem Yn
Arka Yar
n Yar
ncelenen deprem ynne dik duvarlarn n yars, kendi dzlemlerine dik ynde (B boyutu)
kendi atalet kuvvetleri Pw, impulsif kuvvet Pinin yars ve konvektif kuvvet Pcnin yars ile
yklenirler.
33

TEKNK ARTNAME
ncelenen deprem ynne dik duvarlarn arka yars, kendi dzlemlerine dik ynde (B boyutu)
kendi atalet kuvvetleri Pw, impulsif kuvvet Pinin yars, konvektif kuvvet Pcnin yars, gml
blmn dinamik toprak ve yeralt suyu basnlar ile yklenirler.
ncelenen deprem ynne paralel duvarlar kendi dzlemlerinde (L boyutu), duvarn kendi
dzlemindeki atalet kuvveti PW , mesnetlendii komu duvarn ke reaksiyonlar ile yklenir.
Dey ivmelenmeden dolay oluan hidrodinamik kuvvet pvynin etkisi de bu yklere ilave
edilecektir.
Duvar dzlemine dik ynde oluan dinamik kuvvetlerin duvar ykseklii boyunca dey
dalm aada verilmitir:
Konvektif
mpulsif
Duvar Ataleti
C I
Pwy = i [ ( y c Bt w )]
Ri
y
Pi
4 H L 6hi (6 H L 12hi )
2
HL
Piy =
H L2
y
Pc
4 H L 6hc (6 H L 12hc )
2
HL
Pcy =
H L2
Dinamik basnlarn duvar genilii B boyunca yatay dalm aada verilmitir:
Pwy
Pwy =
B
Piy
Piy =
B
34

TEKNK ARTNAME
Pcy
Pcy =
B
Pvy = v q hy
Duvarn n yarsna etki eden dinamik kuvvetler, hidrostatik kuvveti arttrc; duvarn arka
yarsna etki eden dinamik kuvvetler, hidrostatik kuvveti azaltc etki gsterirler.
Dairesel Tanklar:
Dairesel tanklarn duvarlar epeevre ve uniform olarak kendi atalet kuvvetleri ile yklenirler,
mpulsif kuvvet Pinin yars, konvektif kuvvet Pcnin yars tankn n ve arka yarlarna etki
ettirilir. Ayrca tankn gml blmne etki eden dinamik toprak ve yeralt suyu kuvvetleri,
tankn arka yarsna uygulanr.
Dey ivmelenmeden dolay oluan hidrodinamik kuvvet pvynin etkisi de bu yklere ilave
edilecektir.
Deprem Yn
Arka Yar
n Yar
Dairesel tank duvarn bir yarsna etkiyen dinamik kuvvetlerin duvar ykseklii boyunca
dey dalm aada verilmitir:
Konvektif
Pwy =
mpulsif
Duvar Ataleti
Pw
2H w
35

TEKNK ARTNAME
y
Pi
4 H L 6hi (6 H L 12hi )
2
HL
Piy =
H L2
Pcy =
Pc
2
y
4 H L 6hc (6 H L 12hc )
HL
2
HL
Dinamik basnlarn tank ap D boyunca yatay dalm aada verilmitir:
Pwy
Pwy =
2 Piy
Piy =
cos
r
16 Pcy
cos
Pcy =
9r
Pvy = v q hy
r : dairesel tankn i yarap (m)
2.8.4.2.6.6 Hava Pay
Tankn st kotunda braklacak hava paynn belirlenmesi iin dalgalanmadan dolay oluan
maksimum kabarma yksekliinin hesaplanmas gerekir.
Dikdrtgen Tanklar
d max =
L
Cc I
2
Dairesel Tanklar
d max =
D
Cc I
2
2.8.4.2.7 Dier Ykler

Darbe (arpma) yk: Kreyn, monoray, tat, asansr, kaldrma kancalar, boru gei
basnlar ve operasyon halindeki ekipmanlar vb. durumlarda darbe ykleri dikkate
alnmaldr. lgili standartlar ve artnamelere uygun olarak ekipman arlnn belli bir
yzdesi yaklak darbe yk olarak alnabilir. Alternatif olarak, darbe yk dinamik analiz
sonucunda da belirlenebilir.
36

TEKNK ARTNAME
2.8.4.3 Duvarlarn Analizi

Sv tutan yaplar plan olarak kare, dikdrtgen, okgen veya silindirik olabilirler.Yap duvarlar
yaplarn plandaki ekline bal olarak aadaki koullara uygun olarak tasarlanmaldr.
Planda Drtgen veya okgen olan Tank Duvarlar:
Bu eit yap duvarlar her iki ynde olmak zere eilme momenti veya eksenel kuvvetlere
gre hesaplanacaktr. Yapnn tamamnn bir kutu olarak veya duvarlarnn ayr ayr birer plak
olarak projelendirilemedii hallerde, d duvarlar ve i duvarlar, dey ve serbest durur
konsol olarak projelendirilecektir. Byle projelendirilen duvarlarla, eer varsa atlar arasnda
greceli yan hareketlere izin veren yatay kayma derzleri oluturulacaktr. Bu duvarlarn
ankastre olarak baland kelerde meydana gelecek yatay eilme momentleri iin ek
yatay donat koyulmaldr.
Silindirik Tank Duvarlar:
Duvarlarn tepe noktasnn da doru sehiminin r deerini amamas kaydyla, duvarlar
konsol duvar olarak projelendirilebilir. Aksi halde duvarlar eksenel halka ekmeye gre
projelendirilmelidir.
r = (fct/Ec) r
Burada:
r: Duvarn tepe noktasnn dar doru sehimi
fct: Betonun ekme emniyet gerilmesi
Ec= Betonun elastisite modl
r= yar ap
Silindirik tanklar tabanda ankastre, mafsall veya duvarla taban demesi arasnda kayma
derzi oluturularak ina edilirler.
Arka Dolgu:
Serbest duran konsol duvarlara (ve gerekiyorsa dierlerine) iyice sktrlm geirimli
malzemeden arka dolgu yaplacaktr. Bu dolgu duvar yzne bitiik yerletirilmi 30 cm
geniliinde granlometresi ayarlanm akl filtreye sahip olacaktr. rtl veya gml
yaplarda (temiz su deposu gibi) bu drenaj filtresi duvarn tam ykseklii boyunca uzanacak
ve altta duvar temeli boyunca uzanan evre drenaj ile birleecektir.
Yklemeler:
duvarlar iin sadece sv yklemesi sz konusudur. D duvarlarda ise ykleme
dnlmelidir.
-
Su yklemesi,
Zemin yklemesi,
te su + dta zemin yklemesi birlikte.
37

TEKNK ARTNAME
Bunlara ek olarak inaatn geici artlarna gre gelebilecek deiik ykleme durumlar da
dikkate alnacaktr. rnein;
-
Duvarn geri dolgusu yaplmadan tankn szdrmazlk testi iin n dolumunun yaplmas,
Bakm, onarm, eklenti ve benzeri nedenlerle kaz yaplarak toprak basncnn

kaldrlmas,
Arka dolgunun at inaat balamadan nce yaplmas gibi.
Zemin yklemesi halinde arka dolgunun aktif zemin basncnn en byk teorik deeri
kullanlacaktr. Yap ayrca tm ykleme hallerinde depreme gre kontrol edilecektir. Ancak
test halindeki su yklemesi depremsiz olarak dnlmelidir. Eer yapnn geometrisi rzgar
yklerini yap iin nemli klyorsa yap rzgara kar da kontrol edilmelidir.
Depremin etkisiyle oluacak ilave ykler deprem ykleri blmnde anlatld gibi
alnacaktr.
ok gzl su yaplarnda, gzlerin bo ya da dolu oluuyla ilgili kombinasyonlar tasarmda
gznnde bulundurulmaldr.
Boyutlandrma:
Sv tutucu yaplarda betonun sktrlmas zellikle nemlidir. nce kesitli, yerinde dkme
betonarme duvarlarda betonun yerletirilmesi ve sktrlmas daha zordur. Bu nedenle
ykseklii 3 m ve daha yksek duvarlarda kesit kalnl en az 300 mm, her iki yz donatl,
3 metreden alak duvarlarda ise en az 250 mm olacaktr. Su tutucularn kullanld yerlerde
gerekli pas paynn salanmas, donatnn ve su tutucunun uygun ekilde yerletirilmesi iin
daha byk kesit seilmesi gereklidir. Genel bir kural olarak, 3 metreden yksek konsol
duvarlarda, en az kesit kalnl dikkate alnarak, kalnlk yksekliin 1/12sinden daha az
olamaz.
2.8.4.4 Stabilite Analizi
Minimum kayma gvenlii, devrilme gvenlii iin basn blgesinde kalmas gereken
minimum taban alan ve temel tama gc gvenlik faktrleri ile yzme gvenlik faktrleri
aada tablo halinde verilmitir.
Tabloda normal ykleme olarak tanmlanan yklemeler; tesisin iletme koullar altnda
maruz kalaca ykleri, beklenmeyen ykleme; geici inaat durumlarn, test ve en olumsuz
su seviyesini, deprem yklemesi; sismik ykleri ifade etmektedir.
izelge 12: Stabilite Gvenlik Faktrleri *
Ykleme durumlar
Kaymaya kar
minimum gvenlik
katsays
Basn
blgesinde
kalan
minimum
taban alan
Temel tama
gc gvenlik
faktrleri
Suyun kaldrma
kuvveti iin
gvenlik katsays
(1)
(2)
Normal
1.5
100%
3.0
1.5
Beklenmeyen
1.33
75%
2.0
1.1
Deprem
1.1
1.5
50%
1.0
1.05
38

TEKNK ARTNAME
*izelge, kaya ya da zemin ankraj gibi ankraj elemanlar ile stabilitesi salanan zemin
dayanma yaplar iin kullanlamaz.
(1) c = 0 Kohezyon yok
(2) c 0
Kohezyon var
2.8.4.4.1 Kaymaya ve devrilme

Kayma, btn ykleme halleri iin kontrol edilecektir. Eer kaymay nlemek iin kayma
kamas kullanlyor ise, kamann her iki yzndeki toprak etkisi de dikkate alnmaldr.
Kaymaya kar diren, zeminin srtnme ve kohezyonuna bal olarak deiir.
Suyun kaldrma kuvvetinin sz konusu olduu ykleme durumlarnda, kayma dzleminde
oluan toplam kuvvete kaldrma kuvveti de dahil edilmelidir.
Kaymaya kar gvenlik faktr aada verilen forml kullanlarak hesaplanr:
FS =
Fv tan + c A B
Fh
Fv= Kaymaya kar koyan toplam dey ykler

tan= zemin ile temel arasndaki srtnme faktr
cA=zemin ile temel arasndaki adezyon
B= taban genilii
FH= Kaydrmaya alan toplam yatay ykler
Serbest duran konsol duvar temeli ile bitiik taban demesi birleimi altnda yeterli bir drenaj
sisteminin bulunmasn garantilemek nemlidir. Aksi halde devrilme ve kayma gvenlii
aratrlrken, alttan kaldrmann negatif etkisi hesaplarda gz nnde tutulacaktr. Duvar
temelinin d kenar boyunca da drenaj salanacaktr.
Zemin tama kapasitesi ve basn blgesinde kalan minimum taban alanna baklarak
devrilme gvenlii salanmaldr.
Rijit drtgen temellerde bileke kuvvet, temel tabannn orta noktasna gre B/3 mesafesi
iinde kalyorsa, birim genilik iin maksimum ve minimum gerilmeler, aada verilen
formller ile hesaplanr:
P 6e
1 +
B
B
qmax =
P 6e
1
B
B
qmin =
B= taban genilii
e = taban orta noktasna gre eksantrisite
39

TEKNK ARTNAME
P = temel dzlemine dik ynde etki eden toplam kuvvet

qmax = temel tabanndaki maksimum gerilme
qmin = temel tabanndaki minimum gerilme
Rijit drtgen temellerde bileke kuvvet, temel tabannn orta noktasna gre B/3 mesafesinin
dnda kalyorsa, birim genilik iin maksimum taban gerilmesi aadaki forml kullanlarak
hesaplanr.
4P
3
q=
B 2e
Basn blgesinde kalan taban genilii aadaki eitlikten hesaplanr.
Bc =
3( B 2e)
2
Bc = basn blgesinde kalan temel genilii

2.8.4.4.2 Takn Durumu
Yzey sularnn veya yeralt suyu seviyesinin ykselmesi, ya da her ikisinin birlikte grld
durumlarda yaplar takn etkisine maruz kalabilirler.
Yzme gvenlik katsays izelge 12den alnmal ve yapnn toplam l arl, toplam
hidrostatik kaldrma kuvvetine blnerek bulunmaldr. Zeminin srtnmeden dolay oluacak
direnci dikkate alnmamaldr.
2.8.4.5 atlak Genilikleri
Yaplarn grnn bozacak veya donatnn korozyonuna neden olabilecek genilikte
atlaklarn olumasna izin verilmemelidir. D yklerden dolay oluan eilme, kesme ve
burulma gibi i kuvvetler yannda, genleme ve bzlme gibi hacmsal ekil deitirmelerin
kstlanmas veya mesnet hareketleri ile ortaya kan ekme gerilmelerinin belli snrlar
amas ile oluan atlaklarn genilikleri 0.2 mm ile snrlandrlmaldr.
2.8.4.6 atlaklarn Kontrol
Rtre ve s deiiminden dolay beton yaplarda meydana gelen atlaklar azaltmak iin
aada belirtilen konulara uyulmas gerekmektedir.
-
Rtre ve s deimesinin etkilerini snrlamak,
Hareket derzleri oluturarak genleme ve bzlmeye engel unsurlar snrlamak,
Planl bir inaat sras ile yap elemannn genleme ve bzlmesine engel unsurlar
snrlamak,
Elemann kendi kalnl iinde farkl artlarn etkilerini snrlamak,
Bir yap elemannda hareket derzleri arasnda atlaklarn olumasn donat ile kontrol
altna almak
40

TEKNK ARTNAME
Temellerin tasarm atlaklarn oluumunun kontrolnde nemlidir. Farkl oturmadan dolay

oluabilecek atlaklar, hareket derzlerinin oluturulmas ve donatyla kontrol altna alnabilir.
Sv tutucu yaplar yava doldurarak da meydana gelebilecek atlaklar nlenebilir. Baka
trl belirtilmedike sv tutucu yaplarn ilk doldurulmas 24 saatte su seviyesi 2 myi
gemeyecek ekilde uniforma yakn bir hzla olmaldr.
atlak kontrol ve yapsal dayankll arttrmak iin, betonun her iki yzne koyulan donat
eleman boyunca devam ettirilmelidir. atlak kontrolnn salanmas iin daha kk apta
ve sk aralkta donat kullanlmas nerilir. Byk ap ve aralk atlak geniliini arttrr.
2.8.4.7 Farkl Oturmalar
Farkl oturmalardan dolay oluabilecek atlaklar ciddi problemler yaratabilir. Arazinin jeolojik
yapsna, faylara, temel zemininin skma zelliine, dikkat edilmelidir. Yerel artlar iyi
olmayan bir arazi seme zorunluluu varsa, zeminin yapya etkileri ynnden baz nlemler
almak gerekir.
Temel rijitlik farkllklarna da dikkat edilmesi gerekir; rnein, gerekli nlemleri almadka
zemine oturan elemanlar kazklara oturan elemanlarla birletirmekten kanlmaldr. Benzer
ekilde, yapnn bir ksm komu blme gre daha s ise bu blm farkl oturmaya
eilimlidir, nlem alnmaldr.
2.8.4.8 Betona Kar Zararl Madde eren Zeminler
Zararl maddelerden phe edildii taktirde zemin ve yeralt suyunun kimyasal analizleri
yaplmaldr. Slfat gibi zararl maddelere kar koyan zel imentolar kullanlmaldr.
Gerektiinde zel bileimlerle yaltm yaplmaldr.
2.8.4.9 Betonun Geirimsizlii
Sv tutucu yaplarda betonun geirimlilii dk olmaldr. Bu zellik sadece yapdaki
szntlar ynnden deil, ayn zamanda betonun dayankll, kimyasal etkilere, erozyona,
don etkisine kar direnci ve donatnn korozyonu ynnden de ok nemlidir.
2.8.5 Projelendirme Yntemi
2.8.5.1 Projelendirme Esaslar
Beton etki snfna bal olarak kullanlmas gereken en kk beton dayanm snf izelge
4te verilmitir.
Sv tutucu yaplarn kesit hesab; Emniyet Gerilmeleri Yntemi veya Snr Durumlar
Yntemi ile yaplacaktr.
2.8.5.1.1 Emniyet Gerilmeleri Yntemi (Elastik Tasarm)
Kesit tesirlerinin elastisite teorisine gre yapld bu yntemde beton ve eliin dorusal
elastik davrandklar varsaylr.
Homojen kesit elde edebilmek amac ile eliin edeer beton alanna dntrlmesinde,
eliin elastisite modlnn betonun elastisite modlne oran;
Es
= 15
Ec
41

TEKNK ARTNAME
alnmaldr.
2.8.5.1.1.1 Beton Emniyet Gerilmeleri
Hesaplarda iki kriter esas alnr: mukavemet ve atlamaya kar diren.
Mukavemet hesaplar atlam kesit kabul ile yaplr. elikte izin verilen gerilmeler dk
tutularak atlaklarn snrlandrlmas salanr. Mukavemet hesaplarnda beton ekme
gerilmeleri ihmal edilir.
Betondaki kayma gerilmesi emniyet gerilmesini aarsa, kaymann tamam donat ile
alnmaldr.
izelge 14: Mukavemet Hesaplar iin Beton Emniyet Gerilmeleri
Emniyet Gerilmeleri (N/mm2)
Beton Snf
C20/25
C25/30
C30/37
Kesit Zorlamas
Eksenel Eilmede
Basn
Basn
6.5
8.0
8.0
10.0
9.0
11.0
Aderans
Kayma
0.7
0.8
0.9
S220
S420
0.60
0.70
0.80
1.2
1.3
1.4
Eilme ve eksenel ekmede atlamaya kar diren hesaplarnda beton ekme gerilmeleri
alr. atlamaya kar diren hesab yaplrken betondaki ekme gerilmeleri snrlandrlr ve
beton kesitin atlamad kabul edilir. Emniyet gerilmelerinin almas durumunda kesit
derinlii ya da donat arttrlarak kesitin atlamad gsterilir. atlamaya kar diren
hesaplarnda izin verilen beton gerilmeleri aadaki izelgeden alnacaktr.
izelge 13: atlamaya Kar Diren Hesaplar iin Beton Emniyet Gerilmeleri
Beton Snf
C20/25
C25/30
C30/37

Kesit Zorlamas
Kesme
Eksenel ekme Eilmede ekme
V/bz*
1.0
1.6
1.6
1.1
1.8
2.0
1.2
2.0
2.2
* V/bz forml ile verilen kayma gerilmesi, kayma donats ne olursa olsun, izelgedeki
deerleri aamayacaktr. Burada;
V= Toplam kesme kuvveti
b= Genilik
z= Moment kolu
2.8.5.1.1.2 elik Emniyet Gerilmeleri
elik ekme gerilmeleri betonda meydana gelen ekme gerilmeleri tarafndan tayin
edilmektedir.
42

TEKNK ARTNAME
izelge 15: Mukavemet Hesaplar iin elik Emniyet Gerilmeleri

S220
S420
S500
Gerilme
Etki Snf
Eksenel ekme,
Eilmede
ekme, Kesme
X0 dndaki
snflar
100
160
175
Basn
X0 dndaki
snflar
140
200
240
2.8.5.1.1.3 Rtre ve Scaklk Etkisinden Doan Gerilmeler

Betonda oluacak hacimsal ekil deitirmelerin kstlanmas sonucu oluan gerilmeler
emniyet gerilmelerini aarsa atlaklar oluur. Aadaki artlarn salanmas durumunda
rtre ve s tesirlerinden dolay meydana gelecek gerilmelerim ayrca hesab yaplmaz.
-
Donat 2.8.5.2.3 de verilenden az olamaz,
Hareket derzleri 2.8.5.2de verilen esaslara gre dzenlenmelidir,
Sv tutucu yaplar iklimsel deiikliklerden korunmal ve evre artlarndan dolay beton

kurumamaldr,
Sv tutucu yaplar inaat srasnda veya hizmete alnncaya kadar betonun atlamasna
engel olunacak tedbirler alnmaldr.
2.8.5.1.2 Snr Durumlar Yntemi

Herhangi bir yap veya yap eleman, Snr Durum olarak adlandrlan belirli bir konuma
gelip ilevini kaybedebilir. Yapnn kullanm sresi boyunca karlalabilecek iki nemli snr
durumu vardr: Tama Gc Snr Durumu ve Kullanlabilirlik Snr Durumu. Hesaplarda her
iki snr durumunda da gvenliin saland gsterilecektir. Kesit seimi ve donat hesaplar
tama gc snr durumuna, atlak hesab ise kullanlabilirlik snr durumuna gre
yaplacaktr.
a-Tama Gc Snr Durumu:
Yap elemanlarndan her birinin TS500de belirtilen biimde azaltlm malzeme dayanmlar
(tasarm dayanmlar) kullanlarak tama gc deerleri hesaplanr.
TS500de belirtilen yk katsaylar ile arttrlm tasarm ykleri ile hesaplanan i kuvvetlerin
tama gc deerlerini amad kantlanr.
Hesaplarda kullanlacak tasarm dayanm deerleri, karakteristik malzeme dayanm
deerlerinin malzeme katsaysna blnmesi ile elde edilir. Tama gc snr durumu iin
beton ve elik hesap dayanmlar aada verilmitir.
Beton: fcd = fck/mc
fctd = fctk/mc
elik:
fyd = fyk/ms
fcd = beton tasarm basn dayanm
43

TEKNK ARTNAME
fck = beton karakteristik basm dayanm

fctd = beton tasarm eksenel ekme dayanm
fctk = beton karakteristik eksenel ekme dayanm
fyd = donat tasarm akma dayanm
fyk = donat karakteristik akma dayanm
mc = Beton iin malzeme katsays
ms = elik iin malzeme katsays
Yerinde dkme beton iin mc = 1.5, donat eliinin tm snflar iin ms = 1.15 alnacaktr.
Yk katsaylar ve Yk Birlrimleri:
Tasarmda, yapya etkimesi olasl bulunan tm yk birleimleri dikkate alnmaldr.
Hesaplarda genellikle karlalan yk birleimleri aada verilmitir.
-Yalnz dey ykler iin,
Fd=1.4G+1.6Q
(1)
Fd=1.0G+1.2Q+1.2T
(2)
-Rzgar yknn szkonusu olduu durumlarda Denklem 1 ve 2 ile birlikte,

Fd=1.0G+1.3Q+1.3W
(3)
Fd=0.9G+1.3W
(4)
-Depremin szkonusu olduu durumlarda Denklem 1 ve 2 ile birlikte,

Fd=1.0G+1.0Q+1.0E
(5)
Fd=0.9G+1.0E
(6)
-Yanal toprak itkisi bulunan durumlarda Denklem 1 ve 2 ile birlikte,

Fd=1.4G+1.6Q+1.6H
(7)
Fd=0.9G+1.6H
(8)
-Akkan basnc bulunan durumlarda, bu basn 1.4 katsays ile arplarak iinde hareketli
yk bulunan tm yk birleimlerine eklenir.
Fd=Tasarm kuvveti
G=Kalc yk etkisi
Q=Hareketli yk etkisi
44

TEKNK ARTNAME
T=Scaklk deiimi, bzlme, farkl oturma vb ekil deitirmeler ve yer deitirmeler

nedeniyle oluan yk etkisidir. Bu yk birleimi, bu tr etkilerin ihmal edilemeyecei
durumlarda gznne alnmaldr.
W=Rzgar etkisi
H=Yatay kuvvet
E=Deprem etkisi
b-Kullanlabilirlik Snr Durumu:
Servis ykleri altnda sv tutucu yaplar iin verilen en byk tasarm atlak geniliinin
almamas gerekmektedir.
Bu amala yaplan hesaplarda malzeme katsaylar ve btn yk katsaylar 1.0 alnmaldr.
zin verilen en byk atlak genilii 0.2 mm olarak alnacak ve hesapla bu deerin
almad gsterilecektir.
atlak hesab:
Sv tutucu yaplarn atlak hesab BS 8007 Design of Concrete Structures for Retaining
Aqueous Liquids standardna uygun olarak yaplacaktr. Rtre ve scaklk etkisiyle oluan
atlaklarn hesab bu artnamenin Ek A blmnde, eilme etkisiyle oluan atlak hesab ise
Ek B blmnde yer almaktadr.
2.8.5.2 Derzler
Burada sv tutucu yaplar iin gerekli olabilecek derz eitlerinin tanmlar ve projelendirme
esaslar verilmitir.
2.8.5.2.1 Derz eitleri
naat Derzleri:
Uygulamada kolaylk salamak zere betonda yaplan ve sreklilii bozmayan derzlerdir.
Betonda sreklilii ve szdrmazl temin iin nlemler alnmaldr. Yatay ve dey olarak
dzenlenen inaat derzleri yapnn mukavemetini bozmayacak ve dkm srekliliini
salayacak aralklarda yerletirilecek ve uygulama projelerinde mutlaka gsterilecektir.
naat derzlerinde donat devam edecek, betonun da beraber almas iin her nlem
alnacaktr. Dey inaat derzleri su tutucu bant ile donatlacaktr. Yatay inaat derzlerinde
su tutucu kullanm idarenin onayna baldr.
Hareket Derzleri:
Hareket derzleri yk, s etkisi, bzlmeden dolay betonda oluan boyut deiikliklerine ve
temeldeki farkl oturmalara izin vermek; yapnn bitiik ksmlarnn birbirinden bamsz
olarak almasna olanak salamak ve dolaysyla atlamalar nlemek amac ile yaplan
derzlerdir. Hareket derzleri aadaki tiplerde olabilir:
a-) Daralma derzi:
Derz boyunca betonun srekli olmad, fakat derzin iki yana boyunca boluk braklmam
olan ve betonun bzlmesine olanak veren derzlerdir. Derz boyunca hem betonun, hem de
donat ubuklarnn sreksiz olduu Tam Daralma Derzleri ve derz boyunca sadece
45

TEKNK ARTNAME
betonun sreksiz, donat ubuklarnn srekli olduu Ksmi Daralma Derzleri olarak iki eit
daralma derzi vardr. Daralma derzleri su tutucu bant ile donatlacaktr.
b-) Genleme derzi:
Yapdaki hem daralma hem de genleme hareketlerine olanak veren, derz boyunca hem
betonun hem de donat ubuunun sreksiz olduu ve derzin her iki yana arasnda uygun
bir boluk braklm olan derzlerdir. Hareket derzleri su tutucu bant ile donatlacaktr.
2.8.5.2.2 Hareket Derzleri Arasndaki Mesafeler
Dairesel yaplarda sadece inaat derzleri oluturulabilir, hareket derzlerine gerek olmaz. Bu
yaplarda merkezdeki dairesel blmn betonu dkldkten sonra demenin kalan blm
ve perdeler eit segmanlar halinde dklr.
Dairesel olmayan yaplarda ise her iki ynde en fazla 7.5 metrede bir ksmi daralma derzi
veya en fazla 15 metrede bir tam daralma derzi veya en fazla 11.25 metrede bir; bir ksmi bir
tam daralma derzi yaplmaldr.
Genleme derzi gml yaplarda her iki ynde en fazla 30 metrede bir, dorudan atmosferik
artlara ak yerst yaplarnda en fazla 22.5 metrede bir yaplmaldr.
Duvarlarda yatayda betonun ilenebilirliinin mmkn olduu ykseklie kadar monolitik
dkm yaplmaldr.
Bu dkmlerde bulundurulmas gereken minimum rtre ve scaklk donats izelge 16da
verilmitir.
2.8.5.2.3 Rtre ve scaklk donats
Derz mesafelerine uygun olarak kesitte bulundurulmas gereken minimum rtre ve scaklk
donats aadaki tabloda verilmitir.
izelge 16: Minimum rtre ve scaklk donats
Hareket derzleri arasndaki
mesafe (m)
9 mden az
9.0 m -12.0 m aras
12 m 15 m aras
15 mden fazla
Minimum rtre ve scaklk donat yzdesi

0.35
0.40
0.50
0.60
Rtre ve scaklk donatsnn kesitte dalm:

a-) Kalnl 500 mmden az olan duvarlar ve askdaki demelerde; her donat yznn her
iki dorultuda betonun h/2 kadar derinliini kontrol ettii varsaylr.
b-) Kalnl 500 mmden fazla olan duvarlar ve askdaki demelerde; her donat yznn
her iki dorultuda betonun 250 mm derinliini kontrol ettii varsaylr, ekirdek iptal edilir.
c-) Kalnl 500 mmden az olan zemine oturan demelerde; kesitin suya bakan donat
yznn her iki dorultuda betonun h/2 kadar derinliini kontrol ettii, dier yzndeki
donatnn her iki dorultuda betonun 100 mm derinliini kontrol ettii varsaylr.
46

TEKNK ARTNAME
d-) Kalnl 500 mmden fazla olan zemine oturan demelerde; kesitin suya bakan donat
yznn her iki dorultuda betonun 250 mm derinliini kontrol ettii, dier yzndeki
donatnn her iki dorultuda betonun 100 mm derinliini kontrol ettii varsaylr.
2.8.5.3 Drenaj
2.8.5.3.1 Sv tutucu yaplarn i drenaj
drenajn amac yaplarn boaltlmas annda gllenmelere engel olarak svnn tmden
boaltlmasn salamaktr. %0.25den az olmamak zere taban demesi veya taban
demesi zerindeki tesviye tabakas ile tahliye ukurlarna ynelen eim verilecektir.
2.8.5.3.2 Sv tutucu yaplarn alt drenaj ve evre drenaj
Yapdan szmas mmkn svlarn yapya zarar vermemesi iin uygun ekonomik bir alt
drenaj sistemiyle toplanmas ve tahliyesi gereklidir. ien killi zeminlere oturan yaplarda alt
drenaj sistemi daha da nemlidir.
evreden veya arka dolgudan szan sularn toplanmas ve tahliyesi iin temel d topuklar
boyunca temel alt kotundan daha aa kotta bir evre drenaj yaplmaldr.
Alt drenaj sistemi ile evre drenaj birletirilebilir. evre drenajnda eim ve ynn deitii
noktalara ek olarak ayn dorultuda en fazla 40 metrede bir rogar yaplmaldr.
Her eit yapda drenaj eimi akm ynnde %0.40 ve akma dik ynde %0.25den az
olmamaldr.
2.8.5.3.3 Saha drenaj
Yamur, kar gibi yzeysel sularn takn kanallarna tahliyesi salanmaldr.
2.9
SANAT YAPILARI
Bu blm imesuyu temin, iletim, datm ve depolama hatlarnda yer alan ;

-
Tahliye Odas
Vantuz Odas
Vana Odas
Debi lm Odas
Basn lm Odas
Bakiye Klor lm Odas vb. yaplarn statik hesaplarna ait kurallar kapsamaktadr.
2.9.1 Genel
Statik-betonarme hesaplara esas olacak zati ve hareketli ykler, TS 498 standardnn son
basksnda belirtildii gibi alnacaktr. Ekipman ykleri ve uygulama yerleri, ilgili makina
ve/veya elektrik projesinden alnacaktr. Betonarme hesaplar TS 500 standardnn son
basksnda yer alan esaslara gre yaplacaktr. Bu kapsamdaki yaplar arazi /yol dzenleme
kotuna kadar toprak iine gml olduklar iin deprem etkileri ihmal edilecektir.
47

TEKNK ARTNAME
Mhendis yapaca statik-betonarme hesaplarn banda, hesap yntemini, kullanaca

standart ve ynetmelikleri ve ilgili kaynaklar belirtecektir. Yap kalp planlar A3 veya
okunakl olmak koulu ile A4 formatnda hesap cildinde verilecektir. Beton snf TS EN 2061e uygun olarak en az C20/25, elik snf ise S420a olarak seilecektir. Statik ve betonarme
hesaplarda; yap zerindeki trafik yk, varsa toprak yk dikkate alnacaktr. Trafik yk
yolun standardna, trafik younluuna ve ara cinsine gre H20 S16 veya H30 S24 yk
snflar arasndan seilecektir. Duvarlara gelen zemin itkileri hesabnda Ko katsays dikkate
alnacaktr. YAS seviyesine uygun olarak hidrostatik basn etkisi de alnacaktr.Yapda
maksimum kesit tesirlerini veren ykleme halleri incelenecek, kesit boyutlar bu tesirlere
uygun olarak belirlenecek, ancak minimum kesit kalnl 25 cmden az olmayacaktr.
Statik hesaplar Blm 2.8.5 ve bu hesaplara dayal betonarme projeler Blm 2.6 ya uygun
olarak yaplacaktr.
3
ELK YAPILAR
3.1
ELK YAPILARIN HESAP VE YAPIM KURALLARI
3.1.1 Tanmlar ve Kapsam

artnamenin bu blm, scak haddelenmi ve scak ekillendirilmi, kaynaklanm, souk
ekillendirilmi elik mamullerden imal edilen elik yap uygulamalarna ait genel ve teknik
esaslar kapsar.
Bu artnamenin kapsamna giren elik yaplarn genel tanmlar TS EN 1090-1de,
uygulamalara ilikin teknik gereksinimlerin tanm EN 1090-2de belirtilmi olup, elik
yaplarda kullanlan yapsal elik rnlerinin tanm EN 10079 da verilmitir.
3.1.2
Standartlar
elik yaplarn tm;

TS 498,
TS648,
TS EN 1993-1,
TS 3357,
TS 4561,
DBYBHY (Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik),
elik ve beton karma yaplar iin; TS EN 1994-1-1,
Hafif elik yaplar; TS EN 1993-1-3 (Eurocode-3) ve TS 11372, standartlarna uygun olarak
projelendirilecektir.
3.1.3 Projelendirme Esaslar
Tasarm raporu her hesap admn ve tm detaylar kapsayacak ekilde hazrlanmaldr.
Eer bir paket program kullanlacak ise; paket program ve lisans idareye sunulacaktr.
48

TEKNK ARTNAME
Hesap raporlarnda, yk kabulleri, kombinasyonlar, kullanlan malzeme snflar, kullanlan

tasarm ynetmelikleri, sistem ve mesnet kabulleri gibi veriler ile tm elemanlara ait kesit
tesirleri, deplasmanlar, birleim elemanlarna ve mesnetlere ait hesap ve boyutlandrma gibi
sonular ayrntl olarak anlatlacaktr. Raporlarda izim ve kontrol aamas da dnlerek
taslak izimlere yer verilecektir.
Sz konusu rapor ile birlikte mahal listesi de ieren, mimari nokta detaylarn zmlerinin de
bulunduu mimari tasarm izimleri ile montaj, markalama ve detay resimlerini kapsayan,
malzeme listesinin de olduu elik tasarm izimlerine yer verilecektir.
Kullanlan bilgisayar programnn doru zmler yapt kabul edilse bile, statik zm
yapacak olan mhendisin mesleki formasyonu, program hakimiyeti yaplan zmn
doruluunu olumlu ya da olumsuz etkileyecektir. Bu nedenle; tasarmc mhendis gerekli
mesleki deneyime sahip olmaldr.
Hesaplarda kullanlacak yk kabulleri;
l Ykler
l ykler; sistemi oluturan elemanlarn z arlndan oluan yklerdir.
Hareketli Ykler
Servis Yk
Kreyn ve Vin Ykleri
Makine ve Ekipman Ykleri
Titreim ve Dinamik Ykler
Ara ve Fren Ykleri
Su ve Hidrolik Ykler
Kar Yk
Yapnn kar yk blgesine gre ilgili yk artnamesinden alnmakla birlikte meteoroloji
verilerine gre o blgedeki llen en yksek kar ykseklii kullanlarak hesaplanacaktr.
atda kar birikmesine neden olacak, baca, kalkan duvar, parapet, komu yap vb.
koullarn incelenmesi ve birim metrede llen kar ykseklikleri iin tanmlanan kar
yklerinin yeni koullar dorultusunda artrlmas gerekmektedir.
Rzgar Yk
Vakum etkisi yaratan rzgar yk; basn ve ekme elemanlarnn tam tersi ekilde
almasna neden olacaktr. lgili ykler dz ve eimli yzeyler iin artnamedeki
tanmlarna uygun olarak hesaplanacaktr. Hangar tipi yaplarda rzgarl havalarda
hangarn kapsnn ak olmas durumu gz nne alnarak rzgarn hangar yaps iinde
yarataca i patlama basnc rzgar basncnn %80`i olarak gz nne alnacaktr.
Buz Yk
malat Ykleri
49

TEKNK ARTNAME
Kompozit yaplarda inaat yapm aamalarna ait prizini tamamlamam betonlara ait
yklemeler alnacaktr.
Toz Yk
Deprem Yk
Scaklk Etkisi
Kullanlacak tasarm ynetmelii ve ynetmelikte tanmlanan hesap yntemi dorultusunda

en olumsuz durumu oluturacak ekilde ilgili yklemeler kombine edilecektir.
3.2
ELK PROJELERN ZM VE TANZM KURALLARI
izimler; A0,A1,A2,A3,A4 boyutlarnda yaplacaktr.

Paftalar standart dolulukta ve izimin mmkn olduunca pafta iinde eit datlm ekilde
oluturulacaktr.
izim lei; 1/1,1/2,1/5,1/10,1/15,1/20,1/25,1/30,1/50,1/100,1/200 boyutlarnda seilmelidir.
Detay ve genel izimlerinde lek; izimin uygulama ve kontrol aamasnda kullanlabilirlie
gre seilecektir.
Pafta ierikleri; 3 boyutlu grn (elik izim program kullanld ise), montaj resimleri,
antiyeye imalat hazr ekilde gnderilen aksam izimleri, aksamlar oluturan para
izimlerini kapsayacaktr.
Proje anlatm sade, fakat tm elik imalat iin yeterli detayda olmaldr.
Her parann kesim lleri ile paralarn bir yzndeki delikleri dier yzndekilerle
kartrmadan kendi grnleri iinde ayr ayr ve parann iki bana gre referans alnarak
llendirilecektir. malatta, metrajda ve markalama aamasnda ayrca l hesabna gerek
kalmayacak ekilde tm ller verilmelidir.
Aks isimleri ve kotlar, mimari ve dier projelerle uyumlu olacaktr. Eer elik proje iin aks
isimlendirmesi oluturulacak ise; plan grnte ana akslara paralel olan akslar harflerle, ana
akslara dik olan akslar numaralar ile gsterilecektir. Aks numaralar 5 mm yksekliinde 0.3
kalem kalnlnda olmaldr. ereveler ise; 0.2 kalem kalnlnda ve 10 mm. apl daire
eklinde oluturulacaktr.
Kesit, grn ve planlarda tm farkl yzeyleri anlatabilmek iin plan ve kesit kotlamas
yaplacaktr.
Resimlerde cvatalarn ve perinlerin cins ve boylar gsterilecektir. Kaynak gsterimleri ilgili
standartlardan alnacaktr.
Yapnn bir btnn tekil eden akslarna ait her pafta birden itibaren poz numaras alacak
ve poz numaralarnn veriliinde aadaki kurallara uyulacaktr;
1. Profil cinsleri ayn olan paralar bir arada pozlanacaktr. Yani levhalar; U profiller, I
profiller, kebentler, borular kendi sralarnda byklklerine gre sralanacaktr ve
bunlara guruplar halinde yan yana poz numaras verilecektir. lk poz numaralar I
profillere, sonra sras ile U, kebent, levha, yuvarlak elikler, borular eklide
pozlanacaktr.
50

TEKNK ARTNAME
2. Profil cinsi, bykl, hatta tm lleri ayn olsa bile bir veya birka delii farkl ise, bu
elemanlar ayr ekilde markalanacak, paralar da ayr ayr pozlanacaktr.
3. Atlye kayna veya atlye cvatas ile birletirilerek neticede bir aksam (assembly)
oluturan elemanlarn her birine de nite pozu verilecektir.
Malzeme listesi ve metraj ait olduklar paftann tercihen sa st kesine hazrlanacaktr.
Benzetme yntemi ile anlatlan farkl aksamlar iin ayr ayr malzeme listesi kartlacaktr.
Malzeme listesinde pozlar sra ile gsterilecektir. Parann ismi, boyutlar, malzeme snf ve
alnd TS, DIN veya dier uluslararas geerlilii olan standart gsterilecektir.
4
UZAY KAFES SSTEMLER
4.1
SSTEMN TANIMI
ayr dzlemdeki ubuk elemanlarn bir noktada birlemesinden oluan ve statik olarak
dorultuda da alan modler sistemlerdir.
Prefabrike uzay kafes sistemlerin stabilitesi olduka yksektir. eitli geometrilerdeki geni
aklklarn kolonsuz geilerek, kapal mekn olarak kullanlmasnda olduka ekonomik
zmler salar.
4.2
ARTNAMELER
Prefabrike uzay kafes sistemlerin, imalat ve montajlar yaplrken aadaki artnamelerden

yararlanlacaktr.
TS 648 - elik Yaplarn Hesap ve Yapm Kurallar
TS 3357 - elik Yaplarda Kaynakl Birleimlerin Hesap ve Yapm Kurallar
TS498 - Yap Elemanlarnn Boyutlandrlmasnda Alnacak Ykler
Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakkndaki Ynetmelik (2007)
AHAP YAPILAR
5.1
AHAP YAPILARIN HESAP VE YAPIM KURALLARI
Ahap yaplar TS 647ye uygun olarak projelendirilecektir.

Ahap bina ve bina tr yaplara deprem durumunda uygulanacak minimum koul ve
kurallar, ilgili ynetmelik hkmleri yrrle konuluncaya kadar, evre ve ehircilik
Bakanl tarafndan saptanacak ve projeleri bu esaslara gre dzenlenecektir.
51

Illerbankasi Statik Betonarme Tekn Sart

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Illerbankasi Statik Betonarme Tekn Sart

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LLER BANKASI ANONM RKET

STATK BETONARME PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

BETONARME YAPILAR ............................................................................................1

DEPREM BLGELERNDE YAPILACAK YAPILAR HAKKINDA YNETMELK1

ELK YAPILAR ......................................................................................................48

ELK YAPILARIN HESAP VE YAPIM KURALLARI........................................48

STATK BETONARME PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

UZAY KAFES SSTEMLER .....................................................................................51

Sistemin Tanm ...............................................................................................51

AHAP YAPILAR ....................................................................................................51

AHAP YAPILARIN HESAP VE YAPIM KURALLARI ......................................51

STATK BETONARME PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

GENEL TEKNK ARTNAME

DEPREM BLGELERNDE YAPILACAK YAPILAR HAKKINDA YNETMELK

Deprem Blgelerinde Yaplacak Binalar Hakknda Ynetmelik, deprem blgelerimde

YAPI ELEMANLARININ BOYUTLANDIRILMASINDA ALINACAK YKLER

Yaplara etkiyen yklerin belirlenmesinde kullanlacak yk deerleri TS498: Yap

BETONARME YAPILARIN HESAP VE YAPIM KURALLARI

Betonarme yaplar TS 500: Betonarme Yaplarn Tasarm ve Yapm Kurallar artnamesine

MMARLIK VE MHENDSLK HZMETLER ARTNAMES

ELK UBUKLARIN BETONARME YAPILARDA KULLANMA KURALLARI

Betonarme yaplarda kullanlacak donat elikleri TS 708 artnamesine uygun olacaktr.

STATK BETONARME PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

BETONARME PROJELERN ZM VE TANZM KURALLARI

Hesapta kullanlan bilgisayar yazlmnn adn, srmn (versiyon) ve mellifini

Yap tipine uygun, gvenilirlii ispatlanm bilgisayar programlar kullanacaktr

Giri ve k bilgilerini anlalr bir ekilde verecektir

Mhendis, yapsal tasarm hesaplarnn banda, bina, zemin ve deprem bilgilerine,

Yapnn cinsi ve seilen statik sistem

Katlarn deme sistemleri

Kullanlan beton ve donat elii snf ve mekanik zellikleri

Seilen temel sistemi ve kabul edilen zemin emniyet gerilmesi

Kat says ve kat ykseklikleri

STATK BETONARME PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

STATK BETONARME PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

Zemin itkisi parametreleri

Tip ykleme durumlar

Kolon ve perde hesaplar

Deme ve merdiven hesaplar

Deprem Hesaplar yapnn trne bal olarak ilgili ynetmelik/standart hkmlerine

Monoray ykleri ve monoray kirii hesaplar

Ekipman ykleri ve temel/kaide hesaplar

atlak genilii kontrolu ve yzme kontrolu

STATK BETONARME PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

Kalp planlarnda; atya k, baca, merdiven, tesisat boluklar gsterilecektir.

Kolon aplikasyon planlarnda tm kolonlar donats ile birlikte gsterilecektir. Kolon

Boyutlar, konumlar ve donatlar ayn olan kolonlar benzetilebilir. Benzetilen kolon

Kalp ve donat planlarnda deme ve perdelerin isimleri, kalnlklar ve kotlar

Kalp planlarnda d l izgileri yap llerinin kolayca izlenebilmesini salayacak

Kiri detaylarnda etriye sklatrlmalar mesafeleri gsterilecektir.

Tm kirilerden enkesitler alnarak donatlar ve deme durumlar gsterilecektir.

Kiri detaylarnda dey akslar gsterilecektir.

Geni kirilerde (50) ift etriye kullanlacaktr.

Kiriin baka bir kirie mesnetlenmesi durumunda ask donats dzenlenecek ve

STATK BETONARME PROJELERN HAZIRLANMASINA AT

Perdede balk donatlar mesafeleri ile birlikte gsterilecektir.

Uzun kolonlarda ve perdelerde u blgelere ait donatlar mesafeleriyle birlikte verilecek,

Deprem blgelerinde kolonlarda, zel deprem etriyeleri kullanlacaktr.

Her farkl temel tipi iin temel detaylar izilecektir.

Temel detaylarnda plan kesit ve donat alm bulunacaktr.

Srekli temel kiri detay ve boyuna donat almlar izilecektir.

Ba kirii detaylar izilecektir.

Radye temellerde alt ve st donat belirtilecektir.

Kazk balklarn balayan kiriler izilecek ve detaylar verilecektir.