Inleiding in de psychologie hs3/4

Topografie
Cortex: Dorsale, laterale ligging, met plooingen gevormd door gyrus (bergen) en dalen
(sulcus)
Subcortex ligt meer ventraal, mediaal. Voorbeelden zijn de thalamus & hersenstam.
Temporaal (achter je slaap), occipitaal & frontaal verwijst naar de kwabben.
De visuele cortex heeft een occipitale ligging en de Somatosensorische kwab zit in het
parietale gebied
Motor Homunculus = Primaire motor cortex
Somatosensorische homunculus = primaire somatosensorische cortex
Wat tastzin betreft, is de drempel, waarbij onderscheid tussen verschillende aanrakingen
gemaakt kan worden, verschillend per lichaamsdeel. Op de vinger zullen 2 aanrakingen
dicht bij elkaar snel herkend worden, op de rug zullen dezelfde 2 aanrakingen als 1
worden ervaren.
De plasticiteit van het brein is zeer groot, zeker in de jeugd. Nieuwe verbindingen worden
op basis van ervaringen gemaakt.
Plasticiteit na trauma
Nobelprijswinnaar Roger Sperry heeft in 1950 onderzoek gedaan naar herstel in
kikkerhersenen. Hij sneed de oogzenuw van een kikker door en draaide het oog 180
graden in de oogkas, en plaatste het weer terug. Blijkbaar groeien oogezenuwen weer aan
bij amphibien. De kikker kon weer zien, maar het gedrag was maladaptief. Dit wil zeggen
dat de kikker boven als onder zag en links als rechts.
Blijkbaar liggen veel dingen vast maar is er een zekere mate van plasticiteit. Bij de
geboorte zijn er zeer weinig connecties. Op 7 jarige leeftijd zijn ze maximaal, maar op 15
jarige leeftijd worden alleen nog de nodige synaptische connecties gebruikt, de rest
verdwijnt.
Bij een 3 jarige was de helft van het brein verwijderd, maar na enkele jaren lijkt het brein
deels hersteld. Er is nog sprake van verlamming aan bepaalde lichaamsdelen en
spraakproblemen zijn evident. Na vele jaren is het centrum van de taal dat normaal aan de
linker helft zit, gemigreerd naar de rechter. Bij ouderen zal dit nooit kunnen omdat de
plasticiteit dan weg is: het brein is niet meer in ontwikkeling
Vroeg blinden lijken weer te kunnen zien na lange tijd
MT+
Bij geamputeerde lichaamsdelen kan het gevoel van de hand worden overgenomen door
andere lichaamsdelen. Ook pijn kan gevoeld worden bij dit missende lichaamsdeel. Dit
wordt ook wel fantoompijn genoemd.
Een mogelijke therapie hiervoor is de Spiegelbox: hiermee boots je visuele feedback van
de missende hand na en dat kan de pijn verminderen.
Verschillen tussen sensatie & waarneming
Specifieke zintuiglijke receptoren en transportatie van deze signalen wordt door specifieke
sensorische neuronen gedaan.

Bepaalde dieren hebben meerdere sensoren. Bijvoorbeeld de meerval, haai hebben

elektroreceptie.
Het begint bij een fysische stimulus, wat een fysiologische reactie te weegbrengt, welke
weer via fysiologische psychologie een sensorische waarneming geeft.
dit heet psychofysica.
Energie uit de wereld, signalen waarmee de hersenen overweg kunnen worden verwerkt
door sensorische neuronen, vertaald naar een elektrisch signaal, welke via de thalamus
(schakelstation) naar de bewuste cortex gaat
Experiment: zwartwitfoto met stip, waarbij vervolgens de negatief van de kleurenfoto laten
zien wordt. na 20 sec op de stip focussen, zie je als de zwart wit foto weer verschijnt het
plaatje in kleur omdat de complementaire kleuren door je ehersens worden uitgerekend.
Reuk is best goed ontwikkeld bij de mens, we kunnen onderscheid maken tussen ca.
10.000 geuren. Het reukcentrum ligt inferieur in de frontale kwab (orbitofrontale cortex). De
sensorische reukcellen die de reuksignalen doorgeven heten epitheelcellen, of glomeruli.
Geur kan intense associaties en herinneringen oproepen. Dit blijkt zelfs zo te zijn bij
mensen die aan geheugenverlies leiden (amnesia). Reuk wordt aangeduid met 'olfactory'
De relatie tussen reuk en smaak. Signalen worden doorgegeven en gecombineerd tot 1
psychologisch effect.
Informatie uit de pharynx
Feromonen: Dieren kunnen deze van kilometers afstand opgepikt. In dieren voornamelijk
gedetecteerd door (veromonaal orgaan). Bij ons is er ook iets in de neus te vinden dat lijkt
op dit orgaan. Meisjes die samen leven kregen inde tijd gesynchroniseerde menstruatie
In tegenstelling tot bepaalde dieren kunnen wij niet met onze huid en pootjes proeven. bij
de meeste zoogdieren alleen in de mond. hiermee kan bepaald worden of iets slecht of
goed voor ons is. westerse wereld bepaalt smaak aan de verhouding zout,zuur,bitter en
zoet. De oosterse wereld neemt ook 'Umami' in behandeling. Receptoren/papillen op de
tong zijn voor elke smaak verschillend verspreid. concentratie is overal op de tong
hetzelfde. Elke smaak gaat via n andere zenuw naar de hersenen.
Tast
Meissnners corpescule;.
De pacinian corpesculu. snel aanpassend
De organen van Merkel Ruffini zijn langzaam aanpassend
Verschillende receptoren reageren op andere snelheden.
Corticale cel (tastcel) reageert met actiepotentialen op stimulus (druk) hoe sterker deze is,
hoe sterker het actiepotentiaal. ze hebben vaak een center-surround organisatie. in het
centrum is er stimulatie, eromheen juist inhibitie. bij geen stimulus worden deze surround
cellen weer actief.
Evenwichtsorgaan zit in het oor, achter het slakkenhuis.
Gehoor: receptie van drukgolven in de lucht. Algemeen wordt aangenomen dat mensen
van 20 hz tot 20000 kunnen horen, maar deze grenzen zijn niet concreet. Zowel Onder als
boven de grens kan gevoeld worden.
Tympanisch membraan: trommelvlies geeft trillingen door aan hamer, aanbeeld en (stirrup)

en daarna door het basilair membraan. Hierin zitten trilharen die verschillende frequenties
opnemen. Hoe meer naar binnen, hoe lager de frequentie waarop de haren trillen
(resoneren) . In de auditieve cortex zijn de gebieden ook gesorteerd op frequentie.
Door verschillende aankomsttijden van geluid, in combinatie met de vervorming van het
geluid door de oorschelp per oor kan het geluid gepositioneerd worden.
Fovea is het plekje in het oog waar de hoogste resolutie is. hier zijn de grootste
concentratie kegeltjes. Kegeltjes registreren bij voldoende licht kleur, ganglion/bipolaire
cellen vertalen het signaal naar de hersenen.Bij de plek van de oogzenuw zien we niks,
omdat daar geen kegeltjes zitten. Met 2 ogen kan dit gecompenseerd worden omdat de
ene blinde vlek op een andere plek zit dan de ander, in het gezichtsveld.
De staafjes registreren licht, geen kleur.
kleur. deze zitten aan de rand (periferie) van het oog..
Bij de randen registreer je minder scherp maar meer licht. Dit omdat elk kegeltje zn
signalen doorgeeft aan een enkele ganglion cel. aan de rand zijn er meer kegeltjes per
ganglion cel, waardoor een enkel kegeltje voldoende is om de ganglioncel te activeren.
daardoor neemt de resolutie af maar is er nog wel waarnemingsvermogen bij weinig licht
Ook hier is een center surround org.
Lateral ganglion nucleus
via oog naar puvlinar nucleus, lateral geniculate nucleus, serprior colliculus, optic
radiaiton, naar de optische cortex. De cellen zijn orientatiegevoelig en kunnen daarmee
randen specificeren
Door genetisch effect kan een pigment van de 3 ontbreken. Daardoor worden kleuren
anders gezien.
De verwerking van beweging, kleur en helderheid vind plaats in de visuele cortex. 2
paden: De dorsal stream, ook wel het where pad en de ventral stream, ook wel genoemd
het what pad.
Het where pad is voor waarnemingen voor actie, plaats en richtingsbepaling, en deels
diepte.
Het what pad identificeert om wat voor objecten het gaat. Deze worden dus de Stream
Het where pad kan selectief gestoord worden(beweging), net zoals het what pad.
gezichtsherkenning kan onmogelijk gemaakt
The case of DF, visual agnosia, orientation recognition impaired