Propozycja

zwikszenia efektywnoci programu Studia dla Wybitnych

Uwagi do informacji o zawieszeniu naboru na program Studia dla Wybitnych i

Rozporzdzenia RM z dnia 20 padziernika 2015 r. w sprawie warunkw realizacji
Rzdowego programu udzielania pomocy finansowej na pokrycie kosztw zwizanych z
ksztaceniem w zagranicznych uczelniach pod nazw Studia dla Wybitnych
Polscy studenci i absolwenci University of Oxford, University of Cambridge, London School of
Economics and Political Science, Imperial College London, University College London, Stanford
University, Harvard University, Massachusetts Institute of Technology, Yale University,
Columbia University, UC Berkeley, Federation of Polish Student Societies in the UK

Jarosaw Gowin
Wiceprezes Rady Ministrw, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyszego

4 stycznia 2016 r.

Szanowny Panie Premierze,

w imieniu polskich studentw i absolwentw zagranicznych uczelni mamy przyjemno
zwrci si do Pana z propozycj wsparcia przy pracach nad programem Studia dla
Wybitnych.
W trakcie prac nad tym projektem w poprzedniej kadencji Sejmu zwrcilimy si z
propozycj pomocy i uwaamy, e blisza wsppraca umoliwiaby uniknicia czci z
dzisiejszych problemw. Od pocztku prezentowalimy nasze stanowisko i opinie w
oparciu o fakty, badania i dowiadczenia absolwentw, bdcych najlepszym
dowodem obecnoci polskich rodowisk studenckich w orodkach akademickich na
caym wiecie.
Jestemy zdecydowanymi zwolennikami, aby Polacy wyksztaceni na zagranicznych
uczelniach wracali do naszego kraju i pracowali z pasj i entuzjazmem dla Polski. Sami
wracamy do Polski - niektrzy z nas ju wrcili, i mamy gbokie zrozumienie jakie
decyzje i motywacje za tym stoj.
Podzielamy wtpliwoci czy dotychczasowa wersja programu da gwarancj na
waciw realizacj jego celw. Nie mamy jednak wtpliwoci co do jego istoty i idei.
Dlatego oferujemy MNiSW wsparcie merytoryczne oparte na naszym dowiadczeniu i
wiedzy nt. procesw rekrutacyjnych na najbardziej renomowane uczelnie na wiecie,

oraz szczegow analiz programw stypendialnych funkcjonujcych w wybranych

krajach.
Wsparcie, ktre oferujemy jest gosem rodowiska reprezentujcego setki wietnie
wyksztaconych Polakw realizujcych swoje ambicje na wiecie, chccych aby ten
program by sukcesem bronicym si swoj wasn form.
W zwizku z tym oferujemy nasze wsparcie w trzech obszarach:
(1) Analiza i prezentacja danych komparatystyczne przedstawienie podobnych
projektw stypendialnych z uwzgldnieniem ich zalet i wad, oraz wyniki
przeprowadzonych przez nas bada w rodowisku studentw i absolwentw.
(2) Sie kontaktw wsparcie eksperckie osb zajmujcych si finansowaniem
studiw na najlepszych uczelniach zagranicznych.
(3) Komunikacja z mediami wsparcie w zakresie strategii promocji programu i
projektowania materiaw marketingowych majcych dotrze do grup
docelowych.
Nasze uwagi dot. obecnego ksztatu programu (na poziomie rozporzdzenia)
koncentruj si wok czterech podstawowych zagadnie: (1) Warunek powrotu do
Polski, (2) Prawo do udziau w programie i czas trwania rekrutacji, (3) Dokumenty
aplikacyjne i sposb dziaania kapituy, (4) Lista uczelni biorcych udzia w programie.
Zachcamy pracownikw MNiSW do kontaktu i konsultacji z nami, tak aby powsta jak
najlepszy program Studia dla Wybitnych.
Wszystkim nam zaley na sukcesie tego programu.
Z wyrazami szacunku,
- Polscy studenci i absolwenci zrzeszeni w poniszych stowarzyszeniach:
Oxford University Polish Society
Cambridge University Polish Society
Stanford Polish Student Association
Harvard Polish Society
Polish Club at MIT
Yale Polish Students' Society
Polish Student Society at Columbia University
UC Berkeley Alumni
Fulbright Alumni
LSE Polish Business Society

University College London Polish Society

Imperial College London Polish Society
Federation of Polish Student Societies in the UK
- Koordynatorzy propozycji merytorycznego wsparcia tworzenia programu
Studia dla Wybitnych: [alfabetycznie]
ukasz Alwast (UCL l.alwast@gmail.com),
Krzysztof Bar (Oxford krzysztof.bar@univ.ox.ac.uk),
Mikoaj Firlej (Oxford mikolaj.j.firlej@gmail.com),
Micha Leszczyski (LSE mtleszczynski@gmail.com),
Robert Kowalski (Stanford rkowal@stanford.edu),
Mateusz Mazzini (Oxford mateusz.mazzini@gmail.com)

DW:
Mateusz Morawiecki, Wiceprezes Rady Ministrw, Minister ds. Rozwoju
prof. Krzysztof Jan Kurzydowski, Dyrektor NCBiR
prof. Zbigniew Bocki, Dyrektor NCN
Adam Kwiatkowski, Szef Gabinetu Prezydenta RP - Biuro ds. Kontaktu z Polakami za
Granic

Proponowane rekomendacje do rozporzdzenia RM i zaoe

programu Studia dla wybitnych

(1) Prawo do udziau w programie i czas trwania rekrutacji

3.2.7
Obecne brzmienie:
odpis albo uwierzytelnion kopi dyplomu ukoczenia studiw pierwszego stopnia albo
zawiadczenie uczelni o ukoczeniu studiw pierwszego stopnia, albo zawiadczenie uczelni o
ukoczeniu trzeciego roku jednolitych studiw magisterskich oraz o wpisie na kolejny rok tych
studiw;
Proponowane brzmienie:
Zawiadczenie ukoczenia drugiego roku studiw pierwszego stopnia wraz z zawiadczeniem
o wpisie na kolejny rok tych studiw albo zawiadczenie uczelni o ukoczeniu drugiego roku
jednolitych studiw magisterskich oraz o wpisie na kolejny rok tych studiw;

Uzasadnienie propozycji zmiany projektowanego przepisu:
Przepis ten umoliwi udzia w programie studentom na 3-cim roku licencjatu (lub 3-cim roku jednolitych
studiw magisterskich), uczcych si na polskich uniwersytetach.

Proces aplikacji na najlepsze uczelnie zagraniczne zaczyna si na niemal rok przed pocztkiem
podjcia nauki na uczelni. Terminy koca przyjmowania aplikacji to listopad i grudzie, decyzje o
przyjciu ogaszane s w marcu, w czerwcu kandydat koczy 3-ci rok studiw licencjackich, w sierpniu
musi potwierdzi rda finansowania, a w padzierniku rozpoczyna nauk na nowej uczelni.

W obecnej formie zapisw ustawy, studenci 3-ciego roku studiw w Polsce bd mogli zaaplikowa o
udzia w programie dopiero po ukoczeniu studiw na pocztku lipca, a ju w sierpniu musz potwierdzi
na uczelni rda finansowania. Moe to zmusi wielu studentw 3-ciego roku do koniecznoci odczekania
dodatkowego roku eby mc wzi udzia w rzdowym programie. Brak wyduenia terminu skadania
dokumentw aplikacyjnych przynajmniej do 15 lipca spowoduje, e jedynym adresatem rzdowego
stypendium bd studenci pierwszego roku II stopnia lub studenci czwartego roku studiw
magisterskich.

3.2.8
Obecne brzmienie:
suplement do dyplomu ukoczenia studiw pierwszego stopnia lub inny dokument
potwierdzajcy redni ocen uzyskanych w toku studiw, o ktrych mowa w art. 42a ust. 3
ustawy;
Proponowane brzmienie:
dokument potwierdzajcy redni ocen uzyskanych w dotychczasowym toku studiw, o
ktrych mowa w art. 42a ust. 3 ustawy;

 3.2.10 (nowy)
Proponowane brzmienie:
dyplom ukoczenia studiw pierwszego stopnia lub zawiadczenie potwierdzajce ukoczenie
trzeciego roku jednolitych studiw magisterskich dostarczone najpniej do XXX
(jeeli data kocowa skadania dokumentw aplikacyjnych bdzie uniemoliwiaa obron
studiw pierwszego stopnia lub ukoczenia trzeciego roku studiw jednolitych w rozsdnym
czasie, tj. minimum do 15 lipca).

4.1.3.1
Proponowane brzmienie:
Terminy rekrutacji: proponujemy rozpoczcie przyjmowania aplikacji 1 marca i zakoczenie
15 lipca.

Uzasadnienie propozycji zmiany projektowanego przepisu:
Osoby na 3-cim roku studiw dostan swoje dyplomy najwczeniej dopiero na pocztku lipca
chcemy pozwoli im na wzicie udziau w programie. Jednoczenie chcemy wyda decyzje do 15
sierpnia eby studenci mogli poinformowa swoje uczelnie o otrzymaniu finansowania.
Warto rwnie rozway wprowadzenie dwch terminw kocowych skadania dokumentw,
poniewa cz studentw musi zapaci zadatki na swoich kierunkach (np. MPP Oxford, Msc in
Law and Finance Oxford). Zadatki wpaca si najpniej do koca maja. Wysoko zadatku na MPP
na Oksfordzie to 5250 funtw.

(2) Dokumenty aplikacyjne i sposb dziaania kapituy
5.1.2
Obecne brzmienie:
Czonkami Kapituy Programu mog by osoby bdce przedstawicielami rodowiska
naukowego reprezentujce rne dziedziny nauki lub sztuki oraz osoby posiadajce wybitne
osignicia w dziaalnoci spoecznej lub gospodarczej, dajce rkojmi prawidowego
wykonywania zada Kapituy Programu.
Proponowane brzmienie:
Czonkami Kapituy Programu mog by osoby bdce przedstawicielami rodowiska
naukowego reprezentujce rne dziedziny nauki lub sztuki oraz osoby posiadajce wybitne
osignicia w dziaalnoci spoecznej lub gospodarczej oraz przynajmniej 6 czonkw powinno
by absolwentami uczelni biorcych udzia w programie. Czonkami Kapituy Programu
powinni dawa rkojmi prawidowego wykonywania zada Kapituy Programu.

Uzasadnienie propozycji zmiany projektowanego przepisu:

Jedn z rekomendacji raportu British Council i DAAD Going Global 2014 jest wczenie
absolwentw programu stypendialnego w proces selekcji kandydatw.1 Z racji tego, e program
stypendialny w Polsce dopiero zaczyna swoj dziaalno, postulujemy w zamian wczenie w
skad Kapituy absolwentw uczelni biorcych w programie. Za postulatem tym przemawiaj
nastpujce argumenty:
1. Absolwenci uczelni biorcych udzia w programie maj szczeglnie dobre rozeznanie jeli
chodzi o umiejtnoci i atrybuty potrzebne do osignicia sukcesu na wymienionych
uczelniach.
2. Biorc pod uwag to, e czonkowie kapituy przeprowadzaj rozmowy kwalifikacyjne z
kandydatami, tak skonstruowany skad kapituy umoliwiby kandydatom kontakt z
absolwentami najlepszych na wiecie uczelni jeszcze przed rozpoczciem studiw.
Rekomendujemy rwnie, aby w duszej perspektywie (tj. gdy pierwsi uczestnicy programu
zakocz swoje studia) rozway wczenie absolwentw programu w skad Kapituy.

6.3 (nowy)
Proponowane brzmienie:
Kapitua publikuje coroczne sprawozdanie ze swojej dziaalnoci. Raport powinien zawiera
kryteria wyboru uczestnikw programu, statystyki na temat aplikantw i wybieranych przez
nich uczelni oraz ledzi co dzieje si z absolwentami po zakoczeniu udziau w programie.

Uzasadnienie propozycji zmiany projektowanego przepisu:
Postulujemy wczenie tego ustpu jako bardzo istotnej czci programu stypendialnego.
Coroczne sprawozdanie Kapituy penioby dwie zasadnicze (i rwnie istotne) funkcje:
1. Zwikszaoby transparentno programu, w szczeglnoci w odniesieniu do kryteriw
wyboru uczestnikw programu.
2. Stanowioby podstaw dla ewaluacji programu, w szczeglnoci jego wpywu na polsk
gospodark oraz jego opacalnoci.
Jak zaznacza raport British Council i DAAD, transparentno programu stypendialnego suy
zwikszeniu jego wiarygodnoci i prestiu na poziomie wewntrzpastwowym i
midzynarodowym. Transparentno jest ponadto konieczna dla zapewnienia sprawiedliwego
wyboru najlepszych kandydatw.2
Sprawozdanie Kapituy mogoby rwnie stanowi podstaw dla retrospektywnej analizy
programu stypendialnego. Analiza taka jest niezbdna, aby dao si stwierdzi, czy cele programu
s skutecznie realizowane i w konsekwencji jest ona kluczowa dla oceny jego opacalnoci.
Ewaluacja programu moe si odbywa na nastpujcych poziomach:
i.

Indywidualny (np. ledzenie karier zawodowych absolwentw programu)

1 Raport British Council & DAAD, Going Global 2014. The rationale for sponsoring students to undertake

international study: an assessment of national student mobility programmes, s. 62:

http://www.britishcouncil.org/sites/britishcouncil.uk2/files/e002_outward_mobility_study_final_v2_web
.pdf
2 Ibid, s. 62.

ii.

Instytucjonalny (np. analiza wpywu absolwentw programu na polskie firmy i instytucje,

w ktrych podejmuj oni prac po ukoczeniu studiw; analiza dowiadcze
zagranicznych uczelni, w ktrych uczestnicy programu studiowali)

iii.

Narodowy (np. analiza liczby uczestnikw wracajcych do Polski po ukoczeniu studiw

i pracujcych w zawodzie zgodnym z kierunkiem studiw; analiza wpywu jaki maj
absolwenci programu na poziom kapitau ludzkiego w Polsce, reformy spoeczno-
gospodarcze, a take na stosunki z pastwami, w ktrych studiowali).3

Raport British Council i DAAD podkrela, e monitorowanie programu w odniesieniu do jego

celw jest niezbdnym elementem jego skutecznego zarzdzania. 4 Jest to szczeglnie istotne
zwaywszy na znaczne koszty caego programu stypendialnego.
Biorc pod uwag znaczenie transparentnoci oraz rekomendacje raportu British Council i DAAD
odnonie ewaluacji programu, postulujemy wczenie powyszego ustpu o corocznym
sprawozdaniu Kapituy.

(3) Lista uczelni biorcych udzia w programie

19.1
Obecne brzmienie:
List zagranicznych uczelni, do ktrych zakwalifikowanie uprawnia do uczestnictwa w
Programie, ustala minister na podstawie najnowszej edycji Akademickiego Rankingu
Uniwersytetw wiata publikowanego przez Instytut Szkolnictwa Wyszego przy
Uniwersytecie Jiao Tong w Szanghaju.
Proponowane brzmienie:
List zagranicznych uczelni, do ktrych zakwalifikowanie uprawnia do uczestnictwa w
Programie, ustala minister w oparciu o najnowsze edycje trzech rankingw:
1)

Akademickiego Rankingu Uniwersytetw wiata;

2)

Rankingu Uniwersytetw wiata QS

3) Rankingu Uniwersytetw wiata Times

Uzasadnienie propozycji zmiany projektowanego przepisu:
Postulujemy sporzdzenie listy zagranicznych uczelni w oparciu o trzy rankingi zamiast jednego.
Ten postulat uzasadniamy nastpujco:
1. Wymienione w poprawce rankingi ciesz si wysok reputacj. Taki sam zbir trzech
rankingw jest uywany do sporzdzenia listy zagranicznych uczelni w programach
stypendialnych np. w Rosji (Presidents Mobility Scholarship) i Kazachstanie (Bolashak
Scholarship).5

3 Ibid, s. 59-60.
4 Ibid, s. 64.

5 Ibid, s. 28 (Kazachstan) i s. 39 (Rosja).

2. Jako e wymienione rankingi stosuj rne kryteria oceny uczelni, sporzdzenie listy w
oparciu o wicej ni jeden ranking zapewnia wiksz rnorodno kryteriw selekcji
uczelni do listy ministra.6
3. Zwikszenie liczby uytych rankingw wydua list uczelni objtych programem i
jednoczenie zwiksza pul kandydatw, co z kolei podwysza jako tych, ktrzy zostan
wybrani przez komisj. Rozszerzenie puli kandydatw w celu podwyszenia jakoci
uczestnikw programu jest jednym z kocowych zalece raportu British Council i DAAD.7
4. Uwzgldnienie bardziej europocentrycznych rankingw jakimi s Ranking
Uniwersytetw wiata QS oraz Ranking Uniwersytetw wiata Times powiksza liczb
europejskich uczelni na licie ministra. W obecnym ksztacie jedynymi europejskimi
uczelniami na licie byyby: University of Oxford, University of Cambridge, Imperial
College w Londynie i ETH w Zurychu. Uwzgldnienie dwch wyej wymienionych
rankingw poszerzyoby list o nastpujce: London School of Economics, UCL w
Londynie, London Business School, cole Polytechnique Fdrale w Lozannie
(Szwajcaria) i Karolinska Institutet w Solnie (Szwecja). Proponowana poprawka nie tylko
poszerza pul kandydatw, ale te potencjalnie zwiksza liczb stypendystw na
uczelniach europejskich, ktrzy z wikszym prawdopodobiestwem zachowaj w
przyszoci gbsze wizi z Polsk ni stypendyci na innych kontynentach.

Niewtpliwie uwzgldnienie trzech rankingw zamiast jednego sprawi, e zwikszy si liczba
kandydatw, przez co wikszy bdzie rwnie nakad pracy Kapituy zwizany z ich selekcj.
Niemniej uwaamy, e wyej wymienione korzyci zdecydowanie gruj nad t niedogodnoci.

(4) Dodatkowe uwagi
Dodanie nowego paragrafu. Wsparcie dla absolwentw programu
Paragraf ten zawieraby dziaania, ktre powinny by podjte przez ministerstwo eby da
uczestnikom wiksze zachty do powrotu do Polski. Gwnie chodzi o zbudowanie spoecznoci
wrd stypendystw, poprzez bezporednie spotkania, utrzymywanie bazy kontaktw,
mentoring, doradztwo zawodowe w skrcie zbudowanie takiej kalki organizacji studenckiej, ale
pod przewodnictwem MNiSW. Koncentrujemy si tu na moliwych pozytywnych bodcach.

Uzasadnienie propozycji:
W znakomitej wikszoci programw stypendialnych (poddanych analizie w raporcie British
Council i DAAD) rodki s ukierunkowane przede wszystkim na proces selekcji kandydatw,
natomiast ich gwn bolczk jest niewielka uwaga powicona wsparciu uczestnikom
programu ju po zakoczeniu przez nich studiw.8
Na wsparcie absolwentw programu mogyby si skada:
a. Pomoc w znalezieniu odpowiedniej pracy i doradztwo zawodowe udzielane przez
administracj programu,
b. Mentoring udzielany przez starszych absolwentw programu,

6 Warto tutaj nadmieni, e raport British Council i DAAD w swoich kocowych zaleceniach (s. 63)

przestrzega przed przywizywaniem nadmiernej wagi do rankingw i zaleca branie pod uwag take
innych czynnikw przy rozpatrywaniu poda, np. dopasowania uczelni do indywidualnych potrzeb
kandydata.
7 Ibid, s. 62.
8 Ibid, s. 63.

c. Spotkania networkingowe przeznaczone specjalnie dla uczestnikw i absolwentw

programu, oraz
d. Udostpnienie uczestnikom i absolwentw programu bazy danych kontaktowych do
innych jego uczestnikw i absolwentw.9
Dziaania te przyczyniyby si do zbudowania spoecznoci wrd stypendystw i ich lojalnoci
wobec programu. W rezultacie powstayby pozytywne bodce, ktre - jak zaznacza raport British
Council i DAAD mog skuteczniej zachca uczestnikw programu do powrotu do kraju anieli
bodce negatywne w postaci prawnego zobowizania do powrotu pod grob kary pieninej (a
w kadym razie mog by ich bardzo dobrym uzupenieniem).10

3.2.3
Obecne brzmienie:
list motywacyjny zawierajcy opis celw naukowych i zawodowych, jakie zamierza osign w
zwizku z uczestnictwem w Programie;
Proponowane brzmienie:
list motywacyjny z opisem celw zawodowych, jakie chce osign w zwizku z udziaem
w programie, oraz opisem korzyci dla Polski z udziau kandydata w programie;
Uzasadnienie propozycji zmiany projektowanego przepisu:
Uwzgldnienie wymogu opisu korzyci dla Polski z udziau kandydata w programie
stypendialnym pozwoli lepiej wyselekcjonowa tych, ktrzy wi swoj przyszo z powrotem
do Polski.

15.3.3 (dodany)
Proponowane brzmienie:
Umowa okrela konsekwencje spaty stypendium na skutek braku powrotu do Polski.

Uzasadnienie propozycji zmiany projektowanego przepisu:
Uwaamy, e jest szczeglnie wane, by umowa okrelaa konsekwencje zwizane z brakiem
powrotu uczestnika do Polski, poniewa wymg powrotu jest kluczowym elementem programu
stypendialnego.

9 Wybrane przykady wsparcia absolwentw programw stypendialnych na podstawie raportu Going
Global 2014 autorstwa British Council i DAAD (s. 59): (i) administracja programu stypendialnego
Bolashak w Kazachstanie pomaga zorganizowa stae, organizuje spotkania dla absolwentw programu
oraz udostpnia informacje o ich miejscach zatrudnienia; (ii) uczestnicy meksykaskiego programu
CONACyT mog si zapisa do rejestru absolwentw i otrzymuj biuletyn informacyjny z ogoszeniami o
miejscach pracy; (iii) program King Abdullah Scholarship w Arabii Saudyjskiej pomaga uczestnikom
znale stae poprzez biuro rozwoju zawodowego nadzorowane przez administracj programu; (iv)
stypendyci programw wspadministrowanych przez niemiecki DAAD mog doczy do sieci
absolwentw tej instytucji i uczestniczy w organizowanych przez ni spotkaniach networkingowych.
10 Ibid, s. 63.