Yerba Mate

Yerba mate, czyli napar z ostrokrzewu paragwajskiego jest napojem od wiekw stosowanym przez Indian
Guarani. Napar ten posiada waciwoci stymulujce zdolnoci psychiczne i fizyczne oraz likwidujce zmczenie.
Jest ceniony gwnie dziki waciwociom pobudzajcym, ktre zawdzicza kofeinie (zwanej te matein),
jednak pamitajmy, e napar z yerba mate jest bogaty rwnie w witaminy A, E, C, B1, B2, B6, PP oraz mineray
takie jak wap, fosfor, elazo, magnez, potas, sd i elazo.
Yerba mate zwiksza sprawno intelektualn, dziaa kojco i pobudzajco na minie (rwnie minie gadkie)
oraz agodzi napicie psychiczne. Zawarto witamin w yerba mate wpywa korzystnie na cay organizm np.
witaminy z grupy B wspomagaj przemian cukru w miniach i mzgu, wpywaj na harmonijne dziaanie ukadu
nerwowego, wspomagaj trawienie oraz wzmacniajc paznokcie i wosy. Witamina A dziaa korzystnie na wzrok i
skr oraz uodparnia na infekcje. Witaminy C i E s przeciwutleniaczami, ktre neutralizuj szkodliwe wolne
rodniki, odtruwaj organizm, wzmacniaj zby i dzisa oraz zwikszaj ilo czerwonych krwinek. Sole mineralne
cznie z kofein reguluj prac ukadu krwiononego i poprawiaj krenie krwi, dziki temu, e kofeina
rozszerza naczynia krwionone. elazo za eliminuje zmczenie, wspomaga utrzymanie dobrej sprawnoci
fizycznej oraz uczestniczy w procesach krwiotwrczych.
Yerba mate mona stosowa przy odchudzaniu. Napar zaspokaja gd i zmniejsza aknienie oraz poprawia
metabolizm dziki wspieraniu glikolizy tlenowej. Glikoliza tlenowa to reakcja rozszczepienia wglowodanw, ktra
wystpuje na przykad przy dugotrwaych wiczeniach fizycznych. Dziki zwikszeniu wydajnoci ukadu krenia
yerba mate zwiksza spalanie kalorii i tkanki tuszczowej, dlatego te picie yerba mate polecane jest przy
nadwadze.Yerba mate jest moczopdna i dobrze wpywa na prac nerek. Jest pomocna w problemach z
pcherzem. Polepsza trawienie pokarmw i uatwia ich wydalanie, a take agodzi zaburzenia gastryczne oraz
dziaa ochronnie na wtrob. Naukowo udowodniono, e yerba mate obnia poziom "zego"cholesterolu o niskiej
gstoci (LDL). Napar z yerba mate wspiera system immunologiczny (odpornociowy). Wedle bada yerba mate
chroni przed bakteriami i wirusami dziki obecnoci optymalnej proporcji skadnikw odywczych oraz skadnikw
wpywajcych korzystnie na dziaanie biaych ciaek krwi. Naukowe badania potwierdzaj, e napar yerba mate
odgrywa istotn rol w regeneracji organizmu czowieka.
Stymulujce dziaanie yerba mate jest dusze ni w przypadku kawy i napojw energetycznych z kofein.
Ponadto nie wywouje objaww ubocznych jakie powoduj inne napoje kofeinowe np. nie wypukuje magnezu jak
kawa, a wrcz jest jego naturalnym rdem.

FAQ - podstawowe pytania

Czym jest yerba mate?
Yerba mate (ac. Ilex paraguariensis, herbata paragwajska, herbata Jezuitw, ca mati, ca mate) to napar z
wysuszonych, zmielonych lici, czsto z dodatkiem drobnych gazek. Nazwa yerba mate pochodzi od
aciskiego sowa "herba" (ziele) i sowa "mati" oznaczajcego tykw w jzyku keczua. Prekursorami w
stosowaniu naparu z yerba mate byli Indianie z plemienia Guarani.
Jak dziaa yerba mate?
Yerba mate reguluje cinienie krwi, zmniejsza naprenie mini szkieletowych, wpywa pobudzajco na
trawienie, ukad nerwowy, stymuluje prac serca i dziaa korzystnie na krenie krwi. Napar zawiera duo witamin
i soli mineralnych, ksantyny (kofein, teobromin i teofilin) a take przeciwutleniacze o waciwociach
antynowotworowych. Napar z yerba mate wpywa korzystnie na paznokcie i wosy.
Czy yerba mate jest uywk?
Ze wzgldu na zawarto ksantyn (np. kofeiny), ktre dziaaj pobudzajco na ukad nerwowy yerba mate
uznajemy za uywk.
Czym rni si dziaanie kawy i yerba mate?
Przede wszystkim yerba mate jest naturalnym rdem magnezu, ktry jest wypukiwany przez kaw. Kawa
pobudza szybko, ale przez krtki czas. Po wypiciu naparu yerba mate kofeina jest uwalnia powoli, wskutek czego
pobudzenie trwa duej ni w przypadku kawy.
Do czego suy bombilla (rurka z dziurkami)?
Bambusowa lub czciej spotykana metalowa rurka z nawierconymi otworami jest filtrem odcedzajcym napar z
fusw. Spotyka si rwnie bombille z tworzyw sztucznych. Podczas zaparzania yerba mate susz nie opada na
dno naczynia, dlatego te naley stosowa rurk do picia yerba mate, aby unikn poykania fusw. Oprcz
nawiercanych sitek w bombillach stosuje si inne filtry np. sprynkowe.

W jakiej temperaturze zaparza yerba mate?

Nie powinno si zalewa wrztkiem - susz naley zalewa wod o temperaturze w granicach 70-80 stopni
Celsjusza, by wydoby peni mocy i smaku yerba mate. Zalewanie wrztkiem pozbawia napar wikszoci
waciwoci odywczych i bdzie on po prostu niesmaczny.
Czy yerba mate mona przyrzdzi na zimno?
Yerba mate mona zalewa zimn wod - im zimniejsza tym lepsza, najlepiej z dodatkiem kostek lodu. Yerba
mate z lodem, zioami, owocami lub sokami jest bardzo czsto pita w Ameryce Poudniowej podczas upaw.
Yerba mate przyrzdzana na zimno zwana jest "terere".
Czy yerba mate mona podawa dzieciom?
Rzd Argentyny rozpowszechnia przed laty program wczania yerba mate do diety modziey szkolnej. Program
ten by skierowany jako uzupenienie diety dzieci z ubogich rodzin, ktre rzadko spoyway penowartociowy
posiek. Jednake ze wzgldu na zawarto kofeiny nie polecamy podawania yerba mate maym dzieciom, nawet
w postaci terere.
Sin palo, con palo co to za okrelenia?
Okrelenie "sin palo" oznacza susz yerba mate zawierajcy same listki (pozbawiony gazek), za susz
skadajcy si listkw z dodatkiem gazek okrelamy mianem "con palo".
Czym jest palo aanto i algarrobo?
Palo santo i algarrobo s popularnymi gatunkami drewna sucymi do wyrobu naczynek do naparu yerba mate.
Kupiem yerba mate, ale nie posiadam bombilli. Co robi?
Jeli nie posiadacie bombilli mona zaparzy yerba mate za pomoc sitka do herbaty, kulkowych zaparzaczy do
zi, zaparzacza do kawy lub w specjalnym dzbanku z tokowym sitkiem. Pomysowo mile widziana - wane aby
pozby si fusw i pamita, e opadaj one na dno.
Jak yerba mate poleci pocztkujcym?
Osobom pocztkujcych polecamy zakup prbek (po 50g) rnych gatunkw yerba mate i wybranie swojej
ulubionej. Pocztkujcy mog zacz od smakowych yerba mate lub mieszanek yerba mate green.
Czym rni si poszczeglne gatunki yerba mate?
Poszczeglne gatunki yerba mate rni si proporcjami w zawartoci listkw i patyczkw, iloci pyu, sposobem
suszenia i wdzenia. Gatunki yerba mate, nawet te bez dodatkw smakowych, mog si rni wygldem,
aromatem, smakiem i moc pobudzajc. Produkowane s rwnie yerba mate z dodatkiem zi, owocw i
aromatw.
Czy wszyscy mog spoywa yerba mate?
Yerba mate nie powinny pi kobiety w ciy i karmice, a take osoby ze schorzeniami odka (np. z wrzodami).
Ze wzgldu na zawarto kofeiny nie powinnimy podawa jej maym dzieciom.
Czy yerba mate jest skuteczne przy odchudzaniu?
Yerba mate jest wskazane osobom odchudzajcym si poniewa hamuje nadmierne aknienie i likwiduje uczucie
godu.
Z jakich naczy pi yerba mate?
Yerba mate mona pi z codziennie stosowanych naczy np. z kubkw glinianych, ceramicznych lub naczy
szklanych. Jednak polecamy specjalne naczynia do yerba mate - matera z drewna palo santo, algarrobo lub
drewna cytrynowego, czy naczynia z owocu tykwy (calabazy). Takie naczynia podnosz walory smakowe naparu
z yerba mate i zwikszaj doznania estetyczne.
Zapycha mi si bombilla i przez rurk lec fusy... Co robi?
Przede wszystkim naley pamita aby nie miesza naparu yerba mate, bo to moe spowodowa zapychanie si
rurki. Rurka nie powinna si zatyka jeli prawidowo przyrzdzimy napar. Zatkan bombill mona przepuka i
wyczyci szczoteczk lub czycikiem.
Dlaczego przecieka mi tykwa?
Aby uszczelni tykw naley j zahartowa, czyli wykona tzw. curado (opis znajdziecie poniej). Wane jest aby
nie dopuci do przesuszenia tykwy i podczas uytkowania utrzymywa j w wilgoci.

Co to jest Alpaka ?
Alpaka to mosidz wysokoniklowy, czyli tzw. nowe srebro. Jest to stop przypominajcy barw prawdziwe srebro i
zawierajcy 40-70% miedzi, 10-20% niklu i 5-40% cynku.

Przygotowanie naparu
Co jest potrzebne?
- Naczynie w ktrym zaparzymy susz, najlepiej jeli bdzie to tykwa lub matero drewniane, gliniane, czy
ceramiczne. W przypadku braku specjalnych naczy moemy uy zwykego kubka.
- Bombilla, czyli rurka do picia yerba mate. Zaopatrzona jest w rnego rodzaju sitka zapobiegajce wciganiu
fusw. Bombille wykonuje si gwnie z metali: stali nierdzewnej, srebra czy z alpaki, jak rwnie z bambusa, czy
rzadziej z tworzyw sztucznych.
- Wybrany gatunek yerba mate.
- Woda o temp. 70-80 stopni Celsjusza lub lodowata.
Przygotowanie yerba mate na ciepo

1. Do naczynia wsyp yerba mate - tradycyjnie w Ameryce Poudniowej susz wsypuje si w iloci od 1/4 do 3/4
objtoci naczynia. Pocztkujcym proponujemy rozpoczcie od mniejszej iloci.
2. Zakryj otwr naczynka (np. doni), obr je "do gry dnem" i potrzsaj, by drobniejsze kawaki listkw i py
opady w stron doni.
3. Obr z powrotem naczynie pod ktem ok. 45 stopni i w rurk w pust przestrze naczynia. Staraj si nie
porusza bombill, a tym bardziej nie miesza ni naparu yerba mate, poniewa spowoduje to zatkanie sitka.
4. Trzymajc tykw pochylon wlej odrobin zimnej wody naczynka, by zwily susz. Uchroni to napar przed
utrat smaku, waciwoci odywczych i stymulujcych. Odczekaj chwil, a susz wchonie wod.
5. Dolej do peni naczynia wod o temp. 70-80 stopni Celsjusza, odczekaj a chwil, a ostygnie i wchonie wod.
Napar popijaj przez rurk do momentu, a usyszysz charakterystyczne "siorbnicia", po czym zrb dolewk
ciepej wody.
6. Wod mona dolewa kilka razy (do 7 razy), a "wypukania" smaku yerba mate.
7. Do naparu yerba mate moesz doda dla urozmaicenia cukier, mid lub kilka kropel cytryny, pamitajc aby
nie miesza bombill.
Przygotowanie yerba mate na zimno, czyli TERERE

Terere to sposb przyrzdzania yerba mate poprzez zalewanie lodowat wod. Przy czym nie jest to yerba mate
zaparzana i nastpnie schadzana, jak np. mroona herbata, lecz zalewana bezporednio zimn wod. Terere
przyrzdzamy w podobnych krokach jak yerba mate na ciepo. Naley pamita, e do terere najlepsza jest jak
najzimniejsza woda, najlepiej z kostkami lodu. Yerba mate przygotowywana na zimno wolniej wypukuje smak, co
pozwala na nawet kilkunastokrotne zalewki, a najwiksz moc uzyskuje po 2-3 zalaniu.
Do terere polecamy gatunki yerba mate o grubym suszu i maej iloci pyu, czyli agodne odmiany suave i BCP
(Bajo Contenindo de Polvo - o niskiej zawartoci pyu). Najczciej jednak do terere uywa si gatunkw z
dodatkami zioowymi i owocowymi.

Przygotowanie naczy
Curado, czyli hartowanie tykwy
Jak przygotowa nowe naczynie wykonane z owocu tykwy aby nam dugo suyo? Naley j odpowiednio
zahartowa (curado po hiszp. oznacza "utwardzanie) i wyskroba resztki miszu postpujc wedle punktw:
1. Do nowej tykwy wkadamy zuyte, wilgotne fusy yerba mate do 3/4 objtoci naczynia.
2. Zalewamy wrztkiem i pozostawiamy do nasiknicia na dob.
3. Oprniamy naczynko z fusw i puczemy.
4. Delikatnie, ale dokadnie wyskrobujemy (np. yeczk) misz z resztkami nasion, uwaajc aby nie
przedziurawi cianek naczynia i ponownie przepukujemy wod.
5. Nasypa wieej, suchej yerba mate do 3/4 objtoci tykwy i zalewamy wod o temperaturze 70-80 C.
6. Pozostawiamy zaparzon yerba mate na dob, by tykwa przesza aromatem yerby.
7. Oprniamy tykw, puczemy pod biec wod i ju moemy dokona pierwsz zalewk do picia.
8. W pierwszych miesicach uytkowania dobrze jest czasami natrze oliw zewntrzne cianki tykwy.
Przygotowanie do uytku naczy drewnianych.
Matera drewniane nie wymagaj tylu zabiegw co naczynia z tykwy. Aby zahartowa i przygotowa takie
naczynie do uytku naley wykona nastpujce czynnoci:
1. Puczemy naczynie pod biec wod i dokadnie suszymy.
2. Smarujemy wntrze naczynia tuszczem - oliw z oliwek (lub inn) albo masem.
3. Odczekujemy 2-3 dni aby tuszcz wnikn w drewno, puczemy naczynie i ju moemy zaparza yerba mate.