Ons hart weet alles

Ons hart weet alles
ShantiMayi

samsara 

Oe dingen zijn niet wat

ze

lijken,

en ook niet anders .
.... De Lankavatara Soetra

© ShantiMayi 2007
Oorspronkelijke titel: In Our Hea.rts We Know
Oorspronkelijke uitgave: N Season Books 2007

© Nederlandse vertaling: Samsara Uitgeverij bv 2008
Venaling: Prema van Harte
Omslagontwerp: Erik Thé, www.erikthedesign.com
Lay-out: Studio 28, HiiJegom
ISBN: 978-90-77228-64-7 I NUR 728
Niets uit deze uitgave mag gereproduceerd worden zon­
der schriftelijke toestemming van:
Samsara Uitgeverij bv
Herengracht 341, 1016 AZ Amsterdam 

Dir boek zowel als alle werk in mijn leven zijn
gewijd aan Mijn Geliefde Spirituele Meester,
De Zeer Eerwaarde
Sri Hansrajji Maharajji Sri Sacha Babaji.
Door Zijn ongelooflijke geschenk van liefde,
door Zijn eeuwig stromende genade,
heeft Zijn heldere wijsheid, die als een spiegel is,
mij doen beseffen dat...
ik de Waarheid ben die ik ben
en dat alle mensen dat zijn.
Wij zijn Een.
Ik geef deze liefde, genade,
en dir licht van wijsheid door aan jou.
Wees gezegend,
ShanriMayi 

Inhoud

Metdankaan
Indro Marek Tejblum, R. Donald Sudia,
R. David Hamrick, Dharma Wendy L. Simpson,
Sarah, Rachael, Rebecca en Donny:

Omdat zij nooit hebben geprobeerd de vleugels af u
knippen die mij zo onbelemmerd hoog laten vliegen.

Speciale dank aan
Mark Ferri voor zijn koppige vastberadenheid om
dit boek uit re brengen, en Sahara Kevin P. Kea­
ring, Katherine Aimone, Jivanjili, Adhikari Vlasits,
en Samana Fisher voor hun bijdragen.

Voorwoord van de samensteller

11

Inleiding

15

Het waarom van enkele wijzigingen

21

Satsang gesprekken
Het rijpende hart en de rijpende geest

27

De ultieme uitdaging van liefde

51

Alchemie van geest en hart

73

Alleen het volmaakte blijft

93

Uitnodiging tot stilte

107

Het Geheel is leeg en ongehecht

131

Eén zijn met alles

157

De meester in jezelf

181

Subtiele wegen naar verlichting

189

Slotwoord

201

Aanvulling

207

Praktijk

211

Noten

215

Over de auteur

241 

Voorwoord
van de samensteller

D

e natuurlijke gang van zaken bij een ieder is
dat hij zich ontwikkelt en de wezenlijke aard

van al het leven realiseen. Dat gebeurt trouwens
ook, of we het beseffen of niet. De hele schepping
ontplooit zich en wordt zich elk moment bewust
van nieuwe mogelijkheden, ook elk deeltje, mole­
cuul en atoom - waar wij niet los van staan. Elke
keer dat je je beperkingen doorziet en verder kijkt,
ontwikkelt het Universum zich mét jou. Door als
jou en met jou mee te gaan, ervaart het bewustzijn
zichzelf in alles wat er is. Eenvoudig gezegd, liefde
zal altijd haar weg vinden. En zoals je aanleiding

vond dit boek op te pakken als onderdeel van dat
toenemend gewaarzijn, werd ik naar de oevers van
de Ganges geleid om ShantiMayi te ontmoeten.

11 

Wat is het een voorrecht de woorden van een wijze

ritueel leven te kunnen leiden (te leven vanuit de

te horen!

herkenning van eenheid in plaats van dualiteit).

Mijn eerste ontmoeting met ShantiMayi vond

Dit boek onderscheidt zich in die zin, dat hoe­

plaats in het najaar van 1996 in India, in de Sacha

wel het geschreven en gebaseerd is op satsang-trans­

Dham ashram in Laxman Jhula. De woorden en

cripties, ShantiMayi waar nodig haar antwoorden

ideeën die ze uitsprak op die dag klonken

hel­

verder heeft uitgewerkt. Dit extra materiaal ver­

der en waar in mijn hart, dat ik het gevoel had dat

schaft de lezer meer inzichten, voorbeelden en oe­

ik droomde. Ik voelde me oprecht en onmiddel­

feningen voor een nog groter begrip en helderheid.

lijk één met wat ze wilde overbrengen. We waren

Door de roegevoegde tekst heeft dit boek mijn ver­

vanaf dat eerste moment op een diep niveau van

wachtingen verre overtroffen.

w

inzicht met elkaar verbonden, en tot op de dag van

Dit boek spreekt op vele niveaus; iedereen kan

vandaag is er sprake van verdieping, verbreding en

op elk niveau van ervaring leiding en inspiratie uit

verruiming van die verbondenheid.

de woorden van ShantiMayi putten. Ik heb dit

In de loop der jaren begon ik te bevroeden, ter­

boek heel vaak gelezen en elke keer wordt er iets

wijl ik telkens weer naar ShantiMayi kwam luis­

nieuws voor me ontsloten en geopenbaard. Zoals

teren, dat er veel meer mensen waren, naast de

ik het zie zijn de boodschappen op deze bladzijden

duizenden die zij op haar reizen ontmoet, die van

bijdragen om de universele wijsheid te omsluiten

haar ervaring en wijsheid rouden kunnen profi­

en te doen ontwaken die in de stilte van je hart

teren. Ik had echt het gevoel dat haar onderricht

zwijgend op je wacht.

voor iedereen beschikbaar moest zijn. Om dat te

Tussen de regels op deze bladzijden door wordt

bereiken heb ik het, met de goedkeuring en leiding

er heel veel geboden. Het is mijn dierbare wens

van ShantiMayi, tot mijn opdracht gemaakt haar

dat je door het lezen van dit boek geïnspireerd en

woorden in druk te laten verschijnen.

getransformeerd zult worden, en dat je hart zich

Dit boek, dat je een blik gum op de ervaringen,

opent, zodat je jezelf en je wereld op een nieuwe

ShantiMayi, is gebaseerd op

manier kunt zien. En dat je de vrede ontdekt die

transcripties van openbare bijeenkomsten (satsangs)

je nooit heeft verlaten, maar die zich geduldig op­

in de Sacha Dham ashram in India. Daar komen

houdt in je binnenste, waar het stil is.

inzichten en lessen

van

mensen uit de hele wereld om vragen te stellen en
steun, advies en begeleiding te krijgen om een spi-

Met heel mijn hart,
Mark

12

13 

Inleiding

De hele wereld is één familie.
.... Vedische wijsheid

ieve Lezer,

L

Ik ben dankbaar dat jouw pad en het mijne elkaar,
al is het maar voor dit moment, gekrulst hebben.
Ik ben nu twee jaar op reis met ShantiMayi, als
haar assistent. Tijdens onze reizen in vijf wereld­
delen ben ik aanwezig geweest bij wijsgerige ge­
sprekken die zij voerde met werkelijk heel verschil­
lende en geweldige mensen - medicijnmannen,
wijze mannen in Afrika, Australische Aboriginals,
Hindoe swami's, westerse geleerden, vogels van al­
lerlei pluimage, en dolfijnen rond Bali. Zij heeft in
haar heilige medicijnbundel wijsheden van elk van
deze mensen en ze heeft ook iets van zichzelf in elk

15 

van hun heilige bundels achtergelaten. In novem­

word wakker in iedereen, word wakker!!!' Naruur­

ber 2005 had ik het buitengewone geluk aanwezig

lijk wordt deze mantra, omdat ze uit India komt,

te zijn bij de Indiaanse zweethutceremonie tijdens

in het Sanskriet gezongen. Ze wordt echt voor het

welke ShantiMayi een Chanupa kreeg overhan­

hele universum gezongen - het is een oprecht ge­

digd- een heilige pijp die alleen wordt uitgereikt

bed ten bate van elk levend wezen dat er ooit is

aan die mensen die hebben bewezen bereid en in

geweest, nog is of ooit zal zijn. Het is in deze geest

staat te zijn hun leven in dienst van de mensheid

van universele verlichting dat ShanriMayi haar

te stellen. Deze bladzijden zijn in vergelijkbare zin

wijsheid aanbiedt.

ShantiMayi's gewijde geschenk aan jou

in de

Alle mensen weten intuïtief wat deze verlich­

hoop dat je er zoveel aan zult hebben, dat het je

ting is. Elke stam en elk volk heeft in ieder tijdperk

inspireert je leven in dienst van de gehele mens­

het belang van het goddelijke erkend- dat wat ons

heid te stellen.

allen verbindt en veel groter is dan ieder van ons,

•••

ShantiMayi hoort tot de gezegende mensen

maar dat in elk van ons leeft. Wij reiken allen,

die hun leven eraan gewijd hebben de mensheid

hoewel soms onhandig, naar her goddelijke, net w

te helpen een grotendeels door henzelf geschapen,

instinctief en vrijmoedig als een baby zijn hand­

wereldwijde crisis te overwinnen door middel van

jes naar zijn moeder uitstrekt, zonder dat hij eerst

spirituele bewustwording. Deze gerealiseerden die

haar naam hoeft te kennen. Zich bewust worden

de mensheid leiding en inspiratie geven en aanbie­

van her goddelijke is ons aller geboorterecht. Met

den, komen uit alle waarachtige spirituele tradities

de juiste leiding en inspiratie, en heel veel ijver en

van de wereld, die all emaal overduidelijk de nood­

oprechtheid, zal ieder van ons ook wakker wor­

zaak voor elk mens onderkennen om zich bewust

den. Dat doen we allemaal nu al.

te worden van het goddelijke. ShantiMayi en haar

In de hele wereld, overal waar ShanriMayi

Goeroe Hansraj Maharajji bevinden zich in één

komt, wordt zij uitgenodigd om haar wijsheid op

zo'n traditie, de 'Sacha-Lineage', die zich vanafhet

spirituele bijeenkomsten uit te dragen. Iedereen op

moment waarop het universum zijn dans een eeu­

deze spirituele bijeenkomsten wordt verwelkomd

wigheid geleden is begonnen, voor de verlichting

en aangemoedigd elke vraag die in zijn of haar

van alle mensen heeft ingezet. De kernmantra van

hart leeft uit re spreken. De leringen vervat in de

de 'Sacha-Lineage' is: 'Word wakker, Heer, word

antwoorden van ShantiMayi op deze vragen strek­

wakker in de hele mensheid, word wakker in mij,

ken zich uit van chan en zen rotjezus en Boeddha,

16

17 

van werenschappers rot Aboriginals, van her verre
verleden tot nog maar gisteren; war
vertelt

ze

re

ook voelt,

vrijmoedig en eerlijk.

Ze geeft haar diepere inzicht met grote over­

tuiging, maar maakt het heel duidelijk dar ze nier
probeert jou van ins

te

ovtrtuigm. ShanriMayi

b1edr mspirarie en richting - de ontdekking van
war er m jou zit, van jou is en van jou alleen.

Medicijn is wat je in contact brengt
met de Grote Geest.
Liefde is het belangrijkste medicijn.
�geïnspireerd door de
Lakota medicijnmannm en -vrouwen

Moge je leven vervuld worden van vrede en liefde
en weinig anders,
Sahara

18 

Het waarom van
enkele wijzigingen

l)m hart weet alles is de titel die me inviel toen
Vik een boek las over dertien inheemse groot­
moeder-oudsten, hun werk en zorgen voor de we­
reld en de mensheid. Ik sloeg het boek op een wil­
lekeurige plaats open en deze nieuwe titel sprong
als het ware van de bladzij. Tussen haakjes, ik weet
dat die zin erin staat, maar ik kon hem niet terug­
vinden. De eerste titel van het boek, voor de eerste
druk, luidde Geheimen van het hart. Men opperde
dat het woord 'geheim' of 'geheimen' in spirituele
kringen een beetje een cliché is geworden. Al vóór
die suggestie had ik ook gedacht dat de titel mis­
schien niet zo goed bij de tekst paste. De huidige
titel is veel toepasselijker en om zeer duidelijke re­
denen. Er zijn een paar andere wijzigingen, maar

21 

eigenlijk niet veel. Er werd me voorgesteld allerlei
details in bepaalde passages uit te leggen, maar ei­
genlijk kan ik dat gewoon niet. Het is onmogelijk
om allerlei woorden te plakken op onderricht met
een diepe betekenis. Teveel uitleg voegt teveel toe.
Daarom blijft de tekst hetzelfde. Er zijn echter een
aantal noten toegevoegd. De boodschappen op
deze bladzijden zijn bedoeld een weerklank op te
wekken die jou steunt, inspireert en leidt om spiri­
tueel te ontwaken.

het boek. Dat geldt natuurlijk ook voor de bijeen­
komsten die dagelijks plaatsvinden. Er zijn bepaal­
de grondregels die consequent en om goede rede­
nen onder de aandacht gebracht worden. De reden
is dat ze de kern vormen van belangrijke wijsheids­
Icringen en dat ze beschouwd worden als principes
die niet alleen de moeite waard zijn herhaald te
worden, maar ook uiterst waardevol zijn om in je
herinnering te brengen en in je leven te integreren.
Spiritualiteit is niet alleen maar filosofie (in de zin
van 'liefde voor wijsheid'), maar het is een manier

Het is belangrijk te vermelden dat dit boek een
paar kenmerken heeft die ik graag onder je aan­

van leven, een manier van zijn, en een manier om
goed door de ervaring van het mens-zijn te navi­

dacht wil brengen.

geren. Daarom, als je merkt dat een idee herhaald

1. De dialogen erin zijn in de wandeling bekend

boodschap en overweeg wat er staat, denk erover

wordt, kijk dan nog eens beter naar die bepaalde

als satsang. Satsang is een Sanskriet woord: 'sat'
betekent waarheid en 'sang' of 'sangha' betekent
bijeenkomst. (zie noot no.

4.) Het boek is opge­

bouwd uit een verzameling leringen in plaats van
dat het een lineair verhaal is. Elke satsangdialoog is
een afgerond geheel. Je kunt elke pagina

waar

dan

ook in het boek opslaan en zo veel.of zo weinig
lezen als je wilt. Ik vertrouw erop dat er in elke
zin iets staat dat je op enig moment zou kunnen

na en zie wat het voor jou betekent.
3. Op pagina's 211 tot 214 worden oefeningen aan­

geraden. Om iets goed te doen is oefening nodig.
De uitdagingen die zich in ons leven voordoen zijn
eigenlijk kansen om vast te stellen dat je beoefe­
ning meer is dan gewoon

oefenen, en dat je pad naar

verlichting letterlijk je grootste potentieel is. Zoals
een dichter of een musicus tijd besteedt aan het be­

helpen.

oefenen van zijn kunst tot zijn kunst niet verschilt

2. Je zult waarschijnlijk merken dat bepaalde spi­

het praktische aspect ongelooflijk belangrijk. Beoe­

rituele beschouwingen telkens herhaald worden in

22

van wie hij ten diepste is, is leven ook een kunst en
fening brengt wijsheid tot praktische toepassing.

23 

4. Mensen vragen vaak: 'Wat is uw leer?' Hoewel
ik het woord 'leer' vaak gebruikt, is het antwoord
misschien dat ik meer een geheugensteun ben
dan een leraar. Al is er veel dat je over jezelf kunt

Liefde is God

leren, het belangrijkste, het kostbaarste van alles
staat onuitwisbaar, als weerspiegelingen, gegrift in
de spiegel van volmaakte wijsheid, diep in je hart.
Wijsheid behoort je altijd toe wanneer je haar wilt
aanspreken. De woorden hier geschreven bied ik
oprecht, uit het diepst van mijn hart aan, aan het
diepst van jouw hart. Mijn enige belang is jouw
vrijheid.
In nederige dienstbaarheid en gezegende oprecht­
heid,

ShantiMayi

24

�

Sri Hansrajji

Maharajji Sacha Baba 

Het rijpende hart
en de rijpende geest
een diepgaand onderzoek naar de
ultieme open geest en het ultieme open hart

S

piritualiteit betekent: rijpheid van hart en geest.
Spirituele verlichting is niet het einde van iets.

Naar mijn schatting is het nauwelijks een begin.
Het is het begin van een diepgaand onderzoek naar
wat de ultieme open geest en het ultieme open hart
is. Je moet thuiskomen in je eigen hart en je eigen
open geest. Je kunt nergens anders heen.

�t volgt zijn samenvattingen van gesprekken met
ShantiMayi in de Sacha Dham ashram in Laxman
]hula in India.

27 

geheel ziet, maar ook alle andere wezens. We zijn

Ontdekken wie je werkelijk bent

hier om te bestaan als één levende spirituele een­

Onlangs ontving ik een brief van iemand die zei
dat hij klaar was met zoeken. Ik schreef terug en
legde haar uit dat we eigenlijk geen

zoekers zijn.

We kunnen niet zoeken naar iets buiten ons; we
kunnen alleen

ontdekken wat er in ons hart is. We

proberen niet iets te vinden, we ontdekken alleen
wat er al in ons is.
Vaak horen we mensen zeggen: 'Geef de zoek­
tocht op ... geef de zoektocht op.' Wat ze bedoelen
is dat je niet meer buiten jezelf naar antwoorden
zoekt. Kijk eerst, voordat je ook maar de vraag
stelt, naar binnen. Ik heb gemerkt, wanneer ik het
woord

zoektocht uitspreek, dat mensen zich lijken

af te sluiten. Daarom wil ik het woord 'zoektocht'
niet meer gebruiken, maar liever het woord 'om­
dekken'.
Ontdekken wil zeggen de bedekking verwijde­
ren, de sluiers wegnemen. We hebben niets verlo­
ren, maar ontdekken slechts wat we al hebben. De
wereld biedt prachtige, creatieve, vreugdevolle en
magnifieke mogelijkheden die er slechts op wach­
ten geopenbaard te worden. Nu kunnen we ons
dus allemaal ontspannen, omdat we niet bezig zijn
met zoeken We zijn bezig te ontdekken.
Ontdek de vrijheid in je hart en wees bereid je­
zelf als een grmuloos

weun

en het

geheeP van a/ks

te zien. Het gaat er niet alleen om dat jezelf als dit

heid. Onze enige opdracht is het verspreiden van
liefdevolle vriendelijkheid, het ontwikkelen van
echte compassie en het wijden van ons innigste
gebed

aan

de wens dat de wereld wakker wordt en

terugkeert naar liefde.
Wanneer je uit je evenwicht bent, kun je niet
bij het diepste deel van je wezen of bewustzijn
komen - waar liefde, mededogen en zelfloosheid
heersen. Wanneer je uit je hart wegraakt, kom je
in je drukke geest terecht en is de kans groot dat
je angstig wordt. De schaduwen van memale pre­
occupatie met je ego moeten verdwijnen als je je
bewust wilt worden van de liefde die in je is.

je bent krachtig. je bent liefde. je bent
vriendelijkheid. je bent edelmoedig. je
bent ontwakende. Stajezelftoe deze din­
gen je mentale preoccupatie te laten zijn
en alle egoïsme zal weggewassen worden
op de volle deining van mededogen.
De vonk ontsteken
Er bestaat geen leer die je systematisch naar de
poort van realisatie leidt, want in deze uitgestrekte
ruimte van bewustzijn is iedereen uniek en ver­
schillend. We nemen verschillend waar, we den­
ken verschillend, en accepteren of wijzen op onze

29
28 

eigen unieke manier af wat naar ons gevoel goed
of verkeerd voor ons is. We komen echter rot her
besef dar nimzand in wezen van imzand anders of

iets anders is afgescheiden.
Anders dan in systematisch leren, dalen we mee
een vaart af in de diepte van ons wezen. Helder­
heid duurt voon in zwijgende acceptatie van war
is. In deze acceptatie houden de dualiteit van zijn
en nier-zijn, doen en niet-doen, keus en keuze­
loosheid, het zelf en de ander, en onwetendheid en
verlichting, op dualiteiten re zijn in aanwezigheid
van dit zuivere gewaarzijn. Iedere betekenis wordt

tot zwijgen gebracht door de almacht van onbedui­
dendheid.
Realisatie kan niet op een bepaalde manier on­
derwezen of geleerd worden, evenmin als her geluid
van de

zee

een vaste melodie is. Toch is het geluid

de

zee

onmiskenbaar het geluid van de zee en

van

niets anders. Evenzo is realisatie geen formule, maar
is het toch onmiskenbaar realisatie en niets anders.

Her is belangrijk die re begrijpen omdat wat je re
weren komt over je eigen aard uireindeüjk overge­
dragen moet worden aan stilte en de grote zee van
resonantie. Waarom? Omdat deze directe ervaring
niet in gedachten of raai overgebracht kan worden.
Wees er zeker van dar realisatie van de Waar­
heid, de Waarheid die jij bent, nier geformuleerd
of door iemand aan iemand meegedeeld wordr.3
Her is als vuur in de vorm van een minieme vonk

of een schitterende vuurzee zo groot als de ster­
ren. Het is alleen vuur en niets anders. Zoals de
Waarheid alleen de Waarheid is, is het in alle men­
sen dezelfde Waarheid en niets anders. Overdracht
van de Waarheid is als een brand die door een bos
raast. .. als een oceaan die de wateren van de aarde
verzamelt. Alles is op zichzelf genoeg - een on­
doorgrondelijke essentie en niets anders.
Van het leven leren we het meest
Spiritueel onderricht moet een combinatie zijn van
leren wat je al weet, maar bent vergeten, en afleren
wat je onwetend heeft gehouden. Onwetendheid,
in spirituele zin, is leven in dualiteit zonder de on­
derliggende eenheid van alles re beseffen.
Het is belangrijk dar je spirituele bezigheden
nier alleen maar intellectueel zijn. Anders zal het
leven pijnlijk en vreemd voor je zijn. War ik bedoel
is dat je door alles intellectueel te benaderen alleen
maar kennis krijgt, in plaats van dat je de dieper­
liggende implicatie van de leer door je directe er­
varing onderzoekt.
Ik wil je eraan herinneren hoe wijs je van na­
ture bent wanneer je al je oordelen, gevoelens van
afgescheidenheid, wrok en kritiek laat varen. Ik wil
je eraan herinneren hoe helder je ogen zijn en hoe
open je hart eigenlijk is.
Men wordt her leven meester door spirituele
rijpheid. Deze rijpheid omwikkelt zich naarmate

31
30 

je vaker wordt herinnerd aan wat er in je zit en wat
je misschien vergeten bent. Leef het leven alsof dit
moment het enige is wat je hebt, want dat is het!
We hebben het grote geluk dat we dit leven heb­
ben, dat ons in staat stelt te onderzoeken wat het
bestaan eigenlijk is. Vaak vergeten we dit wanneer
we verstrikt raken in onze dualistische gedachten
waar we ons mee identificeren. We hebben elk mo­
ment toegang tot de wijsheid die in ons is, en kun­
nen onszelf bevrijden uit de sfeer van complexe
identificaties wanneer we eenvoudigweg gewaar en
opmerkzaam blijven.

De betekenis van satsang4
(vraagsteller): Wat is de betekenis en het doel van

subtiele nuances die resoneren tussen het ene hart
en het andere. Waarheid is een directe ervaring,
en satsang kan een directe ervaring teweegbren­
gen van de onuitsprekelijke Waarheid die jij bent.
Het is een omgeving waarin je de grote lessen ont­
vangt.
De grootste lessen wijzen je in de juiste rich­
ting en uiteindelijk weer naar jezelf. In satsang vin­
den we een geweldige ondersteuning en een grote
aanmoediging die vaak werkt op niveaus die onze
waarneming te boven gaan en toch heel heilzaam
voor ons leven zijn.

Wanneer we samen op trekken in de geest van liefde,
bewijzen we elkaar de grootste dienst.
Alleen de bestemming onthult het resultaat daarvan.

satsang?
(ShantiMayi): Satsang is een goddelijke dialoog.
Het woord sarsang is Sanskriet. Sar betekent 'waar­

Angst en de geest
Wat is ego?

heid', en sangha betekent 'bijeenkomst'. Satsang
betekent samenkomen voor de Waarheid. De
Waarheid waar we hier over spreken kan niet ver­
teld of begrepen worden, omdat Waarheid onme­
telijk en absoluut is. Waarheid wordt niet beperkt
door woorden; evenmin kan Waarheid onder
woorden gebracht worden. Waarheid bevindt zich
in alles en is altijd overal. Satsang is een stern met

32

Ego is identificatie met ons idee over onszelf. Wij
identificeren ons met wat we volgens onszelf zou­
den moeten zijn. Ego is een gevoel van afgeschei­
denbeid als gevolg van het denken, dat scheiding
aanbrengt tussen het een en het ander.5 Wanneer
we van de geest spreken, verwijzen we slechts naar
intelligentie en niet naar een locatie of een orgaan.

33 

De geest is zo groot dat we niet kunnen zeggen dat

Mijn gedachten.

hij zich in ons hoofd bevindt of waar dan ook, ove­
rigens. In het chanboeddhisme wordt gezegd dat

War gebeurt er als je je angsten en je gedachten

geest onze totale ervaring is en dat alle verschijnse­

loslaat?

len geest zijn. Dat is ook mijn directe ervaring.
Intelligentie is overal. Maar identificatie met

Dan ben ik er niet meer.

het denken dat scheiding aanbrengt, veroorzaakt
veel onnodig lijden.6 Dat kan genoeg lijden ver­
oorzaken om je je hele leven te achtervolgen.
Je moet leren je denken te doorzien door ge­

Denk je dat je je gedachten en angsten bent?

ja.

dachten voorbij te laren gaan zonder erin verstrikt
re raken. Dan zul je zien dat ze niet zo werkelijk

Oh, ik betwijfel of je dar echt denkt. Je zou zo zelfs

zijn als je had gedacht. Wanneer je je gedachten

niet kunnen praten als je niet duidelijk begreep dat

de gelegenheid geeft zich te uiten zonder dat je je

je niet je angsten bent, zoals je denkt. Je weet dar je

identificeert of oordeelt, gaan ze gewoon voorbij

niet je gedachten bent.

en lossen op. Dan ben je volkomen vrij. Zodra
je je met je denken identificeert - 'Ik ben wat ik

Sorry, ik begrijp het niet.

denk dar ik ben, de wereld is zoals ik denk dar hij
is' - dan creëren scheiding en onsamenhangende

Je weet dat je niet je gedachten of je angsten bent,

gedachten wat wij 'ego' noemen. Daarin is het

want als je dar niet wist, zou je hun aanwezigheid

'mij' tegenover 'jou'. Laat de stroom van gedach­

niet kunnen vaststellen zoals je hebt gedaan. Je

ten langs je heen gaan. Wanneer je dat doet, en

bent je best bewust van het verhaal dat je spint.

je er vrij van bent, zul je er oprecht verbaasd van

Laat me je dit vragen: heb je wel eens een rustig

staan wat een openbaring deze geweldige vrijheid

moment? Waar ga je dan heen?

lS.

Bedoelje in mijn hoofd?
Ik heb angsten over loslaten.
Laat ik mijn vraag zo formuleren: wat verlies je
Wat ben je bang om los te laten?

34

als je je gedachten loslaat? Probeer een gedachte,

35 

zoals 'ik hou van je', één minuut vast te houden.
Hou die gedachte één minuut vast zonder haar in
je geest te herhalen.

Dat kan ik niet.
Welnu, blijkbaar is het niet mogelijk iets los te la­

ja, daar ben ik goed in.
Je verzint zeer interessante angsten ... opgezogen
worden in zwarte gaten, en dergelijke.

Ik zou er een boek over kunnen schrijven.

ten dat je niet eens vast kunt houden.

Denk ik ook.

Ik weet het niet.
De angst om los te laten is er nog steeds.

(lachend)ja.

Waar denk je dat je bang voor bent?

Dat er dan niets is.
Denk je dat je bang bent voor het niets?

ja.
Je zult nog eens een fantastische verlichting krij­
gen! Wat is het niets waar je beng voor bent, of

Een van de prachtige dingen die kunnen gebeuren
als je oog in oog staat met je angsten is de kans
door die angst heen te gaan en eraan voorbij. Laat
me je dit vragen: hoe definieer je wat je 'jezelf'
noemt? Als je bang bent dat dit zelf in een groot
niets of een grote leegte zal worden gezogen, wat
zou er dan in feite meegenomen worden?

Mijn gedachten.
Maar nogmaals, je kunt niet eens een gedachte

waarvan je denkt dat je er bang voor bent?

vasthouden. Daar hebben we je al van overtuigd.

Een van mijn angsten is om in een groot zwart gat
gezogen te worden, en dan is er niets meer.

dachten. Maar als ik ze denk, zijn ze meteen weg,

Je verzint fantastische angsten!

36

'Ik hou van je' of 'je bent een aardige man' zijn ge­
en ik bent niet in zwarte gaten gezogen! Maar ik

bm volkomen leeg. Waarom zijn we leeg? Waarom
zeg ik zoiets?

37 

Ik weet het niet.
Heb je je eigenlijk wel eens afgevraagd wie je bent?

ja. Ik heb (rover nagedacht.
En wat gebeurde er toen?

Ik kan mezelfniet definiëren. Wánt ik kan niet zeggen
äit ben ik' of 'dat ben ik: Ik besta uit zoveel delen.
Uit wat voor soort delen?

Bedoel je mijn lichaam?
Is je lichaam jij?

Nou,nu ... eigenlijk.
Waarom is het niet jij?

Het voelt alsofh(t niet mij is, omdat ik mijn lichaam
soms kan gadeslaan. Ik kan ook mijn gedachten en
emoties gadeslaan. 8
Met andere woorden, je hebt soms het gevoel van

anders-zijn dan je lichaam.
ja.

Oké. Welke andere delen heb je nog, aangezien je
niet je lichaam bent?

Als je het zo Z(gt, h(b ik niets.
Goed dan, laten we zeggen dat je niets hebt. Wat
denk je dat je hebt in dit leven?

Verder niets.
Verder niets. Waar ben je dan bang voor?

Ik weet het niet.
Stel dat je echt in een zwart gat werd gezogen. Je
zou zo snel weg zijn dar je nier eens de kans kreeg
bang re zijn. Je bent alleen bang aan deze kant van
dat zwarte gat.

ja (lachend).
En ik weet niet of er wel zwarte gaten zijn die naar
je op zoek zijn.

Waarschijnlijk niet!
Dan wil ik je ten slotte nog dit zeggen: je angsten
zijn niet van jou want, zoals we net hebben aange­
toond, komen ze voort uit her maken van verhalen

38
39 

in je geest, en gedachten zijn niet duurzaam. Waar

magnifieke vraag. Hij reikt peilloos diep. .. 'Wie

of niet?

verliest het huis?' of'Wie ben ik?' Echter, wanneer

ja. Dat is waar.

maar dan veronachtzaam je het inzicht vaak door

Daar ben ik tevreden mee. Wanneer je dat inzicht
hebt, kun je je met enige oefening makkelijk van
het gevoel van angst bevrijden. Je zou kunnen be­
ginnen je te realiseren dat degene van wie je denkt
dat hij er is, er feitelijk niet is. Neem bovendien
de tijd om te onderzoeken of je wel in staat bent
een gedachte echt vast te houden. Je zult de ver­
gankelijkheid van gedachten zien, gewoon door te
observeren hoe ze komen en hoe ze weggaan. Wat
kun je daarmee verliezen?

Je kunt alles verliezen ... je lichaam, je huis...
Laat ik dan de heilige vraag stellen: Wie verliest

het huis? De magische, wonderbaarlijke en heilige
vraag die alles aan het licht brengt...

Hij die denkt dat hij het huis heeft.
Dat is het punt ... degene die denkt dat hij het
huis heeft. En wanneer je naar binnen kijkt, kun
je niet 'de één' of'ander' vinden, of wel? Dit is heel
diepzinnig. En daarom vind ik dat dit juweel van
de advaitaleer9 te vaak gebruikt wordt. Het is zo'n

je hem stelt, krijg je misschien wel het inzicht,
het ongebruikt op de plank te laten liggen. Het
inzicht wordt stoffig en oudbakken en vervaagt, als
alles wat vergankelijk is.
Deze vraag, 'Wie ben ik?' gaat heel diep. We
leven erom heen en vragen er alleen naar wan­
neer het uitkomt. We leven die niet als de banier
van ons bestaan, als ons echte lichaam, onze echte
adem of inzicht. Zodra je geïrriteerd raakt, word
je gepakt, en dan voel je dat er inderdaad iemand
is, die geïrriteerd is. Je gooit deze fantastische, in­
zichtverschaffende diamant weg voor wat en wie
jij denkt te zijn.
Als je werkelijk toegewijd bent aan een leven
van inzicht, als je echt duidelijk wilt zien, als je je
oprecht wilt bevrijden van angst, en als je oprecht
als Waarheid wilt leven, dan veronachtzaam je dat
gevoel van helderheid nooit voor het gemak van
dualiteit- op geen enkel moment.
Wanneer je geïrriteerd of jaloers bent, sta dan
eens even stil en stel de vraag: 'Wie is degene die
jaloers en geïrriteerd is?' Maar ja, zoals ik al zei,
je hebt vaak mensen die een dergelijk onderzoek
alleen doen als het ze uitkomt. Daarom zijn er zo
weinig die hebben geleefd als Hansraj Maharajji10,
en zo weinig die als Ramana11 hebben geleefd.

41 

Daarom zijn er überhaupt zo weinig mensen die
altijd in deze open leegte leven. Daarom kijk ik
goed uit voordat ik deze krachtige grootsheid, de
grote vraag 'Wie ben ik?' gebruik. Ik heb het ge­
voel dat hij heel erg verkeerd gebruikt wordt.
Ramana zat in zijn grot zeventien jaar lang te
mediteren op de betekenis van slechts vijf letters ...
'ik ben'. Veel mensen hebben het idee dat hij, nog
maar een jongen, plotseling op een dag met een
klap verlicht werd.

Hij werd verlicht en ging naar

de berg en dat was het dan. Maar zoals iedereen
weet die in Arunachala geweest is, zat Ramana in
diepe stilte in de grot te mediteren. Als je dus echt
van je angsten wilt afkomen; als je werkelijk van­
uit diep in je hart wilt kunnen kijken; en als je
echt een verlicht leven wilt leiden, dan moet je dat
inzicht en die onzichtbaarheid elk moment leven.
Dit zelfonderzoek is van een krachtige schoon­
heid. . .

'Wit ben ik?'

je kunt er komen door de liefde van je Goeroe
�et dat je Goeroe alles en iedereen is
En altijd overal is
Vormloos en tastbaar
Naamloos en benoemd
En altijd door alles heen schijnt
Dus... dit is niet een fractie
Dit is niet een deel
Dit is het geheel
Dit gaat niet over jezelfredden
Dit is volledige uitbanning
van alle concepten en begrippen
Dit is grondig en volledig
Dit soort gewaarzijn vereist een
geweldige vastberadenheid
Om het te hebben, te leven, te zijn
Het is 'wie jij bent'
Wórd wakker! Wórd wakker! Wórd wakker!

42

43 

Wat wil je? Wat denk je hier te krijgen? Je bent

Wanneer je zelfloos bent

bang alles te verliezen, maar er is niets te verliezen

kijkt, in die leegte, moet je ervan huilen.

Wij hebben allemaal blijkbaar hetzelfde doel dat
we willen groeien, liefhebben en mededogen voelen
- maar deze dingen moeten bij het individu begin­
nen, nietwaar?

Een grote meester riep zijn leerling bij de naam:

Laar ik her in heel eenvoudige woorden vatten:

'Waar ben je, geliefde, waar ben je?' De leerling

wanneer je zelfloos bent, benje wakker. Zelfloosheid

besefte dar hij nier kon antwoorden omdat hij nier

is war her individu moet gaan inzien. Je weer dar

lokaliseerbaar was; hij was overal en nergens tege­

je zelfloos bent wanneer je her belang van anderen

lijkertijd. Daarom is liefde een ingang in die stilte

voor ogen hebt- wanneer je alrnüstisch bent en je

en in die leegte - omdat zij

graag wilt groeien om de hele planeer re dienen en

en niets te winnen - wat je ook in je hand houdt,
wat je ook op de bank hebt staan, of wie je ook
denkt dat je bent. Als je goed genoeg in die stilte

niet lokaliseerbaar en
altijd aanwezig is en omdat zij het einde van alle
vergelji kingen is en jij bent liefde!
-

nier alleen jezel(
De kern van je hart is altijd vanzelf met alles een.

Her is echt aan jou. Wil je door de poort van

Her kent geen individu; het is altijd gedompeld in

liefde gaan of op de drempel blijven staan, bang

Totaliteit. Als je al een raak hebt als individu is het

om naar binnen re gaan?

om bewust re worden en je re vereenzelvigen met
je open hart, omdat verlichting nier ergens anders

'\.%nneer je bang bent leeg te zijn
Ben je leger dan ooit

is. Verlichting is pal in her centrum van je open
geest en hart. Het is de

wezenlijke aard van alle

dingen en is altijd compleet. Er is niets re halen in
�nneer je leeg bent
Ben je voller dan ooit

deze wereld, en er is niets dat we eruit mee kunnen
nemen, behalve wijsheid.

Dat is de schat.

Wijsheid overstelpt je
Is jij
'\.%nneer je zelfloos bent

44

45 

Spiritualiteit en de kunst

om

te leven

Waar moet ik beginnen als ik spiritualiteit in mijn
leven wil inbouwen en rust wil vinden?
Spiritualiteit is een kunst, en leven ook. Het is heel
belangrijk dat spiritualiteit, realisatie, liefde, inte­
griteit, wijsheid en het openstaan voor mogelijkhe­
den in je dagelijkse leven ingebouwd worden. Het
is belangrijk dat je moed aankweekt om de liefde,
die je geest verruimt en je inzicht verdiept, gestalte
te geven. Door daar dagelijks mee bezig te zijn, zul
je ontdekken hoe je goed dat, waarvan je innerlijk
weet dat het waar is, kunt toepassen. Want wat is
spiritualiteit als het niet levend en creatief is? Doe
het experiment. Raak geïnspireerd en benader je
spiritualiteit als een manier van leven.
De grote Lakota medicijnman Pools Crow zei eens
toen hij Wakan Tanka, de Grote Geest, toesprak:
'Zie mijn dank u.' Dit betekende: kijk naar mijn
leven en hoe ik het leef, want ik leid mijn leven als
een uitdrukking van spirituele dankbaarheid. Wie
kijkt naar jouw leven? Het is de 'altijd-aanwezige,
alles-doordringende Ene' die alles is en in alles is
wat er is.
Dankbaarheid houdt ons hart open en maakt
dat wij ons ervan bewust zijn welke grootse en
nobele eigenschappen we eigenlijk bezitten en er

46

in ons leven zijn. Dit is creatief spiritueel leven,
elke dag, op elk moment, en met elke ademha­
ling. Als je deze verborgen kwaliteiten in jezelf
gaat ontdekken en beseft dat alles wat je ervaart
en observeert de

wezenlijke aard is waar het hele

bestaan van doortrokken is, leg je daarmee een
verborgen bereidheid in jezelf bloot. In dit alles
ontstaan zelfvertrouwen en moed en je natuur­
lijke vermogen, en ook liefde. Je bent bereid je
persoonlijke leven met al zijn zorgen en belangen
te overstijgen, en tot oneindige Intelligentie op te
bloeien. Je hele leven wordt een verkenning om te
zien hoezeer je je zelfgemaakte beperkingen wel
kunt overstijgen.
Ontdek hoe intens je het vermogen voelt lief
te hebben als je je geest wijd open zet. Geef je­
zelf de kans ontzag te hebben voor deze ervaring
die 'leven' heet. Wanneer je dat doet, zul je een
vrede ontdekken die te allen tijde in je binnenste
woont.
Vaak hebben mensen een verkeerd idee van wat
het betekent vrede te hebben met jezelf. Wanneer
je vrede hebt met jezelf

zoals je bent, betekent dat

niet dat je leven altijd vredig is. Wat het wil zeggen
is dat je ook te midden van de grootste uitdagin­
gen altijd naar je hart kunt teruggaan; het is je be­
langrijkste toevluchtsoord. Je liefhebbende hart is
je heiligdom. Binnen het heiligdom wordt de geest
gewekt en geopend. Hieruit komt onze meest on-

47 

verschrokken wijsheid voort, die altijd en eeuwig
binnen ons bereik is.
Het begin van een diepgaand onderzoek
Maar wat is die ultieme open geest? Wat is die
ultieme Intelligentie? Wat is die ultieme levens­
kracht? Wat is dat ultieme dar her leven, dat vorm
overstijgt, en dat hier en nu in vorm aanwezig is?
Wat is die essentie waarvan ik en jij en mijn erva­
ring doordrongen zijn? War is her? Waar wordt her
begrensd? Hoe diep gaat het? Hoe breed is her?
Hoe verheven is het? Hoe diepzinnig is her? Hoe
eenvoudig is her? Hoe gauw kunnen mijn grenzen
oplossen? Hoe snel kunnen mijn meningen losge­
laten worden? Hoe vloeiend kan mijn hart zijn?
Hoe dankbaar kan ik zijn door alleen maar re we­
ten dar ik absoluut alles heb wat ik nodig heb? Het
is niet ergens 'anders' - dat kan ik je vertellen. Het
is precies hier waar jij bent, zoals je bent.

Wées enthousiast in het ontdekken wat het is
om een bewust leven te leiden.

48

God is gelijk aan de schepping
- Lakota 

De ultieme uitdaging
van liefde
je zult haar elke dag aangaan

eze

D

kwestie van het hart is echt een grote

uitdaging. Er ontstaan problemen op dit

gebied vanwege vooroordelen in de conditione­
ring en het vasthouden aan bekrompen opvattin­
gen. Wanneer je teruggaat naar het hart wordt die
greep losser. Maar dit vraagt moed, omdat alleen

een Spirituele Krijger12 naar het hart kan gaan. Als
deze wereld een kans wil hebben, zijn het mensen
als jij die hem zullen veranderen. Deze schitte­
rende verschuiving in bewustzijn begint met jou,
in jouw leven. Het gebeurt door terug te gaan
naar het diepst van je hart.

51 

Keuze en het hart

Is bij dit streven om
belangrijk?

te

naar je hart terug te gaan. Dit betekent stil zijn en

kven metje hart open, kiezm

Zeker, kiezen is belangrijk als je spiritueel rijper
wordt. Feitelijk heb je maar één keus, en die kom
je in je leven talloze malen op talloze manieren te­
gen. Je kiest in elke situatie wakker te worden of
jezelf dieper in slaap te brengen. Jij bent degene
die deze macht heeft.
Bijvoorbeeld, als je auto een lekke band heeft,
denk je er dan over na of je een keus hebt of niet,
of verwissel je gewoon de band? Dergelijke prak­
tische keuzes maak je voortdurend, maar als het
gaat om spiritualiteit, bedenk je je en stel je jezelf
vragen als: 'Kan ik kiezen? Heb ik een vrije wil?'
Laat ik je een vraag stellen: 'Kies je het voedsel
dar je eet? Kies je de kleren die je draagt en kies je
waar je wilt wonen?'

ja.
Waarom kun je dan, wanneer je verward bent, niet
kiezen om zo snel mogelijk naar je hart terug te
gaan? Je hebt een keus, dus waarom niet de beste
keus maken die je kunt maken? Zolang jij gelooft
dat je de een voudigste, gewoonste keus kunt ma­
ken in alledaagse zaken, kun je ook kiezen om

kijken zonder betrokkenheid ... open blijven voor
wat het leven brengt.

Het lijkt me zo moeilijk om in een staat van openheid
te blijven. Ik zie wel dat dit een keus is, maar hoe doe
ik die?
Je zou tegen jezelf kunnen zeggen: Ik ga oefenen

om naar mijn natuurlijke staat terug te gaan. Kun je
dat? Ja, dat kun je! Je hebt je hele leven geleerd om
binnen de beperkingen van je mentale conditione­
ring te bestaan. Nu kun je opnieuw het belang leren
van die liefdevolle plek en er weer mee vertrouwd
raken, jezelf bevrijden van de beperkingen van ge­
conditioneerde reacties. Wen je er dus aan om te­
rug te gaan naar je hart. Maak er een doorlopende
oefening van! Dit kweekt ook moed en gewaarzijn.
Laat dit het grootste verlangen in je leven zijn, je
toevluchtsoord, en je liefste minnaar, voorbij al het
andere, voorbij wat dan ook op aarde.

Het hart is de plaats waarje zicht helder
is- waar je echt kunt zien en diep kunt
voelen boven alle opgewonden emoties
uit. Het is helderstralende Intelligentie;
het is totaal niet berekenend of mani­
pulatief Daar wordt alle verwarring
tot zwijgen gebracht. Ga keer op keer op

52
53 

keer terug naar je hart.. . tot je die hei­
lige plaats niet meer kunt verlaten.
Houdt het proces van teruggaan naar het hartook in
dat je niet

zo

veel denkt, of niet

zo

strak vasthoudt

aan je opvattingen en onwrikbare overtuigingen?
Dat klopt - het alsmaar in her analytische blijven
hangen kan tot een eind komen. Je gaat gewoon
uit van de liefde in alles wat je doet. Weet je wat
liefde is?
Ik weet eigenlijk niet hoe ik het moet omschrijven.
Liefde verbindt ons en scheidt ons nooit. Bij het
minste gevoel van verdeeldheid, ga ik onmiddel­
lijk voor de verbindende eigenschap van liefde. Je
kunt die kleine draai heel spontaan en zonder veel
denken maken. Maar, geduld oefenen is essentieel
voor dit reflectieve overwegen. Geduld geeft ons
de gelegenheid een natuurlijke uitkomst re accep­
teren in plaats van uitkomsten die gemanipuleerd
of gewenst zijn, en die onvermijdelijk teleurstel­
ling opleveren. Het is een draai van een gevoel van
afgescheidenheid naar eenheid.
Iedereen weet war her is om lief te hebben; je
hebt het ervaren in je leven. Her gebeurt op die
momenten waarop je je oordeeJI3 of mening op­
geeft, op die momenten waarop je geest kalm is

54

en zonder veel denkactiviteit. Je staat altijd voor
die ene keuze: thuis komen en vrede hebben met
jezelf en je leven, of in verwarring en negativiteit
van jezelf vervreemden -jezelf eindeloos beklagen
en frustreren. Dit is de keus waar je telkens weer
voor komt re staan, in elke situatie.
Individuele keuzen staan niet los

van

universele

Het eeuwenoude debat over vrije wil en voorbe­
stemming is nooit beslist. Welk standpunt moet
je dus innemen? Staan we aan de ene kant of aan
de andere? Misschien discussiëren we over een idee
dat hooguit mentaal is en eigenlijk weinig met ons
leven op aarde te maken heeft. Misschien is het
een willekeurig spiritueel discussiepunt waar je
over kunt praten. Maak er maar het beste van. Als
je voor een beslissing staat, neem dan de beste en
stel niet de vraag of de wil vrij is, of dat wat je doet
voorbestemd is. Tenslotte is er veel in het leven
voorbestemd ... en het lijkt erop dat een goed deel
van het leven spontaan en vrij is, en zich vormt
midden in zijn eigen lotsbestemming.
Laten we lotsbestemming een moment beschou­
wen. Je geslacht en je ouders en je land zijn voor­
bestemd. We kunnen er bijna zeker van zijn dat er
een eik zal groeien waar we een eikel planten. Dat
is het lot van een eikel. Toch blijven de draaien
en bochten, de sterkte en de gezondheid van een
jonge boom onbekende factoren tot hij zich ont-

55 

wikkeld heeft en volwassen is geworden. Er staat

met God, liefde, het universum, of welk woord of

ons altijd een onbekende factor re wachten en onze

woorden je maar kiest om de onbeschrijflijke kwa­

ogenschijnlijke keuzen weven een soort pad door

liteit van essentie in alles te benoemen.

het onbekende. We kunnen de grootse eigenschap

Misschien heb je niet de volledige beheersing

van her mogelijke, dat grillig en vrijelijk binnen die

over alles wat zich in je leven voordoet, maar je

factor opereert, niet wegwuiven. Het mogelijke is

hebt wel een keus in de manier waarop je de uitda­

altijd aanwezig, hoewel niet altijd duidelijk zicht­

gingen die het leven stelt tegemoet treedt. We kun­

baar. We weren nu eenmaal niets over de wil, vrij

nen ook zeggen dat welke 'wil' er ook is, het maar

of automatisch. Het is echt beter om te zeggen dat

één wil is. God is in elk atoom. Totaliteit, ofwel

we het niet weten, als we dat niet doen. Daardoor

onze kwaliteit van essentie, is er altijd in alles. Het

staan we open voor meer inzicht.

is de wezenskracht die het bestaan bezielt, die huist

We leven in een rijk van tweeërlei aard met
oneindig veel grijstinten tussen de twee uitersten.
Toch zullen je keuzen je altijd bij jezelf brengen

in alles wat er is. Dit inzien betekent dat je jezelf
echt in alles ziet, en alles ziet in jezelf.
Daarom is er geen scheiding tussen jou en God.

of van jezelf verwijderen. Wanneer je je van jezelf

De enige scheiding is de afgescheidenheid die je

verwijdert, vervreemdt, voel je onnodig veel pijn

in je geest creëert wanneer je jezelf als iets anders

en lijden. Wanneer je je naar jezelf wendt, kan je

zier dan het Geheel. Natuurlijk, als je echt alles

hart duizend keer breken in zijn groei naar rijp­

ziet als Totaliteit- zuivere Intelligentie, mogelijk­

heid, maar ben je volkomen in harmonie met het

heid, geheugen, en 'Dat' wat we kunnen definië­

bestaan. Dan ontspan je je vanzelf terwijl je op

ren noch lokaliseren - besef je hoe aanwezig, maar

de golven van de tijd en de gebeurtenissen wordt

onduidelijk zijn eigenschappen zijn. Het is met je

meegevoerd.

geest onmogelijk te vatten, maar in je hart ken je

Dit één zijn met het leven kweekt onbevreesd­

het goed.

heid in ons, of, zoals sommige leringen het noe­

Spiritueel ontwaken heeft zeer veel facetten.

men, overgave - in overgave maakt wijsheid ons

Niettemin, ga eenvoudigweg terug naarje hart, dan

ontvankelijk voor het mogelijke. In spirituele zin

is het van geen belang of je wel of niet een keus

betekent overgave dat je je niet van jezelf afwendt.

hebt. Wanneer het lijkt alsof je een keus hebt,

Deze staat is werkelijk je natuurlijke staat. Het is

waarom zou je die dan niet maken vanuit de plaats

de staat waarin een yogi zich bevindt, in eenheid

die doordrongen is van leven en die door liefde

56

57 

wordt ondersteund? Vanuit het hart wordt alles
duidelijk gezien zoals het is. En daarom is je reali­
seren dat 'je niet je gedachten' bent, door je los te
maken van een beperkende identiteit en kortzich­
tige opvattingen, zo uiterst belangrijk.

je hart is waar wijsheid als marzier van
leven wordt geboren en waar zij volle­
dig gemanifesteerd wordt. Leer daarheen
te gaan. Het is geen persoonlijke plaats;
het hart is universeel Het opent de geest
zodat je een keus kunt maken voor je­
zelf, enje leven, om inje hart te blijven.
Daardoor word je je de eenheid van alle
schepsels gewaar.

die de harde schil van bekrompen eigenliefde af­
breekt.
Het hart is waar je Gyan14 en Bhakti15 zult vin­
den. Het hart is waar je echte wijsheid en devotie
voor die wijsheid zult vinden. Het is ook waar je
waardering voor muziek, schoonheid en ontzag
voor kunst en creativiteit vindt. Je zult er compas­
sie vinden voor wat je niet kunt begrijpen. leder­
een weet waar dat is. En ik ben hier om je

aan

te

moedigen en je eraan te herinneren dit gevoel in
jezelf weer te ontdekken. Het is ook waar je diep
dankbaar bent voor die dingen en mensen die van
voordeel zijn geweest voor je leven. Het gebed
is daar ook. Het hart heeft geen bepaalde plaats,
maar we weten het wanneer we er niet zijn, en we
weten heel goed wanneer we er wel zijn.
Liefde en bewustzijn zijn één en hetzelfde.

De uitdaging

van

liefde

Kun je ons duidelijker maken watje bedoelt met het
'hart'?
Ik heb het over een open-heid waarin geen oor­
deel bestaat - waar ware wijsheid is en waar je
niet overmand wordt door emoties die je in een
staat van angst brengen. Er is geen 'geven en ne­
men' in deze liefde. Het is liefde die niets nodig
heeft. Zij is altijd vol en vrijgevig. Liefde is altijd
in ieders hart. W ijsheid is je heldere intelligentie

Liefde straalt licht over alle afzonderlijke en veel­
vuldige vormen. Het is het licht van alle ervaring,
een totale eenwording van alle dingen. Het is de
goeroe, kracht, moed, overgave, wijsheid, integri­
teit en vriendelijkheid. Het is onze grootste kracht.
Wanneer we er diep ingaan, kunnen we de wereld
gemakkelijk met mededogen bezien, zelfs in de
moeilijkste tijden.

Het is alsof deze verbinding met 'de liefde die ons al­
len verbindt' ontbreekt, wanneer ik de aandacht op
mezelfvestig.
59

58 

Liefde verbindt ons eigenlijk niet; het woord 'ver­

Nogmaals, ik vind altijd dat ware spiritualiteit

bindt' is een verkeerde benaming, omdat het ver­

rijpheid van hart en geest is. Wanneer onze rigide

breken van de verbinding niet mogelijk is. Door

ideeën stukgeslagen zijn, brengt een energie van

liefde verdwijnen juist onze ideeën van afgeschei­

kracht en wijsheid onze rijpheid aan het licht. Dan

denheid. Maar, door alleen maar op onszelf gericht

ontvouwt ons hart zich als een prachtige bloem en

te zijn, lijkt het inderdaad of we afgesloten zijn en

straalt als de volle maan, zacht als een mooie parel,

er geen liefde is.

en helder als een gave diamant. Het reduceert na­

Mensen zijn breekbaar en kwetsbaar, en toch

tuurlijkerwijze al onze zelfz.ucht tot stof, zodat de

zo machtig. Machtig in de liefde, in hoe we leren,

wijsheid van liefde zich volledig kan manifesteren

en in hoe onze geest allerlei grenzen overschrijdt.

en niet belemmerd wordt door onze bekrompen

Wanneer je de kracht van je hart bent, zie je precies

ideeën of nutteloze egoïstische verlangens.

wat er gedaan moet worden, precies op het goede
moment. Je weet precies wat ik bedoel, hè?

Liefde is als de hemel, de zon. Zij is je hartklop
-die verandert nooit, maar loodst ons stelselmatig

Veel mensen bevinden zich net nu in dat mooie

door alle hindernissen. Eigenlijk kun je niets doen

stadium. Ze zijn echt volkomen toegewijd om als

om haar te veranderen. Is dat niet prachtig? Zij is

wijze mensen op aarde te leven. De openbaring van

niet afhankelijk van een gevoel of een emotie. Zij

de wijsheid van liefde zal in feite vaak door mensen

heeft niets te maken met hoe het met ons is, of hoe

en verwarrende gebeurtenissen in de wereld op de

niet. Zij is onpersoonlijk; er kan gewoon niet aan

proef gesteld worden.

gemorreld worden. We begeven ons erin of niet.

Je zult in het bijzonder getest worden in je
relaties - je huwelijk, familie en vrienden - die

Als we het doen, is liefde wat we zijn en hoe we
zijn.

relaties waarin het zo belangrijk is liefde te sti­
muleren. Behoeftig zijn en gemis voelen doet veel
pijn; toch is deze pijn heilzaam, aangezien hij je

Betekent het dat je alles en iedereen op aarde lief
hebt?

'persoonlijke verhaal' doorprikt, zodat er wijs­
heid vrijkomt. Zoals alle grote leringen vertellen,

De liefde woont altijd in je. Dat hoef je alleen maar

is het loslaten van je verlangen een grote stap in

te ontdekken en dan zwelt zij op en dringt vanzelf

de richting van spirituele volwassenheid en be­

in alles door. Ik herhaal, liefde en bewustzijn zijn

wustwording.

een en hetzelfde, zoals de zon en licht geen twee

60

61 

zijn. Wanneer je voor de hele mensheid leeft, ga je
echt stralen. Dit is levende verlichting. Er is nooit
een waarlijk verlicht mens geweest voor wie niet
liefde de kern van zijn ervaring was, elk moment
van zijn leven. Zij is ook jouw verlichting. Onder­
zoek haar en ontdek haar kracht.

Alsje vanuit je hart leeft
'Leef]e alle heilige boeken
Ze/fi het ondoorgrondelijke
Wordt in het hart begrepen
Het meest intelligente van intelligentie
Verrijst door meedogende liefde
Alle grenzen worden erdoor afgebroken
Elke zelfzuchtigheid wordt erdoor overstegen
Alle haat lost er in op
Alle vergelijkingen worden erin vergeten
Alle vooroordelen worden erin losgelaten
Iedere arrogantie wordt erin verstaan
Alle mensen op aarde moeten terugkeren naar God
Een ieder zal God vinden
In het diepst van zijn hart
Het is een ontdekking die de grootste vreugde ver­
schaft
Zelfi als je het moeilijk hebt

62

63 

Laten we even iets visualiseren. Wanneer je vanuit
de ruimte naar de aarde kijkt, zie je niet een 'ene'
en een 'andere'. Alle vormen en levensuitingen zijn
één leven. Dat gewaarzijn is altijd in je hart. De
uitdaging is je dit op ieder moment te realiseren.

Het hart is kosmisch. Het is de wijk­
plaats voor de grootste wijsheid ooit ge­
kend Het is inzicht en helderheid. Het is
altijd in jou.je hartfluistert een geheim.
Luister ... alles is Goddelijk.
Je zult er keer op keer toe uitgedaagd worden je
verlangens niet in plaats te stellen van je gezonde
verstand. Je bent een universeel wezen. Omarm je

Soms lijkt het hart vertroebeld ...
Maar het is nog altijd helder
Soms kan het koud voelen...
Maar het is nog altijd helder
Soms kan het warm aanvoelen ...
Maar het is nog altijd helder
Soms lijkt het verontrust ...
Maar het is nog altijd helder
Soms voelt het totaal vol van vreugde...
Maar het is nog altijd helder
Het doet er niet toe wat de ervaring is
Het hart is altijd helder en duidelijk liefdevol
Het is duidelijk meedogend
Het is duidelijk wijs

kwetsbaarheid in de wetenschap dat er op elk mo­
ment van alles kan gebeuren. Aanvaard dit volle­

Deze 'neutrale ruimte' verveelt nooit! Je ogen zijn

dig, omdat het

is, vanaf het moment waarop je

als diamanten; je hebt een zeer heldere blik die elke

'geboren' bent tot de tijd waarin je ervaart wat wij
,
' sterven noemen.

illusie doorsnijdt. Dus die is niet neutraal en is

zo

evenmin afgesteld op nul. Hij is nulplus, nulmin,
nul-actief, nul-uitzettend en nul-samentrekkend

Het hart doet je meestal denken aan warmte en emo­
tionele gevoelens, maar wanneer jij erover praat, doet
het aan als een neutrale ruimte - warm noch koud.
Kun je dat verklaren?
Jawel. Ik heb het over wijd open neutraliteit. Het
hart waarover ik spreek is koud noch warm. Het is
helder en dat is alles.

64

tegelijkertijd.

Geen eindstreep

Ik heb lange tijd veel pijn en spanning in mijn le­
ven gekend, en nu ervaar ik enige ontspanning en
gemoedsrust. Hoe kan ik er attent op zijn dat ik niet

65 

zelfgenoegzaam wordt wat betreft mijn spiritualiteit,
ofzelfi weten wanneer dat gebeurt?

ophouden te verkennen en te ontdekken. Je bent
nooit klaar. Waar zou je het eind kunnen vinden
van het beginloze? Het is één groot experiment om

Een grote zenmeester zei eens dat honderd procent
ontspanning honderd procent verlichting is.

tot deze zuiverheid te komen!
Als je het gevoel hebt dat je nergens anders

Mensen stellen verlichting vaak concreet voor

naartoe hoeft - geen dieptes hoeft te peilen en

als iets dat je 'wint'. Wanneer ze het gevoel hebben

geen subtiele begrenzingen hoeft te passeren - zou

dat ze enig inzicht en gemoedsrust hebben bereikt,

je zelfgenoegzaamheid kunnen ervaren. Ja, het is

denken ze dat dit het einde van de weg is. Maar

zeker verleidelijk om te denken: ik ben klaar! Maar

diepe realisatie is als een druppel
water die in een oeverloze oceaan valt.

daar is in je leven eigenlijk geen plaats voor, want

Met andere woorden, er komt geen eind aan

en geïdentificeerd met het ego. Of je houdt jezelf

integendeel, deze

deze ontdek.k.ingsrocht. Als je gretig bent om je le­

als je dat idee hebt, zul je je zeker beperkt voelen
voor de gek.

ven en bewustzijn te onderzoeken, en daarbij je

Er is geen eindstreep. In mijn ervaring is het zo

geest zo wijd mogelijk openzet en kijkt hoe diep je

dat hoe meer 'de Boeddha vervolmaakt is', zoals we

wel niet kunt liefhebben - dan zul je je leven lang

zeggen, hoe dieper je je in de nectar van het hart

uitgedaagd worden.

wilt dompelen en de volgende barrière die je ziet

Ik hou van de boeddhistische term 'verlich­

wilt slechten. Hoe subtieler de grens lijkt te zijn,

tende'. We zouden onszelf niet moeten beschou­

hoe groter het vermogen te zien dat het niets is.

wen als iemand die 'verlicht wordt'. We zijn actief

Als je je eenmaal over je angst en twijfel hebt heen

'verlichtend'. Dit wordt duidelijk vanaf de eerste

gezet, wordt het de grootste vreugde in je leven om

dag dat je een voet op het pad naar verlichting

altijd maar dieper te gaan.

zet. Soms lijkt het een hele lange weg, maar het

Spiritualiteit is geen kwestie van iets 'worden',

is eigenlijk gewoon een terugkeren naar jezelf. Je

en het is geen kwestie van iets 'vinden'. Het is altijd

wordt alleen maar steeds helderder en steeds wijzer

een kwestie van wat ik noem 'doorzien met een

als je vordert. Verlichting bevindt zich al die tijd in

transparant oog'.

jou, nooit ergens anders.

Doorzien wil zeggen je meningen, ideeën en

Daarom is het beter niet te spreken in termen

oordelen overstijgen - als je meer inzicht krijgt,

van 'verlicht!, klaar!' Je zult waarschijnlijk niet

wordt je blik helderder. Hoe beter je door het be-

66

67 

staan zoals je dacht dat her was heen kunt zien en
her kunt ervaren zoals het is, hoe meer je door je
diepe realisatie overweldigd zult zijn. Als je ogen in
je hart geworteld zijn, kun je over elk obstakel en
elke moeilijkheid heen kijken.

Je geest is al vrij omdat je eigenlijk geen geest hebt;
er is alleen Goddelijke Inrelligentie of wat som­
mige zenmeesters die 'schitterende parel' noemen.

De parel van intelligentie die zichzelf verlicht
Laat bloemen opbloeien
Maakt water nat, de zon heet
Laat sterrenfonkelen,

Lege geest

en geeft dimensie aan de ruimte
Geeft de aarde haar vastheid
en vermogen om te draaien

Het lijkt wel ofik altijd een lijst heb van äingen die
gedaan moeten worden' voor mijn spirituele groei.
Zo wu ik het nier formuleren; er is geen lijst van

dingen om te doen. Spirituele interesse is iets dat
uit jezelf komt.
Wanneer je in harmonie bent met het bestaan
wals het is, word je vanzelf steeds gevoeliger en
rijper. Het is niet een verplicht 'iets wat je moet
doen'. Het is je ademhaling zelf, je weg door het
leven, en je zoete innerlijke nectar.

Hoe kan ik een vrije geest' of een 'geest van leegte'
bewaren?
Je kunt geen 'vrije geest' bewaren omdat je geest
al vrij is! Hoe kun je die bewaren? En, belangrij­
ker nog, wie zal hem bewaren? Het enige probleem
met mensen is dat ze teveel waarde toekennen aan

En bomen hun wortels
Schept dansende bladeren en doet de wind zingen

••.

Het is de klank van mijn stem die je in je oor hoort.
Je denkt dat je een geest hebt, maar je ben slechts
deelnemer aan de Grote Intelligentie, die sommige
mensen God noemen.

je kunt je geest niet vrij houden. je kunt
hem slechts binnengaan. Als liefde, ais
stilte, ais mededogen, ais scheppingsver­
mogen. En, je gaat er niet echt in ofuit.
Dat lijkt maar zo.
Toch vraag ik me nog steeds af waarom ik me laat
meeslepen door de dagelijkse dingen, alsofze van be­
lang zijn.

hun negativiteir en afgescheidenheid. Dar is alles.
69 

Daar gaar her om. Als je met dagelijkse dingen pro­

Geen conclusies

jecties, vooroordelen, vergelijkingen en zorgen be­

Samenvattend wil ik zeggen dat ik hou van vragen

doelt, die zijn niet van belang; maar door je manier

over onderwerpen als keuze, vrije wil, goddelijke

van denken laat je je meeslepen alsof dar wél zo is.

wil en predestinatie, omdat niemand daar ooit een

Maar als je het hebt over dagelijkse dingen zoals

antwoord op heeft gevonden dat deze kwesties op­

her schrijven van een cheque, afwassen en naar de

lost. Je kunt hier geen enkel uitsluitsel over krijgen.

Ganges16 gaan om re mediteren, lijkt de ene be­

Je leert slechts zo goed mogelijk door het leven te

zigheid van wereldse orde en de andere van god­

komen, met behulp van de hoogste, gevoeligste in­

delijke orde. Maar elk werelds ding in ons leven is

telligentie die tot je beschikking staat. Die bevindt

een spirituele ervaring wanneer we her als zodanig

zich in je hart. De kwaal van onze wereld is dat

onderkennen.

mensen weinig van deze innerlijke wijsheid weten;

Ik weet dat jullie allemaal iets willen. Dar is

maar dit is aan het veranderen en deze verandering

her probleem. Iedereen wil 'iets meer'. Inderdaad

zal doorzetten. Zelfs op de donkerste momenten

moeren jullie de wereldse dingen doen, zoals naar

op aarde schijnt wijsheid helder uit ons innerlijk,

de bank gaan, lucht in je banden pompen en ben­

als we haar maar willen aanspreken.

zine in je rank doen. Je moet je leven leiden en
nadenken over war er in onze wereld gebeurt.

We hebben allemaal de grootse wijsheid en de
grote kracht van liefde. Als je liefde niet realiseert

Op elk moment Is ons leven een mysterie dar

en je eraan overgeeft, mis je een prachtige kans. Je

we nauwelijks kunnen begrijpen. Sta er een ogen­

mist een verlichtende eigenschap en her medicijn

blik bij stil en besef het. Kun je nu enig verschil

voor alle kwalen van de wereld.

ontdekken tussen je spirituele en je wereldse erva­

Ligt in Liefde. Je

ringen?

zo'n kostbaar leven.

Nu

De enige oplossing

daarregen te verzetten is zonde van

zie ik dat ze hetzelfde zijn.

Ja, blijf daarvoor openstaan. Als je een open geest
hebt, ben je vrij. Maar, om vrijheid te voelen, kun
je niet maar gewoon

denken

dat je vrij bent, het

dient een directe ervaring te zijn.

70

71 

Alchemie van geest en hart
elke ademhaling is een spirituele ervaring

I

n het beginloze was er alleen God, smetteloos
leeg en vol tegelijk, de Ene die geheel en al vol­

maakt is, het potentieel van de schepping, het on­
derhoud en de vernietiging,... de Ene om te zijn en
niet te zijn in wat er ook mag zijn of niet mag zijn.
God is de Intelligentie zowel als de levenskracht in
alle vormen van de schepping. Alles wat geschapen
wordt is vergankelijk en verandert voortdurend.
Temidden van dat alles vergaten we, en dachten we
dat we afgescheiden waren van de Ene. Dit heeft
een heksenketel van intense dramatiek veroorzaakt
en doet dat nog steeds, tot de dag van vandaag.
Om aan de greep van het drama te ontstijgen is het
noodzakelijk ons te herinneren wie wij zijn, in de
hoogste zin van het woord- niet slechts onze indi-

73 

vidualiteit, want ieder van ons is natuurlijk uniek

Dat geldt ook voor een zandkorreltje, een ster, een

-ons de Ene te herinneren die alles is; dát zijn we

melkweg, een mens, een steen, een rivier, een blad,

in essentie. Want feitelijk is er in het hele onein­

een insect, enzovoort. Elk van deze 'is' bewust in

dige zijn niets dan God. Er was nooit iets anders

het bewustzijn. Zo ben jij ook een bewust 'zijn'.

en er zal nooit iets anders zijn. Dit is heel diepzin­

Bewustzijn, het Ene in alles, onze Wezenlijke Aard,

nig en heel eenvoudig.

zo wordt God wel door sommige mensen aange­
duid. Intelligentie en potentieel vermogen zijn de
fundamentele hoedanigheden van de Goddelijke

God en de voorbijgaande aard van alle din­
gen

Ene in alles.
Er is dus geen methode die je leert hoe God
te ervaren. Maar door de realisatie van de funda­

Ik heb veel boeken over spiritueelleven gelezen en ben

mentele wetten die het universum regeren, kun

van veel zaken op de hoogte, maar toch denk ik niet

je God direct ervaren18• Eén wet luidt dat alle

dat ik God ken ... of ben ik tot de conclusie gekomen

dingen één oorspronkelijke aard hebben. Alles is

dat je God niet kunt kennen. Daarom wil ik weten

bewust op zijn eigen manier. Heb jij enig besef

hoe ik God kan ervaren. Hoe is die ervaring?

dat dit zo is?

Kennen hoeft niet hetzelfde te zijn als ervaren! Je

Nou, ja, wel enigszins...

kunt weten dat de stad New York bestaat, maar
daar zijn en de sfeer van de stad opsnuiven is iets

Ik wil je wel op weg helpen. Wanneer je de voor­

heel anders.

bijgaande aard19 van het bestaan begint te zien,

Dus wat je zei is juist; boeken zijn informatie,

en begrijpt dat alles in essentie tot één Geheel be­

verhalen, geschiedenissen en instructies. God er­

hoort, zie je ten slotte vanzelf het Goddelijke in

varen is midden in het Goddelijke 17 'zijn' en dat

alle dingen. Vergankelijkheid maakt manifest dat

ben je altijd.

alles van moment rot moment tot ontstaan komt

Spiritualiteit is een directe ervaring en niets

en verdwijnt. Dit is verbazingwekkend. Hoewel

minder. Zijn in de aanwezigheid van God is besef­

het heel gewoon is, merken we het meestal niet op.

fen dat alles wat er is 'één bewust gewaarzijn van

Er is veel

zijn' is. Een bloem is een vorm van bewustzijn.

dat ons gewoon niet opvalt.

74

aan

onze wereld en ons dagelijkse leven

75 

Jij bene in essentie het hele universum, en het uni­

steen of. .. jezelf. Dit gebeurt via je hart, en is de

versum is in jou. Als je dit als directe ervaring rea­

kracht van liefde.

liseert, houdt dualiteit op reëel te zijn. Alles bestaat
in essentie in iedereen.

Vergankelijkheid is een wonderschone manier
om van alles een geheel re maken, omdat her iets

Observeer hoe vergankelijk alles is wat je waar­

is wat je in je dagelijkse leven werkelijk ervaart.

neemt en wat jou waarneemt. Als je dat doet, zul

Alles stroomt en niets blijft hier voorgoed. Dit is

je veel inzicht krijgen. Het duurt misschien even;

echt een mooi inzicht, waardoor je het onwezenlij­

er is beslist een zekere geveelsrijpheid voor nodig

ke karakter van het bestaan duidelijk ziet. Telkens

om alles wat je waarneemc2° als Eén Geheel te zien

wanneer je het diepe gevoel van eenheid krijgt, is

en te herkennen. Maar als het eenmaal gerealiseerd

God daar het middelpunt van.

is, kun je het gewoon niet tegenspreken. Evenmin
kun je erachter komen hoe het zit. De behoefte om

Dusje kunt God niet zien als een waarneembare en­

te begrijpen bestaat niet meer.

titeit?

Je kunt bijvoorbeeld niet peilen of er een 'ik' is
of niet, en in die staat is het niet van belang. De

Dat kun je wél. Als ik naar jou kijk met een groter

hele schepping wordt gezien als een totale ervaring

gewaarzijn, zie ik God als een waarneembare en­

en degene die zich afgescheiden voelde van anderen

titeit. Dat berekent nier dat het Goddelijke zich

is niet meer van iets of iemand afgescheiden. Wan­

op één plaats bevindt, het betekent slechts dat de

neer je heel zuiver de dingen ziet zoals ze wérkelijk

verschijning van God altijd voor me, om mij heen

zijn, zie je 'God' in alles wat er is. Deze manier van

en in mij is, en de aanwezigheid is van essentie. 'Ik'

zien is prachtig, bevrijdend en zonder angst.

betekent ook 'jij'.

Ik kijk zelfs op dit moment naar God, wam

Het is geen kwestie van 'kunnen' of 'niet kun­

waar mijn blik ook op valt, het ziet het Geheel.

nen', maar zie het als 'doen' of'niet doen'. Dus mis­

Een dergelijke blik zal gewoon overweldigend voor

schien is her waar dat jij God niet zier als een waar

je zijn, en uiteindelijk is alles wat je ziet de kwa­

te nemen entiteit, maar dit berekent niet dar je

liteit die eronder aanwezig is - het substraat van

God niet als een waarneembare entiteit kunr zien.

volmaakte aanwezigheid. Dus in plaats van gericht

De grote medicijnman van de Lakora, Fools Crow,

re zijn op wat je scheidt, heb je een directe ervaring

sprak rechtstreeks mee Wakan Tanka (her Grote

van Totaliteit, zelfs bij een afgevallen blad of een

Mysterie), en voor hem heeft Wakan Tanka een

76

n 

gezicht. Hoe kan ik zijn ervaring in twijfel trek­
ken? Mijn meester, Hansraj Maharijji, heeft Chris­
tus, Boeddha, en vele vormen van goddelijkheid
ontmoet, met wie hij direct kon communiceren.
Ik twijfel nooit aan zijn uitspraken. Voor mij is elk
gezicht dat van God. Daar twijfel ik niet aan.
Mensen die het contact met hun wezenlijke
aard kwijt zijn, willen je laten geloven dat de we­
reld bestaat uit gradaties van goed en slecht, maar
in feite kan niets zonder God zijn en is God de
essentie van iedereen en alles. Je realiseert dit via
je hart. Op deze wereld is het vergeten, genegeerd
en als onbelangrijk beschouwd. Maar het is de be­
langrijkste manier van kijken, wam het is godde­
lijk waarnemen.
Het bestaan is wonderbaarlijk en onverklaar­
baar. Waar komt het bestaan vandaan, waar gaat
het naar toe, en hoe wordt het in stand gehou­
den? Het in vol gewaarzijn benaderen, zelfs al is
het maar een ogenblik, is verbijsterend! Wanneer

Hou altijd in gedachten dat God de klop
van je hart is en de warmte van je bloed.
Dat hij je uilen rangschikt,
de schepper van je brein en botten is.
Mensen vergeten dit alles te makkelijk
en vinden het maar gewoon.
Ik vind het soms ook
vanze/fiprekend, maar als ik erbij stilsta
en dit organisme van lichaam en geest observeer
en de wereld zie draaien in ons zonnestelsel,
dan zeg ik je, het is adembenemend.
Het leven is in alle opzichten
van een verbijsterende schoonheid.
De narigheid die in onze wereld blijft bestaan,
komt voort uit het negeren van het wonder,
de diepgang en schoonheid van alles.

je vrede hebt met de onverklaarbare aard van het
bestaan, dan ga je God zien in alles wat je waar­
neemt. Sommigen zeggen misschien dat je het
functioneren van God ziet, maar het functioneren
van God en God zijn niet twee.

78

79 

De dingen zien zoals ze werkelijk zijn

toestand. Dan zal schoonheid een totaal andere
betekenis hebben.

Moet ik, om alles te zien zoals het werkelijk is, alles

Wanneer je dingen gaar zien zoals ze zijn en niets

waarmee ik me vereenzelvigd heb en alle ideeën over

roevoegt

hoe alles zou moeten zijn opgeven? Is dit de enige ma­

aanraken, proeven of ruiken) zul je op een neu­

nier om echt 'zien' mogelijk te maken?

trale manier gaan 'zien', zonder ego of zelfzucht.

aan

war je waarneemt (door zien, horen,

Dan ben je zelfloos. Zelfloosheid is verlichting in
Wanneer je dingen zier zoals ze zijn, is er voor

de meest waarachtige zin.

her ego geen plaats, hoewel je die het volgende

Of de realisatie blijft of nier is iets anders, maar

moment misschien weer opeist. Denk aan her

op dat moment van zelfloosheid ben je vrij. Wan­

moment waarop je in de ogen van een baby kijkt

neer je waarnemingen zonder oordeel zijn heb je

en je bewust bent van de zachte nieuwheid van

een verlichringservaring. In werkelijkheid, heb je

zijn lichaam en de zoetheid van zijn stilte; op die

vele malen per dag verlichtende ervaringen, maar

plaats en dat moment heb je je ego verloren. Op

herken je ze nier als zodanig omdat je al snel weer

dat moment zie je de dingen zoals ze echt zijn.

terugvalt in de verwachting dat iets er op een be­

Daar is niets gekunstelds aan. Er is slechts directe

paalde manier uit moet zien, zoals jij denkt dar her

ervaring, niets dat onoprecht is en geen interpre­

hoort te zijn. Het is een beperkte geestelijke blik

tatie.

en daarom wordt jou gezegd je oordelende geest te

Wanneer er geen gedachte of oordeel is over

overstijgen. Ik zeg, overstijg je dualistische denken.

wat je ziet, veranderen de vormen misschien nier;

Het denken zul je altijd hebben en het denken is

maar je ziet her dan zonder iets ertussen, zoals het

niet je vijand. Alleen de manier waarop je je we­

is, in plaats van zoals je denkt dar her is. Wanneer

reld gestalte geeft door je verwachtingen en ver­

je zonder oordeel waarneemt, zul je de dingen op

langens zorgt voor eenzaamheid. Dar is het enige

een subtiele manier gaan zien zoals ze zijn. Zon­

probleem.

der ideeën die heen en weer gaan tussen goed en

Er zijn geen regels over de manier waarop re­

slecht, aardig of onaardig, mooi of niet mooi, dan,

alisatie plaatsvindt. Als er een regel is, heeft die

en alleen dan, neem je echt waar. Laar oordelen

niets te maken met verlichting! Jij bent al verlicht

wegdrijven. Je zult dan in een staar van inzicht ver­

gewaarzijn. Dit moer door directe ervaring gereali­

keren in plaats van in een door her ego gedreven

seerd worden. Met die realisatie komt vrijheid. En

80

81 

echt, je was en bent altijd vrij. Alleen het niet kun­

Alchemie22

nen loslaten van je conditionering blokkeert het
gewaarzijn hiervan.

Hoe maak je het onderscheid tussen de 'geest' en het

Toch 'hoort' zelfs conditionering jou niet 'toe'.

'hart? Wánneer ik mijn hart voel, stormt mijn geest

Het is maar conditionering; beetje bij beetje wordt

onmiddellijk binnen en zegt: 'Dit is Je hart.' Hart is

ze door jouw oprechtheid weggebeiteld. Dan wordt

elk moment aanwezig, ofniet?

de transcendente kern van een hoger gewaarzijn
diep in je hart gelegd. Soms is dit proces iets als

En geest ook. Op een zeker punt in je bewustwor­

een ijsberg die langzaam smelt tot hij voorgoed

ding vindt er alchemie plaats, en worden geest en

verdwenen is. Al je ideeën over wie er van jou zou

hart onafscheidelijk. Je denken beperkt zich niet

moeten houden en wat je uit de liefde moet kun­

langer tot verhalen die over jou gaan. De geest gaat

nen 'halen' smelten voor altijd en eeuwig weg. Het

dan voorbij 'ik' en 'mijn' en versterkt het egobe­

is een lege plek. Liefde is absoluut leeg21• Dus wat

wustzijn niet meer.

is er te 'halen'?

Je hebt geen wanhopige behoefte meer aan ie­
mand die van je houdt, omdat je hele leven liefde

Realisatie is een bodemloze kosmos

is. De geest wordt doordrenkt met zelfloosheid.

Een continuüm als een eeuwige sterrenregen

Dan komen geest en hart samen in een alchemis­

Maar toch,

zo

simpel als een sprietje gras

Zo ongecompliceerd, buigzaam, mooi, en gewoon
Spreidt zich een eindeloos veld over de aarde uit

tisch huwelijk, zoals een wijze alchemist onedele
metalen in goud verandert.
De geest en het hart werken samen, in plaats

Er is niets daar... alles is op zijn plaats

van tegen elkaar in. Meestal overheerst de geest en,

Alle vormen verschijnen erin, maar er is niets

wanneer dat zo is, lijkt het hart afgescheiden en

Niets

moeilijk te lokaliseren. Mensen vinden vaak liefde

Niet iets... niet niets

in relaties of in acceptatie door anderen. Maar dan

Leeg en voortdurend overvloeiend

komt er iets tussen beide dat ons eraan herinnert

Net als het bestaan

dat 'dit niet het hele verhaal is'. Wijsheid verrijst
van binnenuit en we onderkennen dat wat we zo
wanhopig wensen is wat we feitelijk al zijn.
Op een bepaald moment in mijn leven praatte

82

83 

ik de hele dag door met God en zei: 'Heer, ik zoek
u overal. Mijn hele leven is van u. Waarom laat u
me niet zien waar u bent? Waarom verbergt u zich
voor mij? Ik voel me alsof ik de enige in het uni­
verswn ben die u zoekt, de enige die zo heel, heel
veel van u houdt. Ik wil u alleen maar zien.'
Geen van die gedachten kwamen uit een geest
die van het hart was afgescheiden. Ze kwamen uit
een geest die totaal ondergedompeld was in het
hart en dat functioneerde prachtig. Ik voelde me
zo dichtbij en toch zo ver weg. Het verlangen was
zoet. Ik zeg je, ik voelde me vaak getart door deze
God naar wie ik zocht! Zo moeilijk te vinden, en
zo lang 'ik' er was ging de zoektocht door.
Op een dag veranderde dit zoeken plotseling.
De laatste draad weerstand loste zich op! Heel sub­
tiel. Die draad was al heel dun en rafelig, en kon
mijn identificatie met het ego nauwelijks houden.
Toen dat diepe verlangen naar Godrealisatie totaal

onzelfzuchtig was, kon de oude draad het niet meer

als ik het had gewild, had ik ze niet kunnen schei­
den, want de 'alchemie' had al plaatsgevonden!
Sommige dagen van die zoektocht waren de
meest kostbare in mijn leven omdat ik zo dichtbij
was en niettemin voelde alsof die kloof zo breed
was als de afstand tussen mij en het universum. Ik
weet dus wat je voelt, en mijn hart reageert door in
vuur en vlam te raken over je intense zoektocht.
Mensen hebben maar het idee dat ze

uitein­

delijk 'iets zullen krijgen'. Deze obsessie zal je in
de dualiteit houden - waar het moeilijk toeven is.
Wanneer je leven onzelfzuchtig is, verlies je alles en
win je tegelijkertijd alles, gek genoeg. Je verliest je
identificatie met het beperkte ego en je realiseert
eenheid met alles. Wanneer je diep genoeg in je
hart kijkt, zul je een onbeschrijflijke wijsheid vin­
den die je de rest van je leven zal dienen. Zij is er
altijd geweest, daar in je hart. Wat een heerlijke
ontdekking!

houden en maakte vanzelf plaats voor een grote
vrijheid, wijsheid en liefde. Alle drie zijn slechts
één wijd open gewaarzijn.
Begrijp alsjeblieft goed dat ik niet probeerde
iets te 'krijgen'. Blijkbaar kon deze mooie, simpele
verandering niet worden tegengehouden, omdat
mijn geest doordrenkt was van mijn hart en een
geweldige liefde voor God. Ze waren niet langer
van elkaar gescheiden, maar werkten samen. Zelfs

84

Open hart

-

open geest

Hoe is het mogelijk een open hart te hebben en geen
open geest, ofeen open geest en geen open hart?
In feite is je hart23 altijd open en is je geest altijd
helder en zuiver als de ruimte. Identificatie met
een manier van denken die verdeeldheid schept,

85 

verrelt je dar dit nier zo is. Denken dat verdeeld­

gelijkingen op als onkruid in een tuin. We zien

heid schept is kritisch, twijfelzuchtig, en vaak sluw.

niets dan onze zeer beperkte, zelfbedachte menin­

Her schept barrières russen war feitelijk is, en war

gen over her leven -hoe we denken dat het is, of

slechts mentale projectie is. Toch is je hart altijd

hoe we denken dar her zou moeten zijn. Dit be­

open en de geest altijd helder. Wanneer je al deze

perkte denkraam put ons uit, zoals een bloem zon­

ideeën opgeeft, merkt je: 'Ik ben Shambafa24'. Ik

der water verwelkt. Maar bedenk je dat her grote

ben de graal. Ik ben de weg. Hoe kon ik dar niet

veld van de geest altijd smetteloos en vrij is, meer

zien? Mijn hart is altijd open geweest en wachtte er

dan het helderste water of het zuiverste kristal.

slechts op ontdekt te worden!'

Probeer ook nier je geest tot zwijgen te bren­

Als je gelooft in je geconditioneerde, beperkte

gen, want dat zal nooit gaan. Kijk alleen naar je

gedachten, sluiten ze zich nauw om je heen -zo

gedachten en laar ze passeren. Je zult dan stiller en

strak dat je zelfs her gevoel zou kunnen hebben dar

vrediger, onaangetast en ongecompliceerd worden.

er geen uitweg is. Wanneer je beseft dat je een lief­

Je zult je minder zorgen maken om al de drukte in

devol mens bent en niet iemand die liefde nodig

de geest. Geef er niet om. Hou op er aandacht aan

heeft, dan zie je de dingen zoals ze zijn, niet zoals ze

te schenken. Observeer de gedachtestroom en laat

gedacht of verwacht worden te zijn. Dan ervaar je

hem voorbijgaan. Observatie zonder vereenzelvi­

het alchemistische huwelijk tussen hart en geest.

ging is klaar, doorschijnend, ongehinderd gewaar­
zijn. Wen je eraan; je zult her niet zo gemakkelijk

Is het hart dus helemaal vrij van alle ideeën?

willen opgeven als je er eenmaal aan gewend bent.
De spirituele alchemisten weren dar 'onedel

Her hart denkt niet, als zodanig. Maar toch is ons

lood' nier wordt omgezet in 'zuiver goud' tor de

hart heel intelligent en zier ongelooflijk goed. Ons

zelfgeschapen drama's doorzien worden. Door­

hart is een enorm gevoelig vat dar alles wat bin­

zichtige drama's zijn nier-bestaande drama's. Er

nenkomt omzet in liefde. Het is zo open als her

doorheen zien en eraan voorbij gaan is de beste

heelal. Het manipuleert nier.

manier, omdat her stil maken van de geest bijna

Onze geest, daarentegen, raakt verduisterd wan­
neer we ons identificeren met kleingeestigheid.

onmogelijk is, net als proberen een wolkenkrabber
steen voor steen re slopen!

Dan onderhouden we niets, behalve onbelangrijke

De alchemist weer dar de omzetting alleen

ideeën en bloeien alle persoonlijke drama's en ver-

plaatsvindt wanneer geconditioneerde vormen

86

87 

van denken25, zoals verwachting, veroordeling,

heb niets gedaan om naar mijn hart terug te gaan:

eeuwige ontevredenheid, teleurstelling, beheer­

het gebeurde gewoon.

sing, bedrog, manipulatie en vergelijking, als
onbelangrijk worden genegeerd. Dit is het 'door­

Ten eerste, als je altijd aan jezelf denkt als verdeeld

zien' van geconditioneerde gedachten. Als je de

in een 'doener' en een 'niet-doener', zul je altijd in

onbelangrijkheid van her verdeeldheid brengend

de dualiteit blijven. Je weet niet of je iets deed, maar

denken beseft, doorzie je dat je je identificeert,

wie anders is er behalve je Zelf in de hogere zin? Er is

en mentale webben spint waarin je voortdurend

alleen het Geheel. 'Ik ben' is het enige wat er is.

verstrikt raakt. 'Doorzien' is verlossing van her

In het begin is het echter een belangrijke stap, je

drama van de geest. Hier is meditatie perfect

afvragen of je iets 'deed' of niet 'deed'. Je trekt de

voor, omdat je in meditatie werkelijk leert je te

dualiteit tenminste in twijfel en begeeft je in een

distantiëren van onrust. Je ervaart direer een vrije

ruimer gebied. Je begint een veel grootser uitzicht

ruimte tussen jou en mentale activiteit. Of nog

te krijgen.

beter, je bent vrije ruimte. Die vrije ruimte ver­
wijdt zich als je gewaarzijn zich uitbreidt. Door

Bedoel je dat je niet naar je hart kunt teruggaan
wanneer je ervaring daar te zijn niet blijvend is?

vrij re zijn van een bekrompen mentale conditio­
nering kan je gewaarzijn zich op andere gebieden

ja. Ik weet niet hoe. Misschien heb ik angst.

begeven - in andere dimensies. Je bent vrij om
ruimere mogelijkheden te onderzoeken. Je kijkt

Dit is iets wat veel mensen hebben. Waar ben je

met een open geest, verbonden met een ontvan­

bang voor als je teruggaat naar je hart? Wat beang­

kelijk hart, in de harten van anderen.

stigt je eraan om uit te gaan van liefde? Ben je bang

Keer telkens weer terug naar je hart, tot je het
niet meer kunt verlaten. Je weet waar het is. Het is

dat iemand misbruik van je zal maken omdat je zo
open bent?

daar waar liefde en onverdeeld gewaarzijn zich in
jou bevinden. Het is de stilte in jou die de basis is

Nee, dat is het niet. . . maar eerder dat ik het op de

voor alle denkprocessen.

een ofandere manier niet verdien.

ja, op een bepaalde manier heb ik ervaren waar je

Waarom zet je jezelf in een slecht licht wanneer

het over hebt, maar mijn ervaringen duurden niet. Ik

God in je hart woont? Windt je je hart elke mor-

88

89 

gen op om het te laten kloppen? Verwarm je je

verklaarde verlichting in het juiste licht. In wezen

bloed tot de juiste temperatuur voor een mens?

zegt de mantra:

Geef je je ogen gezichtsvermogen? Dit is God, het
Geheel, de Levenskracht, en 'Dat' wat ook het le­
ven te boven gaat. Heb jij die kracht niet in je?

Ga, ga,
Ga verder
Ga voorbij het hoogste (van het allerhoogste)
Voorbij verlichting (ga)

jawel.

(De hele weg, en verder)
Jawel ... precies! Waarom moet je jezelf dan van
zulke vernederende kwalificaties voorzien? Ik

Dus je ziet, je stopt zelfs niet bij 'voorbij verlich­

denk dat dit iets is waar je eens serieus over na

ting' maar gaat door. Er is geen einde.

zou kunnen denken. Jouw sadhana26 is ophouden
jezelf te vernederen, jezelf niet meer omhoog te

Zoals het vuur van de alchemist onedel

steken of af te breken. Dan kun je jezelf ervaren

metaal in goud omzet,

zoals je echt bent.

onze grootste uitdagingen tot wijsheid,

zo

worden ook

helder als een spiegel getransformeerd.
Bewustwording is geen aankomst, en er is

Zuiver goud is kostbaar, stralend, en

geen eindstreep. Het continuüm van rea­

zeldzaam onder metalen. Deze wijsheid

lisatie golft en zwelt in hoogte en diepte.

is ook kostbaar, stralend en zeldzaam on­

Ons leven, gewijd aan het belichamen

der levende wezens.

van de Waarheid die we zijn, is:
Gate: Gate: Paragate: Parasamgate:
Bodhi
Svaha ...
Dit is de Prajnaparamita27 mantra28• Het is de
non-stop mantra van niet landen, doorgaan! Hij
is van intens grote betekenis, en stelt de voorbarig

90

91 

Ik leef het dromen dat mij droomt
en ik droom het dromen dat ik ben.

Alleen het volmaakte blijft

Wij zijn niet twee.
het begrijpen voorbij
.-Geïnspireerd door Aboriginal wijsheid

D

e verborgen schoonheid in Waarheid is: alles
wat er is, is Waarheid. Alles wat er niet is,

is ook Waarheid. Er is geen aankomst, noch was
er ooit een vertrekpunt. Dit is wwel volmaakt als
onvolmaakt- beide zijn Waarheid in essentie.
Maakt dat je nier sprakeloos?

93 

Alles is volmaakt

Purna berekent 'vol, compleet, totaal en vol­
maakt'. Deze volmaaktheid is zoals dingen zijn.

Hoe kan ik de volmaaktheid zien in dingen die ogen­

Zij is nauwkeurig, en zo is zij, en

schijnlijk onvolmaakt zijn?

kelijk van de goedkeuring of afkeuring, acceptatie

ze

is niet afhan­

of nier-acceptatie, van wie dan ook. Of je het ooit
Begrijpen dat 'alles volmaakt is' is geen geringe,

begrijpt of niet, dit is zo. Als je dit gaar analyseren,

persoonlijke of dualistische visie. Het is een groot­

hoe summier ook, zal de diepere betekenis ervan

se visie die door inzicht en realisatie bereikt wordt.

niet tot je komen.

Het is een kosmische visie. We hebben vaak het ge­
voel dat een dergelijk inzicht nier op ons dagelijkse

De vertaling van deze mantra is:31

leven van roepassing is, maar dar is wél zo. Wan­
neer je inzicht ook de werking van her universum

Dit is volmaakt

omvat, verdwijnen zinloze angsten, zoals angst

Dat is volmaakt

voor de dood; die vallen weg, en ben je voorbe­

�n het volmaakte

reid op de uitdagingen die her leven stelt. De Oe ­

Komt het volmaakte

panishaden29 bevatten een mantra die als een heel

Neem het volmaakte

krachtige sadhana kan dienen - een voerruig om

\&n het volmaakte

het onbegrijpelijke30 re begrijpen. Hij is verwant

En alleen het volmaakte blijft over

aan de uitspraak van Christus over in de wereld,

Om vrede, vrede, vrede

maar niet van de wereld zijn.
Als alles volmaakt is zoals het is, waarom hebben we
Hier volgt de mantra in het oorspronkelijke Sans­

dan de behoefte erom te bidden dat iets anders is dan

kriet:

het is?
Om Purnamadah Purnam idam Purnath

Begrijp wel dar her gebed en wie bidt ook besloten

Purnam udachate Purnasya purnam adaya

zijn in deze volmaaktheid. Purna betekent rotaal

Purnam evava sheshate

en zonder uitsluiting van. De mensen die leven

Om Shanti, Shanti, Shanti

met een gebed in hun hart voor het heil van alle
schepselen zijn net zo volmaakt als de vermeende

94

95 

onvolmaaktheid die het onderwerp is van hun ge­

iets van te begrijpen. Deze wijsheid is onafhanke­

bed- het is een volmaakte cirkel.

lijk van de ratio. Zij wordt in de kern van je we­

Deze wijsheid verkrijgen is een van de meest

zen gerealiseerd. De diepere implicaties worden

diepzinnige, moeilijkste, maar niettemin absoluut

gerealiseerd door spirituele wijsheid, en om die te

bevrijdende inzichten die tot je beschikking staan:

verkrijgen is misschien wel een heel leven nodig.

namelijk dat je eenvoudig het universum precies

Haar in je leven gestalte ce geven is een doorgaand

zo laat zijn zoals het is. Het betekent alles, wat dan

proces. Deze volmaakte wijsheid is een eindeloze

ook, in je leven zowel toelaten als loslaten. Het is

bewustwording. Ze is als ruimte; ze verdiept en

volledig aceepeeren dat alles ontstaat, tot volle rij­

verbreedt zich eeuwig.

ping komt en op een bepaald momene ophoudt te

Eenheid realiseren is de eerste stap naar Zelf­

bestaan. Het is je bewust worden van het feit dat

realisatie. Deze realisatie vindt telkens opnieuw

hoe dit leven zich ontvouwt niet volledig in jouw

plaats. Je ziet in dat alles op elk moment werkelijk

handen ligt, maar tot stand wordt gebracht via een

volledig is, en één voortdurende transformatie. Er

groter universeel proces. Je heb jezelf niet gescha­

ontbreekt nergens iets aan, noch is er iets aan toe

pen. Toch is de Grote Geest, alles wat is, altijd be­

te voegen. Wanneer je het onuitgesproken inzicht

zig alles wat ogenschijnlijk bestaat te scheppen, ce

hebt dat alles dezelfde aard heeft- wanneer je hier

onderhouden en te vernietigen.

absoluut geen twijfels over hebt en dat dit niet al­

De Aboriginals van Australië stellen zich voor

leen door je intellect is ontdekt, maar waar is om­

dat her leven eigenlijk een soort van dromen is. Ze

dat je het ervaren hebt- dan is het Geheel, in zijn

noemen het bestaan 'het dromen'. Het dromen is

oorspronkelijke heelheid, absoluut niet ce ontken­

heel en volmaakt, en is altijd wat het is, en bevat

nen. Als je dit eenmaal in elk aspect van her leven

alles wat door de eeuwigheid heen mogelijk is. Er

echt hebt 'gezien', dan is je realisatie zeer grondig.

ontbreekt nooit iets aan, ook niet aan jou. Dit is

'Ik ben' is in

een tweede diepzinnige opvatting die uitgaat van

Alles, en Alles is de 'Ik' die ik ben. Dit is reali­

universele volmaaktheid als een geheel. Bedenk

satie. Alles wat is, is zoals het is zonder iets ergens

dat vergankelijkheid droomachtig is, natuurlijk.

ook maar te veranderen - Om Purnam idam.

Bedenk ook dat alles hier voorbijgaand is.

Wanneer je toe dit inzicht bent gekomen- echt

Deze mantra is heel diepzinnig. Bij een derge­

roe dit inzicht bent gekomen - ga dan nier terug

lijke helderheid, heb je de behoefte niet meer er

naar de identiteit van de individuele persoonlijk-

96

97 

heid. '0, ik snap het!' is een truc van de geest.

is geboden, want er kan onmiddellijk een zin in je

Daarmee maak je weer een afzonderlijk persoon

geest opdoemen die dit van dat kan scheiden, her­

van jezel( Alleen een gerealiseerde ziet echt de vol­

geen zeer reëel kan lijken. Die door her denken ge­

maaktheid van her Geheel. Verlichting gaar nooit

produceerde zin is een door het denken gemaakte

verloren (je bént in wezen altijd verlicht gewaar­

valkuil, niets meer. Trap er liever niet in, raak hem

zijn); maar je kunt dat ogenblik van louter helder­

zelfs liever niet aan, want door afstand32 te houden

heid kwijtraken. En wanneer dat gebeurt word je

van wat je denkt, blijf je stabiel en helder.

opnieuw iemand die iets wil krijgen, terwijl je in
feite alleen kunt krijgen wat je al bent.
Verlichting is helemaal onpersoonlijk, totaal

Wat je ook denkt, je hem altijd wezenlijk ver­
licht en altijd totaal. Toch kan verlichting niet ge­
leefd worden zonder haar te realiseren.

geen vasthouden aan egocentrisme, het gevoel van
'ik-ben-dit' of 'ik-ben-dat' - helemaal niets daar­

Om Purnamadah Purnam idam Purnath

van! En, wanneer je verlicht bent, ervaar je alles

Purnam udachate Purnasya purnam adaya

als verlicht gewaarzijn. Voor de gerealiseerde ziel is

Purnam evava sheshate

er niets dat niet verlicht is. Er is alleen degene die
het gerealiseerd heeft en degene die dat niet heeft.

Ik wil naar dit juweel van inzicht leven.

Zij zijn in essentie een en dezelfde, maar tussen

Ik wil alles realiseren als Waarheid.

hen staan werelden van complexiteit van geïdenti­
ficeerd denken.

Wanneer je hiervan in hart en ziel overtuigd bent,

In essentie is 't het 'persoonlijke' dat verlicht

zul je vrij zijn van 'behoeftigheid', en zul je verlost

wordt- het wordt weggebrand. Wanneer dit ge­

zijn van veel onnodig lijden. Met andere woorden,

beurt, heb je nog wel een persoonlijk leven, per­

je zult nadenken over war er in je leven speelt en

soonlijkheid, en je eigen manier om je re uiten.

handelen vanuit aandacht, een verstandige keus.

Alles is precies zoals daarvoor, maar je inzicht is

Uiteindelijk wordt nadenkendheid spontaniteit en

volkomen helder. Er bestaat geen afgescheidenheid

soepelheid. Het is net als langzaam en voorzich­

meer.

tig een scherpe bocht nemen en dan recht vooruit

Houd je dus, wanneer je je Ware Aard gereali­

gaan.

seerd hebt, vast aan die wijsheid zoals een babyaap­

Leef je leven voor de verlichting en bewustwor­

je zich aan zijn moeder vasthoudt. Waakzaamheid

ding van alle schepselen, nier alleen van jezelf. Her

98

99 

zit in je hart, je bloed, je aderen, het is jouw verlan­

Waarheid is Ieder Een

gen - en het is jouw spiritualiteit. Op deze manier

Het is de aarde, de lucht en de sterren

leven is heel genadig, in goede of in slechte tijden.

De stenen en de rivieren

Makkelijk of moeilijk, het is een nobele en mooie

Het is de goede man, de verkeerde man

manier van zijn. Waarom wu je met minder ge­

De heilige en de zondaar

noegen nemen?

Het is de schoonheid van het babygezichtje
En ook het gelaat van pijn en boosheid

Het begrip te boven
Zelfs het kleinste stukje realisatie door deze man­
tra geeft een diepe vrede. Je overkomt verwarring

Waarheid is

en onzekerheid en bereikt sereniteit ten overstaan

en

van wat niet te vatren is. ]ij bent zelfniet te vatten.

Dat is Alles

Deze krachtige mantra beschrijft een ondenk­
bare, onpeilbare Waarheid. Waarheid wordt ver­

Dit is een visie die ontzag inboezemt; toch is die

borgen wanneer je er over onderhandelt of twist.

altijd hier en altijd nu.

Zij bevindt zich niet in een mathematische formule
en komt ook nier aan her licht door wat je denkt.

Om Purnamadah Purnam idam...

Waarheid is God - dat is hetzelfde -je kunt Waar­
heid niet isoleren. Je kunt haar nier vasthouden,
hebben of bezitten. Zij is niet te vatten omdat er
niets is dan, of behalve Waarheid.
De paradox is: wanneer je goed genoeg kijkt, zul
je merken dat je helemaal geen ideeën meer hebt.
Wanneer je goed genoeg kijkt, zul je de Grote
Geest herkennen die tot in het kleinste detail door
je levensrivier stroomt.

100

101 

De beginloze en eindeloze volmaaktheid

Een verlicht leven leiden is mijn overtuiging
Mijn totale ervaring is het ervaren van Waarheid
Waar ik ook kijk
Daar zie ik het
Daar voel ik het
Daar proefik het
En daar hoor ik het
Ofhet zo lijkt ofniet
Mijn hart weet dat het zo is

Zelfi na jaren van 'het pad volgen' en jaren van oefe­
ning, kan ik nog steeds bevangen worden door nega­
tiefdenken. 'Wát kan ik doen, wanneer dat gebeurt?
Je moet altijd beseffen dat je op het vertrekpunt
staat - waar je je ook op je pad bevindt - zelfs als
het voelt alsof het al vele levens duurt! Je staat aan
het begin van een beginloze en eindeloze verken­
ning. Je begint altijd opnieuw vanuit een frisse en
open geest. Is dat niet heerlijk?

je staat altijd aan het begin
'Wánt dit is beginloos
En jij staat altijd aan het begin
Want het is eindeloos
Vóór

sadhana, vóór goeroe, vóór contemplatie,

vóór het stellen van de grote vraag: 'Wie ben ik?'
kan negativiteit je ervaring overspoelen. Je hebt
niet eens het gevoel dat jij er iets mee te maken
hebt. Hier is het keerpunt als je eenmaal voet op
'her pad' hebt gezet; je begint te begrijpen dar je
jezelf saboteert door negatief denken. Hou jezelf
dus altijd goed in de gaten, en wanneer je roegeeft
dat je er weer 'in' zit, gebruik dit eenvoudige ge­
waarzijn dan als een uitweg. Kijk gewoon, zonder
je met de negativiteit te identificeren. Je affirmatie

102

103 

is: 'Ik begin altijd van waar ik ook ben, want dit is

vasthoudendheid belemmert, kun je altijd deze

een eindeloze reis.'

manera in je herinnering terugroepen:

Waakzaamheid is nodig, omdat we ons leven
lang op de proef gesteld zullen worden. Onze be­

Om Purnamadah Purnam idam Purnath

proevingen zijn onze spirituele raadgevers, want

Purnam udachate Purnasya purnam adaya

het zijn aanwijzingen voor onze rijpheid en stand­

Purnam evava sheshate

vastigheid. We leren echt eerlijk en liefdevol jegens

Om Shanti, Shanti, Shanti

onszelf te zijn, en daarbij de humor erin te hou­
den. We bevinden ons altijd op het vertrekpunt;

Dit is geen vluchtroute, maar een pad naar dieper

het is het enige punt dat er is.

inzicht. Er is een groot verschil tussen de poging

Negativiteit is vergif, omdat het voortdurend

iets te ontvluchten waarvan je weet dat je het moet

verkeerde ideeën over jezelf en anderen aanvoert,

overwinnen, en er inzicht en begrip door winnen.

waardoor je je afgescheiden en onvolledig voelt.

Proberen te vluchten zal je alleen maar in de draai­

Dit gevoel van afgescheidenheid verdeelt en knarst

deur van geestelijk lijden houden. Telkens maar

in je geest. Nogmaals, het is een verkeerd idee.

weer rondjes draaien. Spiritueel inzichr33 echter

Het hele leven lang kan en zal negativiteit je be­
vangen. Het lijkt wel op zich te staan. Alles wat je

brengt je regelrecht naar mededogen, het hart van
vrijheid.

tijdens je hele leven doet voor je spirituele ontwik­
keling brengt je naar het punt waarop je dat gevoel

Dit is volmaakt

van afgescheidenbeid loslaat en tot het inzicht van

Dat is volmaakt

eenheid komt.
Welke fouten er ook in het leven plaatsVinden,

Uit het volmaakte
Komt het volmaakte voort

het zijn slechts symptomen van slordigheid. Wan­

Neem het volmaakte

neer je je daardoor tot een helderder en dieper

Uit het volmaakte

inzicht laat leiden, zijn het geen fouten meer. Ze

En alleen hu volmaakte blijft over

zijn in werkelijkheid je geluk, door je een duidelijk
zicht te geven op de processen in je leven. Leer
ervan en leer het goed. Wanneer je zo hard voor

Om Purnamadah volmaaktheid is volkomen leeg

jezelf bent, dat het je oprechtheid, bereidheid of

en tegelijkertijd volkomen heel, waar niets aan ont-

104

105 

breekt. Dit is nier onderhevig aan onze meningen.
Alles zien zoals het is-in zijn totale volmaaktheid
-is een heel diep inzicht. Wanneer we in stilte ver­
smelten met de diepere betekenis van deze mantra

Uitnodiging tot stilte

ontwaken we in realisatie en diep mededogen voor
alle schepselen.
Wanneer je negatief gestemd dreigt te raken,
spreek dan innerlijk met de Ene die diep in je hart

stilte beantwoordt vra gen

woont en zeg eenvoudigweg: 'Help me, hier waar

waar woorden dat niet doen

ik ben, niet waar ik wil zijn of waar ik word ver­
ondersteld te zijn; niet waar ik heenga, maar hier
waar ik ben. Alsjeblieft help dit te overwinnen.'

Spreken met God
Verbondenheid met je hart
Een ogenblik met de tijdloze Ene
Helderheid resoneert
Om Purnamadah

oorden verstoren niet onze innerlijke stilte.

W

Niets verscoort deze altijd aanwezige onder­

stroom van stilte. Zij is altijd binnen in je en daar

lossen alle afscheidingen op. In stilte is er sleehes
een naadloze eenheid. Onze innerlijke stilte wordt
niet verbroken door geluiden of door ideeën, iden­
titeit, ras, geslacht, maat of enige andere inbreuk.
De stilte van het hart biedt, in al haar facetten, heel
veel wijsheid, en dit ontdek je in meditatie.

107 

Aangekomen bij de dharmadew-34

bedroefd over te voelen dat ik voortdurend verhalen

(ShantiMayi spreekt met een groep leerlingen na een
meditatieretraite van 10 dagen, gehouden in volle­
dige stilte. Ze geeft de volgende uitleg.)

Goed w! Wees waakzaam en bedenk dat de droef­

Het woord vipassana betekent inzicht, en zo wordt
ook een van de oudste meditatietechnieken van
India genoemd. Vipassana helpt ons inzicht te
verwerven door eenvoudigweg onze gedachten te
observeren. Terwijl we observeren maken we ons
los van vooroordeel, vergelijking, mening en pro­
jectie. We houden op onszelf en ons leven te defi­
niëren als wat we denken dat we zijn en wat we van
anderen denken. Met andere woorden, we vereen­
zelvigen ons niet meer met onze gedachten. Dan
zijn we vrij om te kijken naar onze ervaring, wat
die werkelijk is, en niet wat we denken dat die is of
wat we ervan vinden. Tijdens meditatie of bezig­
heid leidt stille observatie tot zuivere waarneming

verzin die dan in mijn geest rondspoken.

heid die je voelt misschien ook een soort verwo­
nen 'verhaal' is. Als je dan iets verzint, verzin dan
vreugde. Nu ben je bij een dharmadeur aangeko­
men - een ingang naar groter gewaarzijn. Ga, zo­
dra je de 'weg' erdoorheen ziet, er door en talm
niet bij de ingang. Voortdurend verhalen verzin­
nen is inderdaad frustrerend, maar dit ren slotte
als zodanig onderkennen is prachtig ... prachtig! Ik
kan je hart hierin voelen. Ik weet hoe vermoeiend
het is gewoonteverhalen te spinnen die, alsmaar in
cirkels ronddraaiend, onnodig veel pijn in je leven
veroorzaken.
Nu huil je en dat doet me verdriet. Dat bere­
kent dar onze hareen verbonden zijn door een ze­
ker begrip, door gelijksoortige ervaringen. Je staat
voor de ingang van een wijd open dharmadeur. Nu

van onze directe ervaring.

is de vraag: ga je erdoorheen?

(ShantiMayi beantwoordde de hierna volgende vra­

Hoe maak ik de geest niet tot vijand?

gen op de laatste dag van de retraite.)

Je bent er zojuist doorheen gegaan! Die vraag komt
precies op het juiste moment. Jij vraag: 'Hoe maak

ShantiMayi, tijdens de vipassanaretraite hebben we
alleen maar naar ons denken gekeken; we zagen hoe

ik de geest nier roe vijand?' Het antwoord is: Je

gedachten zich oplosten ofons overspoelden. Als gevolg
hiervan heb ik grote moeite me er niet uitgeput en

voudig hoe hij werkt, dat is alles, meer niet. Alles

108

maakt hem niet tot vijand, dar is alles. Je leert een­

109 

war je moer begrijpen is vervat in het besef van de
werking en gewooneen van je manier van denken.
Als je beseft wat de werking en de gewooneen van
je manier van denken is, weet je genoeg. De geest
is niet her probleem. Her probleem zit hem in de
manier waarop we denken over onszelf en ons le­
ven, en we her vergelijken met dat van anderen.
Nogmaals, spiritualiteit is rijpheid van hart en
geest. Het accepteren van de dingen wals ze zijn
vergroot ons gewaarzijn. Zelfs accepteren wat we
nier kunnen accepteren; dit maakt acceptatie on­
onderbroken en totaal. Naarmate we rijper wor­
den, beseffen we beter hoe belangrijk dit is. Ac­
ceptatie brengt meer begrip en echte verandering
vindt automatisch plaats door begrip. Dan weet je
intuïtief hoe je verder moet gaan ronder jezelf of
iemand anders nodeloos schade te berokkenen. Je
leven is plotseling minder wanordelijk.
Door spirituele rijpheid krijgen we een soort
transparante manier van zien, onze ogen worden
helderder. Christus benoemde het zo: 'Het licht
van het lichaam is het oog. Als derhalve je oog
enkel is, zal je hele lichaam vol licht zijn.' Het is
ons innerlijk oog dat waarlijk zonder oordeel ziet.
Misschien komt hier het woord 'inzicht' vandaan.
Wanneer we van binnenuit zien, krijgen onze fy­

Wanneer je rijpt in begrip, zie je door je ideeën
van een afgescheiden zelf heen, op dezelfde ma­
nier waarop je door een lichtelijk stoffig raam kunt
zien. Het wordt steeds helderder als we ideeën als
behoeftigheid en de noodzaak om te vergelijken
laten varen. Dan ontdek je dat je geest van nature
open en vrij is. Wanneer je in je gedachten ver­
strikt raakt, nemen ze heel snel het heft in handen.
Je transparanee blik wordt dan plotseling vertroe­
beld en je focust je op het stof in plaats van erdoor
heen te kijken. Als je geestelijk in een wolk leeft,
wordt je blind in je waarneming.

ja, juist omdat de verhalen weer beginnen voel ik me
zo triest en gefrustreerd.
De frustratie die je voelt geeft aan dat je de

t

aanze

hebt gegeven voor een nieuwe manier van zien. Zelf
iets nieuws beginnen gebeurt vaak wanneer je he­
lemaal doodmoe bent van alle eindeloze verhalen.
Zozeer zelfs, dat je echt inzicht krijgt, omdat je de
verhalen niet meer kunt verdragen. Je begrijpt ein­
delijk dat de activiteit in je geest eigenlijk helemaal
je vijand niet is. Het is alleen jouw geloof erin, of
je preoccupatie ermee, die een tegenstander wordt.
In feite is er niets dan een seroom van woorden.

sieke ogen het vermogen tot transparantie, en kun­

Een van de vroege Dalai Lama's merkte op dat

nen we eindelijk onze onwetendheid doorzien. Nu

'het denken geen duur kenc'. Dat is een heel diep­

zijn we vrij.

110

zinnige en nauwkeurige waarneming. Het zit ei-

111 

genlijk zo, dat je alles moet 'doorzien' zonder te

ik besefte wel dat het blad volkomen vredig was en

oordelen. Laat gedachten gewoon voorbijgaan zo­

helemaal in harmonie met het leven. Ik voelde dat

dra ze opkomen, zonder commentaar te geven of

het weinig te maken had met het feit dat het blad

ze tot het een of andere verhaal te spinnen. Wan­

geen denkhoofd had. Als een enkel blad harmoni­

neer je zo handelt, is dat een heerlijke bevrijding.

eus kon zijn, terwijl ik disharmonie veroorzaakte,

Frustratie en uitputting zijn onderdeel van het

dan moest ik daar iets uit kunnen leren. Een en­

proces. Ook deze zijn niet je vijand. Je bent bezig

kel blad bracht een boodschap over, een krachtige

jezelf transparantie eigen te maken, het 'zien door

boodschap voor mij. Vanaf dat moment heb ik ge­

en voorbij' het geraas in je hoofd. Je bent feitelijk

leerd heel goed naar de natuur te luisteren.

op de goede weg.
Ik vroeg me af hoe ik de geest tot zwijgen kon
Mijn denken op de thee nodigen

brengen. Daarom besloot ik te gaan zitten en te

Op een dag, lang geleden, ging er iets om in mijn

luisteren naar wat mijn gedachten te zeggen had­

geest. Ik was mentaal met iemand in strijd! Ik was

den. Tenslotte kon ik, voordat ik me van ze verlos­

behendig aan het discussiëren met iemand die ik

te, best even luisteren en ze een kans geven mij iets

verzonnen had. Ik moest en zou het meningsver­

te vertellen, misschien iets belangrijks. Ik bedacht

schil in mijn voordeel beslechten! Ik dacht dat ik

dus een plan aandachtig te luisteren, om maar eens

werkelijk slim was en dat de situatie die ik creëerde

te kijken wat er was. Op dezelfde manier als waar­

een uitdaging vormde. Het was doodvermoeiend

op ik mensen verzon in mijn geest, maakte ik van

en ik was er bekaf van. Er was zoveel herrie in mijn

mijn gedachten een entiteit.

verzonnen situatie dat ik nauwelijks iets of iemand

Ik zei: 'Zouden jullie een kopje thee met me wil­

anders kon horen. Dat is behoorlijk idioot, maar

len drinken?' Aangezien ik geen antwoord kreeg,

ik wed dat jullie weten wat ik bedoel.

ging ik door met tegen mijn gedachten te praten:

Ik nam mijn hoofd in beide handen en hield het

'Hoe dan ook, ik ga voor jullie en mij een kopje

een ogenblik stil. Ik had er meer dan genoeg van

maken, en dan gaan we bij elkaar zitten. Ik luister,

mijn geest met onzin en lawaai te vullen. Terwijl ik

want jullie gaan maar door en gaan maar door, en

met mijn hoofd in mijn handen uit het raam stond

ik ben er moe van, echt. Ik ga hier zitten en ik zal

te kijken, viel me één enkel blad op dat aan een tak

al jullie wijze opmerkingen aannemen en er open

hing. Mijn hoofd was heel zwaar en geladen. Maar

voor staan. Ik zal me echt koest houden en jullie zo

112

113 

lang laten spreken als je wilt. Dus oké, gedachten,
geven jullie me alle wijsheid die je hebt.'
Minuten gingen voorbij en er viel een enorm
gat in het rumoer. Er viel een volledig stilte. Het
was pas de tweede keer in mijn leven dat mijn
geest volkomen stil was! Naruurlijk hadden mijn
gedachten me geen grootse wijsheid te geven. Ik
bleef een hele tijd zitten en bleef vragen: 'Hebben
jullie al wat voor mij?'
Toen begreep ik wat het blad zei, roen het zo wt
me sprak. Ik begreep de stille vrede van het blad;
het leek op mijn stille geest. Ik had alleen willen
luisteren naar de wijsheid van wat ik zag als 'mijn'
geest, maar niemands geest heeft enige wijsheid
van zichzelf.
Alle wijsheid is universeel en van iedereen
Ons denken dat verdeeldheid zaait, haalt onze vi­
sie op onszelf en anderen uit elkaar, trekt eraan en
draait haar tot een stevige knoop. Ik spreek van
de knopen in ons hart. Toen ik mijn Meester ont­
moette, was het eerste dat ik hem vroeg, me te
helpen door de knopen in mijn hart heen te prik­
ken. Ik wist niet eens wat ik ermee bedoelde, maar
ik wist dat het moest gebeuren en dat hij degene
was die me kon helpen. Door de knoop te ontwar­
ren krijgen wij vrijheid. We hoeven onze geest en
onze gedachten niet als vijand te beschouwen; in
plaats daarvan dienen we te begrijpen dat wij zelf

114

onze beelden bedenken. Spijtig genoeg raken we
in onze zelfverzonnen intriges verstrikt, in plaats
van ze te doorzien.
De functie van de geest (geest als bewustzijn) 1s
cognitie. Cognitie36 is een mentaal proces dat je
het vermogen geeft te herkennen, waar te nemen,
te weten en te reageren. Als je gewaar blijft, zul
je herkennen wat je aan het doen bent. Dan zul
je die plakkerige gedachten laten passeren zonder
je erdoor in de luren te laten leggen. Als je uit ge­
woonte automatisch reageert, schept dat proble­
men. Je weet hoe het is wanneer je in de drama's
in je geest verstrikt raakt. Laat gedachten gewoon
voorbijgaan zonder ze aandacht te geven. Dat is
genoeg. Gewaarzijn is alles.
Ik probeer naar mijn denkende geest

tt

kijken en al­

Les te Laten gaan, maar ik vind het soms heel moei­
Lijk. Zoalsje zei, ShantiMayi, komt er blijkbaar een
moment waarop ik gehecht en verstrikt raak in een
idee, wat weer een gevoel veroorzaakt, waarmee ik
me identificeer. Het is dan zo

vertroebeld.

Op den duur verdwijnt deze moeilijkheid. Ik heb
gemerkt dat de meest problematische dingen in het
leven soms ook de mooiste en de meest aanlokkelijke
zijn. Het overwinnen van gehechtheid is inderdaad
een uitdaging, maar je leert de gedachten te obser-

115 

veren en ze dan met rust re laren. Dat is toch span­

stem, een zeker egoïsme, een gevoel van verdeeld­

nend? Moet je nagaan, je kunt uit die versuikking

heid, of een zweem van eigenbelang opmerken.

bevrijd worden door eenvoudig oplettend re zijn.

je innerlijke stem is eenvoudig niet genotzuchtig.

Is dat niet geweldig fijn? Zie de gedachten voorbij­

De volgende keer dat je een diepe innerlijke roep

gaan , en als er iets opkomt dat je echt pakt, volg dan

hoort, en je hebt het gevoel dat het je innerlijke

de geweldige mantra van Paul McCartney:

stem is die regen je spreekt, onderzoek dan of wat
ze zegt een heilzame invloed zou kunnen hebben

Let it be, Let it be.

die niet alleen jou betreft, of niet. Zo ja, dan komt

Whisper words of wisdom, Let it be.

de boodschap van je innerlijke stem. Wanneer de
stem alles wat jij werkelijk bent, zonder gekun­
steldheid, bemoedigt en steunt, stroomt dit over

Het kunnen onderscheiden

van

de heilzame

in alles, en is heilzaam voor iedereen.

innerlijke stem
Hoe onderscheiden we de 'innerlijke stem' van een ge­

De beschikbaarheid van wijsheid

dachte die zomaar door ons hoofd gaat?
�t is wijsheid?
Als wat de stem zegt onbaatzuchtig heilzaam is, is
het je innerlijke stem. Als ze je mening, projectie

Wijsheid is intelligentie met een verreikende visie.

of oordeel vertolkt, of zoals je de zaken graag zou

Iedereen kan over wijsheid beschikken, want dit is

willen zien, is het niet je innerlijke stem. Soms is

een innerlijke kwaliteit. Wanneer wijsheid spreekt,

de innerlijke stem in overeenstemming met wat je

kan bijna iedereen inzicht krijgen. W ijsheid is, in

wilt. Toch komt wat ze zegt altijd ten goed aan

regenstelling rot alleen intelligentie, niet exclusief

iedereen, ook aan jou.

en geeft geen verdeeldheid.
Een voorbeeld: iemand kan uiterst intelligent

Maar hoe herkennen we haar?

zijn zonder een greintje wijsheid te hebben. Laren
we bijvoorbeeld de kernbom nemen. Er is een bril­

Ze kan heel subtiel zijn. Meesral zul je, wanneer je

jante geest voor nodig om zoiets te ontwikkelen.

gedachten hebt die zich voordoen als de innerlijke

Er is naruurlijk heel wat mentale bekwaamheid

116

117 

voor nodig om zo'n destructieve kracht in elkaar
te zetten. Maar er is in deze formule geen wijsheid
gebruikt, want een wijs mens zou iets dergelijks al
helemaal niet maken.
Waarom niet? Omdat er geen sprake is van
echt inzicht of een vooruitziende blik. Een kern­
bom is helemaal niet heilzaam voor de mensheid,
voor de aarde, voor al het water of de lucht. Het
is een grote bedreiging voor het welzijn van alles
wat leeft, en ook voor het toekomstige leven. Veel
van wat mensen ondernemen doet het goed op een
grote intelligentie en bijna geen wijsheid. Mensen
als geheel hebben hun buitengewone wijsheid niet
leren kennen. Wijsheid is nuttig en zorgt voor een
groter gewaarzijn, zelfs in kleine dingen. Wijze
mensen zijn verlichte zielen.
"W'le is äe Ene'?
Is er 'een wie' die de Ene is? Of is de Ene 'de wie' in
ons allemaal? Dat is zo ongeveer het beste wat ik er
over kan zeggen, want ik weet het niet. Ik heb het
nooit geweten en ik zal het nooit weten, tenmin­
ste niet hier op aarde. Ik heb eigenlijk nooit mijn
eigen geest gevonden, en ik heb nooit gedacht dat

schijnen. Dat is de enige Intelligentie die er is, en
alles wat deel heeft aan Intelligentie is een klein
onderdeel van dat grote veld.
Elk ding afZonderlijk, zelfs een steen, speelt
zijn eigen rol in de Grote Intelligentie, de Grote
Geest, de Ene die Alles is wat er is. Er is geen per­
soonlijke geest. Er is persoonlijke ervaring en een
uniek schepsel, maar die horen tot de Ene Intelli­
gentie. Er is zelfs geen persoonlijke taal, klinker of
gedachte. Er is geen persoonlijke creativiteit, geen
enkele! Toch lijkt dat wel zo ... en dat noemen we
ons leven.
Kun je me zeggen watje van reïncarnatie denkt?
Geïncarneerd of gereïncarneerd worden is hetzelf­
de. Bewustzijn reïncarneert zich elk moment op­
nieuw doordat vorm vormloos wordt en dan een
andere vorm wordr. 'Wie' zit er in de incarnatie?
Ervaring is zichzelf binnen zichzelf, en staat alleen
in verband met zichzelf. Bewustzijn staat gelijk aan
ervaring. Er is slechts bewustzijn in een lichaam,
zonder lichaam, met lichaam, zonder lichaam... is
er een individueel wezen of niet? De vraag wordt
beantwoord door stilte, maar niet door woorden.

ik een eigen geest had. De enige geest die bestaat is
kosmische Intelligentie: die geest die de bladeren
vormgeeft, het water vloeibaar maakt, de sterren
aan

118

de hemel hangt en ze glans geeft om mee te
119 

Ideeën die

tot

zwijgen brengen

De taal is heel beperkend, want als je iets van één
kant bekijkt, is er altijd iets anders aan de andere

ShantiMayi, vindt je dat 'het Geheel' een bedoeling

kant dat jou van mening kan doen veranderen.

heeft?

Ga in het midden en boven alles staan. Zelfs de
verlichten leven in een dualistische wereld. Zodra

Nou ... ja en nee.

je beweert dat er een bedoeling is, zul je er geen
vinden. Als je geen bedoeling vindt, mis je die. En

Ik gebruik het woord bedoeling in de betekenis van
een

taak die uitgevoerd moet worden.

echt, je mist niets. Zodra je zegt dat iets moeiteloos
is, merk je dat het wel moeite kost. Dergelijke uit­
spraken zijn niet te gebruiken, want ze horen tot

Ouders hebben een taak uit re voeren, namelijk

een beperkte taal met beperkte ideeën waarin we

hun kinderen opvoeden. Daarin zit een bedoeling

het hele universum proberen te stoppen.

in. De roos bloeit in de zon en geeft een verruk­

Dan zouden we kunnen zeggen: 'Ach, her is

kelijke geur af, en dar heeft een bedoeling. In ul­

bedoelingloos. Er zit geen bedoeling achter. Ach,

tieme zin is er opzet, dan is er geen opzet, dan is

arme ik. Hier ben ik, en daar is helemaal geen

er weer wel opzet. Maar het stellen van deze vraag

reden voor.' Maar bedenk wel dat dit een minne

wordt sleehes weer een obstakel voor de geest, weer

opvatting is, een onbetekenend idee slechts. Dit

een valkuil. Ik herinn�r me dat iemand zei tegen

is slechts een menselijke overtuiging die probeert

mijn Meester, Maharajji, dat het heerlijk moet zijn

het universum vanuit een geconditioneerd men­

om volledig op te gaan in verlicht gewaarzijn. Hij

selijk perspectief re analyseren. Met bedoeling of

reageerde door te zeggen: 'Ik kan er niet helemaal

zonder ... moeiteloos of niet ... of er in werkelijk­

in opgaan, want ik ben hier gekomen met een op­

heid al dan niet een bestaand schepsel is ... of er al

dracht, ik heb werk te doen. Bij volledig 'opgaan­

dan niet essentie is ... of er al dan niet Waarheid

in', hoeft er helemaal niets te worden gedaan.'

is. In plaats van in eermen van al dan niet denken,
is het beste om die tweestrijdigheid helemaal te

Het leven Lijkt mij geen bedoelingen te hebben.

vermijden - omdat er soms bedoeling lijkt te zijn
en soms niet. Je dient heel voorzichtig te zijn met

Enfin, dat is jouw idee, en bedoeling is een idee

deze dingen. Anders beland je bij een idee dar niet

dat voortkomt uit ervaring.

echt iets oplost.

120

121 

Denk je dat deze 'bedoeling' een soort bezit wordt, en
dat je het idee krijgt dat je ermee wilt pronken?
Dat hoeft niet. Misschien zit de bedoeling in
je adem, je dag, of het bloed dat door je aderen
stroomt. Het is niet zo dat ik een bedoeling heb,
maar wat is er verkeerd aan als een moeder zegt:
'Mijn bedoeling is van mijn kind een goed kind
te maken en dit kind alles te geven wat het nodig
heeft.' Of als een bankier zegt: 'Ik ben er om zo­
veel mogelijk geld te genereren.' Dit is het leven,
weet je, en het leven leeft zich nu eenmaal. Het
lijkt mij roe dat als je wilt zeggen: 'Het heeft geen
bedoeling', bedoeling dan van alle kanten op je
afkomt. Evenzo, als je zegt: 'Het heeft wel een
bedoeling', zul je al gauw doordrongen worden
van de zinloosheid van dat idee. Eigenlijk is de
schoonheid van spiritualiteit dat je gauw klaar
bent met dergelijke ideeën. Laat ze allemaal in de
stilte verdwijnen.
De uitnodiging tot de stilte terug te keren wacht
altijd op je. Zij roept je naar huis met elke hartslag.
Vanuit de stilte is alles zoals het is en heeft niets
meer nodig om te zijn wat het is. Dit is van een

nereren, dichter bij de liefde in je hart komt. Dat
is de meest begeerlijke plek om naar roe te gaan en
het grootste belang dat je in je leven hebt. Wan­
neer het belangrijker voor je is dan wat dan ook,
zal het je goed dienen. Je zult veel leren en alles

wat je geest bezwaart laten vallen. Het hart is het
heiligdom. Oe lessen die je leert door onverschrok­
ken liefde vormen de mooiste 'weg', én de mooiste
manier van bewustwording.
Ik ben ervan overtuigd dat er in ieder van ons
een wereld bestaat die niet één oorlog, één ons ar­
rogantie, één druppel begeerte of haat nodig heeft.
Ik ben ervan overtuigd. Ik zie dit in jullie. Het
komt voortdurend uit mensen sijpelen zonder dat
ze zich er ooit van bewust zijn.
Leer, om deze liefde te kunnen onderscheiden
van je ideeën, stilte lief te hebben. In stilte kun je je
hart voelen en herkennen. Weet je waar je hart is?

Nee, dat weet ik niet.
Dat is juist, je kunt het niet weten omdat liefde
overal is. Ik hebt nooit kunnen vinden waar het
diepst van mijn hart is, behalve hier op dit mo­

verbijsterende schoonheid.

ment in mijn directe ervaring. Telkens wanneer

Innige liefde

verrukkelijk gevoel. Het betekent eenvoudig dat

voor stilte

Onvoorwaardelijke liefde is alles accepteren precies
zoals het is. Zorg dat je, om meer wijsheid te ge-

122

mijn hart een beetje breekt, is het een bitterzoet,
liefde weer een grens heeft doorbroken, en dat is
heerlijk!

123 

Ieders hart breekt deze dagen. Maar het is echt

bewustzijn te brengen. Leer in diepe vrede te verke­

mooi, want hun harten openen zich steeds meer.

ren en met alles te resoneren, precies zoals het is. Als

Laat je hart dus openbreken. Laat het telkens op­

je een politieke activist bent, heb daar dan ook vrede

nieuw en weer opbreken, tot het zo grenzeloos is

mee. Vrede hebben met hoe

als het echt is. Een dichter zei: 'Wanneer het hart

enige manier waarop je verandering tot stand kunt

openbreekt komt God binnen en vertrekken alle

brengen. Vrede hoeft niet passief te zijn. En vrede

anderen.'

geeft helderheid, kracht en stabiliteit - dar is veel.

de dingen zijn is echt de

Houd in gedachten dat we hier (in satsang)

Wanneer je mediteert, actie voert, bidt of mantra's

zijn om ons te herinneren wat het belangrijkste is

reciteert, stuur je je boodschap naar het bewustzijn

in het leven, en wat fundamenteel eenvoudig en

vanuit het bewustzijn zelf. De mooiste manier om

helder is. De reis is niet altijd gemakkelijk, maar

de wereld re beïnvloeden is dat je je grootste aspira­

als we vorderen, ontdekken we hoe rijk het leven

ties tot leven brengt- en door dat te doen alle schep­

eigenlijk wel is. Hij maakt ons één met de volheid

sels van dienst bent. Dit noemen we 'de Boeddha

van het bestaan, wat er dan ook is: iets goeds of iets

polijsten', in het heiligdom van ons hart.

slechts, iets prettigs of iets onaangenaams. Beseffen
dat er geen kloof is russen wat ik ook meemaak en
die volheid, is een zeer belangrijke realisatie. Ont­
dek wat belangrijk is in dit leven, tot het laatste

Hoe kan ik onderscheiden wat liefde is en wat niet
meer is dan een idee? Ik voel me zo hulpeloos dat ik
liefde niet kan herkennen.

moment toe; we weten nooit wanneer dat laatste
moment er is.

Hou altijd in gedachten dat je liefde bént, heel re­
eel. Zelfs al voel je misschien niet altijd liefde, je
kunt de subtiele kwaliteit ervan altijd herkennen.

Polijst de Boeddha

Je ogen, bijvoorbeeld, houden van zien, je oren
houden van horen, je haar houdt van groeien, je

�t is nu de grondigste en meest effectieve manier om
deze wereld te tramformeren en leiden?

cellen houden van zich vermenigvuldigen, je hart
houdt van kloppen en je (Ong houdt van proeven.
Alles in je is harmonie en chaos die in de juiste

De meest effectieve manier om de wereld te beïn­

volgorde opereren. Dit is liefde. Her is volkomen

vloeden is jezelf te transformeren en tot een groter

eenwording met alle dingen zoals ze zijn.

124

125 

Liefde is altijd heilzaam. Je zult er geen afgeschei­

Leid een bewust leven

denbeid in vinden. Wanneer je in een toestand van

door de last over te dragen

liefde bent of de liefde in je hart (die eenheid met
alle dingen) herkent, zul je vaak stilvallen. Dan
wordt alle verdeeldheid die er leek te zijn wegge­
vaagd. Ook dan

voeL je misschien geen liefde, of

je overgeven doe je blijkbaar aan of voor iemand an­
ders. Ik begrijp niet hoe overgave werkt. Is er iets bij­
zonders aan ofis het gewoon onderwerping?

wat ook, maar dan is er wel een diepe vrede in je.
Deze vrede brengt meer inzicht.

Overgave in wereldse zin berekent eigenlijk laf­

Je redetwist nier meer met jezelf. Er is geen

heid. In spirituele zin brengt het inzicht, trans­

oordeel in je, al is er zeker onderscheid. Onder­

parantie, en licht de dualistische versluiering op.

scheid kent het verschil tussen het een en het

Overgave is niet aan, of voor, een ander. De 'an­

ander, maar kijkt door de verschillen en ideeën

der' is eenvoudig een gelegenheid om je over te

heen, waar her oordelen dat niet doet. Er is geen

geven of, nog beter, los te laten, of zelfs nog beter,

behoefte meer om beter of slechter te zijn. Je gaat

hardnekkige duisterheid weg te nemen. Begrijp je

al dergelijke activiteit doorzien, en keert steeds

al een beetje dat overgave er is voor jou en een gro­

opnieuw terug naar het punt van integriteit. Je

ter gewaarzijn? Zij laat los wat jij nier nodig hebt

verwachtingen

of zelfs wenst in je leven, zoals: vooroordeel, haar,

en

overtrokken

emotionaliteit

verstommen in liefde, waardoor je in een diepere

projectie, trots, dualiteit, eenzaamheid,

laag van jezelf kunt komen.

enzovoort, enzovoort.

'ideesfixes',

Er kan altijd van alles gebeuren. Er zijn heel veel

Overgave is niet jezelf overgeven, maar eerder

mogelijkheden, en je kracht neemt toe door re er­

het vermogen goed te luisteren en alert te zijn, zo­

kennen dat dit w is. In die situatie sta je open voor

dat je de barrières russen jou en jezelf kunt wegne­

elke ervaring die op je pad komt. Waarschijnlijk

men. In overgave wordt de kloof gedicht en kun je

verwelkom je die zelfs. Het is werkelijk geweldig

afgescheidenbeid overstijgen. Dat is ongelooflijk.

om zo te leven. Het is ook een grote verplichting

Toen ik Japan bezocht, verbleef ik in een huisje

aan jezelf om erachter te komen, te onderweken

met dunne muren, vroeg in het voorjaar. Her was

en te ontdekken dat deze wijsheid in jou zit en je

betoverend. Er hing een prachtige Japanse pen­

leven hier op aarde verdiept.

seeltekening boven de voordeur, van bamboe die
naar de grond boog, dik bedekt met een deken

126

127 

van sneeuw. In de tekening stond deze inscriptie:

raadgever voor ons zijn. Ieder mens geeft je een

'Bamboe buigt onder het gewicht van de winter­

kans om direct naar de kern van je Zelfnatuur te

sneeuw en recht zich weer in het voorjaar, waarom

gaan.
Overgave betekent alle ideeën die een valse

kan ik dat niet?'
Als een dergelijke grote diepte, helderheid, in­

kloof tussen jou en wie of wat dan ook kunnen

zicht en openheid van hart var op je wil krijgen en

veroorzaken, op te geven. Dit idee mag verheven

werkelijk diep worrel willen schieten in jou, moet

en ietwat onbereikbaar klinken, maar het kan ver­

je basis heel solide zijn. Dat is de reden waarom

wezenlijkt worden.

we steeds weer bij elkaar komen, om over de be­

Het is jouw uitnodiging tot stilte.
Stilte wijst je de weg.

langrijke punten van een verlicht leven re spreken
en ernaar re luisteren. We komen bijeen om deze
ongelooflijke wijsheid met elkaar re delen rot her je
eerste naruur is geworden- rot je met een dergelijk
gemak en sierlijkheid kunt

buigen ais het gras, in

een bries of in een tornado. Je geeft mee omdat je
in stabiliteit geworteld bent. Dan kun je echt alle
verdeeldheid loslaten.

Ais een mens die integer is in alles, moet
je je dit realiseren: niemand hoeft voor
jou te buigen; jij bent degene die moet
buigen. je moet beseffin dat niemand
van jou hoeft te houden; jij bent degene
die de liefde geeft die je bent. Zo word je
verlost van je behoefte aan liefde en zo
leefje in wijsheid.
De mensen die we ontmoeten kunnen zowel een
mogelijke uitdaging als een potentiële spirituele

128

129 

Spiritualiteit is niet iets ongewoons
of bijzonders.

Het Geheel is leeg en
on gehecht

Het is een natuurlijke manier van zijn.
..-ShantiMayi

vrij zijn van ideeën en conclusies

A ls we het onmetelijke overwegen, in een ogen­
.flb lik van stilte, worden onze ogen geopend
terwijl ons hart ons tot in detail het verhaal van
ons leven laat zien; een relaas zonder woorden, het
is al duidelijk genoeg. AJ kunnen we het helemaal
niet vatten, we leren bewust te leven.

Verlossing vinden van gehechtheid
Soms merk ik dat ik niet echt kan 'horen' wat je zegt,
dan neem ik het niet op. Ik hoor je, maar het is bijna
alsof mijn geest doofwordt en de woorden niet gere­
gistreerd worden.

131 

Er zijn een paar manieren om ernaar re kijken. Een

en gesloten blijft liggen. Dit is her werk van de spi­

is dat de betekenis wel geregistreerd wordt, en niet

rituele meester in jou: het wekken van wat slapend

zozeer de woorden. De betekenis gaat aan je denk­

is, het openbreken van het zaad van verlichting om

proces voorbij, gaat verder en komt in een hoger

te gedijen, bloeien en vrucht te dragen.

bewustzijn terecht. De boodschap is misschien

Een andere manier om ernaar te kijken is dat

niet zo makkelijk in je korte-termijngeheugen te­

je misschien gehecht bent aan je eigen opvattin­

rug re halen. Het gaat naar een soort bewaarplaats

gen en ideeën. Dit kan je verhinderen werkelijk te

van ontvangen kennis. Wanneer je iets moet weten

horen wat er wordt gezegd. Gehechtheid doet de

of begrijpen, dan komt de betekenis van wat er

poort naar ontvankelijkheid op slot en houdt ons

gezegd is uit zichzelf naar boven en staat tot je be­

vast in een zeer enge ruimte, waar het alles wat nog

schikking. Ik noem dit 'het uitstrooien van het zaad

ontdekt en overwogen moet worden, buitensluit

van wijsheid'. Zoals in de herfst gebeurt, wanneer

en tegenhoudt.

de wind het zaad van dat moment verspreidt. De

Als je je ergens aan hecht, aan een mens of een idee

zaadjes komen op de goede plaats terecht waar ze

bijvoorbeeld, vorm je een werkelijkheid in je geest

onder de juiste omstandigheden groeien en bloei­

die te maken heeft met wat je wilt en hoe je denkt

en. Misschien hoor je de woorden en misschien

dat iets zou moeten zijn. Het is een soort cocon van

ook niet, maar de betekenis valt in de voren van je

misleiding die zich verdicht. Het is moeilijk iets te

bewustzijn en bloesemt op zijn eigen tijd, wanneer

horen dat niet past bij je onwrikbare mening.

het nodig is.
Tenslotte doet het er niet toe wie de wijsheid­
zaadjes verstrooit. Zoals een appelpit van narure

Een andere overweging is dar het misschien
slechts een gebrek aan aandacht of belangstelling
is of het afdwalen van je geest.

de vruchten van de boom in zich heeft, hebt ook
jij de vruchten van wijsheid in je. Diep van bin­

Hoe kan ik vrij zijn van gehechtheden?

nen weet je al wat je eventueel in satsang hoort.
W ijsheid blijft echter larent in ons, tordat we meer

Strikt gezien ben je altijd vrij, maar de ideeën waar­

bewustzijn ontwikkelen. Dat heet ontwaken. Ik

aan je gehecht bent geven je het gevoel dar je niet

herhaal: wijsheid moet in je gewekt worden omdat

vrij bent. Vrijheid is grotendeels her resultaat van

zij slaapt- zoals een zaadje water en zonlicht nodig

je bereidheid vrij te zijn, omdat je, ik herhaal, elk

heeft omdat het anders nooit openbreekt en passief

moment totaal vrij bént. Om de zoete nectar van

132

133 

die vrijheid te proeven, moet je je die realiseren.
Bedenk hoe bereid je bent vrij te zijn van waar­
aan je gehecht bent. In onthechting zul je vrijheid
ontdekken, een open geest en waarachtige liefde.
Onthechting is niet koud of afstandelijk, maar al­
omvattend en ontvankelijk.
Soms hoor je grote meesters praten over 'leegte',
en ik besef dat dit woord veel mensen angst aan­
jaagt. Dat komt naruurlijk doordat ze er een voor­
opgezet idee over hebben. Leegte betekent aan de
ene kant openheid - een openheid die niet wordt
gehinderd door rigiditeit. Leegte kan veel bete­
kenissen hebben; een daarvan is 'niets ontberen'.
Deze heelheid geldt altijd voor jou. Jij hebt mis­
schien het gevoel dat het soms niet en soms wel
het geval is. Dit is slechts een gevoel, en gevoelens
kunnen bedrieglijk zijn, want in wezen ben je al­
tijd in alle opzichten compleet. Als leerlingen in de
spiritualiteit richten we de aandacht op de essenti­
de wijsheid. Gericht zijn op het essentiële maakt al
het andere duidelijk en beschikbaar.
Ik herinner me dat er lang geleden een meisje
naar me roe kwam en me een zilveren ketting met
een medaillon lier zien. Ze had hem voor haar ver­
jaardag gekregen. Her medaillon was hartvormig.
Her had aan elke kant een vakje voor een fotootje.
Ik vroeg haar (op haar achtste verjaardag): 'Wiens
foto's ga je in je nieuwe hart van zilver doen?' Ze
zei: 'ShanriMayi, ik denk dar ik her leeg laar, want

134

dan zijn er meer mogelijkheden.' Uit de mond
van kinderen ... Ze was

zo

exact, zoals ze als kind

hierover dacht. Ze gaf heel mooi invulling aan een
kosmische Waarheid over leegte.
Leegte is vrijheid. Wanneer je leeg bent, ben
je vrij om te zijn wie je echt bent, en laat je ie­
der ander de vrijheid te zijn zoals hij is. Ideeën en
vaste verwachtingen verdwijnen. Dan verandert je
zienswijze en wordt de moed om lief re hebben
je zo duidelijk getoond als nooit tevoren. Vrijheid
zonder gehechtheid en begeerte opent de weg naar
Godrealisatie. De zeven woorden van de grote
dichter en wijze Rumi:

'Vöór ik iets zie, zie ik God'

hebben dan een diepe betekenis voor je; als je je
aan iets wilt vasthouden, houd daar dan

aan

vast.

Een stille geest is ook leegte. Leegte is transparan­
tie. Transparantie is de 'manier' van de wijze.

Het lijkt wel ofje gehecht kunt raken aan het idee
van pijn en lijden.
Heel waar. Pijn en lijden zijn ook vormen van ge­
hechtheid voor een mens, die vervolgens anderen
zijn pijn aandoet. Wat kun je met jouw gehecht­
heid doen? Probeer die te zien als een Grote Mees­
ter die voor je staat, klaar om je nog een uitdaging
en gelegenheid te geven los te laten war je nooit
echt bezit. Wat heb je niet echt? Misschien zijn die
projecties die jou niet loslaten wel nooit echt van

135 

jou. Je weet wat ik bedoel; die ideeën over hoe het
leven voor jou en voor anderen zou moeten zijn,
die projecties over hoe mensen je zien, wat ze over
je denken, enzovoort. Dat zijn alleen maar obscu­
re ideeën die plakken als lijm en heel echt lijken,
maar het niet zijn! Bevrijd je ervan!
Er is een prachtig oud gezegde dat luidt:

Geef

je bent liefdes vrijheid
Leegte is het onbegrensd Geheel
]ij bent 'Dat' inderdaad
Voorbij betekenis ofevaluatie
De Waarheid dieje bent
Kan niet worden bepaald door meten
Ofeen naam

aan een ander wat je jezeLf toewenst, zoals liefde,
vriendelijkheid, respect, mededogen en begrip.
Geef eenvoudig aan anderen zonder iets terug te

Hoe kan ik die vrijheid vinden?

verwachten. Het geven zelf is de beloning. Wan­
neer je dat doet, zul je beseffen dat jij liefde, vrien­

Die zul je alleen in jezelf vinden. Echte vrijheid is

delijkheid, respect, mededogen en begrip bént.

niet verknocht aan dualiteit. We kunnen keer op

Met andere woorden, je bent levende wijsheid.

keer teruggaan naar stilte om deze vrijheid te loka­

Het komt allemaal uit je stromen, je hoeft het al­

liseren. In stûte zul je ware vrijheid vinden - vrij

leen maar aan te boren en te ontdekken.

van al je ideeën, wensen, behoeften, meningen,

Kom er achter wat het is in je hart, dat erop

vooroordelen en beperkende overtuigingen.

wacht aan jou geopenbaard te worden. Daar je

De 'weg naar binnen' is te vinden door in stil­

best voor doen is fantastisch; het is een leegma­

te toe te kijken terwijl wensen en verwachtingen

ken, een loslaten van de pijnlijke trekken die ons

door je heen waaien en ten slotte verdwijnen, zoals

verlagen en ons van onze kracht en moed beroven.

alles verdwijnt. Dan kun je voorbij en door de mist

Je hoeft niet meer zo nodig bemind te worden,

van waanvoorstellingen kijken. Je inzicht verdiept

want je stroomt over van liefde. Als je deze 'fon­

zich, evenals je visie op het leven, en dat is heerlijk.

tein' eenmaal gevonden hebt, zal hij gaan stromen

Deze 'weg naar binnen' laat moeiteloos je gewaar­

en aanwassen tot een rivier die zich in zee stort. Ik

zijn ontwaken zoals het zonlicht alles moeiteloos

kan het slechts omschrijven als een nimmer ein­

beschijnt, en maakt je bewust van de altijd aanwe­

digende, grenzeloze leegte: Een Oceaan van het

zige mogelijkheden die tot je beschikking staan.

Licht van W ijsheid.

Mogelijkheid is onze belangrijkste bondgenoot.
Waar mogelijkheid is tot verruimd bewustzijn, is

136

137 

vrijheid van weerstand. Met dit vrij zijn van weer­

die 'leven' heet. Daar zul je je van verzekeren door

stand, is er vrijheid van door de geest veroorzaakte

het zelf te ervaren en alleen door het zelf te erva­

ellende. Het is altijd een kwestie van de dingen

ren. Kom erachter wat er in je hart is en wees zo

zien zoals ze waarlijk zijn.

moedig om juist te geven wat je wilt hebben.

Deze vrijheid opent de deur naar onbevoor­

De grote Nisargadatta37 zei (ongeveer): 'Wan­

oordeelde, onmiskenbare Waarheid, die alles heel

neer ik liefde ben, ben ik alles, wanneer ik wijsheid

duidelijk maakt. Kijk naar binnen, zonder oordeel,

ben, ben ik niets, en mijn leven is een voortdurend

en je zult jezelf en de wereld oprecht zien met een

heen en weer gaan tussen die twee.' In wezen ben

onbelast bewustzijn. Een groter bewustzijn laat

je inderdaad alles.

misleiding oplossen.

Nisargadatta zei ook: 'Wanneer je ook maar
diep genoeg in het bestaan schouwt, zul je leegte

Liefde is overal

vinden.' Hierin zit geen enkele tegenstrijdigheid.

Hoewel je in ruimere zin liefde bent, is het onmo­

Wanneer je de leegte ontdekt in liefde, heb je veel

gelijk om te definiëren 'wie jij bent'.

geluk gehad. Als je je bedenkt hoe leeg, vrij, mild
en zachtaardig liefde is, maakt dit alles mooi en

Wat je ook wilt zijn, wees het gewoon ... want je

zacht. Als je zo kijkt, zie je het bestaan compleet

hebt het en je bent het al. Je kunt feitelijk niet zeg­

anders.

gen 'wie' of 'wat' je bent. Wanneer de belangrijke

Wanneer je liefde wilt, wees dan gewoon een

vraag: 'Wie Ben Ik?' ons aanstaart, met zijn echo

liefdevol mens, en heb lief in plaats van er overal

in het eeuwige, is het antwoord

eenvoudig,

naar te zoeken behalve in je zelf. Iedereen heeft een

weids en onuitsprekelijk dat het zinloos is erover

hart dat overvloeit - iedereen is absolute leegte en

na te denken. Beweren 'ik heb het; nu weet ik wie

helderheid. Het besef hiervan brengt ons daar. Als

ik ben' is dwaas. Je kunt het antwoord niet vinden

je dat besef niet hebt, ben je als een boom die van

omdat het onkenbaar is en daar gaat het om. Toch

zijn wortels is afgesneden, en waardoor het leven

ben jij zowel de ervaring van wie je bent, als de

van de boom aangetast is. Mensen zijn van hun

essentie.

wortels afgesneden en kennen hun oorsprong niet.

w

Aan de andere kant probeer ik je niet te overtui­

Dat kun je overal in onze wereld zien.

gen van het idee dat je liefde bent, maar ik kan je

Ter overweging ... we weren misschien niet dat

wel verzekeren dat je het bent, in deze gebeurtenis

we geld in de zak hebben; daarom is het geld in

138

139 

onze zak volslagen nutteloos totdat we het ontdek­

Het moet een manier van leven zijn; alleen dan

ken. Wat we echt op prijs stellen moeten we in

licht liefde de sluiers van illusie op.

onszelf ontdekken.

Hoe doen we dit? We oefenen.

We zijn feitelijk allemaal yogi's, 38 aangezien wij
allen één zijn met God. Er is niets anders dan de
Grote Geest die het leven en alle dimensies van

Wijsheid
is onze �re Aard

het bestaan doordringt. De Grote Geest is zijn, en
overstijgt zijn of niet-zijn. Er is niets anders. Als je

'Ik ben' is

je hier niet van bewust bent, brengt dat kunstma­
tige verdeeldheid en eenzaamheid met zich mee,
zoals een sneeuwbal groter wordt en sneller rolt als
hij de berg af komt. Onwetendheid en conflicte­
rende tendensen in mensen nemen toe, omdat ze

leegte
verliefd
op
mogelijkheid

zich niet realiseren wat er in het diepst van hun
hart omgaat. Met andere woorden, mensen gaan
onbewust van de Waarheid door het leven. Daar­

Onbeschrijflijk
ben ik

door versterken ze de onwetendheid van dualiteit
-en veroorzaken zo haat, begeerte en kunstmatige
afgescheidenheid.

Fundamentele basis

Wat maakt dat je ontdekt dat overal en in ieder­
een liefde is?39 Wat maakt dat je je tot liefde wendt

Het maakt niet uit wat jij persoonlijk praktiseert,

als je boosaardige en slechte mensen ontmoet? Dat

of het nu sjamanisme, tribalisme, advaita, bhakti­

komt door een toewijding die eigenbelang en ver­

yoga, gyan, raja yoga (meditatie), het christelijke

deeldheid zaaiende ideeën te boven gaat. Het komt

geloof, boeddhisme, hindoeïsme, het joodse ge­

door een toewijding waardoor je niet langer ver­

loof, de islam of gewoon goed leven is, wat op zich

deelt wat niet verdeeld kan worden. Liefde alleen

al de moeite waard is. Je pad is je weg naar jezelf.

is niet genoeg. Je toewijding om liefde gestalte te

Het lijdt geen twijfel dat als je het pad naar het

geven door het onderricht te ontvangen en ermee

diepst van je hart volgt, je geest boven de leer40 uit

in te stemmen, opent de weg naar hogere wijsheid.

zal reiken en je inderdaad de belichaming van je

140

141 

geloof zult zijn - en de belichaming van spiritua­

Dat is waar; er bestaan natuurlijk relaties in een

liteit.

relatieve wereld, maar ook al heb je misschien een

Ziedaar ... één fundamentele basis voor alle spi­

gevoel van verlies, je zou doorgaan met je leven.
Verdriet en kameraadschap zijn de liefdes die ons

ritualiteit.
Ga de weg naar binnen, en los onderweg alle

onthechting leren. Onthechting is niet per se een

verdeeldheid op. Zie met 'transparante ogen' door

gebrek aan gevoel of interesse, geenszins. Onthech­

de weerstand die je creëert. Er bestaat geen verlich­

ting heeft veel eigenschappen en een van die eigen­

ting zonder deze wijsheid en de heldere kijk die

schappen is overgave aan wat het leven brengt. Het

het volkomen ondersteunt. Je dient eenvoudigweg

is ontvankelijk zijn voor wat er nog komt, en zien

door je gevestigde ideeën heen te kijken. Als je dat

welke mogelijkheden er zijn. Dit is soms niet mak­

snapt, heb je alles gedaan wat nodig is.

kelijk; maar wanneer je ontvankelijk blijft, ga je

Wanneer je gehecht bent aan je opvattingen,

het natuurlijke proces van het leven begrijpen. Dit

word je bijziende. Gehechtheden zijn slechts ge­

maakt ons sterk, in staat het hoofd te bieden aan

dachten die je

wat er ook maar komt, en gaandeweg rijpen we.

w

naïef was al je aandacht te geven

omdat je belang hechtte aan wat onbelangrijk is.
Wanneer je je mentale kronkels geen gelegenheid

\.%t

geeft je zo'n bekrompen visie te bewrgen, zul je je

wij in het web van gevoelens verstrikt raken?'1

is

toch deze gehechtheid aan de vorm, waardoor

echte vrijheid vinden.
Het verhaal gaat als volgt. De zenmeester had veel

je zegt dat onvoorwaardelijke liefde zich nergens aan

verlichte discipelen die heel dicht bij hem ston­

hecht. Ik zie dat er in een dergelijke liefde geen plaats

den. Ze woonden allemaal samen in één ashram

is

voor dualiteit.

(is dat niet fantastisch?). De meester was heel oud
geworden en het moment was gekomen dat hij dit

Correct. Er is geen dualiteit in onvoorwaardelijke

lev�n moest verlaten. Hij riep de discipelen die het

liefde. Ze is een poort naar verlichting.

dichtst bij hem stonden bij zijn bed, aangezien hij
stervende was. Hij gaf hun allen instructies voor

Maar ik merk wel dat ik aan mijn zoon gehecht ben,

de toekomst en ging vredig heen. Omdat ze wisten

bijvoorbeeld, en ik weet dat ik bedroefd zou zijn als

dat het einde onvermijdelijk was, was geen van de

ik hem nooit meer kon zien.

leerlingen bijzonder uit zijn doen door zijn dood.

142

143 

Maar toen een monnik door de ruin wandelde

Vraag niet om lijden en vermijd het ook niet, maar

hoorde hij iemand snikken. Hij ging kijken wie

laat je licht schijnen over de oorzaak in jezelf. Boed­

en wat het was. Daar vond hij een verlichte disci­

dha zei het heel eenvoudig: Doe geen enkel kwaad

pel onder boom zitten. Hij hield zijn hoofd in zijn

(ook jezelf niet) ...zelfi niet in gedachten, en maak je

handen en huilde dikke tranen. De monnik keek

hart zuiver. Dit houdt in dat we onze beperkingen

neer op zijn huilende collega en zei: 'Je kent de

overdragen aan de grenzeloosheid.

Waarheid omtrent leven en dood. Wat is er met je
aan de hand? Waarom huil je?' De monnik onder
de boom zei: 'Ik huil omdat ik huil.'
Dit is een sterk verhaal. De huilende monnik

Grenzeloosheid is liefde in de meest ware zin
Liefde is het medicijn van de wereld
Het licht van verlichting

was trouw aan zichzelf en hoefde zich voor nie­

Wij zijn liefde

mand beter voor te doen. Hij deed gewoon wat hij

Leeg en vrij ais de ruimte

deed omdat het nu eenmaal

w

was; het was zijn

manier om te zijn wie hij was.
Waardoor zijn wij gehecht aan gevoelens voor

Vergankelijk ais ieder nieuw begin
Leegte vervuld van leven
Zoals het leven is

een ander? Door veel dingen. Het is belangrijk dat

Zoals het komt

wij er vrij van zijn en ook vrij om ze te uiten. Het

en

is alleen een probleem wanneer je in gevoelens van

Zoals het gaat

gehechtheid verstrikt raakt. Raak er niet in ver­
strikt en wees er niet aan gebonden, dat is alles.

Vrij van de behoefte aan conclusies
Ik wil je wat vragen over 'leegte: ALs al je ervaring

Doet het altijd pijn als je je openstelt?

uiteindelijk leeg is, betekent dit dan dat het leven
zinloos is, en het allemaal voor niets is?

Het kan pijn doen als je je openstelt. Het doet ook
pijn om gesloten en beperkt te blijven. Welke pijn

Ik ben er niet van overtuigd dat 'dit allemaal voor

kies je? Voor die keus sta je telkens weer in je leven.

niets is'. Ik ben nergens van overtuigd. Ik kan al­

Het komt bijna dagelijks in vele gedaantes voor.

leen niet tot de conclusie komen of weten of dit

Deze pijn kan je beste vriend of je ergste vijand

'voor' niets is of niet. Op het hogere plan zou ik,

zijn- dat is altijd aan jou.

als het aan mij lag, ervoor kiezen te denken dat ons

144

145 

leven wel zin heeft, dat het niet maar een onbe­
tekenende ervaring is. Her leven is

zo

majestueus

en wonderbaarlijk dat de glorie van het ogenblik
meer dan genoeg is om voor re leven. Ik heb zelfs

Nu, en waarschijnlijk zelfs tot mijn laatste adem­
tocht, kan ik één ding zeker zeggen: ik kan zeggen
dat ik het niet weer. De acceptatie dat ik het niet
weer, maakt het me mogelijk alles precies zo te zien

mensen gekend die ontzettend veel pijn hadden en

als het is: zonder de noodzaak van conclusies, of

op het punt stonden dit leven te verlaten, die dit

beslissing over wat het universum eigenlijk is. Ik

ook vonden.

weet het gewoon niet. En toch, het bestaan spreekt

De Navajo hebben een levenspad dat de 'weg

tot me door de fluisterende bries, de geur van her

van schoonheid' heet. Dit heeft niets te maken

woud, en het ritme van de regen. Alles heeft zijn

met cosmetica en oppervlakkige schoonheid. Her
is een pad dar de schoonheid in alles zoekt. Grote
krijgers zijn de weg van schoonheid gegaan. Her

eigen stem, zijn eigen taal, en alles houdt blijkbaar
van het bestaan. Is dat geen prachtige betekenis en
geen groots doel?

heeft iets van een ontvankelijke dankbaarheid. De

Geen enkele conclusie rot je beschikking heb­

kijk op het all edaagse dringt diep door in de es­

ben is de grootste vrijheid. Het laar de geest wijd

sentie van ieder ding. Het zoeken naar schoonheid
brengt hen bij de essentie, omdat alles intrinsiek
mooi is.
Wanneer we de fundamentele betekenis van
leegte beschouwen, leidt die niet rot de conclu­

open. Ik kan niet weten wat er gaat gebeuren als
het lichaam gestorven is, of in het volgende rijk.
Ik kan zelfs niet weren of er een 'ik' zal bestaan
of dar ik op dit moment van leven fundamenteel
wel besta. En toch, hier ben ik. Het is zo fan­

sie dar ons leven waardeloos is en geen betekenis

tastisch om alles met een volledig open geest te

heeft. Daaruit volgt dat wij zelf ons leven beteke­

bezien!

nis moeten geven. Maar ik kies ervoor geen enkele
conclusie te trekken, geen advaitische, geen boed­
dhistische, helemaal geen conclusies. Feitelijk kan
er niets geconcludeerd worden. Iers kan niet door

Mijn voornaamste zorg bij her komen rot een
vaste conclusie of mening geldt de neiging daar te
stoppen en niet buiten die grens re treden. Wan­
neer je open blijft, al is het maar een beetje, krijgt

mij beëindigd, afgerond of beslist worden. Ik leef

iets anders de kans binnen te sijpelen. Met andere

zo goed als ik kan in de geest van leven voor alle

woorden, je zou door onbevooroordeeld re zijn

wezens. Dat is wat ik doe en dat is waar ik van hou.
En jij? Hoe leef jij je leven?

146

een dieper inzicht in elke situatie kunnen krijgen.
Wanneer je open van geest blijft, zul je zonder enig

147 

zelfbedrog duidelijk zien wat er pal vóór je staat,

Laat je geest open blijven, en je zult verder kunnen

wat er nu op dit moment gebeurt.

kijken dan je ideeën gaan, en kunnen vermijden
dat je tot keiharde conclusies komt. Dan ben je

In stilte zijn er geen conclusies. Er is geen
betekenis noch is

vrij.

gebrek aan doel Er

Ik vraag me af wat ik over mijn leven zal kun­

wordt niet vastgelegd ofuitgeplozen. De

nen zeggen als ik sterf. Ik zal zeker kunnen zeggen

denkende geest stopt en is uiterst kalm.

dat ik heb liefgehad, en die liefde heeft het leven de

In vrede met alles, precies zoals het is.

moeite waard gemaakt. In dit leven heb ik liefge­

er

had en ben ik op de proef gesteld, door mekaar ge­
Ik bemin en respecteer boeddhisten zowel als aan­

schud, geduwd, getrokken en afgewezen. En welke

hangers van advaita, christenen en al diegenen die

zin had dat? Het opende mijn hart.

stapstenen hebben gelegd op de belangrijkste reis
van ons leven. En toch, die prachtig geplaatste

Er is een juweel in de kern van dit alles

stenen zijn toch alleen maar stenen en ik heb in

Als iemand het kan realiseren

geen van deze ooit een conclusie kunnen vinden.

Ben jij het

•..

Ze hebben alle hun eigen visie en fundamenrele
verschillen. Over het geheel genomen kan ik zeg­
gen dat liefde de meest magnifieke levensweg is die

Leegte

er op aarde is. In haar uiterste eenvoud hoeft liefde
niets te zijn behalve wijd open en vrij.

In de loop van de tijd ga je de wezenlijke aard van

Als ik naar het leven kijk, zie ik het als leeg; leeg

het leven beseffen door het alleen maar in stille

maar niet niets. Het is genoeg voor me dat ik jullie

observatie gade te slaan. De wezenlijke aard van

in de ogen kan kijken, aan de voeten van mijn goe­

het bestaan wordt vaak aangeduid als 'leegte' -leeg

roe kan zitten en op de oever van de Ganges kan

als stilte. Dit wezen wordt 'leeg' genoemd omdat

rusten. Dat alles is ook lege vergankelijkheid.

her geen feitelijke inhoud, geen substantie, geen
ideeën en geen vaste plaats heeft. Leegte bevat zelfs

Alleen dit moment met jullie is alles
waard. Er ontbreekt niets aan, er bLijft
niets, aLles gaat voorbij. Dat is Leegte.

148

niet het idee van leegte.
Toch is de leegte die we ten slotte realiseren de
essentie van het leven. Alle vormen van bewust-

149 

zijn zijn ervan doordrongen en erdoor bepaald.

afgaat aan idee. Naar de betekenis van leegte zoe­

Uit deze leegte stromen moeiteloos oneindige en

ken is als proberen licht van ruimte te scheiden of,

onbegrensde mogelijkheden voort, die wij 'het be­

idem dito, duisternis van ruimte, of wat dan ook

staan' noemen. Hoewel leegte alle vormen bepaalt

van wat dan ook. Zij is de anonieme metgezel van

en vult, is onze wezenlijke aard vrij van beperking

ontvankelijkheid en manifestatie, die zich over de

en bepaling. Hij is overal en nergens tegelijk. Hij

lagen van de tijd en voorbij de grenzen van de tijd

is onze ondeelbare essentie.
Vrijheid is begrijpen dat deze grenzeloze vol­

beweegt.
AJs je leegte van dichtbij wilt leren kennen,

maaktheid in feite de Waarheid is in alles wat er

moet je alles vergeten wat je er over denkt te weten.

ooit geweest is, of ooit kan zijn. Je kunt alleen

Observeer wat er vanzelf opkomt; laat de stilte in­

echte vrijheid ervaren door de realisatie van deze

vallen en tijd overgaan in tijdloosheid ...

eenvoudige, duidelijke, stille en alles doordringen­
de Waarheid. Onze wezenlijke aard heeft maar één
identiteit, die alles en niets tegelijk is. Observeer
de voorbijgaande, vluchtige vergankelijkheid van
de tijd en alles wat ze lijkt te bevatten. Door deze
observatie wordt Waarheid geopenbaard in het
hart, in jezelf.

Op dit moment
Leegte kan makkelijk verkeerd begrepen worden
als je haar niet goed onderzoekt. Je zult bijvoor­
beeld niets hebben aan een woordenboek, omdat
we de term niet in die zin gebruiken.
En is leegte eigenlijk een idee? Omdat we een
woord gebruiken om het te omschrijven, lijkt het
van wel. Toch is leegte geen idee, omdat het voor-

150

151 

Uit leegte wordt alles elk moment opnieuw gebo­
ren. De schepping biedt een continue stroom van
ongelooflijke beelden. Deze levende kunst is overal

Ik zit bij een bamboebosje net buiten mijn raam
Het spreekt woordloos tegen me
Wij zijn goede vrienden
De bamboe is als alles elk ogenblik
anders...
En toch is het altijd bamboe
Het leeft net als ik, in simpele opeenvolging
steeds weer in verandering
Een jong aapje springt het struikgewas in
knabbelend op een nieuwe loot
Rondogig ziet hij mij
Hij schrikt
Eén grote sprong, en hij is verdwenen
De wind waait door de bamboe,
met een klikklak geluid
Dat alleen bamboe en wind samen kunnen zingen
Dan... stilte.
Een vogeltje strijkt neer op een lege tak,
tjilpt lieflijk en vliegt weg
Hier en weer weg ... hier en weer weg
Bamboebladeren, fladderend als lange vleugels
ritselen en sidderen
Een bamboedam met vrienden

om ons heen, raakt ons aan, komt bij ons binnen
en ziet eruit als 'ander'. Welsprekende vlagen van
leven kabbelen door ons heen en openen onze zin­
tuigen diep van binnen, maken een afdruk van de
essentie door spontaan te zijn, gewoon

te zijn.

Onze grootste creativiteit ontstaat vaak uit waar­
nemingen van wat er voortdurend om ons heen
gebeurt. Het leven is echt 'wat je ervan maakt'.
Het is mysterieus en ongrijpbaar, en toch open en
beschikbaar, als een eenzame minnaar wachtend
op aandacht.
Leegte die de schepping laat geboren worden is
verbijsterend mooi. Wanneer we gewaar zijn, gaan
abstracties leven; woorden als 'magisch' en 'won­
der' zijn niet meer zonder betekenis. Schaduwen
die over de hoge muren van wolkenkrabbers spe­
len, gras dat groeit uit een barst in het cement,
de zachtheid van een kinderhand, de kleuren en
vormen van stenen -het is er allemaal als je ont­
vankelijk bent.
Ik zit naar de Ganges te kijken die sierlijk langs
stroomt- voorbijgaand maar altijd aanwezig. Ver­
telt ze je iets? Door eventjes het oor te lenen aan
het verhaal van de rivier, vertelt

ze

je alles over rei­

zen door land, door tijd en opgaan in de oceaan,
in het ongedefinieerde en het eeuwige. Het is alle-

152

153 

maal Gods creativiteit: één grootse, machtige leegte.

We kunnen leegte niet vullen en we hoeven niet

De Ene in ieder van ons schildert het, zingt her,

onder gebrek te lijden in een overvloedig univer­

weeft her, spreekt het, bouwt het, vult het weer

sum. Wanneer iedereen dit begrijpt, zal het be­

aan, teelt het, drukt her uit, schept het, is het, en

wustzijn van de wereld opbloeien rot grote en ze­

reduceert het dan weer rot minder dan as.

genrijke creativiteit.

Elke uiting,

compositie,

molecuul, geluid,

adem, en hartslag is uit leegte geschapen. Als een
glas dar omgegooid wordt en leegloopt is er niets

Tot slot

dar blijft behalve ontvankelijk potentieel. Mijn
hart zwelt op van dankbaarheid voor de Ene in

De avond is gekomen en er hangt mist in de lucht.

ons allen die de schepping schept. De Ene die we

Ik denk dat de kraaien vlakbij de zon wonen. Ze

voelen in alles wat we ervaren. De Ene die we zijn,

vliegen er altijd naartoe om deze tijd; hun zwartheid

die nergens vandaan komt en overal tegelijk rijd­

contrasteert met die gouden discus. Schoonheid is

loos stroomt.

overal, schepping is overal en leegte is overal, zelfs op

Ik moer denken aan Fools Crow, de medicijn­

plaatsen die we ons niet kunnen voorstellen. Soms

man van de Lakota Sioux, die zichzelf erkende als

ga ik zitten waar ik maar ben en laat mijn fantasie

een 'hol bot' dat gevuld moest worden door de

alle kanten opgaan. Sereen en stil vervloei ik met het

geest van her Grote Mysterie. Wanneer we leeg

beeld dat de Grote Schepper op dit moment heeft.

zijn, bevrijdt wijsheid de creativiteit in ons en in

De wereld voelt niet zo problematisch

ons leven.

aan.

De zon zal spoedig ondergaan. Hij hangt als

Wanneer we leeg zijn, is het leven in elke rich­

een gezwollen dauwdruppel aan de punten van de

ting vol. Het is subtiel, zoet en bevredigend. Het

bamboebladeren. De lucht is roze, oranje, rood en

leven is een last wanneer we tot barstens roe ver­

blauwgroen. De avond zakt op zijn gemak in de

vuld zijn van verlangen. In onze wereld heeft men

horizon. Venus is ziehebaar als een diamant aan de

vaak het gevoel dat leegte iets is dat vermeden moet

hemel. Het fluwelige gordijn van de schemering

worden. Maar kun je je voorstellen hoe alles bevro­

valt langzaam op het toneel en sluit weer een dag

ren is als het vol is? Van leegte komt het verlangen

in het leven. Kalmte komt over me mee één zuivere

iets te creëren. We zijn als microdynamische uni­

streek als van een zenmeesters penseel, en laat mij

versa die barsten van scheppend vermogen.

in stille verwondering achter.

154

155 

Eén zijn met alles

Terugkeren is de beweging van de Tao
Meegeven is de manier van de Tao
T ienduizend dingen worden geboren uit Zijn

verlichting en de eigemchap van liefde
dat zij alles ruimer maakt

Zijn wordt geboren uit niet zijn

Uit de Tao Te Tsjing
(vertaling Gia-Fu Feng en ]ane English),
Vérs veertig.

S

oms wordt me gevraagd: 'ShantiMayi, houd je
van iedereen evenveel?' Vaak zijn

ze

verbaasd

als ik zeg: 'Nee, ik houd niet van iedereen evenveel,
of net
Als

w;

ik houd totaal van iedereen.'

er één ding over liefde gezegd kan worden, is het
Dat ze elke keer volmaaktfunctioneert.

Wat is verlichting?

Kun je iets zeggen over de betekenis van 'verlichting'?
Hoewel dit een belangrijk onderwerp is, is het ook
een zeer bedrieglijk onderwerp. Alles wat we ook

157 

over verlichting kunnen zeggen kan zeer mislei­

heid, die toch nooit ophoudt te bestaan. Ik ben

dend zijn. Dat komt doordat de uitgestrektheid

Dat en jij ook.

van de ruimte niet in woorden gevat kan worden.

Verlicht gewaarzijn is een onophoudelijke erva­

Taal blijft beperkt tot letters, woorden en beteke­

ring van het ondeelbare geheel in alles wat wordt

nissen. Je kunt met de rationele geest niet de bete­

waargenomen - alhoewel, de wereld en zijn veel­

kenis bepalen van wat boven de rationele geest uit­

heid aan mogelijkheden blijven inderdaad bestaan.

stijgt. Dit betekent niet dat verlichting irrationeel

Liefde42 is de in- en uitademing. Onze ogen zien

is en geen betekenis heeft. Het betekent dat je deze

elk wezen als Geest belichaamd, als niets, als al­

ideeën niet kunt toepassen om het ongrijpbare te

les, als een ander individu dat een leven op aarde

vatten. Dus wat hier ook beweerd wordt is een pijl

vervult- een broeder, een zuster, een medereiziger,

op zijn vlucht: goed gericht, maar op een illusoir

de gedaante(n) van het Goddelijke- gewoon een

doel.
Ik kan alleen spreken vanuit mijn hart, mijn
eigen ervaring en wat ik gezien heb van de levens

ander beeld gereflecteerd in de lege spiegels van de
oneindigheid.
Alles

en

iedereen is in wezen verlicht gewaarzijn.

van zeer Grote Wezens. Zoals ik eerder al zei, ver­

Als dit echter niet gerealiseerd wordt, is het als een

lost verlichting je van elk spoor van vooroordeel,

misplaatst geluk. Het alleen maar 'weten' is waar­

afgescheidenheid, haat, concurrentie, onwrikbare

deloos. Er zou zoveel over gezegd kunnen worden

meningen die blijven hangen, en stevig gevestigde

en er zou

voorkeuren, zowel als van kritiek, teleurstelling en

Juist een waarlijk Verlichte durft zo gewoon te zijn

projecties. Zelfgemaakte scheidslijnen, de illusies

zo

weinig over gezegd moeten worden.

als wij werkelijk zijn. En hoewel die gewoonheid

die ons ten onrechte in geïsoleerde posities bren­

voor ons allen geldt, komt het zelden voor dat ie­

gen, worden alle volkomen tot zwijgen gebracht.

mand graag gewoon is.

Ogenschijnlijke verschillen blijven er altijd, zelfs
bij verlichting, maar afgescheidenheid niet. Dit

Waardoor zijn wij verwijderd van onszelf

wordt heel duidelijk. Twijfel aan je zelf, of aan het
universele proces, verdwijnt volledig.

Wij verwijderen ons zelf van onszelf. Vreemd, niet­

Er is Eén en alleen Eén en er is geen ander. Het

waar? Onze ideeën over onszelf lijken wel maskers

universum is een mandala van leegte die uit zich­

die onze visie op wie we eigenlijk zijn verduiste­

zelf bestaat, een louter niet-blijvende vergankelijk-

158

ren. Onze ideeën, over onze wereld en ons leven,

159 

conditioneren ons tot een soort ondoorzichtige

De Goddelijke Essentie woont altijd in ons, ze is

cocon van genotzuchtig lijden, egoïsme genaamd.

er, of we het beseffen of dat we er onwetend van

We evalueren en interpreteren allerlei dingen, ge­

blijven. Het doet er niet toe, behalve voor ons. Het

beurtenissen en mensen naar wens. Dit maakt ons

Goddelijke is niet minder in sommigen en meer in

denken bekrompen en kluistert onze ervaring van

anderen, maar het is altijd onmetelijk, onpartijdig

het leven. Daarom is de wijsheid van het harr on­

en totaal in alles dat er verschijnt. Dit is fundamen­

toegankelijk voor ons, ook al hebben we die altijd

teel, ongelooflijk en diepzinnig, maar ook: eenvou­

in ons. We sluiten onszelf feitelijk af voor meer

dig, helder en, als een schot-in-de-roos, precies.

gewaarzijn en meer mogelijkheden. We blijven
gevangen in onze beperkte opvattingen en evalu­

Wánneer ik over verlichting hoor is het vaak

aties.

grijpbaar. Als ik

Waarheid woont in ons hart. Wanneer we ons

ernaar

zo

on­

luister alleen al, raak ik de

weg kwijt.

ver van ons harr voelen staan, wordt er een kloof
geschapen die onoverkomelijk reëel lijkt. De kloof

Verlichting uitleggen is moeilijk omdat het on­

is niet reëel. Er is geen gat in het bewustzijn en

grijpbaar is. Het is alsof je probeerr liefde te me­

toch proberen we dat gat, net als al onze waan­

ten of de zoetheid te proeven van ambrosia die je

ideeën, te vullen met allerlei zaken en begrippen

nog niet in je mond hebt gehad. Verlichting is niet

om blijvende bevrediging te bewerkstelligen. Maar

echt te beschrijven; de betekenis ervan kan je nog

geen enkel 'ding' en geen enkele 'ander' kunnen

verder misleiden. Ik kan eenvoudig zeggen dat ver­

onze behoeftigheid bevredigen.

lichting ons een onophoudelijke ervaring van het

De hunkering is niet naar bevrediging en even­

geheel schenkt, in alles wat wordt waargenomen.

min om te zijn wat we niet zijn. Wij hunkeren

Wat dat voor elk mens betekent moet direct erva­

naar verlossing. Naar vrij zijn van binnen, naar

ren worden.

trouw zijn aan onszelf. We denken dat we niet in

Wacht niet tot er een moment van verlichting

verwarring zijn, maar we zijn het wel; zolang we

voor je aanbreekt. Breng meer gewaarzijn in je

ons afgescheiden voelen van iemand of iets, zijn

dagelijkse leven van nu. Hoe? Observeer zonder

we echt in de war. Krisjna zei eens: 'Het oog dat

commentaar, en breng oordelen en maatstaven tot

alleen 'Een' ziet, ziet echt. Het oog dat twee ziet,

zwijgen. Zie wat dat je brengt. Je zult niet teleur­

wordt bedrogen.'

gesteld worden.

160

161 

Verlichting is er telkens wanneer een be­

een maanloze nacht het laatste beetje daglicht op­

perkend idee zich oplost en jij daar vrij,

slurpte. Na een lange stilte, terwijl ik luisterde naar

helder en op natuurlijke wijze open door

het twinkelen van de sterren en het knetteren van

wordt.

het vuur, keek ik Julu aan en zei: 'Ik heb het ge­
voel dat het egoïsme en arrogantie zijn die ons van
het ervaren van andere dimensies heeft afgesloten.

De rol

van

mensen

Wimneer je over verlichting spreekt, lijkt het zoiets
groots dat ik me moet afvragen wat de rol is die men­
sen hierin spelen.

Heb jij dat gevoel ook?' Ze zei dat zij dat ook zo
zag. Ik vroeg haar of haar volk dat in het algemeen
zo zag. Zij zei: 'Dat is inderdaad zo.'
Haar volk heeft een geschiedenis van veertig­
duizend jaar. Ze hebben in al die tijd veel ver­
anderingen gezien en de oude verhalen die de

Mensen zijn degenen die, om zo te zeggen, ver­

geschiedenis van het Dromen-t3 vertellen worden

licht moeten worden. Het ziet ernaar uit dat geen

als heilig beschouwd. Het was voor mij een be­

enkele andere levensvorm zich willens en wetens

vestiging.

verlaagt tot egoïstische begeerte, manipulatie en

We spraken er met elkaar over hoe bijna de hele

afgescheidenbeid zoals mensen dat doen. Daar ste­

mensheid in een benauwd geestelijk hokje werd

ken we veel van onze creatieve energie in. Hoewel

opgesloten, toen we als het ware

Waarheid altijd in alles aanwezig is, en alles is, is

spietst werden. We raakten zo gebiologeerd door

Waarheid door onze genotzucht voor ons verbor­

wat we 'macht' noemen dat we eigenlijk in de val

gen. Alle levensvormen vinden vanzelf hun vorm,

van onze eigen misleiding liepen.

aan

onszelf ge­

maar mensen lijken voor elkaar en voor de natuur

Nu, op dit moment in onze geschiedenis, bre­

wel wezensvreemd. Dit heeft me altijd bezig ge­

ken we door de verlokkingen van ons beperkte

houden; hoe komt her dat we zo duidelijk vreemd

denkraam. Zoals altijd blijft Waarheid onwan­

tegenover onze wereld en elkaar staan?

kelbaar en onaangeraakt midden in onze huidige

Een tijdje terug was ik op bezoek bij Juju, een

verwarring. Realisatie is geen 'worden', maar een

oude wijze Aboriginal vriendin die in de Kimber­

openbaring van de aard van het bestaan zelf- een

ley in het noorden van Australië woont. We zaten

verlichte ontdekking van hoe de dingen in wezen

's avonds rond het vuur terwijl de duisternis van

zijn en altijd geweest zijn.

162

163 

Het lijkt wel of wij mensen hechten aan de pijn

waarop zij leven. Oe wijze mensen onder hen zijn

van afgescheidenbeid in plaats van

tot op de dag van vandaag zorgdragers.

aan

het ultie­

me wonder van de Ene in ons. In het boeddhisme

Het inzicht dat je krijgt door zo te leven is on­

wordt gezegd: wanneer de Boeddha gehecht is aan

metelijk groot. Intellectueel speculeren over de

de Boeddha, dan is er geen gehechtheid. Het leven

'werkelijkheid' of 'niet-werkelijkheid' van het be­

zelf is natuurlijk de Ultieme Meester en wij men­

staan komt er niet aan te pas. Deze oude levenswij­

sen zijn leerlingen van het leven. Hier op deze aar­

zen vormen stellig een weg naar verlicht gewaarzijn

de leren wij te zijn wat we waarlijk zijn. Wanneer

die te verwezenlijken is. De meeste mensen heb­

we dat weigeren, brengt het ellende en onwetend­

ben deze wijsheid van 'leven voor het nut van het

heid en veroorzaakt het geweldige tegenstellingen

algemeen' volledig verloren. Deze wijsheid was de

tussen mensen.

levende wet en daarom werkte ze - tot alles werd

Toch is wijsheid altijd in ons aanwezig, en daar

verscheurd door hen die haar waren vergeten.

kunnen we gemakkelijk bij omdat we - onder de

Tegenwoordig betalen we nog steeds de prijs

maskers die we dragen - wijs zijn, alleen verstop­

voor de verdeeldheid die we hebben gezaaid en de

pen we dat voor onszelf. Het is de komedie en de

wandaden die we onszelf aandoen. De overgrote

tragedie van het mens zijn. Je gevoel voor humor

meerderheid van de mensheid leeft een naar bin­

bewaren is van het grootste belang. Zonder dat

nen gekeerd, egoïstisch en angstig leven. Dit ver­

verliezen we onze natuurlijke vreugde en levens­

slechtert de levenskwaliteit op aarde voor ons alle­

kracht.

maal. De rollen die de mens kan spelen zijn divers
en onvoorstelbaar. Maar, het leven in zijn geheel

In veel oude tradities was het heel duidelijk dat de

dienen, zich bewust worden van de Ene tussen de

rol van de mensheid die van zorgdrager voor de

vele, zou wel zeker een grote rol zijn. Nietwaar?

wereld was en is. Daar is ook in het oude testament
van de bijbel over geschreven. Voor stammen en

Even over iets anders; ik wil er op wijzen dat som­

volken als de Kogi in Colombia, de Q' ero en Paco

migen zeggen dat elke spirituele praktijk zinloos is.

in Peru, de Maya in Mexico en Midden-Amerika,

Dat is ze niet. Het is zelfs uiterst onwaarschijnlijk

de Amerikaanse Indianen, de Australische Abori­

dat dualiteit gewoon maar zou verdwijnen zonder

ginals, de Maori in Nieuw Zeeland en vele ande­

ernaar te streven een helder inzicht in onze inge­

ren zoals zij, is dit generatie na generatie de manier

wortelde neigingen te krijgen. De angst om in een-

164

165 

heid met onze individualiteit44 te leven hebben we
al w lang beoefend. Wis en waarachtig moeten we
wijsheidsleringen in ons dagelijks leven integreren.
Dát is het praktiseren van spiritualiteit.
De praktijk berekent dat we door ons gewaar­
deerde principes in ons leven incorporeren en naar
onze hoogste idealen leven. Praktijk wil zeggen
praktisch zijn. Geïnspireerd en oprecht leven ver­
eist intentie en attentie, zodat je spirituele idealen
er vaste voer krijgen als een manier van leven. Je
leven is de beoefening, het pad en de leer. Het ver­
ruimen van onze geest naar meer gewaarzijn is de
wijsheid die in alle leringen te vinden is. Dualiteit
gaat niet zomaar uit zichzelf weg zonder waakzaam
te zijn. Dualiteit is verdraaid hardnekkig.
Ik herinner me levendig dat Ram45, mijn vroe­
gere spirituele leraar, zei dat God binnen in mij
was. Het berekende ongelooflijk veel voor me en
het drong heel diep in mijn psyche door. Ik wist
dat hij niet mij persoonlijk bedoelde. Ik wist dat
hij bedoelde dat God al het zijn is en dat was
voor mij iets ongelooflijk groots. Zijn goddelijke
boodschap overtrad de grenzen van mijn geest
verder dan ik kon begrijpen en mijn hart zei: 'Ja,
het is zo.' Ik heb er nooit aan getwijfeld. Nier­
temin was er aandacht, tijd en volharding voor
nodig om het tot een directe ervaring te maken.
Daar zou ik nog aan toe kunnen voegen dat door
de goedheid en aandacht van mijn meester Ma-

166

harajji die zegen werd gestabiliseerd tot een con­
stante ervaring.
Nisargadatta's meester droeg hem op zich hard­
nekkig vast te houden aan het gevoel 'Ik ben'. Hij
gebood hem er geen moment van af te dwalen.
Nisargadatta zei hierover:

1k deed mijn best zijn advies te volgen en
in een betrekkelijk korte tijd realiseerde ik
in mezelfde Waarheid van zijn leer. Het
enige wat ik deed was me zijn leer, zijn
gezicht en zijn woorden voortdurend

te

herinneren. Dit maakte een eind aan het
denken; in de stilte van mijn geest zag ik
mezelfzoals ik ben, onbegrensd. '
Dit was zijn beoefening, niets anders. Hij bleef er
echter bij, gaf er aandacht aan en voedde het, en
het wierp vrucht af.
Nadat hij verlicht werd zat Ramana Maharshi
bijna twintig jaar in meditatie naar binnen te kij­
ken. Waarom zou hij dar hebben gedaan, denk je?
Boeddha ging in vipassana-meditatie zitten en
weigerde zich te bewegen tot hij zijn wezenlijke
aard gerealiseerd had, en dat deed hij. Hij reikte
zijn leerlingen veel manieren aan om misvattingen
weg te nemen. Mijn meester gaf zich volkomen
aan zijn meester over, met als resultaat blijvende
zelfloosheid. Zelfloosheid is verlichting, zelfs al

167 

blijft een ogenschijnlijk zelf een ogenschijnlijk

Wat je weg ook is, wanneer je diep onderduikt in

leven leiden. Hij heeft het grootste deel van zijn

het wezen van het bestaan, met behulp van wat

leven geleefd als een gebed voor de verlichting

ook, verdwijnt de ladder om naar boven of naar

van alle wezens. Dat is wat zijn meester van hem

beneden te gaan volkomen. Er is geen weg beter

vroeg46• Door zelfloos ontvankelijk te leven wordt

of hoger, er is slechts de weg terug naar het hart.

je geest helder, en wordt wie jij ten diepste bent

Welke route je ook neemt, als je niet vanuit je hart

door je hart versterkt. Wanneer subtiele indruk­

leeft, ben je verloren.

ken van innerlijke wijsheid het onbeweeglijke

Ik moet denken aan een zenverhaal over een be­

oordeel vervangen, vervaagt de kloof tussen jou

scheiden leerling die zijn meester benaderde met

en jezelf beetje bij beetje of in een flits. Is dat niet

de woorden: 'Meester, ik ben anders.' De meester

bemoedigend?

was geduldig maar zocht naar een teken van ar­
rogantie die zijn leerling een dergelijke uitspraak

Laten we kijken naar de aloude tradities

liet doen. De meester vroeg: 'Wat maakt jou zo

en 'wegen'

anders?' De leerling zei: 'Ik ben anders omdat ik

van

wijsheid.

Zoals ik al zei, zijn er rradities die leven om voor

geen verschil zie.' 0

de wereld te zorgen. Ze hebben in hun gewoon­

derdaad anders.'

'

,'

zei de meester, 'je bent in­

ten en taal de mogelijkheid om met de elementen

Uit alle tradities en religies, zowel als uit men­

van de natuur te spreken, zoals: de rivieren, stenen,

sen zonder traditie of religie, komen wijze zielen

sterren, de donder, dieren, planten en overgegane

voort. Ze hebben geleefd naar hun hart en werden,

zielen. De wijzen onder hen zijn hooggerealiseerde

en zijn inderdaad, stralend verlicht. Dit is een be­

mensen. Soms denken we dat onze traditie de 'eni­

langrijke gedachte voor ons allen. Wijsheid volgt

ge weg' is en dat wat 'onze weg' ook is, het de meest

niet slechts één pad. Zij is altijd in je en was er

verlichte is ... 'Onze weg is het best' en alle andere

altijd. Daar vind je waar je naar zoekt, precies daar,

wegen verbleken daarbij. Jouw pad is het beste voor

in jezelf. Onderzoek het en ontdek het voor jezelf.

jou, maar 'beter en minder' zijn, als dualistische

Er is nog een belangrijk element van bewust­

vergelijkingen, eenvoudig niet van toepassing.

wording- tot groter gewaarzijn komen is een ma­

Verlichting gebeurt op onvoorspelbare en ver­

nier van leven en niet iets in de toekomst om op

schillende manieren. Bedenk dat er oneindig veel

te wachten. Overweeg dit. Wijsheid ontwikkelen

manieren zijn om op een bepaald punt te komen.

in je dagelijkse leven, en het resultaat daarvan is

168

169 

belangrijker dan passief op het moment van ver­
lichting wachten, gewoon omdat je meent dat je
niets kunt doen. De doener en de niet-doener zijn
geen rwee personen. Wanneer is afgescheidenheid
ooit 'waar'?
Wanneer de scheidslijnen verdwenen zijn leven
we nog steeds voort als individuen. Is dat niet ge­
weldig? Individualiteit sterft niet als de dualistische
scheidslijnen minder worden. Het woord 'indivi­
du' betekent zelfs ondeelbaar. Ondeelbare indivi­
dualiteit ervaart zichzelf via zichzelf en als zichzelf.
Terwijl we in deze dualistische wereld leven, gaat
alles grotendeels door zoals altijd. Toch is alles, tot

Je leven is ervaring. Jij staat er niet los van maar het
is ook niet alles wat je bent. Je wezenlijke aard, je
ware Zelf, is onbeschrijflijk en onbevattelijk.
Hoe komt dit ontzagwekkende dat wij 'ervaring'
noemen tot stand? Hoe kwam deze geïncarneerde
ziel, die 'jij' heet, met zijn duidelijk te onderschei­
den persoonlijkheid en psyche, tot stand? Jij, die
ogenschijnlijk een continuïteit bent door ruimte
en tijd? Het is iets zo fantastisch! Hoe definiëren
we het bestaan dat ontstaat en het zijn zelf is, en
ook de desillusie van zijn? Tot nu toe zijn we er
niet achter gekomen.

het kleinste deeltje toe, uniek. Dat alles uniek is, is

Men zegt dat...

op zich ook een soort gelijkheid.

%nneer
Ik ben
Dan

Deze sacrale ervaring

Zijn alle dingen
Deze wereld die ontstaat in mij

Ik kijk naar mijn leven en ik zie dat het een lange
ketting van ervaringen is. Bestaat er iets meer dan
ervaring?
Je kunt niet waarnemen, kennen of beseffen ron­
der ervaring. Ervaring is het leven en gaat mis­
schien ook wel boven het leven uit.

Zou ik kunnen zeggen dat ik ervaring ben?

Hoewel waar en ervaarbaar, blijft het mysterie
van hoe de ziel incarneert en bestaat, in een ogen­
schijnlijk continuüm van tijd en ruimte, verbor­
gen in stilte. Ga diep in de stilte en zie wat je kunt
vinden.

Er Lijken verschillende ervaringen en verschiltende
zijnstoestanden te zijn. . . maar, in zekere zin, is alles
wat ik ervaar hetzelfde.

170

171 

Wat ik nu hoor is een soort spirituele kletspraat.

leegte die ons evenzeer vervult als ook onze vrij­

Er komt in wat je zegt maar één kant aan bod.

heid bevestigt.

Nacht en dag verschillen, en een dennennaald en

Met eenvoud, ben je niet meer bezorgd over wat

een eikenblad ook. Oké, alles wordt één in gelijk­

je in deze wereld zou kunnen winnen of verliezen.

heid van ervaring maar een vis en een orchidee zijn

Zoiets te onderkennen ontstaat uit natuurlijke

duidelijk verschillend.

liefde en zelfloosheid. Het is een bereidheid aan te

Laten we dus tot de vraag komen. Ja, hoewel

nemen wat in de diepste zin gegeven wordt en los

elke vorm anders is, wordt in verschil gelijkheid ge­

te laten wat al voorbij is. Begrijpen dat alles van

openbaard. En, hoewel gelijkheid duidelijk wordt,

ons is en niets ons werkelijk toebehoort is vrijheid

is elke ervaring altijd uniek. Het is een flakkerend

en wijsheid en schoonheid en heel echt leven.

licht, een roterende spiegel. Het leven is een fluïde
energie van louter creatieve expressie.

Stel je voor dat je naar een zonsondergang kijkt.
Je maakt je geen zorgen over wat iemand van je
denkt of zelfs wat je van jezelf denkt. Je vraagt de

Wanneer we met een frisse blik naar het leven kij­

zon niet van je te houden, maar je zit daar en ziet

ken, is elk ogenblik nieuw en her uitzicht van na­

de zon in avondlijke kleuren ondergaan. Dit is

ture verheffend. Er is grote vrijheid in eenvoud.

enigszins vergelijkbaar met realisatie; je bent van

In de fllm American Beauty Iaat een personage in

nietS gescheiden. Het universum is levend in je op­

het verhaal een amateurfilm aan zijn vriendin zien.

merkzame hart en in je adem, in de aanwezigheid

Wat je ziet is een plastic zak die rond geblazen

van het heden.

wordt en die danst op de wind. Het is heel subtiel

Ervaring is niet wie jij bent, maar het is ook niet

en verrukkelijk om naar te kijken. De wind tilt een

anders dan wie jij bent. Er is geen scheiding aan

plastic zak op en speelt er mee als een kind met een

te brengen. maar als je verstrikt bent in complexe

ballon. Hij sprak van de schoonheid in de wereld

gedachten die nadruk leggen op verschillen, zul je

-zoveel schoonheid dat hij het nauwelijks kon be­

zelden, als het al gebeurt, de schoonheid zien die

vatten. Toen ik die scène zag, raakte hij me diep en

overal om je heen is.

ik dacht: dit is precies zoals ik het voel, zo fs het.

Het leven is jouw grote meester die je de waar­

Door eenvoudigweg de creatieve beweging van

de leert van eenvoud, liefde en een ontvankelijke

vergankelijkheid te observeren komen we in aan­

geest. Wanneer er verzet ontstaat omdat je de

raking met de leegte waar ik eerder over sprak- de

dingen graag zo wilt hebben als je van te voren

172

173 

bedacht hebt, wordt helderheid vertroebeld door
gevoelens, en zorgt verwarring voor afstand tussen
jou en jezelf.

Dat er iets ongrijpbaars is, misschien ver weg ofdicht­
bij, maar op de een ofandere manier onbereikbaar.

"Wánneer je je niet meer tegen het leven
verzet, trekt hetje naar binnen

Welke ideeën had je zoal?

•••

in je­

zelf, zoals de zoetheid van suikerkristal­
len in de vochtigheid vanje tong worden
gezogen. Zo eenvoudig is het.

Waarom denk je dat? Alles dingen zijn totaal en
compleet, en dichtbij noch ver. Laat dit gewaarzijn
bezit van je nemen. Als je dit eenmaal aanvaardt,
werkt het in en begint het Waarheid aan je te
openbaren. Maar er wordt niet zomaar acceptatie
gevraagd, het moet acceptatie zijn waar je met hart

Een met alles

en ziel achter staat.
Dit is niet iets dat je met je denken kunt begrijpen.

Ik heb veel nagedacht over meditatie en Waarheid, en
één vraag overviel me echt: Als er nu eens helemaal
geen verlichting is, en alles is gewoon zoals het is: en

Waarom dat zo is? Heb je wel eens geprobeerd de
hemel in een lucifersdoosje te stoppen?
Er is een mooi verhaal over de verlichting van

dat is het dan?

Thomas van Aquino. Ik weet niet zeker of het

Tja, wat zou verlichting anders zijn dan dat alles

een jongetje op het strand dat zijn emmer kopje

'gewoon zo is als het is'? Ben je wel eens een hele
dag niet gehecht aan je gedachten geweest? Heb je
wel eens een hele morgen je projecties in stille ob­
servatie laten oplossen? Heb je wel eens een uur in
volle acceptatie geleefd? 'Alles zoals het is' is nogal

waar is, maar zo heb ik het gehoord. Hij keek naar
voor kopje met zeewater vulde. Sint Thomas zag
de frustratie van de jongen en vroeg hem waar hij
mee bezig was. 'Ik ga de hele oceaan in deze em­
mer doen.' Sint Thomas ergerde zich eraan dat het
jongetje zoiets dacht en hij pakte het kopje op,

een doordringende visie.

gooide het in zee en werd verlicht. Door ons uit

Misschien heb ik wel een paar ideeën die ik over ver­

diepste realisatie van wat niet gezegd of gemeten

lichting ofspiritualiteit had, laten vallen.

l74

te storten in het eeuwige komen we tot de aller­
kan worden en dat is het punt.

l75 

Ik vraag je opnieuw, kun je liefde meren? Heb je

Ontken niet meer wat je waarlijk bent

echt her gevoel dar liefde ooit ver van je kan zijn?
Als ik mezelfobserveer, valt me op dat de meest verra­

Nee.

derlijke gewoonte die ik heb is dat ik iets zoek buiten
mezelf,

Maar ook al is liefde niet ver van je, ze is immens

iets

wil hebben of denk dat ik iets heb gekre­

gen. Wát is de remedie voor dit kwaad?

verreikend. Is dar nier zo? Om die reden laar ver­
lichting je uitstijgen boven je beperkingen en ge­

Denk je dat je iets mist?

conditioneerde geest.
Geef vooral je ideeën over verlichting op. Maar

Nee.

ik moedig je aan nooit op te geven 'Dat'47 te ont­
dekken wat je echte aard is. Geef nooit op wat

Wat verrelt je dan dat je niet compleet bent?

je niet kunt hebben, maar feitelijk en wezenlijk
bent.

Mijn denken.

Dit leven als mens is jouw ervaring, hoewel het
om meer gaat dan mens zijn. Je hebt dat in je wat

Dus wat moet je doen om terug te keren tot het

leeft noch sterft en zich niet afgescheiden of anders

gevoel van volmaaktheid wanneer je denkt dat je

voelt. Dit ruimtegevoel vind je in liefde. Zij wordt

niet compleet bent?

gerealiseerd en bewust gemaakt via een open geest
en door de wijsheid die altijd in je is tot leven te

Er gun aandacht aan schenken?

roepen.
En hoewel onze ware aard veel groter is dan wat
mensen kunnen ervaren, sluit de ontdekking van

Precies. Schenk er geen aandacht aan. Wat doe je
wanneer je je voorstelt dat je iets gemist hebt?

verlicht gewaarzijn nooit uit dat je in al je vezels
mens bent. Een van de heerlijke dingen in een

Ik begrijp heel goed, dat het slechts denken

mensenleven is dat je je gewaar kunt zijn dat je

krijgt me vaak in zijn greep.

is.

Het

inderdaad één bent met alles. Dit gewaarzijn is de
eerste stap naar een dieper inzicht in wat het bete­

Alles is volledig zoals het is, altijd. Maar, zoals ik

kent mens te zijn en ook meer dan mens.

al zei, dit is geen blind geloof. Dit is openbaring.

176

177 

Wanneer je ophoudt te twijfelen en te ontkennen,
vast te stellen en te bevestigen, zal je innerlijk oog
alles in een ander licht zien.

Het wordt wel steeds subtieler, ongelooflijk subtiel, en
ik zie wel dat er alertheid voor nodig is.

Laat je religie door de Grote Geest
op je hart geschreven zijn.
Dan hoef je niet zoveel moeite te doen

Dat is zeer waar. Er is oplettendheid voor nodig,

het je te herinneren.

want hoe indringender je inzicht is, hoe subtieler

En zul je het ook nooit vergeten.

de ontkenning. Wat denk je dat je kunt 'krijgen'
wat je nu niet hebt?

Ik kan me niets voorstellen.
Onthoud dat je niets zult krijgen van verlichting.
Je zult zelfs verlost worden van heel veel irrelevante
bagage. Geen wonder dat het 'verlichting' heet.
Met elk stukje dualistische bagage die je aflegt,
word je bewuster. Dit geldt voor elke projectie, elk
beetje weerstand, en elk onwrikbaar idee waar je je
aan vastklampt. Geef je last op.
Heb geduld. Wanneer je loslaat wat een behoef­
te lijkt te onderdrukken of te intensiveren, onder­
ken je hoe vrij je feitelijk bent. Dit is een kunst en
jij bent de kunstenaar. En de kleuren en het doek
ben je ook.

178

... geïnspireerd door ChiifSeattle 

De meester in jezelf
de goeroe isje open hart

at een wonder en wat een zegen is her om

W

in de stromende genade van een waterval te

staan wanneer je dorst hebt en overdekt bent met

het stof van misleiding.

Is een goeroe noodzakelijk?
Ik wil je een oeroude vraag stellen. �t is de aard en
functie van een goeroe? Is zo iemand noodzakelijk op
het pad naar vrijheid en verlichting? Kun je niet je
eigen goeroe zijn, zodat je niet met iemand anders
- een aanwezigheid buiten je - hoeft te werken?

181 

Goeroe is een Sanskriet woord. 'Goe' berekent

niet

duisternis en 'roe' berekent licht. Her is de aard

autoriteit of jouw intelligentie niet roe. Een Grote

van de goeroe dat hij je leidt naar het licht van

Ziel versterkt je en leidt je naar je eigen vermo­

God (her Geheel, Essentie, Waarheid) die in je is,

gen, kracht en moed. Daar realiseer je de innerlijke

waardoor hij de duisternis van onwetendheid {du­

goeroe en ontwikkelt zich spirituele dapperheid.

aliteit) geheel en al uitbant. Gezegend re zijn met

Angst verdwijnt vanzelf als je jezelf ten diepste on­

de aanwezigheid van een spirituele meester in je

der ogen zier.

leven is een grote eer. Begrijp her, een grote eer, en
niets minder.

zo

goed. Een goede meester eigent zich jouw

De goeroe verschijnt alleen in het leven van
iemand die bereid is deze relatie en deze genade

Wanneer je vraagt of deze relatie 'noodzakelijk'

re ontvangen. Je moer her oude gezegde gehoord

is, klinkt her alsof je bezwaard zou worden door die

hebben dat luidt: de leraar verschijnt wanneer de

keuze. Ik stel me voor dar je de Everest niet zonder

leerling er klaar voor is. Dat is waar. Er zijn tegen­

gids zou beklimmen. Het onbekende terrein van

woordig vele leraren, die rondreizen om mensen

je innerlijke wereld en her juweel van het Zelf dar

re inspireren en hen te helpen op hun spirituele

daar re vinden is, is ons nog vreemder dan de top

reis. Sommigen zijn krachtig geïntegreerd met war

van de Everesr. Grootse mensen van alle tradities

ze onderrichten; ze weren echt wat ze aanbieden.

hebben genoren van hun relatie met hun meester.

Sommigen zijn halfbakken figuren die halfbakken

Om er een paar te noemen: de Dalai Lama's, Ni­

leerlingen voortbrengen. Maar naruurlijk kun je

tyananda Maharaj van Ganeshpuri, Nisargadatra,

vandaar weer verder. Dat moet je zelf uitzoeken.

Tilopa, Naropa, Marpa, Milarepa, alle zenparri­

Wanneer je open en ontvankelijk bent, dan kan

archen, en de hele 'Sacha-Lineage'. Al deze grote

iedereen je iets bieden, en

meesters waren leerlingen van grote meesters.

heen.

zo

nier, ga er dan niet

Je bent je eigen goeroe,48 dat zul je altijd zijn.

Weet wat je voedt en wat je uitput; dit heeft

Goeroe woont in je binnenste, dat heeft hij altijd

re maken met vertrouwen op jezelf. Als je dit nog

gedaan. Je kunt de geschenken en de genade van

nier eens kunt onderscheiden, ben je eigenlijk niet

een uiterlijke meester alleen vertrouwen wanneer

klaar voor de spirituele weg, laat staan voor een

je jezelf kunt vertrouwen, want je bent er echt een.

meester. Waarom dit zo is? Omdat je, wanneer je

Het is de goeroe die de goeroe hoort, en de goe­

nier op jezelf kunt vertrouwen, wanneer je geen

roe spreekt tot de goeroe in jou. Anders werkt her

verantwoording kunt nemen voor je eigen beslis-

182

183 

singen, waarschijnlijk anderen de schuld zult geven
voor elke lastige situatie waarin je verzeild raakt.
Heb dus vertrouwen! Wees verantwoordelijk voor
J�lf en volg je pad.
'Reizende leraren' zijn een camelijk nieuwe ont­
wikkeling en die is werkelijk goed voor spiritu­
eel onderzoekende mensen. Er was een tijd, nog
nier zo heel lang geleden, waarin je een heel eind

geconcentreerd en in groot detail voor elke student
passend. Vaak is war russen meeseer en leerling ge­
beurt zo subtiel als een zijden draad. Dit klinkt
misschien een beetje zweverig. Toch is het prak­
tische wijsheid die op dit moment van toepassing
is, nuttige wijsheid voor je dagelijkse leven . Alles is
zeer praktisch, in de diepste zin.

moest reizen om een erkende leraar te vinden die
authentiek onderricht gaf. Dan moest de leerling,
als hij zo'n leraar had gevonden, waardig bevon­
den worden her onderricht re ontvangen. Nu kan
iedereen in contact komen met de meest verheven
leringen, of ze die kunnen ontvangen of niet,

aan­

geboden door mensen die daartoe bevoegd zijn
of niet. Leerlingen kunnen hierdoor afgestompt
raken. Een afgestompte leerling is waardig noch
ontvankelijk. Natuurlijk gaan sommige mensen
die de leringen ontvangen wel goed vooruit. Het is
altijd aan jou of je je afsluit of dat je voortdurend
ontvankelijk blijft.
Maar als je klaar bene om de weg met je meester
af te leggen, is het niet een kwestie van het volgen
van

elke hype op het gebied van spiritualiteit. Wat

zich tussen een roegewijde leerling en meester af­
speelt is zeer verreikend- dat reikt tot in je hart en
ziel, naar pas ontdekte en oude werelden in jezelf.
Veel van dit werk wordt innerlijk overgebracht en
ontvangen. De lessen van meester naar leerling zijn

184

Wat waar is in

jou is waar in alles

Een goede meester zal erop staan dat je gestaag
doorgaat zonder te dralen of traineren.
Zodra ik mijn meester ontmoette, wist ik dar
mijn leven nooit meer zo zou zijn als vóór die dag.
Ik wist dat deze Grote Mens de grootste zegen in
mijn leven was, geweest is en nog steeds is. Ik heb
nooit iemand gekend zoals Hij. Hij toonde me de
'weg' door eenvoudig te zijn wie Hij is.
Soms vraagt men: 'Had je je ware aard zonder
Hem kunnen realiseren?' Dan is mijn antwoord:
'Dat is niet gebeurd!' Hij was het licht en de wijs­
heid die mij de goede kant op stuurden. Soms
zeggen ze: 'Waarom heb je nog steeds een meester
nodig? Waarom ga je daar nog heen om bij hem te
zijn?' Ik kan alleen maar zeggen dat ik me geen le­
ven zonder Hem kan voorstellen en ik kan er zelfs
niet aan denken mijn ware weelde en de mens die
ik het meest liefheb de rug roe te keren.

185 

Ik heb mijn leven aan Hem gegeven en Hij heeft
op zijn beurt mij gevraagd mijn leven aan jullie te
geven. Hij heeft me gevraagd jullie te dienen. Ge­
weldig! Ik ben Hem alle dagen dankbaar.
Hij is nooit een aanwezigheid buiten me ge­
weest. Hij leeft in mij en ik in Hem. Wij zijn een
van hart, één leven, één Waarheid. Ik besef dat dit
niet alleen zo is in Hem en mij, maar waar is in

Het vuur van goddelijke49liefde brandt alle dis­
harmonie en moeilijkheden die zich in een leven
voordoen beetje bij beetje weg. Her is aan ons
om een verlangen naar wijsheid in onszelf te ont­
steken.
De goeroe vertegenwoordigt de 'Uiteindelijke
Ene' die we zelf zijn. W ie of wat je goeroe5° ook
mag zijn - een berg, de natuur, een briljante Oud­

ieder van ons. Dit spreidt zich wijd uit als de vleu­

ste, een wijze, een grote mahatma, of een verlicht

gels van een adelaar, stroomt als licht over hemel

mens - allemaal helpen ze jou en vertegenwoor­

en aarde. Het is de enige manier om te leven. Het
kan echt nier anders.
Niettemin, de 'weg' waarlangs we Waarheid
ontdekken is voor ieder van ons uniek en uit zich
op oneindig veel manieren. Dat en meer, veel, veel
meer, heeft hij me laten zien.

digen het onrwaken van de 'Uiteindelijke Ene' in
jou. Wie of war er ook in je leven verschijm om
jou naar je Zelf te leiden, naar de Essemie

die je

bent, stelt je steeds meer open voor die Ene. Totdar
de Ene valt in de Ene, opstaat in de Ene, de Ene en
alleen de Ene in iedereen liefheeft.

Nee, je hoeft geen goeroe te hebben. Maar als

'Je bewust worden van de Ene' is waar het in

iemand je een kostbare en zeer waardevolle dia­

de relatie tussen goeroe en leerling om gaat. En

mant aanbood, weet ik zeker dat je die zou koeste­

volgens mij is elke goeroe een leerling en elke leer­

ren, niet soms?
Wanneer je hart doordrenkt is van liefde, is
deze liefde het licht van je leven. De liefde die
jou oplost is de zetel van wijsheid. Zij is het licht
van bewustwording waardoor je de Meester in je­
zelf zult vinden. Wanneer je ontdekt dat je liefde
bent (en dat ben je) kun je 'goeroe' gewoon niet
scheiden van 'leerling'. Je vindt alleen 'goeroe'.
Dit is de Ene zonder gelaat, zonder vorm, rotaal

ling een goeroe. Deze rollen houden nooit op te
bestaan voor hen wier dorst door de zoete nectar
van Waarheid gelest is.
Als je Waarheid wilt ontdekken en ernaar wilt
leven, kijk dan in je hart, de tempel van het God­
delijke. Je hele leven is een wandeling op het pad
met je meester. God, de Ene in allen, haast zich
voortdurend naar jou, en moedigt je aan thuis te
komen.

in iedereen en in alles, die altijd en eeuwig blijft.

186

187 

Dank jullie voor de gelegenheid die jullie me ge­
geven hebben om jullie han dit aan te bieden. Ik
ben dankbaar bij jullie te zijn. Ik ben dankbaar dat
mijn Meester mijn harr wijd genoeg opende om
jullie te helpen dat van jullie open te maken. Ik
ben dankbaar dat Hij jullie mijn leven heeft aange­
boden. Het is een eer met jullie te praten.

Subtiele wegen naar
verlichting

Namaste.

het overstijgen van alle verdeeldheid

A Is je {ets opgeeft, geef dan op waarvan je ook
.l"l.m aar denkt dat het jou van jezelf en de ander
scheidt. Dan komt de Waarheid aan het licht.

Het vuur om wakker te worden
Onlangs kreeg ik een brief van iemand die zei dat
hij niet meer 'geïnteresseerd' was in verlichting. Ik
heb dit eerder gehoord en ik vind het belangrijk
daarover te praten. Degene die in vuur en vlam
staat om wakker te worden verzorgt het meest
schitterende vuur ter wereld. Niemand kan het
vuur van verlichting aansteken voor jou. Als je je
belangstelling ervoor verliest, wijst dat er voor mij
188

189 

op dar je denkt dat je iets krijgt in de toekomst.
Geef dit idee op.
Nu, op dit moment, bid ik ervoor dat je ooit be­
vrijd zult zijn door alle verdeeldheid van de gecon­
ditioneerde geest op te lossen. Ik bid dat je begriJpt
dat je hart je belangrijkste toevluchtsoord is.
Moge onvoorwaardelijke liefde je leven verlich­
ten en verhelderen. Ik moedig je aan alle verscht.lr
len opzij te zetten en alle geschillen te begraven.
Verwelkom alle uitdagingen die op je pad mogen
komen.

jou en de ander, wanneer 'ik' tegenover wat dan
ook, gezien wordt als dwaas, wanneer je volkomen
geïntegreerd bent als de wereld en als de kosmos
én daarboven uit en je begrijpt dat alles volmaakt
is zoals het is, zou je opnieuw kunnen denken: 'Nu
heb ik het bereikt!'
En mtt un gewaarzijn dat nog ruimer is
geworden, zul je naar binnen kijken en
een nog subtieler pad zien dat diep in je

Waar er ook maar dualiteit is, daar is een door je
eigen geest gecreëerde beperking.

Wanneer je geen verschil meer aanbrengt russen

Naarmate je

beperkingen en verdeeldheid meer achter je laat,
worden ze steeds subtieler en wordt de manier om
er bovenuit te stijgen ook subtieler. Weet dat alle
verdeeldheid bedrieglijk is. Er is geen aankomst en
er is ook nooit een vertrek geweest. Dit is heel een­
voudig, maar ongelooilijk diepzinnig.
Als je dat subtiele pad bewandelt, je hart ge­
heel vervuld van compassie en helemaal open, alle
vooroordeel verdwenen, zou je kunnen denkm:
'Nu heb ik het bereikt!'
Toch, mtt mur gtwaarzijn dan ooit te­
vorm, zul jt un nog subtitlu pad zien
dat kidt naar htt diepst van jt hart.

naar binnen gaat.
Ontdek de bron van onvoorwaardelijke liefde, van
een onverdeelde geest. Als je je 'interesse' verliest
voordat je die ontwaart, accepteer je afstomping
en onbewustheid.
Gate Gate Paragate Parasamgate Bodhi Svaha 51
Ga, ga, ga
Ga verder, veel verder
Ga nu
Draal nooit
Voorbij verlichting ... ga.'
Mogelijkheid is een grote en machtige kracht en
elk ogenblik aanwezig. Mogelijkheid is onze groot­
ste bondgenoot. We weten niet wat mogelijkheid

190
191 

brengt, maar door ontvankelijk te blijven komen

een verbintenis en meer dan een voorbijgaande in­

we erachter wat mogelijk is.

teresse. Het wegwassen van de vlekken van misleid
zijn is iets waar je direct bij betrokken bent, een

Dit universum is een beginloos en eind­

liefdesaffaire, een wel overwogen leven. Het is ook

loos verhaal verlichting is ook beginloos

eenvoudig, heel eenvoudig.

en eindloos, verreikend en in hoge mate

Herinner je Rumi's gedicht van zeven woorden:

aanwezig. Het licht van Zelfrealisatie

'Voordat ik iets zie, zie ik God.' Dit is een innige

bevrijdt je voor altijd van identificatie

betrokkenheid, een manier van waarnemen en het

met ideeën.

grootste juweel. Dit is de grote waarde van her le­
ven. Naarmate je rijpt op deze 'weg', je verdiept,

Wat probeer je te verwerven? Wat denk je dat je

eenvoudig wordt, en helder wordt, besef je beter

zult krijgen? Het illusoire 'ik' raakt licht verloren

dar je in wezen altijd zuiver, ongeconditioneerd ge­

of verstrikt in eigendunk. Maar, voor de 'Ik' die

waarzijn bent geweest- de 'Ene Waarheid' in alles

onthecht blijft, wordt alles verhelderd en voor het

en niets anders.

'oog' dat onthecht blijft, wordt alles verhelderd.
Je kunt nier verlicht worden; in wezen ben je
zuiver onbelemmerd licht van gewaarzijn! Je gaat

Het verlangen naar verlichting is een vuur dat
het laatste beetje onwetendheid wegbrandt. Als dat
is gebeurd ...

je dit eenvoudigweg realiseren, en dat doe je door
moed re hebben - de moed om je geest open te

zie je misschien een nog subtielere weg

houden met de focus in je hare. De moed die je

naar het ervaren van het Zelf

nodig hebt zit in jou, zoals alles wat je nodig hebt
in je aanwezig is.
Er zijn natuurlijk geen garanties dat je de

Deze weg die in de verre vene ergens heen lijkt
te gaan; maar die eigenlijk naar huis terug gaat,

Waarheid zult realiseren, zelfs niet met alle beoe­

naar binnen gaat. De weg naar huis lijkt altijd

fening en beschouwing. Maar toch, hoe groter je

ver weg, maar dat is niet

gewaarzijn door spiritueel onderzoek wordt, hoe

oneindige inspiratie, kronkelend, wervelend, leven

meer je ook verlost wordt van bekrompen denken

mengend met wijsheid, uit de diepste kern van ons

en het valse gevoel van afgescheidenheid. Dit is al

wezen. Met andere woorden, het is eenvoudig be­

een geweldig voordeel. Deze 'manier' van zijn is

seffen wie we zijn, de naamloze en anonieme Ene.

192

zo.

zo

Het lijkt meer een

193 

En dan? Dan gaat het leven door zoals gewoonlijk,

Naar het zuiden, het noorden?

het schouwspel blijft zich omvouwen. De dromer

Nee, Meest Geëerde.

is eeuwig actief. Niets is nieuw en alles verandere
wals gewoonlijk.

Het Nadir, het Zenith?
Nee, Meest Geëerde, dat kan ik niet.

Wat betreft het idee 'verlichting re willen opgeven':
keer je verlangen om en geef je ideeën over war je

Transcendentie wil in zekere zin zeggen dar alles al

denkt dar realisatie is op, wam verlichting verlost

opgelost is, dat je dus niets hoeft te doen behalve

je juist, en maakt je vrij om jij te zijn.

her je realiseren. Door de vergankelijkheid en on­

Liefde is leeg als lucht en stralend als de wn,

metelijkheid re observeren van alles war er is, kom

van niets afhankelijk en geeft alleen zichzelf aan al

je ver. En daarom bid ik dar je blijft branden van

het leven.

verlangen naar verlicht gewaarzijn. Naruurlijk is

Wees bereid zo ver te gaan als je moer. En, wan­

het altijd aan jou, dat is het mooiste.

neer je denkt dat je w ver bene gegaan als je kunc,
kijk dan nog eens.

je jaagt na wat al van jou is
je bent op reis naar huis

In de Diamantsoetra had Boeddha een gesprek met

Eindeloos op weg naar huis

zijn grote leerling Subhuti. Dat ging ongeveer als

Naar het oosten en westen

volgt:

Naar het noorden en zuiden
Zenith en Nadir
Subhuti, denk je dat je de hele ruimte
naar het oosten kunt meten?
Nee, Meest Geëerde, dat kan ik niet.

Niet te bevatten
Onmeetbaar
Kom thuis
In de eenvoud van je alledaags bestaan

Welnu, Subhuti, denk je dat je de hele
ruimte naar het westen kunt meten?

Je weer in je hart waar liefde woont en in je geest

Nee, Meest Geëerde, dat kan ik nier.

waarom er weerstand ontstaat. Neem ze beide mee
naar de stilte en kijk ... Is dat alles? Dar is alles.

194

195 

ShantiMayi's Diamantsoecra:

Subhuti, kun je je taille meten?
Ja, Meest Geëerde, dat kan ik.

Subhuti, kun je meten hoe groot je voet
"?
ts.

Ja, Meest Geëerde, dat kan ik.

Kun je de omvang van je hoofd en je
hoed meten?
Ja, Meest Geëerde, dar kan ik.

Wéet je hoeveel tanden en kiezenje hebt,
Subhuti?
Dat weet ik zeker; dat weet ik goed,
illustere Boeddha, inderdaad.

Maar Subhuti, wat kunje dan niet me­
ten?
Meest Geëerde, wat ik niet kan meten
is de open geest

en wat ik niet kan

meren is het open hart. Van geen van
beide ontwaar ik de horizon.

Zeer goed Subhuti.. .
goed...

werkelijk zeer

Ter overweging
Hoewel de ervaring van het lijden voor iedereen
anders is, is de weg er doorheen en eraan voorbij
voor iedereen hetzelfde en is dat altijd geweest. De
sleutels die de deur naar vrijheid van lijden openen
zijn tijdloos onveranderlijk. Soms worden ons de
sleutels in handen gegeven; soms worden we ge­
dwongen ze te pakken. Soms ontdekken we dat de
sleutel op het altaar van ons hart ligc. Om tot de
wijsheid van het Geheel re komen, moet de sleutel
omgedraaid worden en de deur geopend. Het slot
begint te draaien omdat we wel begrijpen, omdat
we voorbij onze conditionering kijken - en we be­
seffen dat wat we denken re zijn in werkelijkheid
helemaal niet is wie we zijn.
Het verbazingwekkende is dar we altijd willen
war we al zijn. We denken dar iets ons naar huis

zal leiden, terwijl we in feite nooit weg zijn gegaan;
en kunnen we ook nooit weggaan van huis. We
verlangen liefde, maar we zijn liefde. We verlangen
naar vervulling, en toch zijn we altijd compleet.
We willen uniek zijn, maar we zijn absoluut uniek,
in elke cel van ons wezen. We willen onze zin heb­
ben, maar elke zin is al van ons, wanneer we aan­
vaarden wat het leven ons brengt.
We zijn altijd wat we zijn, of we nu verlicht,
onwetend, of ergens tussenin zijn. De Waarheid
woont in onszelf - in iedereen en alles - eeuwig

196

197 

hier en nu. Iedereen komt verlicht op aarde. En
iedereen heeft een wijze in zich die deze verlich­
ting eeuwig bewaart. De fortuinlijken beseffen dit
en koesteren het als de enige echte waarde in hun
leven. Dit ontdekken is tenslotte aan jou; alles be­
gint en eindigt bij jou. Dat is altijd zo geweest en
zal altijd zo zijn. Sommigen zeggen dat alles de wil
is van een 'Hogere dan ik'. Toch vraag ik je te over­
wegen en ter harte te nemen dat de 'Hogere' en jij
geen twee zijn.
Door me dit te realiseren lossen ze op, subtiele we­
gen en ik.

198

Heb je naaste lief, heb jezelf lief
en heb God, die in je hart leeft, lief.
...-geïnspireerd door jezus 

Slotwoord

D

e 'levende spirituele wereld' is er een van
ontzag en ontdekking, die zich voor ons en

in ons uitstrekt zover als we willen gaan. Het be­
wustzijn is onmetelijk. Het pad naar onze wezen­
lijke aard wekt een grote gevoeligheid voor alles
om ons heen, en voor alles wat diep in ons wezen
verborgen ligt.
Beetje bij beetje stellen we ons open voor wat
het leven vermag, zoals een heldere maanloze
nacht de oneindigheid van sterren en melkwegstel­
sels aan ons openbaart. We rijpen in ontvankelijk­
heid, en drinken in wat het leven leert, zoals de
zee zoete regen absorbeert. Gretig om onszelf door
deze menselijke gebeurtenis te loodsen met steeds
groter bewustzijn en wijsheid, zijn we bereid onze

201 

dwaasheid, die zware en nutteloze bagage, achter
ons ce laren. De tijd tussen onze eerste ademhaling
en onze laatste is kort; toch is hij vol ongelooflijke
schoonheid als we bereid zijn die helemaal tot ons
hare roe ce laten en vandaar uit gestalte te geven.
Deze 'weg van het hart' verandert beetje bij beetje
het hele bewustzijn van onze planeet.
Spiricualttelt houdt bewustwording in van wa t
de grenzen van onze geconditioneerde ideeën t e

boven gaat. Het houdt in dat we geen verwachcin

_

gen en kritiek meer projecteren, en tegelijkertij d
de windsels van schadelijke neigingen ontwarren .

Het berekent verancwoordelijk zijn voor onszelf e n
naar onszelf, in plaats van anderen verancwoorde­

lijk ce houden voor ons gedrag. Dan worden de
sluiers van blindheid weggenomen terwijl de 'Ik'
geopend wordt, met als gevolg meer 'inzicht', dat
mild en genuanceerd is. Herrijzend als een Feniks
uit de as van wanhoop komt de visionair in ons tot
leven. Het visioen
aan

van

mogelijkheden spoort ons

de diepere dimensie van onze spirituele essen­

tie, de integratie van hart en geest, te ontdekken.
Oe visionair geeft gestalte aan de kracht van liefde
en alles wat wijsheid vermag. Wat is het leven ronder dat?
We kunnen niet alleen maar boeken lezen, ons
het idioom van wijze mensen aanmeten en verkon­
digen dat we spiritueel zijn. We moeeen ernaar le­
ven - en onderrussen de geheimen ontsluieren die

202

her menselijk hart nu eenmaal in zich draagt. Dan
beseffen we wat die grote zielen werkelijk aan ons
wilden overbrengen door hun woorden en hun
manier van zijn.
De Huichol, een inheems volk van Mexico,
zeggen dat het hart een spiegel is die de hele kos­
mos reflecteert. Ik ben erachter gekomen, en doe
dat nog steeds, dat dit

w

is. Ze zeggen niet veel

over hoe we denken. Maar wat ze wel belangrijk
vinden is hoe oprecht we in contact met ons hart
zijn. Ik kan vanuit mijn eigen ervaring bevestigen
dat op deze manier in contact zijn met het hart
mijn grootste meesrer53 en uitdaging is geweest, en
bovendien mijn beste vriend. Het brengt alles

aan

het licht, meer nog dan je ooit kunt verwachten.
Deze Intelligentie van het hart is een nooit ein­
digende reis, de ware schoonheid van de mense­
lijke ervaring. Het is een goedverlicht, welgebaand
pad naar de onbetwistbare Waarheid waar ons es­
sentiële wezen uit bestaat.
Er komt een tijd waarin hart en geest versmel­
ten tot een ondeelbare wijsheid die ons direct naar
onze innerlijke wereld leidt- die niet van de (ogen­
schijnlijk) uiterlijke wereld te scheiden is. Wat een
licht!
Spirituele wijsheid komt voort uit het diepst
van ons hart en toont zich in eigenschappen als
inzicht, integriteit, echte communicatie, gevoe­
ligheid, vriendelijkheid, berorgdheid, begrip, één

203 

zijn, openheid en verantwoordelijkheid. Dit zijn

In november 2005 kreeg ik een geschenk van ver­

wijd open ingangen die, als je er eenmaal door

scheidene zeer wijze medicijnmannen. Een on­

bent gegaan en ze ervaren hebt, elk restant van af­

derdeel daarvan was een zweethurceremonie. Bij

gescheidenheid oplossen. Is dat niet wat spiritu­

die gelegenheid werden er vele indrukwekkende

aliteit is, het oplossen van afgescheidenheid? Het

woorden gesproken door deze grote, krachtige en

is gemakkelijk om te zeggen dat je eenheid bent,

nobele mannen. Ik was niet verbaasd hen telkens

maar her is iets totaal anders die werkelijk te ont­

weer re horen zeggen hoe belangrijk het was dar de

dekken en ernaar te leven.

mensheid terugkeerde naar haar hart. Ja, dit is het

Liefde is de grootheid van het hart en de heldere

belangrijkste punt als we oprecht spiritueel bewust

taal van het 'Grote Mysterie'54• Het Grote Mysterie

willen worden en onze ingeboren kracht om als

is de Lakota naam voor 'het Geheel'. Het Grote

mens te leven willen terugwinnen.

Mysterie wordt vergeleken met een lied, zacht en

We kunnen deze wereld niet ontvluchten door

sonoor, krachtig en onpeilbaar. Ik heb video's ge­

eenvoudig te zeggen dar hij niet bestaat of dat

zien en artikelen gelezen waarin getracht wordt

Waarheid een onderliggende werkelijkheid is in

de geest en spiritualiteit te demystificeren, maar

het hiernamaals. Waarheid is zowel in ons als in

niemand is daar ooit tot mijn tevredenheid in ge­

deze wereld. Juist daar beseffen we dit. Juist de ma­

slaagd. Het blijft nog altijd, en zal altijd het Grote

nier waarop we leven en reageren in ons dagelijkse

Mysterie voor mij blijven.

leven in deze wereld brengt het krachtige licht van

Dit mysterie is wat ten grondslag ligt aan alles

spiritueel bewustzijn. Dan hebben we een directe,

wat er in het universum lijkt te 'zijn'. Wanneer we

continue en zich steeds verdiepende ervaring van

ons er midden in bevinden, is de essentie van al­

het Grote Mysterie. Ooit simpeler gezegd door de

les wat we waarnemen heel erg duidelijk, subtiel

grote Huang Po55: 1\..l s je één ding echt ziet, zie je

en significant, al blijft de veelvuldigheid bestaan.

alles echt en hoewel er in dit bestaan geen werke­

Zonder directe ervaring zal wat je ook over spiri­

lijkheid aanwezig is, besraat het op de een of an­

tualiteit re weten komt niets meer zijn dan slechts

dere wonderbaarlijke manier toch.'

weren. Bedenk dat liefde wijsheid is en dat liefde

Hij sprak deze woorden vanuit zijn innerlijke

wordt gevonden in het hart. Liefde is niet iets on­

tempel, zijn hart. Het is zo: je zult wat je zoekt

betekenends. Het is de les van je leven en de weg

in je hart vinden. We vinden dit innerlijke toe­

door alle wanbegrip en misverstanden.

vluchtsoord wanneer we bereid zijn verdeeldheid

204

205 

zaaiende en keiharde voorwaarden en identiteiten
los re laren die ons afschermen van onszelf, de we­
reld en elkaar. Ons dagelijkse leven is onze spiritu­
ele uitdaging. Wanneer we erop reageren met onze

Aanvulling

hartswijsheid, wordt onze geest ruimer en ons ge­
waarzijn evenzo.
Door een ruimer gewaarzijn verdwijnt afge­

rijpheid ontwikkelen

scheidenbeid in onze wezenlijke aard als een lijn
die je op water rekent. Wanneer afgescheidenheid
vervaagt, brengt het uitgestrekte gebied van mo­
gelijkheden dieper inzicht, inspiratie en creativi­
teit teweeg. Wanneer wij alleen verantwoordelijk
zijn voor waar we staan in dit alles, worden al onze
handelingen ondersteund door kracht en stabili­
teit. Dit is vruchtbare grond waarop het zaad van
verlicht leven wortel kan schieten.

De Wég is altijd overal waar jij bent.
Wijsheid is ingeboren in je.
Beter dan die te kennen is het haar te visualiseren,
te leven en te zijn.
Jij bent de manifestatie van inspiratie.
Dit is verlichting!

H

ier kijken we in de spirituele spiegel. De spi­
rituele spiegel is eigenlijk her diepst van ons

hart.

Overwegingen
Neem volledige verantwoordelijkheid voor waar je
je bevindt. Op die manier houden kritiek en pro­
jectie volkomen op re bestaan en is de kracht om
re zijn

zoals je bent onmiddellijk beschikbaar voor

jezelf en duidelijk voor anderen.
Wees echt eerlijk tegen jezelf.

206

207 

Wees openlijk genereus. Genereus zijn is alles te­

Je verontschuldigen is geen zwakheid, maar kan

weegbrengen wat mooi en prachtig is aan de men­

daarentegen een grote kracht zijn - een brug over

selijke geest. Het is een universele stroom.

een veroorzaakte kloof Toegeven dat je je vergist
hebt, brengt je meteen terug bij jezelf Misschien

Aanvaard de pijn van spirituele groei. Het is een in­

is het belangrijk wat de ander zegt, misschien ook

wijding in grotere wijsheid. Grotere wijsheid dient

niet - maar het is belangrijk voor jou om te weren

zich niet altijd aan door middel van pijn, maar als dat

waar je je integriteit hebt gelaren en die dan weer

wel w is, let dan op dat je die niet mijdt. Het is een

terug re halen. Anders raak je verstrikt in moeilijk­

ingang, een deur naar dieper gelegen gebieden van

heden.

je hart. De deur dichtdoen en weglopen is oneindig
veel pijnlijker. Als je vijandig tegenover iemand staat,

Wees volkomen vrij van verwachtingen.

verplaats je dan in hem en kijk wat er gebeurt.
Heb innig en vrijelijk lief en maak je geest ontvan­
Luister goed.

kelijk.

Geef roddelen op door een echt vertrouwensper­
soon te zijn.

Het hart is een heldere

en

volmaakte spiegel.

Kijk vandaar naar jezelfen je wereld.
Vind in jezelf wat je van anderen wilt. Zoals liefde,
respect, geruststelling, enwvoort.

Weerspiegel vandaar
en zie jezelf
in alles wat je ervaart.

Spiritualiteit is niet altijd makkelijk. Niettemin
heb je er veel aan. Ze geeft vreugde. Ze is een ont­
dekking. Ze maakt je bewust. Ze brengt groter
inzicht in jezelf en je leven. Ze is creatief Ze is
het waard. Ze herstelt je eigen kracht en richt je
aandacht sterk op de schoonheid van het leven.
Spiritualiteit is niet altijd makkelijk; verwacht het
dan ook niet.

208

209 

Verlies je vreug de en je verliest je kracht.

Praktijk

.... Peruviaanse sjamaan
maakt praktisch

H

et is een kwestie van meer gewaarzijn, en dat
is alles.

Enkele suggesties:

Aanwezig zijn is zijn waar je bem en niet waar je
niet bem. Richt je erop voor honderd procem aan­
wezig te zijn bij wat je doet wanneer je iets doet,
wat het ook is.

Voorgestelde oefentijd: een hele dag.

Je bewust worden van wat je denkt, door je ge­
dachten te observeren, zet je geest open. Obser­
veer zonder oordeel. Laat positieve en negatieve

211 

gedachten voorbij komen ronder ook maar re
proberen ze re veranderen. Observeer alleen maar.
Dit is het fundament van vipassana-medicatie.
Je kunt observeren eerwijl je in meditatie zie, of
eerwijl je de dagelijkse dingen doet. Ook als je
bij het beoefenen hiervan gefrustreerd zou raken,
observeer de frustratie dan. Op den duur zul je

Je

ervan bewust worden hoe je verstrikt raakt in

oordelen en projecties. Die is ongelooflijk waar_
devol. Het kost tijd en oefening, maar de resulta­
ten zijn verlossend en bevrijdend.

op je gemak bij vergankelijkheid.

Onder­

zoek het, vertrouw het, raak er bevriend mee en
begrijp dat het een fundamentele natuurwee is. In
elk stadium van opkomen en verdwijnen is er on­
gelooflijk veel schoonheid te zien wanneer je ogen
open genoeg zijn om haar waar te nemen. God is
de basis van stilte én het stromen van beweging,
van vergankelijkheid. Besef dit, en zet elke zorg
of angst om te leven, en elke zorg en angst voor
de dood om in ontvankelijkheid en simpel aan­
vaarden van 'hoe alles nu eenmaal is'. Wijsheid en
vreugde vervangen angst en ongerustheid.

Voorgestelde oefentijd: op ieder moment van iu.ltre

dag.

jezelf tijd om in de natuur te zijn. Zelfs een

wandeling door een stadspark af en toe is echt uit­
stekend. Het is belangrijk om onder de bomen te
zitten, te wandelen, te liggen, te mediteren, met een
vriend te praten of te picknicken. Ga naar het water
of erop. Ontspan je in de tuin russen de bloemen of
op een stille open plek. Het is goed voor de ziel om
de natuur in je op te nemen. De geluiden, geuren,
vormen en kleuren, de wisselende seizoenen, het
lachen van kinderen... alles voedt ons op een diep
niveau. Het is ook heel goed voor je gezondheid. In

Voorgestelde oeftntijd: een uur per dag observeren.
Wees

Gun

de naruur blijft je hart vanzelf open. Daar kun je
vrede vinden en je immens verfrist voelen. Kom in
contact met jezelf door de naruur in te gaan. Er te
zijn alleen al is een meditatie op zich.

Voorgestelde oefentijd: zo vaak mogelijk.

Sta open voor dankbaarheid. Je

hoeft echt niets

anders te doen dan open te staan voor wat nuttig
is geweest voor jouw leven. Je zult versteld staan
van de gebeurtenissen en mensen die zich in je me­
dicatie laten zien. Vaak is her helemaal niet wat je
denkt. Je kunt werkelijk voelen dat je hart open is.
Dankbaarheid is een ongelooflijk delicate ervaring
waardoor alles in een duidelijker perspectief komt
te staan.

Voorgestelde oeftntijd: vaak.

212
213 

Zeg een gebed voor de verlichting van alle weum.

Noten

Elke dag.

1

De titel van het boek is: ( Women Elders OfferTheir

Vision for Our Planet (paperback) (Wijze vrouwen
geven hun visie op onze planeet) door Carol Schae­
fer.
2

Het Geheel is dat war alles in essentie is, zonder

een barst, een gat of een naad. Her Geheel heeft
op zich geen onderdelen. Alles war er is, daar ont­
breekt niets aan. Je kunt van her Geheel niets afha­
len of eraan toevoegen. Intelligentie als bewustzijn
doordringt alles.
3

Je zou de vraag kunnen stellen war de rol van de

goeroe is, als we er 'zeker van zijn dar realisatie
van de Waarheid, de Waarheid die jij bent, nier

215 

door iemand voor iemand geformuleerd wordt

gunstigheid en instructies van een wijze worden

of aan hem verteld wordt'. Begrijp dat je al com­

aangeboden. Of het is gewoon een kwestie van

pleet bene, wanneer je bij de meester komt. Jij

ongelooflijk veel geluk.

bent de Waarheid waarnaar je zoekt. Toch kom
je juist die Waarheid zoeken. De aspirant wil in

4

contact zijn met Waarheid, zogezegd, wil leven

wordt meestal geleid door een wijze, een mees­

naar de wijsheid van Waarheid en uiteindelijk

ter, een spirituele vriend. Het kan bestaan uit het

Waarheid realiseren. De goeroe brandt de droe­

lezen van heilige geschriften, een lezing, of een

sem van onwetendheid (dualiteit) in de geest

openbare bijeenkomst met vraag en antwoord.

van de leerling weg en lost beperkt denken op,

Er worden satsangs aangeboden door mensen die

laat geest met hart samenvloeien tot het verschil

boeken hebben gelezen maar iedere echte spiritu­

ertussen onnaspeurbaar is. De meester test de

ele ervaring missen. Maar in de zentraditie wer­

ontvankelijkheid en zelfloosheid van de leerling

den gerijpte zielen verlicht door het geluid van

door obstakels voor de leerling te veroorzaken

een steen tegen een stoeprand of door het horen

die hij behendig moet overwinnen. De meester

voorlezen van een heilig boek terwijl ze over de

verwijdert ook hindernissen, door deuren voor

markt liepen. Deze grote zen-zielen waar het

de leerling te openen waar hij op het juiste mo­

hier over gaat hadden meesters of kozen zich een

ment doorheen gaat met behulp van de kracht,

meester na hun verlichting. Christus zei: 'Waar

moed en oprechte bereidheid die hij zelf heeft

twee of meer bijeen zijn in mijn naam ben Ik aan­

vergaard. Hoewel niemand je kan geven wat

wezig' of Ik ben (is) aanwezigheid. Ontvankelijk

je zelf al hebt en bene, laat de goeroe (meester,

zijn betekent dat je ontvangt. Het bijwonen van

mentor) een licht in de duisternis (ontstaan door

een satsang in die geest zal je zeker goed doen, en

het geloof in een afzonderlijk ik) schijnen, waar

zo niet, dan is weten waar je niet thuishoort ook

het juweel van Waarheid altijd aanwezig en stra­

een grote zegen.

Satsangh, in het westen ook gespeld als satsang,

lend is. Een goeroe is essentieel voor 99 o/o van
de spirituele aspiranten. 90 o/o denkt dat ze de 1

5

o/o zijn die geen goeroe nodig heeft. De meester

ideeën die ons afscheiden van wat we ook maar

is een goddelijk geschenk in de ware zin van het

ervaren, zoals in relatie tot anderen: ons knappe

woord. Het is aan de rijpe aspirant dat de goed-

uiterlijk, geld, intelligentie, gevoel van eigen-

216

Verdeeldheid zaaiend denken is identificatie met

217 

waarde, enzovoort. Dan 1s' er zelftwiJfel en zelfver­

s

Lichaam-en-geest en het Zelf zijn geen geschei­

heerlijking, zelfhaat en dergeltjke. Anderzijds is er

den 'zaken'. Er zitten geen naden of gaten in be­

natuurlijk vooroord eè ,proJëctté en bezorgdheid

wustzijn. Alles is van een algehele vergankelijkheid

over wat anderen over ons denken D•r alles 1 ·�i­

die zich voordoet als ervaring, intelligentie, moge­

genlijk vruchteloos en houdt je gevangen

een

lijkheid, en waarneming temidden van ontelbare

kleine ruimte. Een gevangems die niet bestaat be­

verschijningen van vorm. Scheiding bestaat ner­

halve in de denkscructuur. (Die structuur bestaat

gens, heefr nooit bestaan en zal nooit bestaan. Alle

eigenlijk ook niet. Het is alleen maar onze manier

ideeën van welke scheiding dart ook, al is die maar

van denken.) Wanneer we alleen maar bezig zijn

een haar breed, zijn volstrekt onjuist. Wel verschil,

onze eigen werkelijkheid te verzinnen en een ake­

geen scheiding.

m

lig sektarisch web spinnen door het soort denken
dat verdeeldheid in de hand werkt en er heel sterk

9 Advaita is de spirituele richting van non-duali­

in geloven, zitten we gevangen.

teit. Echte non-dualiteit kent totaal geen dua­
lisme. Geen kloof tussen echt of onecht, waar of

: niet met jezelf in conta ct
6 Lijden betekent hier
enaam is.
zijn door alleen maar te willen wat aang
voor alles Wat
Het wil zeggen dat je afgesloten bent

ompenheid,
het leven brengt. Het betekent bekr
zie en verzet.
onwrikbare meningen, kritiek, jaloe
rd, egocenDit alles komt voort uit gefragmentee
trisch denken.

7

niet-waar, illusie of werkelijkheid. Alleen dit is
authentieke non-dualiteit, advaita. Door diep naar
binnen te kijken en door vrij te zijn van vereenzel­
viging, verdwijnen alle ogenschijnlijke kloven die
veroorzaakt werden door het gevoel en de overtui­
ging afgescheiden te zijn volledig. Shankaracharya,
een grote wijze, dichter en sterke spirituele kracht
in India, is naar verluid de stichter van de 'non­

Leegtt wordt in het boeddhisme verklaard a!

dualistische school' van advaita. Het is zeker dar

'shunyata', niet-blijvende vergankelijkheid. V\k_

er sinds mensenheugenis altijd non-dualisten zijn

duid ik in satsang leegte aan als vergankelijkheid,

geweest. Dat is omdat alle gerealiseerde zielen zich

openheid, helderheid, vrijheid die niets begeert.

niet ophouden in, en als, het Geheel - wat dat

Een lege geest is vrij van mentale begeerte. Leegte

dan ook is. Ware non-dualiteit splijt nog niet één

is niet louter niets, want alles wat er blijkbaar is,

haar.

versdujnt en besraat altijd in (en is) leegte.

218

219 

10

Maharajji is ShantiMayi's goeroe. Zijn naam,

hier voor het eerst genoemd, is Sri Hansraj Sacha

reid zijn en ze weten, of leren, dar her mogelijke de
weg wijst naar her onbekende.

Babaji. Zijn toegenegen leerlingen noemen hem
cespeervol Maharajji. Hij is het hoofd van de 'Sa­

13 Oordeel. Hieronder kan verstaan worden: projec­

cha- Lineage'. Zijn ashram is Sacha Dham in Lax­

tie, vergelijking, vooroordeel, kleineren, verheerlij­

man Jhula, Noord-India.

ken, twijfelen, uitstoten, enzovoort. Deze manier
van denken fragmenteert je ervaring omdat je in je

Ramana Maharshi was een grote verlichte. Hij

oordelen gelooft. Oordelen zijn afhankelijk van je

leefde in Zuid-India. Hij werd al heel jong ver­

mening en hebben weinig met de werkelijkheid te

licht. Nadat hij van huis vertrokken was, zat hij

maken. Zoals alle grote leringen verklaren, kun je

bijna twintig jaar in meditatie, de wijsheid van zijn

je beter niet ophouden met een dergelijke beper­

groeiend verlicht bewustzijn in stilte observerend,

kende mentale afscheiding en beeldvorming. Wan­

in zich opnemend en verwerkend. Hij streek uit­

neer het oordelen tot zwijgen wordt gebracht of

eindelijk neer aan de voer van de berg die in Tamil

wanneer gezien wordt welke beperkingen her ons

Nadu J\runachala' heet. Hij verklaarde de berg als

oplegt, zijn we vrij, beschikbaar en onrvankelijk

zijn meester. Zijn naam alleen al staat voor spiritu­

als nooit tevoren. Wanneer we leren dat oordelen

ele zuiverheid. Hij verlier deze wereld in aprill950.

verdeeldheid in de geest veroorzaakt, begrijpen we

Hij werd en wordt ook nu nog hogelijk gerespec­

vaak goed war dar berekent. Toch rijst onvermijde­

teerd en bemind door allen die hem kennen.

lijk de vraag: 'Zijn we dan zelf niet meer in staat te

11

beoordelen war goed voor ons is of nier?' Jawel, je
12 Spiritueel krij ger is

hij die bereid is re aanvaarden

zier altijd her verschil. We zullen altijd onderscheid

wat her leven brengt, die leert hindernissen te bo­

kunnen maken. In zen is er een manier van begrij­

ven te komen en verder te gaan. Op deze manier

pen die ongeveer als volgt gaat: vóór verlichting

worden de lessen geleerd en overstegen en wordt

opmerkzame geest, na verlichting heldere geest.

de kracht om echt mens re zijn groter, naarmate

Helder wil zeggen her verschil kennen zonder er

we verder komen op onze levensweg. Bereidheid

een mening over re hebben. Een dief is een dief en

en het mogelijke zijn de grootste bondgenoten

dit maakt men op uit zijn daden, maar een dief is

van een spirituele krijger. Alleen spirituele krijgers

ook de Boeddha vermomd. De dief beseft dit mis­

kunnen naar het Hart gaan omdat ze daartoe be-

schien op een bepaald moment en dan zouden we

220

221 

hem onderscheiden als een Boeddha, omdat het
duideliJk is; dat heeft niets te maken met verdec ld­
heid veroorzakend denken. Oordelen zijn hard­
nekkig en moeilijk te overwinnen. Onderscheid is
vrij van meningen, begeerte of gehechtheid.
1�

Gyan is een Sanskriet woord dat 'authentieke er­

varingswijsheid' berekent. Een Gyani (iemand die
Gyan is), ook wel gespeld Jnani, is een zeer wijs
mens die (meestal) vrij is van dualiteit, en die ook
vaak als een intellectueel wordt beschouwd. Ik ge­
bruik het originele Sanskriet 'Gyani' hier, omdat
ik het belangrijk vind sommige Sanskriet begrip­
pen re bezigen, zodat jullie er mee kunnen kennis­
maken. Men zegt dat het Sanskriet 'LÓ krachtig is
in zijn beeldspraak dat war in het Sanskriet wordt
gezegd onmiddellijk een scherp gedetailleerd beeld
oproept voor het geestesoog.

15 Bhakti is

ook een Sanskriet woord en betekent

'toewijding'. Zowel Bhakti als Gyan hebben een
sterke inhoud. Allebei zijn ze eigenlijk een manier
van zijn en een manier van leven: een spirituele
manier om jezelf te ontdekken. Een Bhakti (ie­
mand die volkomen toegewijd is in zijn liefde) ver­
smelt met zijn verlangen en naarmate de devoti e
dieper gaat, wordt de Bhakti verteerd. Dan vallen
de liefde, de geliefde en de minnaar samen rot een
ondeelbare en absoluut niet te onderscheiden een-

heid. Wat heel belangrijk is, is dar goed begrepen
wordt dar deze beide wegen elkaar kruisen. Dat
gaat zo: De Gyani zonder liefde is als een droge
levenloze woestijn en de Bhakci zonder wijsheid is
als kleverige stroop. De balans wordt in elk van
beiden gevonden door de vermenging van diepe,
devotionele liefde en het licht van ware wijsheid.
16

Ganga is een

heilige rivier in India. Deze wordt

beschouwd als een godin met grote vermogens en
subriele geheimen. Ik ken haar op deze manier. Ze
is duizenden jaren aanbeden als een bevrijdende
kracht. Wanneer zielen de Ganges (Ganga) inlopen
worden ze van iedere smet gezuiverd. Maar zoals de
heiligen zeggen, wachten die smetten aan de oever
van de Ganges om hen meteen weer te bespringen.
Maharajji (mijn meester) zegt : 'Ja, Ganga bevrijdt
iedereen die de rivier inloopt, maar zodra ze de
heilige rivier uitlopen zijn

Z8

alles vergeten.' Mijn

huis staat tegenover de Ganges en dat is een grote
zegen. De toespraken in dit boek zijn alle gehou­
den met de muziek van het snelstromende water
van

de Ganga voortdurend op de achtergrond. In

de Veda's wordt gezegd (zie noot 29) dat elke ziel
ter wereld op enig moment, tijdens dit leven of een
ander, de Ganges in zal gaan.
7

1

Wanneer ik her woord 'goddelijk' gebruik, be-

tekent het altijd ondeelbaar, nier alleen ongedeeld

222
223 

maar letterlijk ondeelbaar, kan niet gebroken wor­

van afmeting. En toch blijft het allemaal beperkt
tot ons vermogen met een beperkt of een groter

den door wat dan ook.

gewaarzijn waar te nemen. Wanneer ik dus zeg 'al­
18 Het ervaren van God is overal en altijd. Dit is een

les wat we waarnemen', bedoel ik eigenlijk meer

zeer intieme ervaring en kan niet goed uitgelegd

dan we binnen de menselijke ervaring zoals die in

worden. Rumi's gedicht van zeven woorden is een

deze tijd is, mogelijk zouden kunnen waarnemen.

prachtige bezielde weergave van deze ervaring. Oe
grote dichter Rumi schreef: 'Voordat ik iets zie, zie

21 Aan deze leegte ontbreekt niets; zij is zuivere

ik God.' Oe volgende noot kan misschien helpen

ontvankelijkheid en openheid.

om dit te begrijpen, maar bedenk: God ervaren in
alles is niet een soort van evalueren of rationalise­

22 Alchemie is een zeer oude spirituele leer van for­

ren. Het is een directe ervaring.

mules, manuscripten en buitengewone wijsheid.
De alchemist was een wetenschapper, een wiskun­

Oe reden waarom vergankelijkheid hier gebruikt

dige, een scheikundige en een ingewijde in de wer­

wordt als een voorbeeld voor eenheid, is omdat

kingen van het universurn in zichzelf. Het meest

vergankelijkheid alles van de kaart veegt. Zelfs

beroemde kenmerk van het werk van een alchemist

bergen, planeten en Melkwegstelsels zijn

ver­

is de omzetting van lage metalen in zuiver goud.

gankelijkheid onderhevig. Daarom is het een kijk

De alchemist die de wetenschap trouw was/is, wist

op eenheid die niet ontkend kan worden. Het we­

echter dat hij/zij, om hierin te slagen eerst zijn ei­

zen van leven is eenheid. Onze hartslag is eenheid.

gen lage natuur in zuivere verlichte essentie moest

Atomen zijn eenheid. Adem is eenheid. Zelfs de

omzetten. Ik heb eens een grote meester gehad die

aarde ademt. Eenheid is de wezenlijke gedaante

alchemist was, Manly Palmer Hall.

19

aan

van God. Alles wat er is, is eenheid - zowel de
vorm als het vormloze zijn in wezen één.

23Licht is hare. Ruimte is geest. Donkere wolken
zijn mentale projecties en hardnekkige weefsels

Hiermee bedoel ik dieper waarnemen dan je zin­

van identificatie met ons 'denken' in hokjes.

tuigen waarnemen. Deze vijfdimensionale ervaring

Maar zelfs wanneer onze aandacht in die wol­

die we leven is oneindig klein en buitengewoon

ken zit, blijft de geest helder als ruimte, weids

kolossaal tegelijkertijd, en is mogelijk oneindig

en onbezoedeld. Oe geest is altijd zuiver en

20

224

225 

onaangedaan door de gedachtetrillingen die er

26 Sadhana is de beoefening die een spirituele pre­

doorheen razen. Evenmin wordt de hemel ver­

misse tot werkelijkheid maakt. Sadhana is de weg

anderd of beïnvloed door de wolken die voorbij

en het proces door middel waarvan we vanuit onze

drijven. Zoals een diamant die je in de modder

spirituele kracht en wijsheid kunnen leven. Een

laat vallen nooit zijn zuiverheid verliest, zo is

sadhana kan zijn: een uur mediteren, een aanral

het ook met onze geest en ons hart.

mantra's of gedichten per dag zeggen, maar het kan
ook iedere soort van beoefening zijn, zoals yoga,

24

Shambala (Tibetaans: bde 'byung) is een Sanskriet

voedingsleer, her lezen van heilige boeken, her hel­

term die betekent: 'oord van vrede/kalmte/geluk'.

pen van zieken of armen. Hierdoor verrijken we

Uit de Wikipedia website.

ons leven met een diepere vrede en dus meer be­
grip. Dan krijgen we naruurlijk inzicht uit de be­

25 Geconditioneerd denken is de manier waarop

oefening, als spiritualiteit en dagelijks leven tot één

wij de overtuigingen van andere accepteren. We

ademhaling, één hartslag, één weg worden.

krijgen onze conditioneringen van onze ouders,
onze leeftijdgenoten en onze maatschappij. Deze
ideeën worden heel reëel voor ons en bepalen ons
leven en wie we denken re zijn. Naarmate we ver­
der komen op onze spirituele weg, onderzoeken
we onze overtuigen en onze manier van denken
steeds meer. Dan bevrijden we ons vanzelf van
geconditioneerd denken, zoals vooringenomen­
heid, vooroordeel en rigide ideeën. We zijn vrij
van de ideeën die onze ontvankelijkheid voor
nieuwe manieren om naar onze ervaring te kijken
hebben belemmerd. Dan verdwijnt de conditio­
nering en wordt onze geest open, meer flexibel
en scherpzinnig. We ontwikkelen een heldere en
bredere intelligentie naarmate onze levenserva­
ring zich meer verdiept.

226

,
·
paramlta
betekene Volmaakte Wijsheid'
en is de moeder van de Boeddha's. De kern
van de
Prajnaparamitasoetra is de Hartsoe
rra.
27 n ·
rra;na

.
2s Een
mantra IS een nauwkeurig gearricu
leerde
formule. Vaak is een mantra een
gebed. Mamra's
zijn oeroud. In onze ashram zing
en we 'pashanri'
mantra's. Dat wil zeggen dat de
manera heilzaam is
voor iedereen en geen schade kan
doen. De formu­
lering, de toon, de uitspraak en
de diepe gevoelens
die verbonden zijn met de woo
rdbetekenissen van
de mantra zijn belangrijk. Me
t andere woorden,
een mantra moer zo nauwkeurig
mogelijk worden
uitgesproken en geladen met
een gevoel van in­
timiteit en intentie. AJs her
gebed nier meer dan

227 

een recitatie is, verliest het veel van zijn kracht.

30

Wanneer je je verbonden voelt met de betekenis

perkte geest moet openbreken om de onuitspre­

die in de mantra vervat is en begrijpt waar het ge­

kelijke, onkenbare 'Essentie van het Bestaan' te

bed voor is, wat het zegt, dan krijgt het veel meer

kunnen bevatten -het Universele Principe dat aan

kracht. De wetenschap van de mantra is tijdloos

een bruikbare levenservaring de kwaliteit van de

van oorsprong en ongelooflijk krachtig en effec­

droom geeft. Intuïtie en afstemming, stilte, devo­

tief. Mantràs worden in vele talen gezongen, en

tie, bereidheid, wijsheid, flexibiliteit, kracht, moed

waarschijnlijk de meeste in het Sanskriet. Je kunt

en openheid zijn ingangen voorbij het oppervlak­

het internet opgaan en het woord 'mantra' invoe­

kige naar het onbegrijpelijke. Jij bent onbegrijpe­

ren in een zoekmachine en een hele menigte man­

lijk.

Onbe grijpelijk wil zeggen dat je de logische, be­

tra's aantreffen. Waarschijnlijk kun je ook wel een
mantra horen.

3'

Deze bepaalde vertaling van de mantra is fascine­

rend verleidelijk, omdat we ontzettend veel ideeën
29 De �das zijn de oude geschriften van de Hin­

over volmaaktheid hebben. Niets past in ons idee

does en de Oepanisjaden zijn de filosofische

van volmaaktheid. Toch zegt deze mantra dat 'Alles

boeken van de Veda's. Zeer complex, zeer diep­

volmaakt is zoals het is'. Hier kun je niet stoeien

zinnig, maar wanneer ons de ogen zijn geopend

met de notie van wat je denkt dat volmaaktheid is:

door wijsheid, ûjn de leringen erin beschikbaar.

als je dat doet, ontglipt je de echte betekenis. Met

Mijns inziens haal je uit de Oepanisjaden wat je

deze mantra neem je een ogenblik stilte en laat

kunt begrijpen. Het taalgebruik van de leringen

hem bezinken. Deze speciale vertaling is te vinden

en onderwerpen is enigszins versluierd en vereist

in de Goeroe Gita van Swami Muktananda's Sid­

een spirituele rijpheid om de juiste afstemming,

dha Foundation. Toch geloof ik dat het een vrij

nodig om er de diepere betekenis uit te halen,

algemeen gebruikte vertaling is die daar misschien

tot stand te brengen. De Oepanisjaden vormen

niet ontstaan is. De mantra is te vinden aan het

de wonels van het non-dualisme. Non-dualisme

slot van de Isha Oepanisjad.

wekt de leerling in wijsheid voorbij zijn rationele
geest naar een intuïtieve, stilzwijgende helderheid

32

te gaan, zodat het mogelijk wordt het Geheel te

gezien alles bewustzijn is, is het naadJoos en zon­

ervaren.

der spleten. Omdat het een los schijnt te staan van

228

Mscand noch verschil impliceert scheiding. Aan­

229 

het ander betekent dat niet dat ze dat ook zijn.
Wanneer je begrijpt dat het geheel van bewustzijn
een energieveld van licht is, dan is het duidelijk dat
afstanden en verschillen geen scheiding vormen.
Het zijn eenvoudigweg verschillende frequenties
en dichtheden van energie die voortdurend ver­
anderen. Verbonden of niet verbonden is op een
energieveld niet van toepassing.
33

Spirituul inzicht is een 'innerlijke realisatie' die
duidelijk die kwaliteiten toont die jou tot je gro­
tere wijsheid brengen. Dit inzicht zal je altijd mee­
nemen naar een duidelijk en dieper gaand begrip
van jezelf en je wereld; het kan op allerlei manieren
tot je komen.
34

Een dhamzadeur is zo ongeveer elke kans die het

leven je biedt; als je er doorheen gaat, laat je de
energie van gewoonte, oude reacties en dergelijke
achter je. Een dharmadeur 1s een ingang naar han­
delen vanuit wijsheid. Er zijn overal, in elke rich­
ting, ontelbaar vele dharmadeuren.

35

Vipassana betekent 'inzicht' en is, zoals hierbo­
ven vermeld, een oeroude meditatiemethode die
Gautama Boeddha hanteerde als zijn laatste sad­
hana. Toen hij in vipassana-meditade zat, ging hij
het nirwana binnen. Een hedendaagse vipassana­
retraite duurt meestal rien dagen, al kunnen som-

mige retraites een hele maand of nog langer duren.
Vipassana wordt ook dagelijks gedaan. Het is elke
dag een uur, of elke week een uur, ziteen en in stilte
observeren. Het is de kern van zazen: gewoon zit­
een, gewoon observeren. Er wordt door deze prak­
tijk van zieten en kijken veel geopenbaard, begrepen
en geïntegreerd. Een tiendaagse vipassana-retraite
wordt naruurlijk gehouden in volkomen stilte en
duurt ongeveer tien uur per dag, met enkele pau­
zes.

Soms wordt de dag beëindigd met een op vi­

passana gerichte satsang of een gebed. De satsang
of het gebed is de enige onderbreking van de stilte
in de hele retraite. De vorm kan veranderd worden
door er meditatief wandelen tussen te voegen of de
zitringtijd korter of, zelden, langer te maken. Door
vipassana krijgt de mediterende de gelegenheid het
denkproces voor een langere periode diepgaand te
onderzoeken. Het observeren zonder je te identi­
ficeren is idealiter de meditatieve staat van vipas­
sana en toch is alles wat er in vipassana gebeurt
het proces van vipassana (zoals verstrikt raken in
gedachten, je er van losmaken, verveling, emotio­
nele gevoeligheid, mentale frustratie, diepe vrede,
enzovoort). Vipassana-meditatie is een zeer duide­
lijke en strakke methode - observeer alles wat er
gebeurt en als je gepakt wordt, maak je dan los
en observeer zonder �ordeel. Vipassana is krachtig
en zorgt, zijn betekems getrouw, zeker voor diep
inzicht.

230
231 

zien en weten, reageren en derge­

Deze Amish gemeenschap richtte ook een fonds

lijke, als je bedenkt wat daar uit voortkomt! Waar­

op voor de kinderen van de moordenaar. Ze bra­

neming is een enorm gebied van studie. Het is

ken de school, waar de schietpartij had plaatsge­

belangrijk hierop te wijzen omdat je waarneming

vonden, af Ze deden wat ze konden om vanuit de

niet kunt beperken tot wat wij denken dat het is.

Geest te blijven handelen terwijl ze met hun eigen

Net als de Essentie van het leven, wordt waarne­

verdriet en tragische verlies moesten omgaan. De

men bestudeerd, maar eigenlijk is (behalve zijn ei­

Amish deden dit omdat ze het goed en humaan

genschappen) onbekend wat het feitelijk is.

vonden. Ik kan me voorstellen dat ze nog heel lang

36

Waarneming...

zullen rouwen om het vertrek van hun kinderen

37 Nisargadatta was

een grote gyani (zie noot

14 .

)

Hij woonde in Mumbai en verkocht beedies (dun­

uit deze wereld. Ik beëindig deze paragraaf zonder
commentaar.

ne sigaretten van kruiden en tabak, die veel Indiërs
roken). Hij was arm en ongeschoold, maar gewel­

40Voor degene zonder een bepaalde beoefening an­

dig wijs. Hij besprak de advaüa gedetailleerd, met

ders dan goed leven: je geest zal waarschijnlijk de

een vloeiende en heldere welsprekendheid.

twijfel aan jezelf overwinnen.

18

Yoga betekent 'verbinding'. Een Yogi is iemand

die in verbinding is met God of hiernaar streeft.

41

Gevoelens zijn natuurlijk op zich niet negatief.

Onze devotie is een gevoel. Onze liefde voor wijs­
heid is een gevoel. Om elkaar geven en dergelijke,

Er was sprake, in dezelfde tijd dat dit boek ge­

zijn ook gevoelens. We verwijzen hier naar her

schreven werd, van een voorbeeld van een derge­

koesteren van verwachting, verwijten, oordelen en

lijke humane onvoorwaardelijke liefde. Er deed

eigendunk. Er zijn velerlei gevoelens en natuurlijk

zich een tragische situatie voor in Penssylvania.

cultiveren sommige gevoelens wijsheid en andere

Een schutter ging een Amish school binnen en

niet.

39

vermoordde vijf meisjes en pleegde vervolgens

Liefde

bewustzijn

zelfmoord. Natuurlijk was de Amish gemeenschap

42

diep bedroefd door de dood van hun kinderen.

deze zin: de realisatie van liefde en bewustzijn

Toch woonden verscheidene leden van de Amish

overbrugt dualiteiten. Beide zijn essentiële kwali­

gemeenschap de begrafenis van de moordenaar bij.

teiten, ongrijpbaar en ongeconditioneerd. Beide

232

en

zijn synoniem en wel in

233 

t de geest.
doordringen de ervaring. Liefde open
verenigt en
Bewustzijn is geestverruimend. Liefde
n dat alles
verdrijft wanbegrip, net als het gewaarzij
geïnteresseerd
bewustzijn is. Mensen die spiritueel
hoger be­
zijn ontdekken misschien de kracht van
een hogere
wustzijn en bereiken daarom vanzelf
wijsheid,
graad van liefde, of dat nu mededogen,
el is. e
gewaarzijn of een andere verbindend gevo
afhankeltjk
liefde waarover ik spreek is nergens van
t ook voor
en niet partijdig of kieskeurig. Dit geld
als ruimte en
bewustzijn. Liefde en bewustzijn zijn

�

openheid.

kwijtraken, wals belangrijke oude wetten of echte
wijsheid, of het uitsterven van een levensvorm,
wordt die voor altijd vastgehouden in het dro­
men en gaat niet verloren

aan

het dromen. Want

het dromen is de manier waarop alles tot bestaan
komt. De inhoud van het dromen zit in het dro­
men, zoals het kosmische geheugen en de manifes­
tatie ervan eeuwig binnen elkaar behouden blljven
- al zijn ze in wezen niet verschillend. Zoals vin­
gers onmiskenbaar vingers zijn, maar niet anders
dan de hand. Ook in India is er een dromen. Heer
Narayana (een manifestatie van Heer Vishnu) is de
dromer die het bestaan tot leven droomt.

Het Dromen van de Australische Aboriginals

Het dromen van de Aboriginals omvat de zwerf­

uitleggen is niet gemakkelijk, w het al mogelijk

tocht door de wildernis, grottekeningen, liederen,

is. Daarom zal ik een bescheiden poging wagen

sacrale dansen, en droomsporen (maar dit is niet

het enigszins uit te leggen. Mijn ervaring met het

alles). Droomsporen zijn landkaarten die gezongen

dromen van de Aboriginals is als volgt: het dro­

worden om grenzen en plaatsen binnen een stuk

men is de Oorsprong van alles wat er gebeurt. Er

Aboriginal land of stam te vinden. De liederen, ver­

is een persoonlijk dromen, een dromen naar ge­

halen, wetten en dansen zijn in feite, behalve een in­

slacht, een dromen naar land, en een dromen van

gang naar een ander gebied, ook bindende factoren.

een bepaald gebied, een dromen naar stam, en een

Ze vertellen van de geschiedenis van mensen, van

universeel dromen. Er is een dieren-dromen, een

werelden en van universa. En de verhalen verklaren

insekten-dromen, medicijndromen en ga zo maar

de wet en zeggen hoe je in deze wereld moet leven.

door. Ze worden allemaal door het leven, zoals we

Ze vertellen van waar in de Melkweg de mens af­

het ervaren, geweven en is het leven zelf, maar met

komstig is. Zo zou ik nog even door kunnen gaan

een zeer complex en direct inzicht er in.

zonder erg veel over het dromen gezegd te hebben.

43

Het dromen is het verhaal en de bezieling van

Ik eerbiedig de Aboriginals van Australië met veel

het bestaan. Zelfs wanneer we iets van het dromen

respect en gevoel. Ik probeer niet te spreken uit hun

234

235 

naam over welk onderwerp dan ook, laat staan dit
onderwerp. Wat ik hier geschreven heb, heb ik ver­

46

Ik heb zelf ook nagedacht en gemediteerd, en

ben gericht gebleven op de Ene in alles. Ik koester

zameld door in hun aanwezigheid te zijn. Dit is heel

de zegeningen van mijn meester en eer hem en de

persoonlijk voor het Aboriginal volk die het dromen

genade en het licht waar mijn leven van vervuld is

leven. Wij leven het dromen ook, ons niet bewust

door zijn wakend oog en aanschouwelijk harron­

van het dromen.

derricht. Zijn liefde voor mij en de mijne voor hem

44

en onze liefde voor de wereld van de mens, was en

Individualiteit is onze eigen uniciteit, wie we zijn

als persoon, een persoonlijke en een universele ui­

is een zeer krachtige combinatie. Het bracht me
naar het licht van het Goddelijke.

ting van leven. Het woord individu betekent ook
47

'ongedeeld'.

Hier betekent het woord 'Dat' geen objectief

ding. Het geeft het Sanskriet woord 'Tat' weer,

Ram was mijn spirituele leraar in het midden

dat zo nauwkeurig mogelijk vertaald wordt met

van de jaren tachtig. Hij hielp me begrijpen hoe

'Dat'. 'Tat' of'Dat' wordt ons niet voorgehouden

45

de Hindoes waren en hoe hun godsdienst was.

als iets in de verte, maar is de essentie van Waar­

Ik leerde veel van hem en ik heb het gevoel dat

heid.

hij me klaar stoomde voor mijn spirituele mees­
ter, Hansraj Maharajji. Ram

was

een ster in mijn

48

Hier zeg ik dat 'jij je eigen goeroe bent'. Dit

leven. Hij maakte mijn devotie dieper en wekte

is belangrijk omdat het vermogen onwetendheid

ook mijn creatieve nieuwsgierigheid. Hij daagde

te transformeren tot wijsheid, vergif tot nectar,

me op allerlei fraaie manieren uit. Het was Ram

altijd in je aanwezig is. Is dat geen mooie open­

die me in 1986 voor het eerst meenam naar In­

baring? Dit sluit de fysieke meester in je leven,

dia en hij liet me zien hoe ik met Indiase mensen

die je aan het spirituele herinnert en je instrueert,

om moest gaan zonder hen op te zadelen met mijn

niet uit. De fysieke meester leidt je naar jezelf.

westerse manier van doen. Mijn tijd met Ram was
heel waardevol voor mij en hij eveneens. Ram zei
ook veel mooie dingen tegen me over authentieke
spiritualiteit, die ik tot de dag van vandaag in mijn
hart bewaar.

236

Dit is iets heel geweldigs. Je denkt misschien dat
je niet naar jezelf geleid hoeft te worden, maar
het is heel makkelijk om jezelf te ontkennen en
je van jezelf (je wezenlijke innerlijke aard) af te
keren.

237 

49

Onthoud goed dat 'goddelijk' in mijn satsangs

en geschriften staat voor de kwaliteit van ondeel­
baarheid.
50Een mens kan vele kwaliteiten hebben. Een bril­
jante Oudste kan bijvoorbeeld verlicht zijn of niet,
maar dat doet niets af of toe aan zijn Oudste zijn.
Wat het geschenk ook is, ontvang het met open
hart en deel het met anderen.

tra die ik je heb aangeraden te lezen. Hij wordt
als volgt vertaald: Gegaan, gegaan, eraan voorbij
gegaan. Verder dan her hoogste gegaan. Voorbij
verlichting ... svaha. Of: Ga, ga, Ga eraan voorbij.
Voorbij her hoogste, voorbij verlichting ... svaha.

Svaha

wordt soms ook uitgesproken als So ha. Beide heb­
ben dezelfde betekenis, die is: 'dit geschenk wordt
achtergelaten.' Ik heb gevonden dat 'swa' eigen be­
rekent en 'ha' God. God bezit het geschenk, niet
ik; het is geschonken.
52 De 'ik' [het Engelse 'I'] van zijn of het 'oog' [het
Engelse 'eye']van her zien, het was moeilijk te be­
slissen welke hier te gebruiken. Omdat beide zo
goed passen heb ik ze allebei gebruikt. Het enkele
oog is de pijnappelklier en zier onder scimularie
van het licht van wijsheid alles als Een. Wanneer

238

dan lost wijsheid dualiteit op en wordt Waarheid
gerealiseerd.
53 Mijn fysieke hart en mijn fysieke meester zowel
als mijn mystieke hart en de innerlijke meester zijn
in feite Eén. Dar is mijn ervaring. De stem van
mijn tastbare hart, het mystieke hart, Maharajji
en een diepere innerlijke wijsheid zijn nooit met
elkaar in strijd geweest, noch was er ooit behoefte

AA"
•
·
51 Pra1na
JYJantra
kome uit de Hansoeparamzta

'Gate' betekent zowel gaan als gegaan.

de individuele 'ik' alles herkent als Eén essentie,

re analyseren.
54

De Lakora hebben een naam voor het Grote

Mysterie. Die is Wákan Tanka. 'Wakan' betekent
'heilig' of'groor', en 'Tanka' berekent 'mysterie'.
55

Het hele citaat van Huang Po staat hieronder. Ik

verkort dit citaat vaak, maar houd wel vast aan de
betekenis ervan, zoals ik in deze sarsang heb ge­
daan. Maar in Intensives of in wat ik schrijf, geef
ik her hele citaat naar waarheid. Dit komt uit The

Zen Teachings ofHuang Po, vertaald door john Blo­
ftld:
Daarom is het hele zichtbare univer­
surn de Boeddha; evenzo alle geluiden;
houd je vast aan één principe en alle an­
dere zijn identiek. Als je één ding ziet,
zie je Alles. Als je de geest van één in di-

239 

vidu hebt gezien, heb je de Hele Geest
gezien. Krijg een glimp van één weg en
ALLE wegen worden in je blik gevat,
want er is geen plek waar de Weg niet

Over de auteur

is. Wanneer je blik op een stofje valt, is
wat je ziet hetzelfde als alle grote we­
reldstelsels met hun rivieren en mach­
tige bergen. Naar een druppel water
kijken is de aard van alle water van het
universum zien. Bovendien aanschouw
je het geheel van de Geest, als je zo het
geheel van verschijnselen aanschouwt.
Al deze verschijnselen zijn in zichzelf
leeg en toch is deze Geest, waaraan ze
identiek zijn niet louter niets. Hier­
mee bedoel ik dat hij wel bestaat, maar
op zo'n wonderbaarlijke wijze dat wij
het niet kunnen begrijpen. Het is een
bestaan dat geen bestaan is, een niet­
bestaan dat niettemin bestaan is. Deze
ware Leegte 'bestaat' dus op de een of
andere wonderbaarlijke manier wél.

G

eboren in de Verenigde Staten, heeft Shanti­
Mayi in haar leven vele roepingen gehad: die

van moeder, grootmoeder, pottenbakker, schilder,
fotograaf, juridisch medewerker en tuinvrouw. Ze

240

241 

heeft jarenlang voor het staatsbosbeheer van Ore­
gon gewerkt als parkopzichter. Alleen in de natuur,
wonend aan de oever van de rivier de Willame­
tte en omgeven door sparrenbossen en de mistige
Cascade Mountains, raakte ze gefascineerd toen ze
het leven van dichterbij bekeek en leerde met de
naruur te communiceren. De sterren in de nacht,
het zonlicht door de bladeren in de vroege och­
tend, zij observeerde de schoonheid en grandeur
van het bestaan in elk detail. Als je haar ontmoet,
merk je dat ze dingen in een breder en dieper per­
spectief 'ziet', altijd met lichtvoetigheid en spon­
tane vreugde.
Ze ging voor het eerst naar India in 1986. In

1988 keerde ze terug naar dat land en reisde naar
Rishikesh in het noorden, aan de heilige rivier de
Ganges. Daar hoorde ze over een heilige die in
een dorpje ten noorden van Rishikesh woonde.
Toen ze Sri Hansraj Maharajji ontmoette,was ze
overweldigd door zijn aanwezigheid en wist diep
in haar hart dat hij haar 'thuis zou brengen'. Haar
leven nam vanaf dat moment een volledig andere
vorm aan, prachtig, maar ook met hindernissen
die genomen moesten worden.
ShantiMayi en Maharajji mediteerden samen
dag na dag in diepe geestelijke stilte. Hij bracht in
een sfeer van grote vrede haar zijn onderricht over
dat ze in haar wezen opnam. Na drie jaar reali­
seerde ze de Wezenlijke Aard van het bestaan - de

242

'Ene' die het bestaan is en die is 'wie wij zijn', in de
diepste zin van het woord.
ShantiMayi is heel praktisch en standvastig
in haar onderricht, hoewel ze geïnspireerd wordt
door vele inheemse tradities en culturen die haar
leer en leven beïnvloed hebben en waarvoor ze
diep respect heeft. Ze heeft zich ook ingelaten met
vele religieuze leringen. Ze zegt: 'Wat je van de an­
der scheidt is natuurlijk niet nuttig; wat je met alle
mensen verenigt is een schat die gekoesterd moet
worden.' Ze deelt alles wat ze krijgt met al wie het
wil hebben. Haar kernboodschap is dat alle men­
sen behoren tot één 'Waarheid'. Inzet om onze in­
nerlijke 'Waarheid' te vinden onthult die 'Waar­
heid'. Tot het een echte ervaring, een openbaring,
is, leven we in de wetenschap dat het zo is, omdat
die in ons zijn weerklank heeft, zoals de liefde van
de zoetste minnaar. Na de realisatie leven we als de
'Waarheid' die we zijn, altijd zijn geweest en altijd
zullen zijn. Dit beïnvloedt elk aspect van ons leven
en de manier waarop we het bestaan zien. Dit is
belangrijke en eenvoudige wijsheid. Alle spirituali­
teit die maar enige aandacht waard is wijst hierop
en alleen hierop en vandaar gaat alles verder. Hier
wijkt ze nooit van af. 'Dit' is het belangrijkste aan
ShantiMayi: dit is wat ze doet en wat ze is.
Maharajji en ShantiMayi hebben hun leven gewijd
aan de verlichting van alle mensen.

243 

Wat ze leert, heeft zich door haar lezingen en rei­

Eerder verschenen bij uitgeverij Samsara

zen over de wereld verspreid. Ze heeft talloze leer­
lingen aangetrokken, uit bijna elk werelddeel. Ze is
oprichtster van de Ganesh Foundation in de USA,
de Stichting Ganesh in Europa en de Ganesh So­
ciety in Ausrralië. Deze stichtingen ondersteunen
haar werk, haar projecten en goede doelen.

Spiritueel
Incorrecte
Vcrlichting

J�dMcKmna
?78-90-77228-4 5-6

Dit [Weede boek van Jed Mc­
Kenna kan schokken, wakker
schudden, ontroeren, confron­
teren en misschien zelfs wel
verlichten, maar koud laren zal
her niemand!

Open voor de Bron
Douglm E. Harding

978-90-77228-61-6

Open voor de Bron bevat een
verzameling geschriften, uit­
spraken en praktische gewaar­
zijns-oefeningen van Deuglas E.
Harding.

Darucndc Leegte
Adymhanri

978-90-77228-57-9

In Dansende Leegte staat het
mooiste uit een serie gesprek­
ken en lezingen van Adyashanti,
gehouden russen 1996 en 2002.

Voor meer informatie over ShantiMayi en haar
leer, programma, projecten en overige zaken, ga
naar
www.shantimayi.com

244

Non-Dua.litcit

Een bundeling reksten over

978-90-77228 39 5

oosterse bronnen. Uit o.a. her

juryKAtz

non-dualiteit uit westerse en

christendom, boeddhisme,
soefisme, de kabbala en de film
The Mauix. 

Zelfrealisatie,
is dit nu alles?

jan van Dtldm

978-90-77228-48-7

Zomaar verlicht

Jan van Delden's verhaal over de

Suphm jourdain Gil­
lts Farut

stoelendans in tekst en beeld.
Bevat tevens rwee dvd's van
samen vier uur

waarop

978-90-77228-47-0

van

Dialogen russen de Franse
schrijver/journalist Gilles
Farcet en Stephen Jourdain met
als kernthema: wat is waarheid?

Delden aan het werk is te zien.

Amhony de Mello, een
ANTHONY
DEMtUO

bloemlezing uit

zijn werk

WiUiam Dych S.j.

978-90-77228-51-7

Zijn

Florian Tathagata

978-90-77228-43-2

Een bloemlezing uit het belangrijkste werk van Anthony
de Mello, met vcc:l verhalen en

Eén

Eén

john Guven

978-90-77228-52-4

In dit bock laat de: schrijver ons
glashelder zien dat hc:t denken
nooit problemen van de geest
kan oplossen, net zoals het oog

parabels.

zichzelf ook niet kan zien.

Een verslag van gesprekken mee

Anton Heyboer
Defilosofie van em oor-

Florian Tathagata waarin her

spronlulijlre gust

momene 'nu' centraal staar.

978-90-77228-34-0

Leven, kunst en gedachtewereld
van Anron

Heybocr in woord en

beeld. Heyboer noemde zichzelf
'zenmeester'. In die hoedanigheid heeft hij prachtige teksten
geschreven waarvan er een aantal in dit bock is opgenomen.

Tao Te Tsjing

Sam Hami/I I Lao Tu

978-90-77228-40-1

Een prachtige nieuwe vertaling
van deze klassieke: Chinese tekst,
met kalligrafie van

Van leerUng tot meester
Solro Morinaga

978-90-77228-38-8

Anne Bancroft

978-90-7 7228-44-9

Een bloemlezing uit de oudst
bekende geschriften met de
woorden

van

Boeddha,

gerangschikt op onderwerp.

haal van de Japanse zenmeester
Soko Moeinaga (1925-1995).
Een omroerend, warm en wijs

Kazuaki Tanahashi.

Woorden van Boeddha

Dit bock vertelt het levensver-

boek.

Oneindige cirkel

Btrnü Glassman
978-90-77228-37-1

In dit boek geeft Glassman
commentaar op drie zenteksten:
De Harrsoetra, de Sandokai en
de Voorschriften voor de BodhisattVa. 

Jnana Yoga
Wolur A. Kun
978-90-77228-35-7

Een bundel artikelen en he:-

Hoogbegufd, nou èn�

schouwingen over advaira,

\�ndy Lammm wn
Toormburg

hoogbegaafdheid met ruim 100

978-90-77228-31-9

Voor kinderen van 5 tot 99 jaar!

oorspronkelijk uitgegeven door
de Stichting Yoga Nederland i n

Een omdek-boek over

illustraties in kleur!

1972. Nog steeds even actueel
en helder als toen.

Jnana yoga in de praktijk
RttaBûnuma

9-8-90-77228-33-3

Een origineel en praktisch boek

Vrijheid in overgave

over hoc je J nana yoga in her

Gan:aJt

dagelijkse leven rocpas1. Met

978-90-77228-27-2

oefeningen.

Gesprekken met Gangaji, een
leerling van Sri Poonjaji, over
o.a. macht, seks, emoties,
waarheid en overgave.

Ncvermind
mzyn� L.tquonnall

Een non-dualistische beschrij­

Je bent niet wat je denkt

ving en uitleg van meer dan

jan van Rossum

978-90-77228-41-8

honderd vcrschillende spirituele

978-90-77228-28-9

in werkelijkheid zijn.

Een combinatie van christelijke

Onwerdds wijs
�jW,, �i

Een parabel over een hilarische

mystiek en oosterse filosofie met

Gesprekken (sarsa.ng) met Jan
van Rossum over wie of wat we

onderwerpen.

De weg van stilte:
Anthony de M�IUJ

978-90-77228-32-6

prachtige verhalen en simpele:

978-90-77228-30-2

gewaanijnsoefcningcn.

Spiritudc verUchting?
Vergeet hetmaar!

jdMcKmna
978-90-77228-29-6

of advaita.

Een roman over het reilen en

Metanoia

u:.ilcn van een spirituele leefge­

Jan Foudrain�

meenschap. Spannend,

978-90-77228-25-8

humoristisch en filosofisch.

conversatic russen een uil en een
konijn. Noem het zen, taoïsme

Via de psychiatrie en de: psycho­
therapie komt Jan Foudra.ine tot
het thema bevrijding, en rot de:
conclusie dat wat wij de
'persoonlijkheid' noemen, wel
eens iets heel anders zou kunnen
zijn dan wordt aangenomen. 

Inzicht
VingtTs wijund naar

de maan
978-90-n228-21-o

Een verzameling inspirerende

Ootwaken in

het alledaeags

reksten van zestien bekende

joan Tollifion

auteurs, uitgebracht rer ere van

978-90-77228-1 s 9

het eerste lustrum

van

het tijd­

Een persoonlijk, ontroerend
vcrhaal over bewusrwording.
Eerlijk, humoristisch en diep­
gaand.

schrift InZicht, waar regelmatig
publicaties van deze auteurs in
verschijnen.
Word wat je bent
Al4n Wftns

Een verzameling reksten van de

978-90-n228-23-4

uiteenlopende onderwerpen

pionier van de 'new age' over

Bcwusa.ijn
Amhony dt Mtlw

978-90-77228-16-6

De jezuïet Anthony de Mello
vcrmengt christelijke mystiek
met boeddhislische wijsheid en
komt daarbij tor een prachtige

zoals: taoïsme, boeddhisme,

synthese.

christendom, hindoeïsme,
psychologie en psychotherapie.

De denk.beddi� geest
U.G. Krishnamurti
978-90-n228-24-1

Wijsheid u.it bet han

Informele gesprekken met de

Al4n Cchtn

man die werkelijk geen conces­
sies doet en alle spirituele tradi­

978-90-77228-17 3

Een verhelderend, humorisrisch
boek met parabels, anekdotes,
gedichten en citaten uit verschil­
lende tradities.

ties, als zj
i nde verzinselen van de
geest, in heldere en duidelijke
bewoordingen van rafel veegt.

Het hart van bewusnijn
1homas Byrom

Een vertaling van de
Ashravakra Gira
978-90-77228-22-7

PareiJ voor de z.id
Clmclt Hillig

Deze tekst is een juweel, en
doorstaar de vergelijking met de
Tao re King, Bhagavad Gira of

978-90-n228-18-0

Een verzameling gedachten en
overpeinzingen van de psycho­
therapeut Chuck Hillig waarin
oosterse wijsheid en westerse

de Han sutra met glans. Zeker

psychologie: samenkomen.

ook door de prachtige, poëtische
vertaling van Byrom.

Vrij zijn
Wolur Krm
978-90-77228-26-5

...Niemand daar

Een commentaar op de Ash­

Tony Panoru

tavakra Samhita. Nu nog even
actueel als toen deze serie le­

is: 'Wie ben ik?'

was

'Er is geen beter of slechter, er
is geen pad en er valt niets re
bereiken. Alles wat verschijnt is

zingen, 25 jaar geleden, werd
gehouden. De kernvraag

978-90-77228-19 7

Dialogen met Tony Parsons.

en

bron.' 

De structulll van

Zijn

'Dit boek legt in heldere

Erwasc:ens
RAmesh Balultar

Roy Whmary

het spirituele weken bloot.'

978 90-77228-12-8

Door middel van verhalen en

..•

bewoordingen de basis van

anekdotes maakt de lezer kennis

978-90-77228-14-2

met het unieke onderricht

-Ramtsh S. Balstkar-

van

de inrruddels 86-jarige Ramesh
Balsekar.

Niemand hier

...

Tony Parsons

\

'
I

978-90-7n28-IH

Een weergave van dialogen met

Eeuwigheid NU!
FranciJ Lucilk

Tony Parsons, o.a.. gehouden in
Amsterdam in 2002.

Gesprekken met Francis Lucille
over onze 'ware naruur' waaruit

978-90.77228-13-5

zijn eenvoud, warmte en helder­
heid duiddijk blijken.

I

�n-zijn in cdaties
Sttvm HarriJon
978-90-77228-10.4

Steven Harrison toont in dit

Verlichting voor

boek aan dat we altijd en overal

beginners
Chudt Hillit

in relatie zijn. Ongeacht of we
dar willen of besdfen.

e

'Chuck Hilligs boek herbergt
briljante inzichten. Eén ervan
kan je leven al ingrijpend ver-

978-90 77228-09-8

anderen.

.

Dupak Chopra, MD.-

---

Het gdukiUge kind

Sttum Harrnon
978-90-77228-20 3

'Een imposam boek met

Wiewekt

verfrisse nde, nieuwe im.ichren

zal niet vinden
RAm Tu

over her thema opvoeding'

-]ostph Chilton Ptarct-

.

.t

-i

978-90-77228.0 I

ln I 00 humoristische beschouwingen worden de 'zoeker', de
'zoektocht' en de 'uirweg' op de
hak genomen .

ll- li.

Terug van nooit
weggewetes

Jan van �ldtn
978-90-77228-()6-7

Een geheel nieuwe en originele

Bent u nit

visie op het oude heldendicht

als uw hond?
A/tm Cohtn

van Homerus: de Odyssee.
Jan van Delden ziet de reis van
Odysseus als een metafoor voor
een

innerlijke

zaam geluk.

reis

naar duur·

w

gelukkig

Humoristische cartoons en reksten over een hondje dat in het
'

978-90-77228-03-6

nu'leeft en daarom volslagen

gelukkig is. 

Zoek g«n antwoord
Sttwn 1/arrison

In dit boek verdedigt psycho­

978-90-77228-02-9

son de stelling: 'Waarom levens­

loog en schrijver Steven Harri­

vragen nergens toe leiden.'

Onze titels, met een tekstfragment,
kunt u ook zien op onze website:
Zoals Huls
Tony Parsom

Dialogen met Tony Parsons over
zijn boek 'Het Open Geheim.'

978-90-n228-os-o

www.samsarabooks.com
Daar vindt u informatie over de boeken in voor­
bereiding, de agenda met informatie over lezingen
van onze auteurs en kunt u zich opgeven voor onze
nieuwsbrief.

Ontwaken in de droom
uoHartong
978-90-77228-07-4

Een persoonlijk verslag over
bewustwording van 'wat is.'
Helder en humoristisch.

Samsara Uitgeverij bv
Herengracht 341
1016 AZ Amsterdam
Telefoon: 020- 5550366
Fax: 020- 5550388
E-mail: info@samsarabooks.com

Kennendbeid
Akxand�r Smir

Een bloemlezing uit het werk

978-90-n228-04-3

Nederlandse advaita-leraar

van de in 1998 overleden

Alexander Smit.