ARTEVELDEHOGESCHOOL Campus Brusselsepoortstraat, Brusselsepoortstraat 93 9000 Gent

Bachelor in het ONDERWIJS: LAGER ONDERWIJS

Naam
student:
Naam
mentor:
School:

Leergroe
OLO 3A
p
Klas 5 en Aantal
Mevr. Evelyne De Mulder
26
6
lln.:
GILO Balegem, Rooigemstraat 8, 9860 Balegem
Delphine De Vylder

WOENSDA 9/03/16
G
Va Voormiddag
n
Leergebied(onderd
eel):
Lesonderwerp:

Handtekening mentor + datum:

tot
Wereldorintatie: ruimte
Kompassentocht

Leerinhoud: Feiten, begrippen, relaties, methodes, attitudes.

Kompas correct aflezen

Een kaart orinteren m.b.v. een kompas
De windrichtingen correct benoemen
Een taak/verantwoordelijkheid op zich nemen en correct uitvoeren
Groepsopdrachten correct uitvoeren
Zich veilig over de openbare weg begeven

Leerplandoelen:

Onderwijs OVSG
net:

Wereldorintatie
WO-RUI-54 De leerlingen kunnen de windstreken op een kompas aflezen.
WO-RUI-55 De leerlingen kunnen een kompas hanteren om de windstreken te
bepalen.
WO-RUI-56 De leerlingen kunnen bij een orintatie in de werkelijkheid de
windstreken (hoofd- en tussenrichtingen) bepalen aan de hand van de
zonnestand of een kompas.
WO-RUI-57 De leerlingen kunnen tijdens uitstappen kaarten orinteren met
behulp van een kompas.
WO-VKR-5.8 De leerlingen kunnen preventief voetgangersgedrag en de
betreffende verkeersregels in concrete verkeerssituaties toepassen door
binnen een afstand van 30m op een zebrapad over te steken.
WO-MNS-SV-2.12.6 De leerlingen kunnen de regels en de taakverdeling die in
de groep afgesproken werden, naleven en controleren of de anderen dit ook
doen.

Delphine De Vylder

Lesdoelen:
1. De windstreken (hoofd- en tussenrichtingen) op een kompas aflezen. (RUI-54)
2. Een kompas correct hanteren om de windstreken te bepalen. (RUI-55)
3. Zich orinteren in een werkelijke situatie a.d.h.v. de zon of een kompas. (RUI56)
4. Een kaart orinteren met behulp van een kompas. (RUI-57)
5. Zich veilig in het verkeer begeven: oversteken op het zebrapad. (VKR-5.8)
6. Taken die bij een bepaalde rol horen, correct uitvoeren. (MNS-SV-2.12.6)
7. Controleren of de groepsleden zich aan de gemaakte afspraken en
taakverdeling houden. (MNS-SV-2.12.6)
Beginsituatie specifiek voor deze les:
Situering in het
aanbreng
inoefening
herhaling
evaluatie
leerproces:
Voorkennis van de klasgroep:
Dit jaar werd nog niet met een kompas gewerkt.
De leerlingen van het 6e leerjaar leerden vorig jaar al met een kompas
werken.
De leerlingen van het 5e leerjaar kennen de delen van een kompas, maar
kunnen het nog niet zo goed gebruiken.
Leerling-specifieke gegevens:
Alle kinderen kunnen deelnemen aan de activiteiten.
De klasleerkracht deelt de leerlingen op in 3 groepen.
Bronnen: volgens de APA-normen

Samengewerkt met Kato Noppe.

Bijlagen: bordschema, ingevulde werkbladen, teksten,

Materialenlijst
Opdrachtenfiches
Tips

Materiaal/locatiewijziging:

Zie lijst
26 kompassen

LESOPBOUW
1. Een brief van kapitein Kompasso
orintatie

instructie

5 min.

verwerking

afronding

Brief

Verloop
Uitgeprint op 12/03/2016

Delphine De Vylder

De leerkracht vertelt dat er een brief is toegekomen. De leerlingen moeten de weg naar
de schat zoeken aan de hand van de wegbeschrijving.
Instructie
Er is een brief toegekomen, maar ik begrijp er niet zo veel van.
- Wie wil hem eens voorlezen? Misschien begrijpen jullie er wel iets van!
- Het lijkt op een wegbeschrijving, maar we kunnen ze niet zomaar volgen want er
staat niet links en rechts, wat staat er wel? (De windrichtingen worden gebruikt.)
- Hoe zouden we die wegbeschrijving kunnen ontcijferen? (A.d.h.v. de zon, een
kompas)
- Juf Evelyne, hebben wij kompassen bij? (Ja!) Gelukkig!
2. Herhaling: gebruik kompas
orintatie

instructie

10 min.

verwerking

afronding

En kompas, beamer

Verloop
De leerkracht legt de werking van een kompas uit. Probeer zo veel mogelijk uit de
leerlingen zelf te laten komen.
Richtvragen
Gebruik van een kompas
- Hoe ziet een kompas er uit? Uit welke onderdelen bestaat het? (Een plaat waar de
graden op staan = de kompasroos, een richtingspijl N, een magnetische naald)
- Hoe houd je een kompas correct vast? (Plaats het kompas plat op de palm van je
hand en houd deze voor je.)
- Hoe kan je nu weten in welke richting jij aan het kijken bent? (Draai aan de
gradenboog tot de noordpijl op dezelfde lijn ligt als de magnetische naald, zodat ze
beide in de richting van het Noorden wijzen, en zoek vervolgens naar de richting
waarin je kijkt. )
- Welke fouten kun je maken? (Kompas niet mooi plat houden, de foute kant van de
magnetische pijl gelijk leggen met het Noorden.)
- Hoe kan je een kaart orinteren met behulp van een kompas? (Er staat steeds een
windroos op een kaart. We zoeken met ons kompas het noorden en richten de
kaart gelijk met het kompas.)
Werking van een kompas
- Hoe komt het dat een kompas steeds naar het Noorden wijst? (De pijl wordt
aangetrokken door een grote magnetische pool.)
3. Klassikale uitleg piratenroute
orintatie

instructie

5 min.

verwerking

afronding

Instructie

Uitgeprint op 12/03/2016

Delphine De Vylder

Jullie kunnen nu allemaal goed een kompas aflezen, zoals echte piraten! Tijd om onze
weg te vervolgen. We gaan in groepjes uitzoeken waar de geheimzinnige brief ons
naartoe probeert te leiden. De juffen verdelen de groep straks in 3. Je gaat dan samen
met een juf op stap. Iedere leerlingen heeft een bepaalde rol (en bepaalde taken).
Onderweg zullen jullie ook enkele opdrachten aan de hand van fotos moeten uitvoeren!
Na elke opdracht wisselen jullie van rol. Indien je de opdracht correct uitvoert, krijgen
jullie een woord. Op het einde van die route moeten jullie al je woorden samen leggen, zo
kunnen jullie de locatie van de schat achterhalen. Na elke opdracht wisselen jullie van rol.
Opdracht
- Volg de piratenroute met het kompas.
- Lees de taken die bij jouw rol horen, voer ze ook uit.
- Let goed op zodat je alle fotos ziet. Voer de opdracht uit die bij de foto hoort. Je
krijgt een tip van de juf.
- Aan het einde van de route: nog n opdracht om de laatste woorden te verdienen.
- Zoek de locatie van de schat door de woorden in de juiste volgorde te leggen.
- Ga op zoek naar de schat.
- Geniet!
Afspraken
- Blijf bij de groep!
- Stap niet op de baan, maar steeds op de stoep.
- Niet lopen.
- Op een zebrapad oversteken.
- Voer je taken correct uit.
Variatie
De leerlingen krijgen per groep fotos die ze onderweg tegenkomen. Ze duiden aan op de
kaart waar ze de foto gezien hebben. Hebben ze de plek gevonden? Dan krijgen ze een
tip van de leerkracht en wisselen ze van rol.
4. Groepsindeling + overlopen taken
orintatie

instructie

5 min.

verwerking

afronding

Kaartjes met rollen + taken op

Verloop
De leerkracht overloopt de verschillende rollen klassikaal. De leerlingen worden verdeeld
over de 3 juffen. Ieder kind krijgt een bepaalde rol. Ze hangen het kaartje met hun rol
rond hun nek. Ieder kind leest zijn taakomschrijving. Probeer ervoor te zorgen dat
iedereen in de groep eens stuurman of leerling is geweest.
Rollen
- Kapitein
Als jij een opdracht geeft, moet iedereen deze uitvoeren. Zo kan je jouw
bemanning laten springen, dansen, zingen Zorg dat ze niet in gevaar komen!
Controleer of je bemanning hun werk goed uitvoert.
Uitgeprint op 12/03/2016

Delphine De Vylder

(Op het opdrachtenkaartje enkele mogelijke opdrachten noteren.)

Eerste stuurman/vrouw
Jij bewaakt de brief en volgt zorgvuldig de route met het kompas dat door leerling
1 bewaakt wordt. Leerling 1 is er om jou te helpen. Je leest luidop de route voor.
Tweede stuurman/vrouw
Jij controleert of de eerste stuurman op het juiste pad is. Je hebt een piratenkaart
die je moet ontcijferen. Met een potlood teken je de route die jullie groepje aflegt.
Leerling 2 is er om jou te helpen. Hij heeft een kompas zodat je de kaart correct
kan orinteren.
Matroos
Jij bewaart alle tips die je groep ontvangen heeft.
Leerling 1
Jij wijkt niet van de zijde van de eerste stuurman! Hij/zij leert jou alles wat hij weet.
Jij hebt een kompas en kan de eerste stuurman/vrouw bijstaan in raad en daad!
Leerling 2
Jij wijkt niet van de zijde van de tweede stuurman! Help hem/haar om de
piratenkaart te ontcijferen. Jij hebt een kompas zodat jullie de kaart correct
ontcijferen.
Uitkijkpost
Jij bevindt je hoog tussen de masten van het schip. Je kan de andere bemanning
goed zien. Je controleert of iedereen zijn taken goed uitvoert en of iedereen nog
veilig is. Indien er een ander piratenschip in aantocht is, waarschuw jij je team!
Toerist
Jij let er op dat je geen foto mist!

Tip
Benadrukken dat het een groepsopdracht is! Ze kunnen enkel de schat vinden als ze
allemaal samenwerken en als iedereen zijn taak uitvoert.
5. Herhaling: orintatieoefeningen met kompas
orintatie

instructie

10 min.

verwerking

afronding

8 kompassen, 3 kaarten

Verloop
De leerlingen krijgen kort de tijd om het kompas correct op hun handpalm te leggen en
zich naar het noorden te richten. De leerkracht geeft vervolgens korte instructies die ze
moeten uitvoeren. De groep die het best overweg kan met het kompas, mag als eerste
vertrekken.
Opdrachten
- Leg het kompas correct op je handpalm.
- Kijk naar het noorden.
- Zet 5 piratenstappen in oostelijke richting, blijf naar het noorden kijken.
- Draai rond zodat je naar het westen kijkt.
- Ga op n rij tegen de zuidelijke muur gaan staan.
- Orinteer de kaart juist, met behulp van het kompas.
Uitgeprint op 12/03/2016

Delphine De Vylder

Variatie
- Indien het mooi weer is, kan deze opdracht buiten uitgevoerd worden.
- De opdrachten kunnen in een piratenthema ingekleed worden. Bijvoorbeeld: ten
oosten van jou staat een mooie jonkvrouw, zet drie stappen in haar richting.
Tussentijdse evaluatie
- De leerlingen zien onmiddellijk of ze in de juiste richting kijken.
- Indien een leerling fout is, wordt achterhaald hoe dit komt: kompas fout
vasthouden, verkeerd afgelezen, verkeer georinteerd
6. Groepswerk: route volgen met kompas + fotos op kaart
plaatsen
orintatie

instructie

30 min.

2,3,4,5,6,7

verwerking

afronding

Opdrachtenfiches, tips

Materiaal
Per opdracht is een envelop voorzien met daar eventuele kaarten enz. in.
Doel
Tips (woorden) verzamelen om hiermee de locatie van de schat te bepalen.
Zin: De schat van de piraten ligt verborgen tussen het groen van de duinen.
Opdrachten bij de fotos
- Trek een groepsfoto bij deze plaats. Kijk allemaal naar het oosten.
- Verzien met de eerste 3 letters van de straatnaam (zee) tien dieren.
- Welke woord staat op dit gebouw?
- Schrijf je naam in het zand.
Aandachtspunten voor de leerkracht
- De juffen moeten een goed plan hebben waar de correcte weg op te zien is.
- Per groep moet een zak voorzien worden waar al het materiaal in zit.
- Wanneer een foto gevonden wordt, wisselen de leerlingen van rol.
- De groepen vertrekken op 3 verschillende tijdstippen.
7. Klasopdracht: raadsel oplossen + schat zoeken
orintatie

instructie

10 min.

verwerking

afronding

Schat

Opdracht
- De matrozen hebben alle tips verzameld.
- De hele bemanning probeert te boodschap te ontcijferen.
- Samen ga je op zoek naar de schat!
- Je brengt de schat naar de juf.
Uitgeprint op 12/03/2016

Delphine De Vylder

In de
-

We openen de schat samen.

schat
Voetbal
Koekjes/fruit als tussendoortje
Zakjes om schelpen te verzamelen

8. Nagenieten
orintatie

instructie

30 min. (?)

verwerking

afronding

Voetbal

Verloop
- De leerlingen genieten op het strand van de schat.
- Indien er nog voldoende tijd is, kan er een wedstrijdje strandvoetbal voorzien
worden.
- Schelpen zoeken. (In functie van de crea-activiteit op donderdag namiddag.)
Evaluatie: Evalueer hier je eigen handelen (did., ped. en/of org.). Wat deed je goed en
waarom? Wat ging niet goed en waarom? (Denk aan voorbereiding en realisatie.) Doe een
verbetervoorstel.

Uitgeprint op 12/03/2016

Delphine De Vylder