Professional Documents
Culture Documents
Ders 1
Psikolojiye Giri
Psikolojiye Giri
Ders 1
Profesr Paul Bloom: Psikolojiye Giri dersine ho geldiniz. Ben Dr. Paul
Bloom. Bu dersin hocasym. nsan zihninin allmasna ynelik kapsaml bir giri
yapacamz bu derste, beyin, ocuklar, dil, cinsiyet, bellek, davran bozukluklar,
irenme, rklk ve ak gibi ok eitli konulara deineceiz. Erkek ve kadn
arasndaki farkllklara ilikin aklamalar, hayvanlarn konumay renip
renemeyecei, insanda itinme duygusunun sebepleri, neden bazlarmzn ar
yemek yedii ve bunu durdurmak iin nelerin yaplabilecei, grup iinde baz
insanlarn neden ldrm gibi davrandklar, ocukluk anlarmza gvenip
gvenemeyeceimize ilikin aratrmalar ve neden bazlarmz depresyona girerken
bazlarmzn girmedii, zerinde duracamz konulardan bazlardr.
Haftada iki oturum halinde ileyeceimiz dersimize ek olarak, birtakm okuma
devleriniz de yer alacak. Bu derste baarl olmak iin hem oturumlara katlmanz,
hem de okuma devlerinizi yapmanz gerekiyor. Oturumlar ve okuma devleri
arasnda bir miktar rtklk olmasna karn, kimi okumalar derste deinilen
konularla ilikili olmayacak. Bu bakmdan, dersi iyi takip edebilmek iin, hem okuma
devlerinizi yapmanz, hem de derslere katlmanz gerekecek. Yani, eer kardnz
bir ders olursa, mutlaka o dersin notlarn edinin. Ders slaytlarna web sayfasndan
ulaabilirsiniz. Ders srasnda istediiniz ekilde not tutabilirsiniz; ama size nerim
slaytlar not etmekle uramamanz olur. Slaytlar kolaylkla bastrabileceiniz
ekilde, siyah-beyaz hazrladm iin, kt almay dert etmenize gerek yok. Fakat
yine sylyorum; sadece slaytlar okumanz derse katlmann yerine geemez.
Ders kitabmz Peter Grayin Psikoloji kitabnn 5. basks olacak. Bununla
birlikte The Norton Reader adnda, Gary Marcus tarafndan dzenlenmi, ksa okuma
paralarndan oluan derleme bir kitaptan daha sorumlusunuz. kisi de muhteem
kitaplar; o yzden ikisini birden almanz neririm. Kitaplar York Soka zerindeki
Labyrint Kitabevinden edinebilirsiniz, ya da internet zerinden alabilirsiniz. Geen yl
verdiim derste de Marcusun kitabn kullandm iin, ayrca Profesr Marvin Chun
geen dnem dersinde Peter Grayin kitabnn 5. basksn kullanm olduu iin, bir
ihtimal ortalkta kitaplarn ikinci ellerini bulabilirsiniz. Bu durumda kitaplarn yenisini
almak zorunda kalmazsnz. Bulursanz kapn derim!
Deerlendirme u ekilde gerekleecek: Bir ara snavnz ve bir final
snavnz olacak. Tatilimi daha uzun tutabilmek iin, final snavnz dersin son
gnnde yapacam, final dneminde deil. Snavlar oktan semeli ve ksa cevapl
Sayfa 1
www.acikders.org.tr
Psikolojiye Giri
Ders 1
Sayfa 2
www.acikders.org.tr
Psikolojiye Giri
Ders 1
Sayfa 3
www.acikders.org.tr
Psikolojiye Giri
Ders 1
bir rnektir. Bizim serbest irade, bilin, ahlak ve duygular gibi nem verdiimiz
zihinsel durumlarn fiziksel temellerini ve nasl fiziksel bir eyin zihinsel bir hayata yol
atn, bu ders ile incelemeye balayacaz.
Bol bol ocuklar hakknda konuacaz. te onlardan bir tanesi. Bu, benim
olum Zachary, rmcek Adam kostm giymi; nk Cadlar Bayram. Yok yok,
Cadlar Bayram deil. Bu konuda sylenecek ok ey var [glmeler]. Ben hayatm
ocuk geliimini inceleyerek kazanyorum, birok soruyla ilgileniyorum. Sorulardan bir
tanesi, tmyle geliime ilikin bir soru. Bu snftaki herkes ngilizce konuabilir ve
anlayabilir. Bu snftaki herkes, dnyann nasl iledii, fiziksel nesnelerin nasl
davrand hakknda belirli bir anlaya sahip. Bu snftaki herkes dier insanlar ve
onlarn nasl davrandna ilikin de bir anlaya sahip. Geliim psikologlarn megul
eden soru, bu bilgiye nasl sahip olduumuz ve zellikle de bunun ne kadarnn
doutan geldii sorusudur ve tabi ki, bunun ne kadarnn dil, kltr ya da eitim ile
aklanabileceidir. Geliim psikologlar insan doasnn bu temel bileenlerini
anlamak ve birbirinden ayrt etmek iin dhice yntemler kullanmaktadr.
Bir de, sreklilik sorusu var. Yani, bizim Zachary, sonsuza kadar byle mi
kalacak? Ya da kaderiniz ne derece nceden belirlenmitir? rnein siz be
yanzdayken sizinle tanm olsaydm, buna dayanarak imdiki halinizi ne
dereceye kadar betimleyebilirdim? air William Wordsworthn de yazd gibi
ocuk, insann babasdr.; bu u anlama gelmektedir, her bir ocuun iinde,
gelecekteki yetikin halini grebilirsiniz. Bunun geerli olup olmadn grmek iin
yeni sorular soracaz. Bu, sizin kiiliiniz iin geerli mi? Bu, sizin ilgi alanlarnz iin
geerli mi? Zeknz iin geerli mi?
Geliim ile ilgili bir dier soru, bizi hali hazrda olduumuz gibi yapan ey nedir
sorusudur. Birok bakmdan birbirimizden farklyz. Mesela, bu snftaki insanlar,
damak tatlar bakmndan birbirinden farkldr. IQlar asndan, atlgan ya da utanga
olmalar bakmndan, erkekleri mi, kadnlar m, hibirini mi, hepsini mi ekici
algladklar bakmndan, iyi bir mzik kulana sahip olup olmamalar bakmndan,
politik adan liberal ya da muhafazakr olmalar bakmndan farkldr. Peki neden
farklyz? Neden farkl olduumuzun aklamas nedir? Bu soru, gen mi evre mi
sorusuyla ifade edilebilir. Bunlar ne derece bizim sahip olduumuz genlerin
sonucudur? Ya da ne kadar, ne ekilde yetitirildiimize baldr? Bu fenomen ne
derece gen ve evre arasndaki etkileim ile aklanabilir? rnein, yaygn kabul
gren bir kurama gre, biz anne babamz tarafndan ekillendiriliriz. Bu, ngiliz air
Philip Larkin tarafndan yazlan u dizelerle en iyi biimde zetlenir:
Seni mahvedenler annen ve babandr
Bunu istememi olsalar da yaparlar
Seni kendi hatalaryla doldururlar
Ve sana zel bireyler daha eklerler.
Sayfa 4
www.acikders.org.tr
Psikolojiye Giri
Ders 1
Bu, doru mu? ok tartmal. Bu ders boyunca ite bizi epeyce megul
edecek konulardan bir tanesi, popler kltrde yer alan ve ebeveyn etkisinin ne
kadar olduuna ilikin bu anlamazlktr.
Bir dier soru: Bireyi ekici yapan ey nedir? Bu soru tabi ki ok deiik
dzeylerde sorulabilir; fakat daha basit dzeyde soracak olursak, bir yz irin yapan
nedir? imdi, yaplan deerlendirmelere gre bunlar olduka ekici yzlerdir. Bunlar
gerek insan yzleri deildir. Bilgisayar ekrannda grdnz yzler, gerek
dnyada yer almayan beyaz erkek ve beyaz kadn yzleridir ki bunlar yine bilgisayar
tarafndan retilmi figrlerdir. Fakat bilgisayar temelli figrler kullanarak ve insanlara
bu yz hakknda ne dndklerini, bu yzn ne ifade ettiini sorarak bilim insanlar
bir yz gerekten ekici yapan eyin ne olduu hakknda, hem kltr iinde hem de
kltrler arasnda, bir fikre sahip olmaya baladlar. Bu konulara, sosyal davranlar
ve zellikle de cinsellii tarttmzda zaman ayracaz. ekicilik ya da gzellik her
zaman cinsellie bal olmaz. Pandalar, mesela- mesela u panda, ok irin; bu
konuda gerekten herhangi bir ey syleyemem. Sadece irin bir resim [glmeler].
Ahlak hayatmzda merkezi bir yer tutar. Derin bir sorudur ahlak, iyi ve kt,
kt ve iyinin sorusudur; bu soruyu ders boyunca tartacaz. Bu resimler farkl
eit kty gsteriyor. Kurumsal olarak bir bakasna zalimce davranan, bunu da
kininden deil, iinde bulunduu koullardan dolay yapan kt bir insana, ne
derdiniz? Osama Bin Ladeni dnn, bir katil mi yoksa politik sebeplerden dolay m
yle davranyor? Bir de alttaki tipe bakn. Kim olduunu bilen var m? Ted Bundy.
Kim bu? Bu adam kafanzda canlandrn [glmeler]. Hayr. Ted Bundy, kesinlikle,
bu lgncasna kt olmak gibi teknik birtakm konulara girmeden nce neden baz
insanlar bunun gibidir, bu sorunun zerinde duracaz. Tekrar ediyorum, ayn
durumla karlaacaz. Bu, doanzn iyi ya da kt olmasndan m kaynaklanyor,
yoksa iine dtnz durumun bir sonucu mu? Bunu ayrt etmemize yardmc
olacak muhteem deneyler greceiz.
Eer ktden sz edeceksek, tabii ki, iyi hakknda da konumamz gerekir. Bu
resimler iyi insanlar Oskar Schindler ve Paul Rusesabaginaya ait. Bu insanlar tarihin
farkl zamanlarnda kendilerini riske atarak birok insann hayatn kurtardlar.
Schindler Holocaust srasnda ve u dier adam, adn da tam syleyemediim,
Rusesabagina ise Ruandada. Her ikisi hakknda da ok gzel filmler yapld. Fakat
asl ilgin olan bu kiiler iyilik yaparken gelecekte kahraman olacaklarn tahmin
etmiyorlard. Bu noktada aklmza gelebilecek soru, byle bir durumda biz ne
yapardk?
Son olarak, dnem boyunca zihinsel bozukluklar konusunu da ele alacaz.
Dnemin sonuna doru byk sosyal nemlerini gz nnde bulundurarak,
depresyon ve kayg gibi birtakm nemli bozukluklar tartmak zere, bir tam haftay
bu konuya ayracam. Bu bozukluklar niversite rencileri arasnda olduka yaygn
grnyor. u anda bu snfta bulunan birok kii duygudurum bozukluklar ve kayg
bozukluklar ya da ikisini birden yayorlar; imdi elinizi kaldrmanz istemeyeceim
Sayfa 5
www.acikders.org.tr
Psikolojiye Giri
Ders 1
Sayfa 6
www.acikders.org.tr
Psikolojiye Giri
Ders 1
Sayfa 7
www.acikders.org.tr
Psikolojiye Giri
Ders 1
konuacak. Son olarak, Yale Dekan Dr. Peter Salovey sevgililer gnnde bizimle
olacak. Dr. Peter Salovey akn gizemleri hakknda bildii her eyi bizimle
paylaacak. Tm bu ayrntlara ders izlencesinden eriilebilir; sorularnz yantlamak
iin biraz daha buralarda olacam. Gelecek hafta grmek zere, hoa kaln.
Sayfa 8
www.acikders.org.tr