- - - - - - - - * Тақырып өзгердi, кiрiспе алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I Конституциялық заңымен

Қазақстан Республикасындағы
сайлау туралы
Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 28 қыркүйектегі

N 2464 Конституциялық заңы
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы,

1995 ж., N 17-18, 114-құжат
________
* Тақырып өзгердi, кiрiспе алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 1999.05.06.
N 375-I Конституциялық заңымен.
МАЗМҰНЫ
I. ЖАЛПЫ БӨЛIМ
1-тарау. Жалпы ережелер . ................................................................................9
1-бап. Осы Конституциялық заң реттейтiн қатынастар . ..............................9
2-бап. Сайлау бостандығы ...............................................................................9
3-бап. Сайлау құқығы принциптерi ................................................................9
4-бап. Жалпыға бiрдей сайлау құқығы ...........................................................9
5-бап. Тең сайлау құқығы ..............................................................................10
6-бап. Төте сайлау құқығы . ...........................................................................10
7-бап. Жанама сайлау құқығы .......................................................................10
8-бап. Жасырын дауыс беру ..........................................................................11
9-бап. Сайлау жүйелерi ..................................................................................11
2-тарау. Сайлау органдары .............................................................................12

10-бап. Сайлау органдары, олардың жүйесi мен
өкiлеттiктерiнiң мерзімi . ....................................................................12
11-бап. Республиканың Орталық сайлау комиссиясы . .................................13
12-бап. Республиканың Орталық сайлау комиссиясының
өкiлеттiктерi .........................................................................................13
13-бап. Аумақтық сайлау комиссиялары ........................................................15
14-бап. Аумақтық сайлау комиссиясының өкiлеттiктерi .............................16
15-бап. Округтiк сайлау комиссиялары ..........................................................17
16-бап. Округтiк сайлау комиссиясының өкiлеттiктерi ................................18
17-бап. Учаскелiк сайлау комиссиялары ........................................................19
18-бап. Учаскелiк сайлау комиссияларының өкiлеттiктерi ..........................19
19-бап. Сайлау комиссиясы мүшесiнiң мəртебесi .........................................20
20-бап. Сайлау комиссияларының қызметiн ұйымдастыру
жəне олардың əрекеттеріне шағым жасау.
Сайлау комиссияларының қызметіндегі жариялылық . ...................21
20-1-бап. Қазақстан Республикасы саяси партияларының, өзге де
қоғамдық бірлестіктерінің, коммерциялық емес
ұйымдарының байқаушылары ...........................................................24
20-2-бап. Шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың
байқаушылары, шетелдік бұқаралық ақпарат
құралдарының өкілдері . .....................................................................26
3-тарау. Сайлау округтерi мен учаскелерi ...................................................28

21-бап. Сайлау округтерi мен олардың жүйесi ..............................................28
22-бап. Сайлау округтерiн құру жəне олардың шекараларын
қайта қарау ...........................................................................................28
23-бап. Сайлау учаскелерiн құру . ...................................................................29

4-тарау. Сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмi .............................................30
24-бап. Сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмдерi жəне оларды
жасау тəртiбi ........................................................................................30
25-бап. Сайлаушылардың (таңдаушылардың) тiзiмiне енгiзу . ....................31
26-бап. Сайлаушылардың (таңдаушылардың) тiзiмiмен
таныстыру ............................................................................................32
5-тарау. Сайлау алдындағы үгiт ....................................................................34
27-бап. Сайлау алдындағы үгiт .......................................................................34
28-бап. Сайлау алдындағы үгiт жүргiзу құқығы ...........................................36
29-бап. Кандидаттың, саяси партияның сайлау
алдындағы бағдарламасы ...................................................................39
30-бап. <*> ........................................................................................................39
31-бап. Сенiм бiлдiрілген адамдар . ................................................................39
32-бап. Сайлау алдындағы үгiттi тоқтату . .....................................................40
6-тарау. Сайлауды қаржыландыру ...............................................................41

33-бап. Сайлауды мемлекеттiк қаржыландыру . ............................................41
34-бап. Сайлауды мемлекеттiк емес қаржыландыру . ...................................42
35-бап. Сайлау шараларын сайлау комиссияларының
қаржыландыруы ..................................................................................44
36-бап. Сайлау науқанын өткiзуге бөлiнген қаражаттың
жұмсалуын бақылау ............................................................................44
7-тарау. Дауыс беру тəртiбi .............................................................................45

37-бап. Сайлау бюллетенi ................................................................................45
38-бап. Дауыс беру уақыты мен орны ............................................................45
39-бап. Дауыс беруге арналған үй-жай . .........................................................46
40-бап. Дауыс берудi ашу . ...............................................................................47
41-бап. Дауыс берудi ұйымдастыру ................................................................47
42-бап. Дауыс берудi өткiзу .............................................................................49
8-тарау. Дауыс беру қорытындыларын анықтау .......................................51

43-бап. Сайлау учаскесiндегi (дауыс беру пунктiндегi)
дауыстарды санау ................................................................................51
44-бап. Сайлау қорытындыларын анықтау жəне жариялау . ........................54
45-бап. Президенттi, Парламент, мəслихаттар
депутаттарын жəне жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары
мүшелерiн тiркеу .................................................................................56
46-бап. Президенттiң, Парламент, мəслихаттар депутатының жəне
өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiнiң
куəлiгi мен омырауға тағатын белгiсi ................................................56

9-тарау. Сайлау бостандығының кепiлдiктерi . ..........................................57
47-бап. Кандидаттар қызметiнiң сайлау науқаны
барысындағы кепiлдiктерi ..................................................................57
48-бап. Мемлекеттiк органдардың сайлау бостандығын
қамтамасыз ету жөнiндегi қызметi ....................................................57
49-бап. Сайлау науқаны барысындағы шешiмдер мен
iс-əрекеттерге шағым беру жəне олардың күшін жою ..................58
50-бап. Қазақстан Республикасының сайлау туралы
заңдарын бұзғаны үшiн жауаптылық ..............................................58
9-1-тарау. Электрондық сайлау жүйесін пайдаланып

сайлау өткізудің ерекшеліктері . .....................................................60
50-1-бап. Электрондық сайлау жүйесі ..............................................................60
50-2-бап. Электрондық сайлау жүйесіне қойылатын талаптар .....................61
50-3-бап. Электрондық сайлау жүйесін пайдаланып
дауыс беруге арналған үй-жай ..........................................................62
50-4-бап. Электрондық сайлау бюллетені ........................................................62
50-5-бап. Электрондық дауыс беруді ұйымдастыру .........................................62
50-6-бап. Электрондық сайлау жүйесін пайдаланған кезде
дауыстарды санау ................................................................................64
50-7-бап. Электрондық сайлау жүйесін пайдаланған кезде
сайлау қорытындыларын белгілеу .....................................................64
50-8-бап. Электрондық сайлау жүйесін пайдаланып
дауыс беру нəтижелеріне шағымдану ...............................................64
50-9-бап. Дауыс беру туралы деректерді жазуға арналған
құрылғыларды сақтау . ........................................................................65
II. ЕРЕКШЕ БӨЛIМ
10-тарау. Қазақстан Республикасы Президентiнiң сайлауы ......................66

51-бап. Республика Президентiнiң кезектi сайлауы . ....................................66
52-бап. <*> ........................................................................................................66
53-бап. Республика Президентi сайлауын жариялау . ...................................66
54-бап. Республика Президенттiгiне кандидатқа қойылатын
талаптар . ..............................................................................................66
55-бап. Республика Президенттiгiне кандидаттар ұсыну .............................67
56-бап. Республика Президенттiгiне кандидатты қолдап
қол жинау .............................................................................................67
57-бап. <*> ........................................................................................................68
58-бап. Республика Президенттiгiне кандидаттың сайлау
қорының мөлшерi . ..............................................................................69

59-бап. Республика Президенттiгiне кандидаттарды тiркеу ........................69
60-бап. Кандидатурасын алып тастау, кандидат ұсыну
туралы шешiмнiң күшiн жою . ...........................................................71
61-бап. Тiркеу мерзiмi аяқталғаннан кейiн шығып қалғандардың
орнына Республика Президенттiгiне кандидаттар ұсыну ...............72
62-бап. Республика Президентiн сайлау кезiндегi дауыстарды
санау . ....................................................................................................72
63-бап. Қайта дауыс беру .................................................................................72
64-бап. Қайта сайлау ........................................................................................73
65-бап. Республика Президентi сайлауының қорытындыларын
анықтау жəне жариялау ......................................................................73
66-бап. Сайланған Республика Президентiн тiркеу ......................................74
67-бап. <*> ........................................................................................................74
68-бап. Республика Конституциялық Кеңесiнiң Республика
Президентi сайлауын өткiзудiң дұрыстығы жөнiндегi
мəселенi қарауы ...................................................................................74
11-тарау. Республика Парламентi Сенатының

депутаттарын сайлау ........................................................................76
69-бап. Сенат депутаттары сайлауын тағайындау . .......................................76
70-бап. Сенат депутаттығына кандидаттарға қойылатын
талаптар . ..............................................................................................76
71-бап. Сенат депутаттығына кандидаттар ұсыну ........................................77
72-бап. Сенат депутаттығына кандидатты қолдап қол жинау . ....................78
73-бап. Сенат депутаттығына кандидаттарды тiркеу ....................................78
74-бап. Кандидатурасын алып тастау. Сенат депутаттығына
кандидат етiп ұсыну туралы шешiмнiң күшiн жою .........................81
75-бап. Сенат депутаттығына кандидаттың сайлау қорының
мөлшері ................................................................................................82
орнына Сенат депутаттығына кандидаттар ұсыну . .........................82
77-бап. Сенат депутаттарын сайлау жөнiндегi таңдаушылардың
бiрлескен отырысын өткiзу тəртiбi ....................................................82
78-бап. Сенат депутаты сайлауындағы дауыс санау .....................................83
79-бап. Сенат депутатын сайлау кезiнде қайта дауыс беру ..........................83
80-бап. Сенат депутаттарын қайта сайлау .....................................................84
81-бап. Сенат депутаттары сайлауының қорытындыларын
анықтау жəне жариялау ......................................................................84
82-бап. Сенат депутаттарын тiркеу .................................................................85
83-бап. Сенат депутаттарының кезектен тыс сайлауы мен
шығып қалғандардың орнына депутаттар сайлауын өткiзу . ..........85

84-бап. Сенат депутаттары сайлауын өткiзудiң дұрыстығы
туралы мəселенi Конституциялық Кеңестiң қарауы ........................85
12-тарау. Республика Парламентi Мəжiлiсiнiң

депутаттарын сайлау ........................................................................87
85-бап. Мəжiлiс депутаттары сайлауын тағайындау . ...................................87
86-бап. Мəжiлiс депутаттығына кандидаттарға қойылатын
талаптар . ..............................................................................................87
87-бап. Мəжiлiс депутаттығына кандидаттар ұсыну ....................................88
88-бап. Сайлау жарнасы . .................................................................................89
89-бап. Мəжiлiс депутаттығына кандидаттарды тiркеу ................................89
90-бап. Кандидатураны алып тастау, Мəжiлiс депутаттығына
кандидат етiп ұсыну туралы шешiмнiң күшiн жою .........................93
91-бап. <*> ........................................................................................................94
92-бап. <*> ........................................................................................................94
92-1-бап. Саяси партиялардың сайлау қорының мөлшерi ...............................94
93-бап. <*> ........................................................................................................94
93-1-бап. Қазақстан халқы Ассамблеясының Мəжiлiс депутаттарының
сайлауы жөніндегі сессиясын өткізу тәртібі ....................................95
94-бап. Партиялық тізімдер бойынша Мəжiлiс депутаттары
сайлауында дауыстарды санау ...........................................................95
94-1-бап. Қазақстан халқы Ассамблеясы Мəжiлiс депутаттарының
сайлауында дауыстарды санау ...........................................................96
95-бап. Мəжiлiс депутаттарының сайлауы кезiнде қайта
дауыс беру ............................................................................................96
96-бап. Мəжiлiс депутаттарын қайта сайлау .................................................96
97-бап. Мəжiлiс депутаттары сайлауының нəтижелерiн анықтау
жəне жариялау .....................................................................................97
97-1-бап. Депутаттық мандаттарды партиялық тiзiмдер бойынша
дауыс берудiң қорытындыларына қарай бөлу ..................................97
98-бап. Мəжiлiс депутаттарын тiркеу . ...........................................................98
99-бап. Мəжiлiс депутаттарының кезектен тыс сайлауын жəне
шығып қалған депутаттар орнына сайлау өткiзу .............................99
100-бап. Конституциялық Кеңестiң Мəжiлiс депутаттары
сайлауын өткiзудiң дұрыстығы туралы мəселенi қарауы ................99
13-тарау. Республика мəслихаттары депутаттарының сайлауы . ...........100

101-бап. Мəслихаттар депутаттары сайлауын тағайындау . .........................100
102-бап. Мəслихаттар депутаттарына қойылатын талаптар ........................100
103-бап. Мəслихаттар депутаттығына кандидаттар ұсыну ..........................101
104-бап. Мəслихаттар депутаттығына кандидаттар тiркеу ..........................102

105-бап. Кандидатурасын алып тастау, мəслихат депутаттығына
кандидат етiп ұсыну туралы шешiмнiң күшiн жою .......................104
106-бап. Мəслихат депутаттығына кандидаттың сайлау
қорының мөлшері . ............................................................................105
107-бап. Тiркеу мерзiмi аяқталғаннан кейiн шығып
қалғандардың орнына мəслихаттар депутаттығына
кандидаттар ұсыну ............................................................................105
108-бап. Мəслихат депутатын сайлау кезiнде дауыстарды санау ................105
109-бап. <*> ......................................................................................................106
110-бап. Мəслихаттар депутаттарын қайта сайлау........................................106
111-бап. Мəслихаттар депутаттары сайлауының қорытындыларын
анықтау жəне жариялау ....................................................................106
112-бап. Мəслихаттар депутаттарын тiркеу . .................................................107
113-бап. Мəслихаттар депутаттарының қайта сайлауы мен
шығып қалғандардың орнына депутаттар сайлауын өткiзу . ........107
14-тарау. Қазақстан Республикасының өзге де жергiлiктi өзiн-өзi

басқару органдарына сайлау ........................................................108
114-бап. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарына сайлау
тағайындау .........................................................................................108
115-бап. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiне
қойылатын талаптар . ........................................................................108
116-бап. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн
сайлау кезiндегi сайлау округтерi мен сайлау
комиссиялары ....................................................................................108
117-бап. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелiгiне
кандидаттар ұсыну ............................................................................109
кандидаттарды тiркеу . ......................................................................110
119-бап. Кандидатурасын алып тастау, жергiлiктi өзiн-өзi
басқару органы мүшелiгiне кандидат етiп ұсыну туралы
шешiмнiң күшiн жою ........................................................................112
120-бап. <*> ......................................................................................................112
121-бап. Тiркеу мерзiмi аяқталғаннан кейiн шығып
қалғандардың орнына жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының мүшелiгiне кандидаттар ұсыну ..............................112
122-бап. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшесiн
сайлау кезiнде берiлген дауыстарды санау .....................................112
123-бап. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiн
қосымша сайлау . ...............................................................................113
қайта сайлау .......................................................................................113

сайлау қорытындыларын анықтау жəне жариялау . .......................113
тiркеу ..................................................................................................114
127-бап. Шығып қалғандардың орнына жергiлiктi өзiн-өзi
басқару органдары мүшелерiнiң сайлауын өткiзу .........................114
15-тарау. Қорытынды жəне өтпелi ережелер ..............................................115

128-бап. <*> ......................................................................................................115
129-бап. Кезектен тыс сайлау өткізген кезде Парламент
Сенатының жаңа сайланымы депутаттарын сайлау тəртiбi . ........115
130-бап. <*> ......................................................................................................116
131-бап. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының
мүшелерiн сайлау мерзiмi ................................................................116
132-бап. <*> ......................................................................................................116
133-бап. Осы Конституциялық заңның күшiне енуi жəне
қолданылуы . ......................................................................................116

I. Жалпы бөлiм
1-тарау.
Жалпы ережелер
1-бап. Осы Конституциялық заң реттейтiн қатынастар

Осы Конституциялық заң Республика Президентiнiң, Парламентiнiң
Сенаты мен Мәжiлiсi, мәслихаттары депутаттарының және өзге де жергiлiктi
өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiнiң сайлауын әзiрлеу мен өткiзу кезiнде
пайда болатын қатынастарды реттейдi, сондай-ақ Республика азаматтарының
ерiк бiлдiру бостандығын қамтамасыз ететiн кепiлдiктердi белгiлейдi.
________
1-бапқа өзгерiс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 268-III Конститу
циялық заңымен.
2-бап. Сайлау бостандығы

Республикадағы сайлау Республика азаматының сайлау және сайлану
құқығын еркiн жүзеге асыруына негiзделедi.
3-бап. Сайлау құқығы принциптерi

1. Республика Президентiн, Парламентi Мәжiлiсiнiң және
мәслихаттарының депутаттарын, өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының мүшелерiн сайлау жалпыға бiрдей, тең және төте сайлау
құқығы негiзiнде жасырын дауыс беру жағдайында өткiзiледi.
2. Республика Парламентi Сенатының депутаттарын сайлау жанама
сайлау құқығы негiзiнде жасырын дауыс беру жағдайында өткiзiледi.
3. Республика азаматтарының сайлауға қатысуы ерiктi болып табылады.
Азаматты сайлауға қатысуға немесе қатыспауға мәжбүрлеуге, сондай-ақ
оның еркiн бiлдiрудi шектеуге ешкiмнiң де құқығы жоқ.
________
3-тармақда өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I; 2007.06.19.
N 268-III Конституциялық заңдарымен.
4-бап. Жалпыға бiрдей сайлау құқығы

1. Жалпыға бiрдей белсендi сайлау құқығы - Республиканың он сегiз
жасқа жеткен азаматтарының тегiне, әлеуметтiк, лауазымдық және мүлiктiк
жағдайына, жынысына, нәсiлiне, ұлтына, тiлiне, дiнге көзқарасына,
нанымына, тұрғылықты жерiне немесе кез келген өзге жағдаяттарға
қарамастан, сайлауда дауыс беруге қатысу құқығы.
2. Бәсең сайлау құқығы - Қазақстан Республикасы азаматтарының
Қазақстан Республикасының Президентi, Қазақстан Республикасы
Парламентiнiң, мәслихатының депутаты немесе өзге де жергiлiктi өзiн-өзi
басқару органына мүше болып сайлану құқығы.

3. Сайлауға сот iс-әрекетке қабілетсiз деп таныған, сондай-ақ сот үкiмiмен
бас бостандығынан айыру орындарында отырған азаматтар қатыспайды.
4. Сотталғандығы заңда белгіленген тәртіппен өтелмеген немесе алып
тасталмаған адам Қазақстан Республикасының Президенттiгiне, Қазақстан
Республикасы Парламентiнің, соның ішінде партиялық тiзiмдер бойынша,
мәслихаттардың депутаттығына кандидат, сондай-ақ жергiлiктi өзiн-өзi
басқару органдары мүшелігіне кандидат бола алмайды.
________
4-бапқа өзгерiс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1998.05.08. N 222-I; 1999.05.06.
N 375-I; 2004.04.14. N 545-II; 2005.04.15. N 44-III; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық
заңдарымен.
5-бап. Тең сайлау құқығы

1. Сайлаушылар Республика Президентi, партиялық тізімдер
бойынша сайланатын Парламентi Мәжiлiсiнiң депутаттары және
мәслихаттарының депутаттары сайлауына тең негiздерде қатысады әрi
олардың әрқайсысының бiр сайлау бюллетенiне тиiсiнше бiр дауысы
болады.
2. Сайлаушылар Республиканың өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының мүшелерiн сайлауға тең негiздерде қатысады әрi олардың
әрқайсысының тең дауыс саны болады.
3. Кандидаттардың сайлауға тең құқықтармен және шарттармен
қатысуына кепiлдiк берiледi.
________
N 545-I; 2007.06.19 N 268-III Конституциялық заңдарымен.
6-бап. Төте сайлау құқығы

Республика Президентiн, Парламентi Мәжiлiсiнiң және өзге де
мәслихаттарының депутаттарын, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының
мүшелерiн азаматтар тiкелей сайлайды.
7-бап. Жанама сайлау құқығы

1. Парламент Сенатының депутаттарын сайлауға таңдаушылар
– мәслихаттардың депутаты болып табылатын Республика азаматтары
қатысады.
2. Таңдаушылар Сенат депутаттарын сайлауға тең негiздерде қатысады
әрi олардың әрқайсысының Сенат депутатын сайлаған кезде бiр дауысы
болады.
3. (алып тасталды)
________
7-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1998.05.08. N 222-I Конститу
10
8-бап. Жасырын дауыс беру
Республика Президентiн, Парламентiнiң және мәслихаттарының
депутаттарын, өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн
сайлауда жасырын дауыс берiледi әрi сайлаушылардың еркiн бiлдiруiне
қандай да болсын бақылау жасау мүмкiндiгiне жол берiлмейдi.
______
8-бапқа өзгеріс енгізілді – Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 268-III Конститу
9-бап. Сайлау жүйелерi

1. Президенттi, Парламент Сенаты депутаттарын және Қазақстан
халқы Ассамлеясы сайлайтын Парламент Мәжілісі депутаттарын
сайлау кезiнде дауыс санаудың мынадай жүйесi қолданылады:
1) (алып тасталды)
2) мыналар:
- дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың (таңдаушылардың) елу
процентiнен астамының дауысын алған;
- қайта дауыс беру кезiнде басқа кандидатқа қарағанда дауыс беруге
қатысқан сайлаушылардың (таңдаушылардың) дауыс санының көпшiлiгiн
алған.
1-1. Саяси партиялардан Парламент Мәжілісінің депутаттары
біртұтас жалпыұлттық сайлау округі бойынша партиялық тізімдермен
сайланады.
2. Мәслихаттардың депутаттарын сайлау кезiнде басқа кандидаттарға
қарағанда дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың дауыс санының көпшiлiгiн
алған кандидат сайланған болып саналады.<*>
3. Өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлау
кезiнде дауыс санаудың мынадай жүйесi қолданылады:
2) басқа кандидаттарға қарағанда дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың
көпшiлiгi жақтап дауыс берген кандидаттар сайланған болып саналады.
________
N 375-I; 2004.04.14. N 545-II; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңдарымен.
11
2-тарау.
Сайлау органдары
10-бап. Сайлау органдары, олардың жүйесi мен өкiлеттiктерiнiң

мерзiмi
1. Қазақстан Республикасында сайлауды әзiрлеу мен өткiзудi
ұйымдастыратын мемлекеттiк сайлау органдары сайлау комиссиялары болып
табылады.
2. Сайлау комиссияларының бiртұтас жүйесiн мыналар құрайды:
1) Республиканың Орталық сайлау комиссиясы;
2) аумақтық сайлау комиссиялары;
3) округтiк сайлау комиссиялары;
4) учаскелiк сайлау комиссиялары.
3. Сайлау комиссияларының өкілеттiк мерзiмi - бес жыл.
Аумақтық, округтiк және учаскелiк сайлау комиссияларын саяси
партиялардың ұсыныстары негiзiнде тиiстi мәслихаттар сайлайды.
Әрбiр саяси партия тиiстi сайлау комиссиясының құрамына бiр кандидатура
ұсынуға құқылы. Саяси партия сайлау комиссиясының құрамына осы саяси
партияның мүшесi болып табылмайтын кандидатура ұсынуға құқылы.
Мәслихат белгiлеген, сайлау комиссияларын құру мерзiмiне дейiн
бiр айдан кем болмауға тиiс мерзiмде саяси партиялардың ұсыныстары
болмаған жағдайда, мәслихаттар сайлау комиссиясын өзге де қоғамдық
бiрлестiктердiң және жоғары тұрған сайлау комиссияларының ұсынысы
бойынша сайлайды.
Сайлау комиссиясының құрамына ұсынылған адамдар оның жұмысына
қатысуға келісетіні туралы өтiнiштерiн қоса бередi. Сайлау комиссиясының
төрағасы, төрағаның орынбасары, хатшысы сайлау комиссиясының алғашқы
отырысында сайланады.
Сайлау комиссияларының жаңа құрамын құру сайлау комиссияларының
өкілеттiк мерзiмi аяқталардан кемінде екi ай бұрын басталады және өкілеттiк
мерзiмiнің бiтуіне кемiнде үш күн қалғанда аяқталады.
Сайлау комиссияларын құратын органдар сайлау комиссияларының
өкілеттiк мерзiмi iшiнде олардың құрамына өзгерiстер енгiзуге құқылы.
4. Сайлау комиссияларын құру туралы шешiм, олардың құрамы мен
орналасқан жерi туралы бұқаралық ақпарат құралдарында хабарланады.
5. Сайлау комиссияларының өз құзыретiнiң шегiнде қабылдаған
шешiмдерi тиiстi аумақтағы барлық мемлекеттiк органдардың, ұйымдардың,
жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының, сондай-ақ олардың лауазымды
адамдарының орындауы үшiн мiндеттi.
6. Сайлау комиссиялары өз өкiлеттiктерiн жүзеге асыруы кезінде
олардың қызметіне араласуға жол берілмейді.
12
7. Сайлау комиссиясының қызметi сайлау комиссиясын құратын
органның шешiмi бойынша немесе жоғары тұрған сайлау комиссиясы
өтінішінің негiзiнде сот шешiмiмен тоқтатылуы мүмкiн.
8. Сайлау комиссиясының мүшесiн, осы Конституциялық заңның
19-бабының 6 және 7-тармақтарында көрсетiлген жағдайларды қоспағанда,
өкiлеттiктерiнен айыруға болмайды.
________
10-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II Консти
туциялық заңымен.
11-бап. Республиканың Орталық сайлау комиссиясы

1. Орталық сайлау комиссиясы Республика сайлау комиссияларының
бiртұтас жүйесiне басшылық етедi және тұрақты жұмыс iстейтiн орган
болып табылады.
2. Орталық сайлау комиссиясы комиссияның Төрағасынан және
алты мүшесінен тұрады.
4. Орталық сайлау комиссиясының өз аппараты болады.
5. Орталық сайлау комиссиясы мен оның аппаратын ұстауға жұмсалатын
шығыстар республикалық бюджеттен қаржыландырылады.
________
11-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.06.19 N 268-III Консти-
12-бап. Республиканың орталық сайлау комиссиясының

өкiлеттiктерi
Орталық сайлау комиссиясы:
1) Республиканың аумағында сайлау туралы заңдардың атқарылуына
бақылауды жүзеге асырады; олардың бiрыңғай қолданылуын қамтамасыз
етедi; өзiнiң құзыретi шегiнде бүкiл Республика аумағында мiндеттi
шешiмдер қабылдайды;
2) Президент пен Парламент Мәжiлiсi депутаттарының сайлауын әзiрлеу
мен өткiзудi ұйымдастырады; Парламент Сенаты депутаттарының сайлауын
ұйымдастыру мен өткiзуге басшылық етедi;
2-1) саяси партияларды Парламент Мәжiлiсi депутаттарының партиялық
тiзiм бойынша сайланатын бөлiгiне қатыстыру мәселесiн қарайды;
3-1) (алып тасталды)
4) сайлау науқанын өткiзуге жұмсалатын шығыстардың мөлшерлi
сметасын жасап, Республика Үкiметiне ұсынады;
5) Президенттi, Парламент депутаттарын сайлау жөнiндегi сайлау
комиссияларына басшылықты жүзеге асырады; олардың шешiмдерiнiң күшiн
жояды және тоқтата тұрады; республикалық бюджеттiң сайлау науқанын
13
өткiзуге арнап бөлiнген қаражатын олардың арасында бөледi; сайлау
комиссияларының қызметiне қажеттi материалдық-техникалық жағдайлар
жасалуын бақылайды; аумақтық және округтiк сайлау комиссияларының
шешiмдерi мен iс-әрекеттерiне (әрекетсiздігіне) түскен арыздар мен
шағымдарды қарайды; саяси партиялардың өкiлдерiмен сайлауды
ұйымдастыру және өткiзу жөнiнде семинарлар өткiзедi, сайлау жүйелерi
саласында халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады;
6) Президенттi сайлау жөнiнде дауыс беруге арналған бюллетеньдердiң
нысаны мен мәтiнiн, Парламенттiң, мәслихаттардың депутаттарын және
өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлау жөнiнде
дауыс беруге арналған бюллетеньдердiң нысанын, оларды жасау тәртiбiн,
сондай-ақ қорғалу дәрежесiн сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмдерiнiң,
Президенттiкке кандидаттарды қолдайтын сайлаушылардың қолдарын
жинауға және Сенаттың депутаттығына кандидаттарды қолдайтын
таңдаушылардың қолдарын жинауға арналған қол қою парақтарының,
өзге сайлау құжаттарының нысандарын, дауыс беруге арналып, мөлдiр
материалдан жасалған жәшiктiң нысанын және сайлау комиссиялары
мөрлерiнiң үлгiлерiн, сайлау құжаттарын сақтау тәртiбiн, сондай-ақ қорғалу
дәрежесiн белгiлейдi; Президенттi және Парламенттің және мәслихаттардың
депутаттарын сайлау жөнiндегi сайлау бюллетеньдерiн дайындауды
қамтамасыз етедi;
6-1) дауыс беру құқығына арналған есептен шығару куәліктерін
жасаудың және берудің тәртібін айқындайды;
7) сайлауды әзiрлеу мен өткiзуге байланысты мәселелер бойынша
мемлекеттiк органдар мен ұйымдардың есебiн, сондай-ақ сайлау туралы
заңдардың сақталуы мәселелерi бойынша қоғамдық бiрлестiктер
органдарының хабарламасын тыңдауға хақылы;
8) Республика Президенттiгiне кандидаттарды, олардың сенiм
бiлдiрген адамдарын тiркейдi, оларға тиiстi куәлiктер бередi, кандидаттарды
тiркеу туралы бұқаралық ақпарат құралдарында хабар жариялайды;
9) Президенттi және Парламент депутаттарын сайлау жөнiндегi сайлау
алдындағы науқанның барысы туралы сайлаушыларды хабарландырып
отырады, мерзiм-мерзім ақпарат бюллетенін шығарады;
10) Республика бойынша тұтас алғанда Президенттi және Парламент
депутаттарын сайлау қорытындыларын шығарады, сайланған Президенттi
және Парламенттiң депутаттарын тiркейдi, бұл туралы бұқаралық ақпарат
құралдарында хабар жариялайды;
11) Президент сайлауы кезiнде қайта дауыс беру мен қайта сайлауды
тағайындайды және өткiзiлуiн ұйымдастырады;
12) Парламент депутаттарының қайта сайлауын тағайындайды;
13) шығып қалғандардың орнына Парламент депутаттарының
сайлауын тағайындайды;
14) мәслихаттардың кезектi және кезектен тыс сайлауын
тағайындайды;
14
15) мәслихаттар мен өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарын
сайлауды ұйымдастыру мен өткiзу кезiнде аумақтық сайлау комиссияларына
әдiстемелiк басшылықты және олардың қызметiнің осы Конституциялық
заңның талаптарына сәйкес келуін бақылауды жүзеге асырады.
Осы Конституциялық заңның бұзылуы анықталған кезде тиiстi сайлау
комиссиясының қызметін тоқтату туралы өтiнiшпен сайлау комиссиясын
құратын органға немесе сотқа жүгiнедi;
16) әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiс халқының мөлшерiне сәйкес олардан
мәслихаттарға сайланатын депутаттардың санын анықтайды;
16-1) Орталық сайлау комиссиясының ресми wеb-сайтына сайлау
заңдары жөнiндегi нормативтiк құқықтық актiлердi, сайлауды тағайындау
мен өткізу туралы, сондай-ақ болып өткен сайлаудағы дауыстарды
есептеу нәтижелерi туралы ақпаратты орналастырады;
16-2) Қазақстан Республикасының сайлаушы азаматтарының бiрыңғай
электрондық Тiркеу тізілімін жүргiзедi;
16-3) электрондық сайлау жүйесiн пайдалана отырып сайлау өткiзу ке
зiнде тиiстi сайлау комиссияларының мүшелеріне оны қолдануды үйретеді;
16-4) бұқаралық ақпарат құралдары арқылы халыққа сайлауда
электрондық сайлау жүйесiн пайдалануды үйретудi ұйымдастырады;
17) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес басқа да
өкiлеттiктердi жүзеге асырады.
________
12-бапқа өзгерiс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I, 2004.04.14.
N 545-II; 2007.06.19 N 268-III Конституциялық заңдарымен.
13-бап. Аумақтық сайлау комиссиялары

1. Облыстық (республикалық маңызы бар қалалар және Республика
астанасы), аудандық, қалалық, қаладағы аудандық сайлау комиссиялары
аумақтық сайлау комиссиялары болып табылады.
2. Аумақтық сайлау комиссиялары:
1) Президент, Парламент және мәслихаттар депутаттарының, өзге де
жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiнiң сайлауын ұйымдас
тыруды және өткiзудi қамтамасыз етедi;
2) жетi адамнан құрылады.
4. Президент, Парламент және мәслихаттар депутаттарының
сайлауы жөнiндегi аумақтық сайлау комиссияларының құрамы сайлау
тағайындалғаннан немесе хабарланғаннан кейiн - он күннен, ал жергiлiктi
өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiнiң сайлауы жөнiндегi аумақтық
комиссиялардың құрамы жетi күннен кешiктiрiлмей бұқаралық ақпарат
құралдарында жарияланады.
________
13-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I; өзгеріс
енгізілді - 2004.04.14. N 545-II Конституциялық заңдарымен.
15
14-бап. Аумақтық сайлау комиссиясының өкiлеттiктерi
Тиiстi аумақтық сайлау комиссиясы:
1) әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстер аумағында сайлау туралы заңдардың
атқарылуына бақылауды жүзеге асырады;
2) Президенттi, Парламенттiң және мәслихаттардың депутаттарын, өзге
де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлауды әзiрлеу
мен өткiзудi қамтамасыз етедi;
2-1) партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялардың сенім
білдірген адамдарын тіркейді, оларға тиісті куәліктер береді;
3) төменгi тұрған аумақтық, округтiк және учаскелiк сайлау
комиссияларының қызметiне басшылық етедi; олардың шешiмдерiнiң күшiн
жояды және тоқтата тұрады; республикалық бюджеттiң сайлау науқанын
өткiзуге арнап бөлiнген қаражатын олардың арасында бөледi; округтiк
және учаскелiк сайлау комиссияларының қызметiне қажеттi материалдық-
техникалық жағдайлар жасалуын бақылайды; округтiк және учаскелiк
сайлау комиссияларының шешiмдерi мен iс-әрекеттерiне (әрекетсiздiгіне)
түскен арыздар мен шағымдарды қарайды; тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық
бөлiнiс шегiнде құрылған барлық сайлау комиссияларының Орталық сайлау
комиссиясының шешiмдерiн атқаруын ұйымдастырады; осы Конституциялық
заңның бұзылуына жол берген сайлау комиссияларының қызметiн тоқтату
туралы сайлау комиссиясын құратын органға немесе сотқа жүгiнедi;
сайлау комиссияларының, мемлекеттiк органдар мен ұйымдардың есебiн,
сондай-ақ сайлау туралы заңдардың сақталуы мәселелерi бойынша қоғамдық
бiрлестiктер органдарының хабарламасын тыңдауға хақылы;
5) Сенат депутаттары сайлауын өткiзудi қамтамасыз етедi; Сенат
депутаттығына кандидаттарды, олардың сенiм бiлдiрген адамдарын
тiркейдi, оларға тиiстi куәлiктер бередi; бұқаралық ақпарат құралдарында
кандидаттарды тiркеу туралы хабарлар жариялайды; дауыс беруге арналған
пункттер дайындайды, дауыс беруге арналған кабиналар мен жәшiктердiң
жасалуын қамтамасыз етедi; Сенат депутаттары сайлауындағы дауыс
берудiң нәтижелерiн шығарады және дауыс берудiң нәтижелерi шығарылған
хаттамаларды Сенат депутаттарын тiркеуi үшiн Орталық сайлау комиссиясына
бередi;
6) мәслихаттар депутаттарын сайлау жөнiнде сайлау округтерiн
құрады және олардың тiзiмдерiн жариялайды, сайлау комиссияларының
орналасқан жерi туралы сайлаушыларға хабарлайды;
6-1) дауыс беруге арналған учаскелердiң бірыңғай нөмiрленуін
белгiлейдi;
7) мәслихаттардан басқа, өзге де жергілікті өзін-өзі басқару
органдарының мүшелерін сайлау жөнiндегi сайлау бюллетеньдерiнiң
жасалуын қамтамасыз етедi;
16
8) округтiк сайлау комиссияларынан тиiстi мәслихаттың
депутаттығына кандидаттарды тiркеу туралы хаттамаларды алады және
округтiк сайлау комиссияларының тiркелген кандидаттардың тiзiмдерiн
жариялауын қамтамасыз етедi;
9) мәслихаттар депутаттарын сайлаудың қорытындыларын шығарады,
сайланған депутаттарды тiркейдi және бұл туралы бұқаралық ақпарат
құралдарында хабар жариялайды; Орталық сайлау комиссиясының ресми
wеb-сайтында жариялау үшiн тиiстi сайлау округтерi мен учаскелерi бойынша
дауыстарды санау хаттамаларын Орталық сайлау комиссиясына бередi;
10) қайта дауыс беру, қайта сайлау мен Сенаттың және мәслихаттардың
шығып қалған депутаттарының орнына сайлау ұйымдастырады;
11) мәслихаттардан басқа, өзге де жергілікті өзін-өзі басқару
органдарының мүшелерін сайлау, қайта сайлау және шығып қалған
мүшелерiнiң орнына сайлау тағайындайды және ұйымдастырады; тиiстi
әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiс аумағында орналасқан мәслихаттардан
басқа, өзге де жергілікті өзін-өзі басқару органдарының мүшелерін
сайлау жөнiндегi округтiк сайлау комиссиясының функциясын орындайды;
мәслихаттардан басқа, өзге де жергілікті өзін-өзі басқару органдарының
мүшелігіне кандидаттарды, олардың сенiм бiлдiрген адамдарын тiркейдi,
оларға тиiстi куәлiктер бередi; жергiлiктi бұқаралық ақпарат құралдарында
кандидаттарды тiркеу туралы хабарлар жариялайды; мәслихаттардан басқа,
өзге де жергілікті өзін-өзі басқару органдарының мүшелерін сайлаудың
қорытындысын шығарады; жергiлiктi бұқаралық ақпарат құралдарында
сайлаудың қорытындысы туралы хабар жариялайды;
12) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес басқа да
өкiлеттiктердi жүзеге асырады.
________
N 545-II; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңдарымен.
15-бап. Округтiк сайлау комиссиялары

1. Округтiк сайлау комиссиялары сайлау oкругтерiнде мәслихаттардың
депутаттарын сайлауды ұйымдастыру мен өткiзудi қамтамасыз етедi.
2. Округтiк сайлау комиссиясы жетi адамнан құрылады.
3. Округтiк сайлау комиссияларының құрамы сайлау тағайындалғаннан
немесе хабарланғаннан кейiн он күннен кешiктiрiлмей бұқаралық ақпарат
құралдарында жарияланады.
________
15-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I;
өзгеріс енгізілді - 2004.04.14. N 545-II; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңдарымен.
17
16-бап. Округтiк сайлау комиссиясының өкiлеттiктерi
Округтiк сайлау комиссиясы:
1) тиiстi сайлау округiнiң аумағында сайлау туралы заңдардың
атқарылуын бақылауды жүзеге асырады;
2) мәслихаттар депутаттарын сайлаудың өткiзiлуiн ұйымдастырады;
3) учаскелiк сайлау комиссияларының қызметiн ұйымдастырып,
үйлестiрiп отырады; олардың шешiмдерiнiң күшiн жояды және
тоқтата тұрады; учаскелiк сайлау комиссияларының қызметiне қажеттi
материалдық-техникалық жағдай жасалуын бақылайды; учаскелiк сайлау
комиссияларының шешiмдерi мен iс-әрекеттерiне (әрекетсiздігіне) түскен
арыздар мен шағымдарды қарайды; Осы Конституциялық заңның бұзылғаны
анықталған кезде сайлау комиссиясының қызметiн тоқтату туралы өтiнiшпен
сайлау комиссиясын құратын органға немесе сотқа жүгiнеді;
5) мәслихаттардың депутаттығына ұсынылған кандидаттарды,
олардың сенiм бiлдiрген адамдарын тiркейдi, оларға тиiстi куәлiктер бередi,
жергiлiктi бұқаралық ақпарат құралдарында кандидаттарды тiркеу туралы
хабар жариялайды;
6) сайлаушылар тiзiмдерiнiң уақтылы әрi дұрыс жасалып, барша
жұрттың танысуына ұсынылуын бақылайды;
7) учаскелiк сайлау комиссияларын сайлау бюллетеньдерiмен
қамтамасыз етедi;
учаскелiк сайлау комиссияларының және округтiң аумағында орналасқан
мемлекеттiк органдар мен ұйымдардың есептерiн, сондай-ақ сайлау
туралы заңдардың сақталуы мәселелерi бойынша қоғамдық бiрлестiктер
органдарының хабарламасын тыңдауға хақылы;
9) учаскелiк сайлау комиссияларынан дауыс берудiң нәтижелерi
туралы хаттамаларды алады, солардың негiзiнде округ бойынша сайлау
нәтижелерiн анықтайды, бұл туралы бұқаралық ақпарат құралдарында хабар
жариялайды;
10) алып тасталды;
11) қайта сайлау және мәслихаттардың шығып қалған депутаттарының
орнына сайлау өткiзедi;
12) Республика заңдарына сәйкес басқа да өкiлеттiктердi жүзеге
асырады.
________
16-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II; 2007.06.19.
18
17-бап. Учаскелiк сайлау комиссиялары
1. Учаскелiк сайлау комиссиялары тиiстi сайлау учаскелерiнде
Президенттi, Парламент Мәжiлiсiнiң және мәслихаттардың депутаттарын,
өзге де жергiлiктi өзiн-өзі басқару органдарының мүшелерiн сайлауды
ұйымдастыру мен өткiзудi қамтамасыз етедi.
Учаскелік сайлау комиссиялары жетi мүшеден тұратын құрамда
құрылады.
2. Президент, Парламент және мәслихаттар депутаттарының
сайлауы жөнiндегi учаскелiк сайлау комиссияларының құрамы сайлау
тағайындалғаннан немесе хабарланғаннан кейiн - жетi күннен, ал өзге де
жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлау жөнiндегi
аумақтық комиссиялардың құрамы үш күннен кешiктiрiлмей бұқаралық
ақпарат құралдарында жарияланады.
________
17-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I; өзгеріс
енгізілді - 2004.04.14. N 545-II; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңдарымен.
18-бап. Учаскелiк сайлау комиссияларының өкiлеттiктерi

Учаскелiк сайлау комиссиясы:
1) сайлау учаскесiнде Президенттi, Парламент Мәжiлiсiнiң,
мәслихаттардың депутаттарын және өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының мүшелерiн сайлау жөнiндегi сайлау шараларын жүргiзедi;
2) учаскелiк комиссияның орналасқан жерi туралы сайлаушыларды
хабарландырады;
3) тиiстi сайлау учаскесiнде сайлаушылардың тiзiмiн нақтылайды;
4) азаматтарды сайлаушылардың тiзiмiмен таныстырады, тiзiмдердегi
қателiктер мен жаңсақтықтар туралы арыздарды қарайды және оған тиiстi
өзгерiстер енгiзу туралы мәселелердi шешедi;
5) сайлаушыларды дауыс беру күнi, уақыты және орны туралы
хабарландырады;
6) дауыс беруге арналған үй-жай дайындайды, кабиналар мен
жәшiктердiң жасалуын қамтамасыз етедi;
7) сайлау күнi сайлау учаскесiнде дауыс берiлуiн ұйымдастырады;
8) дауыс санауды жүргiзедi және учаскедегi дауыс беру нәтижелерiн
анықтайды;
9) дауыс берудi әзiрлеу мен ұйымдастыру мәселелерi жөнiндегi
арыздар мен шағымдарды қарайды және солар бойынша шешiмдер
қабылдайды;
10) Республика заңдарына сәйкес басқа да өкiлеттiктердi жүзеге
асырады.
________
19
19-бап. Сайлау комиссиясы мүшесiнiң мәртебесi
1. Сайлау комиссияларының мүшелерi мемлекеттiк органдардың
өкiлдерi болып табылады және мемлекеттiң қорғауында болады.
2. Сайлау комиссиялары мүшелерiнiң құқықтық жағдайы Қазақстан
Республикасының Конституциясымен, осы Конституциялық заңымен және
өзге де заң актiлерiмен айқындалады.
2-1. Мыналар:
сотталғандығы заңда белгiленген тәртiппен өтелмеген немесе алып
тасталмаған адам;
сот iс-әрекетке қабілетсiз немесе iс-әрекет қабілеті шектеулі деп
таныған адам сайлау комиссиясының мүшесі бола алмайды.
3. Орталық сайлау комиссиясының төрағасы, мүшелерi және оның
аппаратының қызметкерлерi өз өкiлеттiктерiн кәсіби тұрақты негiзде жүзеге
асырады.
Сайлау комиссиясының төрағасы сотта және басқа да мемлекеттік
органдарда комиссияның мүддесін бiлдіреді, сондай-ақ ол сайлау
комиссиясының мүдделерін бiлдiру жөнiндегi өкілеттiктi тиiстi сенімхат
беру арқылы басқа адамдарға беруге құқылы.
4. Сайлау комиссиясының осы баптың 3-тармағында аталмаған мүшелерi
сайлау өткiзу кезеңiнде өздерiнiң келiсiмiнсiз жұмыс берушiнiң ұйғарымы
бойынша жұмыстан шығарылмайды не басқа жұмысқа ауыстырылмайды.
5. Сайлау комиссиясының мүшесi:
1) тиiстi сайлау комиссиясының отырыстары туралы, жедел шешiм
қабылдауды қажет ететiн жағдайларды қоспағанда, қырық сегiз сағат бұрын
хабардар етiледi;
2) сайлау комиссиясының отырысында сөз сөйлеуге, тиісті сайлау
комиссиясының құзыретіне жататын мәселелер бойынша ұсыныстар енгiзуге
және олар бойынша дауыс берiлуiн талап етуге құқылы;
3) күн тәртiбiне сәйкес отырыстың басқа қатысушыларына сұрақтар
қоюға және оларға мәнi бойынша жауаптар алуға құқылы;
4) өзi құрамында тұрған сайлау комиссиясының құжаттарымен және
материалдарымен танысуға, олардың куәландырылған көшiрмелерiн алуға;
5) өзi құрамында тұрған сайлау комиссиясы мүшелерінің төрттен
үшiнің даусымен расталған уәкiлеттігі бойынша төменгi тұрған сайлау
комиссиясының қызметiн тексерудi жүзеге асыруға құқылы;
6) Қазақстан Республикасы Конституциясының, осы Конституциялық
заңының және өзге де заңдарының талаптарын, жалпыжұрт таныған әдеп
нормаларын сақтауға мiндеттi;
7) өзiне жүктелген мiндеттердi, сайлау комиссиясының және оның
төрағасының, жоғары тұрған сайлау комиссиясының шешiмдерi мен
нұсқауларын орындауға мiндеттi;
20
8) азаматтардың сайлау құқықтары мен заңды мүдделерiнің сақталуын
және қорғалуын қамтамасыз етуге, шешiмдер қабылдау кезiнде әдiл және
тәуелсiз болуға, сондай-ақ кандидаттар мен партиялық тiзiм ұсынған саяси
партиялардың қызметiне жария баға беруден аулақ болуға мiндеттi;
9) өзi өкiлi болып табылатын саяси партияның не өзге де қоғамдық
бiрлестiктiң шешiмдерiмен байланысты болмайды және олардың мүдделерiн
қорғауға құқығы жоқ.
6. Сайлау комиссиясының мүшесi сайлау комиссиясының белгiленген
өкілеттiк мерзiмi аяқталғанда, оның қызметi тоқтатылған кезде, сондай-ақ:
1) мiндеттерiн атқарудан босату туралы өз еркiмен өтiнiш берген;
2) Қазақстан Республикасының азаматтығынан айырылған;
3) тиiстi сайлау комиссиясы құрылған әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктiң
шегiнен тыс тұрақты тұрғылықты жерге кеткен;
4) соттың оған қатысты айыптау үкiмi заңды күшiне енген;
5) оны iс-әрекетке қабiлетсiз, iс-әрекетке қабiлетi шектеулi, хабар-
ошарсыз кеткен деп тануы немесе оны қайтыс болған деп жариялағаны
туралы сот шешімi заңды күшiне енген;
6) қайтыс болған жағдайларда сайлау комиссиясын құрған органның
шешiмi бойынша өз мiндеттерiн атқарудан босатылады.
Аумақтық, округтiк және учаскелiк сайлау комиссиясының мүшесі
өзін ұсынған саяси партия қызметін тоқтатқан жағдайда өз міндеттерінен
босатылады.
7. Комиссия мүшесi лауазымдық өкiлеттiгiн бiрнеше мәрте бұзған
немесе мiндеттерiн тиiсiнше орындамаған жағдайда сайлау комиссиясын
құратын орган оны лауазымын атқарудан босатады.
8. Жоғары тұрған сайлау комиссиясы сайлау комиссиясын құратын
орган осы Конституциялық заңның 10-бабында белгіленген тәртіппен
сайлау комиссиясының мүшесін сайлағанға дейін шығып қалған комиссия
мүшесінің орнына сайлау комиссиясының мүшесін тағайындайды.
9. Сайлау комиссиясы бiр ұйымның қызметкерлерiнен тұрмауға тиiс.
10. Сайлау комиссиясының мүшесi тиiстi комиссия орналасқан әкiмшілік-
аумақтық бiрлiк аумағында тұруға тиiс.
________
19-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II; өзгерту
енгізілді - 2005.04.15. N 44-III; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңдарымен.
20-бап. Сайлау комиссияларының қызметiн ұйымдастыру және

олардың әрекеттерiне шағым жасау.
Сайлау комиссияларының қызметіндегі жариялылық
1. Сайлау кoмиссияларының қызмeті алқалылық, жариялылық

және ашықтық негізінде жүзeгe асырылады.
2. Алғашқы oтырыстарды:
21
1) Oрталық сайлау кoмиссиясының oтырысын кoмиссияның
Төрағасы кoмиссия сайланғаннан кeйін oн төрт күннің ішіндe
шақырады;
2) төмeнгі тұрған сайлау кoмиссияларының oтырыстарын - тиісті
жоғары тұрған кoмиссиялардың төрағалары oлар құрылғаннан кeйінгі
жeті күн мeрзімнeн кeшіктірмeй шақырады.
3. Сайлау науқанын әзірлeу мeн өткізу кeзeңіндe кoмиссиялардың
oтырыстары eкі аптада кeміндe бір рeт өткізілeді. Өзгe уақытта
кoмиссиялар өздeрінің oтырыстарын қажeтінe қарай кoмиссия
төрағасының нeмeсe мүшeлeрінің кeміндe үштeн бірінің
бастамашылығымeн өткізеді.
4. Eгeр сайлау кoмиссияларының oтырыстарына кoмиссия
мүшeлeрі жалпы санының кeміндe үштeн eкісі қатысса, олар заңды
бoлады.
5. Кoмиссиялардың шeшімдeрі, oсы Кoнституциялық заңда
бeлгілeнгeннен өзге жағдайларды қоспағанда, oлардың мүшeлeрінің
жалпы санының көпшілік даусымeн ашық дауыс бeру арқылы
қабылданады. Сайлау комиссиясының оның шешімімен келіспейтін
мүшелері ерекше пікірін айтуға құқылы, ол дереу жоғары тұрған сайлау
комиссиясының назарына жеткізіледі және комиссия отырысының
хаттамасына жазбаша түрде тіркеледі.
6. Сайлау комиссиялары жалпыға қолжетімді телеком
муникациялық желілерде орналастырылатын, ал Конституциялық
заңда көзделген жағдайларда өзгедей жолмен жариялауға жататын
өз шешімдерімен барлық адамдардың еркін танысуы үшін жағдай
жасайды.
Сайлау комиссияларының құрамында өкілі жоқ саяси партиялар
сайлау науқанын даярлау мен өткізу кезеңіне кеңесші дауыс құқығын
бере отырып өз өкілін тиісті сайлау комиссиясына жіберуге құқылы.
Саяси партияның кеңесші дауыс құқығы бар өкілі сайлау
комиссиясының отырысында сөз сөйлеуге, сайлау комиссиясының
құзыретіне кіретін мәселелер бойынша ұсыныстар енгізуге құқылы,
сайлау комиссиясының әрекетіне (әрекетсіздігіне) жоғары тұрған сайлау
комиссиясына немесе сотқа шағым жасауға құқылы.
7. Сайлау комиссиясының отырыстарына кандидаттар, сенім
білдірілген адамдар, байқаушылар, қызметтік куәлігі мен редакцияның
тапсырмасы болған кезде бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері
қатыса алады.
Депутаттыққа кандидаттар, партиялық тізімдерін ұсынған саяси
партиялар өздеріне қатысты мәселелер қаралатын кезде тиісті сайлау
комиссияларының отырыстары мен күн тәртібі туралы алдын ала
хабардар етіледі.
22
Сайлау комиссиясының үй-жайында сайлау процесіне қатысы жоқ
бөгде адамдардың болуына тыйым салынады.
8. Дауыс беру күні дауыс беруге арналған сайлау учаскесі ашылған
кезден бастап және сайлаушылардың дауыстарын санау кезінде дауыс
беру нәтижелері анықталғанға дейін сайлау учаскесінде бір мезгілде
әрбір кандидаттан сенім білдірілген бір-бір адамнан, қызметтік куәлігі
мен редакцияның тапсырмасы болған кезде әрбір бұқаралық ақпарат
құралынан бір-бір өкілден және Қазақстан Республикасының әрбір
саяси партиясынан, өзге де қоғамдық бірлестігінен, басқа да
коммерциялық емес ұйымдарынан бір-бір байқаушыдан және шет
мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың байқаушылары қатысуға
құқылы.
9. Егер осы Конституциялық заңда шағым жасаудың өзге мерзімдері
белгіленбесе, сайлау комиссиясының шешімдеріне және іс-әрекеттеріне
(әрекетсіздігіне) шешім қабылданған немесе іс-әрекет (әрекетсіздік)
жасалған күннен бастап он күннің ішінде жоғары тұрған сайлау
комиссиясына және (немесе) сотқа шағым жасалуы мүмкін. Көрсетілген
мерзімдер өткеннен соң сайлау комиссиясының шешіміне және іс-
әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) берілген өтініш қарауға жатпайды.
Өтініштер сайлау комиссиясы мен сотта бір мезгілде қаралған
кезде сайлау комиссиясы сот шешімі күшіне енгенге дейін өтінішті
қарауды тоқтата тұрады. Сот түскен өтініш туралы және оны қарау
нәтижелері бойынша сот шешімінің заңды күшіне енгені жөнінде сайлау
комиссиясын хабардар етеді.
10. Мeмлeкeттік oргандар, ұйымдар, жeргілікті өзін-өзі
басқару oргандары, сoндай-ақ oлардың лауазымды адамдары сайлау
кoмиссияларына өздерінің өкілeттіктeрін жүзeгe асыруға көмeк
көрсeтугe, oларға қажeтті мәлімeттeр мeн матeриалдар бeругe, сайлау
кoмиссияларының өтініштерінe - үш күн мeрзім ішіндe, ал сайлау күні
жәнe oның қарсаңындағы күні дeрeу жауап қайтаруға міндeтті.
11. Аумақтық, oкругтік, учаскeлік сайлау кoмиссияларының
мүшeлeрі сайлауды әзірлeу мeн өткізу кeзeңінe өздерінің қалауымен
кoмиссияның шeшімі бoйынша сайлауды өткізуге бөлінген қаражаттың
есебінен орташа жалақысы сақтала отырып, өндірістік нeмeсe қызмeттік
міндeттeрін oрындаудан бoсатылуы мүмкін.
Сайлау комиссияларының мемлекеттік қызметшілер болып
табылатын мүшелерінің сайлауды әзірлеу мен өткiзу кезеңіне өздерінің
негiзгi жұмыс орны бойынша орташа айлық жалақысы сақталады.
Сайлау комиссиялары мүшелерінің, оның ішінде мемлекеттік
қызметшілер болып табылатын мүшелерінің үстеме жұмысына, мереке
және демалыс күндеріндегі жұмысына, түнгі уақыттағы еңбегіне
ақы төлеу сайлау өткізугe бөлінгeн қаражаттың eсeбінeн жүзеге
асырылады.
23
12. Мыналар:
1) Парламент, мәслихаттар депутаттары, өзге де жергілікті өзін-өзі
басқару органдарының мүшелері;
2) Президенттікке, Парламенттің, мәслихаттардың депутаттығына
кандидаттар, өзге де жергілікті өзін-өзі басқару органдарының мүшелері,
сондай-ақ кандидаттардың сенім білдірген адамдары;
3) мемлекеттік саяси қызметші лауазымындағы адамдар;
4) Қазақстан Республикасы соттарының судьялары сайлау
комиссияларының мүшелері бола алмайды.
Кандидаттардың жұбайы (зайыбы) мен жақын туыстары, сондай-ақ
кандидаттарға тікелей бағынышты адамдар осы кандидат қатысатын
сайлау округінде сайлауды тікелей ұйымдастыру мен өткізуді
қамтамасыз ететін сайлау комиссияларының құрамында бола
алмайды.
Осы тармақтың екінші тармақшасында аталған адамдар тиістi
кандидат тiркелген күннен бастап сайлау комиссиясының мүшесі
міндетiнен босатылады.
________
20-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 268-III
Конституциялық заңымен.
20-1-бап. Қазақстан Республикасы саяси партияларының, өзге

де қоғамдық бірлестіктерінің, коммерциялық емес
ұйымдарының байқаушылары
1. Қазақстан Республикасының саяси партиялары, өзге де қоғамдық
бірлестіктері, коммерциялық емес ұйымдары байқаушысының
өкілеттіктері оның тегі, аты, әкесінің аты көрсетіліп, жазбаша нысанда
куәландырылуға тиіс. Бұл құжат байқаушыны жіберген ұйымның
мөрімен расталады және ол байқаушының жеке басын куәландыратын
құжатты көрсеткен кезде жарамды болады. Құжаттар сайлау
комиссиясының төрағасына не оны алмастыратын адамға байқаушы
туралы мәліметтерді есепке алу журналына енгізу арқылы оны тіркеу
үшін көрсетіледі.
2. Қазақстан Республикасы саяси партияларының, өзге де қоғамдық
бірлестіктерінің, коммерциялық емес ұйымдарының байқаушылары:
1) сайлау комиссиясының отырысына қатысуға;
2) дауыс беруге, соның ішінде үй-жайдан тыс жерде дауыс беруге
қатысқан сайлаушылардың саны туралы ақпарат алуға;
3) дауыс беруді өткізу және дауыстарды санау кезінде тиісті сайлау
учаскесінің дауыс беруге арналған үй-жайында болуға;
4) тасымалданатын сайлау жәшігін бақылап жүруге, соның ішінде
оларды тасымалдау кезінде көлік құралында болуға;
24
5) сайлау учаскесінде, дауыс беруге арналған пунктте дауыс беру
барысын, дауыстарды санау және дауыс беру нәтижелерін ресімдеу
рәсімін барлық аталған рәсімдерді анық көру мүмкіндігін қамтамасыз
ететін жағдайларда байқауға;
6) тиісті сайлау комиссиясының және (немесе) оның мүшелерінің
шешімдеріне, іс-әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) жоғары тұрған сайлау
комиссиясына немесе сотқа шағымдануға;
7) сайлаушылардың дауыс беруге арналған үй-жайға келу мүмкіндігі
болмаған жағдайда олардың дауыс беруге арналған үй-жайдан тыс
жерде дауыс беруін өткізу кезінде қатысуға;
8) учаскелік сайлау комиссиясы мүшелерінің пайдаланылмаған
сайлау бюллетеньдерін санауы және жоюы кезінде қатысуға;
9) дауыс беру барысына және оның қорытындыларын шығаруға
кедергі жасамай, фотожазба, дыбысжазба және бейнежазба жасауға;
10) дауыс беру нәтижелері туралы хаттамаларды жоғары тұрған
сайлау комиссияларына беру рәсімін байқауға;
11) дауыс беру өткізілгеннен кейін дауыс беру қорытындылары
туралы сайлау комиссиясының хаттамаларымен танысуға, олардың
куәландырылған көшірмелерін алуға;
12) сайлау комиссиясы мүшелерінің назарын осы Конституциялық
заң талаптарының бұзылуына аударуға, оларға заң бұзушылықтар
туралы тиісті жазбаша мәлімдемелерді, актілерді табыс етуге және
табыс еткені туралы белгі соқтыруға құқылы. Сайлау комиссиясының
төрағасы, оны алмастыратын адам сенім білдірілген адамдардың,
байқаушылардың өтініштері бойынша дауыстарды санау хаттамасына
олардың жасаған актілерін қоса беруге міндетті.
бірлестіктерінің, коммерциялық емес ұйымдарының байқаушылары:
1) жеке басы мен өкілеттігін куәландыратын құжаттарын өздерімен
алып жүруге;
2) сайлау процесіне, сайлау комиссиясының дауыстарды санау және
шешімдерді қабылдау рәсіміне араласпауға;
3) сайлау комиссиясының жұмысына кедергі келтіретін іс-әрекеттер
жасамауға;
4) сайлау учаскесінде сайлау комиссиясы төрағасының тиісті сайлау
комиссиясы белгілеген тәртіп ережелерін сақтау жөніндегі талаптарын
орындауға;
5) өз ескертулерін құжатталған, шынайы және тексеруге болатын
фактілермен негіздеуге;
6) Қазақстан Республикасының осы Конституциялық заңының және
өзге де заңнамасының талаптарын сақтауға;
25
7) алаламауға, нақты кандидатқа, саяси партияға артықшылық
бермеуге міндетті.
бірлестіктерінің, коммерциялық емес ұйымдарының байқаушылары
Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзған жағдайда, тиісті
сайлау комиссиясы байқаушыны тіркеудің күшін жоюға құқылы.
________
20-1-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 268-III
20-2-бап. Шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың

байқаушылары, шетелдік бұқаралық ақпарат
құралдарының өкілдері
1. Шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдарға Қазақстан
Республикасындағы сайлауды байқауға қатысуға шақыруды Қазақстан
Республикасы Орталық сайлау комиссиясының төрағасы, Сыртқы
істер министрі жібере алады.
Шақыру Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі
арқылы жіберіледі.
Шақыруда миссия саны мен құрамына, сондай-ақ миссияда
гендерлік балансты, елдік өкілдікті қамтамасыз етуге қатысты тілектер
қамтылуы мүмкін.
2. Шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың байқаушылары
Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің ұсынуы
бойынша Орталық сайлау комиссиясының жанында аккредиттеледі.
Аккредиттеу үшін шет мемлекеттер мен халықаралық
ұйымдар Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігіне өз
байқаушыларының, өкілдерінің тізімін ұсынады.
Шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың байқаушылары
болып табылмайтын жеке тұлғалар аккредиттеуге жатпайды.
Қазақстан Республикасында саяси, экономикалық немесе басқа
мүдделері бар не Қазақстан Республикасының, шет мемлекеттің
заңнамасын немесе халықаралық құқықтың жалпы жұрт таныған
нормаларын бұзғаны үшін олардың аккредиттелуі кері қайтарып
алынған (күші жойылған) не сайлауды байқау тәжірибесі жоқ не
аккредиттеуге өтінім бергенге дейінгі бес жыл ішінде қылмыстық іс,
сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық немесе сайлау кезеңінде заңсыз
қызмет жасауда кінәлі деп танылған адамдар аккредиттелмейді.
3. Шет мемлекеттердің, халықаралық ұйымдардың байқаушыларын
аккредиттеу мерзімін Орталық сайлау комиссиясы белгілейді.
4. Шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың аккредит-
телген байқаушыларына олардың сайлау науқанын өткізу кезеңіндегі
қызметі үшін негіз болып табылатын, Орталық сайлау комиссиясы
белгілеген үлгідегі куәлік беріледі. Аккредиттеуді жүргізу дауыс беру
күнінен бес күн бұрын аяқталады.
26
5. Шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар байқаушылары
ның, шетелдік бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің өз мәртебе
сін Қазақстан Республикасындағы сайлауды байқауға қатысы жоқ
қызметті жүзеге асыру үшін пайдалануға құқығы жоқ.
6. Шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдар байқаушыларының,
шетелдік бұқаралық ақпарат құралдары өкілдерінің:
1) сайлау процесінің барлық кезеңдеріне қатысуға;
2) сайлау комиссияларында сайлау науқанының барысы туралы
ақпарат алуға;
3) дауыс беруді өткізу және дауыстарды санау кезінде сайлау
учаскелеріне кіруге;
4) сайлау процесіне қатысушылармен кездесуге;
5) өздерінің байқағандары, анықталған заң бұзушылықтар туралы
сайлау комиссияларының мүшелерін хабардар етуге, ұсынымдар
енгізуге;
6) жария мәлімдемелер жасауға;
7) дауыс беру нәтижелері туралы хаттамаларды жоғары тұрған
сайлау комиссияларына беру рәсімін байқауға құқығы бар.
7. Шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың байқаушы-
лары, шетелдік бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдері:
1) жеке басын және аккредиттелгенін куәландыратын құжаттарын
өздерімен бірге алып жүруге;
2) сайлау процесіне, сайлау комиссиясының дауыстарды санау және
шешімдер қабылдау рәсіміне араласпауға;
3) сайлау комиссиясының жұмысына кедергі келтіретін іс-әрекеттер
жасамауға;
4) сайлау учаскесінде сайлау комиссиясы төрағасының тиісті
сайлау комиссиясы белгілеген тәртіп ережелерін сақтау жөніндегі
талаптарын орындауға;
5) алаламауға, нақты кандидатқа, саяси партияға артықшылық
бермеуге;
6) Қазақстан Республикасының осы Конституциялық заңының және
өзге де заңнамасының талаптарын сақтауға міндетті.
8. Осы Конституциялық заңда көзделген жағдайларда Орталық
сайлау комиссиясы шет мемлекет, халықаралық ұйым байқаушысының
аккредиттелуін кері қайтарып алуға құқылы.
9. Байқаушылар Қазақстан Республикасының заңнамасын немесе
халықаралық құқықтың жалпыжұрт таныған нормаларын бұзған
жағдайда, тиісті сайлау комиссиясы Орталық сайлау комиссиясына
шет мемлекет, халықаралық ұйым байқаушысының аккредит-
телуін кері қайтарып алу туралы ұсыныс енгізуге құқылы.
________
20-2-бап Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңымен
енгізілді.
27
3-тарау.
Сайлау округтерi мен учаскелерi
21-бап. Сайлау округтерi мен олардың жүйесi

1. Қазақстан Республикасында мәслихаттардың депутаттарын, өзге
де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлау кезiнде
аумақтық сайлау округтерiнiң жүйесi құрылып, пайдаланылады.
2. Сайлау округтерi Республиканың әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiсi және
сайлаушылардың мөлшермен бiрдей саны болуы ескерiлiп құрылады. Бұл
ретте облыс шегiндегi, республикалық маңызы бар қала мен Республика
астанасындағы, аудандық, қалалық сайлау округтерiндегi сайлаушылар
санының айырмасы осы әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктегі әрбiр депутаттық
мандатқа сайлаушылардың орташа санының он бес процентінен аспауға тиiс.
3. Республика Президентi және бара-бар өкiлдiк жүйесi бойынша
партиялық тiзiмдер негiзiнде сайланатын Мәжiлiс депутаттарының сайлауы
кезiнде Қазақстан Республикасының бүкiл аумағы бiртұтас жалпыұлттық
сайлау округi болып табылады.
4. Мәслихаттардың депутаттарын сайлау кезiнде осы баптың 2-
тармағында белгiленген шарттар сақталып, бiр мандаттық аумақтық сайлау
округтерi құрылады.
5. Өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлау
кезiнде қалалық және селолық қауымдастықтардың аумақтарын қамтитын
көп мандатты аумақтық сайлау округтерi құрылады.
________
22-бап. Сайлау округтерiн құру және олардың шекараларын

қайта қарау
1. Сайлау округтерiн аумақтық сайлау комиссиялары құрады.
2. Сайлау округтерiнiң тiзiмiн, олардың шекараларын және округтiк
сайлау комиссияларының орналасқан жерлерiн көрсетiп, сайлау
тағайындалғаннан немесе жарияланғаннан кейiн он күннен кешiктiрмей
тиiстi сайлау комиссиялары тиiстi бұқаралық ақпарат құралдарында
жариялайды.
3. Сайлау округтерiнiң тiзiмiне өзгерiстер енгiзудi, олардың шекаралары
мен сайлау комиссияларының орналасқан жерлерiн анықтауды тиiстi сайлау
комиссиясы жүзеге асырады.
________
22-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 268-III
28
23-бап. Сайлау учаскелерiн құру
1. Аудандар мен қалаларда дауыс берудi өткiзу және дауыс санау
үшiн тиiстi әкiмдердiң сайлау комиссияларымен келiсiлген шешiмдерiмен
сайлау учаскелерi құрылады. Сайлау учаскелерi сайлаушыларға барынша
қолайлылық туғызу мақсатында, жергiлiктi және өзге жағдаяттар ескерiле
отырып, құрылады.
2. Сайлау учаскелерi мынадай жағдаяттар:
1) әрбiр сайлау учаскесiнде үш мыңнан аспайтын сайлаушы болуы;
2) әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстегi әкiмшiлiк-аумақтық құрылым
шекарасының сақталуы ескерiле отырып құрылады.
3) (алынып тасталды)
3. Қазақстан Республикасына қарайтын әскери бөлiмдерде және сайлау
күнi жүзуде жүрген кемелерде, демалыс үйлерiнде, санаторийлерде, тұрақты
емдеу-профилактикалық мекемелерiнде, шалғайдағы және қатынасуы
қиын аудандарда орналасқан азаматтар тұратын мекендерде, алыс мал
шаруашылығы учаскелерiнде, тергеу изоляторлары мен уақытша ұстау
изоляторларында олардың орналасқан жерi, кеменiң тiркелген порты немесе
тұрған жерi бойынша тиiстi сайлау округтерiне кiретiн сайлау учаскелерi
құрылады. Шет мемлекеттердегi Қазақстан Республикасы өкiлдiктерiнiң
жанынан Республика Сыртқы iстер министрлiгi орналасқан аумақтағы
сайлау округiне қарайтын сайлау учаскелерi құрылады.
4. Сайлау учаскелерiн құру кеме капитандарының, бөлiмдер немесе
әскери құрамалар командирлерiнiң, осы баптың 3-тармағында аталған
мекемелер басшыларының тиiстi әкiмдері мен Республиканың Сыртқы
iстер министрлiгiнiң ұсыныстарына сәйкес жүзеге асырылады.
5. Тиiстi әкiмдер учаскелердi құрған кезден бастап жетi күн мерзiм iшiнде,
ал өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiнiң сайлауын
өткiзген кезде үш күн мерзiмде бұқаралық ақпарат құралдары арқылы
сайлаушыларды әрбiр сайлау учаскесiнiң шекарасы жөнiнде хабардар етедi.
________
N 545-II; 2005.04.15. N 44-III; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңдарымен.
29
4-тарау.
Сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмi
24-бап. Сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмдерi және оларды жасау

тәртiбi
1. Президенттi, Парламент Мәжiлiсi мен мәслихаттардың депутаттарын,
өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлаған
кезде сайлаушылар тiзiмi жасалады. Сенат депутаттарын сайлау кезiнде
таңдаушылардың тiзiмдерi жасалады.
3. Нақтылы сайлау учаскесiнде азаматты сайлаушылар тiзiмiне енгiзу
үшiн оның осы сайлау учаскесiнiң аумағында тұрғылықты жерi бойынша
тiркелу фактiсi негiз болады.
4. Сайлаушылар тiзiмi әлiпби тәртiбiмен немесе өзге тәртiппен
жасалады. Тiзiмде сайлаушының тегi, аты, әкесiнiң аты, туған жылы
(18 жастағылар үшiн - қосымша күнi мен айы) және тұрғылықты мекен-жайы
көрсетiледi. Таңдаушылар тiзiмi әлiпби тәртiбiмен немесе өзге тәртiппен
жасалады және тегiн, атын, әкесiнiң атын, туған жылын, таңдаушы депутаты
болып табылатын мәслихаттың атауы әрi оның тұрғылықты мекен-жайын
қамтиды.
5. Сайлаушылардың тұрғылықты жерi бойынша тiзiмiн тиiстi жергiлiктi
атқарушы орган халықты есепке алуды жүзеге асыратын органдар ұсынған
мәліметтердің негізінде жасайды.
Әрбір сайлаушы сайлау жарияланған немесе тағайындалған кезден бастап
тиісті жергілікті атқарушы органда сайлаушы ретінде тіркелуге құқылы.
Егер сайлаушыға сайлаудан кемiнде отыз күн бұрын сайлау күнi өзiнiң
тiркелген орны бойынша дауыс беруге арналған үй-жайға келу мүмкiндiгi
болмайтыны белгiлi болса, оның өзiнiң болатын жерi бойынша жергіліктi
атқарушы органға өзiн тиiстi сайлаушылар тiзiмiне енгiзу жөнiнде жазбаша
өтiнiш беруге құқығы бар.
Осы тармаққа сәйкес азамат өтiнiш жасаған кезде жергілiктi атқарушы
орган азаматты тiркелу орны бойынша сайлаушылар тiзiмiнен шығаруды
және оны сол азамат дауыс беретiн учаскенiң сайлаушылар тiзiмiне енгiзудi
ұйымдастырады.
Әрбiр сайлау учаскесi бойынша сайлаушылардың тiзiмiне тиiстi әкiм
қол қояды және ол дауыс беру басталардан жиырма күн бұрын тиiстi сайлау
комиссиясына акт бойынша тапсырылады.
Басқа құзыреттi органдар мен ұйымдардың деректерiмен алдын ала
салыстырылған сайлаушылар туралы мәлiметтердi жергiлiктi атқарушы орган
әр жылдың 1 шiлдесiне және 1 қаңтарына электрондық жеткiзушi арқылы
және қағазға түсiрiлген күйiнде тиiстi аумақтық сайлау комиссияларына
тапсырады.
30
Жергiлiктi атқарушы органдардың лауазымды адамдары тиiстi
сайлау комиссиясына тапсырылған сайлаушылар тiзiмдерiнiң, сондай-ақ
сайлаушылар туралы деректердiң дұрыстығы үшiн жауапты болады.
6. Жатақханаларда тұратын күндiзгi бөлiмдерде оқитын студенттер мен
аспиранттар сайлаушылар тiзiмiне жатақхананың орналасқан жерi бойынша
енгiзiледi.
7. Әскер бөлiмдерiндегi сайлаушы әскери қызметшiлердiң, сондай-ақ
әскер бөлiмдерi орналасқан жерлерде тұратын олардың отбасы мүшелерi
мен басқа сайлаушылардың тiзiмi әскер бөлiмдерiнiң командирлерi берген
мәлiметтер негiзiнде жасалады.
8. Демалыс үйлерiнде, санаторийлерде, тұрақты емдеу-профилактикалық
мекемелерiнде, шалғайдағы және қатынасу қиын аудандарда орналасқан
азаматтар тұратын мекендерде, алыс мал шаруашылығы учаскелерiнде,
тергеу изоляторлары мен уақытша ұстау изоляторларында, сондай-ақ
шет мемлекеттердегi Қазақстан Республикасының өкiлдiктерi жанынан,
Қазақстан Республикасына қарайтын және дауыс беретiн күнi жүзуде жүрген
кемелерде құрылған сайлау учаскелерi бойынша сайлаушылардың тiзiмдерi
аталған мекемелердiң басшылары, тиiстi әкiмдер, өкiлдiктер басшылары мен
кеме капитандары берген деректер негiзiнде жасалады.
Уақытша болу орындарында (демалыс үйлерінде, санаторийлерде,
тұрақты емдеу-профилактикалық мекемелерінде, алыс мал шаруашылығы
учаскелерiнде, тергеу изоляторлары мен уақытша ұстау изоляторларында,
сондай-ақ Қазақстан Республикасының шет мемлекеттердегі өкілдіктерi
жанынан, Қазақстан Республикасының иелiгіндегi және сайлау күнi жүзуде
жүрген кемелерде) құрылған сайлау учаскелерi бойынша сайлаушылар
тізімдері дауыс берiлетiн күннің алдындағы күндегі жағдай бойынша
мiндеттi түрде нақтылануға тиiс.
9. Парламент Сенаты депутаттарын сайлау бойынша таңдаушылар
тiзiмдерiн тиiстi аумақтық сайлау комиссиялары тиiстi облыстық, қалалық
(республикалық маңызы бар қала мен Республика астанасы) мәслихаты
хатшысының ұсынуы бойынша жасайды.
10. Дауыстарды санау басталғаннан кейін сайлаушылар (таңдаушылар)
тiзiмдерiне өзгерістер енгізуге тыйым салынады.
________
N 44-III; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңдарымен.
25-бап. Сайлаушылардың (таңдаушылардың) тiзiмiне енгiзу

1. Сайлаушылар тiзiмдерiне:
1) Республиканың белсендi сайлау құқығы бар азаматтары;
2) тиiстi сайлау учаскелерi аумағында тұрғылықты жерi бойынша
тiркелген азаматтар;
31
3) демалыс үйлерiнде, санаторийлерде, тұрақты емдеу-профилактикалық
мекемелерде, шалғайдағы және қатынасу қиын аудандарда орналасқан
азаматтар тұратын мекендерде, алыс мал шаруашылығы учаскелерiнде,
тергеу изоляторлары мен уақытша ұстау изоляторларында, Қазақстан
Республикасына қарайтын және дауыс беретiн күнi жүзуде жүрген кемелерде
құрылған сайлау учаскелерi бойынша дауыс берудi өткiзетiн күнi аталған
мекемелер мен ұйымдарда немесе кеме бортында болған азаматтардың
бәрi;
4) әскер бөлiмдерi бойынша әскер бөлiмдерiнде тұрған әскери
қызметшiлердiң барлығы, сондай-ақ олардың отбасы мүшелерi және әскер
бөлiмдерi орналасқан жерлерде тұратын басқа да сайлаушылар енгiзiледi.
Әскер бөлiмдерiнен тыс жерлерде тұратын әскери қызметшiлер сайлаушылар
тiзiмiне тұрғылықты жерi бойынша жалпы негiзде енгiзiледi;
5) шет мемлекеттердегi Қазақстан Республикасының өкiлдiктерi
жанындағы сайлау учаскелерi бойынша тиiстi шет мемлекетте тұратын
немесе ұзақ мерзiмдi шетелдiк iссапарда жүрген әрi Республиканың жарамды
паспорты бар барлық азаматтар енгiзiледi. Шет мемлекетке жеке шақыру
бойынша, қызметтік, іскерлік және туристік сапарға келген Республика
азаматтары учаскелiк сайлау комиссиясына өтініш жасаған жағдайда және
олардың Қазақстан Республикасы азаматы деген жарамды паспорты болса,
сайлаушылар тiзiмiне енгізіледi.
2. Таңдаушылар тiзiмiне:
1) облыс аумағында орналасқан мәслихаттардың
2) тиiсiнше республикалық маңызы бар қала мен Республика астанасы
мәслихатының барлық депутаттары енгiзiледi.
3. Азамат (таңдаушы) сайлаушылардың (таңдаушылардың) бiр ғана
тiзiмiне ене алады.
________
26-бап. Сайлаушылардың (таңдаушылардың) тiзiмiмен

таныстыру
1. Азаматтардың тұрғылықты жерi бойынша құрылған сайлау
учаскелерiндегi сайлаушылар тiзiмдерiн дауыс беретiн күнге он бес күн
қалғанда тиiстi сайлау комиссиялары танысу үшiн сайлаушыларға бередi.
Әскери бөлiмдерде, Қазақстан Республикасына тиесiлі және сайлау күнi
жүзуде жүрген кемелерде, демалыс үйлерiнде, санаторийлерде, тұрақты
емдеу-профилактикалық мекемелерде, шалғайдағы және қатынасу қиын
аудандарда орналасқан азаматтар тұратын жерлерде, алыс мал шаруашылығы
учаскелерiнде, тергеу изоляторлары мен уақытша ұстау изоляторларында,
Қазақстан Республикасының шет мемлекеттердегi шетелдiк мекемелерінiң
32
жанынан құрылған сайлау учаскелерi бойынша сайлаушылар тiзiмдерi
сайлаушыларға танысу үшiн дауыс беруге бес күн қалғанда; өзге де
жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлау өткiзiлетiн кезде
құрылған сайлау учаскелерi бойынша - дауыс беруге жетi күн қалғанда
берiледi.
2. Сенат депутаттарын сайлау бойынша таңдаушылар тiзiмдерi танысу
үшiн жергiлiктi бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау жолымен
сайлауға дейiн кемiнде жетi күн бұрын ұсынылады.
3. Азаматтарға (таңдаушыларға) тиiстi сайлау комиссияларының үй-
жайларында сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмiмен танысу, сондай-ақ оларға
енгiзiлген сайлаушылар (таңдаушылар) жөнiндегi деректердiң дұрыстығын
тексеру мүмкiндiгi берiледi.
4. Әрбiр азамат (таңдаушы) сайлаушылар тiзiмдерiндегi өзi туралы
деректердi тексеруге және тiзiмге енгiзiлмегенi, дұрыс енгiзiлмегенi
немесе тiзiмнен шығарып тасталғаны, сондай-ақ тiзiмдердегi сайлаушы
(таңдаушы) туралы деректерде жаңсақтық жiберiлгенi үшiн шағымдануға
құқылы. Тiзiмдерге түзетулер жасау қажеттiгi туралы арыздарды тиiстi
сайлау комиссиясы сайлау комиссиясына арыз келiп түскен күнi қарайды.
Арыз мақұлданбаған жағдайда сайлау комиссиясы арызданушыға оның
арызының мақұлданбағаны туралы дәлелдi шешiмнiң көшiрмесiн
кешiктiрмей бередi. Шешiмге сайлау комиссиясы тұрған жер бойынша
тиiстi сотқа шағым жасауға болады, ол шағымды - арыз келіп түскен күні
қарап, түпкiлiктi шешiм қабылдайды. Арызданушы үшiн дұрыс шешiм
қабылданған жағдайда сайлау комиссиясы сайлаушылар (таңдаушылар)
тiзiмiне түзетудi немесе енгiзiлмеген сайлаушыны тiзiмге енгiзудi дереу
жүргiзедi.
________
26-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II ; 2007.06.19.
33
5-тарау.
Сайлау алдындағы үгiт
27-бап. Сайлау алдындағы үгiт

1. Сайлау алдындағы үгiт - сайлаушылардың белгiлi бiр кандидатты,
саяси партияны жақтап немесе қарсы дауыс беруге қатысуына түрткi болу
мақсатындағы қызмет.
Шетелдіктердiң, азаматтығы жоқ адамдардың, шетелдік заңды
тұлғалардың және халықаралық ұйымдардың кандидаттарды, партиялық
тiзiмдерін ұсынған саяси партияларды ұсынуға және сайлауға, сайлауда
белгiлi бір нәтижеге қол жеткiзуге кедергі болатын және (немесе) демеп
жіберетін қызметті жүзеге асыруына тыйым салынады.
2. Сайлау алдындағы үгiт кандидаттар тiркелген мерзімі аяқталған
кезден басталып, сайлау болатын күннің алдындағы күнгi жергілiктi уақыт
бойынша нөл сағатта аяқталады. Қайтадан дауыс берудi өткiзген кезде сайлау
алдындағы үгiт қайтадан дауыс беру күнi тағайындалған күннен басталып,
сайлау болатын күннiң алдындағы күнгi жергiлiктi уақыт бойынша нөл
сағатта аяқталады.
3. Сайлау алдындағы үгiт:
1) бұқаралық ақпарат құралдары арқылы;
2) сайлау алдындағы жария iс-шараларды (сайлау алдындағы
жиналыстарды және сайлаушылармен (таңдаушылармен) кездесулердi,
сайлау алдындағы жария пікір таластар мен пiкiр алысуларды, митингiлердi,
шерулердi, демонстрацияларды және заңнамада белгiленген тәртiппен және
осы Конституциялық заңда тыйым салынбаған өзге де сайлау алдындағы
іс-шараларды), сондай-ақ кандидаттардың және олардың сенiм бiлдiрген
адамдарының сайлаушылармен (таңдаушылармен) жеке кездесулерін өткiзу
жолымен;
3) баспа, дыбыс-бейне және өзге де үгiт материалдарын шығару және
(немесе) тарату жолымен жүзеге асырылады.
4. Мыналарға:
1) мемлекеттiк органдарға, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарына,
сондай-ақ қызметтік мiндеттерiн орындау кезінде олардың лауазымды
адамдарына;
2) Қарулы Күштердiң, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың
әскери қызметшiлерiне, ұлттық қауiпсiздiк органдарының, құқық қорғау
органдарының қызметкерлерi мен судьяларға;
3) сайлау комиссияларының мүшелерiне;
4) діни бiрлестiктерге сайлау алдындағы үгiттi жүргiзуге, кез келген
сайлау алдындағы үгiт материалдарын таратуға тыйым салынады.
34
5. Мемлекеттiк органдардың лауазымды адамдары болып табылатын
кандидаттарға өзiнiң лауазымдық немесе қызмет жағдайының
артықшылықтарын пайдалануға тыйым салынады.
Осы Конституциялық заңда мыналар:
1) бағынышты немесе басқа да қызмет жағынан тәуелдi адамдарды,
аталған адамдар кандидаттың сенiм бiлдiрген адамдары ретiнде үгіттi жүзеге
асыратын жағдайларды қоспағанда, сайлау алдындағы үгіт жүргiзуге тарту;
2) кандидаттың, партиялық тiзiм ұсынған саяси партияның сайлануына
септiгiн тигiзетiн қызметтi жүзеге асыру үшiн мемлекеттiк органдар
орналасқан үй-жайларды пайдалану, егер өзге кандидаттарға, саяси
партияларға аталған үй-жайларды осындай шарттармен пайдалануға кепiлдiк
берілмесе, лауазымдық немесе қызмет жағдайының артықшылықтарын
пайдалану деп ұғынылады.
Осы тармақта белгiленген шектеулердi сақтау лауазымды адамдарға
өздерiнің қызметтiк мiндеттерiн орындауға кедергi келтiрмеуге тиiс.
6. Кандидаттар не олардың сенiм бiлдiрген адамдары болып тiркелген
журналистердiң, бұқаралық ақпарат құралдары редакциялары лауазымды
адамдарының сайлауды бұқаралық ақпарат құралдары арқылы көрсетуге
қатысуына құқығы жоқ.
7. Бұқаралық ақпарат құралдары кандидаттардың, саяси партиялардың
сайлау науқанын объективтi көрсетудi жүзеге асыруға; кандидаттың немесе
саяси партияның ар-намысына, қадiр-қасиетiне және iскерлiк беделiне көрiнеу
нұқсан келтiретiн үгiт материалдары мен өзге де ақпаратты жариялаудан
аулақ болуға; өтiнiш келiп түскеннен кейін баспа басылымының таяудағы
нөмірінде сол бетте, сондай көлемде және сол қаріппен немесе теледидар
не радио хабарларында жиырма төрт сағат iшiнде сондай уақытта аталған
адамдарға ар-намысын, қадiр-қасиетін және iскерлiк беделін қорғауы үшiн
терiске шығаруды тегiн жариялауына мүмкiндiк беруге мiндеттi.
Бұқаралық ақпарат құралдары тиiстi сайлау комиссияларының сайлау
алдындағы науқан барысы туралы ақпаратты және осы Конституциялық заңда
белгiленген хабарламаларды жариялауына кiдiрiссiз мүмкiндiк туғызады.
8. Бұқаралық ақпарат құралдарының лауазымды адамдары, осы
Конституциялық заңның 29-бабының 1-тармағында көрсетiлген
материалдарды жариялау жағдайларын қоспағанда, кандидаттар мен саяси
партиялардың сайлау алдындағы науқан барысында айтқан пiкiрлерi үшін
жауапты болмайды.
9. Сайлау науқаны үшiн арнайы әзiрленген баспа материалдарын, соның
iшiнде безендiрiлген материалдарды, сондай-ақ омырауға тағатын белгiлердi,
жалауларды, жалаушаларды тегiн таратуды қоспағанда, сайлаушыларға тегiн
немесе жеңiлдiк шарттарымен тауарлар, бағалы қағаздар беріп, қызметтер
көрсету, сондай-ақ лотереялар, қайырымдылық акцияларын өткiзу, ақша
төлеу не осындайларға уәде беру арқылы сайлау алдындағы үгiттi жүргiзу
35
сайлау алдындағы жөнсiз үгіт деп саналады. Сайлау алдындағы жөнсiз үгіттi
жүргiзуге тыйым салынады.
Сайлау жарияланған (тағайындалған) кезден бастап, кандидаттарға,
партиялық тiзiмдерiн ұсынған саяси партияларға, сондай-ақ олардың атынан
немесе оларды қолдап кeз келген жеке және заңды тұлғаларға, ойын-сауық
және спорттық iс-шараларын ұйымдастыруды қоспағанда, қайырымдылық
iс-шараларын өткiзуге тыйым салынады.
Кандидаттың, партиялық тiзiмiн ұсынған саяси партияның, сондай-ақ
олардың сенiм бiлдiрген адамдарының осы тармақта белгiленген ережелердi
бұзуы кандидатты, партиялық тiзiмдi тiркеу туралы шешімнің күшiн жоюға
әкеп соғады.
10. Қандай да бiр адамның бейнесiн - оның жазбаша келiсiмiнсiз, ал
ол қайтыс болған жағдайда мұрагерлерінің жазбаша келiсімінсiз пайдалану
арқылы сайлау алдындағы үгiт жүргiзуге тыйым салынады.
________
27-бапқа өзгерiс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I; бап жаңа
редакцияда - 2004.04.14. N 545-II; 2005.04.15. N 44-III Конституциялық заңдарымен.
28-бап. Сайлау алдындағы үгiт жүргiзу құқығы

1. Мемлекет азаматтарға, қоғамдық бiрлестiктерге Қазақстан
Республикасының осы Конституциялық заңына, өзге де заң актiлерiне сәйкес
белгілi бiр кандидатты, саяси партияны жақтап не қарсы кедергiсiз сайлау
алдындағы үгiт жүргiзу құқығына кепiлдiк бередi.
Осы Конституциялық заңға сәйкес сайлау қорларын құрмайтын азаматтар,
қоғамдық бiрлестіктер қаржыландыруды талап етпейтiн сайлау алдындағы
үгіт жүргiзуге құқылы.
2. Осы Конституциялық заңға сәйкес белгiленген тiркеу мерзiмi
аяқталған кезден бастап, үгіт науқаны аяқталғанға дейiн кандидаттардың,
партиялық тiзiмiн ұсынған саяси партиялардың өздерiнiң сайлау алдындағы
бағдарламаларын баспасөзде және басқа да бұқаралық ақпарат құралдарында
үгiттеуге және насихаттауға құқығы бар.
Кандидаттардың, партиялық тiзiмдерiн ұсынған саяси партиялардың
сайлау алдындағы үгiт жүргiзуi үшiн бұқаралық ақпарат құралдарына қол
жеткiзуiнiң тең жағдайына кепiлдiк беріледi.
3. Мемлекет кандидаттарға өз бағдарламаларымен бұқаралық ақпарат
құралдарына шығуы үшiн бiрдей қаражат бөлiнуіне кепiлдiк бередi. Әрбiр
кандидаттың телевизиядан он бес минуттық сөз сөйлеуiне, радиодан он
минуттық сөз сөйлеуіне, сондай-ақ баспа басылымдарында 0,1 баспа
табақтан аспайтын көлемде екi мақала жариялауына қаражат берiледi.
Партиялық тiзiмдерiн ұсынған саяси партиялар теледидарда Орталық
сайлау комиссиясы ұйымдастыратын, ол белгiлейтiн уақыт көлемiнде саяси
пікiр сайыстарға қатысуға құқылы.
36
Бұқаралық ақпарат құралдары тiркелген кандидаттарға және
партиялық тiзiмдерiн ұсынған саяси партияларға шарттық негiзде эфир
уақытын, баспасөз бетiнен орын бередi. Бұқаралық ақпарат құралдарында
кандидаттарға және партиялық тiзiмдерiн ұсынған саяси партияларға эфир
уақытын, баспасөз бетiнен орын беру туралы шарттың талаптары белгiлi
бiр кандидатқа, саяси партияға артықшылық туғызбауға тиiс. Эфирден және
баспасөзден орын беру төлемiнiң мөлшерi, шарттары мен тәртiбi туралы
мәлiметтердi тиiстi телерадиохабарларын тарату ұйымы, мерзiмдiк баспа
басылымының редакциясы сайлаудың тағайындалғаны туралы шешім
ресми жарияланғаннан кейiнгі оныншы күннен кешiктiрмей хабарлауға
және жариялауға тиiс, сондай-ақ Президент сайлауы кезiнде - Орталық
және облыстық сайлау комиссияларына, Парламенттiң, мәслихаттардың
депутаттары мен өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiн
сайлау кезiнде өзге де аумақтық, сондай-ақ oкругтік сайлау комиссияларына
берiлуге тиiс.
Бұқаралық ақпарат құралы кандидаттардың, партиялық тізімін ұсынған
саяси партиялардың бірiне эфир уақытын, баспасөз бетiнен орын бөлуге
берген келiсімi басқа да кандидаттарға, партиялық тізімдерін ұсынған саяси
партияларға эфир уақытын, баспасөз бетiнен орын бөлуге келiсiм беруі
Кандидаттар мен партиялық тiзiмдерiн ұсынған саяси партиялардың
бұқаралық ақпарат құралдарына шығуының кезектілігі жазбаша өтініштердің
келiп түсу ретiмен не егер өтiнiштер бiр мезгiлде келіп түссе, жеребе бойынша
белгiленедi.
Кандидаттардың телевизия мен радиода сөйлеп жатқан сөздерiн бөлуге
және сөйлеген сөздерiне iле-шала, сондай-ақ баспа басылымдарындағы
сөздерiне сол нөмiрде түсiнiктеме жасауға тыйым салынады.
4. Сайлау комиссияларының өтiнiмi бойынша жергiлiктi мемлекеттiк
басқару және өзiн-өзi басқару органдары кандидаттарға сайлаушылармен
кездесуi үшiн шарттық негiзде үй-жай бередi. Сайлау комиссиялары бөлiнген
үй-жайда кандидаттардың сайлаушылармен кездесуiнiң кестесiн жасайды
және оны бұқаралық ақпарат құралдарында жариялайды. Үй-жай беру
шарты барлық кандидаттар үшін бiрдей болуға тиiс.
5. Тиісті сайлау комиссиялары партиялық тізімдер бойынша дауысқа
түсетiн кандидаттардан басқа кандидаттарға плакаттар, листовкалар,
ұрандар мен өзге де үгіттiк баспа материалдарын басып шығару үшiн
бiрдей мөлшерде ақша бөледi. Барлық үгiттiк баспа материалдарында сол
материалдарды шығарған ұйым, олар басылған жерi мен таралымы, тапсырыс
жасаған тұлғалар, қандай қаражаттан төленгендiгi туралы мәлiметтер болуға
тиiс. Yгiттiк баспа материалдарын Қазақстан Республикасының аумағынан
тысқары жерлерде дайындауға, анонимдiк үгiт материалдарын таратуға
тыйым салынады.
37
6. Жергiлiктi атқарушы органдар тиiстi сайлау комиссияларымен
бiрлесiп барлық кандидаттар үшiн үгіттiк баспа материалдарын орна-
ластыру үшiн орын белгiлейдi және оларды стендтермен, тақталармен,
тұғырлықтармен жарақтандырады. Үгiттiк баспа материалдары барлық
кандидаттар үшiн тең құқықтар қамтамасыз ететiн жағдайда
орналастырылады.
Кандидаттар үгiттiк баспа материалдарын тиiстi объект иесiнiң
рұқсатымен өзге де орындарда iлiп қоюға құқылы.
Үгiт материалдарын ескерткiштерге, ескерткіш тұғырларға, тарихи,
мәдени немесе сәулеттiк құндылығы бар үйлер мен ғимараттарға, сондай-ақ
дауыс беруге арналған үй-жайларға iліп қоюға тыйым салынады.
Сайлау комиссиясының үй-жайы мен дауыс беруге арналған үй-жайда
кандидаттың фотосуретiмен және Орталық сайлау комиссиясы белгiлеген
мәліметтердің стандартты жиынтығымен, бiр нысанда кандидаттар туралы
ақпарат орналастырылады.
Сайлау комиссиясының үй-жайы мен дауыс беруге арналған
үй-жайда партиялық тізімдерін ұсынған саяси партиялар туралы
Орталық сайлау комиссиясы белгiлеген мәліметтердің
стандартты жиынтығына тұратын бiрыңғай форматтағы ақпарат
орналастырылады.
7. Президенттiкке, Парламент және мәслихат депутаттығына
кандидаттар өз сайлау қорларының қаражаты есебiнен бұқаралық ақпарат
құралдарына шығуға, сайлау алдындағы жария іс-шараларды өткізуге,
қосымша үгіт материалдарын шығаруға байланысты шығындарды төлеуге,
сондай-ақ көлiк және iссапар шығыстарының орнын толтыруға құқылы.
Бұл мақсатқа кез келген басқа көздерден өзге ақша тартуға, сайлау науқаны
барысында кандидаттар пайдаланатын, кандидаттардың сайлау қорлары
қаражатынан ақысы төленбеген жеке және заңды тұлғалардың кез келген
тауарын, жұмысы мен қызметiн қабылдауға, аталған жеке және заңды
тұлғаларға осы қызметтердің көрсетiлгенi үшін кандидат тарапынан
жәрдемнің кез келген түріне тыйым салынады.
Кандидатқа, саяси партияларға сайлау алдындағы үгітті жүргiзуге
байланысты қызмет көрсететiн жеке және заңды тұлғаларда олардың осы
қызметтердi қабылдауға жазбаша келiсiмi болуға тиiс. Жазбаша келiсiмi жоқ
тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.
8. Орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың мерзiмдi баспа
басылымдары сайлау комиссияларының хабарламаларын, сайлауға
қатысатын кандидаттар туралы деректердi Орталық сайлау комиссиясы
белгiлеген тәртiппен және көлемде жариялауға мiндеттi.
9. Сайлаумен байланысты қоғамдық пікірге сұрау caлу нәтижелерін
жариялаған кезде бұқаралық ақпарат құралдары сұрау салуды жүргiзген
ұйымды, сұрау салуды жүргізуге тапсырыс берген және оның ақшасын
төлеген адамдарды, сұрау салу жүргiзілген уақытты, ақпарат жинау әдiсiн,
38
сұрау салудың нақты тұжырымын, сұралғандардың саны мен сұрау салу
нәтижесінің қателiк коэффициентiн көрсетуге мiндеттi.
Бұқаралық ақпарат құралдарында қоғамдық пікірге сұрау салу
нәтижелерiн, сайлау нәтижелерiнiң болжамын, сайлауға байланысты өзге
де зерттеулердi дауыс берiлетін күн алдындағы бес күн ішінде және дауыс
берiлетiн күні жариялауға жол берілмейдi.
Сайлау күнi дауыс берілетiн үй-жайда немесе дауыс беру пунктiнде
қоғамдық пiкiрге сұрау салуға тыйым салынады.
________
28-бапқа өзгерiс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I; бап жаңа
редакцияда - 2004.04.14. N 545-II; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңдарымен.
29-бап. Кандидаттың, саяси партияның сайлау алдындағы

бағдарламасы
Президенттiкке, Парламент және мәслихат депутаттығына, өзге де
жергiлiктi өзін-өзi басқару органының мүшелiгiне кандидат, партиялық
тізімін ұсынған саяси партия өзінің болашақ қызметiнiң сайлау алдындағы
бағдарламасын баяндайды. Сайлау алдындағы бағдарламада Республиканың
конституциялық құрылысын күштеп өзгерту, оның тұтастығын бұзу, мемлекет
қауiпсiздігіне нұқсан келтiру, әлеуметтік, нәсілдiк, ұлттық, дiни, тектiк-
топтық және рулық араздықты қоздыру, қатыгездiк пен зорлық-зомбылыққа
бас ұру, сондай-ақ заңдарда көзделмеген әскерилендiрілген құралымдар
құру идеялары уағыздалмауға тиiс.
Аталған талаптар бұзылған жағдайда тиiстi сайлау комиссиясы
кандидатты тiркеуден, саяси партияның партиялық тiзiмін тiркеуден
бас тартуға, ал кандидат немесе саяси партия мұндай сайлау алдындағы
бағдарламаны тiркелгеннен кейiн ұсынған жағдайда кандидатты немесе
партиялық тiзiмдi тiркеу туралы шешiмнiң күшiн жоюға құқылы.
________
29-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II Қонсти
туциялык заңымен.
30-бап. <*>
________
30-бап алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II Қонсти
туциялык заңымен.
31-бап. Сенiм бiлдiрген адамдар

1. Кандидаттардың, партиялық тiзiмдерiн ұсынған саяси партиялардың
өздерiне сайлау науқанын жүргiзуге көмектесетiн, сайлау алдындағы үгiттi
жүргізетін, кандидаттар, саяси партиялар мүдделерiн білдіретін сенiм
бiлдiрiлген адамдары болуына құқылы.
39
2. Кандидаттар, партиялық тiзiмдерiн ұсынған саяси партиялар сенiм
бiлдiрiлген адамдарын өздерінің қалаулары бойынша тиісті сайлау округiндегi
әр сайлау учаскесіне үш адамнан аспайтын санда анықтайды және оларды
тiркеу үшiн тиiстi сайлау комиссиясына хабарлайды.
Сенат депутаттығына кандидаттың әрбiр ауданда, қалада, қаладағы
ауданда бір-бірден сенім бiлдiрiлген адамдары болуына құқығы бар.
Кандидат, саяси партия сенiм бiлдiрiлген адамдар ретiнде ұсынған
адамдар тиiстi сайлау комиссиясына өзiнiң сенiм бiлдiрiлген адам болуға
келiскенi туралы өз өтінішін табыс етедi.
3. Сайлау комиссиясы сенiм бiлдiрiлген адамдарды тiркегеннен кейiн
оларға тиiстi куәлiк бередi.
4. Сенiм білдiрiлген адам Қазақстан Республикасының азаматы болуға
тиiс, ол Сенат депутатын сайлау кезiнде мәслихат депутаты, қандай да бiр
сайлау комиссиясының мүшесi, саяси мемлекеттiк қызметшi лауазымындағы
адам болмауға тиiс.
5. Сенім білдірілген адамдар Қазақстан Республикасының саяси
партиялары, өзге де қоғамдық бірлестіктері, коммерциялық емес
ұйымдары байқаушыларының құқықтартарын иеленеді, міндеттеріне
ие болады және кандидаттың, партиялық тізімін ұсынған саяси
партияның оларға жазбаша нысанда берген өкілеттігі шегінде әрекет
етеді.
6. Сенім білдiрiлген адамдар сайлау науқаны аяқталғаннан кейiн,
өз ұйғарымымен, кандидаттың және партиялық тізiмiн ұсынған саяси
партияның шешiмiмен, сондай-ақ кандидатты, партиялық тiзімдi тіркеудiң
күшi жойылған, осы Конституциялық заң бұзылған жағдайда өз
мәртебесiнен айырылады.
________
31-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II; өзгеріс
енгізілді - 2005.04.15. N 44-III; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңдарымен.
32-бап. Сайлау алдындағы үгiттi тоқтату

1. Сайлау болатын күнi және оның қарсаңындағы күнi кез келген үгiтке
тыйым салынады.
2. Сайлау комиссияларының үй-жайларынан және дауыс беруге
арналған үй-жайлардан тыс жерлерде бұрыннан ілулi тұрған баспа үгiт
материалдарын сол орындарында қалдыруға болады.
________
32-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II Консти
40
6-тарау.
Сайлауды қаржыландыру
33-бап. Сайлауды мемлекеттiк қаржыландыру

1. Партиялық тiзiмдер бойынша сайланатын Парламент Мәжілісi
депутаттарының сайлауын қоспағанда, Президенттiң, Парламент,
мәслихаттар депутаттарының, өзге де жергілікті өзін-өзі басқару органдары
мүшелерiнiң сайлауы республикалық бюджет қаражатынан жергілікті
атқарушы органдардың осы мақсаттарға арнап ашылған шоттары арқылы
қаржыландырылады. Бұл шоттарға республикалық бюджеттен түсетін
бюджет қаражатына иелік етуді аумақтық сайлау комиссиялары жүзеге
асырады. Қаржыландыру тәртібi Қазақстан Республикасының бюджеттік
заңнамасында белгіленеді.
2. Республикалық бюджет қаражатынан:
1) сайлау комиссияларын ұйымдастыру мен оның қызметiне, үй-жайды
жалға алуға, iссапар шығыстарына, консультанттарға, сарапшыларға,
лингвистикалық комиссияның мүшелерiне еңбек ақы төлеуге;
2) осы Конституциялық заңның 28-бабының 3-тармағына сәйкес
партиялық тiзiмдер бойынша дауысқа түсетiн кандидаттардан басқа,
кандидаттардың бұқаралық ақпарат құралдарындағы сөздерiне;
3) осы Конституциялық заңның 28-бабының 4 және 5-тармақтарына
сәйкес жүргiзiлетiн кандидаттардың сайлау алдындағы көпшiлiк шараларын
өткiзуге, партиялық тiзiмдер бойынша дауысқа түсетiн кандидаттардан
басқа, кандидаттардың үгiт материалдарын шығаруға;
4) партиялық тiзiмдер бойынша дауысқа түсетiн кандидаттардан басқа
кандидаттардың Орталық сайлау комиссиясы белгiлеген мөлшерде көлiкке;
5) сайлау комиссиясының үй-жайы мен дауыс беруге арналған үй-
жайда орналастырылатын Президенттікке, Парламент Сенатының
және мәслихаттардың депутаттығына, өзге де жергілікті өзін-өзі басқару
органдарының мүшелігіне кандидаттар туралы, сондай-ақ партиялық
тізімдерін ұсынған саяси партиялар туралы ақпараттық плакаттарды
дайындауға жұмсаған шығындары жабылады.
3. Халықаралық ұйымдар мен халықаралық қоғамдық бiрлестiктер,
шетелдiк мемлекеттiк органдар, шет елдердiң заңды тұлғалары мен
азаматтығы жоқ адамдар тарапынан Республикадағы сайлауды қаржы
ландыруға, олардың қандай да болмасын тiкелей немесе жанама түрде
республикадағы сайлауды қаржыландыруға қатысуына тыйым салынады.
4. (алып тасталды - 2005.04.15. N 44-III Конституциялық заңымен)
________
41
34-бап. Сайлауды мемлекеттiк емес қаржыландыру
1. Президенттi және Парламент және мәслихаттар депутаттарын
сайлауда кандидаттардың сайлау алдындағы үгiтiн осы Конституциялық
заңда белгiленген тәртiппен құрылатын сайлау қорлары қаражатынан
қаржыландыруға болады.
2. Сайлау қорлары заңдарда белгiленген тәртiппен мемлекеттiк тiркеуге
жатады.
3. Сайлау қорлары мынадай көздерден:
1) сайлау округтерi бойынша депутаттыққа кандидаттардың жеке
қаражатынан, саяси партиялардың қаражатынан;
2) кандидатқа оны ұсынған Республиканың қоғамдық бiрлестiгi бөлген
қаражаттан;
3) Республика азаматтары мен ұйымдарының ерiктi қайырмалдықта
рынан құралады. Мемлекеттiк органдар мен ұйымдардың, жергiлiктi өзiн-
өзi басқару органдарының, қайырымдылық ұйымдарының, дiни бiрлестiк-
тердiң, өздерiнiң жарғылық капиталында шетелдiк қатысушысы бар
қазақстандық заңды тұлғалардың ерiктi қайырмалдықтарына, сондай-ақ
жеке және заңды тұлғалардың анонимдiк қайырмалдықтарына тыйым
салынады.
4. Сайлау қорларына заңды жолмен алынған қаражат қана берiледi.
Қорға келiп түскен ақшаның жалпы сомасы және оның көздері туралы
ақпаратты сайлау қорытындылары жарияланғаннан кейiн он күн ішінде:
Қазақстан Республикасының Президентiн, Парламент Мәжілісінің
депутаттарын партиялық тiзiм бойынша сайлау кезiнде - Орталық сайлау
комиссиясы;
Парламент Сенатының депутаттарын сайлау кезiнде - облыстық
(республикалық маңызы бар қалалардың және астананың) сайлау
комиссиялары;
мәслихаттардың депутаттарын сайлау кезiнде-oкругтік сайлау
комиссиялары бұқаралық ақпарат құралдарында жариялайды.
5. Аталған көздерден сайлау қорларына жолдануы мүмкiн ақшалай
қаражаттың шектi мөлшерi осы Конституциялық заңның Ерекше
бөлiмiнде белгiленедi. Белгiленген мөлшерден артық түскен ақша қаражаты
сайлау қорына есептеуге жатқызылмайды және оларды қосқан азаматтар
мен ұйымдарға қайтарылып берiледi. Бұл ретте аталған қаражатты
қайтаруға байланысты шығыстар оларды енгiзген азаматтар мен ұйымдар
есебiнен жабылады. Дерегi жоқ қайырмалдықтар республикалық бюджет
кiрiсiне енгiзiледi.
6. Сайлау қорын құрайтын ақша қаражаты кандидат, партиялық
тiзiм тiркелгеннен кейiн тиiстi сайлау комиссиясы банк мекемелерiнде
ашатын арнаулы уақытша шоттарға түсiрiледi. Аталған шот бойынша кiрiс
есептелмейдi және төленбейдi. Осы Конституциялық заңда аталған мақсаттар
42
үшiн сайлау қорының қаражатына иелiк ету құқығы тек қана кандидатқа
және партиялық тiзiмдердi ұсынған саяси партияларға берiледi. Банктер
тиiстi сайлау комиссиясына арнаулы уақытша шотқа келiп түскен қаражат
және олардың жұмсалуы туралы апта сайын есеп бередi. Тиiстi сайлау
комиссиясының сұратуы бойынша сол мәлiметтер жиырма төрт сағаттың
ішiнде берiледi. Сайлау қорларының қаражатын жұмсау тәртiбiн және тиісті
банк мекемесін Орталық сайлау комиссиясы белгiлейдi.
7. Кандидат өз кандидатурасын алып тастаған саяси партия партиялық
тiзiмдi керi қайтарып алған немесе кандидатты, партиялық тiзiмдi ұсыну
немесе кандидатты, партиялық тiзiмдi тiркеу туралы шешiмнiң күшi
жойылған жағдайда сайлау қорына түскен ақша қаражаты оны қосқан
азаматтар мен ұйымдарға дереу қайтарылуға жатады. Бұл ретте аталған
қаражатты қайтаруға байланысты шығыстар оларды енгiзген азаматтар мен
ұйымдар есебiнен жабылады.
8. Арнаулы уақытша шоттар бойынша барлық қаржылық операциялар,
оның ішінде жеке және заңды тұлғалармен есеп айырысулар, міндеттi
аударымдар, салықтар және бюджетке төленетін басқа да төлемдер сайлаудың
алдындағы күнi сағат 18-де тоқтатылады.
Қайта дауыс беру өткізілген жағдайда кандидаттың сайлау қорына түсіруге
рұқсат берілген ақшаның шекті сомасы бір жарым есе ұлғайтылады.
Қайтадан дауыс беру өткізілген кезде өздеріне қатысты қайтадан дауыс
беру өткiзiлетiн кандидаттардың арнаулы уақытша шоттары бойынша қаржы
операциялары қайтадан дауыс беру тағайындалған күнi қайта жаңғыртылады
және сайлау күнінің алдындағы күнгi сағат он сегiзде тоқтатылады.
Сайлау қорына ол құрылған кезден бастап түскен ақшаның жалпы сомасы
осы Конституциялық заңмен белгiленген шектен acпaуғa тиiс.
9. Сайлау қорытындылары анықталғаннан кейiн бес күннен кешiктiрмей
кандидат саяси партия тиiстi сайлау комиссиясына өзiнiң сайлау қорының
қаражатын пайдаланғаны жөнiнде есеп беруге мiндеттi. Сайлау қорының
сайлау науқаны мақсаттарына жұмсалмай қалған ақшалай қаражатының
үштен екiсi республикалық бюджетке жiберiледi, ал үштен бiрi кандидатқа,
саяси партияға қайтарылады.
10. Кандидаттың, партиялық тiзiмiн ұсынған саяси партияның осы баптың
1-8-тармақтарында белгiленген ережелердi, сондай-ақ Орталық сайлау
комиссиясы белгiлеген сайлау қорлары қаражатын жұмсау тәртібін бұзуы
- кандидатты, партиялық тiзiмдi тiркеу туралы шешiмнiң күшiн жоюға, ал
сайлау өткiзiлгеннен кейiн кандидаттың Президент, Парламент депутаты,
мәслихат депутаты, өзге де жергiлiктi өзін-өзi басқару органының мүшесi
ретiнде тiркелуiне дейін тиiстi аумақ немесе округ бойынша сайлауды
жарамсыз деп тануға әкеп соғады.
________
43
35-бап. Сайлау шараларын сайлау комиссияларының
қаржыландыруы
1. Президенттi, Парламент, мәслихаттар депутаттарын, сондай-ақ өзге
де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлау кезiндегi
сайлау iс-шараларын қаржыландыруды Орталық сайлау комиссиясы жүзеге
асырады.
2. Сайлау комиссияларының төрағалары ақшалай қаражатқа иелiк етедi
және қаржы құжаттарының сайлау комиссияларының қаржы мәселелерi
жөнiндегi шешiмдерiне сай келуi үшiн жауап бередi.
________
36-бап. Сайлау науқанын өткiзуге бөлiнген қаражаттың

жұмсалуын бақылау
1. Сайлау науқандарына республикалық бюджеттен бөлiнген қаражатты
кандидаттардың жұмсауын бақылау Қазақстан Республикасының заңдарына
сәйкес жүзеге асырылады.
2. Сайлау қорлары қаражатының жұмсалуын бақылауды тиiстi сайлау
комиссиялары және банк мекемелерi жүзеге асырады.
3. Тиiстi сайлау комиссияларының ұсынысы бойынша аталған бақылауды
жүргiзуге өздерiнiң құзыретiне сәйкес мемлекеттiк органдардың мамандары
тартылуы мүмкiн.
________
N 545-II Конституциялық заңдарымен.
44
7-тарау.
Дауыс беру тәртiбi
37-бап. Сайлау бюллетенi

1. Сайлау бюллетенiне мемлекеттiк тiлдiң әлiпбилiк тәртiбiмен тегi, аты,
әкесiнiң аты көрсетiле отырып, барлық тiркелген кандидаттар енгiзiледi.
Саяси партияларға дауыс беруге арналған сайлау бюллетенiне жеребемен
айқындалған тәртiппен саяси партиялардың атаулары енгiзiледi. Жеребе
тартуды Орталық сайлау комиссиясы жүргiзедi. Жеребе тартуды өткiзудiң
тәртiбiн Орталық сайлау комиссиясы белгiлейдi.
2. Сайлау бюллетеньдерi мемлекеттiк тiлде және орыс тілiнде
басылады.
Сайлау бюллетеньдерi сайлау округiндегi сайлаушылардың жалпы
санының 1 процентi резервiмен сайлау округiндегi сайлаушылардың санына
тең мөлшерде дайындалады.
3. Сайлау бюллетеньдерi учаскелiк сайлау комиссияларына сайлаудан
кем дегенде бiр күн бұрын сайлау учаскесіндегі сайлаушылардың жалпы
санының 1 проценті резервімен жеткiзiледi.
5. Сайлау бюллетеньдерi орналасқан үй мөрлеп бекiтiлiп, iшкi iстер
органдарының күзетуiне тапсырылады.
________
38-бап. Дауыс беру уақыты мен орны

1. Президенттi, Парламент Мәжiлiсi мен мәслихаттар депутаттарын, өзге
де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiн сайлау жөнiндегi дауыс
беру сайлау күнi жергiлiктi уақытпен сағат жетiден жиырмаға дейiн өткiзiледi.
Аумақтық немесе округтiк сайлау комиссиялары тиiстi әкiмнiң, учаскелiк
сайлау комиссияларының ұсынысы бойынша дауыс берудi бастайтын және
аяқтайтын басқа уақыт белгiлеуге хақылы. Бұл орайда дауыс берудi сағат
алтыдан ерте бастап, сағат жиырма екiден кеш аяқтауға болмайды. Дауыс
берудi бастау және аяқтау уақытын өзгерту туралы аумақтық немесе округтiк
комиссиялардың шешiмi дауыс беру күнiне кем дегенде жетi күн қалғанда
қабылданып, сайлаушыларға хабарлануға тиiс.
2. Учаскелiк сайлау комиссиясы дауыс беретiн уақыт пен орын туралы
дауыс беру өткiзiлетiн күнге дейiн он күннен кешiктiрмей, ал мәслихаттардан
басқа, өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiнiң сайлауын
өткiзген кезде бес күннен кешiктiрмей сайлаушыларды бұқаралық ақпарат
құралдары арқылы, сондай-ақ өзге де әдiстермен хабардар етуге тиiс.
45
3. Қазақстан Республикасының иелiгiндегi және сайлау күнi жүзуде
жүрген кемелерде, әскер бөлiмдерiнде, шалғайдағы және қатынасу қиын
аудандарда, алыстағы мал шаруашылығы учаскелерiнде, демалыс үйлерiнде,
санаторийлерде, тұрақты емдеу-профилактикалық мекемелерiнде, тергеу
изоляторлары мен уақытша ұстау изоляторларында, сондай-ақ шет
мемлекеттердегi Қазақстан Республикасының өкiлдiктерi жанынан құрылған
сайлау учаскелерiнде, егер тiзiмге енгiзiлген сайлаушылардың бәрi дауыс
берсе, учаскелiк сайлау комиссиясы дауыс берудi кез келген уақытта аяқталды
деп жариялай алады. Мұндай учаскелердiң тiзбесiн тиiстi сайлау комиссиясы
сайлауға дейiн жетi күннен кешiктiрмей, мәслихаттардан басқа, өзге де
жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiн сайлауды өткiзгенде үш
күннен кешiктiрмей бекiтедi.
4. Сенат депутаттарын сайлау бойынша дауыс беру бiр күннiң iшiнде
өткiзiледi. Бұл ретте дауыс беру уақытын аумақтық сайлау комиссиясы
анықтайды.
________
39-бап. Дауыс беруге арналған үй-жай

1. Президенттi, Парламенттiң, мәслихаттардың депутаттарын, өзге
де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлауға дауыс
беру арнайы бөлiнген бөлмелерде өткiзiлуге тиiс, оларда жасырын дауыс
беруге арналған кабиналар жеткiлiктi мөлшерде жабдықталуға, сайлау
бюллетеньдерiн беретiн орындар белгiленiп, дауыс беруге арналған
жәшiктердiң қойылуы дауыс беретiн адамдар оларға жасырын дауыс
беруге арналған кабиналар арқылы өтiп келетiндей болуға тиiс. Бұл ретте
байқаушылар, сенiм бiлдiрілген адамдар, бұқаралық ақпарат құралдарының
өкілдерi мен сайлау комиссиясы мүшелерiнiң сайлау жәшiктерін, жасырын
дауыс беруге арналған кабиналарға кірудi және шығуды бақылауына жағдай
жасалуға тиiс.
2. Дауыс беруге арналған үй-жайдағы адамдар дауыс берудi өткiзу
жөнiндегi комиссия белгiлеген ережелердi қатаң сақтауға мiндеттi. Тиiстi
сайлау комиссиясының төрағасы бiр мезгiлде дауыс беруге арналған үй-
жайдағы сайлаушылардың санын реттейдi; тәртiпке жауапты болады және
осы Конституциялық заңның ережелерiн бұзып, дауыс берудi өткiзуге кедергi
келтiрген кез келген адамның ол жерден кетуiн талап етуге хақылы.
Дауыс беру күнi сайлау учаскесiнде сайлау процесiне қатысы жоқ бөгде
адамдардың болуына тыйым салынады.
Қазақстан Республикасының Сайлау туралы заңдарын бұзған жағдайда,
учаскелiк сайлау комиссиясының мүшесi оның жұмысына қатысудан дереу
шеттетiледi, ал байқаушы мен өзге адамдар сайлау комиссиясының жазбаша
46
нысанда қабылданған дәлелдi шешiмi бойынша дауыс беруге арналған үй-
жайдан шығарылады.
Осы шешiмнің орындалуын iшкi iстер органдары жүзеге асырады, олар
сонымен қатар сайлау комиссиясының шеттетiлген мүшесiн, сондай-ақ
шығарылған байқаушыны немесе өзге адамды Қазақстан Республикасының
заңдарында көзделген жауаптылыққа тарту жөнiнде шаралар қабылдайды.
3. Дауыс беруге арналған үй-жайларда тәртiптi қамтамасыз ету iшкi
iстер органдарына жүктеледi. Iшкi iстер органдарының қызметкерлерi дауыс
беруге арналған үй-жайда комиссия төрағасының шақыруымен ғана болуға
тиiс және тәртiп қалпына келтiрiлгеннен кейiн не комиссия төрағасының
өтініші бойынша ол жерден дереу шығуға мiндеттi.
________
40-бап. Дауыс берудi ашу

1. Президенттi, партиялық тізім бойынша сайланатын Мәжiлiстiң
депутаттарын, мәслихаттардың депутаттарын, жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының мүшелерiн сайлау жөнiнде дауыс беретiн күнi учаскелiк
сайлау комиссиялары дауыс беру басталғанға дейiн бiр сағат бұрын дауыс
беруге арналған учаскелердi аша бастауға тиiс.
2. Сенат депутаттарын және Қазақстан халқы Ассамблеясы
сайлайтын Парламент Мәжілісі депутаттарын сайлау жөнiнде дауыс
беретiн күнi тиiстi аумақтық сайлау комиссиялары дауыс беру басталғанға
дейiн бiр сағат бұрын дауыс беруге арналған пункттердi аша бастауға тиiс.
3. (алып тасталды -2004.04.14. N 545-II заңымен)
4. Учаскелiк (аумақтық) сайлау комиссиясының төрағасы:
1) дауыс беру басталардан отыз минут бұрын комиссия мүшелерiнiң
қатысуымен сайлау жәшiктерiнде сайлау бюллетеньдерiнiң бар екенiн
немесе жоқ екенiн, жәшiктердiң бүтiндiгiн тексередi, дауыс беруге арналған
жәшiктерге пломба салады немесе мөр басады;
2) комиссияның сайлау бюллетеньдерiн беруге жауапты мүшелерiн
белгiлейдi.
________
41-бап. Дауыс берудi ұйымдастыру

1. Әрбiр сайлаушы (таңдаушы) өзi дауыс бередi.
2. Сайлауда дауыс құқығын басқа бiреуге беруге және сол сияқты басқа
адам үшiн дауыс беруге жол берiлмейдi.
47
3. Дауыс беруге арналған бюллетеньдер сайлаушыларға (таңдаушыларға)
сайлаушылар тiзiмдерi (таңдаушылар тiзiмдерi) негiзiнде сайлаушының
(таңдаушының) жеке басын куәландыратын құжатты көрсетуi бойынша
берiледi.
4. Сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмге бюллетеньдердi алғандығы
туралы қол қояды.
5. Комиссияның бюллетеньдi (бюллетеньдердi) берген мүшесi оларға
өзiнiң қолын қояды, сондай-ақ бюллетеньдi (бюллетеньдердi) алған
сайлаушының (таңдаушының) тiзiмдегi тегiнiң тұсына қол қояды.
Сайлау комиссиясының төрағасы мен хатшысының бюллетеньдер бepуге
құқығы жоқ.
6. Жекелеген сайлаушылар денсаулық жағдайына, отбасының сырқат
мүшесiне күтiм жасау себебiне, сондай-ақ сайлау учаскелерi құрылмаған
шалғайдағы және қатынасу қиын аудандарда болуына байланысты дауыс
беруге келе алмаған жағдайда, учаскелiк сайлау комиссиясы олардың дауыс
беру күнi жергiлiктi уақыт бойынша сағат он екiден кешiктiрілмей берiле
алатын жазбаша өтініші бойынша осы сайлаушылардың тұрған жерiнде
дауыс берудi ұйымдастыруға тиiс.
Осы тармақта көрсетілген өтініш келіп түскен жағдайда, сайлау
комиссиясының төрағасы өтiнiш берген сайлаушының сайлаушылар
тiзiмiндегi аты-жөнiнің тұсына тиiстi белгi қояды.
Дауыс беруге арналған үй-жайдан тыс жерде дауыс берудi ұйымдастырған
кезде тасымалданатын жәшiктердi сайлау комиссиясының екі мүшесi алып
жүредi.
Учаскелiк сайлау комиссиясының мүшелерi байқаушыларды, сенiм
бiлдiрілген адамдарды және бұқаралық ақпарат құралдарының өкiлдерiн
сайлаушылардың дауыс беруге арналған үй-жайдан тыс жерде дауыс беруі
туралы хабардар етуге мiндеттi.
Сайлау комиссиясының мүшелерi дауыс беруге арналған үй-жайдан тыс
жерде дауыс берудi ұйымдастыру үшiн шыққан кезде оларға байқаушылар не
сенiм бiлдiрілген адамдар iлесiп жүруге құқылы.
Дауыс беруге арналған үй-жайдан тыс жерде дауыс берудi ұйымдастыру
кезiнде сайлау комиссиясының мүшелерi, сайлау бюллетеньдерiнiң бүлiнуi
мүмкiн екендiгi ескерiле отырып, олардың қажеттi мөлшерiмен қамтамасыз
етiлуге тиiс.
Дауыс беруге арналған үй-жайлардан тыс жерлерде дауыс берiлген
жағдайда бюллетень (бюллетеньдер) сайлаушыларға дауыс беруге арналған
үй-жайдан тыс жерде дауыс беру туралы өтiнiштерiнiң негiзiнде берiледi,
олар бұл туралы өтiнiштерiне қол қояды.
Бюллетень (бюллетеньдер) берген комиссия мүшесi оған өз қолын қояды,
сондай-ақ дауыс беруге арналған үй-жайдан тыс жерде дауыс беру туралы
өтiнiшке де қол қояды.
48
6-1. Жалпы жұрттың танысуы үшін сайлаушылар тiзiмдерiн ұсыну мен
сайлау күні арасындағы кезеңде сайлаушы өзінің болу орнын ауыстырған
кезде учаскелiк сайлау комиссиясы сайлаушының өтініші бойынша және ол
жеке басын куәландыратын құжатты көрсеткен кезде сайлаушыға дауыс беру
құқығын беретiн есептен шығару куәлігін табыс етедi. Бұл ретте сайлаушылар
тiзiміне тиiсті белгі қойылады. Дауыс беру құқығын беретiн есептен шығару
куәлігін көрсеткен кезде учаскелiк сайлау комиссиясы дауыс беретін күнi
сайлаушыны оның келген орны бойынша сайлау учаскесiндегi сайлаушылар
тiзiміне енгізедi.
Есептен шығару куәлігі бір елді мекеннің шегіндегі басқа сайлау
округінде немесе басқа сайлау учаскесінде дауыс беруге қатысқысы
келетін сайлаушыларға берілмейді.
Есептен шығару куәліктерін беру дауыс беретін күннің алдындағы күні
жергілікті уақыт бойынша сағат он сегізде тоқтатылады.
9. Дауыс берудi осы баптың 6-тармағына сәйкес ұйымдастырып, өткiзу
азаматтардың сайлау құқықтарын бұзу, дауыс беру құпиясын бұзу немесе
сайлаушының ерiк бiлдiруiн бұрмалау мүмкiндiгiн болдырмауға тиiс.
________
41-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I; 2004.04.14.
42-бап. Дауыс берудi өткiзу

1. Дауыс берушiлер сайлау бюллетеньдерiн жасырын дауыс беруге
арналған кабиналарда толтырады. Оларды толтыру кезiнде дауыс берушiден
басқа кiмнiң болса да кiрiп тұруына тыйым салынады. Бюллетеньдердi
өз бетiнше толтыруға мүмкiндiгi жоқ сайлаушы (таңдаушы) өзi сенетiн
адамның көмегiн пайдалануға хақылы, оның аты-жөнi дауыс бергеннен кейiн
сайлаушылардың тiзiмiне тiркелiп, тұсына сайлаушының (таңдаушының)
бюллетень алғандығы жөнiнде қолы қойылады. Мыналар ондай адам болуға
тиiс емес:
1) сайлау комиссиясының мүшесi;
2) жергiлiктi өкiлдi немесе атқарушы органның лауазымды адамы;
3) кандидаттың сенiм бiлдiрген адамы;
4) бұқаралық ақпарат құралдарының өкiлi-журналист;
5) тиiстi сайлау комиссиясында тiркелген байқаушы.
2. Сайлаушы (таңдаушы) өзi дауыс беретiн кандидат тегiнiң оң жағындағы
бос шаршының iшiне кез келген белгi соғады.
Сайлаушы саяси партиялардың атаулары бар бюллетеньде өзі жақтап
дауыс беретін саяси партия атауының оң жағындағы бос шаршыға кез
келген белгi қояды.
49
3. Сайлаушы мәслихаттардан басқа, өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органы мүшелерiн сайлаған кезде өзi дауыс беретiн кандидаттар тегiнiң оң
жағындағы бос шаршының iшiне кез келген белгi соғады.
3-1.Бюллетеньге қарындашпен белгi қоюға, сондай-ақ оған қандай да
болсын түзету енгiзуге жол берiлмейдi.
4. Толтырылған бюллетеньдердi сайлаушы (таңдаушы) дауыс беруге
арналған жәшiкке салады.
________
42-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1998.11.06. N 285; 1999.05.06.
50
8-тарау.
Дауыс беру қорытындыларын анықтау
43-бап. Сайлау учаскесiндегi (дауыс беру пунктiндегi)

дауыстарды санау
1. Президенттi, партиялық тізімдер бойынша сайланатын
Парламент Мәжiлiсiнің депутаттары мен мәслихаттар депутаттарын,
жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiн сайлау кезiнде барлық
сайлау учаскелерiнде дауыстарды санау, егер сол учаскеде осы
Конституциялық заңда белгiленген тәртiппен дауыс беру уақыты
өзгертiлмеген болса, жергiлiктi уақытпен сағат жиырмада басталады. Дауыс
беру уақыты өзгерген жағдайда дауыстарды санау дауыс беру аяқталғаннан
кейiн басталады.
Дауыстарды санауды сайлау комиссиясының мүшелерi дауыс беру
қорытындысы анықталғанға дейiн үзіліссiз жүргiзедi, қорытындылар
осы Конституциялық заңға сәйкес дауыстарды санау кезiнде қатысатын
адамдардың назарына жеткiзiлуге тиiс. Сайлау учаскесiнде дауыстарды
санау уақыты санау басталған кезден бастап он екi сағаттан аспауға тиiс.
Дауыс беруге арналған үй-жайдағы дауыстарды санау жүргiзiлетiн
столдар учаскелiк сайлау комиссиялары мүшелерiнiң iс-әрекетiн үй-жайдағы
қатысушы барлық адамдардың көрiп отыруы қамтамасыз етiлетіндей етiп
орналастырылады. Дауыстарды санау кезiнде қатысатын сенiм бiлдiрiлген
адамдар мен байқаушылар дауыстарды санауды бюллетеньдердегi
белгілердiң көрiнiп тұруы қамтамасыз етiлетiндей қашықтық пен жағдайда
байқап тұрады.
Сайлау бюллетеньдерiн санау кезiнде комиссия төрағасы немесе
комиссияның белгiлi бiр мүшесi қатысушыларға сайлау бюллетенiн көрсетедi
және сайлаушының ерiк бiлдiруiн жариялайды.
Бұл ретте бюллетеньдер әрбiр кандидат, партиялық тiзiмiн ұсынған
саяси партия бойынша және жарамсыз бюллетеньдер бойынша жеке-жеке
қатталып жиналады.
2. Парламент Сенаты депутаттарын және Қазақстан халқы
Ассамблеясы сайлайтын Парламент Мәжілісі депутаттарын сайлау
кезiнде дауыстарды санау дауыс беру аяқталғаннан кейiн кiдiрiссiз
басталады.
3. Дауыстарды санау әрбiр кандидат, әрбiр саяси партия бойынша
жеке-жеке жүргiзiледi. Дауыс беруге арналған жәшiктердi төраға дауыс
берудiң аяқталғаны туралы хабарлағаннан кейiн тиiстi сайлау комиссиясы
ашуға тиiс. Дауыс беру аяқталғанға дейiн жәшiктердi ашуға тыйым
салынады.
3-1. Дауыс беру аяқталған соң бюллетеньдер салынған жәшіктердi
ашқанға дейiн учаскелiк сайлау комиссиясы сайлаушылардың тiзiмдерi
бойынша бюллетеньдер алған сайлаушылардың есебiн жүргiзедi және
51
олардың жалпы санын анықтайды. Учаскелiк сайлау комиссиясының
төрағасы не оның орнындағы комиссия мүшесi санау нәтижелерiн жария
етедi және оларды дауыс беру нәтижелерi туралы хаттамаға енгiзедi.
Бiрiншi болып тасымалданатын сайлау жәшiктерi кезегiмен ашылады.
Тасымалданатын сайлау жәшiгіндегі бюллетеньдердің саны дауыс беруге
арналған үй-жайдан тыс жерде дауыс беру мүмкiндiгiн жасау туралы
жазбаша өтiніштердiң санына сәйкес келуге тиіс. Егер тасымалданатын
сайлау жәшiгiнде белгiленген үлгідегі сайлау бюллетеньдерiнің саны
жазбаша өтініштердің тиісті санынан артық болып шықса, онда бұл жәшіктегі
барлық сайлау бюллетеньдерi жарамсыз деп танылады. Бұл жағдайда
тасымалданатын сайлау жәшігінен алынған барлық сайлау бюллетеньдерiнiң
жарамсыз деп танылғаны туралы акт жасалады, онда сонымен бiрге осы
тасымалданатын жәшiктiң көмегiмен дауыс беруге арналған үй-жайдан тыс
жерде дауыс берудi өткiзген комиссия мүшелерiнiң тегi, аты, әкесiнiң аты
көрсетiледi. Дауыс беруге арналған тасымалданатын жәшiктер ашылғаннан
кейiн тұрақты жәшiктер ашылады.
4. Жәшiктердi ашардың алдында пайдаланылмаған барлық
бюллетеньдердi тиiстi сайлау комиссиясы санайды және жояды. Сайлау
комиссиясы сайлаушылардың тiзiмдерi бойынша:
1) учаскедегi (дауыс беру пунктiндегi) сайлаушылардың
(таңдаушылардың) жалпы санын;
2) бюллетеньдер алған сайлаушылар (таңдаушылар) санын;
3) комиссияның әрбiр мүшесi берген бюллетеньдер санын
анықтайды.
4-1. Жәшiктердi ашқаннан кейiн сайлау комиссиясы бюллетеньдердiң
саны бойынша:
1) дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың (таңдаушылардың) жалпы
санын;
2) әрбiр кандидат үшiн, әрбiр саяси партия үшiн берілген дауыстар
санын;
3) жарамсыз ден танылған бюллетеньдер санын;
4) учаскелiк сайлау комиссиясы алған бюллетеньдер санын;
5) жойылған бюллетеньдер санын анықтайды.
Дауыс беруге арналған жәшiктерден алынған бюллетеньдердiң саны
сайлаушылар тiзiмдерiнің және дауыс беруге арналған үй-жайдан тыс
жерде дауыс беру туралы өтiнiштердiң негiзiнде берiлген бюллетеньдер
санынан асып кеткен жағдайда, сайлау комиссиясының әрбiр мүшесi берген
бюллетеньдер саны анықталады.
5. Мынадай бюллетеньдер:
1) белгiленбеген үлгiдегi;
2) тиiстi сайлау комиссиясы мүшесiнiң қолы қойылмаған;
52
3) мәслихаттардан басқа, өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының мүшелерiн сайлау кезiнде дауыс берудi қоспағанда, бiр
кандидаттан артық, бiр саяси партиядан артық белгiленген;
4) белгi қарындашпен қойылған, түзету немесе өзге де бұрмалау
iздерi бар, сондай-ақ сайлаушылардың ерiк бiлдiруiн анықтау мүмкiн емес
бюллетеньдер жарамсыз деп танылады.
Дауыстарды тiкелей санау кезiнде жарамсыз сайлау бюллетеньдерi
дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың (таңдаушылардың) бюллетеньдерi
қатарынан алып тасталады.
7. Келiспеушiлiк пайда болған жағдайда мәселенi учаскелiк комиссия
дауыс беру жолымен шешедi. Бұл ретте шешiм комиссия мүшелерiнiң жалпы
санының жартысынан астамы даусымен қабылданады.
7-1. Учаскелiк сайлау комиссиясы (Сенат депутаттарының, Қазақстан
халқы Ассамблеясы сайлайтын Парламент Мәжілісі депутаттарының
сайлауы кезiнде аймақтық сайлау комиссиясы) сенiм бiлдiрілген адамның
талабы бойынша дауыстарды қайта санауды осы баптың 1 және 2-
тармақтарында белгiленген мерзiмде бiр рет қана жүргiзедi.
8. Дауыстарды санау нәтижелерiн учаскелiк сайлау комиссиясы
қарап, хаттамаларға түсiредi, оларға сайлау комиссиясының төрағасы мен
мүшелерi қол қояды. Сайлау комиссиясының төрағасы болмаған жағдайда
оның орнына хаттамаларға учаскелiк сайлау комиссиясы төрағасының
орынбасары немесе хатшысы қол қояды.
Дауыс беру нәтижелерi туралы хаттамаларды қарындашпен және әр түстi
сиялармен толтыруға, сондай-ақ оларға қандай да бiр түзетулер енгiзуге жол
берiлмейдi. Бұл ретте дауыс беру нәтижелерiнiң сандық мәнi сөзбен жазылып
қайталануы тиiс.
Хаттаманың көшiрмесi жалпыжұрттың танысуы үшiн сайлау учаскесiнiң
үй-жайындағы арнайы белгiленген орынға дереу iлiнедi және үй-жайда екi
күн бойы тұрады.
Осы Конституциялық заңға сәйкес, дауыстарды санау кезiнде қатысқан
адамның тiлегi бойынша оған комиссия төрағасы мен хатшысының қолдары
қойылып, сайлау комиссиясының мөрiмен куәландырылған хаттаманың
көшiрмесi беріледi.
8-1. Сайлау округi бойынша сайлау нәтижелерi округтiк сайлау
комиссиясының отырысында анықталады, ол отырыс орны мен уақыты
туралы мәлiметтер бұқаралық ақпарат құралдарында жариялана отырып,
округтік сайлау комиссиясы дауыс берiлетiн күннен кемiнде он күн бұрын
айқындаған сайлау учаскелерiнiң бiрiнде өткiзiледi. Нәтижелер осы учаскеге
жеткiзiлетiн учаскелiк сайлау комиссияларының хаттамалары негiзiнде
анықталады.
53
Сайлау округi бойынша сайлау нәтижелерi туралы хаттаманың көшiрмесi
жалпыжұрттың танысуы үшiн сайлау учаскесiнің үй-жайында ілінедi және
үй-жайда үш күн бойы тұрады.
Осы Конституциялық заңға сәйкес, дауыстарды санау кезінде қатысқан
адамның тiлегi бойынша оған комиссия төрағасы мен хатшысының қолдары
қойылып, сайлау комиссиясының мөрiмен куәландырылған хаттаманың
көшірмесі беріледі.
8-2. Округтік сайлау комиссиясы дауыс беру күнінен бастап бес күннен
кешіктірмей сайлау учаскелеріндегі дауыстарды санаудың нәтижелері
туралы алдын ала жиынтық тiзiмдеме жасайды және оны жалпыжұрттың
танысуы үшiн өз отырысы өткен сайлау учаскесiнiң үй-жайында iледi.
Ресми жиынтық тiзiмдеме учаскелiк сайлау комиссияларының дауыстарды
санаудың нәтижелерi туралы алынған хаттамаларының негiзiнде жасалады,
оған округтiк сайлау комиссиясының төрағасы мен хатшысы қол қояды және
ол жалпы жұрттың танысуы үшiн iлiнедi.
9. Тиiстi жоғары тұрған сайлау комиссиясы учаскелiк сайлау
комиссияларының (Сенат депутаттарын, Қазақстан халқы Ассамблеясы
сайлайтын Парламент Мәжілісі депутаттарын сайлаған кезде аумақтық
сайлау комиссияларының) хаттамаларында қателердi, сәйкессiздiктердi
анықтаған болса, сондай-ақ дауысты есептеудiң дұрыстығына күмәнданатын
болса, ол комиссия тиiстi учаскелiк (аумақтық) сайлау комиссиясы
сайлаушыларының дауысын қайта санау туралы шешiм қабылдауға хақылы.
Сайлаушылардың дауысын қайта санау жоғары тұрған сайлау комиссиясы
мүшесiнiң және дауыстардың дұрыс саналмағандығы фактілерiн табыс еткен
өтiнiш берушілердің қатысуымен жүргiзiледi.
Сайлау комиссиясы шешімінің негiзiнде жүзеге асырылатын дауыстарды
қайта санау сайлау қорытындылары ресми жарияланғанға дейiн жүргізілуге
тиiс.
________
43-бапқа өзгеріс енгізілді- Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I; 2004.04.14.
44-бап. Сайлау қорытындыларын анықтау және жариялау

1. Президенттi, Парламент депутаттарын сайлау қорытындыларын
Орталық сайлау комиссиясы анықтайды.
2. Мәслихат депутаттарын, сондай-ақ өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының мүшелерiн сайлау қорытындыларын аумақтық сайлау
комиссиялары анықтайды.
3. Сайлау қорытындылары хаттамаға түсiрiлiп, оған сайлау
комиссиясының төрағасы мен мүшелерi қол қояды. Комиссияның төрағасы
болмаған жағдайда оның орнына хаттамаға комиссия төрағасының
орынбасары немесе хатшысы қол қояды.
4. Сайлау қорытындылары туралы хабарды:
54
1) Президенттi, Парламент депутаттарын сайлау қорытынды-
лары туралы хабарды Орталық сайлау комиссиясы сайлау өткiзiлген
күннен бастап он күннен кешiктiрмей бұқаралық ақпарат құралда
рында жариялайды;
2) мәслихаттар депутаттарын, сайлау қорытындылары туралы хабарды
тиiстi аумақтық және округтік сайлау комиссиялары сайлау өткiзiлген
күннен бастап жетi күннен кешiктiрмей жергiлiктi бұқаралық ақпарат
құралдарында жариялайды;
3) мәслихаттардан басқа, өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының мүшелерiн сайлаудың қорытындысы туралы хабарды тиiстi
аумақтық сайлау комиссиясы сайлау өткiзiлген күннен кейiн төрт күннен
кешiктiрмей бұқаралық ақпарат құралдарында жариялайды.
5. Орталық (аумақтық) сайлау комиссиясының хабарламасында:
сайлау датасы, сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмдерiне енгiзілген және
дауыс беруге қатысқан азаматтардың жалпы саны; сайлау округтерiнiң
жалпы саны; дауысқа түскен кандидаттардың жалпы саны; дауыс беруге
арналған үй-жайдан тыс жерде дауыс берген сайлаушылардың саны;
сайлауға қатысқан саяси партиялардың саны; қайта дауыс беру өткізілетін
әкімшілік-аумақтық бірліктер саны; тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiк
бойынша Президенттiкке, Парламент Сенаты депутаттығына әрбiр кандидат
үшiн, Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайтын Парламент Мәжілісі
депутаттығына кандидаттар үшін берілген дауыстар саны; сайланған
Президент, Парламент Сенатының, Қазақстан халқы Ассамблеясы
сайлайтын Парламент Мәжілісінің депутаттары, мәслихаттардың
депутаттары, өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерi,
олардың тегi, аты, әкесiнiң аты, туған жылы, атқаратын лауазымы (жұмысы),
тұрғылықты жерi, сондай-ақ кандидаттың қалауына қарай оның саяси
партияға қатыстылығы, қай ұлтқа жататыны туралы мәлiметтер көрсетiледi.
Тиiстi округтiк сайлау комиссиясының хабарламасында: сайлаушылар
тiзiмдерiне енгiзiлген және дауыс беруге қатысқан азаматтардың жалпы
саны; әрбiр кандидат үшiн берiлген дауыс саны; сайлау учаскелерi бойынша
жарамсыз деп танылған бюллетеньдердiң саны; Парламент Мәжiлiсiнiң
депутаттығына, мәслихаттар депутаттығына сайланған адамдардың тегi,
аты, әкесiнiң аты, туған жылы, атқаратын қызметi (жұмысы), тұрғылықты
жерi, сондай-ақ кандидаттың қалауына қарай оның саяси партияға
қатыстылығы, қай ұлтқа жататыны туралы мәлiметтер көрсетiледi.
Орталық және аумақтық сайлау комиссияларының хабарламаларын-
дағы деректер - сайлау округтерi бойынша, ал округтiк сайлау
комиссияларының хабарламаларындағы деректер сайлау учаскелерi
бойынша ұсынылады. Тиiстi сайлау комиссиясы сайлаудың алдын ала
қорытындылары туралы тiзiмдеме нысанындағы хабарламаны дауыстарды
санау аяқталғаннан және тиiстi хаттама жасалғаннан кейiн қырық сегiз
сағаттан кешiктiрмей жариялайды.
55
6. Сайлау алдындағы үгіт жүргізу мерзiмi аяқталған кезден бастап сайлау
қорытындылары ресми жарияланғанға дейін сайлаушыларға немесе сайлау
комиссиялары мүшелерiне әсер eтугe ықпал тигiзетiн қоғамдық, топтық
немесе жеке мүдделердi бiлдiрудiң және қарсылықтың кез келген нысанына
жол берiлмейдi.
________
45-бап. Президенттi, Парламент, мәслихаттар депутаттарын

және өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары
мүшелерiн тiркеу
Тиiстi сайлау комиссиялары осы Конституциялық заң белгiлеген
тәртiппен жетi күн мерзiм iшiнде олардан Конституцияға және Республика
заңдарына сәйкес Президенттiң, Парламент, мәслихат депутатының және
өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органы мүшесiнiң мәртебесiмен
сыйыспайтын өз мiндеттерiн доғару туралы жазбаша өтiнiштерiн алғаннан
кейiн сайланған Президенттi, Парламент, мәслихат депутаттары, өзге де
жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн тiркейдi.
________
46-бап. Президенттiң, Парламент, мәслихаттар депутатының және

өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiнiң
куәлiгi мен омырауға тағатын белгiсi
1. Орталық сайлау комиссиясының төрағасы Республика Президентi
қызметiне кiрiскен кезде Президентке тиiстi куәлiгi мен Орталық сайлау
комиссиясы белгiлеген үлгiдегi омырауға тағатын белгiнi тапсырады.
2. Орталық сайлау комиссиясы Республика Парламентi депутаттарын
сайлау қорытындылары бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланғаннан
кейiн әрбiр депутатқа куәлiгi мен белгiленген үлгiдегi омырауға тағатын
белгiсiн тапсырады.
3. Бұқаралық ақпарат құралдарында тiзiмдер жарияланғаннан кейiн
тиiстi аумақтық сайлау комиссиясы:
1) мәслихаттар депутаттарына - олардың әрқайсысына мәслихат
депутаттарының куәлiгiн және Орталық сайлау комиссиясы белгiлеген
үлгiдегi омырауға тағатын белгiнi бередi;
2) өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiне
- олардың әрқайсысына өзге де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары
мүшесiнiң Орталық сайлау комиссиясы белгiлеген үлгiдегi куәлiгiн бередi.
________
46-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 268-III
56
9-тарау.
Сайлау бостандығының кепiлдiктерi
47-бап. Кандидаттар қызметiнiң сайлау науқаны барысындағы

кепiлдiктерi
1. Президенттiкке, Парламент, мәслихаттар депутаттығына кандидаттар
тiркелген күнiнен бастап сайлау қорытындысы жарияланғанға дейiн
жұмыстан, әскери қызметтен және әскери жиындардан босатылуға құқылы.
Кандидаттардың сайлауға қатысқан уақыты тiркелген күнге дейiн оның
жұмыс iстеген мамандығы бойынша еңбек стажына есептеледi.
2. Президенттiкке, Парламент, мәслихаттар депутаттығына, өзге де
жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелiгiне кандидаттарды олар
тiркелген күннен бастап және сайлау қорытындылары жарияланғанға дейiн
өздерiнiң келiсiмiнсiз жұмысынан босатуға, басқа жұмысқа немесе лауазымға
ауыстыруға, сондай-ақ iссапарларға жiберуге не әскери жиындарға шақыруға
болмайды.
3. Президенттiкке, Парламент депутаттығына кандидаттарды олар
тiркелген күннен бастап және сайлау қорытындылары жарияланғанға
дейiн, сондай-ақ оларды Президент, Парламент депутаты ретiнде тiркегенге
дейiн Орталық сайлау комиссиясының келiсiмiнсiз тұтқынға алуға, ерiксiз
әкелуге, оларға сот тәртiбiмен қолданылатын әкiмшiлiк жазалау шараларын
қолдануға, қылмыстық жауаптылыққа тартуға, сондай-ақ тiкелей қылмыс
үстiнде ұсталғаннан және ауыр қылмыс жасағаннан басқа реттерде ұстауға
болмайды.
________
47-баптың 1-тармағы жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I;
өзгеріс енгізілді - 2004.04.14. N 545-II; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңдарымен.
48-бап. Мемлекеттiк органдардың сайлау бостандығын

қамтамасыз ету жөнiндегi қызметi
1. Соттар, прокуратура мен iшкi iстер органдары үшiн, сондай-ақ тұрғын
үй қорын пайдалану жөнiндегi ұйымдар үшiн дауыс беру күнi мен соның
қарсаңындағы күн жұмыс күнi болып табылады.
2. Iшкi iстер органдары мен тұрғын үй қорын пайдалану жөнiндегi
ұйымдар сайлау комиссиялары қажет ететiн, тиiсiнше, мынадай:
1) дауыс берудi өткiзу кезiнде қоғамдық тәртiп пен сайлау бостандығын
қамтамасыз ету;
2) сайлаушылар тiзiмдерiн нақтылау;
3) дауыс беретiн күнi сайлау комиссияларының қызметiнде туындаған
басқа да мәселелер жөнiнде көмек көрсетуге мiндеттi.
3. Егер сайлау комиссиясы өзiнiң атына берiлген өтiнiштi тексеру кезiнде
өтiнiште көрсетiлген мән-жайларды құқық қорғау органдарының тексеруi
57
қажет деп тапса, онда тиiстi органдар сайлау комиссиясының өтiнiшi
бойынша мән-жайларды тексередi және өтiнiштi алған күннен бастап - үш
күндiк мерзiмде, ал егер өтiнiш дауыс берілетiн күн алдындағы бес күнге
жетпейтін уақыт ішінде не дауыс берілетін күні алынған жағдайда дереу
өтiнiш бойынша шешiм шығарады.
________
48-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II
49-бап. Сайлау науқаны барысындағы шешiмдер мен

iс-әрекеттерге шағым беру және олардың күшiн жою
Соттар мен прокуратура органдары сайлау комиссиялары мүшелерiнiң,
азаматтардың, заңда белгiленген тәртiппен тiркелген қоғамдық бiрлестiктер
өкiлдерiнiң дауыс берудi өткiзуге қатысты, сондай-ақ сайлау туралы
заңдардың бұзылуы жөнiндегi сайлауды әзiрлеу мен өткiзу кезеңiнде келiп
түскен арыздарын қарап, оларды бес күн мерзiмде, ал дауыс беру алдындағы
бес күнге жетпейтiн уақыт iшiнде және дауыс беру күнi келiп түскендерiн
дереу қарауға мiндеттi.
Жергiлiктi мемлекеттiк басқару және өзiн-өзi басқару органдарының,
кәсiпорындар мен ұйымдардың, олардың лауазымды адамдарының сайлау
туралы заңдарды бұзатын шешiмдерi мен iс-әрекеттерiне сотқа шағым
жасалады.
Соттар, прокуратура органдары мен сайлау комиссиялары өз жұмысын
сайлау процесi кезiнде, оның iшiнде демалыс күндерi және сайлау өтетiн күнi,
шағымдарды қабылдау мен қарауды осы Конституциялық заңда белгiленген
мерзiмде қамтамасыз ететіндей етiп ұйымдастырады.
Азаматтар мен ұйымдардың сайлау заңнамасын бұзушылықтар туралы
өтініштерiн, егер осы Конституциялық заңда өзгеше көзделмесе, сайлау
комиссиялары шағым түскен күннен бастап бес күннiң ішінде қарайды.
Сайлау комиссиясының және оның мүшелерiнiң шешімдері мен іс-
әрекеттеріне (әрекетсіздiгіне) жасалған шағымды, егер осы Конституциялық
заңда өзгеше көзделмесе, жоғары тұрған комиссия шағым түскен күннен
бастап үш күннiң ішінде қарайды.
________
N 545-II; 2005.04.15. N 44-III Конституциялық заңымен.
50-бап. Қазақстан Республикасының сайлау туралы заңдарын

бұзғаны үшін жауаптылық
1. Тұлға:
1) сайлау комиссиясының жұмысына араласқан;
2) дауыс беруге кедергi келтiрген;
58
3) кандидатты, партиялық тiзiмдердi тiркеуге байланысты мiндеттердi
орындауға кедергi келтiрген;
4) дауыстарды санауға және сайлау қорытындыларын анықтауға
байланысты мiндеттердi орындауға кедергi келтiрген;
5) кандидатты, саяси партияны сайлау мақсатында өзiнiң лауазымдық
немесе қызмет жағдайының артықшылықтарын пайдаланған;
6) сайлау құжаттарын қолдан жасаған;
7) дауыстарды көрiнеу қате санаған;
8) сайлау нәтижелерiн көрiнеу қате айқындаған;
9) дауыс беру құпиясын бұзған;
10) Республика азаматының өз сайлау құқығын еркiн жүзеге асыруына
зорлық-зомбылық жасау, алдау, қорқыту, сатып алу жолымен кедергi келтiрген
жағдайда заңмен белгiленген қылмыстық жауаптылықта болады.
2. Тұлға:
1) осы Конституциялық заңның талаптарына сәйкес мәлiметтердi
бермеген немесе жарияламаған;
2) сайлау комиссиясының өз құзыретi шегiнде қабылдаған шешiмiн
орындамаған;
3) сайлау алдындағы үгiттi кандидатты, саяси партия ұсынған
партиялық тiзiмдi тiркегенге дейiн, сайлау күнi не соның алдындағы күнi
жүргiзген;
4) сайлау алдындағы үгіт жүргiзу құқығына кедергi келтiрген;
5) кандидаттар, саяси партиялар туралы көрiнеу жалған мәлiметтер
таратқан немесе олардың ар-намысы мен қадiр-қасиетiне нұқсан келтiретiн
өзге де iс-әрекеттер жасаған;
6) сайлау комиссиясы мүшелерiнiң құқықтарын бұзған;
7) азаматтардың сайлаушылар тiзiмiмен танысу құқығын бұзған;
8) сайлаушылар тiзiмдерiн жасау үшiн сайлаушылар туралы жалған
мәлiметтер берген;
9) басқа адамдар үшiн дауыс беру мақсатымен азаматтарға сайлау
бюллетеньдерін берген;
10) сайлауға қатысу үшін демалыс бермеген;
11) бұқаралық ақпарат құралдары арқылы сайлау алдындағы үгіт
жүргiзу талаптарын бұзған;
12) анонимдi үгiт материалдарын дайындаған немесе таратқан;
13) үгiт материалдарын қасақана жойған немесе зақымдаған;
14) кандидаттарға, партиялық тiзiмдерiн ұсынған саяси партияларға
олардың сайлау қорларынан тыс қаржылық (материалдық) қолдау
көрсеткен;
15) кандидатты сайлау үшiн шет мемлекеттерден, ұйымдардан,
азаматтардан, азаматтығы жоқ адамдардан қайырмалдық алған;
16) сайлауға байланысты қоғамдық пiкiрге сұрау салу жүргiзудің
талаптарын бұзған;
59
17) сайлауда кандидаттардың, саяси партиялардың сенiм
бiлдiрiлген адамдарының, бұқаралық ақпарат құралдарының өкiлдерi мен
байқаушылардың заңды қызметiне кедергi келтiрген жағдайда Қазақстан
Республикасының заңдарында белгіленген әкiмшілiк және өзге де
жауаптылықта болады.
3. Осы Конституциялық заңның бұзылуы анықталған кезде сайлау
комиссиясы сотқа не прокуратураға жүгiнуге құқылы.
4. Кандидат, саяси партия осы Конституциялық заңның талаптарын
бұзған кезде, кандидатты тiркеуден бас тарту немесе тiркеудiң күшiн жою
үшiн негiз болып табылатын талаптарды қоспағанда, оларға ескертiледi, ал
қайта бұзған кезде тиiстi сайлау комиссиясы кандидатты, партиялық тiзiмдi
тiркеу туралы шешiмнiң күшiн жояды.
________
50-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I; бап жаңа
редакцияда - 2004.04.14. N 545-II Конституциялық заңымен.
9-1-тарау.
Электрондық сайлау жүйесiн пайдаланып сайлау
өткiзудiң ерекшелiктерi
________
9-1-тараумен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II
50-1-бап. Электрондық сайлау жүйесi

1. Сайлау өткiзу кезiнде сайлаушылардың тiзiмiн жасау, дауыс беру,
дауыс берудiң қорытындыларын белгiлеу мен сайлау нәтижесiн анықтау
үшiн сайлау округi аумағында электрондық сайлау жүйесi пайдаланылуы
мүмкiн.
Электрондық сайлау жүйесiн пайдаланып сайлау өткiзген кезде
осы Конституциялық заңның нормалары электрондық сайлау жүйесiн
пайдаланудың ерекшелiктерi ескеріле отырып қолданылады.
2. Электрондық сайлау жүйесi - сайлауға әзiрлену мен оны өткiзу
кезiнде ақпараттық процестердi автоматтандыруға арналған ақпараттық
технологиялардың, ақпараттық желiлердiң және оларды бағдарламалық-
техникалық қамтамасыз ету құралдарының жиынтығы.
Электрондық сайлау жүйесiнде пайдаланылатын бағдарламалық-
техникалық құралдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес
сертификатталуға тиiс.
3. Электрондық сайлау жүйесiн пайдаланып сайлау өткiзген кезде
сенiм бiлдiрiлген адамдар, байқаушылар, бұқаралық ақпарат құралдарының
өкілдерi осы Конституциялық заңда көзделген құқықтар мен мiндеттерге
толық көлемде ие болады.
60
4. Электрондық сайлау жүйесi Қазақстан Республикасының Үкiметi
белгiлеген тәртiппен құрылған мемлекеттiк комиссия оны қабылдағаннан
кейiн пайдаланылады.
Электрондық сайлау жүйесi пайдаланылатын сайлау округтерi мен сайлау
учаскелерiн Орталық сайлау комиссиясы олардың электрондық дауыс беруге
дайын болуына қарай анықтайды.
5. Электрондық сайлау жүйесiнiң жабдықтары учаскелiк сайлау
комиссиясы мүшелерiнiң қатысуымен дауыс беруге кемінде үш күн қалғанда
ашылып, орнатылады, ол туралы акт жасалады.
Жабдықтарды ашу және орнату кезiнде сенiм бiлдiрiлген адамдар,
байқаушылар және бұқаралық ақпарат құралдарының өкiлдерi қатысуға
құқылы.
Электрондық сайлау жүйесiнiң жабдықтары орнатылған кезден бастап
сайлау учаскесiн күзетудi iшкi iстер органдарының қызметкерлерi қамтамасыз
етедi.
6. Жергiлiктi атқарушы органдар дауыс берiлетiн күнi сайлау учаскесi
ашылған кезден бастап дауыс беру нәтижелерi Орталық сайлау комиссиясына
берiлгенге дейiн электрондық дауыс беру өткiзiлетiн учаскелерге электр
энергиясының үздiксiз берiлуiн қамтамасыз етедi.
7. Электрондық сайлау жүйесiн пайдалану тәртiбінiң осы
Конституциялық заңмен регламенттелмеген бөлiгiн Орталық сайлау
комиссиясы белгiлейдi.
________
50-1-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2005.04.15. N 44-III
50-2-бап. Электрондық сайлау жүйесіне қойылатын талаптар

1. Электрондық сайлау жүйесi Конституция және осы Конституциялық
заң талаптарының сақталуын, оған енгізілетiн және одан шығатын
ақпараттардың дұрыстығын, толықтығын және уақтылығын қамтамасыз
етуге тиiс.
2. Электрондық сайлау жүйесi ақпараттарға рұқсат етiлмеген жолмен
қол жеткiзудi, ақпараттарды жинаушы, өңдеушi, жинақтаушы, сақтаушы,
iздестiрушi және берушi бағдарламалық-техникалық құралдардың жұмыс
ырғағын бұзуды, аталған құралдардың iстен шығуын болдырмайтын тиiстi
қауiпсiздiк шараларымен қамтамасыз етiлуге тиiс.
3. Сайлауда электрондық сайлау жүйесiн пайдаланған кезде мыналарға:
Орталық сайлау комиссиясы белгілегеннен басқа электрондық жүйелердi
пайдалануға;
оны ортақ қолжетiмдi телекоммуникациялық желiлерге және электрондық
сайлау жүйесінде қолданылмайтын өзге де ақпараттық жүйелер мен байланыс
желiлеріне қосуға;
61
электрондық дауыс берудi өткiзуге, дауыстарды санауға, сайлау
нәтижелерi туралы ақпараттарды беруге заңсыз араласып, бақылау жасауға
жол берiлмейдi.
4. Электрондық сайлау жүйесi кез келген енгізілген ақпаратты оның
енгізілуiне қарай iс-әрекеттi cипаттап және енгiзудiң дәл уақытын көрсете
отырып, автоматты түрде сақтауға мүмкiндiк беретiн бағдарламалық-
техникалық қамтамасыз ету құралдарын (дауыс беру туралы деректердi жазу
құрылғысын) қамтуға тиiс.
50-3-бап. Электрондық сайлау жүйесiн пайдаланып дауыс беруге

арналған үй-жай
1. Электрондық сайлау жүйесін пайдаланып дауыс беруге арналған үй-
жай, дауыс беруге арналған кабинада дауыс берудi қоспағанда, қатысып
отырған адамдарға электрондық сайлау жүйесiн пайдаланып дауыс беру
кезiндегi iс-әрекеттің көрінуі қамтамасыз етілетіндей болып жабдықталады.
2. Электрондық сайлау жүйесiн пайдаланып дауыс беруге арналған
үй-жайда электрондық сайлау жүйесiне қызмет көрсетуге Орталық сайлау
комиссиясы белгiлеген тәртіппен рұқсат алған маман бола алады.
50-4-бап. Электрондық сайлау бюллетенi

1. Электрондық сайлау жүйесін пайдаланып сайлау өткiзген кезде дауыс
беру электрондық сайлау жүйесi құралдарымен жасалатын электрондық
бюллетеньмен жүргiзiледi.
2. Электрондық сайлау бюллетенiнiң мәтiнi мемлекеттік тiлде және
орыс тілінде жазылады және осы Конституциялық заңның 37-бабының 1-
тармағында белгiленген талаптарға сай келуге тиiс.
50-5-бап. Электрондық дауыс берудi ұйымдастыру

1. Сайлау комиссиясының төрағасы дауыс беру басталардан отыз минут
бұрын комиссия мүшелерінің қатысуымен:
электрондық сайлау жүйесінің дұрыс жұмыс iстеп тұрғандығын
тексередi;
комиссияның сайлаушыларды есепке алуға және электрондық дауыс
беруге арналған құрылғыны беруге жауапты мүшелерiн анықтайды.
Электрондық сайлау жүйесiнiң жұмысын тексерген кезде дауыс беруге
арналған үй-жайда сенiм бiлдiрiлген адамдар, байқаушылар және бұқаралық
ақпарат құралдарының өкілдерi болуға құқылы.
Осы тарауда көзделген жағдайларды қоспағанда, электрондық сайлау
жүйесiне қатысты ic-әрекеттi кiмнiң болса да жүзеге асыруына тыйым
салынады.
2. Дауыс беру басталғанға дейін сайлау комиссиясының төрағасы
электрондық сайлау жүйесін қосудың мөр басылып жабылған паролiн ашады
62
және электрондық сайлау жүйесiн оны енгізу жолымен iске қосады. Бұл ретте
қатысушыларға парольдің сақталу шараларының бүтiндiгiне алдын ала көз
жеткiзу мүмкiндiгi қамтамасыз етiлуi тиiс.
3. Сайлаушы электрондық дауыс беруге сайлаушылардың тiзiмдерi
негiзiнде сайлаушының жеке басын куәландыратын құжатын көрсетуi
бойынша жiберiледi.
4. Дауыс беруге арналған үй-жайдан тыс жерде дауыс берген кезде
осы Конституциялық заңға сәйкес сайлаушылар дауыс беруге арналған
тасымалданатын құрылғының көмегімен дауыс бередi, ол дауыс беруге
арналған үй-жайдан тыс дауыс берген барлық сайлаушылардың дауыстары
туралы деректердiң сақталу мүмкiндiгiмен қамтамасыз етілуге тиiс.
Осы Конституциялық заңның 41-бабының 6-тармағына сәйкес
берген өтiнiштерi негiзiнде сайлаушылар тiзiмiнен олар туралы деректер
электрондық дауыс беруге арналған тасымалданатын құрылғыға алдын ала
енгізiлiп қойылады.
5. Сайлаушы электрондық дауыс берудi жасырын дауыс беруге арналған
кабинада жүзеге асырады, онда осы Конституциялық заңның 42-бабының
1-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, дауыс беретiн адамнан
басқа адамның қатысуына тыйым салынады.
Сайлаушы электрондық дауыс беру бюллетенінен электрондық дауыс
беруге арналған құрылғыны басқару элементтерiн пайдалану жолымен өзi
дауыс бергiсi келетiн кандидаттың аты-жөнiн табады және соған дауыс
бергенiн растайды.
Сайлаушы саяси партия үшiн дауыс берген кезде электрондық дауыс
беруге арналған құрылғыны басқару элементтерiн пайдалану жолымен өзi
дауыс бергiсi келетiн саяси партияның атауын табады және соған дауыс
бергенiн растайды.
Дауыс беруге арналған кабинада дауыс берген сайлаушы электрондық
дауыс беруге арналған құрылғыны сайлау комиссиясының мүшесіне бередi.
6. Электрондық дауыс беруге және дауыстарды санауға кедергi келтiретін
техникалық ақаулар туындаған жағдайда сайлау комиссиясы бағдарламаны
қайта қосу туралы шешiм қабылдауға құқылы, ол хаттамамен ресiмделедi
және оған сайлау комиссиясының мүшелерi қол қояды.
Бұл шешiмнiң орындалуы электрондық сайлау жүйесiн пайдалануды
қамтамасыз ететiн маманға жүктеледi.
7. Егер жабдықтың техникалық жай-күйi сайлауды тиiстi дәрежеде
өткiзуге мүмкiндiк бермесе, онда тиiстi сайлау учаскесiнде дауыс беру
Орталық немесе тиiстi аумақтық сайлау комиссиясының шешiмiмен
ақауларды жоюа және дауыс берудi ұйымдастыруға қажеттi мерзiмге кейiнге
қалдырылады.
Тиiстi сайлау учаскесiнде ақаулар туындағанға дейiн дауыс берген
сайлаушылар кейінгі дауыс беруге жалпы негiзде қатысады.
63
50-6-бап. Электрондық сайлау жүйесiн пайдаланған кезде
дауыстарды санау
1. Электрондық дауыс берудi пайдаланған кезде дауыстарды санау
электрондық сайлау жүйесiмен жүргізiледi.
Дауыстарды санау осы Конституциялық заңмен белгіленген
уақытта басталады, бiрақ осы учаскедегі дауыс беруге арналған барлық
құрылғылардағы деректер электрондық сайлау жүйесiне енгізілмей тұрып
басталмауы керек.
Дауыстарды санау туралы мәлiметтер дауыс беру туралы деректер
құрылғысында тiркелуге тиiс.
2. Сайлау учаскесiндегі электрондық дауыс беру нәтижелерi туралы
ақпарат электрондық жүйемен электрондық хаттамаға енгізiлiп, ол комиссия
мүшелерiнiң электрондық цифрлық қолтаңбаларымен расталады.
Сайлау комиссиясының мүшелерi қол қойған электрондық хаттаманың
қағаздағы көшiрмесi сайлау учаскесiнің үй-жайында жалпыжұрттың
танысуы үшiн арнайы белгіленген орынға iлiнедi және үй-жайда екi күн
бойы тұрады.
3. Осы Конституциялық заңға сәйкес дауыстарды санау кезiнде қатысқан
адамның тiлегі бойынша оған комиссия төрағасы мен хатшысының қолдары
қойылып, тиiстi сайлау комиссиясының мөрiмен расталған, электрондық
дауыс беру нәтижелерi туралы электрондық хаттаманың қағазға түсiрiлген
көшiрмесi беріледi.
50-7-бап. Электрондық сайлау жүйесiн пайдаланған кезде сайлау

қорытындыларын белгiлеу
1. Электрондық сайлау жүйесiн пайдаланған кезде сайлау округтері
бойынша сайлау қорытындыларын электрондық хаттамалар негiзiнде
Орталық сайлау комиссиясы белгілейдi және олар тиiстi сайлау
комиссияларына хабарланады.
Электрондық сайлау жүйесі арнайы бөлiнген коммуникациялық
желiлерге осы тармаққа сәйкес ақпарат беру үшін қажеттi мерзімге ғана
қосылады.
2. Егер дауыс беру осы Конституциялық заңның 50-5-бабының
7-тармағымен көзделген тәртiппен кейiнге қалдырылған жағдайда, тиiсті
сайлау округы бойынша сайлау қорытындылары тиiстi сайлау округының
барлық учаскелерiнде дауыс беру өткiзiлгеннен кейiн белгiленедi.
50-8-бап. Электрондық сайлау жүйесiн пайдаланып дауыс беру

нәтижелерiне шағымдану
1. Жоғары тұрған сайлау комиссиясына немесе сотқа электрондық
сайлау жүйесiн пайдаланып дауыс беру нәтижелерiне шағымдану кезінде
64
дауыс беру туралы деректердi жазуға арналған құрылғы дәлелдеме ретiнде
қаралады.
2. Дауыс беру туралы деректердi жазуға арналған құрылғылар осы
баптың мақсаттары үшін тиiсті облыстық (республикалық маңызы бар қала,
астана) аумақтық сайлау комиссиясында сақталады.
50-9-бап. Дауыс беру туралы деректердi жазуға арналған

құрылғыларды сақтау
Дауыстар саналғаннан кейiн дауыс беру туралы деректердi жазуға
арналған құрылғы пакетке салынып, сайлау комиссиясының мөрiмен
бекiтiледi және тиiстi облыстық (pecпубликалық маңызы бар қала, астана)
сайлау комиссиясына берiледi.
Дауыс беру туралы деректердi жазуға арналған құрылғылар сайлау
аяқталған күннен бастап бір жыл бойына сақталады.
65
II. Ерекше бөлім
10-тарау.
Қазақстан Республикасы Президентiнiң сайлауы
51-бап. Республика Президентiнiң кезектi сайлауы

Президенттiң кезектi сайлауы бес жылда бiр рет тиiстi жылғы
желтоқсанның бiрiншi жексенбiсiнде өткiзiледi және ол мерзiмi жағынан
Республика Парламентiнiң жаңа құрамын сайлаумен тұспа-тұс келмеуге
тиiс.
________
52-бап. <*>
________
52-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 1998.11.06.N 285 Конституциялық
заңымен.
53-бап. Республика Президентi сайлауын жариялау

1. Президенттiң кезектi сайлауын Парламент Мәжiлiсi қыркүйектің
екінші жексенбiсiнен кешiктiрмей жариялайды.
2. (алынып тасталды)
3. Бiр адам қатарынан екi реттен артық Президент болып сайлана
алмайды. Бұл шектеу Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президентіне
қолданылмайды.
________
53-баптың 2-тармағы алып тасталды - Қазақстан Республикасының 1998.11.06. N 285-I;
2005.04.15. N 44-III; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңдарымен.
54-бап. Республика Президенттiгiне кандидатқа қойылатын

талаптар
1. Президент болып сайлану үшiн азамат Конституцияның
41-бабының 2-тармағында белгiленген талаптарды қанағаттандыруға,
сондай-ақ Конституцияның 33-бабының 2, 3-тармақтарына және осы
Конституциялық заңға сәйкес белсендi сайлау құқығына ие болуға тиiс.
2. Президенттiкке кандидатқа Конституция мен осы Конституциялық
заң қоятын талаптарға оның сәйкестiгiн азаматтың өзiн-өзi ұсыну туралы
өтiнiшi немесе республикалық қоғамдық бiрлестiктiң жоғары органының
кандидатты ұсыну туралы хаттамасының үзiндiсiн кандидаттың дауысқа
түсуге келiсiмi туралы өтiнiшiмен қоса тапсырған кезден бастап бес күн
iшiнде Орталық сайлау комиссиясы белгiлейдi. Бұл ретте Президентке
66
кандидаттың Қазақстан Республикасында соңғы он бес жыл тұру фактiсiн
Орталық сайлау комиссиясы анықтайды, ал кандидаттың мемлекеттiк тiлдi
еркiн игергенiн анықтау рәсімі Республика Конституциялық Кеңесінің
Конституцияның 41-бабының 2-тармағына ресми түсiндiрме беруi туралы
актiсiне сәйкес Орталық сайлау комиссиясының қаулысымен анықталады.
3.(алынып тасталды)
________
55-бап. Республика Президенттiгiне кандидаттар ұсыну

1. Президенттiкке кандидаттар ұсынуға құқығы белгiленген тәртiппен
тiркелген республикалық, қоғамдық бiрлестiктерде, сондай-ақ өзiн-өзi ұсыну
жолымен - азаматтарға құқық беріледі.
2. Президенттiкке кандидаттар ұсыну сайлау жарияланған күннен кейінгі
күні басталып, сайлауға екi ай қалғанда аяқталады.
3. Президенттiкке кандидаттарды қоғамдық бiрлестiктер атынан
олардың жоғары органдары ұсынады. Қоғамдық бiрлестiктер осы қоғамдық
бiрлестiктiң мүшесi болып табылмайтын адамдарды депутаттыққа
кандидаттыққа ұсынуға хақылы. Қоғамдық бiрлестiк Президенттiкке бiр
ғана кандидат ұсынуға хақылы. Президенттiкке кандидат ұсыну туралы
шешiм республикалық қоғамдық бiрлестiктiң жоғары органы мүшелерiнiң
жалпы санының көпшiлiк даусымен қабылданады да хаттамадан үзiндi
жасалады. Республикалық қоғамдық бiрлестiктiң жоғары органының
шешiмi:
1) Президенттiкке кандидатқа жеткiзiледi;
2) Президенттiкке кандидаттың дауысқа түсуге келiсiм беруi туралы
өтiнiшiмен қоса Орталық сайлау комиссиясына тапсырылады.
4. Президенттiкке кандидаттыққа өзiн-өзi ұсыну олардың Орталық
сайлау комиссиясына тиiстi өтiнiш беруi арқылы жүргiзiледi.
5. Егер кандидаттарды тiркеу мерзімі аяқталатын күні Президенттікке
екіден кем кандидат тiркелген жағдайда, Орталық сайлау комиссиясы
кандидаттарды ұсыну мерзiмiн жиырма күннен аспайтын мерзiмге
ұзартады.
________
56-бап. Республика Президенттiгiне кандидатты қолдап қол жинау

1. Сайлаушылардың Президенттiкке кандидатты қолдауы олардың қол
жинауы арқылы расталады.
67
2. Президенттiкке кандидатты сайлаушылардың Республиканың
облыстарының, республикалық маңызы бар қаласының және астанасының
кем дегенде үштен екiсiнiң атынан теңдей өкiлдiк ететiн сайлаушылардың
жалпы санының кем дегенде бiр процентi қолдауға тиiс.
3. Президенттікке кандидатты қолдап қол жинауды сенiм бiлдiрiлген
адамдар ұйымдастырады және кандидаттың Конституциямен және осы
Конституциялық заңмен белгіленген талаптарға сәйкестігін тексеруден кейiн
бес күннен кем емес мерзiмде осы Конституциялық заңның 55-бабының
3 және 4-тармақтарында белгiленген оны ұсыну туралы құжаттар негiзiнде
Орталық сайлау комиссиясы беретiн қол қою парақтарымен ресiмделедi.
4. Әрбiр қол қою парағының рет нөмiрi болуға тиiс және оған
кандидаттың тегi, аты, әкесiнiң аты мен оның сенiм бiлдiрген адамының жеке
қолы, қол жинаушының тегi, аты, әкесiнiң аты, қол жинау жүргiзiлген елдi
мекеннiң атауы, сондай-ақ қол қоятын адамдар туралы мынадай мәлiметтер
бар бағаналар енгiзiлуге тиiс:
1) тегi, аты және әкесiнiң аты;
2) жеке басын куәландыратын құжаттың нөмiрi мен сериясы;
3) туған күнi, айы мен жылы;
4) тұрғылықты немесе уақытша тұратын жерiнiң мекен-жайы;
5) жеке қолы.
5. Қол жинаушы адам қол жинаған кезде тиiстi қол қоятын парақта жеке
қолы қойылған кандидаттың сенiм бiлдiрген адамының тiркелгенi туралы
куәлiктiң көшiрмесiн көрсетуге тиiс.
6. Орталық сайлау комиссиясы:
1) қол қою парағының үлгiсiн бекiтедi;
2) Президенттiкке кандидаттарды қол қою парақтарының қажеттi
санымен қамтамасыз етуге мiндеттi.
7. Президенттiкке кандидатты қолдауға қол жинау жөнiндегi толтырылған
қол қою парақтары аумақтық сайлау комиссиясына тапсырылады, ол он
күн iшiнде паспорт қызметi қызметкерлерiн қатыстыра отырып қойылған
қолдардың шын екендiгiн тексерудi жүзеге асырады, тиiстi хаттаманы
ресiмдейдi және оны Орталық сайлау комиссиясына жолдайды.
8. Қойылған қолдардың дұрыстығын тексеру, осы баптың 2-тармағына
сәйкес, Президенттікке кандидатқа қажеттi дұрыс қойылған қолдар саны
анықталғанға дейiн жүргізiледi.
________
57-бап. <*>
________
57-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II Конститу
68
58-бап. Республика Президенттiгiне кандидаттың сайлау
қорының мөлшерi
Кандидаттың сайлау қоры:
1) жалпы сомасы заңмен белгiленген ең төменгi жалақы мөлшерiнен бес
мың еседен артық аспауға тиiстi кандидаттың жеке қаражатынан;
2) жалпы сомасы заңмен белгiленген ең төменгi жалақы мөлшерiнен
жетi мың еседен артық аспауға тиiс кандидатты ұсынған республикалық
қоғамдық бiрлестiктiң қаражатынан;
3) жалпы сомасы заңмен белгiленген ең төменгi жалақы мөлшерiнен он
бес мың еседен артық аспауға тиiс Республика азаматтары мен ұйымдарының
өз еркiмен берген қайырмалдықтарынан құралады.
________
58-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II Конститу
59-бап. Республика Президенттiгiне кандидаттарды тiркеу

1. Президенттiкке кандидаттарды тiркеудi Орталық сайлау комиссиясы
жүзеге асырады.
2. Президенттiкке кандидат тiркелгенге дейiн және оның Конституция
мен осы Конституциялық заң талаптарына сәйкес келуi тексеруден өткеннен
кейiн, сондай-ақ оны қолдап жиналған қолдарды тексергеннен кейiн
Орталық сайлау комиссиясының есеп-шотына заңмен белгiленген ең төменгi
жалақының елу мәрте мөлшерiнде сайлау жарнасын енгiзедi. Кандидат
сайлау қорытындылары бойынша Республика Президенті болып сайланған
немесе кандидат дауыс беру қорытындылары бойынша дауыс беруге
қатысқан сайлаушылар даусының кемінде бес процентін алған жағдайларда,
сондай-ақ кандидат қайтыс болған жағдайда енгізілген жарна кандидатқа
қайтарылады. Қалған жағдайлардың бәрінде енгізілген жарна қайтарылмауға
тиіс және республикалық бюджет кірісіне алынады.
Кандидат пен оның жұбайы (зайыбы) тiркеуге дейін тұрғылықты жерi
бойынша салық органдарына осы Конституциялық заңға сәйкес белгіленген
ұсыну мерзімі басталатын айдың бiрiнші күніне мемлекет алдындағы салық
мiндеттемелерінің орындалуына салық бақылауын қамтамасыз ететін
Қазақстан Республикасының уәкілетті мемлекеттік органы белгілеген
тәртіппен және нысанда табысы және мүлкі туралы декларациялар
ұсынады.
Кандидат пен оның жұбайы (зайыбы) жариялаған табысы және мүлкі
туралы мәліметтердің дұрыстығын салық қызметi органдары кандидат
тіркелген күннен бастап он бес күн ішінде тексереді.
Бұл ретте салық қызметi органдарынан кандидат пен оның жұбайының
(зайыбының) табысы және мүлкі туралы мәліметтер беру жөнiнде талап
алған ұйымдар сұратылған ақпаратты талап алынған күннен бастап төрт күн
iшiнде беруге міндетті.
69
3. Президенттiкке кандидаттар нешеу болса да тiркеуге ұсынылады.
4. Президенттiкке кандидаттарды тiркеу, егер сайлауды тағайындау
кезiнде өзгеше көзделмесе, сайлауға дейiн екi ай бұрын басталады және
сайлауға қырық күн қалғанда аяқталады.
5. Қоғамдық ұйымнан Президенттiкке кандидаттарды тiркеу мынадай
құжаттар болған жағдайда жүзеге асырылады:
1) қоғамдық бiрлестiктiң жоғары органының Президенттiкке кандидат
ұсыну жөнiндегi мәжiлiсiнiң осы қоғамдық бiрлестiктi Республиканың
Әдiлет министрлiгiнде тiркеу туралы құжаттың көшiрмесi қоса тiркелген
хаттаманың үзiндiсi;
2) Президенттiкке кандидат болып дауысқа түсуге келiсiм беру жөнiндегi
өтiнiш;
3) азаматтардың кандидатты қолдап жиналған қолдарын тексерудiң
нәтижесi туралы аумақтық сайлау комиссиясының хаттамалары;
4) кандидаттың өмiрбаяндық деректерi;
4-2) кандидат пен оның жұбайының (зайыбының) табысы және мүлкі
туралы декларация тапсырғаны туралы салық органының анықтамасы;
5) кандидаттың сайлау жарнасын енгiзгенiн куәландыратын құжат.
6. Президенттiкке кандидат өзiн өзi ұсынған жағдайда оны тiркеу мына
құжаттары болған жағдайда жүзеге асырылады:
1) Президенттiкке кандидат болып дауысқа түсу ниетi жөнiндегi
өтiнiшi;
2) аумақтық сайлау комиссиясының азаматтардың Президенттiкке
кандидатты қолдап жиналған қолдарды тексеру нәтижелерi жөнiндегi
хаттамасы;
3) кандидат туралы өмiрбаяндық деректер;
3-2) кандидат пен оның жұбайының (зайыбының) табысы және мүлкi
4) кандидаттың сайлау жарнасын енгiзгендiгiн куәландыратын құжат.
1) Президенттiкке кандидаттарды тiркегеннен кейiн жетi күннен
кешiктiрмей бұқаралық ақпарат құралдарында әрбiр кандидаттың тегiн, аты
мен әкесiнiң атын, туған жылын, атқаратын қызметiн (жұмысын), жұмыс
орны мен тұрғылықты жерiн көрсетiп, сондай-ақ кандидаттың қалауына қарай
оның қоғамдық бiрлестiкке қатыстылығы мен ұлты туралы мәлiметтердi
2) тiркелген кезде кандидаттарға тиiстi куәлiк бередi;
3) мынадай жағдайда:
кандидат ұсыну ережелерiн бұзған, тiркеу үшін қажетті құжаттарды
табыс етпеген;
70
кандидат Конституцияда және осы Конституциялық заңда оған қойылатын
талаптарға сәйкес келмеген;
кандидат өзiнiң сайлау алдындағы науқанында лауазымдық немесе
қызмет жағдайын пайдаланған;
кандидат өзiн тiркегенге дейiн, сайлау күні не соның алдындағы күнi
сайлау алдындағы үгiт жүргiзген;
сот кандидаттың және (немесе) оның сенiм бiлдiрiлген адамдарының
басқа кандидаттың ар-намысы мен қадiр-қасиетіне нұқсан келтiретін, оның
iскерлік беделiн түсiретiн жалған мәлiметтердi тарату фактiсiн анықтаған;
сот кандидат пен оның сенiм бiлдiрілген адамдарының сайлаушыларды
сатып алу фактiлерiн анықтаған;
осы Конституциялық заңда белгiленген өзге де жағдайларда кандидатты
тiркеуден бас тартады немесе тiркеу туралы шешiмнің күшiн жояды;
3-1) Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлықпен күрес туралы
заңдарына сәйкес кандидаттың немесе оның жұбайының (зайыбының)
декларацияны тапсыру кезіне декларацияда көрсеткен табысы мен мүлкі
туралы мәлiметтердiң дұрыс еместiгi анықталған жағдайда кандидатты
тіркеу туралы шешiмнің күшiн жояды.
Тіркеуден бас тартуға немесе тiркеудiң күшін жоюға қатысты кандидаттар
тиiстi сотқа шағым жасай алады.
Дауыс беретiн күнге екі күн қалғанда кандидатты тiркеу туралы шешiмнiң
күшін жоюға немесе бұған дейiн тiркеуден шығарылған кандидатты қалпына
келтіруге жол берілмейдi.
8. Орталық сайлау комиссиясының Президенттiкке кандидатты тiркеуден
бас тартуына немесе тiркеу жөнiндегi шешiмнiң күшiн жоюына кандидаттың
жеке өзi не оны ұсынған қоғамдық бiрлестiк он күн iшiнде Жоғарғы Сотқа
шағым беруi мүмкiн, ол шағымды берiлген күнiнен бастап он күн мерзiм
iшiнде қарайды. Жоғарғы Соттың шешiмi түпкiлiктi болып табылады.
________
N 375-I; 1999.06.28. N 407-I; 2004.04.14. N 545-II; 2005.04.15. N 44-III Конституциялық
60-бап. Кандидатурасын алып тастау, кандидат ұсыну туралы

шешiмнiң күшiн жою
1. Президенттiкке кандидат тіркелген күннен бастап және дауыс беруге
екі күн қалғанға дейінгі кез келген уақытта Орталық сайлау комиссиясына
бұл туралы жазбаша өтiнiш бере отырып өз кандидатурасын алып тастай
алады.
2. Республикалық қоғамдық бiрлестiктiң жоғары органы тiркеуге
дейiн және тiркеуден кейiн кез келген уақытта тиiсiнше Орталық сайлау
комиссиясына ұсыныс жасау арқылы Президенттiкке кандидат ұсыну
жөнiндегi өз шешiмiнiң күшiн жоя алады.
71
3. Мұндай жағдайда Орталық сайлау комиссиясы кандидатты тiркемейдi
не оны тiркеу туралы шешiмнiң күшiн жояды.
4. Егер кандидатураны алу немесе кандидатты ұсыну туралы шешiмнiң
күшiн жою осыған мәжбүр ететiн себептерсiз жүргiзiлген болса, онда
Орталық сайлау комиссиясы сайлау науқанын өткiзуге республикалық
бюджет қаражатынан жұмсалған шығыстың бiр бөлiгiн кандидаттың немесе
тиiсiнше оны ұсынған қоғамдық бiрлестiктiң есебiне жатқызуға хақылы.
________

орнына Республика Президенттiгiне кандидаттар ұсыну
1. Тiркеу мерзiмi аяқталғаннан кейін кандидаттардың шығып қалуы
нәтижесiнде Президенттікке екiден кем кандидат қалған жағдайда, Орталық
сайлау комиссиясы өз қаулысымен сайлауды екi айдан аспайтын мерзімге
ұзартады.
2. Мұндай жағдайда Президенттiкке кандидаттар ұсыну осы
Конституциялық заңда белгiленген ережелерге сәйкес жүзеге асырылады.
________
62-бап. Республика Президентiн сайлау кезiндегi дауыстарды

санау
1. Президент сайлауында дауыстарды санау нәтижелерi аумақтық сайлау
комиссияларының мәжiлiстерiнде белгiленедi және хаттамаға енгiзiледi, оған
комиссия төрағасы мен мүшелерi қол қойып, екi күн мерзiм iшiнде Орталық
сайлау комиссиясына жолданады.
2. Дауыстарды санау нәтижелерiн анықтауға байланысты өзге мәселелер
осы Конституциялық заңның Жалпы бөлiмiнде белгiленген ережелерге
сәйкес шешiледi.
________
62-бапқа өзгерiс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I Конститу
63-бап. Қайта дауыс беру

1. Егер сайлау бюллетенiне екiден артық Президенттiкке кандидаттар
енгiзiлiп және олардың бiрде-бiреуi сайланбай қалса, Орталық сайлау
комиссиясы ең көп дауыс алған екi кандидат бойынша Президент сайлауы
жөнiнде қайта дауыс беру тағайындайды. Кандидаттардың біреуі шығып
қалған жағдайда, сайлау бюллетенiне неғұрлым көп дауыс алған келесi
кандидат енгізіледi.
72
2. Қайта дауыс беру осы Конституциялық заңның талаптарын сақтай
отырып екi ай мерзiмнен кешiктiрiлмей өткiзiледi. Қайта дауыс берудi өткiзу
туралы бұқаралық ақпарат құралдарында хабарланады.
________
63-баптың 3-тармағы алып тасталды - Қазақстан Республикасының 1998.11.06. N 285-I;
өзгеріс енгізілді - 1999.05.06. N 375-I; 2004.04.14. N 545-II Конституциялық заңдарымен.
64-бап. Қайта сайлау

1. Президент сайлауы жарамсыз деп танылса, не қайта дауыс беру
сайланған Президенттi анықтауға мүмкiндiк бермесе, Орталық сайлау
комиссиясы Президент сайлауын қайта тағайындайды.
2. Қайта сайлау алғашқы сайлаудан кейiн екi ай мерзiмнен кешiктiрiлмей
өткiзiледi. Дауыс беру бастапқы сайлауды өткiзу үшiн жасалған тiзiм
бойынша және сол сайлау учаскелерiнде өткiзiледi.
3. Сайлау комиссияларын құру, Президенттiкке кандидаттар ұсыну мен
тiркеу, басқа да сайлау шаралары осы Конституциялық заңда белгiленген
тәртiп бойынша жүзеге асырылады. Бұл ретте сайлау шаралары мерзiмiнiң
қысқартылуын Орталық сайлау комиссиясы анықтайды.
4. Қайта сайлау өткiзу туралы бұқаралық ақпарат құралдарында
хабарланады.
________
65-бап. Республика Президентi сайлауының қорытындыларын

анықтау және жариялау
1. Орталық сайлау комиссиясы аумақтық сайлау комиссиясы
хаттамаларының негiзiнде сайлаудан кейiн жетi күндiк мерзiмнен кешiктiрмей
Президент сайлауының қорытындыларын белгiлейдi және тиiстi қаулы
қабылдайды.
2. Республика Президентi болып:
1) дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың елу процентiнен астамының
дауысын алған;
2) қайта дауыс беру кезiнде, басқа кандидатпен салыстырғанда, дауыс
беруге қатысқан сайлаушылардың көпшiлiк дауысын алған.
3. Республика Президентi сайлауының қорытындысын анықтау мен
жариялауға байланысты өзге мәселелер осы Конституциялық заңның Жалпы
бөлiмiнде белгiленген ережелерге сәйкес шешiледi.
________
N 375-I; 2004.04.14. N 545-II Конституциялық заңдарымен.
73
66-бап. Сайланған Республика Президентiн тiркеу
1. Орталық сайлау комиссиясы аумақтық сайлау комиссияларының
хаттамалары негiзiнде сайлау өткiзген күннен бастап жетi күн мерзiм iшiнде
сайланған Республика Президентiн тiркейдi.
2. Егер учаскелердiң немесе әкiмшiлiк бөлiнiстердiң жалпы санының
кемiнде төрттен бiр бөлiгiнде:
1) сайлау жарамсыз деп танылса;
2) не оның барысында немесе дауысты санау не дауыс беру нәтижелерiн
анықтау кезiнде осы Конституциялық заңды бұзу орын алса, Орталық
сайлау комиссиясы тиiстi сайлау комиссияларының ұсынысы, азаматтардың
арыздары бойынша сайланған Президенттi тiркеуден бас тартуы мүмкiн.
3. Осы баптың 2-тармағында көрсетiлген ретпен қабылданған Орталық
сайлау комиссиясының шешiмiне Президенттiкке кандидат оның қабылданған
күнiнен бастап он күн iшiнде Жоғарғы Сотқа шағым бере алады, ол он күн
мерзiм iшiнде түпкiлiктi шешiм қабылдайды.
________
67-бап. <*>
________
67-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 1998.11.06. N 285-I Қонсти-
68-бап. Республика Конституциялық Кеңесiнiң Республика

Президентi сайлауын өткiзудiң дұрыстығы жөнiндегi
мәселенi қарауы
1. Республика Президентiнiң, Сенат Төрағасының, Мәжiлiс Төрағасы
ның, Парламент депутаттары жалпы санының кемiнде бестен бiр бөлiгiнiң,
Премьер-Министрдiң сайлау қорытындылары шығарылғаннан кейін он
күн ішінде берiлуi мүмкін өтiнiші бойынша Конституциялық Кеңес дау
туындаған жағдайда Республика Президентi сайлауын өткiзудiң дұрыстығы
жөнiндегi мәселенi шешедi. Бұл ретте Республика Президентiнiң қызметке
кiрiсуi өтiнiштi қарау кезiнде тоқтатыла тұрады.
2. Орталық сайлау комиссиясы Республика Президентi сайлауын
өткiзудiң дұрыстығы жөнiнде дау туындаған жағдайда сайлауды әзiрлеу мен
өткiзуге байланысты материалдарды Конституциялық Кеңеске бередi.
3. Конституциялық Кеңес Конституцияны бұзу анықталған учаскелер
дегi (әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстердегi) Республика Президентi сайлауы
Конституцияға сәйкес емес деп таныған жағдайда Орталық сайлау комис
сиясы тиiстi учаскелердегi (әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстердегi) сайлауды
74
жарамсыз деп тану және сайлау жарамсыз деп танылған учаскелерде
(әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстерде) екi ай iшiнде қайта дауыс беру өткiзу
жөнiнде шешiм қабылдайды.
________
75
11-тарау.
Республика Парламентi Сенатының депутаттарын сайлау
69-бап. Сенат депутаттары сайлауын тағайындау

1. Сайлау тағайындауға мыналар:
1) кезектi сайлау үшiн - Сенат депутаттарының конституциялық
өкiлеттiгi мерзiмiнiң бітуі;
2) кезектен тыс сайлау үшiн - Парламент өкiлеттiгiнiң мерзiмiнен
бұрын тоқтатылуы. Сенатта өкiлдiгi жоқ тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық
бөлiнiстердiң құрылуы;
3) шығып қалған депутаттардың орнына сайлау өткiзу үшiн - депутат
өкiлеттiгiнiң мерзiмiнен бұрын тоқтатылуы, оны мандатынан айыру не
оның қайтыс болуы негiз болып табылады.
2. Осы баптың 1-тармағының 1)-тармақшасында белгiленген жағдайда
депутаттар сайлауын Сенат депутаттарының конституциялық өкiлеттiк
мерзiмiнiң бiтуiне дейiн кемiнде төрт ай қалғанда Республика Президентi
тағайындайды және ол конституциялық өкiлеттiк мерзiмiнiң бiтуiнен
кемiнде екi ай бұрын өткiзiледi.
3. Осы баптың 1-тармағының 2)-тармақшасында көзделген жағдайда
депутаттар сайлауын Республика Президентi бiр мезгiлде Парламент
өкiлеттiгiн мерзiмiнен бұрын тоқтату туралы шешiм қабылдай отырып
әрi Парламент өкiлеттiгiн тоқтатқан күннен бастап екi айдың iшiнде
тағайындайды.
шығып қалғандар орнына депутаттар сайлауын Орталық сайлау комиссиясы
мерзiмiнен бұрын тоқтатылған, депутаттық мандатынан айырылған, не оның
қайтыс болған сәтiнен бастап екi айдан кешiктiрмей тағайындайды.
5. Сенат депутаттары сайлауы Конституцияның 41-бабының
3-тармағының талаптары ескерiле отырып тағайындалады және мерзiмi
бойынша Парламент Мәжiлiсi депутаттарының сайлауымен сәйкес келе
алмайды.
________
70-бап. Сенат депутаттығына кандидаттарға қойылатын

талаптар
Сенат депутаты болып сайлану үшiн азамат Конституцияның
сондай-ақ Конституцияның 33-бабының 2 және 3-тармақтарына және осы
________
76
71-бап. Сенат депутаттығына кандидаттар ұсыну
1. Сенат депутаттығына кандидаттар ұсыну сайлау тағайындалғаннан
кейiн келесi күнi басталып, сайлау өткiзiлетiн күнге бiр ай қалғанда
аяқталады.
2. Сенат депутаттығына кандидаттар ұсыну:
1) облыстық (республикалық маңызы бар қалалар мен астана), қалалық,
аудандық мәслихаттар сессияларында жүргiзiледi. Саяси партиялар,
өзге де қоғамдық бірлестіктер өздерiнiң мәслихаттардағы өкiлдері
арқылы Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаттығына
кандидатуралар ұсынады. Бұл ретте бiрнеше мәслихаттан бір кандидат
ұсынылуы мүмкiн;
2) өзiн-өзi ұсыну тәртiбiмен жүргiзiледi.
3. Сенат депутаттығына кандидат болып тиiстi облыстың, республикалық
маңызы бар қаланың немесе Республика астанасының аумағында тұратын
азамат ұсыныла алады.
4. Сенат депутаттығына кандидат етiп ұсыну жөнiндегi шешiм
тиiстi мәслихат депутаттарының жалпы санының көпшiлiк дауысымен
қабылданады және бұл шешiм:
1) ұсынылған кандидатқа жеткiзiледi;
2) кандидаттың дауысқа түсуге келiсiмi туралы өтінiшiмен бiрге тиiстi
облыстардың, республикалық маңызы бар қала мен Республика астанасының
сайлау комиссиясына жiберiледi.
5. Сенат депутаттығына кандидаттардың өзiн-өзi ұсынуы азаматтардың
тиiстi аумақтық сайлау комиссиясына осы әкiмшiлiк аумақтық бөлiнiс
бойынша өзiнiң Сенат депутаттығына кандидат болып дауысқа түсу ниетi
жайында өтiнiш беру арқылы жүргiзiледi.
6. Облыстық, қалалық (республикалық маңызы бар қала мен Республика
астанасының) сайлау комиссиясы үш күн iшiнде кандидаттың Конституция
мен осы Конституциялық заң қоятын талаптарға сәйкестiгiн анықтайды және
осы баптың 4-тармағының 2)-тармақшасында, 5-тармағында көрсетiлген
оның ұсынылуы туралы құжаттар негiзiнде оған таңдаушылардың қолдарын
жинау үшiн қол қою парақтарын бередi.
7. Кандидаттарды тiркеу мерзiмi аяқталған күнi Сенаттың депутаттығына
екiден кем кандидат тiркелген жағдайда, Орталық сайлау комиссиясы тиiстi
аумақтық сайлау комиссиясының ұсынуы бойынша кандидаттарды ұсыну
мерзiмiн жиырма күннен аспайтын мерзiмге ұзартады.
________
77
72-бап. Сенат депутаттығына кандидатты қолдап қол жинау
1. Сенат депутаттығына кандидат облыс мәслихаттарының,
республикалық маңызы бар қала немесе Республика астанасы мәслихатының
өкiлдерi болып табылатын таңдаушылардың жалпы санының кемiнде он
процентiнiң қолдауына, бiрақ бiр мәслихаттан таңдаушылар дауысының
жиырма бес процентiнен аспайтын даусына ие болуға тиiс.
2. Таңдаушылардың қолдауы олардың қолдарын жинаумен
куәландырылады. Бұл орайда таңдаушылардың әрқайсысы Сенаттың
депутаттығына бiр кандидатты ғана қолдап өз қолын қоюға құқылы.
Сенаттың депутаттығына кандидат тiркелгеннен кейiн қойылған қол тек сот
шешiмiнiң негiзiнде ғана керi қайтарылып алынады.
3. Сенат депутаттығына кандидатты қолдап қол жинауды сенiм
бiлдiрілген адамдар ұйымдастырады және бұл тиiстi облыстық, қалалық
(республикалық маңызы бар қала мен Республика астанасының) сайлау
комиссиясы беретiн қол қою парақтарымен ресiмделедi.
4. Әрбiр қол қою парағында рет нөмірi мен кандидаттың және қол
жинаушының тегi, аты мен әкесiнiң аты, кандидаттың жеке қолы, сондай-ақ
өз қолдарын қоятын таңдаушылар жайында мынадай мәлiметтердi бiлдiретiн
бағаналар болуға тиiс:
1) тегi, аты мен әкесiнiң аты;
2) өзi депутаты болып табылатын мәслихат;
3) туған күнi, айы мен жылы;
4) тұрғылықты мекен жайы;
5) жеке қолы.
5. Қол қою парағының үлгiсiн Орталық сайлау комиссиясы бекiтедi.
6. Толтырылған қол қою парақтары тиiсiнше облыстық, қалалық
комиссиясына тапсырылады, олар бес күн мерзiм iшiнде жиналған қолдардың
растығын паспорт қызметiнiң қызметкерлерiн қатыстыра отырып тексерудi
жүзеге асырады және тиiстi хаттаманы ресiмдейдi.
7. Егер қойылған қолдардың растығын тексеру нәтижесiнде жиналған
қолдардың бiр процентiнен артығы рас болмай шыққан жағдайда, Сенат
депутаттығына кандидатты тiркеуден бас тартылады.
________
73-бап. Сенат депутаттығына кандидаттарды тiркеу

1. Сенат депутаттығына кандидаттарды тiркеудi тиiсiнше облыстық,
қалалық (республикалық маңызы бар қала мен Республика астанасының)
сайлау комиссиялары жүзеге асырады.
78
2. Сенат депутаттығына кандидат тiркелгенге дейiн және оның
Конституция мен осы Конституциялық заң қоятын талаптарға сәйкестiгi
тексерiлгеннен кейiн, сондай-ақ оны қолдап жиналған қолдар тексерiлгеннен
кейiн Орталық сайлау комиссиясының шотына депозит ретiнде заңдарда
белгiленген ең төменгi жалақының он бес еселенген мөлшерiнде сайлау
жарнасын енгiзедi. Кандидат сайлау қорытындылары бойынша Парламент
Сенатының депутаты болып сайланған немесе кандидат дауыс беру
қорытындылары бойынша дауыс беруге қатысқан таңдаушылар даусының
кемінде бес процентін алған жағдайларда, сондай-ақ кандидат қайтыс болған
жағдайда енгізілген жарна кандидатқа қайтарылады. Қалған жағдайлардың
бәрінде енгізілген жарна қайтарылмауға тиіс және республикалық бюджет
кірісіне алынады.
Кандидат пен оның жұбайы (зайыбы) тiркеуге дейін тұрғылықты жері
бойынша салық органдарына осы Конституциялық заңға сәйкес белгіленген
ұсыну мерзімі басталатын айдың бiрiнші күніне мемлекет алдындағы
салық міндеттемелердің орындалуына салық бақылауын қамтамасыз ететін
Қазақстан Республикасының уәкiлетті мемлекеттік органы белгiлеген
тәртіппен және нысанда табысы және мүлкі туралы декларациялар
ұсынады.
туралы мәлiметтердiң дұрыстығын салық қызметі органдары кандидат
тіркелген күннен бастап он бес күн ішiнде тексереді.
Бұл ретте салық қызметі органдарынан кандидат пен оның жұбайының
(зайыбының) табысы және мүлкі туралы мәліметтер беру жөнінде талап
ішiнде беруге міндетті.
3. Сенат депутаттығына кандидатты тiркеу барлық қажетті құжаттар
алынғаннан кейiн басталып, егер сайлау тағайындау кезiнде өзгеше
көзделмесе, сайлау күнiне жиырма күн қалғанда аяқталады.
4. Мәслихаттан (мәслихаттардан) ұсынылған Сенат депутаттығына
кандидатты тiркеу мына құжаттар:
1) облыстық, қалалық немесе аудандық мәслихаттың депутаттыққа
кандидат етiп ұсыну туралы шешiмi;
2) депутаттыққа кандидат болып дауысқа түсуге келiсiмi туралы
өтiнiшi;
3) тиiсiнше облыстық немесе қалалық (республикалық маңызы бар
қала мен Республика астанасы) сайлау комиссиясының таңдаушылардың
кандидатты қолдап қойған қолдарын тексеруiнiң нәтижесi туралы
хаттамасы;
4) кандидаттың өмiрбаяндық деректерi;
4-2) кандидат пен оның жұбайының (зайыбының) табысы және мүлкі
79
5) кандидаттың сайлау жарнасын енгiзгендiгiн куәландыратын
құжаты болған жағдайда жүзеге асырылады.
5. Сенат депутаттығына кандидатты тiркеу ол өзiн-өзi ұсынған
жағдайда, мына құжаттар:
1) азаматтың депутаттыққа кандидат болып дауысқа түсу ниеті
туралы өтiнiшi;
2) тиiсiнше облыстық немесе қалалық (республикалық маңызы бар
қала мен Республика астанасының) сайлау комиссиясының таңдаушылардың
кандидатты қолдайтын қолдарын тексеру нәтижелерi туралы хаттамасы;
3-2) кандидат пен оның жұбайының (зайыбының) табысы және мүлкi
4) кандидаттың сайлау жарнасын енгiзгенiн растайтын құжат болған
жағдайда жүзеге асырылады.
6. Облыстық немесе қалалық (республикалық маңызы бар қала мен
Республика астанасының) сайлау комиссиясы:
1) Сенат депутаттығына кандидаттарды тiркеген кезде оларға тиiстi
куәлiк бередi;
2) Сенат депутаттығына кандидаттарды тiркегеннен кейiн жетi
күннен кешiктiрмей әр кандидаттың тегiн, атын, әкесiнiң атын, туған жылын,
атқаратын қызметiн (жұмысын), жұмыс орны мен тұрғылықты жерiн, сондай-
ақ кандидаттың қалауына қарай оның қоғамдық бiрлестiкке қатыстылығы
мен ұлты туралы мәлiметтердi көрсете отырып, тiркеу туралы бұқаралық
ақпарат құралдарында хабарды жариялайды;
кандидат ұсыну ережелерiн бұзған, тiркеу үшiн қажеттi құжаттарды
кандидат сайлау алдындағы үгiтті өзiн тiркегенге дейiн, сайлау күнi не
соның алдындағы күнi жүргiзген;
кандидаттың және (немесе) оның сенім білдiрiлген адамдарының басқа
кандидаттың ар-намысы мен қадір-қасиетіне нұқсан келтіретін, оның іскерлік
беделiн түсiретiн жалған мәлiметтердi таратқан фактiсiн сот анықтаған;
сот кандидат пен оның сенiм бiлдiрілген адамдарының сайлаушыларды
тіркеуден бас тартады немесе оны тіркеу туралы шешiмнiң күшiн жояды;
3-1) Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлықпен күрес
туралы заңдарына сәйкес кандидаттың немесе оның жұбайының (зайыбының)
80
декларацияны тапсыру кезіне декларацияда көрсеткен табысы мен мүлкi
туралы мәлiметтердің дұрыс еместiгi анықталған жағдайда кандидатты
Тiркеуден бас тартуға немесе тiркеудiң күшiн жоюға қатысты кандидаттар
Дауыс беретiн күнге екi күн қалғанда кандидатты тiркеу туралы шешiмнiң
күшiн жоюға немесе бұған дейiн тiркеуден шығарылған кандидатты қалпына
келтiруге жол берілмейдi.
7. Кандидатты тiркеуден бас тартуға немесе тiркеу туралы шешiм күшiнiң
жойылуына оны ұсынған мәслихат (мәслихаттар) немесе кандидаттың жеке
өзi жетi күн мерзiмде Орталық сайлау комиссиясына немесе сотқа шағым бере
алады. Бұл ретте шағым берiлген күннен бастап жетi күн iшiнде қаралады.
8. Тиістi аумақтық сайлау комиссиясы Сенат депутаттығына
кандидаттарды тiркеу туралы хаттама жасайды, ол үш күндік мерзiмде
Орталық сайлау комиссиясына табыс етiледi.
________
73-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1998.05.08. N 222-I;
1999.05.06. N 375-I; 1999.06.28. N 407; 2004.04.14. N 545-II; 2005.04.15. N 44-III Конститу
циялық заңдарымен.
74-бап. Кандидатурасын алып тастау. Сенат депутаттығына

кандидат етiп ұсыну туралы шешiмнiң күшiн жою
1. Сенат депутаттығына кандидат тіркелген күннен бастап және дауыс
бepугe екі күн қалғанға дейiнгi кезеңде тиiсiнше облыстық, қалалық
комиссиясына бұл туралы жазбаша өтінiш бере отырып, өз кандидатурасын
алып тастай алады.
2. Кандидатты ұсынған мәслихат (мәслихаттар) тiркеуге дейiнгi және
одан кейiнгi уақытта облыстық, қалалық (республикалық маңызы бар қала
мен Республика астанасының) сайлау комиссиясына тиiстi ұсыныс жасау
арқылы кандидат ұсыну жөнiндегi өз шешiмiнiң күшiн жоя алады.
3. Мұндай жағдайларда тиiстi сайлау комиссиясы кандидатты тiркемейдi
не кандидатты тiркеу туралы шешiмнiң күшiн жояды.
4. Егер кандидатурасын алып тастау немесе кандидатты ұсыну туралы
шешiмнiң күшiн жою осыған мәжбүр еткен себептерсiз жүргiзiлген болса,
онда аумақтық сайлау комиссиясы сайлау науқанын өткiзуге республикалық
бюджеттен жұмсалған қаражаттың бiр бөлiгiн кандидаттың немесе оны
ұсынған тиiстi мәслихаттың есебiне жатқызуға хақылы.
________
81
75-бап. Сенат депутаттығына кандидаттың сайлау қорының
мөлшерi
1) жалпы сомасы Қазақстан Республикасының заңдарымен белгіленген
ең төменгi жалақының екі жүз есе мөлшерiнен аспауға тиiс кандидаттың
жеке қаражатынан;
2) жалпы сомасы Қазақстан Республикасының заңдарымен белгіленген
ең төменгі жалақының бес жүз есе мөлшерiнен аспауға тиiс Қазақстан
Республикасының азаматтары мен ұйымдарының ерiктi қайырмалдық
тарынан құралады.
________
75-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II Конститу

орнына Сенат депутаттығына кандидаттар ұсыну
1. Тіркеу мерзiмi аяқталғаннан кейiн кандидаттардың шығып қалуы
нәтижесiнде Сенат депутаттығына екіден кем кандидат қалған жағдайда,
Орталық сайлау комиссиясы тиісті облыстық (республикалық маңызы бар
қала және астана), қалалық сайлау комиссиясының ұсынуы бойынша, өз
қаулысымен сайлаудың мерзiмiн ұзартады, бiрақ ол екi айдан аспауға тиiс.
2. Бұл жағдайда Сенат депутаттығына кандидаттар ұсыну осы
________
76-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II Конститу
77-бап. Сенат депутаттарын сайлау жөнiндегi таңдаушылардың

бiрлескен отырысын өткiзу тәртiбi
1. Сенат депутаттарын сайлау таңдаушылардың бiрлескен отырысында
жүргiзiледi.
2. Егер бiрлескен отырысқа тиiсiнше облыстың барлық мәслихаттарынан,
республикалық маңызы бар қаланың немесе Республика астанасының
мәслихатынан өкiл болатын сайланған депутаттар санының елу проценттен
астамы қатысса, ол заңды болады.
3. Егер Сенат депутатын сайлау жөнiндегi отырыста болған
таңдаушылардың елу процентiнен астамы дауыс беруге қатысса, ол өткiзiлген
болып есептеледi.
4. Бiрлескен отырыста тиiсiнше облыстық, қалалық (республикалық
маңызы бар қалалар мен Республика астанасы) мәслихатының хатшысы
төрағалық етушi болып табылады.
82
5. Таңдаушылардың бiрлескен отырысына тиiсiнше облыстық, қалалық
(республикалық маңызы бар қала мен Республика астанасы) сайлау
комиссиясының төрағасы мен мүшелерi қатысады.
6. Бiрлескен отырыс өткiзiлетiн жерде тиiсiнше облыстық, қалалық
комиссиясы Сенат депутатын сайлау жөнiндегi дауыс беру пунктiн
ұйымдастырады.
7. Сенат депутаттарын сайлау жөнiндегi бiрлескен отырыстың
өткiзiлгенiн куәландыратын құжат тиiсiнше облыстық, қалалық
(республикалық маңызы бар қала мен Республика астанасының) тиiстi
мәслихат хатшысының сайлау комиссиясына тапсыратын бiрлескен отырыс
хаттамасы болып табылады.
8. Бiрлескен отырыс тиiсiнше облыстық, қалалық (республикалық
маңызы бар қала мен Республика астанасы) сайлау комиссиясының төрағасы
Сенат депутатын сайлау жөнiндегi дауыс беру нәтижелерiн жариялағаннан
кейiн жабылады.
________
78-бап. Сенат депутаты сайлауындағы дауыс санау

1. Сенат депутаты сайлауындағы дауыс санау нәтижелерi тиiсiнше
облыстық, қалалық сайлау комиссиясының (республикалық маңызы бар қала
мен Республика астанасының) сайлау комиссиясының дауыс беру пунктiнде
өткiзiлетiн мәжiлiсiнде анықталады.
2. Облыстық, қалалық (республикалық маңызы бар қала мен Республика
астанасының) сайлау комиссиясы дауыс беру нәтижелерi бойынша Сенат
депутатын сайлау жөнiндегi дауыс санаудың хаттамасын жасайды, оған:
1) сайлау комиссиясының төрағасы мен мүшелерi қол қояды;
2) таңдаушылардың бiрлескен мәжiлiсiнде жария етiледi;
3) сайлау күнiнен бастап екi күннен аспайтын мерзiм iшiнде Орталық
сайлау комиссиясына жiберiледi.
3. Дауыс санау нәтижесiн анықтауға байланысты өзге де мәселелер осы
Конституциялық заңның Жалпы бөлiмiнде белгiленген ережелерге сәйкес
шешiледi.
________
79-бап. Сенат депутатын сайлау кезiнде қайта дауыс беру

1. Егер сайлау бюллетенiне Сенат депутаттығына екiден астам
кандидаттар енгiзiлген болса және олардың бiрде-бiрi сайланбаса, тиiсiнше
83
облыстық, қалалық (республикалық маңызы бар қала мен Республика
астанасының) сайлау комиссиясы ең көп дауыс алған екi кандидат бойынша
қайта дауыс берудi тағайындайды. Кандидаттардың бipeуi шығып қалған
жағдайда, сайлау бюллетеніне неғұрлым көп дауыс алған келесi кандидат
енгiзiледi.
2. Қайта дауыс беру осы Конституциялық заңның талаптары сақтала
отырып, бастапқы дауыс беру болған күнi өткiзiледi.
________
80-бап. Сенат депутаттарын қайта сайлау

1. Егер сайлау таңдаушылардың қажеттi санының келмеуi себептi
өткiзiлмеген деп танылған болса немесе ол жарамсыз деп танылған болса,
не екі кандидат дауысқа түскен кезде олар сайланбай қалса, Орталық сайлау
комиссиясы тиiстi аумақтық сайлау комиссиясының ұсынысы бойынша
қайта сайлау өткiзу жөнiнде шешiм қабылдайды.
2. Қайта сайлау бастапқы сайлаудан кейiн екi ай мерзiмнен
кешiктiрiлмей өткiзіледi. Депутаттыққа кандидаттарды ұсыну мен тiркеу,
қайта сайлау кезiнде жүзеге асыру көзделген басқа да шаралар осы
Конституциялық заңда белгiленген ережелерге сәйкес жүргiзiледi. Бұл ретте
сайлау шараларының қысқартылған мерзiмiн Орталық сайлау комиссиясы
белгiлейдi.
3. Қайта сайлау туралы хабар жергiлiктi бұқаралық ақпарат құралдарында
жарияланады.
________
81-бап. Сенат депутаттары сайлауының қорытындыларын

1. Республика бойынша тұтас алғанда Сенат сайлауының
қорытындыларын Орталық сайлау комиссиясы сайлау өткiзiлген күннен
бастап жетi күн мерзiмнен кешiктiрмей шығарады.
2. Сенат депутаты сайлауында:
1) дауыс беруге қатысқан таңдаушылардың елу процентiнен астамының
дауысын алған;
2) қайта дауыс беру кезiнде басқа кандидатпен салыстырғанда
таңдаушылардың дауыс санының көпшiлiгiн дауысын алған.
84
3. Сайлаудың қорытындыларын анықтауға және жариялауға
байланысты өзге де мәселелер осы Конституциялық заңның Жалпы
бөлiмiнде белгiленген ережелерге сәйкес шешiледi.
________
82-бап. Сенат депутаттарын тiркеу

1. Орталық сайлау комиссиясы тиiсiнше облыстық, қалалық
(республикалық маңызы бар қала және Республика астанасы) сайлау
комиссияларының хаттамалары негiзiнде Сенаттың сайланған депутаттарын
тiркейдi.
2. Орталық сайлау комиссиясы тиiсiнше облыстық, қалалық
(республикалық маңызы бар қалалар мен Республика астанасы) сайлау
комиссиясының ұсынысы немесе таңдаушылардың арыздары бойынша,
егер сайлау барысында немесе дауыстарды санау не дауыс беру нәтижелерiн
анықтау кезiнде осы Конституциялық заңды бұзу орын алған болса, Сенат
депутаты сайлауын жарамсыз деп табуы және Сенат депутатын тiркеуден бас
тартуы мүмкiн. Бұл ретте Орталық сайлау комиссиясының осы шешiмiне оның
қабылданған күнiнен бастап он күн iшiнде Сенат депутаттығына кандидат
сотқа шағым бере алады, ол он күн мерзiм iшiнде шешiм қабылдайды.
________
82-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1997.06.19. N 133-1; 1999.05.06.
N 375-I Конституциялық заңдарымен.
83-бап. Сенат депутаттарының кезектен тыс сайлауы мен шығып

қалғандардың орнына депутаттар сайлауын өткiзу
1. Сенат депутаттарының кезектен тыс сайлауы мен шығып қалғандардың
орнына депутаттар сайлауы Сенат депутаттарын кезектен тыс сайлау үшiн
осы Конституциялық заңда белгiленген ережелерге сәйкес өткiзiледi.
Бұл ретте сайлау шараларын өткiзу мерзiмiн Орталық сайлау комиссиясы
белгiлейдi.
2. Сенат депутаттары өкілеттiгiнің конституциялық мерзiмi бiтуiне бiр
жыл қалғанда шығып қалған депутаттың орнына сайлау өткiзiлмейдi.
________
84-бап. Сенат депутаттары сайлауын өткiзудiң дұрыстығы туралы

мәселенi Конституциялық Кеңестiң қарауы
1. Республика Президентiнiң, Сенат Төрағасының, Мәжiлiс Төрағасы
ның, Парламент депутаттары жалпы санының кемiнде бестен бiр бөлiгiнiң,
85
Республика Премьер-Министрiнiң сайлау қорытындылары шығарылғаннан
кейiн он күн iшiнде берiлуi мүмкін өтiнiшi бойынша Конституциялық
Кеңес дау туындаған жағдайда Сенат депутаттары сайлауын өткiзудiң
дұрыстығы туралы мәселенi шешедi. Бұл жағдайда сайланған Сенат
депутаттарын тiркеу өтiнiштi қарау уақытына тоқтатыла тұрады.
2. Орталық сайлау комиссиясы Сенат депутаттары сайлауын өткiзудiң
дұрыстығы туралы дау туындаған жағдайда сайлауды әзiрлеу мен өткiзуге
байланысты материалдарды Конституциялық Кеңеске бередi.
3. Конституциялық Кеңес Конституцияны бұзу анықталған әкiмшiлiк-
аумақтық бөлiнiстерде Сенат депутаттары сайлауын Конституцияға сәйкес
емес деп таныған жағдайда, Орталық сайлау комиссиясы осы әкiмшiлiк-
аумақтық бөлiнiстердегi сайлауды жарамсыз деп тану және сайлау
жарамсыз деп танылған әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстерде екi ай iшiнде
қайта сайлау өткiзу туралы шешiм қабылдайды.
________
86
12-тарау.
Республика Парламентi Мәжiлiсiнiң депутаттарын сайлау
85-бап. Мәжiлiс депутаттары сайлауын тағайындау

1. Мыналар:
1) Мәжiлiс депутаттарының өкiлдiгiнiң конституциялық мерзiмiнiң бiтуi
кезектi сайлауды;
2) Парламент немесе Парламент Мәжілісі өкiлеттiгiнiң мерзiмiнен
бұрын тоқтатылуы кезектен тыс сайлауды;
3) депутат өкiлеттiгiнiң мерзiмiнен бұрын тоқтатылуы, депутатты
мандатынан айыру не оның қайтыс болуы шығып қалғандардың орнына
депутаттар сайлауын тағайындауға негiз болып табылады.
2. Осы баптың 1-тармағының 1) тармақшасында көзделген жағдайда
депутаттар сайлауын Республика Президентi Мәжiлiс депутаттары өкiлеттiгi
мерзiмiнiң бiтуiнен кемiнде бес ай бұрын тағайындайды және ол екi айдан
кешiктiрілмей өткiзiледi.
депутаттар сайлауын Республика Президентi бiр мезгiлде Парламент немесе
Парламент Мәжілісі өкiлеттiгiнiң мерзiмiнен бұрын тоқтатылғаны туралы
шешiм қабылдай отырып, Парламенттiң немесе Парламент Мәжілісінің
өкiлеттiгi мерзiмiнен бұрын тоқтатылған күннен бастап екi айдың iшiнде
3-1.Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайтын Мәжіліс депу
таттарының сайлауы күні Мәжілістің партиялық тізім бойынша
сайланатын депутаттар сайлауы өткізілетін күнмен дәл келмеуі
мүмкін.
4. Осы баптың 1-тармағының 3)-тармақшасында көзделген жағдайларда
шығып қалғандардың орнына депутаттар сайлауын депутат мандаты
мерзiмiнен бұрын тоқтатылған және одан айырылған не ол қайтыс
болған сәттен бастап үш айдан кешiктiрмей Орталық сайлау комиссиясы
5. Сайлау күнi Конституцияның 41-бабының 3-тармағының талаптары
ескерiле отырып белгiленедi.
________
86-бап. Мәжiлiс депутаттығына кандидаттарға қойылатын

талаптар
Мәжiлiс депутаты болып сайлану үшiн азамат Конституцияның 51-
бабының 4-тармағында белгiленген талаптарды қанағаттандыруға,
87
________
87-бап. Мәжiлiс депутаттығына кандидаттар ұсыну

1. Партиялық тізімдер бойынша сайланатын Мәжiлiс депутат
тығына кандидаттар ұсыну құқығы -белгiленген тәртiппен тiркелген
саяси партияларға, ал Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайтын
Мәжiлiс депутаттығына кандидаттарға қатысты Ассамблея Кеңесіне
тиесілі.
2. Бiртұтас жалпыұлттық сайлау округiнiң аумағы бойынша
Мәжіліс депутаттығына сайлау үшін адамдарды партиялық тiзiмге
енгізу саяси партияның жоғары органы мүшелерінің жалпы
санының көпшілік даусымен жүргізіледі. Саяси партиялардың
партиялық тізімдерге осы саяси партияның мүшелері болып
табылмайтын адамдарды кіргізуге құқығы жоқ.
Саяси партияның жоғары органының шешімі азаматтың
партиялық тізімге енгізуге келісімі туралы өтінішімен бірге Орталық
сайлау комиссиясына жіберіледі.
3. Саяси партиялар партиялық тізімдерді мемлекеттік тілдің
әліпбиі ретімен жасайды. Партиялық тізімді саяси партияның өкілі
саяси партияның жоғары органының партиялық тізімді ұсыну
туралы хаттамасынан үзінді көшірмемен бірге бір мезгілде Орталық
сайлау комиссиясына ұсынады. Өкілдің өкілеттіктері тиісті
құжаттармен расталуға тиіс.
4. Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайтын Парламент
Мәжілісінің депутаттығына кандидаттар ұсынуды Ассамблея
Кеңесі жүргізеді. Қазақстан халқы Ассамблеясы Кеңесінің шешімі
көпшілік дауыспен қабылданады және хаттамадан үзінді көшірмемен
ресімделеді.
Қазақстан халқы Ассамблеясы Кеңесінің шешімі азаматтың сайлауға
түсуге келісімі туралы өтінішімен бірге Орталық сайлау комиссиясына
жіберіледі.
5. Егер сайлауды белгілеу кезінде өзгеше көзделмесе, партиялық
тізімдер бойынша сайланатын Мәжіліс депутаттығына кандидаттарды
ұсыну сайлаудан екі ай бұрын басталып, оған қырық күн қалғанда
аяқталады.
Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайтын Мәжіліс депутаттығына
кандидаттарды ұсыну сайлаудан он бес күн бұрын басталып, оған он
күн қалғанда аяқталады.
________
88
88-бап. Сайлау жарнасы
1. Партиялық тізімдерді ұсынған саяси партиялар партиялық
тізімге енгізілген әрбір адам үшін Қазақстан Республикасының
заңнамасында белгiленген ең төменгi жалақының он бес еселенген
мөлшерiнде Орталық сайлау комиссиясының шотына саяси
партиялардың қаражатынан сайлау жарнасын енгiзедi.
2. Парламент Мәжілісі депутаттарының алдыңғы сайлауында
дауыс беруге қатысқан сайлаушылар даусының жеті және одан да көп
процентін алған саяси партиялар сайлау жарнасын төлемейді.
3. Парламент Мәжілісі депутаттарының алдыңғы сайлауында
дауыс беруге қатысқан сайлаушылар даусының бестен жетіге дейінгі
процентін алған саяси партия осы баптың 1-тармағында белгіленген
сайлау жарнасы мөлшерінің елу проценті мөлшерінде сайлау жарнасын
төлейді.
Парламент Мәжілісі депутаттарының алдыңғы сайлауында дауыс
беруге қатысқан сайлаушылар даусының үштен беске дейінгі процентін
алған саяси партия осы баптың 1-тармағында белгіленген сайлау
жарнасы мөлшерінің жетпіс проценті мөлшерінде сайлау жарнасын
төлейді.
4. Саяси партия сайлау қорытындылары бойынша дауыс беруге
қатысқан сайлаушылар даусының кемінде жеті процентін алған
жағдайларда, сондай-ақ партиялық тізімге енгізілген жалғыз кандидат
қайтыс болған жағдайда енгізілген жарна саяси партияға қайтарылады.
Қалған жағдайлардың бәрінде енгізілген жарна қайтарылмауға тиіс
және республикалық бюджет кірісіне алынады.
________
89-бап. Мәжiлiс депутаттығына кандидаттарды тiркеу

1. Саяси партиялар ұсынған партиялық тізімдерді және Қазақстан
халқы Ассамблеясының Кеңесі ұсынған кандидаттарды тіркеуді
Орталық сайлау комиссиясы жүзеге асырады.
2. Кандидат және оның зайыбы (жұбайы) тіркелгенге дейін
тұрғылықты жері бойынша салық органдарына осы Конституциялық
заңға сәйкес белгіленген ұсыну мерзімі басталатын айдың бірінші
күніне мемлекет алдындағы салық мiндеттемелерінің орындалуына
салықтық бақылауды қамтамасыз ететін Қазақстан Республикасы
ның уәкілетті мемлекеттік органы белгілеген тәртіппен және нысанда
табысы мен мүлкі туралы декларацияны ұсынады.
Саяси партия ұсынған кандидат және оның зайыбы (жұбайы)
декларацияда көрсеткен табысы мен мүлкі туралы мәліметтердің
89
дұрыстығын салық қызметi органдары партиялық тізім тіркелген
күннен бастап он бес күн ішінде тексереді.
Бұл ретте саяси партия ұсынған кандидаттың және оның зайыбының
(жұбайының) табысы мен мүлкі туралы мәліметтерді ұсыну жөнiндегі
салық қызметi органдарының талаптарын алған ұйымдар сұратылған
ақпаратты талаптар алынған күннен бастап төрт күн iшiнде беруге
міндетті.
Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңесі ұсынған кандидат және
оның зайыбы (жұбайы) декларацияда көрсеткен табысы мен мүлкі
туралы мәліметтердің дұрыстығын салық қызметі органдары кандидат
тіркелген күннен бастап үш күн ішінде тексереді.
Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңесі ұсынған кандидаттың
және оның зайыбының (жұбайының) табысы мен мүлкі туралы
мәліметтер беру жөнiндегі салық қызметi органдарының талаптарын
алған ұйымдар сұратылған ақпаратты талаптар алынған күннен
бастап екі күн iшiнде беруге міндетті.
3. Партиялық тізімдерді тiркеу мынадай құжаттар болған
жағдайда жүргізіледі:
1) Республиканың Әділет министрлігінде саяси партияның
тіркелгені туралы құжаттың көшiрмесi қоса тіркелген, саяси
партияның жоғары органының партиялық тізімді ұсыну туралы
хаттамасынан үзiндi көшірме;
2) азаматтың партиялық тізімге енгізуге келісімі туралы өтiнiшi;
3) партиялық тізімге енген әрбір адам туралы өмiрбаяндық
деректер;
4) кандидаттың және оның жұбайының (зайыбының) табысы
және мүлкi туралы декларация тапсырғаны туралы салық
органының анықтамасы;
5) саяси партияның сайлау жарнасын енгiзгенiн растайтын құжат;
6) партиялық тізімге енгізілген адамның осы тізімді ұсынған саяси
партияға мүшелігін растайтын құжат.
4. Тіркеуге бір саяси партиядан оған саяси партиялар арасында
бөлінетін депутаттық мандаттардың белгіленген санының отыз
процентінен аспайтын адамдар саны енгізілген бір ғана тізім
жіберіледі.
5. Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңесі ұсынған кандидат
тарды тіркеу мынадай құжаттар болған жағдайда жүргізіледі:
1) Ассамблея Кеңесінің кандидаттарды ұсыну туралы хаттама-
сынан үзінді көшірме;
2) азаматтың депутаттыққа кандидат болып сайлауға түсуге
келiсiмi туралы өтiнiшi;
90
3) Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңесі ұсынған әрбір адам
туралы өмiрбаяндық деректер;
4) Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңесі ұсынған кандидаттың
және оның зайыбының (жұбайының) табысы мен мүлкi туралы
декларация тапсырғаны туралы салық органының анықтамасы.
1) партиялық тізімдер тiркелгеннен кейiнгі оныншы күннен
кешiктiрмей бұқаралық ақпарат құралдарында саяси партияның
атауын және партиялық тізімге енгізілген адамдардың санын, сондай-
ақ партиялық тізімге енгізілген әрбір адамның тегiн, атын, әкесiнiң
атын, туған жылын, атқаратын қызметiн (жұмысын), жұмыс орны
мен тұрғылықты жерiн көрсете отырып тiркелгені туралы хабар
2) Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңесі ұсынған кандидаттар
тiркелгеннен кейiнгі үшінші күннен кешiктiрмей бұқаралық ақпарат
құралдарында Қазақстан халқы Ассамблеясының атауын, Қазақстан
халқы Ассамблеясының Кеңесі ұсынған адамдардың санын, әрбір
ұсынылған адамның тегiн, атын, әкесiнiң атын, туған жылын,
атқаратын қызметiн (жұмысын), жұмыс орны мен тұрғылықты жерiн,
сондай-ақ кандидаттардың қалауы бойынша қай ұлтқа жататынын
көрсете отырып, тiркелгені туралы хабар жариялайды;
3) тiркеу кезiнде кандидаттарға тиiстi куәлiктер бередi;
4) мынадай жағдайларда:
саяси партия партиялық тізімді ұсыну ережелерін бұзған, тiркеу
үшiн қажеттi құжаттарды ұсынбаған;
партиялық тізімді ұсынған саяси партия, ол ұсынған кандидаттар,
оның сенім білдірген адамдары сайлау алдындағы үгiттi тiркелгенге
дейiн жүргізген;
тұтас партиялық тізімнің елу процентінен астамын құрайтын
адамдар партиялық тізімнен шыққан;
партиялық тізімді ұсынған саяси партияның немесе оның сенім
білдірген адамдарының кандидаттың, партиялық тізімді ұсынған басқа
саяси партияның немесе партиялық тізімге енгізілген адамның ар-
намысы мен қадiр-қасиетiне нұқсан келтiретiн, оның iскерлiк беделiн
түсіретін жалған мәлiметтердi тарату фактiсiн сот анықтаған;
партиялық тізімді ұсынған саяси партияның немесе оның сенім
білдірген адамдарының сайлаушыларды сатып алу фактiлерiн сот
анықтаған;
осы Конституциялық заңда белгіленген өзге де жағдайларда
партиялық тізімді тiркеуден бас тартады немесе оны тiркеу туралы
шешiмнiң күшiн жояды.
91
Дауыс беретiн күнге екi күн қалғанда партиялық тізімді тiркеу
туралы шешімнiң күшiн жоюға немесе бұрын тiркеуден шығарылған
партиялық тізімді қалпына келтiруге жол берiлмейдi;
партиялық тізімге енгізілген адам Қазақстан Республикасының
Конституциясында және осы Конституциялық заңда кандидатқа
қойылатын талаптарға сай келмеген;
партиялық тiзiмге енгiзілген адамның өзiнiң сайлау алдындағы
науқанында лауазымдық немесе қызмет жағдайын пайдаланған;
партиялық тiзiмге енгiзiлген адам сайлау алдындағы үгіттi
партиялық тiзiм тiркелгенге дейiн жүргiзген;
партиялық тiзімге енгiзiлген адамның партиялық тiзiмді ұсынған
саяси партияның кандидатының немесе партиялық тiзiмге енгiзiлген
басқа адамның ар-намысы мен қадiр-қасиетiне нұқсан келтiретiн,
олардың iскерлiк беделiн түсiретiн жалған мәлiметтердi тарату фактiсiн
сот анықтаған;
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес
туралы заңнамасына сәйкес партиялық тiзiмге енгiзілген адамның
және оның зайыбының (жұбайының) декларацияда көрсеткен табысы
мен мүлкi туралы мәлiметтердiң дұрыс еместiгi анықталған;
партиялық тiзiмге енгізілген адамның немесе оның сенiм бiлдiрген
адамдарының сайлаушыларды сатып алу фактiлерiн сот анықтаған;
осы Конституциялық заңда белгiленген өзге де жағдайларда
партиялық тiзiмге енгiзілген адамды осы тiзiмнен шығару туралы
шешiм қабылдайды.
Партиялық тiзiмге енгiзiлген адамды осы тiзiмнен шығару туралы
шешiмге партиялық тiзiмдi ұсынған саяси партия не партиялық
тiзiмнен шығарылған адам тиiстi сотқа шағым жасауына болады, сот
шешiмi түпкiлiктi болып табылады.
Партиялық тiзiмге енгiзiлген адамды дауыс беретiн күнге екi күн
қалғанда шығару туралы шешiм қабылдауға жол берілмейдi;
6) Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңесі ұсынған кандидатты
мынадай жағдайларда:
адам Қазақстан Республикасының Конституциясында және осы
Конституциялық заңда кандидатқа қойылатын талаптарға сай
келмеген;
ол өзiнiң сайлау алдындағы науқанында лауазымдық немесе қызмет
жағдайын пайдаланған;
Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңесі кандидаттарды ұсыну
ережелерін бұзған, тіркеу үшін қажетті құжаттарды ұсынбаған;
кандидат, оның сенім білдірген адамдары сайлау алдындағы үгіттi
тiркелгенге дейiн жүргiзген;
92
кандидаттың және (немесе) оның сенiм бiлдiрген адамдарының
басқа кандидаттың ар-намысы мен қадiр-қасиетiне нұқсан келтiретiн,
оның iскерлiк беделiн түсiретiн жалған мәлiметтердi тарату фактiсiн сот
анықтаған;
Қазақстан Республикасының сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес
туралы заңнамасына сәйкес декларация берген кезде кандидаттың және
оның зайыбының (жұбайының) декларацияда көрсеткен табысы мен
мүлкi туралы мәлiметтердiң дұрыс еместiгi анықталған жағдайда;
кандидаттың немесе оның сенiм бiлдiрген адамдарының
сайлаушыларды сатып алу фактiлерiн сот анықтаған;
осы Конституциялық заңда белгiленген өзге де жағдайларда
тіркеуден бас тартады немесе тіркеу туралы шешімнің күшін жояды.
Дауыс беретiн күнге екi күн қалғанда кандидатты тіркеу туралы
шешімнің күшін жоюға немесе бұрын тіркеуден алып тасталған
кандидатты қалпына келтіруге жол берілмейдi.
7. Партиялық тiзiмді тіркеуден бас тартуға немесе оны тіркеу
туралы шешімнің күшін жоюға жеті күн мерзімде Орталық сайлау
комиссиясына және (немесе) сотқа шағым жасауға болады. Бұл ретте
Орталық сайлау комиссиясы немесе сот шағым берілген күннен бастап
жеті күн мерзімде шағым бойынша шешім шығарады.
Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңесі ұсынған кандидатты
тіркеуден бас тартуға немесе оны тіркеу туралы шешімнің күшін жоюға
екі күн мерзімде Орталық сайлау комиссиясына және (немесе) сотқа
шағым жасауға болады. Бұл ретте Орталық сайлау комиссиясы немесе
сот бір күн ішінде шағым бойынша шешім шығарады.
8. Партиялық тізімдерді тіркеу, егер сайлауды тағайындау кезінде
өзгеше белгіленбесе, сайлаудан екі ай бұрын басталып, оған бір ай
қалғанда аяқталады.
Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңесі ұсынған кандидаттарды
тіркеу, егер сайлауды тағайындау кезінде өзгеше белгіленбесе,
сайлаудан он күн бұрын басталып, оған бес күн қалғанда аяқталады.
________
90-бап. Кандидатураны алып тастау, Мәжiлiс депутаттығына

1. Партиялық тiзiмге енгiзiлген адам Орталық сайлау комиссия
сына жазбаша өтініш бере отырып, өз кандидатурасын партиялық
тізімнен кері қайтарып ала алады. Бұл жағдайларда Орталық сайлау
комиссиясы партиялық тiзiмге енгiзілген адамды шығару туралы
шешiм қабылдайды.
93
2. Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңесі, ол ұсынған кандидат
Орталық сайлау комиссиясына жазбаша өтініш жасай отырып,
кандидатураны кері қайтарып ала алады. Бұл жағдайда Орталық
сайлау комиссиясы кандидатты тіркеудің күшін жою туралы шешім
________
91-бап. <*>
________
91-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II Қонститу-
92-бап. <*>
________
92-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 268-III Конститу
92-1-бап. Саяси партиялардың сайлау қорының мөлшерi

1. Саяси партиялар ұсынатын партиялық тiзiмдердiң құрамында дауысқа
түсетiн кандидаттардың өз сайлау қорларын құруға құқығы жоқ.
2. Саяси партияның сайлау қоры:
1) саяси партияның жалпы сомасы заңдарда белгiленген ең төменгi
жалақының мөлшерiнен бес мың еседен аспауы тиiс жеке қаражатынан;
2) Республиканың азаматтары мен ұйымдарының жалпы сомасы
заңдарда белгiленген ең төменгi жалақы мөлшерiнен он мың еседен аспауы
тиiс ерiктi қайырмалдықтарынан құралады.
________
92-1-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I
93-бап. <*>
________
93-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 268-III Конститу
94
93-1-бап. Қазақстан халқы Ассамблеясының Мәжіліс
депутаттарының сайлауы жөніндегі сессиясын өткізу
тәртібі
1. Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайтын Парламент Мәжілісінің
депутаттарын сайлау Республика Президенті шақыратын Қазақстан
халқы Ассамблеясының сессиясында өткізіледі.
2. Қазақстан халқы Ассамблеясының сессиясына аумағында сессия
өткізілетін, Республика астанасының не республикалық маңызы
бар қаланың тиісті аумақтық сайлау комиссиясының төрағасы мен
мүшелері қатысады.
Қазақстан халқы Ассамблеясының Кеңесі дауыс беруге дейін он
күннен кешіктірмей дауыс беру өткізілетін орын туралы Орталық
сайлау комиссиясына хабарлайды.
3. Сайлау комиссиясы Қазақстан халқы Ассамблеясының сессиясы
өткізілетін үй-жайда Парламент Мәжілісі депутаттарының сайлауы
бойынша дауыс беруге арналған пункт ұйымдастырады.
4. Қазақстан халқы Ассамблеясының Мәжіліс депутаттарының
сайлауы жөніндегі сессиясының өткізілгендігін куәландыратын құжат
аумақтық сайлау комиссиясына ұсынылатын сессияның хаттамасы
5. Тиісті аумақтық сайлау комиссиясы Мәжіліс депутаттарының
сайлауы бойынша дауыс беру нәтижелерін жария еткеннен кейін сессия
жабылады.
_________
93-1-бап – Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңымен.
94-бап. Партиялық тізімдер бойынша Мәжiлiс депутаттарының

сайлауында дауыстарды санау
1. Учаскелік сайлау комиссиясы дауыс беру нәтижелері бойынша
дауыс беру хаттамасын жасайды, ол дереу тиісті аумақтық сайлау
комиссиясына жіберіледі.
2. Партиялық тізімдер бойынша сайлаудың нәтижелері Орталық
сайлау комиссиясының отырысында тиісті аумақтық сайлау
комиссияларының хаттамалары негізінде белгіленеді, олар сайлау
күнінен бастап екі күннен аспайтын мерзімде Орталық сайлау
комиссиясына жіберіледі. Сайлау нәтижелері туралы хаттама
жасалады.
3. Дауыстарды санаудың нәтижесі мен сайлау нәтижесін
анықтауға байланысты өзге де мәселелер осы Конституциялық
заңның Жалпы бөлімінде белгіленген ережелерге сәйкес шешіледі.
________
95
94-1-бап. Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайтын Мәжіліс
депутаттарының сайлауында дауыстарды санау
1. Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайтын Мәжіліс
депутаттарының сайлауында дауыстарды санау нәтижелері дауыс
беруге арналған пунктте өткізілетін тиісті аумақтық сайлау
комиссиясының отырысында белгіленеді.
2. Аумақтық сайлау комиссиясы дауыс беру нәтижелері
бойынша Мәжіліс депутаттарының сайлауы жөніндегі дауыстарды
санау хаттамасын жасайды, ол Қазақстан халқы Ассамблеясының
сессиясында жария етіледі және сайлау күнінен бастап екі күннен
аспайтын мерзімде Орталық сайлау комиссиясына жіберіледі.
3. Дауыстарды санау нәтижесін анықтауға байланысты өзге де
мәселелер осы Конституциялық заңның Жалпы бөлімінде белгіленген
ережелерге сәйкес шешіледі.
________
94-1-бап – Қазақстан Республикасының 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңымен.
95-бап. Мәжiлiс депутаттарының сайлауы кезiнде қайта

дауыс беру
1. Егер сайлау барысында немесе дауыстарды санау не
сайлау нәтижелерін анықтау кезінде осы Конституциялық заңды
азаматтардың ерік білдіру нәтижелерін дұрыс анықтауға мүмкіндік
бермейтін бұзушылық орын алса, Орталық сайлау комиссиясы тиісті
аумақтық сайлау комиссиясының ұсынуы немесе азаматтардың
өтініштері бойынша тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктегі Мәжіліс
депутаттарының сайлауын жарамсыз деп тануы мүмкін. Мұндай
жағдайда Орталық сайлау комиссиясы тиісті әкімшілік-аумақтық
бірлікте қайта дауыс беруді тағайындайды.
2. Қайта дауыс беру Орталық сайлау комиссиясы белгілеген
мерзімде партиялық тізімдер бойынша, сол сайлау учаскелерінде және
бастапқы сайлауды өткізу үшін жасалған сол сайлаушылардың тізімдері
бойынша өткізіледі. Қайта дауыс беруді өткізу туралы бұқаралық
ақпарат құралдарында хабарланады.
________
96-бап. Мәжiлiс депутаттарын қайта сайлау

1. Егер партиялық тізімдер бойынша Мәжіліс депутаттарының
сайлауы жарамсыз деп танылған болса, Орталық сайлау комиссиясы
партиялық тізімдер бойынша Парламент Мәжілісі депутаттарының
96
қайта сайлауын өткiзу туралы шешiм қабылдайды.Қайта дауыс беру
сол сайлау учаскелерінде және бастапқы сайлауды өткізу үшін жасалған
сол сайлаушылардың тізімдері бойынша өткізіледі.
2. Егер сайлау жарамсыз деп танылған болса не бастапқы сайлауды
өткізу кезінде адам сайланбай қалған жағдайда, Қазақстан халқы
Ассамблеясы сайлайтын Парламент Мәжілісі депутаттарының қайта
сайлауын Орталық сайлау комиссиясы тағайындайды.
3. Қайта сайлау бастапқы сайлаудан кейін екі ай мерзімнен
кешіктірілмей немесе Орталық сайлау комиссиясы белгілейтін мерзімде
өткізіледі. Қайта сайлау кезінде жүзеге асыру көзделген сайлау іс-
шаралары осы Конституциялық заңда белгіленген тәртіппен өткізіледі.
Бұл ретте сайлау іс-шараларының қысқартылған мерзімдерін Орталық
сайлау комиссиясы айқындайды.
4. Қайта сайлауды өткізу туралы бұқаралық ақпарат құралдарында
________
97-бап. Мәжiлiс депутаттары сайлауының нәтижелерiн анықтау

және жариялау
1. Республиканы тұтас алғанда Мәжiлiс депутаттары сайлауының
қорытындыларын Орталық сайлау комиссиясы сайлау өткiзiлген күннен
бастап жетi күн мерзiм iшiнде анықтайды.
3. Сайлау қорытындыларын анықтауға және жариялауға байланысты
өзге де мәселелер осы Конституциялық заңның Жалпы бөлiмiнде белгiленген
ережелерге сәйкес шешiледi.
________
97-1-бап. Депутаттық мандаттарды партиялық тiзiмдер бойынша

дауыс берудiң қорытындыларына қарай бөлу
1. Орталық сайлау комиссиясы дауыс беруге қатысқан сайлаушылар
санының жетi және одан да көп процентiн алған әрбiр партиялық тiзiм үшiн
бiртұтас жалпыұлттық округтiң аумағы бойынша берiлген сайлаушылар
дауысының жиынтығын есептеп шығарады. Жетi проценттiк кедергiден
өткен саяси партияны жақтап дауыс берген сайлаушылар дауысының
жиынтығы бөлiнетiн депутаттық мандаттар санына бөлiнедi. Алынған
нәтиже алғашқы сайлау жеке саны (квота) болып табылады.
97
2. Депутаттық мандаттарды бөлуге қатысқан әрбiр партиялық тiзiм
алған дауыстардың саны алғашқы сайлау жеке санына бөлiнедi. Санды бөлу
нәтижесiнде алынған тұтас бөлiк партиялық тiзiм құрған тиiстi саяси партия
алатын депутаттық мандаттар саны болып табылады.
3. Егер осы баптың 2-тармағына сәйкес жүргiзiлген iс-әрекеттен кейiн
бөлiнбеген мандаттар қалса, оларды қайта бөлу жүргiзiледi. Бөлiнбеген
мандаттар осы баптың 2-тармағына сәйкес бөлудiң нәтижесiнде алынған
санның ең көп бөлшектенген бөлiгiне (қалдығына) ие болған партиялық
тiзiмдерге бiр-бiрден берiледi. Ең көп қалдық тең болған жағдайда басымдық
бұрын тiркелген партиялық тiзiмге берiледi.
4. Депутаттық мандаттарды бөлу кезектілігін саяси партияның
басшы органы осы Конституциялық заңның 89-бабының 4-тармағына
сәйкес партиялық тізімге енгізілген кандидаттар арасынан, сайлау
қорытындылары жарияланған күннен бастап он күннен кешіктірмей,
айқындайды.
Осы тармақтың бірінші бөлігінде белгіленген мерзімдерде саяси
партияның басшы органы алынған депутаттық мандаттарды бөлу
кезектілігін айқындамаған жағдайда, Орталық сайлау комиссиясының
қаулысымен партия алған депутаттық мандаттарды бөлу мемлекеттік
тілдің әліпбилік ретімен тіркелген тізімдерге сай жүзеге асырылады.
5. Депутат мерзімінен бұрын шығып қалған жағдайда, оның мандаты
Орталық сайлау комиссиясының қаулысымен саяси партияның тізіміне
енгізілген кандидаттар арасынан саяси партияның басшы органы осы
баптың 4-тармағына сәйкес айқындайтын келесі кандидатқа беріледі.
Тиiстi партиялық тiзiмде кандидаттар қалмаған жағдайда Мәжiлiс
депутаттарының келесi сайлауына дейiн мандат бос қалады.
Саяси партиялар Орталық сайлау комиссиясына жазбаша өтiнiш және
саяси партияның басшы органы отырысы хаттамасынан үзiндi көшiрме
бере отырып, кандидаттардың партиялық тiзiмдегi кезектiлiгiн өзгертуге
құқылы.
________
97-1-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I; өзгеріс
енгізілді - 2004.04.14. N 545-II; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық заңдарымен.
98-бап. Мәжiлiс депутаттарын тiркеу

Орталық сайлау комиссиясы сайланған Мәжiлiс депутаттарын
тiркейдi.
________
98
99-бап. Мәжiлiс депутаттарының кезектен тыс сайлауын және
шығып қалған депутаттар орнына сайлау өткiзу
1. Мәжiлiс депутаттарының кезектен тыс сайлауы және шығып
қалған депутаттар орнына сайлау осы Конституциялық заңның Мәжiлiс
депутаттарының кезектi сайлауы үшiн белгiленген ережелерiне сәйкес
өткiзiледi. Бұл ретте сайлау шараларын өткiзу мерзiмiн Орталық сайлау
комиссиясы белгiлейдi.
2. Мәжiлiс депутаттары өкiлеттiгiнiң конституциялық мерзiмi бiтуiне
бiр жыл қалғанда, шығып қалған депутаттың орнына сайлау өткiзiлмейдi.
________
99-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының - 1999.05.06. N 375-I; 2004.04.14.
100-бап. Конституциялық Кеңестiң Мәжiлiс депутаттары сайлауын

өткiзудiң дұрыстығы туралы мәселенi қарауы
1. Республика Президентiнiң, Сенат Төрағасының, Мәжiлiс Төрағасының,
Парламент депутаттары жалпы санының кемiнде бестен бiр бөлiгiнiң,
Республика Премьер-Министрiнiң сайлау қорытындылары шығарылғаннан
кейiн он күн ішінде берiлуi мүмкін ұсынысы бойынша Конституциялық
Кеңес дау туындаған жағдайда Мәжiлiс депутаттары сайлауын өткiзудiң
дұрыстығы туралы мәселенi шешедi. Бұл жағдайда сайланған Мәжiлiс
депутаттарын тiркеу ұсынысты қарау уақытына тоқтатыла тұрады.
2. Орталық сайлау комиссиясы Мәжiлiс депутаттары сайлауын өткiзудiң
дұрыстығы туралы дау туындаған жағдайда сайлауды әзiрлеу мен өткiзуге
байланысты материалдарды Конституциялық Кеңеске бередi.
3. Конституциялық Кеңес Конституцияны бұзу анықталған
әкімшілік-аумақтық бөліністердің аумағында партиялық тізімдер
бойынша Мәжiлiс депутаттарының сайлауын Конституцияға сәйкес
емес деп таныған жағдайда, Орталық сайлау комиссиясы бұл
әкімшілік-аумақтық бөліністердің аумағындағы сайлауды жарамсыз
деп тану және қайта дауыс беруді өткiзу туралы шешiм қабылдайды.
4. Конституциялық Кеңес Қазақстан халқы Ассамблеясы
сайлайтын Мәжіліс депутаттарының сайлауын Конституцияға
сәйкес емес деп таныған жағдайда, Орталық сайлау комиссиясы оны
жарамсыз деп тану және Қазақстан халқы Ассамблеясы сайлайтын
Мәжіліс депутаттарының қайта сайлауын өткізу туралы шешім
________
99
13-тарау.
Республика мәслихаттары депутаттарының сайлауы
101-бап. Мәслихаттар депутаттары сайлауын тағайындау

1. Мыналар:
1) мәслихаттар өкiлеттiгiнiң конституциялық мерзiмiнiң аяқталуы, заңда
белгiленген жағдайларды қоспағанда, кезектi сайлауды;
2) мәслихаттар өкiлеттiгiнiң мерзiмiнен бұрын тоқтатылуы кезектен тыс
сайлауды;
3) депутат өкiлеттiгiнiң мерзiмiнен бұрын тоқтатылуы, оны мандатынан
айыру не оның қайтыс болуы шығып қалғандардың орнына депутат сайлауын
тағайындау үшiн негiз болып табылады.
2. Мәслихат депутаттарының кезектi сайлауын Орталық сайлау
комиссиясы мәслихаттардың өкiлеттiк мерзiмiнiң аяқталуынан кемiнде үш
ай бұрын тағайындайды және ол мәслихаттар өкiлеттiгiнiң конституциялық
мерзiмiнiң аяқталуына кемiнде бiр ай қалғанда өткiзiлуге тиiс.
3. Өкiлеттiгi мерзiмiнен бұрын тоқтатылған мәслихаттар депутат
тарының кезектен тыс сайлауын Орталық сайлау комиссиясы мәслихат
өкiлеттiгiн мерзiмiнен бұрын тоқтату туралы Президент Жарлығының,
мәслихаттың өзін-өзі тарату туралы шешімінің негiзiнде тағайындайды
және ол мәслихаттар өкiлеттiгi мерзiмiнен бұрын тоқтатылған күннен
бастап екi айдан кешiктiрiлмей өткiзiлуге тиiс.
4. Мәслихаттардың шығып қалған депутаттарының орнына сайлауды
облыстық, қалалық (республикалық маңызы бар қалалар және Республика
астанасының) сайлау комиссиясы депутаттың мандаты мерзiмiнен бұрын
тоқтатылған және одан айырылған не ол қайтыс болған күннен бастап үш
айдан кешiктiрмей тағайындайды.
5. Барлық деңгейдегi мәслихаттар депутаттарының кезектi сайлауы бiр
мезгiлде өткiзiледi және мерзiмі жөнiнен Президент сайлауына, Парламент
Сенаты сайлауына тұспа-тұс келмеуге тиiс.
6. Сайлау күнi туралы хабар бұқаралық ақпарат құралдарында
________
102-бап. Мәслихаттар депутаттарына қойылатын талаптар

Мәслихат депутаты болып сайлану үшiн азамат Конституцияның
Конституциялық заңға сәйкес сайлау құқығына ие болуға тиiс.
________
100
103-бап. Мәслихаттар депутаттығына кандидаттар ұсыну
1. Мәслихаттар депутаттығына кандидаттар ұсынуды белгiленген тәртiп
бойынша тiркелген республикалық немесе жергiлiктi қоғамдық бiрлестiктер,
сондай-ақ олардың құрылымдық бөлiмшелерi және өзiн-өзi ұсыну жолымен
азаматтар жүзеге асырады.
2. Республикалық немесе жергiлiктi қоғамдық бiрлестіктердiң, олардың
құрылымдық бөлiмшелерiнiң мәслихат депутаттығына кандидаттар
ұсынуын, әрбiр кандидат дауысқа түсетін сайлау округін көрсете отырып,
олардың жоғары органдары жүргiзедi. Қоғамдық бiрлестiктiң осы қоғамдық
бірлестiктің мүшесі болып табылмайтын адамдарды депутаттыққа кандидат
етіп ұсынуға құқығы жоқ. Қоғамдық бiрлестік не оның құрылымдық
бөлiмшесi әрбiр сайлау округiнде мәслихат депутаттығына бір ғана кандидат
ұсына алады. Mәcлихат депутаттығына кандидаттар ұсыну туралы шешiм
республикалық немесе жергiлiктi қоғамдық бiрлестіктiң, оның құрылымдық
бөлiмшесiнiң жоғары органы мүшелерiнiң жалпы санының көпшiлiк
даусымен қабылданады және хаттамадан үзiндi көшiрмемен ресiмделедi.
3. Республикалық немесе жергiлiктi қоғамдық бiрлестiк жоғарғы
органының шешiмi:
1) ұсынылған кандидаттың назарына жеткiзiледi;
2) кандидаттың дауысқа түсуге келiсiмi туралы өтiнiшiмен бiрге тиiстi
округтiк сайлау комиссиясына жiберiледi.
4. Азаматтардың мәслихат депутаттығына кандидаттар ұсынуы өзiн-өзi
ұсыну тәртiбiмен тиiстi округтiк сайлау комиссиясына осы аумақтық сайлау
округi бойынша мәслихат депутаттығына кандидат болып дауысқа түсу ниетi
туралы өтiнiш беру жолымен жүргiзiледi.
5. Ешкiм бiреуден артық сайлау округiнде кандидат болып ұсыныла
алмайды.
6. Сайлау тағайындалған кезде өзгеше белгiленбесе, депутаттыққа
кандидаттар ұсыну, сайлау күнiнен екi ай бұрын басталып, сайлау күнiне бiр
ай қалғанда аяқталады.
7. Егер кандидаттарды тiркеу мерзiмi аяқталған күнi тиiстi сайлау округi
бойынша мәслихат депутаттығына екіден кем кандидат тiркелген жағдайда,
аумақтық сайлау комиссиясы тиiсті округтiк сайлау комиссиясының ұсынуы
бойынша кандидаттар ұсыну мерзiмiн жиырма күннен аспайтын мерзiмге
ұзартады.
8. Округтiк сайлау комиссиясы үш күн iшiнде кандидаттың Конституция
мен осы Конституциялық заңда өзiне қойылған талаптарға сәйкестiгiн
анықтайды.
________
101
104-бап. Мәслихаттар депутаттығына кандидаттар тiркеу
1. Депутаттыққа кандидаттарды тiркеудi округтiк сайлау комиссиялары
Мәслихат депутаттығына кандидат тiркелгенге дейiн және оның
Конституция мен осы Конституциялық заңда қойылатын талаптарға
сәйкестiгi тексерiлгеннен кейiн Орталық сайлау комиссиясының
шотына депозит ретiнде заңнамада белгiленген ең төменгi жалақының
бес еселенген мөлшерiнде сайлау жарнасын енгiзедi. Кандидат сайлау
қорытындылары бойынша мәслихат депутаты болып сайланған
немесе дауыс беру қорытындылары бойынша кандидат дауыс беруге
қатысқан сайлаушылар даусының кемінде бес процентін алған
жағдайларда, сондай-ақ кандидат қайтыс болған жағдайда енгізілген
жарна кандидатқа қайтарылады. Қалған жағдайлардың бәрінде
енгізілген жарна қайтарылуға жатпайды және республикалық бюджет
кірісіне алынады.
1-1. Кандидат пен оның жұбайы (зайыбы) тiркеуге дейiн тұрғылықты
жерi бойынша салық органдарына осы Конституциялық заңға сәйкес
белгіленген ұсыну мерзiмi басталатын айдың бiрiншi күнiне мемлекет
алдындағы салық мiндеттемелердің орындалуына салық бақылауын
қамтамасыз ететiн Қазақстан Республикасының уәкiлетті мемлекеттік
органы белгiлеген тәртіппен және нысанда табысы және мүлкі туралы
декларациялар ұсынады.
Кандидат пен оның жұбайы (зайыбы) жариялаған табысы және мүлкi
туралы мәлiметтердiң дұрыстығын салық қызметi органдары кандидат
тiркелген күннен бастап он бес күн iшiнде тексередi.
Бұл ретте салық қызметi органдарынан кандидат пен оның жұбайының
(зайыбының) табысы және мүлкi туралы мәліметтер беру жөнiнде талап
iшінде беруге мiндеттi.
2. Қоғамдық бiрлестiктен ұсынылған кандидатты тiркеу мынадай
құжаттар:
1) қоғамдық бiрлестiктiң жоғары органының, осы қоғамдық бiрлестiктiң
әдiлет органдарында тiркелгенi туралы құжаттың көшiрмесi тiркеле
отырып, тиiстi сайлау округi бойынша кандидат ұсыну жөнiндегi отырысы
хаттамасының үзiндiсi;
2) азаматтың өзiн ұсынған қоғамдық бiрлестiктен осы сайлау округi
бойынша депутаттыққа кандидат болып дауысқа түсуге келiсiмi туралы
өтiнiшi;
5) кандидат пен оның жұбайының (зайыбының) табысы және мүлкi
102
6) кандидаттың сайлау жарнасын енгізгенін растайтын құжат
болған ретте жүзеге асырылады.
3. Өзiн-өзi ұсынған жағдайда кандидатты тiркеу мынадай құжаттар:
1) осы сайлау округi бойынша кандидат болып дауысқа түсу ниетi туралы
өтiнiшi;
2) кандидат туралы өмiрбаяндық деректер бар болған ретте жүзеге
асырылады;
5) кандидаттың сайлау жарнасын енгізгенін растайтын құжаты
болған ретте жүзеге асырылады.
4. Тiркеуге мәслихат депутаттығына кандидаттардың кез келген саны
ұсынылады.
5. Мәслихат депутаттығына кандидаттар тiркеу туралы округтiк сайлау
комиссиясы хаттама жасайды, ол бес күн мерзiм iшiнде тиiстi аумақтық
сайлау комиссиясына табыс етiледi.
6. Округтiк сайлау комиссиясы:
1) кандидаттарды тiркегеннен кейiн жетiншi күннен кешiктiрмей
жергiлiктi баспасөз құралдарында әр кандидаттың тегiн, атын, әкесiнiң атын,
туған жылын, атқаратын қызметiн (жұмысын), жұмыс орны мен тұрғылықты
жерiн, сондай-ақ кандидаттың өз қалауына қарай оның қоғамдық бiрлестiкке
қатыстылығы мен ұлты туралы мәлiметтердi көрсете отырып тiркеу туралы
2) тiркеген кезде кандидаттарға тиiстi куәлiктер бередi;
кандидат ұсыну ережелерiн бұзған, тiркеу үшiн қажеттi құжаттарды
кандидат сайлау алдындағы үгітті өзiн тiркегенге дейiн, сайлау күнi не
соның алдындағы күнi жүргiзген;
кандидаттың және (немесе) оның сенім білдiрiлген адамдарының басқа
кандидаттың ар-намысы мен қадiр-қасиетiне нұқсан келтiретiн, оның iскерлiк
сот кандидат пен оның сенiм бiлдiрiлген адамдарының сайлаушыларды
тiркеуден бас тартады немесе тiркеу туралы шешiмнің күшiн жояды;
103
декларацияны тапсыру кезіне декларацияда көрсеткен табысы мен мүлкi
туралы мәлiметтердiң дұрыс еместiгі анықталғанда кандидатты тiркеу
туралы шешiмнiң күшiн жояды.
Дауыс беретiн күнге екi күн қалғанда кандидатты тiркеу туралы шешiмнiң
күшiн жоюға немесе бұған дейiн тiркеуден шығарылған кандидатты қалпына
келтiруге жол берiлмейдi.
7. Кандидатты тiркеуден бас тартуға немесе тiркеу туралы шешiмнiң
жойылуына қоғамдық бiрлестiк немесе кандидаттың өзi аумақтық сайлау
комиссиясына немесе сотқа жетi күн мерзiм iшiнде шағым бере алады. Бұл
ретте аумақтық сайлау комиссиясы немесе сот шағым берiлген күннен бастап
жетi күн мерзiм iшiнде шешiм шығарады.
8. Мәслихат депутаттығына кандидатты тiркеу, егер сайлау тағайындалған
кезде өзгеше белгiленбесе, сайлау күнiнен екi ай бұрын басталып, сайлау
күнiне жиырма бес күн қалғанда аяқталады.
________
N 375-I; 2004.04.14. N 545-II; 2005.04.15. N 44-III; 2007.06.19. N 268-III Конституциялық
105-бап. Кандидатурасын алып тастау, мәслихат депутаттығына

1. Мәслихат депутаттығына кандидат тiркелген күннен бастап және
дауыс бepугe екі күн қалғанға дейiнгі кезеңде округтiк сайлау комиссиясына
жазбаша өтiнiш бере отырып, өз кандидатурасын қайтып ала алады.
2. Республикалық немесе жергiлiктi қоғамдық бiрлестiктiң, қоғамдық
бiрлестiктiң құрылымдық бөлiмшесiнің жоғары органы тiркеуге дейiнгi
және одан кейiнгi уақытта, округтiк сайлау комиссиясына тиiстi ұсыныс
берiп, мәслихат депутаттығына кандидат ұсыну туралы шешiмiнiң күшiн
жоя алады.
3. Мұндай жағдайларда округтiк сайлау комиссиясы кандидатты
тiркемейдi немесе кандидатты тiркеу туралы шешiмнiң күшiн жояды.
4. Егер кандидатурасын алу немесе кандидатты ұсыну туралы
шешiмнiң күшiн жою осыған мәжбүр ететiн себептерсiз жүргiзiлген
болса, онда округтiк сайлау комиссиясы сайлау науқанын өткiзуге
республикалық бюджеттен жұмсалған қаражаттың бiр бөлiгiн кандидаттың
немесе оны ұсынған тиiстi қоғамдық бiрлестiктiң есебiне жатқызуға
хақылы.
________
104
106-бап. Мәслихат депутаттығына кандидаттың сайлау
қорының мөлшерi
1) жалпы сомасы Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген
ең төменгi жалақының жүз есе мөлшерiнен аспауға тиiс кандидаттың жеке
қаражатынан;
2) кандидатқа өзiн ұсынған қоғамдық бiрлестiк бөлген, жалпы сомасы
Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген ең төменгі жалақының
екi жүз есе мөлшерiнен аспауға тиiс қаражаттан;
3) жалпы сомасы Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген
ең төменгi жалақының үш жүз есе мөлшерiнен аспауға тиiс Қазақстан
Республикасының азаматтары мен ұйымдарының ерiктi қайырмалдық
тарынан құралады.
________
106-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II

орнына мәслихаттар депутаттығына кандидаттар ұсыну
1. Тiркеу мерзiмi аяқталғаннан кейiн кандидаттардың шығып қалуы
нәтижесiнде тиiстi сайлау округi бойынша мәслихат депутаттығына екiден
кем кандидат қалған жағдайда, аумақтық сайлау комиссиясы тиiстi округтік
сайлау комиссиясының ұсынуы бойынша өз шешiмiмен сайлау мерзiмiн
ұзартады, бiрақ ол екi айдан аспауға тиiс.
2. Мұндай жағдайда мәслихат депутаттығына кандидаттар ұсыну осы
________
108-бап. Мәслихат депутатын сайлау кезiнде дауыстарды санау

1. Учаскелiк сайлау комиссиясы дауыс беру нәтижелерi бойынша
дауыс беру хаттамасын жасайды, ол дереу округтiк сайлау комиссиясына
жiберiледi.
2. Мәслихат депутатын сайлау нәтижелерi учаскелiк сайлау
комиссияларының хаттамалары негiзiнде округтiк сайлау комиссиясының
отырысында анықталады. Мәслихат депутаттары сайлауының нәтижелерi
туралы округтiк комиссия төрағасы мен мүшелерiнiң қолы қойылып, сайлау
өткiзiлген күннен бастап екi күннен аспайтын мерзiмде тиiстi аумақтық
сайлау комиссиясына жiберiлетiн хаттама жасалады.
105
3. Дауыс беру нәтижесi мен сайлау нәтижесiн анықтаумен байланысты
өзге де мәселелер осы Конституциялық заңның Жалпы бөлiмiнде белгiленген
109-бап. <*>
________
109-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II Конституциялық
заңымен.
110-бап. Мәслихаттар депутаттарын қайта сайлау

1. Егер сайлау жарамсыз деп танылса аумақтық сайлау комиссиясы
қайта сайлау өткiзу жөнiнде шешiм қабылдайды. Дауыс беру сол сайлау
учаскелерiнде бастапқы сайлауды өткiзу үшiн жасалған сайлаушылар
тiзiмдерi бойынша өткiзiледi.
2. Қайта сайлау бастапқы сайлаудан кейiн екi ай мерзiмнен кешiктiрiлмей
өткiзiледi. Қайта сайлауда жүзеге асыру көзделген сайлау шаралары осы
Конституциялық заңда белгiленген ережелерге сәйкес жүргiзiледi. Бұл ретте
сайлау шараларының қысқартылған мерзiмiн аумақтық сайлау комиссиясы
белгiлейдi.
3. Қайта сайлау өткiзу туралы жергiлiктi ақпарат құралдарында
________
111-бап. Мәслихаттар депутаттары сайлауының қорытындыларын

1. Мәслихат депутаттары сайлауының қорытындыларын тиiстi аумақтық
сайлау комиссиялары сайлау өткiзiлген күннен бастап бес күн мерзiмнен
кешiктiрмей анықтайды.
2. Дауыс беруге қатысқан сайлаушылар басқа кандидаттарға қарағанда
көп дауыс берген кандидат мәслихаттың сайланған депутаты болып
есептеледі.
3. Мәслихаттар депутаттары сайлауының қорытындыларын анықтау
мен жариялауға байланысты басқа мәселелер осы Конституциялық заңның
Жалпы бөлiмiнде белгiленген ережелерге сәйкес шешiледi.
________
106
112-бап. Мәслихаттар депутаттарын тiркеу
1. Тиiстi аумақтық сайлау комиссиясы округтiк сайлау комиссияларының
хаттамалары негiзiнде сайланған мәслихаттар депутаттарын тiркейдi.
2. Тиiстi аумақтық сайлау комиссиясы округтiк сайлау комиссиясының
ұсынысы немесе азаматтардың арыздары бойынша, егер сайлау барысында
немесе дауыстарды санау не сайлау нәтижелерiн анықтау кезiнде осы
Конституциялық заңды бұзу орын алса, мәслихат депутаты сайлауын
жарамсыз деп тануы және мәслихат депутатын тiркеуден бас тартуы
мүмкiн. Бұл орайда мәслихат депутаттығына кандидаттар аумақтық сайлау
комиссиясының осы шешiмiне оның қабылданған күнiнен бастап он күн
iшiнде сотқа шағым бере алады, ол он күн iшiнде шешiм қабылдайды.
________
112-бапқа өзгеріс енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I
113-бап. Мәслихаттар депутаттарының қайта сайлауы мен шығып

қалғандардың орнына депутаттар сайлауын өткiзу
1. Мәслихаттар депутаттарының қайта сайлауы мен шығып қалғандардың
орнына депутаттар сайлауы осы Конституциялық заңда мәслихаттар
депутаттарының кезектi сайлауы үшiн белгiленген ережелерге сәйкес
өткiзiледi. Бұл ретте сайлау шараларын өткiзу мерзiмiн тиiстi аумақтық
сайлау комиссиясы белгiлейдi.
2. Мәслихат өкiлеттігінің конституциялық мерзімiнiң аяқталуына бiр
жыл қалғанда шығып қалған депутаттың орнына сайлау өткiзiлмейдi.
________
N 545-II Конституциялық заңымен.
107
14-тарау.
Қазақстан Республикасының өзге де жергiлiктi
өзiн-өзi басқару органдарына сайлау
_________
14-тараудың тақырыбы толықтырылды – Қазақстан Республикасының 2007.06.19.
N 268-III Конституциялық заңымен.
114-бап. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарына сайлау

тағайындау
1. Мыналар:
1) жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының заңмен белгiленген
өкiлеттiгi мерзiмiнiң аяқталуы сайлау тағайындауға;
2) жергiлiктi өзiн-өзi басқару органы мүшесiнiң өкiлеттiгiнiң мерзiмiнен
бұрын тоқтатылуы, оның мандатынан айыру не оның қайтыс болуы шығып
қалғанның орнына мүше сайлауын тағайындауға негiз болып табылады.
2. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының сайлауын аумақтық сайлау
комиссиясы жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының өкiлеттiгi мерзiмiнiң
бiтуiнен кемiнде екi ай бұрын тағайындайды және олардың заңмен белгiленген
өкiлеттiгi мерзiмiнiң бiтуiне кемiнде бiр ай уақыт қалғанда өткiзiлуге тиiс.
Сайлауларды өткiзу тәртiбiн Орталық сайлау комиссиясы осы
Конституциялық заңға сәйкес айқындайды.
3. Сайлау күнi туралы хабар жергiлiктi бұқаралық ақпарат құралдарында
________
115-бап. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiне

қойылатын талаптар
Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органының мүшесi болып сайлану үшiн
азамат Қазақстан Республикасының тиiстi заңымен белгiленген талаптарды
қанағаттандыруға, сондай-ақ оның Конституцияның 33-бабының 2 және
3-тармақтарына сәйкес сайлану құқығы болуға тиiс.
________

сайлау кезiндегi сайлау округтерi мен сайлау
комиссиялары
Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлау кезiнде:
108
1) халық топтары жинақы тұратын ауылдық және қалалық жергiлiктi
қауымдастықтардың аумақтары сайлау округтерi болып табылады;
2) округтiк сайлау комиссиясының қызметiн тиiстi аумақтық сайлау
комиссиясы атқарады;
3) сайлауды ұйымдастыру мен өткiзудi учаскелiк сайлау комиссиялары

кандидаттар ұсыну
1. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелiгiне кандидаттар
ұсыну құқығы сайлау құқығы бар әрi ауылдық және қалалық жергiлiктi
қауымдастықтарда жинақы тұратын кемiнде елу азамат болған жағдайда
құқылы азаматтар жиналысында, сондай-ақ өзiн-өзi ұсыну жолымен
азаматтарға тиесілі.
2. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарына кандидаттар ұсыну туралы
шешiм жиналысқа қатысқан азаматтар санының көпшiлiк даусымен
қабылданады, ол тиiстi хаттамамен ресiмделедi.
3. Азаматтар жиналысының шешiмi:
1) ұсынылған кандидаттың назарына жеткiзiледi;
2) кандидаттың дауысқа түсуге келiсiмi туралы өтiнiшiмен бiрге тиiстi
аумақтық сайлау комиссиясына жiберiледi.
4. Азаматтардың жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелiгiне
кандидаттар ұсынуы өзiн-өзi ұсыну тәртiбiмен тиiстi аумақтық сайлау
комиссиясына жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелiгiне тиiстi
ауылдық немесе қалалық жергiлiктi қауымдастық аумағы бойынша кандидат
болып дауысқа түсу ниетi туралы өтiнiш беру жолымен жүргiзiледi.
5. Осы ауылдық немесе қалалық жергiлiктi қауымдастық аумағында
тұрмайтын азамат жергiлiктi өзiн-өзi басқару органының мүшелiгiне
кандидат болып ұсыныла алмайды.
6. Ұсынылатын кандидаттар саны шектелмейдi.
7. Кандидаттарды ұсыну сайлау тағайындалғаннан кейiнгi келесi күннен
басталып, сайлау күнiнен он төрт күн бұрын аяқталады.
8. Кандидаттарды тiркеу мерзiмi аяқталған күні жергiлiктi өзiн-өзi
басқару органдарының мүшелiгiне екiден кем кандидат тiркелген жағдайда,
аумақтық сайлау комиссиясы кандидаттар ұсыну мерзiмiн ұзартады, бiрақ ол
жиырма күннен аспауға тиiс.
9. Аумақтық сайлау комиссиясы үш күн iшiнде кандидаттың
Конституцияда және осы Конституциялық заңда қойылған талаптарға
сәйкестiгiн анықтайды.
________
109
кандидаттарды тiркеу
1. Кандидаттарды тiркеудi аумақтық сайлау комиссиялары жүзеге
асырады.
1-1. Кандидат пен оның жұбайы (зайыбы) тіркеуге дейін тұрғылықты
жерi бойынша салық органдарына осы Конституциялық заңға сәйкес
белгіленген ұсыну мерзімі басталатын айдың бірінші күніне мемлекет
алдындағы салық мiндеттемелерiнiң орындалуына салық бақылауын
қамтамасыз ететiн Қазақстан Республикасының уәкілеттi мемлекеттiк
органы белгілеген тәртіппен және нысанда табысы және мүлкі туралы
декларациялар ұсынады.
туралы мәлiметтердiң дұрыстығын салық қызметi органдары кандидат
тiркелген күннен бастап он бес күн ішінде тексередi.
Бұл ретте салық қызметі органдарынан кандидат пен оның жұбайының
(зайыбының) табысы және мүлкі туралы мәлiметтер беру жөнiнде талап
ішінде беруге міндетті.
2. Азаматтар жиналысы ұсынған кандидатты тiркеу мына құжаттар:
1) азаматтар жиналысының хаттамасы;
2) азаматтың жергiлiктi өзiн-өзi басқару органының мүшелiгiне кандидат
болып дауысқа түсуге келiсiмi туралы өтiнiшi;
5) кандидат пен оның жұбайының (зайыбының) табысы және мүлкі
туралы декларация тапсырғаны туралы салық органының анықтамасы
болған жағдайда жүргізіледі.
3. Өзiн-өзi ұсынған жағдайда кандидатты тiркеу мына құжаттар:
1) кандидат болып дауысқа түсу ниетi туралы өтiнiшi;
туралы декларация тапсырғаны туралы салық органының анықтамасы
болған жағдайда жүзеге асырылады.
4. Тiркеуге кандидаттардың кез-келген саны ұсынылады.
5. Кандидаттарды тiркеу жөнiнде аумақтық сайлау комиссиясы хаттама
жасайды.
6. Аумақтық сайлау комиссиясы:
1) кандидаттарды тiркегеннен кейiн төртiншi күннен кешiктiрмей әр
кандидаттың тегiн, атын, әкесiнiң атын, туған жылын, атқаратын қызметiн
(жұмысын), жұмыс орны мен тұрғылықты жерiн, сондай-ақ кандидаттың өз
қалауына қарай оның қоғамдық бiрлестiкке қатыстылығы мен ұлты туралы
110
мәлiметтердi көрсете отырып, жергiлiктi бұқаралық ақпарат құралдарында
2) тiркеген кезде кандидаттарға тиiстi куәлiктер бередi;
кандидат ұсыну ережелерiн бұзған, тiркеу үшін қажеттi құжаттарды
кандидат сайлау алдындағы үгiтті өзiн тiркегенге дейiн, сайлау күні не
соның алдындағы күнi жүргізген;
кандидаттың және (немесе) оның сенiм бiлдiрiлген адамдарының басқа
кандидаттың ар-намысы мен қадiр-қасиетiне нұқсан келтiретiн, оның iскерлiк
сот кандидат пен оның сенiм бiлдiрiлген адамдарының сайлаушыларды
осы Конституциялық заңда белгіленген өзге де жағдайларда кандидатты
тiркеуден бас тартады немесе тiркеу туралы шешiмнiң күшiн жояды;
декларацияны тапсыру кезіне декларацияда көрсеткен табысы мен мүлкі
туралы мәліметтердің дұрыс еместiгi анықталған жағдайда кандидатты
Дауыс беретiн күнге екі күн қалғанда кандидатты тiркеу туралы шешiмнің
күшін жоюға немесе бұған дейiн тiркеуден шығарылған кандидатты қалпына
келтiруге жол берілмейдi.
7. Кандидатты тiркеуден бас тартуға немесе оны тiркеу туралы шешiмiнiң
жойылуына азаматтар жиналысы немесе кандидаттың өзi үш күн мерзiм
iшiнде жоғары тұрған аумақтық сайлау комиссиясына немесе сотқа шағым
бере алады. Бұл ретте аумақтық сайлау комиссиясы немесе сот шағым
берiлген күннен бастап үш күн iшiнде шағым жөнiнде шешiм шығарады.
8. Кандидатты тiркеу сайлау күнiнен жиырма күн бұрын басталып, оған
он үш күн қалғанда аяқталады.
________
1999.05.06. N 375-I; 2004.04.14. N 545-II; 2005.04.15. N 44-III Конституциялық заңдарымен.
111
119-бап. Кандидатурасын алып тастау, жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органы мүшелiгiне кандидат етiп ұсыну туралы шешiмнiң
күшiн жою
1. Жергiлiктi өзін-өзі басқару органы мүшелігіне кандидат тіркелген
күннен бастап және дауыс беруге екі күн қалғанға дейінгі кезеңде тиiсті
аумақтық сайлау комиссиясына бұл туралы жазбаша өтініш бере отырып, өз
кандидатурасын алып тастай алады.
2. Азаматтар жиналысы тiркеуге дейiнгi және одан кейiнгi уақытта
аумақтық сайлау комиссиясына тиiстi ұсыныс жасау арқылы кандидатты
ұсыну туралы өз шешiмiнiң күшiн жоя алады.
3. Мұндай жағдайларда аумақтық сайлау комиссиясы кандидатты
тiркемейдi не кандидатты тiркеу туралы шешiмнiң күшiн жояды.
________
N 44-III Конституциялық заңымен.
120-бап. <*>
________

орнына жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының
мүшелiгiне кандидаттар ұсыну
1. Кандидаттарды тiркеу мерзiмi аяқталған күнi жергiлiктi өзін-өзі
басқару органдарының мүшелiгіне екiден кем кандидат тiркелген жағдайда,
аумақтық сайлау комиссиясы тиiстi округтік сайлау комиссиясының ұсынуы
бойынша өз шешiмiмен сайлау мерзiмiн ұзартады, бiрақ ол бір айдан аспауға
тиiс.
2. Мұндай жағдайда кандидаттарды ұсыну осы Конституциялық заңда
белгiленген ережелерге сәйкес жүзеге асырылады.
________
122-бап. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшесiн сайлау

кезiнде берiлген дауыстарды санау
1. Учаскелiк сайлау комиссиясы дауыс беру нәтижелерi бойынша
дауыс беру хаттамасын жасайды, ол дереу аумақтық сайлау комиссиясына
жiберiледi.
112
2. Дауыстарды санаудың нәтижелерiн анықтауға байланысты өзге
мәселелер осы Конституциялық заңның Жалпы бөлiмiнде белгiленген
________

қосымша сайлау
1. Егер жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының сайланған мүшелерiнiң
саны тиiстi жергiлiктi өзiн-өзi басқару органындағы мандаттар санынан кем
болған жағдайда, аумақтық сайлау комиссиясы бастапқы сайлау өткiзiлген
күннен бастап бiр ай мерзiм iшiнде жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары
мүшелерiнiң қосымша сайлауын тағайындайды.
2. Қосымша сайлау осы Конституциялық заңда бастапқы сайлау үшiн
белгiленген ережелерге сәйкес өткiзiледi.
________
124-бап. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiн қайта

сайлау
1. Егер сайлау жарамсыз деп танылған болса, аумақтық сайлау
комиссиясы қайта сайлау өткiзу туралы шешiм қабылдайды. Дауыс беру
сол сайлау учаскелерiнде және сайлаушылардың бастапқы сайлауды өткiзу
үшiн жасалған тiзiмдерi бойынша жүргiзiледi.
2. Қайта сайлау бастапқы сайлаудан кейiн бiр ай мерзiмнен кешiктiрiлмей
өткiзiледi. Қайта сайлау кезiнде жүзеге асыру көзделген сайлау шаралары
осы Конституциялық заңда белгiленген ережелерге сәйкес жүргiзiледi.
3. Қайта сайлау өткiзу туралы жергiлiктi бұқаралық ақпарат құрал
дарында хабарланады.
________
2004.04.14. N 545-II Конституциялық заңдарымен.
125-бап. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiн сайлау

қорытындыларын анықтау және жариялау
1. Сайлау қорытындылары аумақтық сайлау комиссиясының
мәжiлiсiнде учаскелiк сайлау комиссияларының хаттамалары негiзiнде сайлау
өткiзiлген күннен кейiн үш күн мерзiмнен кешiктiрiлмей анықталады. Сайлау
113
қорытындылары туралы аумақтық комиссияның төрағасы мен мүшелерiнiң
қолы қойылған хаттама жасалады.
1-1. Басқа кандидаттармен салыстырғанда дауыс беруге қатысқан
сайлаушылар дауысының көпшiлiк санын алған кандидаттар берiлген
мандаттарға сәйкес жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының сайланған
мүшелерi болып саналады.
2. Сайлау қорытындыларын анықтаудың және жариялаудың өзге
мәселелерi осы Конституциялық заңның Жалпы бөлiмiнде белгiленген
________
126-бап. Жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары мүшелерiн тiркеу

1. Тиiстi аумақтық сайлау комиссиясы учаскелiк сайлау комиссияларының
хаттамалары негiзiнде жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының сайланған
мүшелерiн сайлау өткiзiлген күннен кейiн үш күн мерзiмде тiркейдi.
2. Тиiстi аумақтық сайлау комиссиясы учаскелiк сайлау комиссиясының
ұсынысы немесе азаматтардың арыздары бойынша, егер сайлау барысында
немесе дауыстарды санау не сайлау нәтижелерiн анықтау кезiнде осы
Конституциялық заңды бұзу орын алса, жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдары мүшелерiнiң сайлауын жарамсыз деп тануы және жергiлiктi өзiн-
өзi басқару органдарының мүшелерiн тiркеуден бас тартуы мүмкiн. Бұл
ретте кандидаттар аумақтық сайлау комиссиясының осы шешiмiне оның
қабылданған күнiнен бастап бес күн iшiнде сотқа шағым бере алады, ол он
күн мерзiм iшiнде шешiм қабылдайды.
________
127-бап. Шығып қалғандардың орнына жергiлiктi өзiн-өзi басқару

органдары мүшелерiнiң сайлауын өткiзу
1. Шығып қалғандардың орнына жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары
мүшелерiн сайлау осы Конституциялық заңда кезектi сайлау үшiн белгiленген
ережелерге сәйкес өткiзiледi. Бұл ретте сайлау шараларын өткiзу мерзiмiн
тиiстi аумақтық сайлау комиссиясы белгiлейдi.
2. Жергiлiктi өзін-өзі басқару органы өкiлеттігiнің Қазақстан
Республикасының заңдарымен белгiленген мерзімi аяқталуына бір жыл
қалғанда жергiлiктi өзiн-өзi басқару органының шығып қалған мүшесiнiң
орнына сайлау өткiзілмейдi.
________
114
15-тарау.
Қорытынды және өтпелi ережелер
128-бап. <*>
________
129-бап. Кезектен тыс сайлау өткiзген кезде Парламент Сенатының

жаңа сайланымы депутаттарын сайлау тәртiбi
1. Кезектен тыс сайлау өткiзген кезде Сенаттың жаңа сайланымы
депутаттарының сайлауы жөнiндегi сайлау іс-шаралары, дауыс берудi
өткiзудi, сайлау қорытындыларын белгілеудi және Сенат депутаттарының
өкiлеттiк мерзiмiн айқындауды қоспағанда, осы Конституциялық заңға
сәйкес өткiзiледi.
2. Сенаттың жаңа сайланымы депутаттарының сайлауы бойынша
таңдаушылардың - облыс (республикалық маңызы бар қала, астана)
мәслихаттары депутаттарының бiрлескен отырысында дауыс беру Сенат
депутаттарының екi мандатына бiр мезгiлде өткiзіледi.
3. Аумақтық сайлау комиссиясы барлық тiркелген кандидаттарды
сайлау бюллетенiнде әлiпби тәртiбiмен орналастырады. Кандидаттың аты-
жөнiнiң оң жағынан қай кандидатқа дауыс бергенiн белгiлеу үшiн екі шаршы
орналастырылады. Бiр шаршы - алты жылға сайланатын кандидат үшiн,
екiншiсi үш жылға сайланатын кандидат үшiн белгi қоюға арналады.
4. Таңдаушы дауыс беру кезiнде өзi дауыс беретiн кандидаттардың аты-
жөнінің оң жағындағы бос тұрған екi шаршыға кез келген белгiнi, тиiсiнше
бiр шаршыға белгiнi - алты жылға сайлау үшiн, екiншi шаршыға үш жылға
сайлау үшiн қояды.
5. Дауыс санау мен дауыс беру нәтижесiн анықтау Сенат депутаттарының
екi мандаты бойынша бөлек жүргiзіледi.
6. Сенаттың жаңа сайланымы депутаттарының сайлауында дауыс беруге
қатысқан таңдаушылар санының елу процентiнен астамының даусын алған
кандидаттар сайланған деп есептеледi.
7. Егер Сенат депутаттары дауыс берудің бiрiншi турында сайланбаса,
қайтадан дауыс беру өткiзiледi. Қайтадан дауыс беру әртүрлi бюллетеньдер
бойынша, бір бюллетень алты жылға сайланатын кандидатқа дауыс
беру үшін, екiншiсi үш жылға сайланатын кандидатқа дауыс беру үшiн
жүргiзiледi. Сайлау бюллетенiне дауыс беруге қатысқан таңдаушылардың
неғұрлым көп дауысына ие болған екi кандидат енгiзiледi. Басқа кандидатпен
салыстырғанда таңдаушылар дауысының көбiне ие болған кандидат
сайланған деп есептеледi.
________
115
130-бап. <*>
________

сайлау мерзiмi
Республика Конституциясында көзделген, мәслихаттардан басқа, өзге
де жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының сайлауын тиiсiнше облыстық,
қалалық (республикалық маңызы бар қалалар мен Республика астанасының)
сайлау комиссиялары жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарының мәртебесi
мен өкiлеттiктерiн белгiлейтiн заң қолданысқа енгізілгеннен кейін
132-бап. <*>
________
132-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2004.04.14. N 545-II; 2007.06.19.
133-бап. Осы Конституциялық заңның күшiне енуi және

қолданылуы
Осы Конституциялық заң:
1) жарияланған күнiнен бастап күшiне енедi;
2) осы Конституциялық заң күшiне енгеннен кейiн пайда болған
құқықтық қатынастарға қолданылады.
________
Қазақстан Республикасының
Президентi
116
КОНСТИТУЦИОННЫЙ ЗАКОН
РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
О ВЫБОРАХ
В РЕСПУБЛИКЕ КАЗАХСТАН*
________
* Заголовок в редакции Конституционного закона Республики Казахстан от 6 мая 1999г.
N 375-1; этим же законом преамбула исключена.
I. Общая часть
Глава 1.
Общие положения
Статья 1. Отношения, регулируемые настоящим

Конституционным законом
Настоящий Конституционный закон регулирует отношения, возникающие
при подготовке и проведении выборов Президента, депутатов Сената и
Мажилиса Парламента, маслихатов и членов иных органов местного
самоуправления Республики Казахстан, а также устанавливает гарантии,
обеспечивающие свободу волеизъявления граждан Республики.
________
Статья 1 с изменениями - Конституционным законом РК от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 2. Свобода выборов

Выборы в Республике основываются на свободном осуществлении
гражданином Республики своего права избирать и быть избранным.
Статья 3. Принципы избирательного права

1. Выборы Президента, депутатов Мажилиса Парламента и маслихатов,
членов иных органов местного самоуправления Республики проводятся
на основе всеобщего, равного и прямого избирательного права при тайном
голосовании.
2. Выборы депутатов Сената Парламента Республики проводятся на
основе косвенного избирательного права при тайном голосовании.
3. Участие граждан республики в выборах является добровольным.
Никто не вправе принуждать к участию или не участию гражданина в
выборах, а также ограничивать его волеизъявление.<*>
________
Статья 3 с изменениями - Конституционным законом РК от 6 мая 1999 г. N 375-I;
от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 4. Всеобщее избирательное право

1. Всеобщее активное избирательное право - право граждан Республики
участвовать в голосовании на выборах по достижении восемнадцатилетнего
возраста, вне зависимости от происхождения, социального, должностного и
имущественного положения, пола, расы, национальности, языка, отношения
к религии, убеждений, места жительства или любых иных обстоятельств.
118
2. Пассивное избирательное право - право граждан Республики
Казахстан быть избранными Президентом Республики Казахстан, депутатом
Парламента Республики Казахстан, маслихата или членом иного органа
местного самоуправления.
3. В выборах не участвуют граждане, признанные судом
недееспособными, а также содержащиеся в местах лишения свободы по
приговору суда.
4. Не может быть кандидатом в Президенты Республики Казахстан,
в депутаты Парламента Республики Казахстан, в том числе по партийным
спискам, маслихатов, а также кандидатом в члены иных органов местного
самоуправления лицо, имеющее судимость, которая не погашена или не
снята в установленном законом порядке. <*>
________
Статья 4 с изменениями - Конституционными законами РК от 8 мая 1998 г. N 222-1;
от 6 мая 1999 г. N 375-��
I��
; от 14 апреля 2004 года N 545-��
II��
; от 15 апреля 2005 г. N 44-��
III��
ЗРК;
от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 5. Равное избирательное право

1. Избиратели участвуют в выборах Президента, депутатов Мажилиса
Парламента, избираемых по партийным спискам, и маслихатов Республики
на равных основаниях и каждый из них обладает соответственно одним
голосом на один избирательный бюллетень.
2. Избиратели участвуют в выборах членов иных органов местного
самоуправления Республики на равных основаниях и каждый из них обладает
равным числом голосов.
3. Кандидатам гарантируются равные права и условия участия в
выборах. <*>
________
Статья 5 с изменениями - Конституционными законами РК от 6 мая 1999 г. N 375-��
I��
; от
14 апреля 2004 года N 545-��
I��
; от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 6. Прямое избирательное право

Президент, депутаты Мажилиса Парламента и маслихатов, члены иных
органов местного самоуправления Республики избираются гражданами
непосредственно.
Статья 7. Косвенное избирательное право

1. В выборах депутатов Сената Парламента участвуют выборщики –
граждане Республики, являющиеся депутатами маслихатов.
119
2. Выборщики участвуют в выборах депутатов Сената на равных
основаниях и каждый из них обладает одним голосом при выборах депутата
Сената <*>
3. (исключен)
________
C��
татья 7 с изменениями - Конституционным законом РК от 8 мая 1998 г. N 222-1.
Статья 8. Тайное голосование

Голосование на выборах Президента, депутатов Парламента и маслихатов,
членов иных органов местного самоуправления Республики является
тайным, исключающим возможность какого бы то ни было контроля за
волеизъявлением избирателей.
________
C��
татья 8 с изменениями - Конституционным законом РК от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 9. Избирательные системы

1. При выборах Президента, депутатов Сената Парламента, а также
депутатов Мажилиса Парламента, избираемых Ассамблеей народа
Казахстана, применяется следующая система подсчета голосов:
1) (исключен Конституционным законом РК от 6 ноября 1998 г. N 285-I)
2) избранным считается кандидат:
- набравший более пятидесяти процентов голосов избирателей
(выборщиков), принявших участие в голосовании;
- набравший при повторном голосовании по сравнению с другим
кандидатом большее число голосов избирателей (выборщиков), принявших
участие в голосовании.
1-1. Депутаты Мажилиса Парламента от политических партий
избираются по партийным спискам по единому общенациональному
избирательному округу.
2. При выборах депутатов маслихатов избранным считается кандидат,
набравший по сравнению с другими кандидатами большее число голосов
избирателей, принявших участие в голосовании.
3. При выборах членов иных органов местного самоуправления
применяется следующая система подсчета голосов:
1) (исключен Конституционным законом РК от 6 мая 1999 г. N 375-I)
2) избранными считаются кандидаты, за которых проголосовало
большее по отношению к другим кандидатам число избирателей, принявших
участие в голосовании.<*>
________
Статья 9 с изменениями - Конституционными законами РК от 6 ноября 1998 г. N 285-�� I��;
от 6 мая 1999 г. N 375-��
I��
; от 14 апреля 2004 г. N 545-��
II��
; с изменениями и дополнениями -
Конституционным законом РК от 19 июня 2007 г. N 268-III.
120
Глава 2.
Избирательные органы
Статья 10. Избирательные органы, их система и срок полномочий

1. Государственными избирательными органами, организующими
подготовку и проведение выборов в Республике, являются избирательные
комиссии.
2. Единую систему избирательных комиссий образуют:
1) Центральная избирательная комиссия Республики;
2) территориальные избирательные комиссии;
3) окружные избирательные комиссии;
4) участковые избирательные комиссии.
3. Срок полномочий избирательных комиссий составляет пять лет.
Территориальные, окружные и участковые избирательные комиссии
избираются соответствующими маслихатами на основании предложений
политических партий.
Каждая политическая партия вправе представлять одну кандидатуру в
состав соответствующей избирательной комиссии. Политическая партия
вправе представлять в состав избирательной комиссии кандидатуры, не
являющиеся членами данной политической партии.
В случае отсутствия предложений политических партий в установленный
маслихатом срок, который должен быть не менее одного месяца до срока
образования избирательных комиссий, маслихаты избирают избирательную
комиссию по предложению иных общественных объединений и вышестоящих
избирательных комиссий.
Лица, предлагаемые в состав избирательной комиссии, прилагают
заявления о согласии на участие в ее работе. Председатель, заместитель
председателя, секретарь избирательной комиссии избираются на первом
заседании избирательной комиссии.
Образование нового состава избирательных комиссий начинается не
позднее чем за два месяца и заканчивается не позднее чем за три дня до
окончания срока полномочий избирательных комиссий.
Органы, образующие избирательные комиссии, вправе в течение срока
полномочий избирательных комиссий вносить изменения в их состав.
4. Решения об образовании избирательных комиссий, их состав и места
нахождения сообщаются в средствах массовой информации.
5. Решения избирательных комиссий, принятые в пределах их
компетенции, обязательны для исполнения всеми государственными
органами, организациями, органами местного самоуправления, а также их
должностными лицами на соответствующей территории.
6. Не допускается вмешательство в деятельность избирательных
комиссий при осуществлении ими своих полномочий.
121
7. Деятельность избирательной комиссии может быть прекращена по
решению органа, образующего избирательную комиссию, или решением
суда на основании заявления вышестоящей избирательной комиссии.
8. Член избирательной комиссии не может быть лишен полномочий,
за исключением случаев, указанных пунктами 6 и 7 статьи 19 настоящего
Конституционного закона. <*>
________
Статья 10 с изменениями - Конституционным законом РК от 14 апреля 2004 года
N 545-��
II�.
Статья 11. Центральная избирательная комиссия Республики

1. Центральная избирательная комиссия возглавляет единую систему
избирательных комиссий Республики и является постоянно действующим
органом.
2. Центральная избирательная комиссия состоит из Председателя и
шести членов комиссии.
3. (пункт исключен – Конституционным законом РК от 19 июня
2007 г. N 268-III).
4. Центральная избирательная комиссия имеет свой аппарат.
5. Расходы на содержание Центральной избирательной комиссии и ее
аппарата финансируются из республиканского бюджета.
________
Статья 12. Полномочия Центральной избирательной

комиссии Республики
Центральная избирательная комиссия:
1) осуществляет на территории Республики контроль за исполнением
законодательства о выборах; обеспечивает его единообразное применение;
принимает в пределах своей компетенции решения, обязательные на всей
территории Республики;
2) организует подготовку и проведение выборов Президента и депутатов
Мажилиса Парламента; руководит организацией и проведением выборов
депутатов Сената Парламента;
2-1) рассматривает вопрос о допуске политических партий к участию в
выборах части депутатов Мажилиса Парламента, избираемых по партийным
спискам;
3) (подпункт исключен - Конституционным законом РК от 19 июня
2007 г. N 268-III.);
122
3-1) (подпункт исключен - Конституционным законом РК от 14 апреля
2004 г. N 545-��
II);
4) составляет и представляет Правительству Республики примерную
смету расходов на проведение избирательной кампании;
5) осуществляет руководство избирательными комиссиями по выборам
Президента, депутатов Парламента; отменяет и приостанавливает их
решения; распределяет среди них средства республиканского бюджета,
выделенные для проведения избирательной кампании; контролирует
создание необходимых материально-технических условий для деятельности
избирательных комиссий; рассматривает заявления и жалобы на решения
и действия (бездействие) территориальных и окружных избирательных
комиссий; проводит семинары с представителями политических партий
по организации и проведению выборов; осуществляет международное
сотрудничество в области избирательных систем;
6) устанавливает форму и текст бюллетеня для голосования по
выборам Президента, форму бюллетеней для голосования по выборам
депутатов Парламента, маслихатов и членов иных органов местного
самоуправления, порядок их изготовления, а также степень защищенности,
формы списков избирателей (выборщиков), подписного листа для сбора
подписей избирателей в поддержку кандидатов в Президенты и сбора
подписей выборщиков в поддержку кандидатов в депутаты Сената, иных
избирательных документов, форму урн из прозрачного материала для
голосования и образцы печатей избирательных комиссий, порядок хранения
избирательных документов, обеспечивает изготовление избирательных
бюллетеней по выборам Президента и депутатов Парламента и маслихатов;
6-1) определяет порядок изготовления и выдачи открепительных
удостоверений на право голосования;
7) вправе заслушивать отчеты государственных органов и организаций
по вопросам, связанным с подготовкой и проведением выборов, а также
информации органов общественных объединений по вопросам соблюдения
законодательства о выборах;
8) регистрирует кандидатов в Президенты Республики, их доверенных
лиц, выдает им соответствующие удостоверения, публикует в средствах
массовой информации сообщение о регистрации кандидатов;
9) информирует избирателей о ходе предвыборной кампании по выборам
Президента и депутатов Парламента, периодически издает информационный
бюллетень;
10) подводит итоги выборов Президента и депутатов Парламента в целом
по Республике, регистрирует избранных Президента и депутатов Парламента,
публикует сообщение об этом в средствах массовой информации;
11) назначает и организует проведение повторного голосования и
повторных выборов при выборах Президента;
123
12) назначает повторные выборы депутатов Парламента;
13) назначает выборы депутатов Парламента вместо выбывших;
14) назначает очередные и внеочередные выборы маслихатов;
15) при организации и проведении выборов маслихатов и иных
органов местного самоуправления осуществляет методическое руководство
территориальными избирательными комиссиями и контроль за соответствием
их деятельности требованиям настоящего Конституционного закона. При
выявлении нарушений настоящего Конституционного закона обращается
в орган, образующий избирательную комиссию, или в суд с заявлением о
прекращении деятельности соответствующей избирательной комиссии;
16) в соответствии с численностью населения административно-
территориальных единиц определяет количество избираемых от них
депутатов маслихатов;
16-1) размещает на официальном web-сайте Центральной избирательной
комиссии нормативные правовые акты по выборному законодательству,
информацию о назначении и проведении выборов, а также о результатах
подсчета голосов на прошедших выборах;
16-2)ведет единый электронный Регистрационный реестр граждан -
избирателей Республики Казахстан;
16-3) при проведении выборов с использованием электронной
избирательной системы проводит обучение членов соответствующих
избирательных комиссий по ее применению;
16-4) через средства массовой информации организует обучение населе
ния по использованию электронной избирательной системы на выборах;
17) осуществляет другие полномочия в соответствии с
законодательством Республики Казахстан. <*>
________
Статья 12 с изменениями - Конституционными законами РК от 6 мая 1999 г. N 375-�� I��;
от 14 апреля 2004 года N 545-��
II��
; с изменениями и дополнениями - Конституционным законом
РК от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 13. Территориальные избирательные комиссии

1. Территориальными избирательными комиссиями являются областные
(городов республиканского значения и столицы республики), районные,
городские, районные в городе избирательные комиссии.
2. Территориальные избирательные комиссии:
1) обеспечивают организацию и проведение выборов Президента,
депутатов Парламента и маслихатов, членов иных органов местного
самоуправления;
2) образуются в составе семи членов.
3. (исключен - Конституционным законом РК от 14 апреля
2004 г. N 545-��
II).
124
4. Состав территориальных избирательных комиссий по выборам
Президента, депутатов Парламента и маслихатов публикуется в средствах
массовой информации не позднее чем через десять дней, а территориальных
комиссий по выборам членов иных органов местного самоуправления
- не позднее чем через семь дней после назначения или объявления
выборов.<*>
________
Статья 13 - в редакции Конституционного закона РК от 6 мая 1999 г. N 375-��
I��
; внесены
изменения Конституционными законами – от 14 апреля 2004 г. N 545-��
II��
; от 19 июня
2007 г. N 268-III.
Статья 14. Полномочия территориальной

избирательной комиссии
Соответствующая территориальная избирательная комиссия:
1) осуществляет на территории административно-территориальной
единицы контроль за исполнением законодательства о выборах;
2) обеспечивает подготовку и проведение выборов Президента,
депутатов Парламента и маслихатов, членов иных органов местного
2-1) регистрирует доверенных лиц политических партий,
выдвинувших партийные списки, выдает им соответствующие
удостоверения;
3) руководит деятельностью нижестоящих территориальных,
окружных и участковых избирательных комиссий; отменяет и
приостанавливает их решения; распределяет среди них средства
республиканского бюджета, выделенные для проведения избирательной
кампании; контролирует создание необходимых материально-технических
условий для деятельности окружных и участковых избирательных комиссий;
рассматривает заявления и жалобы на решения и действия (бездействие)
окружных и участковых избирательных комиссий; организует исполнение
решений Центральной избирательной комиссии всеми избирательными
комиссиями, образованными в пределах соответствующей административно-
территориальной единицы; обращается в орган, образующий избирательную
комиссию, или суд о прекращении деятельности избирательных комиссий,
допустивших нарушения настоящего Конституционного закона;
4) вправе заслушивать отчеты избирательных комиссий,
государственных органов и организаций по вопросам, связанным с
подготовкой и проведением выборов, а также информации органов
общественных объединений по вопросам соблюдения законодательства о
выборах;
5) обеспечивает проведение выборов депутатов Сената; регистрирует
кандидатов в депутаты Сената, их доверенных лиц, выдает им соответствующие
125
удостоверения; публикует в средствах массовой информации сообщения
о регистрации кандидатов; готовит пункты для голосования, обеспечивает
изготовление кабин и урн для голосования; подводит результаты голосования
на выборах депутатов Сената и передает протоколы подведения результатов
голосования в Центральную избирательную комиссию для регистрации
депутатов Сената;
6) образует избирательные округа по выборам депутатов маслихатов
и публикует их список, оповещает избирателей о местах нахождения
избирательных комиссий;
6-1) устанавливает единую нумерацию участков для голосования;
7) обеспечивает изготовление избирательных бюллетеней по выборам
членов иных, кроме маслихатов, органов местного самоуправления;
8) получает от окружных избирательных комиссий протоколы о
регистрации кандидатов в депутаты соответствующего маслихата и
обеспечивает опубликование окружными избирательными комиссиями
списков зарегистрированных кандидатов;
9) подводит итоги выборов депутатов маслихатов, регистрирует
избранных депутатов и публикует сообщение об этом в средствах массовой
информации; представляет в Центральную избирательную комиссию
протоколы подсчета голосов по соответствующим избирательным округам
и участкам для публикации на официальном web-сайте Центральной
избирательной комиссии;
10) организует повторное голосование, повторные выборы и выборы
вместо выбывших депутатов Сената и маслихатов;
11) назначает и организует выборы членов иных, кроме маслихатов,
органов местного самоуправления, повторные выборы и выборы
членов вместо выбывших; выполняет функции окружной избирательной
комиссии по выборам членов иных, кроме маслихатов, органов местного
самоуправления, расположенных на территории соответствующей
административно-территориальной единицы; регистрирует кандидатов в
члены иных, кроме маслихатов, органов местного самоуправления, их
доверенных лиц, выдает им соответствующие удостоверения; публикует
в местных средствах массовой информации сообщения о регистрации
кандидатов; подводит итоги выборов членов иных, кроме маслихатов,
органов местного самоуправления; публикует в местных средствах
массовой информации сообщение об итогах выборов;
законодательством Республики Казахстан.<*>
________
I��;
от 14 апреля 2004 г. N 545-��
II��
; от 19 июня 2007 г. N 268-III.
126
Статья 15. Окружные избирательные комиссии
1. Окружные избирательные комиссии обеспечивают организацию и
проведение выборов депутатов маслихатов в избирательных округах.
2. Окружные избирательные комиссии образуются в составе семи
членов.
3. Состав окружных избирательных комиссий публикуется в средствах
массовой информации не позднее чем через десять дней после назначения
или объявления выборов.<*>
________
I��
; внесены
изменения - от 14 апреля 2004 г. N 545-��
II��
; от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 16. Полномочия окружной избирательной комиссии

Окружная избирательная комиссия:
1) осуществляет на территории соответствующего избирательного
округа контроль за исполнением законодательства о выборах;
2) организует проведение выборов депутатов маслихатов;
3) организует и координирует деятельность участковых избирательных
комиссий; отменяет и приостанавливает их решения; контролирует
создание необходимых материально-технических условий для деятельности
участковых избирательных комиссий; рассматривает заявления и жалобы на
решения и действия (бездействие) участковых избирательных комиссий; при
выявлении нарушений настоящего Конституционного закона обращается
в орган, образующий избирательную комиссию, или суд с заявлением о
прекращении деятельности избирательной комиссии;
4) (исключен - Конституционным законом РК от 14 апреля 2004 г.
N 545-��
II��
);
5) регистрирует выдвинутых кандидатов в депутаты маслихатов, их
доверенных лиц, выдает им соответствующие удостоверения, публикует
в местных средствах массовой информации сообщения о регистрации
кандидатов;
6) контролирует своевременность и правильность составления списков
избирателей и представления их для всеобщего ознакомления;
7) обеспечивает снабжение избирательными бюллетенями участковых
избирательных комиссий;
8) вправе заслушивать отчеты участковых избирательных комиссий
и расположенных на территории округа государственных органов и
организаций по вопросам, связанным с подготовкой и проведением выборов,
а также информации органов общественных объединений по вопросам
соблюдения законодательства о выборах;
127
9) получает от участковых комиссий протоколы о результатах
голосования, устанавливает на их основе результаты выборов по округу,
публикует сообщение об этом в средствах массовой информации;
10) (исключен Конституционным Законом РК от 19 июня 2007 г. N 268-III;
11) проводит повторные выборы и выборы вместо выбывших депутатов
маслихатов;
12) осуществляет другие полномочия в соответствии с законодательством
Республики. <*>
_________
Статья 16 с изменениями - Конституционными законами РК от 14 апреля 2004 г.
N 545-��
II��
; от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 17. Участковые избирательные комиссии

1. Участковые избирательные комиссии обеспечивают организацию
и проведение выборов Президента, депутатов Мажилиса Парламента
и маслихатов, членов иных органов местного самоуправления на
соответствующих избирательных участках.
Участковые избирательные комиссии формируются в составе семи
членов.
2. Состав участковых избирательных комиссий по выборам Президента,
депутатов Парламента и маслихатов публикуется в средствах массовой
информации не позднее чем через семь дней, а территориальных комиссий
по выборам членов иных органов местного самоуправления - не позднее
чем через три дня после назначения или объявления выборов.<*>
___________
I��
; внесены
изменения – Конституционными законами от 14 апреля 2004 г. N 545-��
II��
; от 19 июня 2007 г.
N 268-III.
Статья 18. Полномочия участковых избирательных комиссий

Участковая избирательная комиссия:
1) проводит на избирательном участке избирательные мероприятия
по выборам Президента, депутатов Мажилиса Парламента, маслихатов и
членов иных органов местного самоуправления;
2) оповещает избирателей о местонахождении участковой комиссии;
3) уточняет список избирателей на соответствующем избирательном
участке;
4) знакомит граждан со списком избирателей, рассматривает заявления
об ошибках и неточностях в списках и решает вопросы о внесении в него
соответствующих изменений;
5) оповещает избирателей о дне, времени и месте голосования;
128
6) готовит помещение, обеспечивает изготовление кабин и урн для
голосования;
7) организует на избирательном участке голосование в день выборов;
8) проводит подсчет голосов и определяет результаты голосования на
участке;
9) рассматривает заявления и жалобы по вопросам подготовки и
организации голосования и принимает по ним решения;
законодательством Республики. <*>
_________
N 545-��
II��
; от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 19. Статус члена избирательной комиссии

1. Члены избирательных комиссий являются представителями
государственных органов и находятся под защитой государства.
2. Правовое положение членов избирательных комиссий
определяется Конституцией, настоящим Конституционным законом и иными
законодательными актами Республики Казахстан.
2-1. Не может быть членом избирательной комиссии:
- лицо, имеющее судимость, которая не погашена или не снята в
установленном законом порядке;
- лицо, признанное судом недееспособным или ограниченно
дееспособным.
3. Председатель, члены Центральной избирательной комиссии и
сотрудники ее аппарата осуществляют полномочия на профессиональной
постоянной основе.
Председатель избирательной комиссии представляет интересы комиссии
в суде и других государственных органах, а также вправе делегировать
полномочия по представлению интересов избирательной комиссии другим
лицам путем выдачи соответствующей доверенности.
4. Не перечисленные в пункте 3 настоящей статьи члены избирательной
комиссии в период проведения выборов не могут быть уволены с работы либо
переведены на другую работу по инициативе работодателя без их согласия.
5. Член избирательной комиссии:
1) извещается о заседаниях соответствующей избирательной
комиссии за сорок восемь часов, за исключением случаев, требующих
незамедлительного принятия решения;
2) вправе выступать на заседании избирательной комиссии, вносить
предложения по вопросам, входящим в компетенцию соответствующей
избирательной комиссии, и требовать проведения по ним голосования;
3) вправе задавать другим участникам заседания вопросы в
соответствии с повесткой дня и получать на них ответы по существу;
129
4) вправе знакомиться с документами и материалами избирательной
комиссии, в которой он состоит, получать удостоверенные их копии;
5) по уполномочию, подтвержденному тремя четвертями голосов членов
избирательной комиссии, в которой он состоит, осуществлять проверку
деятельности нижестоящей избирательной комиссии;
6) обязан соблюдать требования Конституции, настоящего
Конституционного закона и иного законодательства Республики Казахстан,
общепринятые нормы этики;
7) обязан выполнять возложенные на него обязанности, решения
и указания избирательной комиссии и ее председателя, вышестоящей
8) обязан обеспечивать соблюдение и защиту избирательных прав и
законных интересов граждан, проявлять беспристрастность и независимость
при принятии решений, а также воздерживаться от публичной оценки
деятельности кандидатов и политических партий, выдвинувших партийный
список;
9) не связан решениями политической партии либо иного общественного
объединения, представителем которых он является, и не имеет права
отстаивать их интересы.
6. Член избирательной комиссии освобождается от своих обязанностей
по истечении установленного срока полномочий избирательной комиссии,
при прекращении ее деятельности, а также по решению органа, образовавшего
избирательную комиссию, в случаях:
1) подачи заявления об освобождении от обязанностей по собственному
желанию;
2) утраты гражданства Республики Казахстан;
3) выезда на постоянное место жительства за пределы административно-
территориальной единицы, на которой сформирована соответствующая
избирательная комиссия;
4) вступления в отношении его в законную силу обвинительного
приговора суда;
5) вступления в законную силу решения суда о признании его
недееспособным, ограниченно дееспособным, безвестно отсутствующим
или объявлении его умершим;
6) его смерти.
Член территориальной, окружной и участковой избирательных комиссий
освобождается от своих обязанностей в случае прекращения деятельности
выдвинувшей его политической партии;
7. В случае неоднократного нарушения членом комиссии должностных
полномочий или ненадлежащего выполнения обязанностей он освобождается
от должности органом, образующим избирательную комиссию.
130
8. Вышестоящая избирательная комиссия назначает члена избирательной
комиссии вместо выбывшего до избрания члена избирательной комиссии
органом, образующим избирательную комиссию в порядке, установленном
статьей 10 настоящего Конституционного закона.
9. Избирательная комиссия не должна состоять из работников одной
организации.
10. Член избирательной комиссии должен проживать на территории
административно-территориальной единицы, в которой находится
соответствующая комиссия. <*>
_________
Статья 19 в новой редакции - Конституционным законом РК от 14 апреля 2004 г.
N 545-��
II��
; с изменениями Конституционными законами РК от 15 апреля 2005 г. N 44-��
III��;
от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 20. Организация деятельности избирательных комиссий

и обжалование их действий.
Гласность в деятельности избирательных комиссий
1. Деятельность избирательных комиссий осуществляется на
основе коллегиальности, гласности и открытости.
2. Первые заседания созываются:
1) Центральной избирательной комиссии – Председателем комиссии
в течение четырнадцати дней после избрания комиссии;
2) нижестоящих избирательных комиссий – председателями
соответствующих вышестоящих комиссий не позднее чем в семидневный
срок после их образования.
3. В период подготовки и проведения избирательной кампании
заседания комиссий проводятся не реже одного раза в две недели. В иное
время свои заседания комиссии проводят по мере необходимости по
инициативе председателя или не менее одной трети членов комиссии.
4. Заседания избирательных комиссий правомочны, если в них
принимает участие не менее двух третей от общего числа членов
комиссии.
5. Решения комиссий принимаются открытым голосованием
большинством голосов от общего числа их членов, кроме иных
случаев, установленных настоящим Конституционным законом.
Члены избирательной комиссии, не согласные с ее решением, вправе
высказать особое мнение, которое незамедлительно доводится до
сведения вышестоящей избирательной комиссии и в письменной форме
прилагается к протоколу заседания комиссии.
6. Избирательные комиссии создают условия для свободного
ознакомления всех лиц со своими решениями, которые размещаются
в общедоступных телекоммуникационных сетях, а в случаях,
131
предусмотренных настоящим Конституционным законом, подлежат
иному опубликованию.
Политические партии, не имеющие представителя в составе
избирательных комиссий, вправе делегировать в соответствующую
избирательную комиссию своего представителя с правом совещательного
голоса на период подготовки и проведения избирательной кампании.
Представитель политической партии с правом совещательного
голоса вправе выступать на заседании избирательной комиссии, вносить
предложения по вопросам, входящим в компетенцию избирательной
комиссии, вправе обжаловать действия (бездействие) избирательной
комиссии в вышестоящую избирательную комиссию или суд.
7. На заседаниях избирательной комиссии могут присутствовать
кандидаты, доверенные лица, наблюдатели, представители средств
массовой информации при наличии служебного удостоверения и задания
редакции.
Кандидаты в депутаты, политические партии, выдвинувшие
партийные списки, при рассмотрении вопросов, их касающихся,
заблаговременно извещаются о заседаниях соответствующих
избирательных комиссий и повестке дня.
Запрещается присутствие в помещении избирательной комиссии
посторонних лиц, не связанных с избирательным процессом.
8. В день голосования с момента открытия избирательного участка
для голосования и до установления результатов голосования при подсчете
голосов избирателей на избирательном участке вправе одновременно
присутствовать по одному доверенному лицу от каждого кандидата, по
одному представителю от каждого средства массовой информации при
наличии служебного удостоверения и задания редакции и по одному
наблюдателю от каждой политической партии, иного общественного
объединения, других некоммерческих организаций Республики
Казахстан и наблюдатели иностранных государств и международных
организаций.
9. Решения или действия (бездействие) избирательной комиссии
могут быть обжалованы в вышестоящую избирательную комиссию
и (или) в суд в течение десяти дней со дня принятия решения или
совершения действия (бездействия), если иные сроки обжалования не
установлены настоящим Конституционным законом. По истечении
указанных сроков заявление на решение и (или) действия (бездействие)
избирательной комиссии рассмотрению не подлежит.
При одновременном рассмотрении заявлений в избирательной
комиссии и суде избирательная комиссия приостанавливает
рассмотрение заявления до вступления в силу решения суда. Cуд извещает
132
избирательную комиссию о поступившем заявлении и вступлении в
законную силу решения суда по результатам его рассмотрения.
10. Государственные органы, организации, органы местного
самоуправления, а также их должностные лица обязаны оказывать
содействие избирательным комиссиям в осуществлении их полномочий,
предоставлять им необходимые сведения и материалы, давать ответы
на обращения избирательных комиссий в трехдневный срок, а в день
выборов и предшествующий ему день - немедленно.
11. Члены территориальной, окружной, участковой избирательных
комиссий на период подготовки и проведения выборов могут по
их желанию освобождаться по решению комиссии от выполнения
производственных или служебных обязанностей с сохранением средней
заработной платы за счет средств, выделенных на проведение выборов.
Членам избирательных комиссий, являющимся государственными
служащими, на период подготовки и проведения выборов сохраняется
среднемесячная заработная плата по месту их основной работы.
Оплата сверхурочной работы, работы в праздничные и выходные
дни, труда в ночное время, членов избирательных комиссий, в том числе
являющихся государственными служащими, осуществляется за счет
средств, выделенных на проведение выборов.
12. Не могут быть членами избирательных комиссий:
1) депутаты Парламента, маслихатов, члены иных органов местного
2) кандидаты в Президенты, в депутаты Парламента, маслихатов,
члены иных органов местного самоуправления, а также доверенные
лица кандидатов;
3) лица, занимающие должность политического государственного
служащего;
4) судьи судов Республики Казахстан.
Супруг (супруга) и близкие родственники кандидатов, а также
лица, находящиеся у кандидатов в непосредственном подчинении,
не могут состоять в избирательных комиссиях, обеспечивающих
непосредственную opганизацию и проведение в избирательном округе
выборов, в которых участвует данный кандидат.
Лица, указанные в подпункте втором настоящего пункта,
освобождаются от обязанностей члена избирательной комиссии со дня
регистрации соответствующего кандидата.
_________
Статья 20 в новой редакции – Конституционным законом РК от 19 июня 2007 г. N 268-III.
133
Статья 20-1. Наблюдатели политических партий, иных
общественных объединений, некоммерческих
организаций Республики Казахстан
1. Полномочия наблюдателя от политических партий, иных
общественных объединений, некоммерческих организаций Республики
Казахстан должны быть удостоверены в письменной форме с указанием
его фамилии, имени, отчества. Данный документ заверяется печатью
организации, направившей наблюдателя, и действителен при
предъявлении документа, удостоверяющего личность наблюдателя.
Документы предъявляются председателю избирательной комиссии либо
лицу, его замещающему, для регистрации наблюдателя путем внесения
данных о нем в журнал учета.
2. Наблюдатели политических партий, иных общественных
объединений, некоммерческих организаций Республики Казахстан
вправе:
1) присутствовать на заседании избирательной комиссии;
2) получать информацию о количестве избирателей, принявших
участие в голосовании, в том числе в голосовании вне помещения;
3) находиться в помещении для голосования соответствующего
избирательного участка во время проведения голосования и подсчета
голосов;
4) сопровождать переносные избирательные урны, в том числе
находиться в транспортном средстве во время их перевозки;
5) наблюдать за ходом голосования, процедурой подсчета голосов
и оформления результатов голосования на избирательном участке, в
пункте для голосования в условиях, обеспечивающих возможность
четкого обозрения всех перечисленных процедур;
6) обжаловать решения, действия (бездействие соответствующей
избирательной комиссии и (или) ее членов в вышестоящую
избирательную комиссию или в суд;
7) присутствовать при проведении голосования избирателей вне
помещения для голосования в случае невозможности их прибыть в
помещение для голосования;
8) присутствовать при подсчете и погашении членами участковой
избирательной комиссии неиспользованных избирательных
бюллетеней;
9) делать фото-, аудио – и видеозаписи, не мешая ходу голосования и
подведению его итогов;
10) наблюдать процедуру передачи протоколов о результатах
голосования вышестоящим избирательным комиссиям;
134
11) после проведения голосования знакомиться с протоколами
избирательной комиссии об итогах голосования, получать их заверенные
копии;
12) обращать внимание членов избирательной комиссии на
нарушения требований настоящего Конституционного закона, вручать
им соответствующие письменные заявления, акты о нарушениях и
получать отметки о вручении. Председатель избирательной комиссии,
лицо, его замещающее, обязаны по заявлению доверенных лиц,
наблюдателей приложить к протоколу подсчета голосов составленные
ими акты.
3. Наблюдатели политических партий, иных общественных
объединений, некоммерческих организаций Республики Казахстан
обязаны:
1) иметь при себе документы, удостоверяющие их личность и
полномочия;
2) не вмешиваться в избирательный процесс, в процедуру подсчета
голосов и принятия решений избирательной комиссией;
3) не предпринимать действий, препятствующих работе
4) выполнять требования председателя избирательной комиссии по
соблюдению правил поведения на избирательном участке, установленных
соответствующей избирательной комиссией;
5) основывать свои замечания на документированных,
действительных и поддающихся проверке фактах;
6) соблюдать требования настоящего Конституционного закона и
иного законодательства Республики Казахстан;
7) сохранять непредвзятость, не выражать предпочтения
конкретному кандидату, политической партии.
4. В случае нарушения законодательства Республики Казахстан
наблюдателями политических партий, иных общественных объединений,
некоммерческих организаций Республики Казахстан соответствующая
избирательная комиссия вправе отменить регистрацию наблюдателя.
________
Статья 20-1 в новой редакции – Конституционным законом РК от 19 июня 2007 г.
N 268-III.
Статья 20-2. Наблюдатели иностранных государств и

международных организаций, представители
иностранных средств массовой информации
1. Приглашения иностранным государствам и международным
организациям участвовать в наблюдении за выборами в Республике
Казахстан могут быть направлены Председателем Центральной
135
избирательной комиссии, Министром иностранных дел Республики
Казахстан.
Приглашения направляются через Министерство иностранных дел
Республики Казахстан.
В приглашении могут содержаться пожелания к численности и
составу миссии, а также к обеспечению в миссии гендерного баланса,
странового представительства.
2. Наблюдатели иностранных государств и международных
организаций аккредитуются при Центральной избирательной комиссии
по представлению Министерства иностранных дел Республики
Казахстан.
Для аккредитации иностранные государства и международные
организации представляют в Министерство иностранных дел
Республики Казахстан список своих наблюдателей, представителей.
Частные лица, не являющиеся наблюдателями иностранных
государств и международных организаций, аккредитации не подлежат.
Не аккредитуются лица, имеющие политические, экономические или
другие интересы в Республике Казахстан либо аккредитация которых
была ранее отозвана (отменена) за нарушение законодательства
Республики Казахстан, иностранного государства или общепризнанных
норм международного права, либо не имеющие практики наблюдения
за выборами, либо признанные виновными в совершении уголовного
преступления, коррупционного правонарушения или незаконной
деятельности в избирательный период за пять лет до подачи заявки на
аккредитацию.
3. Срок аккредитации наблюдателей иностранных государств,
международных организаций устанавливается Центральной
избирательной комиссией.
4. Аккредитованным наблюдателям иностранных государств и
международных организаций выдается удостоверение установленного
Центральной избирательной комиссией образца, являющееся
основанием для их деятельности в период проведения избирательной
кампании. Проведение аккредитации заканчивается за пять дней до дня
голосования.
организаций, представители иностранных средств массовой информации
не вправе использовать свой статус для осуществления деятельности, не
связанной с наблюдением за выборами в Республике Казахстан.
имеют право:
136
1) присутствовать на всех стадиях избирательного процесса;
2) получать в избирательных комиссиях информацию о ходе
избирательной кампании;
3) доступа на избирательные участки во время проведения
голосования и подсчета голосов;
4) встречаться с участниками избирательного процесса;
5) информировать членов избирательных комиссий о своих
наблюдениях, выявленных нарушениях, вносить рекомендации;
6) делать публичные заявления;
7) наблюдать процедуру передачи протоколов о результатах
голосования вышестоящим избирательным комиссиям.
обязаны:
1) иметь при себе документы, удостоверяющие их личность и
аккредитацию;
2) не вмешиваться в избирательный процесс, в процедуру подсчета
голосов и принятия решений избирательной комиссией;
3) не предпринимать действий, препятствующих работе
4) выполнять требования председателя избирательной комиссии по
соблюдению правил поведения на избирательном участке, установленных
соответствующей избирательной комиссией;
5) сохранять непредвзятость, не выражать предпочтения
конкретному кандидату, политической партии;
6) соблюдать требования настоящего Конституционного закона и
иного законодательства Республики Казахстан.
8. В случаях, предусмотренных настоящим Конституционным
законом, Центральная избирательная комиссия вправе отозвать
аккредитацию наблюдателя иностранного государства, международной
9. В случае нарушения наблюдателями законодательства
Республики Казахстан или общепризнанных норм международного
права соответствующая избирательная комиссия вправе внести в
Центральную избирательную комиссию представление об отзыве
аккредитации наблюдателя иностранного государства, международной
________
Статья 20-2 внесена Коституционным законом РК от 19 июня 2007 г. N 268-III.
137
Глава 3.
Избирательные округа и участки
Статья 21. Избирательные округа и их система

1. В Республике Казахстан при выборах депутатов маслихатов, членов
иных органов местного самоуправления создается и используется система
территориальных избирательных округов.
2. Избирательные округа образуются с учетом административно-
территориального деления Республики и с примерно равной численностью
избирателей. При этом разница в численности избирателей в избирательных
округах в пределах области, города республиканского значения и столицы
Республики, района, города не должна превышать пятнадцати процентов от
среднего количества избирателей на каждый депутатский мандат в данной
административно-территориальной единице.
3. При выборах Президента республики и депутатов Мажилиса,
избираемых на основе партийных списков по системе пропорционального
представительства, единым общенациональным избирательным округом
является вся территория Республики Казахстан.
4. При выборах депутатов маслихатов образуются одномандатные
территориальные избирательные округа с соблюдением условий,
установленных пунктом 2 настоящей статьи.
5. При выборах членов иных органов местного самоуправления
образуются многомандатные территориальные избирательные округа,
охватывающие территории городских и сельских местных сообществ.<*>
_________
I��;
от 14 апреля 2004 г. N 545-��
II��
; от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 22. Образование и пересмотр границ

избирательных округов
1. Избирательные округа образуются территориальными
избирательными комиссиями.
2. Список избирательных округов с указанием их границ и мест
нахождения окружных избирательных комиссий публикуется в
соответствующих средствах массовой информации соответствующими
избирательными комиссиями не позднее чем через десять дней после
назначения или объявления выборов.
3. Изменения в списке избирательных округов, определении их
границ и места нахождения избирательных комиссий осуществляются
соответствующей избирательной комиссией.
________________
138
Статья 23. Образование избирательных участков
1. Для проведения голосования и подсчета голосов в районах и городах
решениями соответствующих акимов по согласованию с избирательными
комиссиями образуются избирательные участки. Избирательные участки
образуются в целях создания максимального удобства для избирателей и с
учетом местных и иных условий.
2. Избирательные участки образуются с учетом следующих условий:
1) не более трех тысяч избирателей на каждом избирательном участке;
2) соблюдения границ административно-территориального устройства в
административно-территориальных единицах;
3) (подпункт исключен - Конституционным законом РК от 14 апреля
2004 года N 545-��
II).
3. В воинских частях, на судах, принадлежащих Республике Казахстан
и находящихся в день выборов в плавании, в домах отдыха, санаториях,
стационарных лечебно-профилактических учреждениях, в местах
нахождения граждан, расположенных в отдаленных и труднодоступных
районах, на участках отгонного животноводства, в следственных изоляторах
и изоляторах временного содержания образуются избирательные участки,
входящие в избирательные округа соответственно по месту их дислокации,
порта приписки судна или расположения. При представительствах Республики
Казахстан в иностранных государствах создаются избирательные участки,
относящиеся к избирательному округу, на территории которого находится
Министерство иностранных дел Республики.
4. Образование избирательных участков осуществляется соответственно
по представлению капитанов судов, командиров частей или войсковых
соединений, руководителей названных в пункте 3 настоящей статьи
учреждений, соответствующих акимов и Министерства иностранных дел
Республики.
5. Соответствующие акимы в семидневный срок, а при проведении
выборов членов иных органов местного самоуправления - в трехдневный
срок со дня создания участков, оповещают избирателей через средства
массовой информации о границах избирательных участков.<*>
_________
Статья 23 с изменениями - Конституционными законами РК от 6 мая 1999 г. N 375-I;
от 14 апреля 2004 г. N 545-��
II��
; от 15 апреля 2005 г. N 44-��
III��
; от 19 июня 2007 г. N 268-III.
139
Глава 4.
Списки избирателей (выборщиков)
Статья 24. Списки избирателей (выборщиков)

и порядок их составления
1. Списки избирателей составляются при выборах Президента,
депутатов Мажилиса Парламента и маслихатов, членов иных органов
местного самоуправления. Списки выборщиков составляются при выборах
депутатов Сената.
2. (Пункт исключен - Конституционным законом РК от 14 апреля
2004 г. N 545-II).
3. Основанием для включения гражданина в список избирателей на
конкретном избирательном участке является факт его регистрации по месту
жительства на территории этого избирательного участка.
4. Списки избирателей составляются в алфавитном или ином порядке. В
списке указываются фамилия, имя, отчество, год рождения (в возрасте 18 лет
- дополнительно день и месяц) и адрес места жительства избирателя. Списки
выборщиков составляются в алфавитном или ином порядке и включают в
себя фамилию, имя, отчество, год рождения, наименование маслихата,
депутатом которого является выборщик, и адрес его места жительства.
5. Список избирателей по месту жительства составляет соответ-
ствующий местный исполнительный орган на основании сведений,
представляемых органами, осуществляющими учет населения.
Каждый избиратель вправе зарегистрироваться в качестве избирателя в
соответствующем местном исполнительном органе с момента объявления
или назначения выборов.
В случае, если избирателю не позже чем за тридцать дней до выборов
стало известно о том, что он не будет иметь возможность прибыть в день
выборов в помещение для голосования по месту его регистрации, он вправе
обратиться в местный исполнительный орган по месту его нахождения
с письменным заявлением о его включении в соответствующий список
избирателей.
При обращении гражданина в соответствии с настоящим пунктом местный
исполнительный орган организует исключение гражданина из списка
избирателей по месту регистрации и включение его в список избирателей
того участка, на котором гражданин будет голосовать.
Списки избирателей по каждому избирательному участку подписываются
соответствующим акимом и представляются по акту в соответствующую
избирательную комиссию за двадцать дней до начала голосования.
Сведения об избирателях, предварительно сверенные с данными
других компетентных органов и организаций, представляются местным
исполнительным органом на электронных и бумажных носителях в
140
соответствующие территориальные избирательные комиссии к 1 июля и 1
января каждого года.
Должностные лица местных исполнительных органов несут
ответственность за достоверность списков избирателей, а также данных об
избирателях, представленных соответствующей избирательной комиссией.
6. Студенты и аспиранты дневной формы обучения, проживающие
в общежитиях, включаются в список избирателей по месту нахождения
общежития.
7. Списки избирателей-военнослужащих, находящихся в воинских
частях, а также членов их семей и других избирателей, проживающих в
местах расположения воинских частей, составляются на основе сведений,
представляемых командирами воинских частей.
8. Списки избирателей по избирательным участкам, образованным
в домах отдыха, санаториях, стационарных лечебно-профилактических
учреждениях, в местах нахождения граждан, расположенных в отдаленных
и труднодоступных районах, на участках отгонного животноводства, в
следственных изоляторах и изоляторах временного содержания, а также при
представительствах Республики Казахстан в иностранных государствах, на
судах, принадлежащих Республике Казахстан и находящихся в день выборов в
плавании, составляются на основе данных, представляемых руководителями
названных учреждений, соответствующими акимами, руководителями
названных представительств и капитанами судов.
Списки избирателей по избирательным участкам, образованным в местах
временного пребывания (в домах отдыха, санаториях, стационарных лечебно-
профилактических учреждениях, на участках отгонного животноводства, в
следственных изоляторах и изоляторах временного содержания, а также при
представительствах Республики Казахстан в иностранных государствах, на
судах, принадлежащих Республике Казахстан и находящихся в день выборов
в плавании), подлежат обязательному уточнению по состоянию на день,
предшествующий дню голосования.
9. Списки выборщиков по выборам депутатов Сената Парламента
составляются соответствующими территориальными избирательными
комиссиями по представлению секретаря соответствующего областного,
городского (города республиканского значения и столицы Республики)
маслихата.
10. Внесение изменений в списки избирателей (выборщиков) после
начала подсчета голосов запрещается. <*>
_________
Статья 24 с изменениями - Конституционными законами РК от 14 апреля 2004 года
N 545-II; от 15 апреля 2005 г. N 44-��
III;��
от 19 июня 2007 г. N 268-III.
141
Статья 25. Включение в списки избирателей (выборщиков)
1. В списки избирателей:
1) включаются граждане Республики, обладающие активным
избирательным правом;
2) включаются граждане, зарегистрированные по месту жительства на
территории соответствующих избирательных участков;
3) по избирательным участкам, образованным в домах отдыха,
санаториях, стационарных лечебно-профилактических учреждениях, в местах
и изоляторах временного содержания, на судах, принадлежащих Республике
Казахстан и находящихся в день выборов в плавании, включаются все
граждане, которые в день проведения голосования будут находиться в
названных учреждениях и организациях или на борту судна;
4) по воинским частям включаются все военнослужащие, находящиеся в
воинских частях, а также члены их семей и другие избиратели, проживающие
в местах расположения воинских частей. Военнослужащие, проживающие
вне воинских частей, включаются в списки избирателей по месту жительства
на общих основаниях;
5) по избирательным участкам при представительствах Республики
Казахстан в иностранных государствах включаются все граждане,
проживающие или находящиеся в длительной заграничной командировке
в соответствующем иностранном государстве и имеющие действительные
паспорта гражданина Республики.
Граждане Республики Казахстан, прибывшие в иностранные государства
по частным приглашениям, в служебные, деловые и туристические поездки,
при их обращении в участковую избирательную комиссию и при наличии
у них действительного паспорта гражданина Республики Казахстан
включаются в списки избирателей.
2. В списки выборщиков включаются все депутаты:
1) маслихатов, расположенных на территории области;
2) маслихата соответственно города республиканского значения и
столицы Республики.
3. Гражданин (выборщик) может быть включен только в один список
избирателей (выборщиков). <*>
_________
Статья 25 с изменениями - Конституционным законом РК от 14 апреля 2004 г. N 545-II;
с дополнением – Конституционным законом РК от 15 апреля 2005 г. N 44-��
III�.
142
Статья 26. Ознакомление со списками избирателей (выборщиков)
1. Списки избирателей по избирательным участкам, образованным
по месту жительства граждан, за пятнадцать дней до дня голосования
соответствующими избирательными комиссиями представляются
избирателям для ознакомления.
Списки избирателей по избирательным участкам, образованным в
воинских частях, на судах, принадлежащих Республике Казахстан и
находящихся в день выборов в плавании, в домах отдыха, санаториях,
стационарных лечебно-профилактических учреждениях, в местах
и изоляторах временного содержания, при загранучреждениях Республики
Казахстан в иностранных государствах, представляются избирателям для
ознакомления за пять дней до дня голосования; по избирательным участкам,
образованным при проведении выборов членов иных органов местного
самоуправления, - за семь дней до дня голосования.
2. Списки выборщиков по выборам депутатов Сената представляются
для ознакомления путем публикации в местных средствах массовой
информации не менее чем за семь дней до выборов.
3. Гражданам (выборщикам) обеспечивается возможность в помещениях
соответствующих избирательных комиссий знакомиться со списками
избирателей (выборщиков), а также проверять правильность внесенных в
них данных об избирателях (выборщиках).
4. Каждый гражданин (выборщик) вправе проверить данные о себе в
списках избирателей и обжаловать невключение, неправильное включение в
список или исключение из списка, а также допущенные в списке неточности в
данных об избирателе (выборщике). Заявления о необходимости исправлений
в списках рассматриваются соответствующей избирательной комиссией в
день поступления заявления в избирательную комиссию. В случае отклонения
заявления избирательная комиссия безотлагательно выдает заявителю копию
мотивированного решения об отклонении его заявления. Решение может быть
обжаловано в соответствующий суд по месту нахождения избирательной
комиссии, который рассматривает жалобу в день поступления заявления
и принимает окончательное решение. При положительном для заявителя
решении исправление в списке избирателей (выборщиков) или включение
невключенного избирателя в список производится избирательной комиссией
немедленно. <*>
_________
Статья 26 с изменениями - Конституционными законами РК от 14 апреля 2004 г. N 545-II;
от 19 июня 2007 г. N 268-III.
143
Глава 5.
Предвыборная агитация
Статья 27. Предвыборная агитация

1. Предвыборная агитация - деятельность, имеющая целью побудить
избирателей принять участие в голосовании за или против того или иного
кандидата, политическую партию.
Иностранцам, лицам без гражданства, иностранным юридическим лицам
и международным организациям запрещается осуществлять деятельность,
препятствующую и (или) способствующую выдвижению и избранию
кандидатов, политических партий, выдвинувших партийный список,
достижению определенного результата на выборах.
2. Предвыборная агитация начинается с момента окончания срока
регистрации кандидатов и заканчивается в ноль часов по местному
времени дня, предшествующего дню выборов. При проведении повторного
голосования предвыборная агитация начинается со дня назначения дня
повторного голосования и заканчивается в ноль часов по местному времени
дня, предшествующего дню выборов.
3. Предвыборная агитация осуществляется:
1) через средства массовой информации;
2) путем проведения публичных предвыборных мероприятий
(предвыборных собраний и встреч с избирателями (выборщиками), публичных
предвыборных дебатов и дискуссий, митингов, шествий, демонстраций и иных
предвыборных мероприятий в порядке, установленном законодательством и
не запрещенных настоящим Конституционным законом), а также личных
встреч кандидатов и их доверенных лиц с избирателями (выборщиками);
3) путем выпуска и (или) распространения печатных, аудиовизуальных
и иных агитационных материалов.
4. Запрещается проводить предвыборную агитацию, распространять
любые агитационные предвыборные материалы:
1) государственным органам, органам местного самоуправления, а
также их должностным лицам при исполнении служебных обязанностей;
2) военнослужащим Вооруженных Сил, других войск и воинских
формирований, работникам органов национальной безопасности,
правоохранительных органов и судьям;
3) членам избирательных комиссий;
4) религиозным объединениям.
5. Кандидатам, являющимся должностными лицами государственных
органов, запрещается использовать преимущества своего должностного или
служебного положения.
144
Под использованием преимуществ должностного или служебного
положения в настоящем Конституционном законе понимается:
1) привлечение лиц, находящихся в подчинении или в другой служебной
зависимости, к осуществлению предвыборной агитации, за исключением
случаев, когда указанные лица осуществляют агитацию в качестве
доверенных лиц кандидата;
2) использование помещений, занимаемых государственными
органами, для осуществления деятельности, способствующей избранию
кандидата, политической партии, выдвинувшей партийный список, если
иным кандидатам, политическим партиям не гарантировано использование
указанных помещений на таких же условиях.
Соблюдение установленных настоящим пунктом ограничений не должно
препятствовать выполнению должностными лицами своих служебных
обязанностей.
6. Журналисты, должностные лица редакций средств массовой
информации, зарегистрированные кандидатами либо их доверенными
лицами, не вправе участвовать в освещении выборов через средства массовой
информации.
7. Средства массовой информации обязаны осуществлять объективное
освещение выборной кампании кандидатов, политических партий;
воздерживаться от публикации агитационных материалов и иной информации,
заведомо порочащих честь, достоинство и деловую репутацию кандидата
или политической партии; предоставлять возможность указанным лицам
бесплатного опубликования опровержения в защиту чести, достоинства
и деловой репутации в ближайшем номере печатного издания на той же
странице, в том же объеме и тем же шрифтом или передаче на телевидении
либо радио в такое же время в течение двадцати четырех часов после
поступления обращения.
Средства массовой информации незамедлительно предоставляют
возможность соответствующим избирательным комиссиям опубликовывать
информацию о ходе предвыборной кампании и сообщения, установленные
настоящим Конституционным законом.
8. Должностные лица средств массовой информации не несут
ответственности за высказывания кандидатов и политических партий в
ходе их предвыборной кампании, за исключением случаев публикации
материалов, указанных в пункте 1 статьи 29 настоящего Конституционного
закона.
9. Ненадлежащей предвыборной агитацией считается проведение
предвыборной агитации, сопровождаемой предоставлением избирателям
бесплатно или на льготных условиях товаров, услуг, ценных бумаг, а также
проведением лотерей, благотворительных акций, выплатой денег либо
обещанием предоставления таковых, за исключением бесплатной раздачи
145
печатных, в том числе иллюстративных, материалов, а также значков,
флагов, флажков, специально изготовленных для избирательной кампании.
Проведение ненадлежащей предвыборной агитации запрещается.
С момента объявления (назначения) выборов кандидатам, политическим
партиям, выдвинувшим партийные списки, а также от их имени или в
их поддержку любым физическим и юридическим лицам запрещается
проведение благотворительных мероприятий, за исключением организации
зрелищных и спортивных мероприятий.
Нарушение кандидатом, политической партией, выдвинувшей партийный
список, а также их доверенными лицами правил, установленных настоящим
пунктом, влечет за собой отмену решения о регистрации кандидата,
партийного списка.
10. Запрещается проведение предвыборной агитации с использованием
изображения какого-либо лица без его письменного разрешения, а в случае
его смерти - без письменного разрешения наследников. <*>
_________
Статья 27 с изменениями - Конституционными законами РК от 5 июня 1999 г. N 375-I;
от 14 апреля 2004 г. N 545-II; от 15 апреля 2005 г. N 44-��
III�.
Статья 28. Право на проведение предвыборной агитации

1. Государство гарантирует гражданам, общественным объединениям
право беспрепятственной предвыборной агитации за или против того
или иного кандидата, политической партии в соответствии с настоящим
Конституционным законом, иными законодательными актами Республики
Казахстан.
Граждане, общественные объединения, не создающие в соответствии
с настоящим Конституционным законом избирательные фонды, вправе
проводить предвыборную агитацию, не требующую финансирования.
2. С момента окончания срока регистрации, установленного в
соответствии с настоящим Конституционным законом, и до окончания
агитационной кампании кандидаты, политические партии, выдвинувшие
партийный список, имеют право на агитацию и пропаганду своей
предвыборной программы в печати и других средствах массовой
Кандидатам, политическим партиям, выдвинувшим партийные списки,
гарантируются равные условия доступа к средствам массовой информации
для проведения предвыборной агитации.
3. Государство гарантирует кандидатам равное выделение средств для
выступления со своими программами в средствах массовой информации.
Каждому кандидату предоставляются средства на пятнадцатиминутное
выступление по телевидению, десятиминутное выступление по радио, а
146
также на публикацию в печатных изданиях двух статей в объеме не более 0,1
печатного листа.
Политические партии, выдвинувшие партийные списки, вправе
участвовать в политических дебатах на телевидении, организуемых
Центральной избирательной комиссией, в устанавливаемом ею объеме
времени.
Средства массовой информации на договорной основе предоставляют
эфирное время, печатную площадь зарегистрированным кандидатам и
политическим партиям, выдвинувшим партийные списки. Условия договора
о предоставлении кандидатам и политическим партиям, выдвинувшим
партийные списки, эфирного времени, печатной площади в средствах
массовой информации не должны создавать преимущества тому или иному
кандидату, политической партии. Сведения о размере оплаты, условиях и
порядке предоставления эфира и печатной площади должны быть объявлены
и опубликованы соответствующей организацией телерадиовещания,
редакцией периодического печатного издания не позднее чем на десятый
день после официального опубликования решения о назначении выборов, а
также представлены в Центральную и областные избирательные комиссии
при выборах Президента, в иные территориальные, а также окружные
избирательные комиссии при выборах депутатов Парламента, маслихатов и
членов иных органов местного самоуправления.
Согласие на выделение эфирного времени, печатной площади, данное
средством массовой информации одному из кандидатов, политической
партии, выдвинувшей партийный список, является согласием на выделение
эфирного времени, печатной площади другим кандидатам, политическим
партиям, выдвинувшим партийные списки.
Очередность выступления кандидатов и политических партий,
выдвинувших партийные списки, в средствах массовой информации
устанавливается в порядке поступления письменных обращений либо по
жребию в случае, если обращения поступили одновременно.
Запрещается прерывать и комментировать выступления кандидатов
на телевидении и по радио сразу после выступления, а также в печатных
изданиях в том же номере.
4. По заявке избирательных комиссий органы местного государствен
ного управления и самоуправления предоставляют кандидатам на договор
ной основе помещения для встреч с избирателями. Избирательные комис
сии составляют график встреч кандидатов с избирателями в выделенном
помещении и публикуют его в средствах массовой информации. Условия
предоставления помещения должны быть едиными для всех кандидатов.
5. Для издания плакатов, листовок, лозунгов и иных агитационных
печатных материалов соответствующие избирательные комиссии выделяют
кандидатам, кроме баллотирующихся по партийным спискам, равную сумму
147
денег. Все агитационные печатные материалы должны содержать сведения
об организации, выпустившей данные материалы, месте их печатания и
тираже, лицах, сделавших заказ, из каких средств оплачено. Запрещаются
изготовление агитационных печатных материалов за пределами территории
Республики Казахстан, распространение анонимных агитационных
материалов.
6. Местные исполнительные органы совместно с соответствующими
избирательными комиссиями определяют места для размещения
агитационных печатных материалов для всех кандидатов и оснащают их
стендами, щитами, тумбами.
Агитационные печатные материалы размещаются на условиях,
обеспечивающих равные права для всех кандидатов.
Кандидаты вправе вывешивать агитационные печатные материалы в
иных местах с разрешения собственника соответствующего объекта.
Запрещается вывешивание агитационных материалов на памятниках,
обелисках, зданиях и сооружениях, имеющих историческую, культурную
или архитектурную ценность, а также в помещении для голосования.
В помещении избирательной комиссии и помещении для голосования
размещается информация о кандидатах в едином формате с фотографией
кандидата и стандартным набором сведений, установленных Центральной
В помещении избирательной комиссии и помещении для голосования
размещается информация о политических партиях, выдвинувших
партийные списки, в едином формате со стандартным набором сведений,
установленных Центральной избирательной комиссией.
7. Кандидаты в Президенты, депутаты Парламента и маслихата вправе
из средств своих избирательных фондов оплачивать расходы, связанные с
выступлениями в средствах массовой информации, проведением публичных
предвыборных мероприятий, изданием дополнительных агитационных
материалов, а также покрывать транспортные и командировочные
расходы. Запрещаются привлечение в этих целях иных денег из других
источников, принятие любых не оплаченных из средств избирательных
фондов кандидатов товаров, работ и услуг физических и юридических
лиц, используемых кандидатом в ходе избирательной кампании, оказание
указанным физическим и юридическим лицам любого содействия со стороны
кандидата за предоставление этих услуг.
Физические и юридические лица, оказывающие услуги кандидату,
политической партии, связанные с проведением предвыборной агитации,
должны иметь от них письменное согласие на принятие услуги. Лица, не
имеющие письменного согласия, несут ответственность в соответствии с
законами Республики Казахстан.
148
8. Периодические печатные издания центральных и местных
исполнительных органов обязаны публиковать сообщения избирательных
комиссий, данные о кандидатах, участвующих в выборах, в порядке и объеме,
определяемых Центральной избирательной комиссией.
9. При опубликовании результатов опросов общественного мнения,
связанных с выборами, средства массовой информации обязаны указывать
организацию, проводившую опрос, лиц, заказавших опрос и оплативших его,
время проведения опроса, метод сбора информации, точную формулировку
вопроса, число опрошенных и коэффициент погрешности результатов
опроса.
Опубликование в средствах массовой информации результатов опросов
общественного мнения, прогнозов результатов выборов, иных исследований,
связанных с выборами, не допускается в течение пяти дней до дня голосования
и в день голосования.
Запрещается проводить опрос общественного мнения в день выборов в
помещении или в пункте для голосования. <*>
_________
Статья 28 в редакции – Конституционным законом РК от 5 июня 1999 г. N 375-I;
от 14 апреля 2004 г. N 545-II; с изменениями – Конституционным законом от 19 июня 2007 г.
N 268-III.
Статья 29. Предвыборная программа кандидата,

политической партии
Кандидат в Президенты, в депутаты Парламента и маслихата, в
члены иного органа местного самоуправления, политическая партия,
выдвинувшая партийный список, выступают с предвыборной программой
своей будущей деятельности. Предвыборная программа не должна
провозглашать идеи насильственного изменения конституционного строя,
нарушения целостности Республики, подрыва безопасности государства,
разжигания социальной, расовой, национальной, религиозной, сословной
и родовой розни, культ жестокости и насилия, а также создание не
предусмотренных законодательством военизированных формирований.
В случае нарушения названных требований соответствующая
избирательная комиссия вправе отказать кандидату в регистрации,
политической партии в регистрации партийного списка, а в случае
выдвижения кандидатом или политической партией такой предвыборной
программы после регистрации - отменить решение о регистрации кандидата
или партийного списка. <*>
_________
Статья 29 в редакции – Конституционным законом РК от 14 апреля 2004 г. N 545-II.
149
Статья 30. (Статья 30 исключена - Конституционным законом РК
от 14 апреля 2004 г. N 545-II )
Статья 31. Доверенные лица

1. Кандидаты, политические партии, выдвинувшие партийные
списки, вправе иметь доверенных лиц, которые помогают им в проведении
избирательной кампании, ведут предвыборную агитацию, представляют
интересы кандидатов, политических партий.
2. Кандидаты, политические партии, выдвинувшие партийные
списки, определяют доверенных лиц по своему усмотрению в количестве
не превышающем трех человек на каждый избирательный участок в
соответствующем избирательном округе и сообщают о них для регистрации
в соответствующую избирательную комиссию.
Лица, предлагаемые кандидатом, политической партией в качестве
доверенных лиц, представляют в соответствующую избирательную комиссию
заявление о своем согласии быть доверенным лицом.
Кандидат в депутаты Сената вправе иметь по одному доверенному лицу
в каждом районе, городе, районе в городе.
3. Избирательная комиссия после регистрации доверенных лиц выдает
им соответствующие удостоверения.
4. Доверенное лицо должно быть гражданином Республики Казахстан,
не может быть депутатом маслихата при выборах депутата Сената, членом
какой бы то ни было избирательной комиссии, лицом, занимающим
должность политического государственного служащего.
5. Доверенные лица обладают правами, имеют обязанности
наблюдателей политических партий, иных общественных объединений,
некоммерческих организаций Республики Казахстан и действуют
в пределах полномочий, предоставленных им в письменной форме
кандидатом, политической партией, выдвинувшей партийный список.
6. Доверенные лица утрачивают свой статус по завершении
избирательной кампании, по личной инициативе, по решению кандидата и
политической партии, выдвинувшей партийный список, а также в случаях
отмены регистрации кандидата, партийного списка, нарушения настоящего
Конституционного закона. <*>
_________
Статья 31 в редакции - Конституционным законом РК от 14 апреля 2004 г. N 545-II;
с изменениями – Конституционными законами РК от 15 апреля 2005 г. N 44-��
III; от
��
19 июня
2007 г. N 268-III.
150
Статья 32. Прекращение предвыборной агитации
1. В день выборов и предшествующий ему день любая предвыборная
агитация запрещается.
2. Печатные агитационные материалы, ранее вывешенные вне
помещений избирательных комиссий и помещений для голосования, могут
сохраняться на прежних местах.
__________
Cтатья 32 с изменениями – Конституционным законом РК от 14 апреля 2004 г. N 545-II.
151
Глава 6.
Финансирование выборов
Статья 33. Государственное финансирование выборов

1. Выборы Президента, депутатов Парламента, за исключением
депутатов Мажилиса Парламента, избираемых на основе партийных
списков, маслихатов, членов иных органов местного самоуправления
финансируются из средств республиканского бюджета через счета местных
исполнительных органов, открываемые для этих целей. Распоряжение
бюджетными средствами, поступающими на эти счета из республиканского
бюджета, осуществляется территориальными избирательными комиссиями.
Порядок финансирования устанавливается бюджетным законодательством
Республики Казахстан.
2. Из средств республиканского бюджета покрываются расходы на:
1) организацию и деятельность избирательных комиссий, аренду
помещений, командировочные расходы, оплату труда консультантов,
экспертов, членов лингвистической комиссии;
2) выступления кандидатов, кроме кандидатов, баллотирующихся по
партийным спискам, в средствах массовой информации в соответствии с
пунктом 3 статьи 28 настоящего Конституционного закона;
3) проведение публичных предвыборных мероприятий кандидатов
и выпуск агитационных материалов кандидатов, кроме кандидатов,
баллотирующихся по партийным спискам, производимые в соответствии с
пунктами 4 и 5 статьи 28 настоящего Конституционного закона;
4) транспортные расходы кандидатов, кроме кандидатов,
баллотирующихся по партийным спискам, в размерах, устанавливаемых
Центральной избирательной комиссией;
5) изготовление размещаемых в помещении избирательной
комиссии и помещении для голосования информационных плакатов о
кандидатах в Президенты, депутаты Сената Парламента и маслихатов,
члены иных органов местного самоуправления, а также о политических
партиях, выдвинувших партийные списки.
3. Финансирование выборов в Республике со стороны международных
организаций и международных общественных объединений, зарубежных
государственных органов, иностранных юридических лиц и граждан, а также
лиц без гражданства, какое бы то ни было прямое или косвенное их участие
в финансировании выборов в Республике запрещаются.
4. (исключен).
_________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II; от 15 апреля 2005 г. N 44-III; от 19 июня 2007 г. N 268-III.
152
Статья 34. Негосударственное финансирование выборов
1. Предвыборная агитация кандидатов на выборах Президента и
депутатов Парламента, и депутатов маслихатов может финансироваться из
средств образуемых в установленном настоящим Конституционным законом
порядке избирательных фондов.
2. Избирательные фонды подлежат государственной регистрации в
установленном законодательством порядке.
3. Избирательные фонды образуются из следующих источников:
1) личных средств кандидатов в депутаты по избирательным округам,
средств политических партий;
2) средств, выделенных кандидату выдвинувшим его общественным
объединением Республики;
3) добровольных пожертвований граждан и организаций Республики.
Запрещаются добровольные пожертвования государственных органов
и организаций, органов местного самоуправления, благотворительных
организаций, религиозных объединений, казахстанских юридических лиц,
имеющих иностранное участие в их уставном капитале, а также анонимные
пожертвования физических и юридических лиц.
4. В избирательные фонды могут быть направлены только средства,
полученные законным путем. Информация об общей сумме денег, поступивших
в фонд, и его источниках, в течение десяти дней после опубликования итогов
выборов публикуется в средствах массовой информации:
при выборах Президента, депутатов Мажилиса Парламента Республики
Казахстан по партийным спискам - Центральной избирательной комиссией;
при выборах депутатов Сената Парламента - областными (городов
республиканского значения и столицы) избирательными комиссиями;
при выборах депутатов маслихатов - окружными избирательными
комиссиями.
5. Предельный размер денежных средств, которые могут быть направлены
в избирательные фонды из названных источников, устанавливаются в
Особенной части настоящего Конституционного закона. Денежные средства,
поступившие сверх установленного размера, зачислению в избирательные
фонды не подлежат и возвращаются внесшим их гражданам и организациям.
При этом расходы, связанные с возвратом указанных средств, покрываются
за счет внесших их граждан и организаций. Анонимные пожертвования
обращаются в доход республиканского бюджета.
6. Денежные средства, образующие избирательный фонд, зачисляются
на специальный временный счет, открываемый в банковских учреждениях
соответствующей избирательной комиссией после регистрации кандидата,
партийного списка. Доходы по указанному счету не начисляются и не
выплачиваются. Право распоряжения средствами избирательного фонда
153
для названных настоящим Конституционным законом целей принадлежит
исключительно кандидату и политическим партиям, выдвинувшим партийные
списки. Банки представляют соответствующей избирательной комиссии
еженедельный отчет о поступлении средств на специальные временные счета
и об их расходовании. По запросу соответствующей избирательной комиссии
те же сведения представляются в течение двадцати четырех часов. Порядок
расходования средств избирательных фондов и соответствующее банковское
учреждение определяются Центральной избирательной комиссией.
7. В случае снятия кандидатом своей кандидатуры, отзыва политической
партией партийного списка или отмены решения о выдвижении кандидата,
партийного списка или регистрации кандидата, партийного списка,
поступившие в избирательный фонд денежные средства подлежат
безотлагательному возврату внесшим их гражданам и организациям. При
этом расходы, связанные с возвратом указанных средств, покрываются за
счет внесших их граждан и организаций.
8. Все финансовые операции, в том числе расчеты с физическими и
юридическими лицами, обязательные отчисления, налоги и другие платежи
в бюджет, по специальным временным счетам прекращаются в 18 часов дня,
предшествующего дню выборов.
В случае проведения повторного голосования предельная сумма денег,
разрешенная к поступлению в избирательный фонд кандидата увеличивается
в полтора раза.
При проведении повторного голосования финансовые операции по
специальным временным счетам кандидатов, в отношении которых
проводится повторное голосование, возобновляются в день назначения
дня повторного голосования и прекращаются в восемнадцать часов в день,
предшествующий дню выборов.
Общая сумма денег, поступивших в избирательный фонд с момента его
образования, не должна превышать пределы, установленные настоящим
конституционным законом.
9. Не позднее пяти дней после установления итогов выборов
кандидат, политическая партия обязаны представить в соответствующую
избирательную комиссию отчет об использовании средств своего
избирательного фонда. Две трети денежных средств избирательного
фонда, оставшихся неизрасходованными на цели избирательной кампании,
направляется в республиканский бюджет, а одна треть - возвращается
кандидату, политической партии.
10. Нарушение кандидатом, политической партией, выдвинувшей
партийный список, правил, установленных пунктами 1-8 настоящей статьи,
а также установленного Центральной избирательной комиссией порядка
расходования средств избирательных фондов влечет за собой отмену решения
154
о регистрации кандидата, партийного списка, а после проведения выборов до
регистрации кандидата в качестве Президента, депутата Парламента, депутата
маслихата, члена иного органа местного самоуправления - признание
выборов по соответствующей территории или округу недействительными. <*>
_________
III; от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 35. Финансирование избирательных мероприятий

избирательными комиссиями
1. Финансирование избирательных мероприятий при выборах
Президента, депутатов Парламента, маслихатов, а также членов иных
органов местного самоуправления осуществляется Центральной
2. Председатели избирательных комиссий распоряжаются денежными
средствами и несут ответственность за соответствие финансовых документов
решениям избирательных комиссий по финансовым вопросам. <*>
_________
от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 36. Контроль за расходованием средств,

выделенных на проведение избирательной кампании
1. Контроль за расходованием кандидатами средств из республиканского
бюджета, выделенных на избирательные кампании, осуществляется в
соответствии с законодательством Республики Казахстан.
2. Контроль за расходованием средств избирательных фондов
осуществляется соответствующими избирательными комиссиями и
банковскими учреждениями.
3. По представлению соответствующих избирательных комиссий
к проведению названного контроля могут привлекаться специалисты
государственных органов в соответствии с их компетенцией. <*>
_________
Статья 36 с изменениями - Конституционными законами РК от 6 мая 1999 г. N 375-I ; от
14 апреля 2004 г. N 545-II.
155
Глава 7.
Порядок голосования
Статья 37. Избирательный бюллетень

1. В избирательный бюллетень включаются все зарегистрированные
кандидаты с указанием фамилии, имени, отчества в алфавитном порядке
государственного языка. В избирательный бюллетень для голосования за
политические партии включаются наименования политических партий в
порядке, определенном жеребьевкой. Жеребьевка проводится Центральной
избирательной комиссией. Порядок проведения жеребьевки определяется
Центральной избирательной комиссией.
2. Избирательные бюллетени печатаются на государственном и русском
языках.
Избирательные бюллетени изготавливаются в количестве, равном числу
избирателей в избирательном округе с резервом 1 процент от общего числа
избирателей в избирательном округе.
3. Избирательные бюллетени доставляются участковым избирательным
комиссиям не позднее чем за один день до выборов с резервом в 1 процент
от общего числа избирателей на избирательном участке.
2004 г. N 545-II).
5. Помещение, в котором находятся избирательные бюллетени,
опечатывается и сдается под охрану органам внутренних дел.<*>
_________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II; от
��
19 июня 2007 г. N 268-III�.
Статья 38. Время и место голосования

1. Голосование по выборам Президента, депутатов Мажилиса
Парламента и маслихатов, членов иных органов местного самоуправления
проводится в день выборов с семи до двадцати часов по местному времени.
Территориальные или окружные избирательные комиссии по представлению
соответствующего акима, участковых избирательных комиссий вправе
устанавливать иное время начала и окончания голосования. При этом
голосование не может начинаться ранее шести часов и заканчиваться позднее
двадцати двух часов. Решение территориальных или окружных комиссий об
изменении времени начала и окончания голосования должно быть принято и
доведено до избирателей не позднее чем за семь дней до дня голосования.
2. О времени и месте голосования участковая избирательная
комиссия оповещает избирателей не позднее чем за десять дней, а при
проведении выборов членов иных, кроме маслихатов, органов местного
156
самоуправления - не позднее чем за пять дней до дня проведения голосования
через средства массовой информации, а также иными способами.
3. На избирательных участках, образованных на судах, принадлежащих
Республике Казахстан и находящихся в день выборов в плавании, в воинских
частях, отдаленных и труднодоступных районах, на участках отгонного
животноводства, в домах отдыха, санаториях, стационарных лечебно-
профилактических учреждениях, следственных изоляторах и изоляторах
временного содержания, а также при представительствах Республики
Казахстан в иностранных государствах, участковая избирательная комиссия
может объявить голосование законченным в любое время, если проголосовали
все избиратели, включенные в список. Перечень таких участков утверждается
соответствующей избирательной комиссией не позднее чем за семь дней,
а при проведении выборов членов иных, кроме маслихатов, органов
местного самоуправления - не позднее чем за три дня до выборов.
4. Голосование по выборам депутатов Сената проводится в течение
одного дня. При этом время голосования определяется территориальной
избирательной комиссией. <*>
_________
от 19 июня 2007 г. N 268-III�.
Статья 39. Помещение для голосования

1. Голосование на выборах Президента, депутатов Парламента,
маслихатов, членов иных органов местного самоуправления должно
проводиться в специально отведенных помещениях, в которых должны быть
оборудованы в достаточном количестве кабины для тайного голосования,
определены места выдачи избирательных бюллетеней и установлены урны
для голосования таким образом, чтобы голосующие при подходе к ним
обязательно проходили через кабины для тайного голосования. При этом
должна быть обеспечена возможность наблюдателям, доверенным лицам,
представителям средств массовой информации и членам избирательной
комиссии наблюдать за избирательными урнами, за входом и выходом из
кабин для тайного голосования.
2. Находящиеся в помещении для голосования лица обязаны строго
соблюдать правила, установленные избирательной комиссией. Председатель
соответствующей избирательной комиссии регулирует количество
избирателей, находящихся в помещении для голосования одновременно;
ответственен за порядок и имеет право потребовать от любого, кто нарушает
положения настоящего Конституционного закона и препятствует проведению
голосования, покинуть помещение.
157
В день голосования запрещается присутствие на избирательном участке
посторонних лиц, не связанных с избирательным процессом.
В случае нарушения законодательства Республики Казахстан о выборах
член участковой избирательной комиссии немедленно отстраняется от
участия в ее работе, а наблюдатель и иные лица удаляются из помещения
для голосования по мотивированному решению избирательной комиссии,
принятому в письменной форме.
Исполнение данного решения осуществляют органы внутренних дел,
которые также принимают меры по привлечению отстраненного члена
избирательной комиссии, а также удаленного наблюдателя или иного лица к
ответственности, предусмотренной законами Республики Казахстан.
3. Обеспечение порядка в помещениях для голосования возлагается
на органы внутренних дел. Сотрудники органов внутренних дел должны
находиться в помещении для голосования только по приглашению
председателя комиссии и обязаны покинуть его немедленно после
восстановления порядка либо по просьбе председателя комиссии. <*>
_________
от 19 июня 2007 г. N 268-III�.
Статья 40. Открытие голосования

1. В день голосования по выборам Президента, депутатов Мажилиса,
избираемых по партийным спискам, маслихатов, членов иных органов
местного самоуправления участковые избирательные комиссии за один
час до начала голосования должны приступить к открытию участков для
2. В день голосования по выборам депутатов Сената и депутатов
Мажилиса Парламента, избираемых Ассамблеей народа Казахстана,
соответствующие территориальные избирательные комиссии за один
час до начала голосования должны приступить к открытию пунктов для
2004 г. N 545-II).
4. Председатель участковой (территориальной) избирательной комиссии:
1) за тридцать минут до начала голосования в присутствии членов
комиссии проверяет избирательные урны на предмет наличия или отсутствия
в них избирательных бюллетеней, целостности урн, пломбирует или
опечатывает урны для голосования;
2) определяет членов комиссии, ответственных за выдачу избирательных
бюллетеней. <*>
_________
от 19 июня 2007 г. N 268-III�.
158
Статья 41. Организация голосования
1. Каждый избиратель (выборщик) голосует лично.
2. Передача права голоса, как и голосование за других лиц на выборах
не допускаются.
3. Бюллетени для голосования должны выдаваться избирателям
(выборщикам) на основании списков избирателей (списков выборщиков)
по предъявлении документа, удостоверяющего личность избирателя
(выборщика).
4. Избиратели (выборщики) расписываются в списке в получении
бюллетеней.
5. Член комиссии, выдавший бюллетень (бюллетени), ставит в них
свою подпись, а также расписывается в списке против фамилии избирателя
(выборщика), получившего бюллетень (бюллетени).
Председатель и секретарь избирательной комиссии не вправе выдавать
бюллетени.
6. В случае, когда отдельные избиратели по состоянию здоровья, по
причине ухода за больным членом семьи, а также находящиеся в отдаленных
и труднодоступных районах, где не образованы избирательные участки, не
могут прибыть для голосования, участковая избирательная комиссия по их
письменной просьбе, которая может быть подана не позднее двенадцати часов
местного времени в день голосования, должна организовать голосование в
месте пребывания этих избирателей.
При поступлении заявления, указанного в настоящем пункте,
председатель избирательной комиссии делает соответствующую отметку в
списке избирателей против фамилии избирателя, подавшего заявление.
При организации голосования вне помещения для голосования
переносную урну сопровождают два члена избирательной комиссии.
Члены участковой избирательной комиссии обязаны информировать
наблюдателей, доверенных лиц и представителей средств массовой
информации о голосовании избирателей вне помещения для голосования.
При выезде членов избирательной комиссии для организации голосования
вне помещения для голосования их вправе сопровождать наблюдатели либо
доверенные лица.
При организации голосования вне помещения для голосования члены
избирательной комиссии должны быть обеспечены необходимым количеством
избирательных бюллетеней с учетом их возможного повреждения.
При голосовании вне помещения для голосования бюллетень (бюллетени)
выдается избирателям на основании заявления о голосовании вне помещения
для голосования, о чем они расписываются в заявлении.
Член комиссии, выдавший бюллетень (бюллетени), ставит в нем свою
подпись, а также расписывается в заявлении о голосовании вне помещения
для голосования.
159
6-1. При перемене избирателем места своего пребывания в период
между представлением списков избирателей для всеобщего ознакомления
и днем выборов участковая избирательная комиссия по просьбе избирателя
и по предъявлении документа, удостоверяющего его личность, выдает
избирателю открепительное удостоверение на право голосования. При этом
в списки избирателей делается соответствующая отметка. По предъявлении
открепительного удостоверения на право голосования участковая
избирательная комиссия в день голосования включает избирателя в список
избирателей на избирательном участке по месту его пребывания.
Открепительное удостоверение не выдается избирателям, желаю
щим участвовать в голосовании в другом избирательном округе или на
другом избирательном участке в пределах одного населенного пункта.
Выдача открепительных удостоверений прекращается в
восемнадцать часов по местному времени дня, предшествующего дню
7-8. (Пункты исключены - Конституционным законом РК от 14 апреля
2004 г. N 545-II).
9. Организация и проведение голосования в соответствии с пунктом 6
настоящей статьи должны исключать возможность нарушения избирательных
прав гражданина, нарушения тайны голосования или искажения
волеизъявления избирателя. <*>
_________
от 15 апреля 2005 г. N 44-��
III; от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 42. Проведение голосования

1. Избирательные бюллетени заполняются голосующими в кабине для
тайного голосования. При их заполнении запрещается присутствие кого
бы то ни было, кроме голосующего. Избиратель (выборщик), не имеющий
возможности самостоятельно заполнить бюллетени, вправе воспользоваться
помощью лица, которому он доверяет и фамилия которого после голосования
заносится в список избирателей рядом с росписью избирателя (выборщика)
в получении бюллетеня. Этим лицом не может быть:
1) член избирательной комиссии;
2) должностное лицо местного представительного или исполнительного
органа;
3) доверенное лицо кандидата;
4) журналист - представитель средств массовой информации;
5) наблюдатель, зарегистрированный в соответствующей избирательной
комиссии.
2. Избиратель (выборщик) ставит любую отметку в пустом квадрате
справа от фамилии кандидата, за которого он голосует.
160
В бюллетене с наименованиями политических партий избиратель ставит
любую отметку в пустом квадрате справа от наименования политической
партии, за которую он голосует.
3. Избиратель при выборах членов иных, кроме маслихатов, органов
местного самоуправления ставит любую отметку в пустом квадрате справа
от фамилий тех кандидатов, за которых он голосует.
3-1. Не допускаются проставление отметок в бюллетене карандашом, а
также внесение в него каких бы то ни было исправлений.
4. Заполненные бюллетени опускаются избирателем (выборщиком) в
урну для голосования.
2004 г. N 545-II). <*>
_________
Статья 42 с изменениями - Конституционными законами РК от 6 ноября 1998 г. N 285;
от 6 мая 1999 г. N 375-I; от 14 апреля 2004 г. N 545-II; ��
от 19 июня 2007 г. N 268-III�.
161
Глава 8.
Определение итогов голосования
Статья 43. Подсчет голосов на избирательном участке

(пункте голосования)
1. Подсчет голосов при выборах Президента, депутатов Мажилиса
Парламента, избираемых по партийным спискам, и маслихатов, членов
иных органов местного самоуправления на всех избирательных участках
начинается в двадцать часов по местному времени, если на данном участке в
порядке, установленном настоящим Конституционным законом, не изменено
время голосования. В случае изменения времени голосования подсчет
голосов начинается по окончании голосования.
Подсчет голосов проводится членами избирательной комиссии без
перерыва до установления итогов голосования, которые должны быть
доведены до сведения лиц, присутствующих в соответствии с настоящим
Конституционным законом при подсчете голосов. Время подсчета голосов
на избирательном участке не должно превышать двенадцать часов с начала
подсчета.
В помещении для голосования столы, за которыми производится подсчет
голосов, размещаются таким образом, чтобы обеспечивался обзор действий
членов участковой избирательной комиссии со стороны всех присутствующих
в помещении лиц. Доверенные лица и наблюдатели, присутствующие
при подсчете голосов, наблюдают за подсчетом голосов на расстоянии и в
условиях, обеспечивающих обозримость отметок в бюллетенях.
При подсчете избирательных бюллетеней председатель комиссии или
определенный член комиссии показывает присутствующим избирательный
бюллетень и оглашает волеизъявление избирателя.
При этом бюллетени укладываются в стопки по каждому кандидату,
политической партии, выдвинувшей партийный список, и в стопку для
недействительных бюллетеней.
2. Подсчет голосов при выборах депутатов Сената Парламента и
депутатов Мажилиса Парламента, избираемых Ассамблеей народа
Казахстана, начинается безотлагательно по окончании голосования.
3. Подсчет голосов производится отдельно по каждому кандидату,
каждой политической партии. Урны для голосования должны вскрываться
соответствующей избирательной комиссией после объявления председателем
комиссии об окончании голосования. До окончания голосования вскрытие
урн запрещается.
3-1. После окончания голосования до вскрытия урн с бюллетенями
участковая избирательная комиссия производит подсчет избирателей,
получивших бюллетени, по спискам избирателей и определяет их общее
число. Председатель участковой избирательной комиссии либо замещающий
162
его член комиссии оглашает результаты подсчета и заносит их в протокол о
результатах голосования.
Первыми поочередно вскрываются переносные избирательные урны.
Количество бюллетеней в переносной избирательной урне должно
соответствовать количеству письменных заявлений о возможности
проголосовать вне помещения для голосования. Если избирательных
бюллетеней установленного образца в переносной избирательной урне
оказалось больше чем соответствующее число письменных заявлений, то все
избирательные бюллетени из этой урны признаются недействительными.
В этом случае составляется акт о признании недействительными всех
извлеченных из переносной избирательной урны избирательных бюллетеней,
в котором также указываются фамилии, имена, отчества членов комиссии,
проводивших голосование вне помещения для голосования с помощью
данной переносной урны. После вскрытия переносных урн для голосования
вскрываются стационарные урны.
4. Перед вскрытием урн все неиспользованные бюллетени
подсчитываются и погашаются соответствующей избирательной комиссией.
Избирательная комиссия по спискам избирателей устанавливает:
1) общее число избирателей (выборщиков) на участке (в пункте
голосования);
2) число избирателей (выборщиков), получивших бюллетени;
3) число бюллетеней, выданных каждым членом комиссии.
4-1. После вскрытия урн избирательная комиссия по числу бюллетеней
устанавливает:
1) общее число избирателей (выборщиков), принявших участие в
голосовании;
2) число голосов, поданных за каждого кандидата, за каждую
политическую партию;
3) число бюллетеней, признанных недействительными;
4) число бюллетеней, полученных участковой избирательной
комиссией;
5) число погашенных бюллетеней.
В случае превышения количества бюллетеней, извлеченных из урн для
голосования, над количеством бюллетеней, выданных на основании списков
избирателей и заявлений о голосовании вне помещения для голосования,
устанавливается количество бюллетеней, выданных каждым членом
избирательной комиссии.
5. Недействительными признаются бюллетени:
1) не установленного образца;
2) в которых отсутствует подпись члена соответствующей избирательной
комиссии;
3) в которых отмечено более одного кандидата, более одной политической
партии, за исключением голосования при выборах членов иных, кроме
маслихатов, органов местного самоуправления;
163
4) в которых отметка проставлена карандашом, носит следы подчистки
или иного способа подделки, а также в которых невозможно определить
волеизъявление избирателей.
Недействительные избирательные бюллетени при непосредственном
подсчете голосов исключаются из числа бюллетеней избирателей
(выборщиков), принявших участие в голосовании.
7. При возникновении разногласий в отношении действительности
бюллетеней вопрос разрешается избирательной комиссией путем
голосования. При этом решение принимается более чем половиной голосов
от общего числа членов комиссии.
7-1. Участковая избирательная комиссия (территориальная избиратель
ная комиссия при выборе депутатов Сената и депутатов Мажилиса
Парламента, избираемых Ассамблеей народа Казахстана) по требованию
доверенного лица повторный подсчет голосов проводит только один раз в
срок, установленный пунктами 1 и 2 настоящей статьи.
8. Результаты подсчета голосов рассматриваются избирательной
комиссией и заносятся в протоколы, которые подписываются председателем
и членами избирательной комиссии. В случае отсутствия председателя
избирательной комиссии вместо него протоколы подписывает заместитель
председателя или секретарь избирательной комиссии.
Не допускаются заполнение протоколов о результатах голосования
карандашом и чернилами разного цвета, а также внесение в них каких бы то
ни было исправлений. При этом числовые значения результатов голосования
должны дублироваться прописью.
Копия протокола немедленно вывешивается в помещении избиратель-
ного участка в специально установленном месте для всеобщего ознаком
ления и находится в помещении в течение двух дней.
По желанию лица, присутствующего в соответствии с настоящим
Конституционным законом при подсчете голосов, ему выдается копия
протокола, заверенная подписями председателя и секретаря комиссии и
печатью избирательной комиссии.
8-1. Результаты выборов по избирательному округу устанавливаются
на заседании окружной избирательной комиссии, которое проводится на
одном из избирательных участков, определенном окружной избирательной
комиссией не позднее десяти дней до дня голосования, с опубликованием
сведений о месте и времени заседания в средствах массовой информации.
Результаты устанавливаются на основании протоколов участковых
избирательных комиссий, которые доставляются на данный участок.
Копия протокола о результатах выборов по избирательному округу
вывешивается в помещении избирательного участка для всеобщего
ознакомления и находится в помещении в течение трех дней.
164
По желанию лица, присутствующего в соответствии с настоящим
протокола, заверенная подписями председателя и секретаря комиссии и
печатью избирательной комиссии.
8-2. Окружная избирательная комиссия не позднее пяти дней со дня
голосования составляет и вывешивает в помещении избирательного
участка, на котором проходило ее заседание, для всеобщего ознакомления
предварительную сводную ведомость о результатах подсчета голосов на
избирательных участках.
Официальная сводная ведомость составляется на основании полученных
протоколов участковых избирательных комиссий о результатах подсчета
голосов, подписывается председателем и секретарем окружной избирательной
комиссии и вывешивается для всеобщего ознакомления.
9. При выявлении соответствующей вышестоящей избирательной
комиссией ошибок, несоответствий в протоколах участковых избирательных
комиссий (территориальных избирательных комиссий - при выборах
депутатов Сената и депутатов Мажилиса Парламента, избираемых
Ассамблеей народа Казахстана), а также при сомнении в правильности
подсчета голосов эта комиссия вправе принять решение о повторном
подсчете голосов избирателей (выборщиков) соответствующей участковой
(территориальной) избирательной комиссией. Повторный подсчет голосов
избирателей проводится в присутствии члена вышестоящей избирательной
комиссии и заявителей, представивших факты неправильного подсчета
голосов.
Повторный подсчет голосов, осуществляемый на основании решения
избирательной комиссии, должен быть произведен до официального
опубликования итогов выборов.<*>.
________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II; от 15 апреля 2005 г. N 44-III; от
��
19 июня 2007 г. N 268-III�.
Статья 44. Установление и опубликование итогов выборов

1. Итоги выборов Президента, депутатов Парламента устанавливаются
Центральной избирательной комиссией.
2. Итоги выборов депутатов маслихата, а также иных органов местного
самоуправления устанавливаются территориальной избирательной
комиссией.
3. Итоги выборов заносятся в протокол, подписываемый председателем
и членами избирательной комиссии. В случае отсутствия председателя
комиссии вместо него протокол подписывает заместитель председателя или
секретарь комиссии.
4. Сообщение об итогах выборов:
165
1) Президента, депутатов Парламента публикуется в средствах
массовой информации Центральной избирательной комиссией не
позднее десяти дней со дня проведения выборов;
2) депутатов маслихатов публикуется в местных средствах массовой
информации соответствующими территориальными и окружными
избирательными комиссиями не позднее семи дней со дня проведения
выборов;
3) членов иных, кроме маслихатов, органов местного самоуправления
публикуется в местных средствах массовой информации соответствующей
территориальной избирательной комиссией не позднее четырех дней со дня
проведения выборов.
5. В сообщении Центральной (территориальной) избирательной
комиссии указываются: дата выборов, общее число граждан, включенных
в списки избирателей (выборщиков) и принявших участие в голосовании;
общее число избирательных округов; общее число баллотировавшихся
кандидатов; число избирателей, голосовавших вне помещения для
голосования; число политических партий, участвовавших в выборах; число
административно-территориальных единиц, в которых будет проведено
повторное голосование; число голосов, поданных за каждого кандидата в
Президенты, депутаты Сената Парламента, за каждую политическую партию
по соответствующей административно-территориальной единице; число
голосов, поданных за кандидатов в депутаты Мажилиса Парламента,
избираемых Ассамблеей народа Казахстана; избранные Президент,
депутаты Сената Парламента, депутаты Мажилиса Парламента,
избираемые Ассамблеей народа Казахстана, маслихатов, члены иных
органов местного самоуправления с указанием фамилии, имени, отчества,
года рождения, занимаемой должности (занятия), места жительства, а также
в зависимости от усмотрения кандидата сведения о его принадлежности к
политической партии, национальной принадлежности.
В сообщении соответствующей окружной избирательной комиссии
указываются: общее число граждан, включенных в списки избирателей и
принявших участие в голосовании; число голосов, поданных за каждого
кандидата; число недействительных бюллетеней по избирательным участкам;
фамилия, имя, отчество, год рождения, занимаемая должность (занятие),
место жительства избранных депутатов маслихатов, а также в зависимости
от усмотрения кандидата сведения о его принадлежности к политической
партии, национальной принадлежности.
Данные в сообщениях Центральной и территориальных избирательных
комиссий представляются по избирательным округам, а данные в
сообщениях окружных избирательных комиссий - по избирательным
участкам. Сообщение о предварительных результатах выборов в форме
ведомостей соответствующая избирательная комиссия объявляет не позднее
166
сорока восьми часов после окончания подсчета голосов и составления
соответствующего протокола.
6. (исключен) <*>
________
III; ��
от 22 декабря 2006 г. N 208.
Статья 45. Регистрация Президента, депутатов Парламента,

маслихатов и членов органов местного
самоуправления
Соответствующие избирательные комиссии в порядке, установленном
настоящим Конституционным законом, производят регистрацию избранных
Президента, депутатов Парламента, маслихатов, членов иных органов
местного самоуправления после получения от них в семидневный срок
письменного заявления о сложении с себя обязанностей, не совместимых
в соответствии с Конституцией и законами Республики со статусом
Президента, депутата Парламента, маслихата и члена иного органа
________
Статья 45 с изменениями – Конституционными законами РК от 6 мая 1999 г. N 375-I;
от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 46. Удостоверение и нагрудный знак Президента,

депутата Парламента, маслихатов и члена органа
местного самоуправления
1. Председатель Центральной избирательной комиссии при вступлении
Президента Республики в должность вручает Президенту соответствующие
удостоверение и нагрудный знак установленного Центральной избирательной
комиссией образца.
2. Центральная избирательная комиссия после опубликования в
средствах массовой информации итогов выборов депутатов Парламента
Республики вручает каждому депутату удостоверение и нагрудный знак
установленного образца.
3. Соответствующая территориальная избирательная комиссия после
опубликования в средствах массовой информации списка:
1) депутатов маслихатов - выдает каждому из них удостоверение депутата
маслихата и нагрудный знак установленного Центральной избирательной
комиссией образца;
2) членов иных органов местного самоуправления - выдает
каждому из них удостоверение члена иного органа местного самоуправ
ления установленного Центральной избирательной комиссией образца.
________
Статья 46 с изменениями – Конституционным законом РК от 19 июня 2007 г. N 268-III.
167
Глава 9.
Гарантии свободы выборов
Статья 47. Гарантии деятельности кандидатов в ходе

избирательной кампании
1. Кандидаты в Президенты, депутаты Парламента, маслихаты со дня
их регистрации и до опубликования итогов выборов вправе освобождаться
от работы, военной службы и военных сборов. Время участия кандидатов в
выборах засчитывается в трудовой стаж по той специальности, по которой
он работал до дня регистрации.
2. Кандидаты в Президенты, депутаты Парламента, маслихаты, члены
иных органов местного самоуправления со дня их регистрации и до
опубликования итогов выборов не могут быть уволены с работы, переведены
на другую работу или должность без их согласия, а также направлены в
командировку или призваны на военные сборы.
3. Кандидаты в Президенты, депутаты Парламента со дня их
регистрации и до опубликования итогов выборов, а также до их регистрации
в качестве Президента, депутата Парламента без согласия Центральной
избирательной комиссии не могут быть арестованы, подвергнуты приводу,
мерам административного взыскания, налагаемым в судебном порядке,
привлечены к уголовной ответственности, а также задержаны, кроме случаев
задержания непосредственно на месте преступления и совершения тяжкого
преступления. <*>
_________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II; от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 48. Деятельность государственных органов

по обеспечению свободы выборов
1. День голосования и предшествующий ему день для судов, органов
прокуратуры и внутренних дел, а также организаций по эксплуатации жилого
фонда является рабочим днем.
2. Органы внутренних дел и организации по эксплуатации жилого фонда
обязаны оказывать помощь, которую потребуют избирательные комиссии,
соответственно, по:
1) обеспечению общественного порядка и свободы выборов при
проведении голосования;
2) уточнению списков избирателей;
3) по другим вопросам, возникающим в день голосования в деятельности
избирательных комиссий.
168
3. Если избирательная комиссия при проверке заявления, поданного на
ее имя, признает необходимым проведение проверки указанных в заявлении
обстоятельств правоохранительными органами, то соответствующие
органы по обращению избирательной комиссии проверяют обстоятельства
и принимают решение по заявлению в трехдневный срок со дня получения
заявления, а в случае если заявление получено менее чем за пять дней до дня
голосования либо в день голосования, - немедленно. <*>
________
Статья 48 с изменениями - Конституционным законом Республики Казахстан от
14 апреля 2004 г. N 545-II.
Статья 49. Обжалование и отмена решений и действий

в ходе избирательной кампании
Суды и органы прокуратуры обязаны принимать заявления членов
избирательных комиссий, граждан, представителей зарегистрированных в
установленном законом порядке общественных объединений, касающиеся
вопросов проведения голосования, в том числе о нарушениях законодательства
о выборах, поступившие в период подготовки и проведения выборов, и
рассматривать их в пятидневный срок, а поступившие менее чем за пять
дней до голосования и в день голосования - немедленно.
Решения и действия органов местного государственного управления
и самоуправления, предприятий и организаций, их должностных лиц,
нарушающие законодательство о выборах, обжалуются в суде.
Суды, органы прокуратуры и избирательные комиссии организуют свою
работу во время избирательного процесса, в том числе в выходные дни и
в день выборов, таким образом, чтобы обеспечить прием и рассмотрение
жалоб в сроки, установленные настоящим Конституционным законом.
Заявления граждан и организаций о нарушениях избирательного
законодательства рассматриваются избирательными комиссиями в течении
пяти дней со дня поступления жалобы, если иное не предусмотрено
настоящим Конституционным законом.
Жалобы на решения и действия (бездействие) избирательной комиссии
и ее членов рассматриваются вышестоящей комиссией в течение трех
дней со дня поступления жалобы, если иное не предусмотрено настоящим
Конституционным законом. <*>
________
III.
169
Статья 50. Ответственность за нарушение законодательства
Республики Казахстан о выборах
1. Лицо несет установленную законом уголовную ответственность в
случае:
1) вмешательства в работу избирательных комиссий;
2) препятствования голосованию;
3) препятствования исполнению обязанностей, связанных с регистрацией
кандидата, партийных списков;
4) препятствования исполнению обязанностей, связанных с подсчетом
голосов и определением итогов выборов;
5) использования преимущества своего должностного или служебного
положения в целях избрания кандидата, политической партии;
6) подлога избирательных документов;
7) заведомо неправильного подсчета голосов;
8) заведомо неправильного установления результатов выборов;
9) нарушения тайны голосования;
10) препятствования свободному осуществлению гражданином
Республики своего избирательного права путем насилия, обмана, угроз,
подкупа.
2. Лицо несет установленную законами Республики Казахстан
административную и иную ответственность в случае:
1) непредставления или неопубликования сведений согласно
требованиям настоящего Конституционного закона;
2) невыполнения решения избирательной комиссии, принятого в
пределах ее полномочий;
3) проведения предвыборной агитации до регистрации кандидата,
партийного списка, выдвинутого политической партией, в день выборов
либо предшествующий ему день;
4) препятствования праву вести предвыборную агитацию;
5) распространения заведомо ложных сведений о кандидатах,
политических партиях или совершения иных действий, порочащих их честь
и достоинство;
6) нарушения права членов избирательных комиссий;
7) нарушения права граждан на ознакомление со списком избирателей;
8) предоставления неверных сведений об избирателях для составления
списков избирателей;
9) выдачи гражданам избирательных бюллетеней с целью голосования
за других лиц;
10) непредоставления отпуска для участия в выборах;
11) нарушения условий проведения предвыборной агитации через
средства массовой информации;
12) изготовления или распространения анонимных агитационных
материалов;
170
13) умышленного уничтожения или повреждения агитационных
материалов;
14) оказания финансовой (материальной) поддержки кандидатам,
политическим партиям, выдвинувшим партийные списки, помимо их
избирательных фондов;
15) принятия пожертвований от иностранных государств, организаций,
граждан, лиц без гражданства для избрания кандидата;
16) нарушения условий проведения опроса общественного мнения,
связанного с выборами;
17) препятствования законной деятельности доверенных лиц кандидатов,
политических партий, представителей средств массовой информации и
наблюдателей на выборах.
3. При выявлении нарушений настоящего Конституционного закона
избирательная комиссия вправе обратиться в суд либо в прокуратуру.
4. При нарушении кандидатом, политической партией требований
настоящего Конституционного закона, за исключением тех, которые
являются основанием для отказа или отмены регистрации кандидата, они
предупреждаются, а при повторном нарушении решение о регистрации
кандидата, партийного списка отменяется соответствующей избирательной
комиссией. <*>
_________
Статья 50 в редакции – Конституционными законами РК от 6 мая 1999 г. N 375-I;
от 14 апреля 2004 г. N 545-II.
Глава 9-1.
Особенности проведения выборов с
использованием электронной избирательной системы <*>
________
Закон дополнен главой 9-1 – Конституционным законом РК от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
Статья 50-1. Электронная избирательная система

1. При проведении выборов для составления списков избирателей,
голосования, установления итогов голосования и определения результатов
выборов на территории избирательного округа может использоваться
электронная избирательная система.
При проведении выборов с использованием электронной избирательной
системы нормы настоящего Конституционного закона применяются с учетом
особенностей использования электронной избирательной системы.
2. Электронная избирательная система - совокупность информационных
технологий, информационных сетей и средств их программно-технического
обеспечения, предназначенных для автоматизации информационных
процессов при подготовке и проведении выборов.
171
Программно-технические средства, используемые в электронной
избирательной системе, должны быть сертифицированы в соответствии с
законодательством Республики Казахстан.
3. При проведении выборов с использованием электронной
избирательной системы доверенные лица, наблюдатели, представители
средств массовой информации обладают полным объемом прав и
обязанностей, предусмотренных настоящим Конституционным законом.
4. Электронная избирательная система используется после принятия
ее государственной комиссией, сформированной в порядке, установленном
Правительством Республики Казахстан.
Избирательные округа и избирательные участки, в которых будет
использоваться электронная избирательная система, определяются
Центральной избирательной комиссией по мере готовности их к электронному
голосованию.
5. Оборудование электронной избирательной системы вскрывается и
устанавливается в присутствии членов участковой избирательной комиссии
не менее чем за три дня до дня голосования, о чем составляется акт.
При вскрытии и установке оборудования вправе присутствовать
доверенные лица, наблюдатели и представители средств массовой
Охрану избирательного участка с момента установки оборудования
электронной избирательной системы обеспечивают сотрудники органов
внутренних дел.
6. Местные исполнительные органы в день голосования с момента
открытия избирательного участка и до передачи результатов голосования
в Центральную избирательную комиссию обеспечивают бесперебойную
подачу электроэнергии в участки, где проводится электронное голосование.
7. Порядок использования электронной избирательной системы в
части, не регламентированной настоящим Конституционным законом,
устанавливается Центральной избирательной комиссией.
__________
Статья 50-1 с дополнениями – Конституционным законом РК от 15 апреля 2005 г. N 44-��
III.
Статья 50-2. Требования к электронной избирательной системе

1. Электронная избирательная система должна обеспечивать
соблюдение требований Конституции и настоящего Конституционного
закона, достоверность, полноту и своевременность информации, вводимой
и выводимой из нее.
2. Электронная избирательная система должна быть обеспечена
соответствующими мерами безопасности, исключающими
несанкционированный доступ к информации, нарушение функционирования
172
программно-технических средств сбора, обработки, накопления, хранения,
поиска и передачи информации, выведение указанных средств из строя.
3. При использовании на выборах электронной избирательной системы
не допускаются:
использование иных электронных систем, кроме определенных
Центральной избирательной комиссией;
подключение ее к общедоступным телекоммуникационным сетям и иным
информационным системам и сетям связи, не применяемым в электронной
избирательной системе;
незаконное вмешательство и контроль при проведении электронного
голосования, подсчете голосов, передаче информации о результатах
выборов.
4. Электронная избирательная система должна включать средства
программно-технического обеспечения (устройство записи данных о
голосовании), позволяющие автоматически по мере ввода сохранять любую
вводимую информацию с описанием действия и указанием точного времени
ее ввода.
Статья 50-3. Помещение для голосования с использованием

электронной избирательной системы
1. Помещение для голосования с использованием электронной
избирательной системы оборудуется таким образом, чтобы присутствующим
лицам обеспечивалась обозримость действий, совершаемых при голосовании
с использованием электронной избирательной системы, за исключением
голосования в кабине для голосования.
2. В помещении для голосования с использованием электронной
избирательной системы может присутствовать специалист, получивший в
установленном Центральной избирательной комиссией порядке допуск к
обслуживанию электронной избирательной системы.
Статья 50-4. Электронный избирательный бюллетень

1. При проведении выборов с использованием электронной избирательной
системы голосование производится электронным избирательным бюллетенем,
создаваемым средствами электронной избирательной системы.
2. Текст электронного избирательного бюллетеня составляется на
государственном и русском языках и должен соответствовать требованиям,
установленным пунктом 1 статьи 37 настоящего Конституционного закона.
173
Статья 50-5. Организация электронного голосования
1. Председатель избирательной комиссии за тридцать минут до начала
голосования в присутствии членов комиссии:
проверяет исправность работы электронной избирательной системы;
определяет членов комиссии, ответственных за учет избирателей и выдачу
устройств для электронного голосования.
При проверке работы электронной избирательной системы в помещении
для голосования вправе присутствовать доверенные лица, наблюдатели и
представители средств массовой информации.
Запрещается кому-либо осуществлять действия с электронной
избирательной системой, за исключением случаев, предусмотренных
настоящей главой.
2. До начала голосования председатель избирательной комиссии
вскрывает запечатанный пароль запуска электронной избирательной
системы и запускает электронную избирательную систему путем его ввода.
При этом присутствующим предварительно должна быть обеспечена
возможность убедиться в целостности мер защиты пароля.
3. Избиратель допускается к электронному голосованию на основании
списков избирателей по предъявлении документа, удостоверяющего личность
избирателя.
4. При голосовании вне помещения для голосования в соответствии
с настоящим Конституционным законом избиратели голосуют с помощью
переносного устройства для голосования, которое должно быть обеспечено
возможностью сохранять данные о голосах всех голосующих вне помещения
для голосования избирателей.
В переносное устройство для электронного голосования на основании
заявлений избирателей, поданных в соответствии с пунктом 6 статьи 41
настоящего Конституционного закона, заблаговременно вводятся данные о
них из списка избирателей.
5. Электронное голосование осуществляется избирателем в кабине для
тайного голосования, в которой запрещается присутствие иных лиц, кроме
голосующего, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 1 статьи
42 настоящего Конституционного закона.
Избиратель на электронном избирательном бюллетене путем
использования элементов управления устройства для электронного голо
сования находит фамилию кандидата, за которого он хочет проголосовать,
и подтверждает свое голосование.
При голосовании за политические партии избиратель путем
использования элементов управления устройства для электронного
голосования находит наименование политической партии, за которую он
хочет проголосовать, и подтверждает свое голосование.
174
Избиратель, проголосовавший в кабине для голосования, передает
устройство для электронного голосования члену избирательной комиссии.
6. В случае возникновения технических неполадок, которые
препятствуют проведению электронного голосования и подсчету голосов,
избирательная комиссия вправе принять решение о перезапуске программы,
которое оформляется протоколом и подписывается членами избирательной
комиссии.
Исполнение данного решения возлагается на специалиста,
обеспечивающего эксплуатацию электронной избирательной системы.
7. В случае, если техническое состояние оборудования не позволяет
надлежащим образом провести выборы, то голосование на соответствующем
избирательном участке откладывается решением Центральной или
соответствующей территориальной избирательной комиссии на срок,
необходимый для устранения неполадок и организации голосования.
Избиратели, проголосовавшие на соответствующем избирательном
участке до возникновения неполадок, участвуют в последующем
голосовании на общем основании.
Статья 50-6. Подсчет голосов при использовании электронной

избирательной системы
1. При использовании электронного голосования подсчет голосов
производится электронной избирательной системой.
Подсчет голосов начинается в установленное в соответствии с настоящим
Конституционным законом время, но не ранее введения в электронную
избирательную систему данных, содержащихся во всех устройствах для
голосования на данном участке.
Сведения о подсчете голосов должны быть зафиксированы в устройстве
данных о голосовании.
2. Информация о результатах электронного голосования на
избирательном участке вносится электронной системой в электронный
протокол, который заверяется электронными цифровыми подписями членов
комиссии.
Копия электронного протокола на бумажном носителе, подписанная
членами избирательной комиссии, вывешивается в помещении избирательного
участка в специально установленном месте для всеобщего ознакомления и
находится в помещении в течение двух дней.
3. По желанию лица, присутствующего в соответствии с настоящим
электронного протокола о результатах электронного голосования на
бумажном носителе, заверенная подписями председателя и секретаря
комиссии и печатью соответствующей избирательной комиссии.
175
Статья 50-7. Установление итогов выборов при использовании
электронной избирательной системы
1. При использовании электронной избирательной системы итоги
выборов по избирательным округам на основании электронных протоколов
устанавливаются Центральной избирательной комиссией и сообщаются
соответствующим избирательным комиссиям.
Электронная избирательная система подключается к специально
выделенным коммуникационным линиям только на срок, необходимый для
передачи информации в соответствии с настоящим пунктом.
2. В случае, если голосование отложено в порядке, предусмотренном
пунктом 7 статьи 50-5 настоящего Конституционного закона, итоги выборов
по соответствующему избирательному округу устанавливаются после
проведения голосования на всех участках соответствующего избирательного
округа.
Статья 50-8. Обжалование результатов голосования с

использованием электронной избирательной системы
1. При обжаловании результатов голосования с использованием
электронной избирательной системы в вышестоящей избирательной комиссии
или суде устройство для записи данных о голосовании рассматривается в
качестве доказательства.
2. Для целей настоящей статьи устройства для записи данных о
голосовании хранятся в соответствующей областной (города республиканского
значения, столицы) территориальной избирательной комиссии.
Статья 50-9. Хранение устройств для записи данных о голосовании

После подсчета голосов устройство для записи данных о голосовании
упаковывается в пакет, опечатывается печатью избирательной комиссии
и передается в соответствующую областную (города республиканского
значения, столицы) избирательную комиссию.
Устройства для записи данных о голосовании хранятся в течение одного
года со дня окончания выборов.
176
II. Особенная часть
Глава 10.
Выборы Президента Республики Казахстан
Статья 51. Очередные выборы Президента Республики

Очередные выборы Президента проводятся раз в пять лет в первое
воскресенье декабря соответствующего года и не могут совпадать по срокам
с выборами нового состава Парламента. <*>
________
от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 52. (Статья 52 исключена Конституционным законом РК

от 6 ноября 1998 г. N 285-�I)
Статья 53. Объявление выборов Президента Республики

1. Очередные выборы Президента объявляются Мажилисом Парламента
не позднее второго воскресенья сентября.
2. (Пункт 2 исключен - Конституционным законом РК от 6 ноября
1998 г. N 285-��
I�)
3. Одно и то же лицо не может быть избрано Президентом более двух
раз подряд.
Настоящее ограничение не распространяется на Первого Президента
Республики Казахстан.<*>
________
от 15 апреля 2005 г. N 44-��
III; от ��
19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 54. Требования, предъявляемые к кандидату

в Президенты Республики
1. Для избрания Президентом гражданин должен удовлетворять
требованиям, установленным пунктом 2 статьи 41 Конституции, а также
обладать активным избирательным правом в соответствии с пунктами 2 и 3
статьи 33 Конституции и настоящим Конституционным законом.
2. Соответствие кандидата в Президенты предъявляемым к нему
Конституцией и настоящим Конституционным законом требованиям
устанавливается Центральной избирательной комиссией в течение пяти
дней с момента подачи гражданином заявления о самовыдвижении
либо представления выписки из протокола заседания высшего органа
республиканского общественного объединения о выдвижении кандидата
вместе с заявлением кандидата о согласии баллотироваться. При этом факт
177
проживания последние пятнадцать лет в Республике Казахстан кандидата
в Президенты устанавливается Центральной избирательной комиссией, а
процедура установления свободного владения кандидатом государственным
языком определяется постановлением Центральной избирательной
комиссии в соответствии с актом Конституционного Совета Республики об
официальном толковании пункта 2 статьи 41 Конституции.
____________
Статья 54 с изменениями - Конституционными законами РК от 8 мая 1998 г. N 222;
от 6 мая 1999 г. N 375-I; от 14 апреля 2004 г. N 545-II; от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 55. Выдвижение кандидатов в Президенты Республики

1. Право выдвижения кандидатов в Президенты принадлежит
республиканским общественным объединениям, зарегистрированным в
установленном порядке, а также гражданам - путем самовыдвижения.
2. Выдвижение кандидатов в Президенты начинается со дня, следующего
за днем объявления и заканчивается за два месяца до выборов.
3. Кандидаты в Президенты выдвигаются республиканскими
общественными объединениями в лице их высших органов. Общественное
объединение вправе выдвигать кандидатами в депутаты лиц, не являющихся
членами данного общественного объединения. Общественное объединение
вправе выдвигать лишь одного кандидата в Президенты. Решение о
выдвижении кандидатов в Президенты принимается большинством голосов
от общего числа членов высшего органа республиканского общественного
объединения и оформляется выпиской из протокола. Решение высшего
органа республиканского общественного объединения:
1) доводится до сведения кандидатов в Президенты;
2) вместе с заявлением кандидата в Президенты о согласии
баллотироваться представляется в Центральную избирательную комиссию.
4. Самовыдвижение кандидата в Президенты производится путем подачи
им соответствующего заявления в Центральную избирательную комиссию.
5. В случае если на день окончания срока регистрации кандидатов
зарегистрировано менее двух кандидатов в Президенты, Центральная
избирательная комиссия продлевает срок выдвижения кандидатов не более
чем на двадцать дней. <*>
________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II; от 15 апреля 2005 года N 44-��
II.
178
Статья 56. Сбор подписей в поддержку кандидата
1. Поддержка избирателями кандидата в Президенты удостоверяется
сбором их подписей.
2. Кандидат в Президенты должен быть поддержан не менее чем одним
процентом от общего числа избирателей, в равной мере представляющих
не менее двух третей областей, город республиканского значения и столицу
Республики.
3. Сбор подписей в поддержку кандидата в Президенты организуется
доверенными лицами и оформляется подписными листами, выдаваемыми
Центральной избирательной комиссией не позднее чем в пятидневный срок
после проверки кандидата на соответствие требованиям, установленным
Конституцией и настоящим Конституционным законом, на основании
установленных в пунктах 3 и 4 статьи 55 настоящего Конституционного
закона документов о его выдвижении.
4. Каждый подписной лист должен иметь порядковый номер и включать
в себя фамилию, имя и отчество кандидата, личную подпись его доверенного
лица, фамилию, имя и отчество лица, собирающего подписи, наименование
населенного пункта, в котором производится сбор подписей, а также графы,
содержащие следующие сведения о лицах, ставящих подписи:
1) фамилия, имя и отчество;
2) номер и серия документа, удостоверяющего личность;
3) число, месяц и год рождения;
4) адрес постоянного или временного места жительства;
5) личная подпись.
5. Лицо, собирающее подписи, должно предъявлять при сборе подписей
копию удостоверения о регистрации доверенного лица кандидата, личная
подпись которого стоит на соответствующем подписном листе.
6. Центральная избирательная комиссия:
1) утверждает образец подписного листа;
2) обязана обеспечить кандидатов в Президенты необходимым
количеством подписных листов.
7. Заполненные подписные листы по сбору подписей в поддержку
кандидата в Президенты сдаются в территориальную избирательную
комиссию, которая в десятидневный срок осуществляет проверку
достоверности подписей с привлечением работников паспортных служб,
оформляет соответствующий протокол и направляет его в Центральную
избирательную комиссию.
8. Проверка достоверности подписей производится до установления
достоверных подписей в количестве, необходимом кандидату в Президенты,
в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи. <*>
________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
179
от 14 апреля 2004 г. N 545-II )
Статья 58. Размер избирательного фонда кандидата

Избирательный фонд кандидата образуют:
1) собственные средства кандидата, общая сумма которых не должна
превышать установленный законодательством размер минимальной
заработной платы более чем в пять тысяч раз;
2) средства, выделенные кандидату выдвинувшим его республиканским
общественным объединением, общая сумма которых не должна превышать
установленный законодательством размер минимальной заработной платы
более чем в семь тысяч раз;
3) добровольные пожертвования граждан и организаций Республики,
общая сумма которых не должна превышать установленный законодательством
размер минимальной заработной платы более чем в пятнадцать тысяч раз.
<*>
________
Статья 58 с изменениями - Конституционным законом РК от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
Статья 59. Регистрация кандидатов в Президенты Республики

1. Регистрация кандидатов в Президенты осуществляется Центральной
2. Кандидат в Президенты до регистрации и после его проверки на
соответствие предъявляемым Конституцией и настоящим Конституционным
законом требованиям, а также проверки собранных в его поддержку подписей
вносит на счет Центральной избирательной комиссии избирательный
взнос в пятидесятикратном размере установленной законодательством
минимальной заработной платы. Внесенный взнос возвращается кандидату в
случаях, если по итогам выборов кандидат избран Президентом Республики
или по итогам голосования кандидат набрал не менее пяти процентов
голосов избирателей, принявших участие в голосовании, а также в случае
смерти кандидата. Во всех остальных случаях внесенный взнос возврату не
подлежит и обращается в доход республиканского бюджета.
Кандидат и его супруга (супруг) до регистрации предоставляют в
налоговые органы по месту жительства декларации о доходах и об имуществе
на первое число месяца начала срока выдвижения, установленного в
соответствии с настоящим Конституционным законом, в порядке и форме,
установленных уполномоченным государственным органом Республики
Казахстан, обеспечивающим налоговый контроль за исполнением налоговых
обязательств перед государством.
180
Достоверность сведений о доходах и об имуществе, задекларированных
кандидатом и его (ее) супругой (супругом), проверяется органами налоговой
службы в течение пятнадцати дней со дня регистрации кандидата.
При этом организации, получившие требования органов налоговой
службы о предоставлении сведений о доходах и об имуществе кандидата и его
(ее) супруги (супруга), обязаны предоставить запрашиваемую информацию
в течение четырех дней со дня получения требования.
3. К регистрации представляется любое число кандидатов в
Президенты.
4. Регистрация кандидатов в Президенты начинается за два месяца и
заканчивается за сорок дней до дня выборов, если иное не установлено при
назначении выборов.
5. Регистрация кандидата в Президенты от общественного
объединения осуществляется при наличии следующих документов:
1) выписки из протокола заседания высшего органа общественного
объединения о выдвижении кандидата в Президенты с приложением
копии документа о регистрации данного общественного объединения в
Министерстве юстиции Республики;
2) заявления о согласии баллотироваться кандидатом в Президенты;
3) протоколов территориальных избирательных комиссий о
результатах проверки собранных подписей граждан в поддержку кандидата;
4) биографических данных кандидата;
4-1) (исключен)
4-2) справки налогового органа о сдаче кандидатом и его (ее) супругой
(супругом) деклараций о доходах и об имуществе;
5) документа, удостоверяющего внесение кандидатом избирательного
взноса.
6. Регистрация кандидата в Президенты в случае его самовыдвижения
осуществляется при наличии следующих документов:
1) заявления о намерении баллотироваться кандидатом в
Президенты;
2) протокола территориальной избирательной комиссии о
результатах проверки собранных подписей граждан в поддержку кандидата
в Президенты;
3) биографических данных о кандидате;
взноса.
1) не позднее чем на седьмой день после регистрации кандидатов
в Президенты публикует в средствах массовой информации сообщение
181
о регистрации с указанием фамилии, имени, отчества, года рождения,
занимаемой должности (занятия), места работы и жительства каждого
кандидата, а также, в зависимости от усмотрения кандидата, сведений
о его принадлежности к общественному объединению, национальной
принадлежности;
2) при регистрации выдает кандидатам соответствующее
удостоверение;
3) отказывает в регистрации или отменяет решение о регистрации
кандидата в случае:
нарушения кандидатом правил выдвижения, непредставления
необходимых документов для регистрации;
несоответствия кандидата требованиям, предъявляемым к нему
Конституцией и настоящим Конституционным законом;
использования кандидатом должностного или служебного положения в
своей предвыборной кампании;
проведения кандидатом предвыборной агитации до его
регистрации, в день выборов либо предшествующий ему день;
установления судом факта распространения кандидатом и (или) его
доверенными лицами ложных сведений, порочащих честь и достоинство
другого кандидата, подрывающих его деловую репутацию;
установления судом фактов подкупа кандидатом и его доверенными
лицами избирателей;
в иных случаях, установленных настоящим Конституционным законом;
3-1) отменяет решение о регистрации кандидата в случае выявления
на момент подачи декларации недостоверности сведений о доходах и
имуществе, задекларированных кандидатом или его (ее) супругой (супругом)
в соответствии с законодательством Республики Казахстан о борьбе с
коррупцией.
Отказ в регистрации или отмена регистрации могут быть обжалованы
кандидатами в соответствующий суд.
Отмена решения о регистрации кандидата или восстановление
ранее снятого с регистрации кандидата за два дня до дня голосования не
допускается.
8. Отказ Центральной избирательной комиссии зарегистрировать
кандидата в Президенты или отмена решения о регистрации могут быть
обжалованы в десятидневный срок лично кандидатом либо выдвинувшим
его общественным объединением в Верховный Суд, который рассматривает
жалобу в десятидневный срок со дня ее подачи. Решение Верховного Суда
является окончательным. <*>
_________
от 6 мая 1999 г. N 375-I; от 28 июня 1999 г. N 407-1; от 14 апреля 2004 г. N 545-II; от 15 апреля
2005 г. N 44-��
III.
182
Статья 60. Снятие кандидатуры, отмена решения о
выдвижении кандидатом
1. Кандидат в Президенты в любое время со дня регистрации и за два дня
до голосования может снять свою кандидатуру, обратившись с письменным
заявлением об этом в Центральную избирательную комиссию.
2. Высший орган республиканского общественного объединения в
любое время до регистрации и после нее может отменить свое решение о
выдвижении кандидата в Президенты, обратившись с соответствующим
представлением в Центральную избирательную комиссию.
3. В этих случаях Центральная избирательная комиссия не производит
регистрацию кандидата либо отменяет решение о его регистрации.
4. Если снятие кандидатуры или отмена решения о выдвижении
кандидата были произведены без вынуждающих к тому обстоятельств,
Центральная избирательная комиссия вправе отнести на счет кандидата
либо соответственно выдвинувшего его общественного объединения часть
понесенных из средств республиканского бюджета расходов на проведение
избирательной кампании. <*>
________
III�.
Статья 61. Выдвижение кандидатов в Президенты Республики

вместо выбывших после окончания срока регистрации
1. В случае если в результате выбытия кандидатов после окончания срока
регистрации осталось менее двух кандидатов в Президенты, Центральная
избирательная комиссия своим постановлением продлевает срок выборов не
более чем на два месяца.
2. В этом случае выдвижение кандидатов в Президенты осуществляется
в соответствии с правилами, установленными настоящим Конституционным
законом. <*>
________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
Статья 62. Подсчет голосов на выборах Президента Республики

1. Результаты подсчета голосов на выборах Президента устанавливаются
на заседании территориальной избирательной комиссии и заносятся в
протокол, который подписывается председателем и членами комиссии и
пересылается в Центральную избирательную комиссию в двухдневный
срок.
183
2. Иные вопросы, связанные с определением результата подсчета
голосов, решаются в соответствии с правилами, установленными в Общей
части настоящего Конституционного закона.
__________
Статья 62 с изменениями – Конституционным законом РК от 6 мая 1999 г. N 375-I.
Статья 63. Повторное голосование

1. Если в избирательный бюллетень было включено более двух кандидатов
в Президенты и ни один из них не был избран, Центральная избирательная
комиссия назначает повторное голосование по выборам Президента по двум
кандидатам, получившим наибольшее количество голосов. В случае выбытия
одного из кандидатов в избирательный бюллетень включается следующий
кандидат, получивший большее количество голосов.
2. Повторное голосование проводится не позднее чем в двухмесячный
срок с соблюдением требований настоящего Конституционного закона.
О проведении повторного голосования сообщается в средствах массовой
информации.<*>
3.(Пункт 3 исключен - Конституционным законом РК от 6 ноября
1998 г. N 285-1)
________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
Статья 64. Повторные выборы

1. Если выборы Президента были признаны недействительными либо
повторное голосование не позволило определить избранного Президента,
Центральная избирательная комиссия назначает повторные выборы
Президента.
2. Повторные выборы проводятся не позднее чем в двухмесячный
срок после первоначальных выборов. Голосование проводится на тех же
избирательных участках и по спискам, составленным для проведения
первоначальных выборов.
3. Образование избирательных комиссий, выдвижение и регистрация
кандидатов в Президенты, другие избирательные мероприятия
осуществляются в порядке, установленном настоящим Конституционным
законом. При этом сокращенные сроки избирательных мероприятий
определяются Центральной избирательной комиссией.
4. О проведении повторных выборов сообщается в средствах массовой
информации. <*>
________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
184
Президента Республики
1. Центральная избирательная комиссия на основании протоколов
территориальных избирательных комиссий не позднее чем в семидневный
срок после выборов устанавливает итоги выборов Президента и принимает
соответствующее постановление.
2. Избранным Президентом Республики считается кандидат:
1) набравший более пятидесяти процентов голосов избирателей,
принявших участие в голосовании;
2) набравший при повторном голосовании большее число голосов
избирателей, принявших участие в голосовании, по сравнению с другим
кандидатом;
3) (исключен)
3. Иные вопросы, связанные с установлением и опубликованием итогов
выборов Президента Республики, решаются в соответствии с правилами,
установленными в Общей части настоящего Конституционного закона. <*>
________
Статья 65 с изменениями - Конституционными законами РК от 6 ноября 1998 г. N 285-I;
от 6 мая 1999 г. N 375-I; от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
Статья 66. Регистрация избранного Президента Республики

территориальных избирательных комиссий в семидневный срок со дня
проведения выборов регистрирует избранного Президента Республики.
2. Центральная избирательная комиссия по представлению
соответствующих избирательных комиссий, по обращениям граждан может
отказать в регистрации избранного Президента, если на не менее чем
одной четвертой части от общего числа участков или административно-
территориальных единиц:
1) выборы были признаны недействительными;
2) либо если в ходе их или при подсчете голосов либо определении
результатов голосования имели место нарушения настоящего
Конституционного закона.
3. Решение Центральной избирательной комиссии, принятое в порядке,
предусмотренном пунктом 2 настоящей статьи, в течение десяти дней со дня
его принятия может быть обжаловано кандидатом в Президенты в Верховный
Суд, который в десятидневный срок принимает окончательное решение.
___________
Cтатья 66 с изменениями – Конституционным законом РК от 6 мая 1999 г. № 375-I.
185
от 6 ноября 1998 г. N 285-��
I�)
Статья 68. Рассмотрение Конституционным Советом Республики

вопроса о правильности проведения выборов
Президента Республики
1. По обращению Президента Республики, Председателя Сената,
Председателя Мажилиса, не менее одной пятой части от общего числа
депутатов Парламента, Премьер-Министра, которое может быть подано в
течение десяти дней после подведения итогов выборов, Конституционный
Совет решает в случае спора вопрос о правильности проведения выборов
Президента Республики. В этом случае вступление в должность Президента
Республики приостанавливается на период рассмотрения обращения.
2. Центральная избирательная комиссия в случае возникновения
спора о правильности проведения выборов Президента Республики
передает материалы, связанные с подготовкой и проведением выборов, в
Конституционный Совет.
3. В случае признания Конституционным Советом не соответствую
щими Конституции выборов Президента Республики на тех участках
(административно-территориальных единицах), где были установлены
нарушения Конституции, Центральная избирательная комиссия принимает
решение о признании недействительными выборов на соответствующих
участках (административно-территориальных единицах) и проведении
в течение двух месяцев повторного голосования на тех участках
(административно-территориальных единицах), где выборы были признаны
недействительными.<*>
________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
186
Глава 11.
Выборы депутатов Сената Парламента Республики
Статья 69. Назначение выборов депутатов Сената

1. Основаниями для назначения:
1) очередных выборов является окончание конституционного срока
полномочий депутатов Сената;
2) внеочередных выборов - досрочное прекращение полномочий
Парламента; образование соответствующих административно-
территориальных единиц, не имеющих представительства в Сенате;
3) выборов депутатов вместо выбывших - досрочное прекращение
полномочий депутата, лишение его мандата либо его кончина.
2. Выборы депутатов в случае, предусмотренном подпунктом 1) пункта
1 настоящей статьи, назначаются Президентом Республики не менее чем
за четыре месяца до окончания конституционного срока полномочий
депутатов Сената и проводятся не менее чем за два месяца до окончания
конституционного срока их полномочий.
3. Выборы депутатов в случае, предусмотренном подпунктом 2) пункта
1 настоящей статьи, назначаются Президентом Республики одновременно с
принятием им решения о досрочном прекращении полномочий Парламента
и проводятся в течение двух месяцев со дня досрочного прекращения
полномочий Парламента.
4. В случаях, предусмотренных подпунктом 3) пункта 1 настоящей
статьи, выборы депутатов вместо выбывших назначаются Центральной
избирательной комиссией не позднее двух месяцев с момента досрочного
прекращения, лишения мандата депутата либо его кончины.
5. Выборы депутатов Сената назначаются с учетом требований пункта 3
статьи 41 Конституции и не могут совпадать по срокам с выборами депутатов
Мажилиса Парламента. <*>
________
Статья 69 с изменениями - Конституционным законом РК от 6 мая 1999 г. N 375-I.
Статья 70. Требования, предъявляемые к кандидатам

в депутаты Сената
Для избрания депутатом Сената гражданин должен удовлетворять
статьи 33 Конституции и настоящим Конституционным законом. <*>
_________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
187
Статья 71. Выдвижение кандидатов в депутаты Сената
1. Выдвижение кандидатов в депутаты Сената начинается со дня,
следующего за днем назначения выборов, и заканчивается за месяц до дня
проведения выборов.
2. Выдвижение кандидатов в депутаты Сената проводится:
1) на сессиях областного (городов республиканского значения и
столицы), городского, районных маслихатов. Политические партии, иные
общественные объединения через своих представителей в маслихатах
предлагают кандидатуры в депутаты Сената Парламента Республики
Казахстан. При этом от нескольких маслихатов может быть выдвинут один
кандидат;
2) в порядке самовыдвижения.
3. Кандидатом в депутаты Сената может быть выдвинут гражданин,
проживающий на территории соответствующей области, города
республиканского значения или столицы Республики.
4. Решение о выдвижении кандидата в депутаты Сената принимается
большинством голосов от общего числа депутатов соответствующего
маслихата:
1) доводится до сведения выдвинутого кандидата;
2) вместе с заявлением кандидата о согласии баллотироваться
направляется в избирательную комиссию соответственно области, города
республиканского значения и столицы Республики.
5. Самовыдвижение кандидатов в депутаты Сената производится
гражданами путем подачи в соответствующую территориальную
избирательную комиссию заявления о намерении баллотироваться
кандидатом в депутаты Сената по данной административно-территориальной
единице.
6. Областная, городская (города республиканского значения или столицы
Республики) избирательная комиссия в течение трех дней устанавливает
соответствие кандидата предъявляемым к нему Конституцией и настоящим
Конституционным законом требованиям и на основании указанных в
подпункте 2) пункта 4, пункте 5 настоящей статьи документов о его
выдвижении в трехдневный срок со дня окончания проверки выдает ему
подписные листы для сбора подписей выборщиков.
зарегистрировано менее двух кандидатов в депутаты Сената, Центральная
избирательная комиссия по представлению соответствующей
территориальной избирательной комиссии продлевает срок выдвижения
кандидатов не более чем на двадцать дней. <*>
________
188
в депутаты Сената
1. Кандидат в депутаты Сената должен быть поддержан не менее чем
десятью процентами голосов от общего числа выборщиков, представляющих
все маслихаты области, маслихат города республиканского значения или
столицы Республики, но не более чем двадцатью пятью процентами голосов
выборщиков от одного маслихата.
2. Поддержка выборщиков удостоверяется сбором их подписей. При этом
каждый из выборщиков вправе поставить свою подпись в поддержку только
одного кандидата в депутаты Сената. Подпись после регистрации кандидата
в депутаты Сената отзывается только на основании решения суда.
3. Сбор подписей в поддержку кандидата в депутаты Сената организуется
доверенными лицами и оформляется подписными листами, выдаваемыми
соответственно областной, городской (города республиканского значения
или столицы Республики) избирательной комиссией.
4. Каждый подписной лист должен иметь порядковый номер и включать
в себя фамилию, имя, отчество кандидата и лица, собирающего подпись,
личную подпись кандидата, а также графы, содержащие следующие сведения
о ставящих свои подписи выборщиках:
1) фамилия, имя и отчество;
2) маслихат, депутатом которого он является;
3) число, месяц и год рождения;
4) адрес места жительства;
5) личная подпись.
5. Образец подписного листа утверждается Центральной избирательной
комиссией.
6. Заполненные подписные листы сдаются соответственно в областную,
городскую (города республиканского значения и столицы Республики)
избирательную комиссию, которая в пятидневный срок осуществляет
проверку достоверности собранных подписей с привлечением работников
паспортных служб и оформляет соответствующий протокол.
7. В случае, если в результате проверки достоверности подписей будет
установлено, что свыше одного процента собранных подписей являются
недостоверными, кандидату в депутаты Сената отказывается в регистрации.
<*>
__________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
Статья 73. Регистрация кандидатов в депутаты Сената

1. Регистрация кандидатов в депутаты Сената осуществляется
соответственно областными, городскими (города республиканского значения
и столицы Республики) избирательными комиссиями.
189
2. Кандидат в депутаты Сената до регистрации и после его проверки
на соответствие предъявляемым Конституцией и настоящим
Конституционным законом требованиям, а также проверки собранных
в его поддержку подписей вносит на счет Центральной избирательной
комиссии в качестве депозита избирательный взнос в пятнадцатикратном
размере установленной законодательством минимальной заработной платы.
Внесенный взнос возвращается кандидату в случаях, если по итогам выборов
кандидат избран депутатом Сената Парламента или по итогам голосования
кандидат набрал не менее пяти процентов голосов выборщиков, принявших
участие в голосовании, а также в случае смерти кандидата. Во всех остальных
случаях внесенный взнос возврату не подлежит и обращается в доход
республиканского бюджета.
Кандидат и его супруга (супруг) до регистрации предоставляют в
Достоверность сведений о доходах и об имуществе, за декларированных
службы в течение пятнадцати дней со дня регистрации кандидата.
3. Регистрация кандидатов в депутаты Сената начинается после
получения всех необходимых документов и заканчивается за двадцать дней
до дня выборов, если иное не установлено при назначении выборов.
4. Регистрация кандидата в депутаты Сената, выдвинутого от
маслихата (маслихатов), осуществляется при наличии следующих
документов:
1) решения областного, городского или районного маслихата о
выдвижении кандидата в депутаты;
2) заявления о согласии баллотироваться кандидатом в депутаты;
3) протокола соответственно областной или городской (города
республиканского значения и столицы Республики) избирательной комиссии
о результатах проверки подписей выборщиков в поддержку кандидата;
4) биографических данных кандидата;
190
взноса.
5. Регистрация кандидата в депутаты Сената в случае его
самовыдвижения осуществляется при наличии следующих документов:
1) заявления гражданина о намерении баллотироваться кандидатом в
депутаты;
2) протокола соответственно областной или городской (города
республиканского значения и столицы Республики) избирательной комиссии
о результатах проверки подписей выборщиков в поддержку кандидата;
4) документа, подтверждающего внесение кандидатом избирательного
взноса.
6. Областная или городская (города республиканского значения и
столицы Республики) избирательная комиссия:
1) при регистрации кандидатов в депутаты Сената выдает им
соответствующее удостоверение;
2) не позднее чем на седьмой день после регистрации кандидатов в
депутаты Сената публикует в средствах массовой информации сообщение
о регистрации с указанием фамилии, имени, отчества, года рождения,
о его принадлежности к общественному объединению и национальной
3) отказывает в регистрации кандидата или отменяет решение о его
регистрации в случае:
проведения кандидатом предвыборной агитации до его регистрации, в
день выборов либо предшествующий ему день;
191
7. Отказ в регистрации кандидата или отмена решения о регистрации
могут быть обжалованы в семидневный срок в Центральную избирательную
комиссию или в суд соответственно выдвинувшим его маслихатом
(маслихатами) или лично кандидатом. При этом жалоба рассматривается в
семидневный срок со дня ее подачи.
8. О регистрации кандидатов в депутаты Сената соответствующая
территориальная избирательная комиссия составляет протокол, который в
трехдневный срок представляется в Центральную избирательную
комиссию. <*>
________
от 6 мая 1999 г. N 375-I; от 28 июня 1999 г. N 407; от 14 апреля 2004 г. N 545-II; от 15 апреля
2005 г. N 44-��
III.
Статья 74. Снятие кандидатуры, отмена решения о выдвижении

кандидатом в депутаты Сената
1. Кандидат в депутаты Сената в период со дня регистрации и за
два дня до голосования может снять свою кандидатуру, обратившись с
письменным заявлением об этом соответственно в областную, городскую
(города республиканского значения и столицы Республики) избирательную
комиссию.
2. Выдвинувший кандидата маслихат (маслихаты) в период до
регистрации и после нее может отменить свое решение о выдвижении
кандидата, обратившись с представлением соответственно в областную,
городскую (города республиканского значения и столицы Республики)
3. В этих случаях соответствующая избирательная комиссия не
производит регистрацию кандидата либо отменяет решение о регистрации
кандидата.
территориальная избирательная комиссия вправе отнести на счет кандидата
192
либо соответственно выдвинувшего его маслихата часть понесенных из
средств республиканского бюджета расходов на проведение избирательной
кампании. <*>
________
III.
Статья 75. Размер избирательного фонда кандидата в

депутаты Сената
превышать установленный законодательством Республики Казахстан размер
минимальной заработной платы более чем в двести раз;
2) добровольные пожертвования граждан и организаций Республики
Казахстан, общая сумма которых не должна превышать установленный
законодательством Республики Казахстан размер минимальной заработной
платы более чем в пятьсот раз.<*>
________
Статья 75 – в редакции Конституционного закона РК от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
Статья 76. Выдвижение кандидатов в депутаты Сената вместо

выбывших после окончания срока регистрации
1. В случае если в результате выбытия кандидатов после окончания
срока регистрации остается менее двух кандидатов в депутаты Сената,
Центральная избирательная комиссия по представлению соответствующей
областной (городов республиканского значения и столицы), городской
избирательной комиссии своим постановлением продлевает срок выборов,
но не более чем на два месяца.
2. В этом случае выдвижение кандидатов в депутаты Сената
осуществляется в соответствии с правилами, установленными настоящим
________
Статья 76 с изменениями – Конституционным законом РК от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
Статья 77. Порядок проведения совместного заседания

выборщиков по выборам депутатов Сената
1. Выборы депутатов Сената проводятся на совместном заседании
выборщиков.
2. Совместное заседание правомочно, если на нем присутствует более
пятидесяти процентов от числа избранных депутатов, представляющих
все маслихаты соответственно области, маслихат города республиканского
значения или столицы Республики.
193
3. Голосование по выборам депутата Сената на совместном заседании
считается состоявшимся, если в нем приняло участие более пятидесяти
процентов присутствующих выборщиков.
4. Председательствующим на совместном заседании является
соответственно секретарь областного, городского (города республиканского
значения и столицы республики) маслихата.
5. На совместном заседании выборщиков присутствуют председатель
и члены соответственно областной, городской (города республиканского
значения и столицы Республики) избирательной комиссии.
6. В помещении, где проводится совместное заседание выборщиков
соответственно областной, городской (города республиканского значения
и столицы Республики) избирательной комиссии, организуется пункт для
голосования по выборам депутата Сената.
7. Документом, удостоверяющим проведение совместного заседания
по выборам депутатов Сената, является протокол совместного заседания,
представляемый секретарем соответствующего маслихата соответственно
областной, городской (города республиканского значения и столицы
Республики) избирательной комиссии.
8. Совместное заседание закрывается после оглашения председателем
соответственно областной, городской (города республиканского значения и
столицы Республики) избирательной комиссией результатов голосования по
выборам депутата Сената.<*>
________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
Статья 78. Подсчет голосов на выборах депутата Сената

1. Результаты подсчета голосов на выборах депутата Сената
устанавливаются на заседании соответственно областной, городской (города
республиканского значения и столицы Республики) избирательной комиссии,
проводимом в пункте для голосования.
2. Областная, городская (города республиканского значения и столицы
Республики) избирательная комиссия по результатам голосования составляет
протокол подсчета голосов по выборам депутата Сената, который:
1) подписывается председателем и членами избирательной комиссии;
2) оглашается на совместном заседании выборщиков;
3) пересылается в Центральную избирательную комиссию не более чем
в двухдневный срок со дня выборов.
194
Статья 79. Повторное голосование при выборах депутатов Сената
1. Если в избирательный бюллетень было включено более двух
кандидатов в депутаты Сената и ни один из них не был избран, соответственно
областная, городская (города республиканского значения и столицы
Республики) избирательная комиссия назначает повторное голосование по
двум кандидатам, получившим наибольшее количество голосов. В случае
выбытия одного из кандидатов в избирательный бюллетень включается
следующий кандидат, получивший большее количество голосов.
2. Повторное голосование проводится в тот же день, что и первоначальное
голосование с соблюдением требований настоящего Конституционного
закона. <*>
________
Статья 80. Повторные выборы депутатов Сената

1. Если выборы были признаны несостоявшимися ввиду
неявки необходимого числа выборщиков, или они были признаны
недействительными, либо при баллотировке двух кандидатов они не
были избраны, Центральная избирательная комиссия по представлению
соответствующей территориальной избирательной комиссии принимает
решение о проведении повторных выборов.
2. Повторные выборы проводятся не позднее чем в двухмесячный срок
после первоначальных выборов. Выдвижение и регистрация кандидатов в
депутаты и другие мероприятия, осуществление которых предусмотрено при
повторных выборах, проводятся в соответствии с правилами, установленными
настоящим Конституционным законом. При этом сокращенные сроки
избирательных мероприятий определяются Центральной избирательной
комиссией.
3. Сообщение о повторных выборах публикуется в местных средствах
массовой информации.
________
195
депутатов Сената
1. Итоги выборов депутатов Сената в целом по Республике
устанавливаются Центральной избирательной комиссией не позднее чем в
семидневный срок со дня проведения выборов.
2. Избранным на выборах депутатом Сената считается кандидат:
1) набравший более пятидесяти процентов голосов выборщиков,
принявших участие в голосовании;
2) набравший при повторном голосовании большее число голосов
выборщиков по сравнению с другим кандидатом;
выборов, решаются в соответствии с правилами, установленными в Общей
части настоящего Конституционного закона. <*>
________
Статья 82. Регистрация депутатов Сената

соответственно областных, городских (города республиканского значения
и столицы Республики) избирательных комиссий регистрирует избранных
депутатов Сената.
соответственно областной, городской (города республиканского значения и
столицы Республики) избирательной комиссии или обращениям выборщиков
может признать выборы депутата Сената недействительными, если в
ходе выборов, или при подсчете голосов, либо определении результатов
голосования имели место нарушения настоящего Конституционного закона,
и отказать в регистрации депутата Сената. При этом данное решение
Центральной избирательной комиссии в течение десяти дней со дня его
принятия может быть обжаловано кандидатом в депутаты Сената в суд,
который в десятидневный срок принимает решение.<*>
________
Статья 82 с изменениями – Конституционными законами РК от 19 июня
1997 г. N 133-I; от 6 мая 1999 г. N 375-I.
Статья 83. Проведение внеочередных выборов депутатов

Сената и выборов депутатов вместо выбывших
1. Внеочередные выборы депутатов Сената и выборы депутатов вместо
выбывших проводятся в соответствии с правилами, установленными
настоящим Конституционным законом для очередных выборов депутатов
196
Сената. При этом сроки проведения избирательных мероприятий
2. За год до истечения конституционного срока полномочий депутатов
Сената выборы депутата вместо выбывшего не проводятся.<*>
________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
Статья 84. Рассмотрение Конституционным Советом вопроса

о правильности проведения выборов депутатов Сената
депутатов Парламента, Премьер-Министра Республики, которое может
быть подано в течение десяти дней после подведения итогов выборов,
Конституционный Совет решает в случае спора вопрос о правильности
проведения выборов депутатов Сената. В этом случае регистрация избранных
депутатов Сената приостанавливается на период рассмотрения обращения.
2. Центральная избирательная комиссия в случае возникновения спора
о правильности проведения выборов депутатов Сената передает материалы,
связанные с подготовкой и проведением выборов в Конституционный
Совет.
В случае признания Конституционным Советом не соответствующими
Конституции выборов депутатов Сената в тех административно-
территориальных единицах, где были установлены нарушения Конституции,
Центральная избирательная комиссия принимает решение о признании
недействительными выборов в этих административно-территориальных
единицах и проведении в течение двух месяцев повторных выборов в тех
административно-территориальных единицах, где выборы были признаны
недействительными.<*>
_________
197
Глава 12.
Выборы депутатов Мажилиса Парламента Республики
Статья 85. Назначение выборов депутатов Мажилиса

1. Основанием для назначения:
полномочий депутатов Мажилиса;
Парламента или Мажилиса Парламента;
полномочий депутата, лишение мандата депутата либо его кончина.
2. Выборы депутатов в случае, предусмотренном подпунктом 1)
пункта 1 настоящей статьи, назначаются Президентом Республики не менее
чем за пять месяцев и проводятся не позднее чем за два месяца до окончания
срока полномочий депутатов Мажилиса.
3. Выборы депутатов в случае, предусмотренном подпунктом
2) пункта 1 настоящей статьи, назначаются Президентом Республики
одновременно с принятием им решения о досрочном прекращении
полномочий Парламента или Мажилиса Парламента и проводятся в течение
двух месяцев со дня досрочного прекращения полномочий Парламента или
Мажилиса Парламента.
3-1. День выборов депутатов Мажилиса, избираемых Ассамблеей
народа Казахстана, может не совпадать с днем проведения выборов депутатов
Мажилиса, избираемых по партийному списку.
4. В случаях, установленных подпунктом 3) пункта 1 настоящей
статьи, выборы депутатов вместо выбывших назначаются Центральной
избирательной комиссией не позднее трех месяцев с момента досрочного
прекращения и лишения мандата депутата либо его кончины.
5. Дата выборов определяется с учетом требований пункта 3 статьи
41 Конституции. <*>
________
Статья 85 с изменениями – Конституционным законом РК от 6 мая 1999 г. N 375-I;
от 19 июня 2007 г. N 268-III.

в депутаты Мажилиса
Для избрания депутатом Мажилиса гражданин должен удовлетворять
статьи 33 Конституции и настоящим Конституционным законом. <*>
_________
198
Статья 87. Выдвижение кандидатов в депутаты Мажилиса
1. Право выдвижения кандидатов в депутаты Мажилиса, избираемых
по партийным спискам, принадлежит политическим партиям,
зарегистрированным в установленном порядке, а в отношении кандидатов
в депутаты Мажилиса, избираемых Ассамблеей народа Казахстана, - Совету
Ассамблеи.
2. Включение в партийный список лиц для избрания в депутаты
Мажилиса по территории единого общенационального избирательного
округа производится большинством голосов от общего числа членов высшего
органа политической партии. Политические партии не вправе включать
в партийные списки лиц, не являющихся членами данной политической
партии.
Решение высшего органа политической партии вместе с заявлением
гражданина о согласии быть включенным в партийный список направляется
в Центральную избирательную комиссию.
3. Политические партии составляют партийные списки в алфавитном
порядке государственного языка. Партийный список представляется в
Центральную избирательную комиссию представителем политической
партии одновременно с выпиской из протокола высшего органа политической
партии о выдвижении партийного списка. Полномочия представителя
должны быть подтверждены соответствующими документами.
4. Выдвижение кандидатов в депутаты Мажилиса Парламента,
избираемых Ассамблеей народа Казахстана, производится Советом
Ассамблеи. Решение Совета Ассамблеи народа Казахстана принимается
большинством голосов и оформляется выпиской из протокола.
Решение Совета Ассамблеи народа Казахстана вместе с заявлением
гражданина о согласии баллотироваться направляется в Центральную
5. Выдвижение кандидатов в депутаты Мажилиса, избираемых по
партийным спискам, начинается за два месяца и заканчивается за сорок дней
до выборов, если иное не установлено при назначении выборов.
Выдвижение кандидатов в депутаты Мажилиса, избираемых Ассамблеей
народа Казахстана, начинается за пятнадцать дней и заканчивается за десять
дней до выборов. <*>
_________
Статья 88. Избирательный взнос

1. Политические партии, выдвинувшие партийные списки, вносят из
средств политических партий на счет Центральной избирательной комиссии
избирательный взнос в пятнадцатикратном размере установленной
199
законодательством Республики Казахстан минимальной заработной платы за
каждое лицо, включенное в партийный список.
2. Избирательный взнос не уплачивается политическими партиями,
получившими на предыдущих выборах депутатов Мажилиса Парламента
семь и более процентов голосов избирателей от числа принявших участие в
голосовании.
3. Политической партией, получившей на предыдущих выборах
депутатов Мажилиса Парламента от пяти до семи процентов голосов
избирателей от числа принявших участие в голосовании, избирательный взнос
уплачивается в размере пятидесяти процентов от размера избирательного
взноса, установленного в пункте 1 настоящей статьи.
Политической партией, получившей на предыдущих выборах депутатов
Мажилиса Парламента от трех до пяти процентов голосов избирателей от
числа принявших участие в голосовании, избирательный взнос уплачивается
в размере семидесяти процентов от размера избирательного взноса,
установленного в пункте 1 настоящей статьи.
4. Внесенный взнос возвращается политической партии в случаях, если
по итогам выборов политическая партия набрала не менее семи процентов
голосов избирателей, принявших участие в голосовании, а также в случае
смерти единственного кандидата, включенного в партийный список. Во всех
остальных случаях внесенный взнос возврату не подлежит и обращается в
доход республиканского бюджета.<*>
________
Статья 89. Регистрация кандидатов в депутаты Мажилиса

1. Регистрация партийных списков, представленных политическими
партиями, и кандидатов, выдвинутых Советом Ассамблеи народа Казахстана,
осуществляется Центральной избирательной комиссией.
2. Кандидат и его супруга (супруг) до регистрации представляют в
кандидатом, выдвинутым политической партией, и его (ее) супругой
(супругом), проверяется органами налоговой службы в течение пятнадцати
дней со дня регистрации партийного списка.
службы о представлении сведений о доходах и об имуществе кандидата,
200
выдвинутого политической партией, и его (ее) супруги (супруга), обязаны
предоставить запрашиваемую информацию в течение четырех дней со дня
получения требования.
кандидатом, выдвинутым Советом Ассамблеи народа Казахстана, и его (ее)
супругой (супругом), проверяется органами налоговой службы в течение
трех дней со дня регистрации кандидата.
Организации, получившие требования органов налоговой службы о
представлении сведений о доходах и об имуществе кандидата, выдвинутого
Советом Ассамблеи народа Казахстана, и его (ее) супруги (супруга), обязаны
предоставить запрашиваемую информацию в течение двух дней со дня
получения требования.
3. Регистрация партийных списков производится при наличии
следующих документов:
1) выписки из протокола высшего органа политической партии о
выдвижении партийного списка с приложением копии документа о
регистрации политической партии в Министерстве юстиции Республики;
2) заявления гражданина о согласии быть включенным в партийный
список;
3) биографических данных о каждом лице, включенном в партийный
список;
4) справки налогового органа о сдаче кандидатом и его (ее) супругой
(супругом) декларации о доходах и об имуществе;
5) документа, подтверждающего внесение политической партией
избирательного взноса;
6) документа, подтверждающего членство лица, включенного в
партийный список, в политической партии, выдвинувшей данный список.
4. К регистрации допускается только один список от одной политической
партии с количеством включенных в него лиц, не превышающим
установленного числа депутатских мандатов, распределяемых среди
политических партий, на тридцать процентов.
5. Регистрация кандидатов, выдвинутых Советом Ассамблеи народа
Казахстана, производится при наличии следующих документов:
1) выписки из протокола Совета Ассамблеи о выдвижении кандидатов;
2) заявления гражданина о согласии баллотироваться кандидатом в
депутаты;
3) биографических данных о каждом лице, выдвинутом Советом
Ассамблеи народа Казахстана;
4) справки налогового органа о сдаче кандидатом, выдвинутым Советом
Ассамблеи народа Казахстана, и его (ее) супругой (супругом) декларации о
доходах и об имуществе.
201
1) не позднее чем на десятый день после регистрации партийных списков
публикует в средствах массовой информации сообщение о регистрации с
указанием наименования политической партии и количества лиц, включенных
в партийный список, а также фамилии, имени, отчества, года рождения,
занимаемой должности (занятия), места работы и жительства каждого лица,
включенного в партийный список;
2) не позднее чем на третий день после регистрации кандидатов,
выдвинутых Советом Ассамблеи народа Казахстана, публикует в средствах
массовой информации сообщение о регистрации с указанием наименования
Ассамблеи народа Казахстана, количества лиц, выдвинутых Советом
Ассамблеи народа Казахстана, фамилии, имени, отчества, года рождения,
выдвинутого лица, а также национальной принадлежности - по усмотрению
кандидатов;
3) при регистрации выдает кандидатам соответствующие
удостоверения;
партийного списка в случаях:
нарушения политической партией правил выдвижения партийного
списка, непредставления необходимых документов для регистрации;
проведения политической партией, выдвинувшей партийный список,
выдвинутыми ею кандидатами, ее доверенными лицами предвыборной
агитации до регистрации;
выхода из партийного списка лиц, составляющих более пятидесяти
процентов от всего партийного списка;
установления судом факта распространения политической партией,
выдвинувшей партийный список, или ее доверенными лицами ложных
сведений, порочащих честь и достоинство кандидата, другой политической
партии, выдвинувшей партийный список, или лица, включенного в партийный
список, подрывающих его деловую репутацию;
установления судом фактов подкупа политической партией, выдвинувшей
партийный список, или ее доверенными лицами избирателей;
в иных случаях, установленных настоящим Конституционным законом.
Отмена решения о регистрации партийного списка или восстановление
ранее снятого с регистрации партийного списка за два дня до дня голосования
не допускается;
5) принимает решение об исключении лица, включенного в партийный
список, из данного списка в случае:
несоответствия лица, включенного в партийный список, требованиям,
предъявляемым к кандидату Конституцией Республики Казахстан и
настоящим Конституционным законом;
202
использования лицом, включенным в партийный список, должностного
или служебного положения в своей предвыборной кампании;
проведения лицом, включенным в партийный список, предвыборной
агитации до регистрации партийного списка;
установления судом факта распространения лицом, включенным в
партийный список, ложных сведений, порочащих честь и достоинство
кандидата, политической партии, выдвинувшей партийный список,
или другого лица, включенного в партийный список, подрывающих их
репутацию;
выявления недостоверности сведений о доходах и имуществе,
задекларированных лицом, включенным в партийный список, и его (ее)
супругой (супругом), в соответствии с законодательством Республики
Казахстан о борьбе с коррупцией;
установления судом фактов подкупа избирателей лицом, включенным в
партийный список, или его доверенными лицами;
Решение об исключении лица, включенного в партийный список, из
данного списка может быть обжаловано политической партией, выдвинувшей
партийный список, либо лицом, исключенным из партийного списка, в
соответствующий суд, решение которого является окончательным.
Принятие решения об исключении лица, включенного в партийный
список, за два дня до дня голосования не допускается;
кандидата, выдвинутого Советом Ассамблеи народа Казахстана, в случаях:
несоответствия лица требованиям, предъявляемым к кандидату
Конституцией Республики Казахстан и настоящим Конституционным
законом;
использования им должностного или служебного положения в своей
предвыборной кампании;
нарушения Советом Ассамблеи народа Казахстана правил выдвижения
кандидатов, непредставления необходимых документов для регистрации;
проведения кандидатом, его доверенными лицами предвыборной
агитации до регистрации;
в случае выявления на момент подачи декларации недостоверности
сведений о доходах и имуществе, задекларированных кандидатом или его
(ее) супругой (супругом), в соответствии с законодательством Республики
Казахстан о борьбе с коррупцией;
установления судом фактов подкупа кандидатами или его доверенными
203
7. Отказ в регистрации или отмена решения о регистрации партийного
списка могут быть в семидневный срок обжалованы в Центральную
избирательную комиссию и (или) в суд. При этом Центральная избирательная
комиссия или суд выносит по жалобе решение в семидневный срок со дня
подачи жалобы.
Отказ в регистрации или отмена решения о регистрации кандидата,
выдвинутого Советом Ассамблеи народа Казахстана, могут быть в
двухдневный срок обжалованы в Центральную избирательную комиссию и
(или) в суд. При этом Центральная избирательная комиссия или суд выносит
по жалобе решение в течение одного дня.
8. Регистрация партийных списков начинается за два месяца и
заканчивается за один месяц до выборов, если иное не установлено при
Регистрация кандидатов, выдвигаемых Советом Ассамблеи народа
Казахстана, начинается за десять дней и заканчивается за пять дней до
выборов, если иное не установлено при назначении выборов.<*>
________

кандидатом в депутаты Мажилиса
1. Лицо, включенное в партийный список, может отозвать свою
кандидатуру из партийного списка, обратившись с письменным заявлением
об этом в Центральную избирательную комиссию. В этих случаях
Центральная избирательная комиссия принимает решение об исключении
лица, включенного в партийный список.
2. Совет Ассамблеи народа Казахстана, выдвинутый им кандидат
могут отозвать кандидатуру, обратившись с письменным заявлением об
этом в Центральную избирательную комиссию. В этом случае Центральная
избирательная комиссия принимает решение об отмене регистрации
кандидата.<*>
_________
Статья 90 в новой редакции - Конституционным законом РК от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 91. (Cтатья 91 исключена - Конституционным законом РК

от 14 апреля 2004 г. N 545-II )
204
от 19 июня 2007 г. N 268-III. )
Статья 92-1. Размер избирательного фонда политической партии

1. Кандидаты, баллотирующиеся в составе партийных списков,
выдвинутых политическими партиями, не вправе создавать собственные
избирательные фонды.
2. Избирательный фонд политической партии образуют:
1) собственные средства политической партии, общая сумма которых не
должна превышать установленный законодательством размер минимальной
заработной платы более чем в пять тысяч раз;
2) добровольные пожертвования граждан и организаций Республики,
общая сумма которых не должна превышать установленный законодательством
размер минимальной заработной платы более чем в десять тысяч раз. <*>
__________
Статья 92-1 введена Конституционным законом РК от 6 мая 1999 г. N 375-I.

от 19 июня 2007 г. N 268-III. )
Статья 93-1. Порядок проведения сессии Ассамблеи народа

Казахстана по выборам депутатов Мажилиса
1. Выборы депутатов Мажилиса Парламента, избираемых Ассамблеей
народа Казахстана, проводятся на сессии Ассамблеи народа Казахстана,
созываемой Президентом Республики.
2. На сессии Ассамблеи народа Казахстана присутствуют председатель и
члены соответствующей территориальной избирательной комиссии столицы
Республики либо города республиканского значения, на территории которых
проводится сессия.
Совет Ассамблеи народа Казахстана не позднее десяти дней до дня
голосования уведомляет Центральную избирательную комиссию о месте
проведения голосования.
3. В помещении, где проводится сессия Ассамблеи народа Казахстана,
избирательной комиссией организуется пункт для голосования по выборам
депутатов Мажилиса Парламента.
4. Документом, удостоверяющим проведение сессии Ассамблеи народа
Казахстана по выборам депутатов Мажилиса, является протокол сессии,
представляемый в территориальную избирательную комиссию.
5. Сессия закрывается после оглашения соответствующей
территориальной избирательной комиссией результатов голосования по
выборам депутатов Мажилиса.
__________
Статья 93-1 введена Конституционным законом РК от 19 июня 2007 г. N 268-III.
205
Статья 94. Подсчет голосов на выборах депутатов Мажилиса
по партийным спискам
1. Участковая избирательная комиссия по результатам голосования
составляет протокол голосования, который немедленно пересылается в
соответствующую территориальную избирательную комиссию.
2. Результаты выборов по партийным спискам устанавливаются на
заседании Центральной избирательной комиссии на основании протоколов
соответствующих территориальных избирательных комиссий, которые
пересылаются в Центральную избирательную комиссию не более чем в
двухдневный срок со дня выборов. О результатах выборов составляется
протокол.
голосов и результата выборов, решаются в соответствии с правилами,
установленными в Общей части настоящего Конституционного закона.
________
Статья 94-1. Подсчет голосов на выборах депутатов Мажилиса,

избираемых Ассамблеей народа Казахстана
1. Результаты подсчета голосов на выборах депутатов Мажилиса,
избираемых Ассамблеей народа Казахстана, устанавливаются на заседании
соответствующей территориальной избирательной комиссии, проводимом в
пункте для голосования.
2. Территориальная избирательная комиссия по результатам голосования
составляет протокол подсчета голосов по выборам депутатов Мажилиса,
который оглашается на сессии Ассамблеи народа Казахстана и пересылается
в Центральную избирательную комиссию не более чем в двухдневный срок
со дня выборов.
________
Статья 94-1 введена – Конституционным законом РК от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 95. Повторное голосование при выборах депутатов

Мажилиса
соответствующей территориальной избирательной комиссии или обращениям
граждан может признать недействительными выборы депутатов Мажилиса
в соответствующей административно-территориальной единице, если в
ходе выборов или при подсчете голосов либо при определении результатов
206
выборов имели место нарушения настоящего Конституционного закона,
не позволяющие с достоверностью определить результаты волеизъявления
граждан. В этом случае Центральной избирательной комиссией
назначается повторное голосование в соответствующей административно-
территориальной единице.
2. Повторное голосование проводится в установленные Центральной
избирательной комиссией сроки по тем же партийным спискам, на тех
же избирательных участках и по тем же спискам избирателей, что были
составлены для проведения первоначальных выборов. О проведении
повторного голосования сообщается в средствах массовой информации.
________
Статья 95 в новой редакции - Конституционным законом РК от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Статья 96. Повторные выборы депутатов Мажилиса

1. Если выборы депутатов Мажилиса по партийным спискам были
признаны недействительными, Центральная избирательная комиссия
принимает решение о проведении повторных выборов депутатов Мажилиса
Парламента по партийным спискам. Голосование проводится на тех же
избирательных участках и по тем же спискам избирателей, что были
составлены для проведения первоначальных выборов.
2. Повторные выборы депутатов Мажилиса Парламента, избираемых
Ассамблеей народа Казахстана, назначаются Центральной избирательной
комиссией в случае, если выборы были признаны недействительными либо
при проведении первоначальных выборов лицо не было избрано.
после первоначальных выборов или в срок, определяемый Центральной
избирательной комиссией. Избирательные мероприятия, осуществление
которых предусмотрено при повторных выборах, проводятся в порядке,
установленном настоящим Конституционным законом. При этом
сокращенные сроки избирательных мероприятий определяются Центральной
4. О проведении повторных выборов сообщается в средствах массовой
________

депутатов Мажилиса
1. Итоги выборов депутатов Мажилиса в целом по Республике
устанавливаются Центральной избирательной комиссией в семидневный
срок со дня проведения выборов.
207
выборов, решаются в соответствии с правилами, установленными в Общей
части настоящего Конституционного закона. <*>
________
Статья 97-1. Распределение депутатских мандатов по итогам

голосования по партийным спискам
1. Центральная избирательная комиссия подсчитывает сумму голосов
избирателей, поданных по территории единого общенационального
округа за каждый партийный список, получивший семь и более процентов
голосов избирателей от числа принявших участие в голосовании. Сумма
голосов избирателей, поданных за политические партии, преодолевшие
семипроцентный барьер, делится на число распределяемых депутатских
мандатов. Полученный результат есть первое избирательное частное
(квота).
2. Число голосов, полученных каждым партийным списком, участвующим
в распределении депутатских мандатов, делится на первое избирательное
частное. Целая часть, полученная в результате деления числа, есть число
депутатских мандатов, которые получает соответствующая политическая
партия, сформировавшая партийный список.
3. Если после действий, произведенных в соответствии с пунктом 2
настоящей статьи, остаются нераспределенные мандаты, производится их
вторичное распределение. Нераспределенные мандаты передаются по одному
тем партийным спискам, у которых оказывается наибольшей дробная часть
(остаток) числа, полученного в результате деления в соответствии с пунктом
2 настоящей статьи. При равенстве наибольшего остатка преимущество
отдается партийному списку, зарегистрированному раньше.
4. Очередность распределения депутатских мандатов определяется
руководящим органом политической партии из числа включенных в
партийный список кандидатов в соответствии с пунктом 4 статьи 89
настоящего Конституционного закона не позднее десяти дней со дня
опубликования итогов выборов.
В случае, если в установленные частью первой настоящего пункта сроки
руководящим органом политической партии не определена очередность
распределения полученных депутатских мандатов, постановлением
Центральной избирательной комиссии осуществляется распределение
полученных партией депутатских мандатов согласно зарегистрированным
спискам в алфавитном порядке государственного языка.
208
5. В случае досрочного выбытия депутата его мандат постановлением
Центральной избирательной комиссии передается следующему кандидату,
определяемому руководящим органом политической партии из числа
включенных в список политической партии в соответствии с пунктом 4
настоящей статьи.
В случае, если в соответствующем партийном списке кандидатов не
осталось, мандат остается вакантным до следующих выборов депутатов
Мажилиса.
Политические партии вправе изменить очередность кандидатов в
партийных списках, обратившись с письменным заявлением об этом и с
выпиской из протокола заседания руководящего органа политической партии
в Центральную избирательную комиссию.<*>
__________
Статья 97-1 в редакции – Конституционным законом РК от 6 мая 1999 г. N 375-I;
с изменениями – Конституционными законами РК от 14 апреля 2004 г. N 545-II; от 19 июня
2007 г. N 268-III.
Статья 98. Регистрация депутатов Мажилиса

Центральная избирательная комиссия регистрирует избранных депутатов
Мажилиса.<*>
________

Мажилиса и выборов депутатов вместо выбывших
1. Внеочередные выборы депутатов Мажилиса и выборы депутатов
вместо выбывших проводятся в соответствии с правилами, установленными
Мажилиса. При этом сроки проведения избирательных мероприятий
2. За год до истечения конституционного срока полномочий депутатов
Мажилиса выборы депутата вместо выбывшего не проводятся.<*>
________

о правильности проведения выборов депутатов
Мажилиса
депутатов Парламента, Премьер-Министра Республики, которое может
209
быть подано в течение десяти дней после подведения итогов выборов,
Конституционный Совет решает в случае спора вопрос о правильности
проведения выборов депутатов Мажилиса. В этом случае регистрация
избранных депутатов Мажилиса приостанавливается на период рассмотрения
обращения.
2. Центральная избирательная комиссия в случае возникновения спора о
правильности проведения выборов депутатов Мажилиса передает материалы,
связанные с подготовкой и проведением выборов, в Конституционный
Совет.
3. В случае признания Конституционным Советом не соответствующими
Конституции выборов депутатов Мажилиса по партийным спискам на
территориях тех административно-территориальных единиц, где были
установлены нарушения Конституции, Центральная избирательная комиссия
принимает решение о признании недействительными выборов на территории
этих административно-территориальных единиц и проведении повторного
4. В случае признания Конституционным Советом не соответствующими
Конституции выборов депутатов Мажилиса, избираемых Ассамблеей народа
Казахстана, Центральная избирательная комиссия принимает решение
о признании их недействительными и проведении повторных выборов
депутатов Мажилиса, избираемых Ассамблеей народа Казахстана.<*>
_________
210
Глава 13.
Выборы депутатов маслихатов Республики
Статья 101. Назначение выборов депутатов маслихатов

полномочий маслихатов, кроме случаев, установленных законом;
маслихатов;
полномочий депутата, лишение его мандата либо его кончина.
2. Очередные выборы депутатов маслихатов назначаются Центральной
избирательной комиссией не менее чем за три месяца до истечения срока
полномочий маслихатов и должны быть проведены не менее чем за месяц до
истечения конституционного срока полномочий маслихатов.
3. Внеочередные выборы депутатов маслихатов, полномочия которых
досрочно прекращены, назначаются Центральной избирательной комиссией
на основании Указа Президента о досрочном прекращении полномочий
маслихата, решения маслихата о самороспуске и должны быть проведены
не позднее двух месяцев со дня досрочного прекращения полномочий
маслихатов.
4. Выборы депутатов маслихатов вместо выбывших назначаются
областной, городской (города республиканского значения и столицы
Республики) избирательной комиссией не позднее трех месяцев со дня
досрочного прекращения и лишения мандата депутата либо его кончины.
5. Очередные выборы депутатов маслихатов всех уровней проводятся
одновременно и не могут совпадать по срокам с выборами Президента,
депутатов Сената Парламента.
6. Сообщение о дне выборов публикуется в средствах массовой
_________
Статья 102. Требования, предъявляемые к депутатам маслихатов

Для избрания депутатом маслихата гражданин должен удовлетворять
обладать избирательным правом в соответствии с пунктами 2 и 3 статьи 33
Конституции и настоящим Конституционным законом. <*>
_________
211
Статья 103. Выдвижение кандидатов в депутаты маслихатов
1. Выдвижение кандидатов в депутаты маслихатов производится
республиканскими или местными общественными объединениями,
зарегистрированными в установленном порядке, а также их структурными
подразделениями и гражданами - путем самовыдвижения.
2. Выдвижение кандидатов в депутаты маслихата республиканскими
или местными общественными объединениями, их структурными
подразделениями производится их высшими органами с указанием
избирательного округа, в котором будет баллотироваться каждый кандидат.
Общественные объединения не вправе выдвигать кандидатами в депутаты
лиц, не являющихся членами данного общественного объединения.
Общественное объединение либо его структурное подразделение может
выдвигать в каждом избирательном округе только одного кандидата в
депутаты маслихата. Решение о выдвижении кандидатов в депутаты
маслихатов принимается большинством голосов от общего числа членов
высшего органа республиканского или местного общественного объединения,
его структурного подразделения и оформляется выпиской из протокола.
3. Решение высшего органа общественного объединения:
направляется в соответствующую окружную избирательную комиссию.
4. Выдвижение кандидатов в депутаты маслихата гражданами
производится в порядке самовыдвижения путем подачи в соответствующую
окружную избирательную комиссию заявления о намерении баллотироваться
кандидатом в депутаты маслихата по данному территориальному
избирательному округу.
5. Никто не может быть выдвинут кандидатом более чем в одном
избирательном округе.
6. Выдвижение кандидатов в депутаты начинается за два месяца и
заканчивается за один месяц до дня выборов, если иное не установлено при
7. В случае если на день окончания срока регистрации кандидатов по
соответствующему избирательному округу зарегистрировано менее двух
кандидатов в депутаты маслихата, территориальная избирательная комиссия
по представлению соответствующей окружной избирательной комиссии
продлевает срок выдвижения кандидатов не более чем на двадцать дней.
8. Окружная избирательная комиссия в течение трех дней устанавливает
соответствие кандидата предъявляемым к нему Конституцией и настоящим
Конституционным законом требованиям. <*>
_________
Статья 103 с изменениями - Конституционным законом РК от 14 апреля 2004 г. N 545-II.
212
Статья 104. Регистрация кандидатов в депутаты Маслихатов
1. Регистрация кандидатов в депутаты осуществляется окружными
Кандидат в депутаты маслихата до регистрации и после его проверки на
соответствие предъявляемым Конституцией и настоящим Конституционным
законом требованиям вносит на счет Центральной избирательной
комиссии в качестве депозита избирательный взнос в пятикратном размере
установленной законодательством минимальной заработной платы.
Внесенный взнос возвращается кандидату в случаях, если по итогам выборов
кандидат избран депутатом маслихата или по итогам голосования кандидат
набрал не менее пяти процентов голосов избирателей, принявших участие
в голосовании, а также в случае смерти кандидата. Во всех остальных
случаях внесенный взнос возврату не подлежит и обращается в доход
республиканского бюджета.
1-1. Кандидат и его супруга (супруг) до регистрации предоставляют в
службы в течение пятнадцати дней со дня регистрации кандидата
2. Регистрация кандидата, выдвинутого от общественного
объединения, производится при наличии следующих документов:
1) выписки из протокола заседания высшего органа общественного
объединения по выдвижению кандидата по соответствующему
избирательному округу с приложением копии документа о регистрации
данного общественного объединения в органах юстиции;
2) заявления гражданина о согласии баллотироваться кандидатом
в депутаты по данному избирательному округу от выдвинувшего его
общественного объединения;
213
6) документа, подтверждающего внесение кандидатов избирательного
взноса.
3. Регистрация кандидата в случае его самовыдвижения осуществляется
при наличии следующих документов:
1) заявления о намерении баллотироваться кандидатом по данному
избирательному округу;
5) документа, подтверждающего внесение кандидатов избирательного
взноса.
4. К регистрации представляется любое число кандидатов в депутаты
маслихата.
5. О регистрации кандидатов в депутаты маслихата окружная
избирательная комиссия составляет протокол, который в пятидневный
срок представляется в соответствующую территориальную избирательную
комиссию.
6. Окружная избирательная комиссия:
1) не позднее чем на седьмой день после регистрации кандидатов
публикует в местных средствах массовой информации сообщение о
регистрации с указанием фамилии, имени, отчества, года рождения,
кандидата, а также в зависимости от усмотрения кандидата, сведений
214
7. Отказ в регистрации кандидата или отмена решения о регистрации
могут быть в семидневный срок обжалованы общественным объединением
или самим кандидатом в территориальную избирательную комиссию или в
суд. При этом территориальная избирательная комиссия или суд выносят по
жалобе решение в семидневный срок со дня подачи жалобы.
8. Регистрация кандидата в депутаты маслихата начинается за два
месяца и заканчивается за двадцать пять дней до дня выборов, если иное не
установлено при назначении выборов.<*>
_________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II; от 15 апреля 2005 года N 44-��
III; от ��
19 июня 2007 г. N 268-III.

кандидатом в депутаты маслихата
1. Кандидат в депутаты маслихата в период со дня регистрации и
за два дня до голосования может снять свою кандидатуру, обратившись с
письменным заявлением об этом в окружную избирательную комиссию.
2. Высший орган республиканского или местного общественного
объединения, структурного подразделения общественного объединения
в период до регистрации и после нее может отменить свое решение
о выдвижении кандидата в депутаты маслихата, обратившись с
соответствующим представлением в окружную избирательную комиссию.
3. В этих случаях окружная избирательная комиссия не производит
регистрацию кандидата либо отменяет решение о регистрации кандидата.
окружная избирательная комиссия вправе отнести на счет кандидата либо
соответственно выдвинувшего его общественного объединения часть
понесенных из средств республиканского бюджета расходов на проведение
избирательной кампании.<*>
__________
Статья 105 с изменениями - Конституционными законами РК от 6 мая 1999 г. N 375-I; от
14 апреля 2004 г. N 545-II; от 15 апреля 2005 г. N 44-��
III.
215
в депутаты маслихата
превышать установленный законодательством Республики Казахстан размер
минимальной заработной платы более чем в сто раз;
2) средства, выделенные кандидату выдвинувшим его общественным
объединением, общая сумма которых не должна превышать установленный
платы более чем в двести раз;
3) добровольные пожертвования граждан и организаций Республики
Казахстан, общая сумма которых не должна превышать установленный
платы более чем в триста раз.<*>
_________
Статья 106 - в редакции Конституционного закона РК от 14 апреля 2004 г. N 545-II.
Статья 107. Выдвижение кандидатов в депутаты маслихатов вместо

выбывших после окончания срока регистрации
1. В случае если в результате выбытия кандидатов после окончания срока
регистрации по соответствующему избирательному округу остается менее
двух кандидатов в депутаты маслихата, территориальная избирательная
комиссия по представлению соответствующей окружной избирательной
комиссии своим решением продлевает срок выборов, но не более чем на два
месяца.
2. В этом случае выдвижение кандидатов в депутаты маслихата
осуществляется в соответствии с правилами, установленными настоящим
_________
Статья 108. Подсчет голосов при выборах депутата маслихата

окружную избирательную комиссию.
2. Результаты выборов депутата маслихата устанавливаются на
заседании окружной избирательной комиссии на основании протоколов
участковых избирательных комиссий. О результатах выборов депутата
маслихата составляется протокол, подписываемый председателем и членами
окружной комиссии и пересылаемый в соответствующую территориальную
избирательную комиссию не более чем в двухдневный срок со дня выборов.
216
голосов и результата выборов, решаются в соответствии с правилами,
установленными в Общей части настоящего Конституционного закона.

от 14 апреля 2004 г. N 545-II).
Статья 110. Повторные выборы депутатов маслихатов

1. Если выборы были признаны недействительными, территориальная
избирательная комиссия принимает решение о проведении повторных
выборов. Голосование проводится на тех же избирательных участках и
по тем же спискам избирателей, что были составлены для проведения
после первоначальных выборов. Избирательные мероприятия, осуществление
которых предусмотрено при повторных выборах, проводятся в соответствии
с правилами, установленными настоящим Конституционным законом.
При этом сокращенные сроки избирательных мероприятий определяются
территориальной избирательной комиссией.
3. О проведении повторных выборов сообщается в местных средствах
4. (исключен)<*>
_________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II .

депутатов маслихатов
1. Итоги выборов депутатов маслихатов устанавливаются
соответствующей территориальной избирательной комиссией не позднее
чем в пятидневный срок со дня проведения выборов.
2. Избранным депутатом маслихата считается кандидат, за которого
проголосовало большее по отношению к другим кандидатам число
избирателей, принявших участие в голосовании.
выборов депутатов маслихатов, решаются в соответствии с правилами,
установленными в Общей части настоящего Конституционного закона. <*>
________
217
Статья 112. Регистрация депутатов маслихатов
1. Соответствующая территориальная избирательная комиссия на
основании протоколов окружных избирательных комиссий регистрирует
избранных депутатов маслихата.
2. Соответствующая территориальная избирательная комиссия по
представлению окружной избирательной комиссии или обращениям граждан
может признать выборы депутата маслихата недействительными, если в
ходе выборов, или при подсчете голосов либо определении результатов
выборов имели место нарушения настоящего Конституционного закона,
и отказать в регистрации депутата маслихата. При этом данное решение
территориальной избирательной комиссии в течение десяти дней со дня его
принятия может быть обжаловано кандидатами в депутаты маслихата в суд,
который в десятидневный срок принимает решение. <*>
_________

маслихатов и выборов депутатов вместо выбывших
1. Внеочередные выборы депутатов маслихатов и выборы депутатов
вместо выбывших проводятся в соответствии с правилами, установленными
маслихатов. При этом сроки проведения избирательных мероприятий
определяются соответствующей территориальной избирательной
комиссией.
2. За год до истечения конституционного срока полномочий маслихата
выборы депутата вместо выбывшего не проводятся. <*>
_________
от 14 апреля 2004 г. N 545-II .
218
Глава 14.
Выборы в иные органы местного самоуправления
Республики Казахстан
_________
Заголовок главы 14 с изменениями – Конституционным законом РК от 19 июня 2007 г.
N 268-III.
Статья 114. Назначение выборов в органы местного

1) выборов является окончание установленного законом срока
полномочий органов местного самоуправления;
2) выборов члена органа местного самоуправления вместо выбывшего
- досрочное прекращение полномочий члена, лишение его мандата либо его
кончина.
2. Выборы органов местного самоуправления назначаются
территориальной избирательной комиссией не менее чем за два месяца до
истечения срока полномочий органов местного самоуправления и должны
быть проведены не менее чем за месяц до истечения установленного законом
срока их полномочий.
Порядок проведения выборов определяется Центральной избирательной
комиссией в соответствии с настоящим Конституционным законом.
3. Сообщение о дне выборов публикуется в местных средствах массовой
_________
Статья 115. Требования, предъявляемые к членам органов

Для избрания членом органа местного самоуправления гражданин
должен удовлетворять требованиям, установленным соответствующим
законом Республики Казахстан, а также обладать избирательным правом
в соответствии с пунктами 2 и 3 статьи 33 Конституции и настоящим
_________
Статья 116. Избирательные округа и избирательные комиссии при

выборах членов органов местного самоуправления
При выборах членов органов местного самоуправления:
1) избирательными округами являются территории сельских и городских
местных сообществ, где компактно проживают группы населения;
219
2) функцию окружной избирательной комиссии выполняет
соответствующая территориальная избирательная комиссия;
3) организация и проведение выборов осуществляются участковыми
Статья 117. Выдвижение кандидатов в члены органов местного

1. Право выдвижения кандидатов в члены органов местного
самоуправления принадлежит собраниям граждан, правомочным при
наличии не менее пятидесяти граждан, обладающих избирательным правом
и компактно проживающих в сельских и городских местных сообществах, а
также гражданам - путем самовыдвижения.
2. Решение о выдвижении кандидатов в члены органов местного
самоуправления принимается большинством голосов от числа
присутствующих на собрании граждан, которое оформляется
соответствующим протоколом.
3. Решение собрания граждан:
направляется в соответствующую территориальную избирательную
комиссию.
4. Выдвижение кандидатов в члены органов местного самоуправления
гражданами производится в порядке самовыдвижения путем подачи в
соответствующую территориальную избирательную комиссию заявления
о намерении баллотироваться кандидатом в члены органов местного
самоуправления по территории соответствующего сельского или городского
местного сообщества.
5. Не может быть выдвинут кандидатом в члены органа местного
самоуправления гражданин, не проживающий на территории данного
сельского или городского местного сообщества.
6. Количество выдвигаемых кандидатов не ограничивается.
7. Выдвижение кандидатов начинается со дня, следующего за назначением
выборов, и заканчивается за четырнадцать дней до дня выборов.
зарегистрировано менее двух кандидатов в члены органов местного
самоуправления, территориальная избирательная комиссия продлевает срок
выдвижения кандидатов, но не более чем на двадцать дней.
9. Территориальная избирательная комиссия в течение трех дней
устанавливает соответствие кандидата предъявляемым к нему Конституцией
и настоящим Конституционным законом требованиям. <*>
_________
220
Статья 118. Регистрация кандидатов в члены органов
1. Регистрация кандидатов осуществляется территориальными
1-1. Кандидат и его супруга (супруг) до регистрации предоставляют в
службы в течение пятнадцати дней со дня регистрации кандидата
2. Регистрация кандидата, выдвинутого собранием граждан,
производится при наличии следующих документов:
1) протокола собрания граждан;
2) заявления гражданина о согласии баллотироваться кандидатом в
члены органа местного самоуправления;
3. Регистрация кандидата в случае его самовыдвижения осуществляется
при наличии следующих документов:
1) заявления о намерении баллотироваться кандидатом;
4. К регистрации представляется любое число кандидатов.
5. О регистрации кандидатов территориальная избирательная комиссия
составляет протокол.
6. Территориальная избирательная комиссия:
1) не позднее чем на четвертый день после регистрации кандидатов
публикует в местных средствах массовой информации сообщение о
регистрации с указанием фамилии, имени, отчества, года рождения,
221
7. Отказ в регистрации кандидата или отмена решения о его регистрации
могут быть в трехдневный срок обжалованы собранием граждан или самим
кандидатом в вышестоящую территориальную избирательную комиссию или
в суд. При этом территориальная избирательная комиссия или суд выносят
по жалобе решение в трехдневный срок со дня подачи жалобы.
8. Регистрация кандидата начинается за двадцать дней и заканчивается
за тринадцать дней до дня выборов.<*>.
___________
от 6 мая 1999 г. N 375-I; от 14 апреля 2004 г. N 545-II; от 15 апреля 2005 г. N 44-��
III.
222
кандидатом в члены органа местного самоуправления
1. Кандидат в члены органа местного самоуправления в период со дня
регистрации и за два дня до голосования может снять свою кандидатуру,
обратившись с письменным заявлением об этом в соответствующую
территориальную избирательную комиссию.
2. Собрание граждан в период до регистрации и после нее может отменить
свое решение о выдвижении кандидата, обратившись с соответствующим
представлением в территориальную избирательную комиссию.
3. В этих случаях территориальная избирательная комиссия не
производит регистрацию кандидата либо отменяет решение о регистрации
кандидата. <*>
_________
N 545-II; от 15 апреля 2005 г. N 44-��
III.

от 14 апреля 2004 г. N 545-II)

самоуправления вместо выбывших после окончания
срока регистрации
зарегистрировано менее двух кандидатов в члены органов местного
самоуправления, территориальная избирательная комиссия по представлению
соответствующей окружной избирательной комиссии своим решением
продлевает срок выборов, но не более чем на месяц.
2. В этом случае выдвижение кандидатов осуществляется в соответствии
с правилами, установленными настоящим Конституционным законом. <*>
_________
Статья 122. Подсчет голосов при выборах члена органа

территориальную избирательную комиссию.
________
223
Статья 123. Дополнительные выборы членов органов
1. В случае, если число избранных членов органов местного
самоуправления оказалось меньшим, чем число мандатов в соответствующем
органе местного самоуправления, территориальная избирательная комиссия
в месячный срок со дня проведения первоначальных выборов назначает
дополнительные выборы членов иных органов местного самоуправления.
2. Дополнительные выборы проводятся в соответствии с правилами,
установленными настоящим Конституционным законом для первоначальных
выборов.
________
Статья 124. Повторные выборы членов органов местного

1. Если выборы были признаны недействительными, территориальная
избирательная комиссия принимает решение о проведении повторных
выборов. Голосование проводится на тех же избирательных участках и
по тем же спискам избирателей, что были составлены для проведения
2. Повторные выборы проводятся не позднее чем в месячный срок
после первоначальных выборов. Избирательные мероприятия, осуществление
которых предусмотрено при повторных выборах, проводятся в соответствии
с правилами, установленными настоящим Конституционным законом.
3. О проведении повторных выборов сообщается в местных средствах
_________
Статья 125. Установление и опубликование итогов выборов членов

иных органов местного самоуправления
1. Итоги выборов устанавливаются на заседании территориальной
избирательной комиссии на основании протоколов участковых избирательных
комиссий не позднее чем в трехдневный срок со дня проведения выборов.
Об итогах выборов составляется протокол, подписываемый председателем и
членами территориальной комиссии.
1-1. Избранными членами органов местного самоуправления считаются
в соответствии с имеющимися мандатами кандидаты, набравшие большее
количество голосов избирателей, принявших участие в голосовании по
сравнению с другими кандидатами.
224
2. Иные вопросы установления и опубликования итогов выборов
решаются в соответствии с правилами, установленными в Общей части
настоящего Конституционного закона. <*>
_________
Статья 126. Регистрация членов органов местного самоуправления

1. Соответствующая территориальная избирательная комиссия на
основании протоколов участковых избирательных комиссий в трехдневный
срок со дня проведения выборов регистрирует избранных членов органов
2. Соответствующая территориальная избирательная комиссия
по представлению участковой избирательной комиссии или обращениям
граждан может признать выборы членов органов местного самоуправления
недействительными, если в ходе выборов, или при подсчете голосов, либо
определении результатов выборов имели место нарушения настоящего
Конституционного закона, и отказать в регистрации членов органов местного
самоуправления. При этом данное решение территориальной избирательной
комиссии в течение пяти дней со дня его принятия может быть обжаловано
кандидатами в суд, который в десятидневный срок принимает решение.
________
Статья 127. Проведение выборов членов органов местного

самоуправления вместо выбывших
1. Выборы членов органов местного самоуправления вместо выбывших
проводятся в соответствии с правилами, установленными настоящим
Конституционным законом для очередных выборов. При этом сроки
проведения избирательных мероприятий определяются соответствующей
территориальной избирательной комиссией.
2. Зa год до истечения установленного законодательством Республики
Казахстан срока полномочий органа местного самоуправления выборы члена
органа местного самоуправления вместо выбывшего не проводятся. <*>
_________
225
Глава 15.
Заключительные и переходные положения

Статья 129. Порядок избрания депутатов Сената Парламента

нового созыва при проведении внеочередных выборов
1. Избирательные мероприятия по выборам депутатов Сената нового
созыва при проведении внеочередных выборов, за исключением проведения
голосования, установления итогов выборов и определения срока полномочий
депутатов Сената, проводятся в соответствии с настоящим Конституционным
законом.
2. Голосование по выборам депутатов Сената нового созыва на
совместном заседании выборщиков - депутатов маслихатов области (города
республиканского значения, столицы) проводятся одновременно на два
мандата депутатов Сената.
3. Территориальная избирательная комиссия распределяет всех
зарегистрированных кандидатов в избирательном бюллетене в алфавитном
порядке. Справа от фамилий кандидатов располагается по два квадрата для
отметок голосов за того или иного кандидата. Один квадрат устанавливается
для отметки за кандидата, избираемого на шесть лет, другой - за кандидата,
избираемого на три года.
4. При голосовании выборщик ставит любую отметку в двух пустых
квадратах справа от фамилий тех кандидатов, за которых он голосует,
соответственно одну отметку в квадрате для избрания на шесть лет, другую
отметку в квадрате для избрания на три года.
5. Подсчет голосов и определение результатов голосования проводятся
раздельно по двум мандатам депутатов Сената.
6. Избранными на выборах депутатов Сената нового созыва считаются
кандидаты, набравшие более пятидесяти процентов голосов от числа
выборщиков, принявших участие в голосовании.
7. Если депутаты Сената в первом туре голосования не были избраны,
проводится повторное голосование. Повторное голосование проводится
по разным бюллетеням, один бюллетень для голосования за кандидата,
избираемого на шесть лет, другой за кандидата, избираемого на три года.
В избирательный бюллетень включаются два кандидата, получившие
наибольшее количество голосов выборщиков, принявших участие в
голосовании. Избранным считается кандидат, набравший большее число
голосов выборщиков по сравнению с другим кандидатом. <*>
_________
Статья 129 - в редакции Конституционного закона РК от 6 мая 1999 г. N 375-I;
от 14 апреля 2004 г. N 545-II
226
Статья 131. Сроки избрания членов органов местного

Выборы предусмотренных Конституцией Республики иных, кроме
маслихатов, органов местного самоуправления назначаются соответственно
областными, городскими (городов республиканского значения и столицы
Республики) избирательными комиссиями после введения в действие закона,
определяющего статус и полномочия органов местного самоуправления.
_________
Статья 131 с изменениями – Конституционными законами РК от 14 апреля 2004 г.
N 545-II; от 19 июня 2007 г. N 268-III.

Статья 133. Вступление в силу и действие настоящего

Конституционного закона
Настоящий Конституционный закон:
1) вступает в силу со дня опубликования;
2) распространяется на правоотношения, возникшие после вступления
в силу настоящего Конституционного закона.
_________
Статья 133 с изменениями – Конституционным законом РК от 6 мая 1999 г.
N 375-I; от 19 июня 2007 г. N 268-III.
Президент Республики Казахстан

Алматы, 28 сентября 1995 г.
N 2464
_________________________________________________________________
Конституционный Закон Республики Казахстан от 28 сентября 1995 г.
N 2464 Ведомости Верховного Совета Республики Казахстан, 1995 г.,
N 17-18, ст. 114
227
СОДЕРЖАНИЕ
I. Общая часть
Глава 1. Общие положения..............................................................................118

Статья 1. Отношения, регулируемые настоящим
Конституционным законом...........................................................118
Статья 2. Свобода выборов............................................................................118
Статья 3. Принципы избирательного права..................................................118
Статья 4. Всеобщее избирательное право....................................................118
Статья 5. Равное избирательное право.........................................................119
Статья 6. Прямое избирательное право........................................................119
Статья 7. Косвенное избирательное право...................................................119
Статья 8. Тайное голосование........................................................................120
Статья 9. Избирательные системы................................................................120
Глава 2. Избирательные органы...............................................................121

Статья 10. Избирательные органы, их система и срок полномочий............121
Статья 11. Центральная избирательная комиссия Республики........................122
Статья 12. Полномочия Центральной избирательной комиссии
Республики .....................................................................................122
Статья 13. Территориальные избирательные комиссии.................................124
Статья 14. Полномочия территориальной избирательной комиссии..........125
Статья 15. Окружные избирательные комиссии............................................127
Статья 16. Полномочия окружной избирательной комиссии.......................127
Статья 17. Участковые избирательные комиссии..........................................128
Статья 18. Полномочия участковых избирательных комиссий.....................128
Статья 19. Статус члена избирательной комиссии........................................129
Статья 20. Организация деятельности избирательных
комиссий и обжалование их действий.
Гласность в деятельности избирательных комиссий....................131
Статья 20-1. Наблюдатели политических партий, иных общественных
объединений, некоммерческих организаций
Республики Казахстан....................................................................134
Статья 20-2. Наблюдатели иностранных государств и международных
организаций, представители иностранных средств
массовой информации..................................................................135

Глава 3. Избирательные округа и участки.............................................138
Статья 21. Избирательные округа и их система............................................138
Статья 22. Образование и пересмотр границ избирательных округов........138
Статья 23. Образование избирательных участков.........................................139
228
Глава 4. Списки избирателей (выборщиков).......................................140
Статья 24. Списки избирателей (выборщиков) и порядок их составления....140
Статья 25. Включение в списки избирателей (выборщиков).......................142
Статья 26. Ознакомление со списками избирателей (выборщиков).............143
Глава 5. Предвыборная агитация.............................................................144

Статья 27. Предвыборная агитация................................................................144
Статья 28. Право на проведение предвыборной агитации.............................146
Статья 29. Предвыборная программа кандидата, политической
партии....................................................................................149
Статья 30. <*>...........................................................................................150
Статья 31. Доверенные лица............................................................................150
Статья 32. Прекращение предвыборной агитации...........................................151
Глава 6. Финансирование выборов..........................................................152

Статья 33. Государственное финансирование выборов................................152
Статья 34. Негосударственное финансирование выборов............................153
Статья 35. Финансирование избирательных мероприятий
избирательными комиссиями........................................................155
Статья 36. Контроль за расходованием средств, выделенных
на проведение избирательной кампании......................................155
Глава 7. Порядок голосования..................................................................156

Статья 37. Избирательный бюллетень............................................................156
Статья 38. Время и место голосования........................................................156
Статья 39. Помещение для голосования.............................................................157
Статья 40. Открытие голосования........................................................................158
Статья 41. Организация голосования...................................................................159
Статья 42. Проведение голосования....................................................................160
Глава 8. Определение итогов голосования..............................................162

Статья 43. Подсчет голосов на избирательном участке
(пункте голосования).....................................................................162
Статья 44. Установление и опубликование итогов выборов........................165
Статья 45. Регистрация Президента, депутатов Парламента,
маслихатов и членов органов местного самоуправления...........167
Статья 46. Удостоверение и нагрудный знак Президента, депутата
Парламента, маслихатов и члена органа местного
самоуправления .............................................................................167
Глава 9. Гарантии свободы выборов........................................................168

Статья 47. Гарантии деятельности кандидатов в ходе
избирательной кампании ..................................................................168
229
Статья 48. Деятельность государственных органов по обеспечению
свободы выборов............................................................................168
Статья 49. Обжалование и отмена решений и действий в ходе
избирательной кампании...............................................................169
Статья 50. Ответственность за нарушение законодательства
Республики Казахстан о выборах.................................................170
Глава 9-1. Особенности проведения выборов с использованием

электронной избирательной системы......................................171
Статья 50-1. Электронная избирательная система ...........................................171
Статья 50-2. Требования к электронной избирательной системе ...................172
Статья 50-3. Помещение для голосования с использованием
электронной избирательной системы ..........................................173
Статья 50-4. Электронный избирательный бюллетень ...................................173
Статья 50-5. Организация электронного голосования .....................................174
Статья 50-6. Подсчет голосов при использовании электронной
избирательной системы ................................................................175
Статья 50-7. Установление итогов выборов при использовании
электронной избирательной системы ..........................................176
Статья 50-8. Обжалование результатов голосования
с использованием электронной избирательной системы ..........176
Статья 50-9. Хранение устройств для записи данных о голосовании ............176
ІІ. Особенная часть
Глава 10. Выборы Президента Республики Казахстан...........................177

Статья 51. Очередные выборы Президента Республики..............................177
Статья 52. <*>............................................................................................177
Статья 53. Объявление выборов Президента Республики.........................177
Статья 54. Требования, предъявляемые к кандидату
в Президенты Республики.............................................................177
Статья 55. Выдвижение кандидатов в Президенты Республики..................178
Статья 57. <*>....................................................................................................180
Статья 59. Регистрация кандидатов в Президенты Республики..................180
кандидатом......................................................................................183
Статья 61. Выдвижение кандидатов в Президенты Республики вместо
выбывших после окончания срока регистрации.........................183
230
Статья 62. Подсчет голосов на выборах Президента Республики...............183
Статья 63. Повторное голосование.................................................................184
Статья 64. Повторные выборы........................................................................184
Президента Республики.................................................................184
Статья 66. Регистрация избранного Президента Республики......................185
Статья 67. <*>...............................................................................................186
Статья 68. Рассмотрение Конституционным Советом Республики
вопроса о правильности проведения выборов
Президента Республики.................................................................186
Глава 11. Выборы депутатов Сената Парламента Республики............187

Статья 69. Назначение выборов депутатов Сената........................................187
Статья 70. Требования, предъявляемые к кандидатам в депутаты Сената....187
Статья 71. Выдвижение кандидатов в депутаты Сената...............................188
Статья 72. Сбор подписей в поддержку кандидата в депутаты Сената.......189
Статья 73. Регистрация кандидатов в депутаты Сената................................189
кандидатом в депутаты Сената.....................................................192
Статья 75. Размер избирательного фонда кандидата в депутаты Сената....193
Статья 76. Выдвижение кандидатов в депутаты Сената вместо
Статья 77. Порядок проведения совместного заседания выборщиков
по выборам депутатов Сената........................................................193
Статья 78. Подсчет голосов на выборах депутата Сената............................194
Статья 79. Повторное голосование при выборах депутатов Сената............195
Статья 80. Повторные выборы депутатов Сената..........................................195
депутатов Сената............................................................................196
Статья 82. Регистрация депутатов Сената......................................................196
Сената и выборов депутатов вместо выбывших.........................196
о правильности проведения выборов депутатов Cената............197
Глава 12. Выборы депутатов Мажилиса Парламента Республики......198

Статья 85. Назначение выборов депутатов Мажилиса.................................198
в депутаты Мажилиса..............................................................198
Статья 87. Выдвижение кандидатов в депутаты Мажилиса.........................199
Статья 88. Избирательный взнос.....................................................................199
Статья 89. Регистрация кандидатов в депутаты Мажилиса.........................200
231
Статья 90. Снятие кандидатуры, отмена решения
о выдвижении кандидатом в депутаты Мажилиса..................204
Статья 91. <*>..........................................................................................204
Статья 92. <*>....................................................................................................205
Статья 92-1. Размер избирательного фонда политической партии ..........205
Статья 93. <*>........................................................................................205
Статья 93-1. Порядок проведения сессии Ассамблеи народа Казахстана
по выборам депутатов Мажилиса ................................................205
Cтатья 94. Подсчет голосов на выборах депутатов Мажилиса
по партийным спискам.......................................................206
Статья 94-1. Подсчет голосов на выборах депутатов Мажилиса,
избираемых Ассамблеи народа Казахстана............................206
Статья 95. Повторное голосование при выборах депутатов Мажилиса......206
Статья 96. Повторные выборы депутатов Мажилиса...................................207
Статья 97. Установление и опубликование итогов
выборов депутатов Мажилиса......................................................207
Статья 97-1. Распределение депутатских мандатов по итогам
голосования по партийным спискам............................................208
Статья 98. Регистрация депутатов Мажилиса................................................209
Мажилиса и выборов депутатов вместо выбывших...................209
о правильности проведения выборов депутатов Мажилиса......210
Глава 13. Выборы депутатов маслихатов Республики............................211

Статья 101. Назначение выборов депутатов маслихатов................................211
Статья 102. Требования, предъявляемые к депутатам маслихатов................211
Статья 103. Выдвижение кандидатов в депутаты маслихатов.......................212
Статья 104. Регистрация кандидатов в депутаты маслихатов........................213
кандидатом в депутаты маслихата................................................215
в депутаты маслихата.....................................................................216
Статья 107. Выдвижение кандидатов в депутаты маслихатов вместо
Статья 108. Подсчет голосов при выборах депутата маслихата.....................216
Статья 109. <*>......................................................................................217
Статья 110. Повторные выборы депутатов маслихатов..................................217
депутатов маслихатов....................................................................217
Статья 112. Регистрация депутатов маслихатов..............................................218
Статья 113. Проведение внеочередных выборов депутатов маслихатов
и выборов депутатов вместо выбывших......................................218
232
Глава 14. Выборы в иные органы местного самоуправления
Республики Казахстан.................................................................219
Статья 114. Назначение выборов в органы местного самоуправления........219
Статья 115. Требования, предъявляемые к членам органов
местного самоуправления..............................................................219
Статья 116. Избирательные округа и избирательные комиссии
при выборах членов органов местного самоуправления...........219
Статья 117. Выдвижение кандидатов в члены органов
местного самоуправления.............................................................220
Статья 118. Регистрация кандидатов в члены органов
местного самоуправления............................................................221
кандидатом в члены органа местного самоуправления..............223
Статья 120. <*>...................................................................................................223
самоуправления вместо выбывших после окончания
срока регистрации..........................................................................223
Статья 122. Подсчет голосов при выборах члена органа
Статья 123. Дополнительные выборы членов органов
Статья 124. Повторные выборы членов органов
местного самоуправления..............................................................224
членов органов местного самоуправления..................................224
Статья 126. Регистрация членов органов местного самоуправления............225
Статья 127. Проведение выборов членов органов
местного самоуправления вместо выбывших.............................225
Глава 15. Заключительные и переходные положения............................226

Статья 128. <*>....................................................................................................226
Статья 129. Порядок избрания депутатов Сената Парламента нового
созыва при проведении внеочередных выборов ...............226
Статья 130. <*>.........................................................................................227
Статья 131. Сроки избрания членов органов местного самоуправления......227
Статья 132. <*>...............................................................................................227
Статья 133. Вступление в силу и действие настоящего
Конституционного закона..................................................................227
233

- - - - - - - - * Тақырып өзгердi, кiрiспе алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I Конституциялық заңымен

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

- - - - - - - - * Тақырып өзгердi, кiрiспе алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 1999.05.06. N 375-I Конституциялық заңымен

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Қазақстан Республикасындағы

Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 28 қыркүйектегі

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесінің Жаршысы,

2-тарау. Сайлау органдары .............................................................................12

3-тарау. Сайлау округтерi мен учаскелерi ...................................................28

6-тарау. Сайлауды қаржыландыру ...............................................................41

7-тарау. Дауыс беру тəртiбi .............................................................................45

8-тарау. Дауыс беру қорытындыларын анықтау .......................................51

9-1-тарау. Электрондық сайлау жүйесін пайдаланып

II. ЕРЕКШЕ БӨЛIМ

10-тарау. Қазақстан Республикасы Президентiнiң сайлауы ......................66

11-тарау. Республика Парламентi Сенатының

12-тарау. Республика Парламентi Мəжiлiсiнiң

13-тарау. Республика мəслихаттары депутаттарының сайлауы . ...........100

14-тарау. Қазақстан Республикасының өзге де жергiлiктi өзiн-өзi

15-тарау. Қорытынды жəне өтпелi ережелер ..............................................115

1-бап. Осы Конституциялық заң реттейтiн қатынастар

2-бап. Сайлау бостандығы

3-бап. Сайлау құқығы принциптерi

4-бап. Жалпыға бiрдей сайлау құқығы

5-бап. Тең сайлау құқығы

6-бап. Төте сайлау құқығы

7-бап. Жанама сайлау құқығы

9-бап. Сайлау жүйелерi

10-бап. Сайлау органдары, олардың жүйесi мен өкiлеттiктерiнiң

11-бап. Республиканың Орталық сайлау комиссиясы

12-бап. Республиканың орталық сайлау комиссиясының

13-бап. Аумақтық сайлау комиссиялары

15-бап. Округтiк сайлау комиссиялары

18-бап. Учаскелiк сайлау комиссияларының өкiлеттiктерi

20-бап. Сайлау комиссияларының қызметiн ұйымдастыру және

1. Сайлау кoмиссияларының қызмeті алқалылық, жариялылық

20-1-бап. Қазақстан Республикасы саяси партияларының, өзге

20-2-бап. Шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың

21-бап. Сайлау округтерi мен олардың жүйесi

22-бап. Сайлау округтерiн құру және олардың шекараларын

24-бап. Сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмдерi және оларды жасау

25-бап. Сайлаушылардың (таңдаушылардың) тiзiмiне енгiзу

26-бап. Сайлаушылардың (таңдаушылардың) тiзiмiмен

27-бап. Сайлау алдындағы үгiт

28-бап. Сайлау алдындағы үгiт жүргiзу құқығы

29-бап. Кандидаттың, саяси партияның сайлау алдындағы

31-бап. Сенiм бiлдiрген адамдар

32-бап. Сайлау алдындағы үгiттi тоқтату

33-бап. Сайлауды мемлекеттiк қаржыландыру

36-бап. Сайлау науқанын өткiзуге бөлiнген қаражаттың

37-бап. Сайлау бюллетенi

38-бап. Дауыс беру уақыты мен орны

39-бап. Дауыс беруге арналған үй-жай

40-бап. Дауыс берудi ашу

41-бап. Дауыс берудi ұйымдастыру

42-бап. Дауыс берудi өткiзу

43-бап. Сайлау учаскесiндегi (дауыс беру пунктiндегi)

44-бап. Сайлау қорытындыларын анықтау және жариялау

45-бап. Президенттi, Парламент, мәслихаттар депутаттарын

46-бап. Президенттiң, Парламент, мәслихаттар депутатының және

47-бап. Кандидаттар қызметiнiң сайлау науқаны барысындағы

48-бап. Мемлекеттiк органдардың сайлау бостандығын

49-бап. Сайлау науқаны барысындағы шешiмдер мен

50-бап. Қазақстан Республикасының сайлау туралы заңдарын

50-1-бап. Электрондық сайлау жүйесi

50-2-бап. Электрондық сайлау жүйесіне қойылатын талаптар

50-3-бап. Электрондық сайлау жүйесiн пайдаланып дауыс беруге