Direccin Xeral de Formacin Profesional e

Ensinanzas Especiais

Material para a preparacin

de probas a distancia
Grao
Proba
Parte da proba
Unidade didctica
Actividade
Autores

Medio
Cientfico-tecnolxica
Matemticas
N 04. Figuras planas. Permetros e
N 01. O teorema de Pitgoras
Grupo de traballo de desenvolvement
para a preparacin das probas de acc
UD04_A01_Pitgoras.RTF

Nome do arquivo

Pxina 1 de 15

ndice
1. Ficha tcnica....................................................................................................................4
1.1

Ttulo e descricin............................................................................................................ 4

1.2

Obxectivos....................................................................................................................... 4

1.3

Contidos........................................................................................................................... 4

1.4

Aspectos metodolxicos...................................................................................................4

1.5

Descricin do que se vai aprender...................................................................................4

2. Descricin da actividade..................................................................................................5
2.1

Introducin....................................................................................................................... 5

2.2

Tarefas............................................................................................................................. 6
2.2.1

Tarefa 1: Recoecemento e denominacin de polgonos...................................................7

Exercicio 1 (exemplo).......................................................................................... 7
Autoavaliacin..................................................................................................... 7
Exercicio 2 (a distancia)......................................................................................7
Autoavaliacin..................................................................................................... 7

2.2.2

Tarefa 2: Recoecer polgonos regulares...........................................................................8

Exercicio 1 (exemplo).......................................................................................... 8
Autoavaliacin..................................................................................................... 8
Exercicio 2 (a distancia)......................................................................................8
Autoavaliacin..................................................................................................... 9

2.2.3

Tarefa 3: Recoecer e nomear tringulos segundo as lonxitudes dos seus lados.............9

Exercicio 1 (exemplo).......................................................................................... 9
Autoavaliacin..................................................................................................... 9
Exercicio 2 (a distancia)....................................................................................10
Autoavaliacin................................................................................................... 10

2.2.4

Tarefa 4: Recoecer e nomear tringulos segundo os seus ngulos...............................10

Exercicio 1 (exemplo)........................................................................................ 10
Autoavaliacin................................................................................................... 11
Exercicio 2 (a distancia)....................................................................................11
Autoavaliacin................................................................................................... 11

2.2.5

Tarefa 5: Recoecer nun tringulo rectngulo a hipotenusa e os catetos.........................11

Exercicio 1 (exemplo)........................................................................................ 11
Autoavaliacin................................................................................................... 12
Exercicio 2 (a distancia)....................................................................................12
Autoavaliacin................................................................................................... 12

2.2.6

Tarefa 6: Aplicacin do teorema de Pitgoras en tringulos, en rectngulos e noutros

polgonos.......................................................................................................................... 13
Exercicio 1 (exemplo)........................................................................................ 13
Solucin............................................................................................................ 13
Exercicio 2 (presencial).....................................................................................13
Autoavaliacin................................................................................................... 13
Exercicio 3 (presencial).....................................................................................14
Autoavaliacin................................................................................................... 14
Exercicio 4 (presencial).....................................................................................14

Pxina 2 de 15

Autoavaliacin................................................................................................... 15
Exercicio 5 (presencial).....................................................................................15
Autoavaliacin................................................................................................... 15

Pxina 3 de 15

Ficha tcnica

1.

1.1 Ttulo e descricin

Ttulo: O teorema de Pitgoras.

Descricin: utilizacin do teorema de Pitgoras para o clculo de lonxitudes.
Nome do arquivo da actividade: UD04_A01_pitagoras.RTF.

1.2 Obxectivos

Recoecer e nomear polgonos.

Recoecer polgonos regulares.
Calcular os lados dun tringulo mediante o teorema de Pitgoras.

1.3 Contidos

Polgonos: definicin e identificacin. Polgonos regulares.

O teorema de Pitgoras.

1.4 Aspectos metodolxicos

Temporalizacin:

1.5 Descricin do que se vai aprender

Ao longo desta actividade pretndese distinguir perfectamente os tipos de polgonos e os
seus nomes. Igualmente, procrase sabermos distinguir entre polgonos regulares e aqueles
que non o son. Deseguido centrarmonos nos tringulos para distinguir os distintos tipos
que existen segundo as medidas dos seus lados ou os ngulos que forman os lados entre
eles.
Nun terceiro momento, traballaremos exclusivamente con tringulos rectngulos, ou outras
figuras que se poidan descompoer en tringulos rectngulos, para obtermos o valor dos
seus lados utilizando o teorema de Pitgoras.

Pxina 4 de 15

2. Descricin da actividade
2.1 Introducin
Imos comezar falando dos polgonos Que un polgono? moslle chamar polgono a todo
recinto pechado limitado por lias rectas, chamadas lados. Por recinto pechado entendemos
que non podemos trazar unha lia desde o seu interior ata o exterior sen cortar algn dos
seus lados ou o punto de unin de dous deles (por certo, o citado punto de unin chmase
vrtice). Como vemos, un polgono est formado por lados e vrtices.
Un polgono unha figura plana porque se constre sobre unha superficie plana. Hai
outras figuras planas que non son polgonos, como poden ser as retas, as circunferencias,
etc.
Segundo o nmero de lados que tean os polgonos, tanto regulares coma irregulares,
teen denominacins especficas: tringulo (tres lados), cuadriltero (cadro lados),
pentgono (cinco lados), hexgono (seis lados), heptgono (sete lados), octgono (oito
lados), etc.
Tarefa 1: Recoecemento e denominacin de polgonos.
Dentro dos polgonos cmpre falarmos dos que teen os seus lados e os seus ngulos iguais
e dos que non os teen. Os primeiros chmanse regulares e os segundos irregulares (cando
non todos os lados ou non todos os ngulos son iguais).
Tarefa 2: Recoecer polgonos regulares.
monos centrar agora nun polgono en particular: o tringulo. Para clasificarmos os
tringulos podmolo facer de dous xeitos: atendendo lonxitude dos seus lados ou
atendendo aos seus ngulos. No primeiro dos casos (segundo as lonxitudes dos seus lados),
os tringulos poden ser de tres tipos: equilteros (teen os tres lados iguais e, xa que logo,
son regulares), issceles (teen dous lados iguais e un desigual; non son regulares) e
escalenos (teen os tres lados distintos; tampouco son regulares).
Tarefa 3: Recoecer e nomear tringulos segundo as lonxitudes dos seus lados.
Diciamos que os tringulos tamn se podan clasificar atendendo ao valor dos seus ngulos.
Neste caso tamn poden ser de tres tipos: rectngulos (cando un dos seus ngulos mide 90;
son rectos), obtusngulos (cando teen un ngulo obtuso, maior de 90) e acutngulos
(cando teen os tres ngulos agudos, menores de 90). Cmpre facer constar que a suma dos
ngulos dun tringulo de 180 e, por tanto, non pode ter mis dun ngulo igual ou maior
que 90, xa que noutro caso a suma superara a cantidade lmite.
Tarefa 4: Recoecer e nomear tringulos segundo os seus ngulos.
monos referir agora exclusivamente aos tringulos rectngulos..
Os lados dun tringulos rectngulo teen denominacins especficas: o oposto ao ngulo
recto, que ser o mis longo, recibe o nome de hipotenusa; os outros dous lados, que forman
ngulo recto entre si, denomnanse catetos.

Pxina 5 de 15

 Tarefa 5: Recoecer nun tringulo rectngulo a hipotenusa e os catetos.

Aos tringulos rectngulos, e s a ese tipo de tringulos, pdeselles aplicar o teorema de
Pitgoras, que di que o resultado de elevar ao cadrado o valor de cada un dos catetos e
despois sumar as cantidades obtidas igual ao resultado que se obtn elevando o valor da
hipotenusa ao cadrado.
Se denotamos a hipotenusa como a, un cateto como b e outro como c, o enunciado do
teorema de Pitgoras queda como segue.

a b c

c
Para resolver exercicios aplicando o teorema de Pitgoras cmpre non esquecer que s
vlido para tringulos rectngulos. O procedemento que se debe seguir consiste en localizar
primeiro o tringulo rectngulo (no caso de non estar claro ao formar parte doutra figura) e
despois identificar cal dos lados a hipotenusa e cales son os catetos, para as poder aplicar
a frmula.
Tarefa 6: Aplicacin do teorema de Pitgoras en tringulos, en rectngulos e noutros
polgonos.

2.2 Tarefas

Tarefa 1: Recoecemento e denominacin de polgonos. Trtase de distinguir aquelas figuras

que son polgonos das que non o son e, en caso afirmativo, prlles o nome correspondente.
Tarefa 2: Recoecer polgonos regulares. De entre os polgonos que se presentan, procrase
identificar os que son regulares.
Tarefa 3: Recoecer e nomear tringulos segundo as lonxitudes dos seus lados. Cumprir
clasificar os tringulos que se presentan seguindo as denominacins indicadas no pargrafo
anterior.
Tarefa 4: Recoecer e nomear tringulos segundo os seus ngulos. Cumprir clasificar os
tringulos que se presentan seguindo as denominacins indicadas no pargrafo anterior.
Tarefa 5: Recoecer nun tringulo rectngulo a hipotenusa e os catetos. Cumprir identificar
en cada tringulo rectngulo que se presente que lado a hipotenusa e cales son os catetos.
Tarefa 6: Aplicacin do teorema de Pitgoras en tringulos, en rectngulos e noutros
polgonos. Identificaranse tringulos rectngulos nas figuras que se presenten, aos que se lles
aplicar posteriormente o teorema de Pitgoras para calcular os valores que se piden.

2.2.1

Tarefa 1: Recoecemento e denominacin de polgonos

Exercicio 1 (exemplo)

Nas figuras que se presentan deseguido, identifique cales son polgonos e, no caso de selo,
escriba o seu nome debaixo. Se non o son, indique por que.

Pxina 6 de 15

1/

2/

3/

4/

Autoavaliacin

1. un polgono de sete lados: heptgono.

2. Non polgono, pois as tres lias non pechan ningn recinto.
3. Non polgono, pois unha lia non contn ningn recinto pechado.
4. un polgono de tres lados: tringulo.
Exercicio 2 (a distancia)

Nas figuras que se presentan deseguido, identifique cales son polgonos e, no caso de selo,
escriba o seu nome debaixo. Se non o son, indica por que:
1/

2/

3/

4/

5/

6/

7/

8/

9/

10/

11/

12/

Autoavaliacin

1. Pentgono
2. Non polgono; non pecha recinto ningn por ser unha lia.
3. Heptgono.
4. Cuadriltero.
5. Tringulo.
6. Non o . As lias non pechan recinto ningn.
7. Octgono
8. Octgono
9. Non o . As lias non pechan recinto ningn.

Pxina 7 de 15

10. Hexgono.
11. Non polgono; unha lia espiral que non pecha recinto.
12. un decgono (dez lados).

2.2.2

Tarefa 2: Recoecer polgonos regulares

Exercicio 1 (exemplo)

Nos polgonos que se presentan deseguido, identifique cales son regulares e cales non.
1/

2/

3/

4/

Autoavaliacin

1. Hexgono regular: lados e ngulos iguais.

2. Pentgono regular: lados e ngulos iguais.
3. Pentgono irregular: lados e ngulos desiguais.
4. Tringulo irregular: lados e ngulos desiguais.

Exercicio 2 (a distancia)

Nos polgonos que se presentan deseguido, identifique cales son regulares e cales non.
1/

2/

3/

4/

5/

6/

7/

8/

9/

Pxina 8 de 15

Autoavaliacin

1. Heptgono: regular.
2. Tringulo: non regular.
3. Rombo: non regular.
4. Tringulo: regular.
5. Cadrado: regular.
6. Pentgono: non regular.
7. Octgono: regular.
8. Rectngulo: non regular.
9. Estrela: polgono non regular.

2.2.3
Tarefa 3: Recoecer e nomear tringulos segundo as
lonxitudes dos seus lados
Exercicio 1 (exemplo)

Identifique e escriba o nome dos seguintes tringulos atendendo lonxitude dos seus lados.
1/

2/

3/

Autoavaliacin

1. Equiltero: os tres lados son iguais.

2. Isscele: dous lados son iguais e un desigual.
3. Escaleno: os tres lados son desiguais.

Exercicio 2 (a distancia)

1/

2/

Pxina 9 de 15

3/

4/

5/

6/

7/

8/

A
Autoavaliacin

1. Isscele.
2. Equiltero.
3. Isscele.
4. Escaleno.
5. Isscele.
6. Escaleno.
7. Equiltero.
8. Escaleno.

2.2.4
Tarefa 4: Recoecer e nomear tringulos segundo os
seus ngulos
Exercicio 1 (exemplo)

Indique en cada tringulo o tipo de ngulo que cada un dos marcados coas letras A, B e C
(agudo, recto ou obtuso). A partir de aqu, indique o tipo de tringulo que atendendo aos
seus ngulos.
1/

2/

3/

Autoavaliacin

1.

A = agudo

B = agudo

C = agudo

Tringulo acutngulo.

2.

A = agudo

B = agudo

C = recto

Tringulo rectngulo.

3.

A = agudo

B = agudo

C = obtuso

Tringulo obtusngulo.

Pxina 10 de 15

Exercicio 2 (a distancia)

Indique en cada tringulo o tipo de ngulo que cada un dos marcados coas letras A, B e C
(agudo, recto ou obtuso). A partir de aqu, indique o tipo de tringulo que atendendo aos
seus ngulos.
1/

2/
A

3/
B

5/

6/
B

7/

C
A

8/

4/

Autoavaliacin

1.

A = recto

B = agudo

C = agudo

Tringulo rectngulo.

2.

A = agudo

B = agudo

C = agudo

Tringulo acutngulo.

3.

A = obtuso

B = agudo

C = agudo

Tringulo obtusngulo.

4.

A = agudo

B = recto

C = agudo

Tringulo rectngulo.

5.

A = agudo

B = agudo

C = agudo

Tringulo acutngulo.

6.

A = agudo

B = obtuso

C = agudo

Tringulo obtusngulo.

7.

A = agudo

B = agudo

C = recto

Tringulo rectngulo.

8.

A = agudo

B = agudo

C = agudo

Tringulo acutngulo.

2.2.5
Tarefa 5: Recoecer nun tringulo rectngulo a
hipotenusa e os catetos
Exercicio 1 (exemplo)

Dado o tringulo rectngulo que segue, identifique cal o ngulo recto e, como
consecuencia, que lado a hipotenusa e que lados son os catetos (lmbrese que s os
tringulos rectngulos teen hipotenusa e catetos).
C
a

Pxina 11 de 15

Autoavaliacin

A o ngulo recto. Xa que logo, a a hipotenusa; b e c son os catetos.

Exercicio 2 (a distancia)

Dados os tringulos rectngulos que seguen, identifique en cada un deles o ngulo recto e,
como consecuencia, o lado que a hipotenusa e os lados que son os catetos (lmbrese que
s os tringulos rectngulos teen hipotenusa e catetos).
1/

2/

3/

C
a

5/

6/
b

7/
c

8/
C

C
a

c
c

c
A

4/

B
c

9/

10/

11/
B

B
a
c

12/
A

a
c

b
A

Autoavaliacin
Aptdo.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

ngulo recto
A
B
A
B
C
A
A
C
A
C
B
C

Hipotenusa
a
b
a
b
c
a
a
c
a
c
b
c

Catetos
b
a
b
a
a
b
b
a
b
a
a
a

c
c
c
c
b
c
c
b
c
b
c
b

2.2.6
Tarefa 6: Aplicacin do teorema de Pitgoras en
tringulos, en rectngulos e noutros polgonos
Exercicio 1 (exemplo)

No tringulo rectngulo da figura danse os datos que se indican. Calcular o valor do lado
descoecido (as medidas veen dadas en m).

Pxina 12 de 15

a =5

c=4

Solucin

O lado a, por ser o oposto ao ngulo recto, a hipotenusa, e o lado c un cateto. Xa que logo,
o lado descoecido tamn outro cateto. Na expresin do teorema de Pitgoras:
hipotenusa2 = cateto2 + cateto2
Coecemos o valor da hipotenusa (a) e o dun cateto (c). Aplicando, entn, a expresin
anterior:
52 b 2 42
52 42 b 2
25 16 b 2
b2 9
b 9
b3
Xa que logo, o valor do lado descoecido (b) 3 m.

Exercicio 2 (presencial)

No tringulo rectngulo da figura danse os datos que se indican. Calcular o valor do lado
descoecido (as medidas veen dadas en m.).
a

b=12

c=5

Autoavaliacin

Neste caso, o lado descoecido a hipotenusa. Apliquemos a expresin do teorema de

Pitgoras (hipotenusa2 = cateto2 + cateto2)
a 2 5 2 12 2
a 2 25 144
a 2 169
a 169
a 13
A hipotenusa vale 13 m.

Pxina 13 de 15

Exercicio 3 (presencial)

16 cm .

Un rombo un polgono irregular de catro lados no que os lados miden o mesmo, os

ngulos son distintos e as diagonais se cortan en ngulo recto nos seus puntos medios. Dado
un rombo no que as diagonais miden 12 cm e 16 cm, respectivamente, calcular a lonxitude
do lado do rombo.

12 cm .

Autoavaliacin

8 cm .

Se quedamos s coa cuarta parte do rombo, frmasenos un tringulo rectngulo, que se

representa na figura seguinte, no que coecemos os dous catetos (6 cm e 8 cm) e
descoecemos a hipotenusa, que a nosa incgnita neste exercicio.
a
6 cm .

Calculamos entn a hipotenusa utilizando o teorema de Pitgoras.

a 2 6 2 82
a 2 36 64
a 2 100
a 100
a 10
O valor do lado do rombo 10 cm.

Exercicio 4 (presencial)

Calcular o valor do lado dun cadrado (cuadriltero que ten os catro lados iguais e formando
ngulos rectos entre si) que ten unha diagonal que mide 10 cm.
10

Autoavaliacin

O cadrado queda dividido pola diagonal en dous tringulos rectngulos nos que a propia
diagonal a hipotenusa de cada un deles e os lados do cadrado os catetos (os dous teen
igual valor).

Pxina 14 de 15

10 2 l 2 l 2
100 2 l 2
l 2 50
l 50
l 7'07
O valor da diagonal , entn, de 707 cm.

Exercicio 5 (presencial)

Que altura ter a tenda de campaa da figura? As unidades veen dadas en m.

5
6

Autoavaliacin

O tringulo que forman os tres lados isscele, o que quere dicir que a altura divide a base
en das partes iguais e, xa que logo, frmansenos dous tringulos rectngulos. Se tomamos
un deles temos:
5

A este tringulo (por ser rectngulo) podmoslle aplicar o teorema de Pitgoras e obtemos
isto:
52 32 h 2
25 9 h 2
h 2 25 9
h 2 16
h 16
h4
A altura , entn, de 4 m.

Pxina 15 de 15