Glasnik

Antropolokog drutva Srbije / Journal

of razvoja
the Anthropologycal
Society
of Serbia
Boris
Popovi
Trend
antropometrijskih
karakteristika
Novi Sad, vol. 43, str 455-465, 2008, UDK 572(05), ISSN
1820-7536
dece uzrasta 4-11 godina

TREND RAZVOJA ANTROPOMETRIJSKIH KARAKTERISIKA DECE

UZRASTA 4-11 GODINA
UDK 572.512.087-053.2465.06/.11
Boris Popovi, Fakultet sporta i fizikog vaspitanja, Novi sad
SAETAK
Na uzorku od 1.242 deaka i 1.082 devojice, koja su boravila u vrtiima i kolama u Novom Sadu,
Somboru, Sremskoj Mitrovici, Bakoj Palanci i Zrenjaninu, izmereno je 8 antropometrijskih mera sa ciljem da
se analizira trend razvoja antropometrijskih karakteristika dece predkolskog i mlaeg kolskog uzrasta.
Primenom univarijatne analize varijanse utvreno je da u svim antropometrijskim merama i kod deaka i kod
devojica postoje statistiki znaajne razlike izmeu grupa razliitog uzrasta definisanih na est meseci.
Analizirane su razlike aritmetikih sredina u svakoj varijabli u odnosu na susedne uzrasne grupe ispitanika
pojedinano unutar polova. Rezultati generalno ukazuju na linearan trend porasta telesne visine, telesne mase,
kao i varijabli za procenu voluminoznosti tela sa uzrastom ispitanika. U sluaju antropometrijskih varijabli koje
slue za procenu potkonog masnog tkiva, primetan je takoe trend porasta sa uzrastom ispitanika, ali u
potpuno diskontinuiranoj formi, naroito u kolskom uzrastu dece.
Kljune rei: predkolski i mlai kolski uzrast/ anropometrijske karakteristike/ uzrasne grupe/

UVOD
Bioloki rast i razvoj dece, njihov motoriki, intelektualni i emotivni razvoj, njihovo
ponaanje, socijalizaciju, fizike i druge aktivnosti potrebno je meriti, procenjivati,
pratiti, kontrolisati i kroz nastavni i trenani proces korigovati. To je naroito vano dok
su deca u predkolskom i mlaem kolskom uzrastu, kada je njihov organizam veoma
podloan raznim uticajima, a iji efekti se manifestuju u kasnijem periodu. Neke
negativne efekte nije mogue, ili je veoma teko mogue, popraviti u kasnijem uzrastu.
Procesi rasta i razvoja se intenzivno odvijaju u pomenutom dobu, meusobno su
zavisni i dopunjuju se. Razvoj se nastavlja i po zavretku rasta, ali ne tako intenzivno.
Rast i razvoj su dinamini procesi koji se ne mogu posmatrati izolovano.
Postoje izvesne zakonitosti rasta deteta koje je bitno znati prilikom rada sa decom, a
to su da intenzivnost rasta pojedinih organa nije uvek jednaka, trend rasta nije linearan i
organi u toku rasta ne poveavaju samo svoju masu nego menjaju i svoju strukturu
(Medved i sar., 1987).
Intenzivnost rasta je najvea u intrauterinom razdoblju ivota, a zatim postepeno
opada. Rast deteta u visinu i porast telesne mase kao najmarkantnijih pokazatelja fizikog
rasta, ne idu uporedo. Rast u visinu najvie se odvija na raun rasta kotanog tkiva (noge i
kima), dok je rast u irinu i porast telesne mase posledica delom rasta kotanog tkiva,
delom rasta nervnog, respiratornog, miinog sistema itd.
Prva faza ubrzanog rasta obuhvata period od roenja do 3. godine ivota. Sledi prva
faza usporenog rasta, od 4. pa sve do 11-13. godine (u zavisnosti od pola). Nakon toga

455

Boris Popovi

Trend razvoja antropometrijskih karakteristika

dece uzrasta 4-11 godina

nastupa druga faza ubrzanog rasta (tzv. pubertetski porast u visinu) od 11. do 14.
godine kod devojica, odnosno od 13. do 16. godine kod deaka. Na kraju sledi druga
faza usporenog rasta koja zapoinje u 14. godini kod devojica, odnosno, 16. godini kod
deaka (Medved i sar., 1987).
Moe se rei da predkolski i mlai kolski period karakterie postojan i ne tako
buran rast i razvoj dejeg organizma. U poreenju sa prve dve godine ivota, godinji
prirast telesne visine i teine nije tako izraen, pa iako se telesne proporcije tokom ovog
perioda menjaju, deca se nalaze u relativno stabilnoj razvojnoj fazi.
Veina dosadanjih istraivanja ovog antropolokog prostora bavila se praenjem
telesne visine i mase kroz razliite uzrasne periode dece (Medved i sar, 1987;
Zdravkovi, 1978; Pavlovi, 1999; Boi-Krsti i sar., 2003). Njihova istraivanja su
pokazala da sa uzrastom konstantno raste telesna visina u proseku za oko 5-8cm, kao i
masa tela za oko 2-3kg godinje. Mali broj autora se bavio praenjem ostalih
antropometrijskih mera kroz razliite uzrasne periode dece.
Problem ovog rada bio je da se ispita trend razvoja antropometrijskih karakteristika
deaka i devojica predkolskog i mlaeg kolskog uzrasta.
Cilj rada bio je utvrivanje napretka rasta i razvoja dece pomou merenja i testiranja
u nekoliko vremenskih taaka, ali posredno putem informacija koje se dobijaju
transverzalnom metodom merenja. Rad je raen u okviru naunoistraivakog projekta
Antropoloki status i fizika aktivnost stanovnitva Vojvodine, koga sufinansira
Pokrajinski sekretarijat za nauku i tehnoloki razvoj, a realizuje Fakultet sporta i fizikog
vaspitanja u Novom Sadu.
METOD
Na uzorku od 1.242 deaka i 1.082 devojice koji su boravili u vrtiima i kolama u
Novom Sadu, Somboru, Sremskoj Mitrovici, Bakoj Palanci i Zrenjaninu, izmereno je 8
antropometrijskih mera sa ciljem da se analizira trend razvoja antropometrijskih
karakteristika dece predkolskog i mlaeg kolskog uzrasta. Uzrast ispitanika je definisan
na osnovu decimalnih godina i na osnovu toga formirano je 14 uzrasnih grupa.
Tabela 1. Uzrasne grupe dece
Uzrast

Grupa
1

Grupa
2

Deaci

58

Devojice

Pol

456

Grupa
3

Grupa
4

Grupa
5

Grupa
6

Grupa
7

73

109

134

120

124

81

46

84

78

108

124

134

72

104

157

187

242

244

258

153

Boris Popovi

Uzrast

Trend razvoja antropometrijskih karakteristika

dece uzrasta 4-11 godina

Grupa
8

Grupa
9

Grupa
10

Grupa
11

Grupa
12

Grupa
13

Grupa
14

Deaci

59

63

81

54

64

66

63

Devojice

49

48

74

44

48

49

63

108

111

155

112

115

126

Pol

98

Prvu uzrasnu grupu (grupa 1) sainjavala su deca uzrasta od 4.00-4.49 decimalnih

godina, drugu (grupa 2) deca uzrasta 4.50-4.99 godina i tako redom do poslednje grupe
(grupa 14) koja su predstavljala decu uzrasta 10.50-11.00 godina starosti (tabela 1).
Poznato je da se morfoloki status oveka moe predstaviti trodimenzionalnim ili
etvorodimenzionalnim morfolokim modelom (Viski, 1972; Kureli i sar., 1975;
Stojanovi i sar., 1975), meutim kod dece je nemogue tvrditi da ovaj model vredi za
njih, jer su ona jo daleko od relativno stacionarne faze rasta i razvoja, to ovaj model
morfolokih faktora pretpostavlja. Poto diferencijacija morfolokih dimenzija nastaje
zavretkom rasta i razvoja kotanog sistema (oko 18. godine ivota), kod dece je
verovatniji dvodimenzionalni model koji jednim faktorom objedinjuje longitudinalnu i
transverzalnu dimenzionalnost skeleta, to se odnosi na kotani deo, a drugim volumen i
masu tela i potkono masno tkivo, to definie meka tkiva u dejem organizmu. Prvi
faktor se moe definisati i kod deaka i kod devojica kao dimenzionalnost skeleta, a
drugi kao voluminoznost tela i potkone masti (Bala, 1980).
Uzorak antropometrijskih mera odreen je na osnovu morfolokog modela Bale
(1980), a merenja su sprovedena u skladu sa IBP standardima. Uzorak antropometrijskih
mera bio je sledei:
- za procenu dimenzionalnosti tela 1) visina tela;
- za procenu voluminoznosti tela i potkone masti 2) telesna masa, 3) Srednji
obim grudnog koa, 4) obim opruene nadlaktice, 5) obim podlaktice, 6) koni
nabor na trbuhu, 7) koni nabor na leima i 8) koni nabor na nadlaktici.
Rezultati antropometrijskih merenja grupisani su prema polu i uzrasnim dobima po
decimalnim godinama. Za istu uzrasnu kategoriju izraunate su aritmetike sredine (AS),
standardne devijacije (S) i standardne pogreke aritmetikih sredina (Sx) za svaku
analiziranu varijablu. Znaajnost razlike aritmetikih sredina kod deaka i devojica u
svakoj varijabli testirana je Studentovim t-testom, a nivo znaajnosti fiksiran je na nivou
od q = 0.05.
Osim ove analize, uraena je i analiza trenda razvoja svake antropometrijske
karakteristike kod deaka i kod devojica, ali u odnosu na pola decimalne godine. U tu
svrhu izraunati su osnovni parametri distribucija antropometrijskih varijabli posebno za

457

Boris Popovi

Trend razvoja antropometrijskih karakteristika

dece uzrasta 4-11 godina

deake, a posebno za devojice, u kategorijama od 4 do 4.5, od 4.5 do 5, ..., od 10.5 do 11

decimalnih godina.
Zbog prevelikih dimenzija pomenutih tabela uslovljenih velikim brojem decimalnih
grupa ispitanika (14) za svaku antropometrijsku varijablu, iste nisu prikazane u radu. U
cilju preglednijeg prikaza rezultata istraivanja, prikazana je grafika ilustracija trenda
razvoja antropometrijskih karakteristika deaka i devojica za navedeni uzrasni period.
Podaci su obraeni statistikim paketom STATISTICA 7.
REZULTATI
Poznato je da u mlaem uzrastu deca imaju relativno brz rast i razvoj svih
antropolokih karakteristika, te je veoma znaajno utvrditi optimalnu uzrasnu grupu
ispitanika, kako bi se na njima uoile i objasnile razlike u karakteristikama i
sposobnostima dece predkolskog i mlaeg kolskog uzrasta.
Shodno tome, izvrena je prvo analiza razlika u antropometrijskim merama izmeu
uzrasnih grupa definisanih na 3, a zatim i na 4 decimalna meseca starosti. Rezultati u
nekim antropometrijskim merama su pokazali da ak i izmeu tako usko definisanih
uzrasnih grupa postoje statistiki znaajne razlike u smislu veih razultata kod starijih
grupa. Ipak, autor ovog rada smatra da se na osnovu rezultata tih analiza ne mogu
generalizovati neki zakljuci pri takvoj uzrasnoj podeli, zbog ega se opredelio za podelu
ispitanika na 6 kalendarskih (5 decimalnih) meseci starosti.
Primenom univarijatne analize varijanse (ANOVE) utvreno je da u svim
antropometrijskim merama i kod deaka i kod devojica postoje statistiki znaajne
razlike izmeu grupa razliitog uzrasta definisanih na est meseci, i to na nivou
znaajnosti od q = .00 (tabela 2).
Tabela 2. Rezultati ANOVE za ispitivane antropometrijske mere
VARIJABLA
1. Telesna visina
2. Telesna masa
3. Obim grudi
4. Obim nadlaktice
5. Obim podlaktice
6. Koni nabor na trbuhu
7. Koni nabor na leima
8. Koni nabor na nadlaktici

DEACI
F
343.93
103.98
61.34
40.09
51.77
10.62
3.83
4.51

q
.00
.00
.00
.00
.00
.00
.00
.00

DEVOJICE
F
318.62
98.94
48.60
39.73
45.71
15.02
5.08
7.77

q
.00
.00
.00
.00
.00
.00
.00
.00

Analizom aritmetikih sredina u svim varijablama u oba pola uoava se, uz manja
odstupanja, linearan trend porasta telesne visine, telesne mase, kao i varijabli za procenu
voluminoznosti tela sa uzrastom ispitanika. U sluaju antropometrijskih varijabli koje
slue za procenu potkonog masnog tkiva, primetan je takoe trend porasta sa uzrastom
ispitanika, ali u potpuno diskontinuiranoj formi, naroito u kolskom uzrastu dece.

458

Boris Popovi

Trend razvoja antropometrijskih karakteristika

dece uzrasta 4-11 godina

Grafikon 1. Razlike izmeu grupa ispitanika u Telesnoj visini

1600

Visina [mm]]

1500
1400

deaci

1300

devojice
1200
1100

11.0

9.5-10.0
10.010.5
10.5-

9.0-9.5

8.5-9.0

8.0-8.5

7.5-8.0

7.0-7.5

6.5-7.0

6.0-6.5

5.5-6.0

5.0-5.5

4.5-5.0

4.0-4.5

1000

Uzrasne grupe
Analizom grafikona 1. zapaa se konstantno poveanje visine tela i kod deaka i kod
devojica sa uzrastom ispitanika. Primenom t-testa za ispitivanje razlika izmeu
aritmetikih sredina susednih uzrasnih grupa pojedinano, zakljuuje se da se statistiki
znaajne razlike kod deaka dobijaju izmeu svih uzrasnih grupa, osim izmeu 7. i 8., 11.
i 12., kao i 12. i 13. uzrasne grupe. Kod devojica, statistiki znaajnih razlika izmeu
susednih grupa nema jedino izmeu 9. i 10., kao i izmeu 11. i 12. uzrasne grupe.
Grafikon 2. Razlike izmeu grupa ispitanika u Telesnoj masi
450

350

deaci

300

devojice
250
200

11.0

9.5-10.0
10.010.5
10.5-

9.0-9.5

8.5-9.0

8.0-8.5

7.5-8.0

7.0-7.5

6.5-7.0

6.0-6.5

5.5-6.0

5.0-5.5

4.5-5.0

150

4.0-4.5

Teina [0.1kg].

400

Uzrasne grupe

459

Boris Popovi

Trend razvoja antropometrijskih karakteristika

dece uzrasta 4-11 godina

Inspekcijom grafikona 2 uoava se, uz manja odstupanja, konstantno poveanje

telesne mase i kod deaka i kod devojica sa uzrastom ispitanika. Izuzetak predstavlja
period oko 7.5. godine kod deaka kao i oko 8.5. i 9.5. godine kod devojica, kada je
primetno opadanje telesne mase. Kod deaka, statistiki znaajne razlike izmeu
susednih grupa postoje u svim grupama predkolskog uzrasta i izmeu 8. i 9. grupe, dok
u ostalim sluajevima mlaeg kolskog uzrasta nema statistiki znaajnih razlika. Kod
devojica, statistiki znaajne razlike izmeu susednih grupa postoje izmeu 2. i 3., 3. i
4., 5. i 6., 7. i 8., kao i 10. i 11. uzrasne grupe.
Slini rezultati praenja telesne visine i mase dobijeni su na osnovu
antropometrijskih ispitivanja realizovanih 1999, 2000, 2001. i 2002. godine na uzorku
novosadske dece, uzrasta 3-11 godina (Boi-Krsti i sar., 2003).
Grafikon 3. Razlike izmeu grupa ispitanika u Obimu grudi
700

Obim [mm].

660
620

deaci
devojice

580
540

11.0

9.5-10.0
10.010.5
10.5-

9.0-9.5

8.5-9.0

8.0-8.5

7.5-8.0

7.0-7.5

6.5-7.0

6.0-6.5

5.5-6.0

5.0-5.5

4.5-5.0

4.0-4.5

500

Krivulja grafikona obima grudi ponaa se slino kao i kod telesne mase. Dakle,
primetno je, uz manja odstupanja, konstantno poveanje obima grudi i kod deaka i kod
devojica sa uzrastom ispitanika. Izuzetak predstavlja period oko 7.5. i oko 8.5. godine
kod deaka, kao i oko 9.5. godine kod devojica, kada je primetno opadanje ili stagnacija
vrednosti obima grudi. Statistiki znaajne razlike izmeu susednih grupa ispitanika
evidentirane su izmeu:
4. i 5., 6. i 7., 8. i 9. 11. i 12. uzrasne grupe kod deaka;
3. i 4., kao i 7. i 8. uzrasne grupe kod devojica.

460

Boris Popovi

Trend razvoja antropometrijskih karakteristika

dece uzrasta 4-11 godina

Grafikon 4. Razlike izmeu grupa ispitanika u Obimu nadlaktice

250

Obim [mm].

230
210

deaci
devojice

190
170

11.0

9.5-10.0
10.010.5
10.5-

9.0-9.5

8.5-9.0

8.0-8.5

7.5-8.0

7.0-7.5

6.5-7.0

6.0-6.5

5.5-6.0

5.0-5.5

4.5-5.0

4.0-4.5

150

Kao i kod prethodnih grafikona, evidentan je pad vrednosti u periodu oko 7.5,
izmeu 8. i 9. godine i u ovom sluaju i oko 10.5 godine kod deaka. Kod devojica to je
sluaj oko 5.5, i izmeu 9. i 10. godine. Statistiki znaajne razlike izmeu susednih
grupa ispitanika evidentirane su izmeu:
2. i 3., 4. i 5., 6. i 7. 8. i 9. uzrasne grupe kod deaka;
3. i 4., 5. i 6., 7. i 8., kao i 10. i 11. uzrasne grupe kod devojica.
Grafikon 5. Razlike izmeu grupa ispitanika u Obimu podlaktice

Obim [mm].

230

210

deaci

190

devojice
170

11.0

9.5-10.0
10.010.5
10.5-

9.0-9.5

8.5-9.0

8.0-8.5

7.5-8.0

7.0-7.5

6.5-7.0

6.0-6.5

5.5-6.0

5.0-5.5

4.5-5.0

4.0-4.5

150

Inspekcijom grafikona 5 uoava se slina zakonitost kretanja rezultata kao i kod

prethodnih antropometrijskih mera. Dakle, evidentan je linearan trend porasta vrednosti
obima podlaktice sa uzrastom uz manja odstupanja i to u periodu oko 7.5. i izmeu 8. i 9.
godine kod deaka, kao i oko 6. odnosno oko 8.5 godine kod devojica kada je primetan

461

Boris Popovi

Trend razvoja antropometrijskih karakteristika

dece uzrasta 4-11 godina

pad ili stagnacija rezultata u ovoj varijabli. Statistiki znaajne razlike izmeu susednih
grupa ispitanika evidentirane su izmeu:
4. i 5., 5. i 6. 8. i 9. uzrasne grupe kod deaka;
3. i 4., 5. i 6., 7. i 8., kao i 10. i 11. uzrasne grupe kod devojica.
Zbog slinosti krivulja za procenu konih nabora, u daljem tekstu izvrie se njihova
objedinjena analiza po polu.
Grafikon 6. Razlike izmeu grupa ispitanika u antropometrijskim merama za procenu
konih nabora deaci

Nabor [0.2mm]

140
120

nabor trbuha

100

nabor lea
nabor nadlakta

80
60

9.5-10.0
10.010.5
10.511.0

4.5-5.0
5.0-5.5
5.5-6.0
6.0-6.5
6.5-7.0
7.0-7.5
7.5-8.0
8.0-8.5
8.5-9.0
9.0-9.5

4.0-4.5

40

U predkolskom periodu, evidentan je linearan trend porasta vrednosti svih konih

nabora kod deaka, sa izuzetkom konog nabora trbuha i lea koji belee pad vrednosti
samo u periodu oko 4.5 godine. U kolskom periodu uoava se potpuno diskontinuiran
trend porasta vrednosti svih konih nabora kod deaka. Naime, u sluaju sva tri kona
nabora primetan je pad vrednosti nabora u periodu oko 7.5, izmeu 8. i 9. i oko 9.5
godine starosti.
Statistiki znaajne razlike izmeu susednih grupa ispitanika evidentirane su izmeu
6. i 7., 8. i 9. 10. i 11. i 11. i 12. uzrasne grupe kod konog nabora na trbuhu i 11. i 12.
uzrasne grupe kod konog nabora na leima.
Iako su u nekim uzrasnim periodima razlike izmeu susednih grupa ispitanika
prilino velike, one nisu i statistiki znaajne zbog velike varijabilnosti (heterogenosti)
rezultata mera za procenu potkone masti.

462

Boris Popovi

Trend razvoja antropometrijskih karakteristika

dece uzrasta 4-11 godina

Grafikon 6. Razlike izmeu grupa ispitanika u antropometrijskim merama za procenu

konih nabora devojice
180

Nabori [0.2mm]

160
140
120

nabor trbuha

100

nabor lea
nabor nadlakta

80
60

9.5-10.0
10.010.5
10.511.0

5.5-6.0
6.0-6.5
6.5-7.0
7.0-7.5
7.5-8.0
8.0-8.5
8.5-9.0
9.0-9.5

4.0-4.5
4.5-5.0
5.0-5.5

40

Kod devojica se uoava potpuno diskontinuiran trend porasta vrednosti svih konih
nabora tokom celog ispitivanog perioda. U sluaju sva tri kona nabora primetan je prvo
pad vrednosti do 5. godine nakon ega sledi nagli skok koji kasnije ponovo belei pad ili
stagnaciju vrednosti nabora do perioda polaska u kolu. Nakon toga, krivulje nabora, uz
odreena odstupanja oko 8. i 9.5. godine u sva tri sluaja, a oko 10.5 godine kod nabora
na nadlaktu i leima, belee znaajniji porast vrednosti, naroito kod nabora trbuha.
Statistiki znaajne razlike izmeu susednih grupa ispitanika evidentirane su jedino
izmeu 3. i 4. uzrasne grupe kod svih nabora, kao i 7. i 8. uzrasne grupe kod konog
nabora na trbuhu zbog, kao i kod deaka, pomenute velike heterogenosti rezultata mera
za procenu potkone masti.
DISKUSIJA
Primenom univarijatne analize varijanse utvreno je da u svim antropometrijskim
merama i kod deaka i kod devojica postoje statistiki znaajne razlike izmeu grupa
razliitog uzrasta definisanih na est kalendarskih meseci.
Rezultati ukazuju na linearan trend porasta telesne visine, telesne mase, kao i
varijabli za procenu voluminoznosti tela sa uzrastom ispitanika. U sluaju
antropometrijskih varijabli koje slue za procenu potkonog masnog tkiva, primetan je
trend porasta sa uzrastom ispitanika, ali u potpuno diskontinuiranoj formi, naroito u
kolskom uzrastu dece. Analizirajui statistiku znaajnost razlika izmeu susednih grupa
ispitanika zapaaju se izvesne zakonitosti.
Kod deaka, kritini periodi kada dolazi do statistiki znaajnijeg porasta svih mera
za procenu voluminoznosti tela su oko 6., 7., 8. kao i oko 9.5. godine starosti. Oni su

463

Boris Popovi

Trend razvoja antropometrijskih karakteristika

dece uzrasta 4-11 godina

praeni i znaajnim porastom telesne mase kao i konih nabora. Dakle, moe se
konstatovati da su to periodi kada dolazi do naglog gojenja deaka praenog porastom
voluminoznosti tela i potkone masti uz konstantan porast visine tela. Interesantno je
napomenuti da se izmeu pomenutih perioda zapaa tendencija pada vrednosti svih
antopometrijskih mera za procenu voluminoznosti i mase tela kao i potkonog masnog
tkiva, to se moe objasniti specifinou uzorka ispitanika (slinu heterogenost kretanja
rezultata dobio je i Zdravkovi, 1978.; Medved i saradnici, 1988.)
Vrlo slian trend kretanja rezultata u svim ispitivanim antropometrijskim merama
uoava se i kod devojica, samo to su periodi porasta i pada vrednosti pomereni za pola
godine ranije. To znai da devojice znaajnije dobijaju na masi, obimima i potkonoj
masti u periodima oko 5.5., 6.5., 7.5. kao i izmeu 8. i 9. godine starosti. Takoe, kao i
kod deaka, primetan je trend pada ili stagnacije rezultata antropometrijskih mera izmeu
pomenutih perioda. Ovakav trend kretanja rezultata se, kao i kod deaka, moe objasniti
specifinou uzorka ispitanica, a moe predstavljati i pripremu enskog organizma za
dobijanje prve menarhe. Naime, poznato je da su devojice u pubertetu vie i tee od
deaka, odnosno da se kod njih u tom periodu razvija deblji sloj potkone masti i samim
tim i poveani odgovarajui obimi (kerlj, 1960; Medved i saradnici, 1988.).
Predkolski i mlai kolski uzrast predstavlja veoma senzitivno razvojno razdoblje.
Fizika aktivnost je od esencijalne vanosti za zdrav i balansiran razvoj dece i mladih.
Redovno bavljenje fizikom aktivnou donosi mnoge koristi po fiziko i mentalno
zdravlje, te socijalno funkcionisanje dece. Poznato je da fizika aktivnost doprinosi
izgradnji i ouvanju zdravih kostiju, miia i zglobova, pomae u kontroli telesne teine,
redukuje telesnu mast i unapreuje kardiovaskularnu i respiratornu funkciju.
Zbog svega navedenog, autor ovog rada preporuuje roditeljima, vaspitaima,
uiteljima kao i samoj deci sistematsko vebanje koje predstavlja snaan stimulans za ceo
organizam i sve velike organske sisteme, podstiui trofike procese i jaajui adaptivne
sposobnosti organizma.
Rezultati ovog istraivanja predstavljaju mali doprinos rasvetljavanju problema rasta
i razvoja antropometrijskih mera dece predkolskog i mlaeg kolskog uzrasta. Namee
se mogunost poreenja rezultata ovog istraivanja sa ve ranije utvrenim normama za
odgovarajue podatke za zdravu decu istog uzrasta i pola, kao i uporeivanja sa
odgovarajuim rezultatima drugih istraivanja.
LITERAURA
1.
2.
3.

464

Bala, G. (1980). Struktura i razvoj morfolokih i motorikih dimenzija dece SAP Vojvodine. Novi Sad:
Fakultet fizike kulture.
Boi-Krsti, V, Raki, R., Pavlica, T. (2003). Telesna visina i masa predkolske i mlae kolske dece u
Novom Sadu. Glasnik antropolokog drutva Jugoslavije, 38, 91-100.
Kureli, N., Momirovi, K., Stojanovi, M., turm, J., Radojevi, . i Viski-talec, N. (1975). Struktura
i razvoj morfolokih i motorikih dimenzija omladine. Beograd: Institut za nauna istraivanja Fakulteta
za fiziko vaspitanje.

Boris Popovi

Trend razvoja antropometrijskih karakteristika

dece uzrasta 4-11 godina

4.

Medved, R.; Barbir, .; Brdari, R.; Gjuri, Z.; Heimer, S.; Kesi, B.; Medved, V.; Miheli, Z.; PaviiMedved, V.; Peina, M.; Todorovi, B.; Tucak, A.; Vukovi, M. (1987). Sportska medicina. Zagreb:
JUMENA.
5. Momirovi, K. (1970). Komparativna analiza latentnih antropometrijskih dimenzija mukaraca i ena.
Glasnik Antropolokog drutva Jugoslavije, 7, 193-207.
6. Pavlovi, M. (1999). Ishranjenost dece u Severnobakom okrugu. Subotica: Zavod za zatitu zdravlja.
7. Stojanovi, M., Momirovi, K., Vukosavljevi, R. i Solari, S. (1975). Struktura antropometrijskih
dimenzija. Kineziologija, 5(1-2), 193-205.
8. kerlj, B. (1960). Opta antropologija u osnovnim potezima. Drugo popravljeno i unekoliko proireno
izdanje. Beograd: Nauna knjiga.
9. Viski, N. (1972). Faktorska struktura telesne teine. Kineziologija, 2(2), 45-49.
10. Zdravkovi, S. (1978). Antropometrijske karakteristike i motorike sposobnosti i njihova povezanost u
dece 5. i 6. godita. Magistarski rad, Skoplje: Medicinski fakultet.

DEVELOPMENT TREND OF ANTHROPOMETRIC CARACTERISTICS OF 411 YEAR OLD CHILDREN

The sample of subjects i.e. 1.242 boys and 1.082 girls in nurseries and schools in
Novi Sad, Sombor, Sremska Mitrovica, Baka Palanka and Zrenjanin, were tested by 8
anthropometric measures in order to analyze the development trend of anthropometric
caracteristics of children 4-11 years old. Following the application of univariant analysis
of variance, statistically significant differences were determined between different age
groups defined at six-month intervals in all anthropometric measures performed on boys
and girls. The differences of means in each variable in relation to the nearest age groups
of subjects, were analyzed individually between sexes. Generally, the results indicate
linear trend of increament of: body height, body mass and variables for evaluation of
body volume with age of examinee. In case of athropometric variables for evaluation of
subcutaneous fat tissue, linear trend of increament with age of examinee is also
noticeable, but in totally discontinuous form, particulary in school-aged children.
Key words: pre-school and younger school age/ anthropometric caracteristics/ age
groups/

465