www.tubiad.

org
ISSN:2148-3736
El-Cezer Fen ve Mhendislik Dergisi
Cilt: 3, No: 1, 2016 (110-117)

El-Cezer Journal of Science and

Engineering

ECJSE

Vol: 3, No: 1, 2016 (110-117)

Makale / Research Paper

Bulank Mantk ile Dier Sinyal Denetim Sistemlerinin Karlatrlmas:

Kollu Sinyalize Kavak rnei
Erdem DOAN1, Ali Paydar AKGNGR2
1,2

Krkkale niversitesi, Mhendislik Fakltesi, naat Mhendislii Blm, 71451, Krkkale, TRKYE
edogan@kku.edu.tr1 akgungor@kku.edu.tr2

Received/Geli: 11.11.2015
Revised/Dzeltme: Accepted/Kabul: 10.12.2015
zet: Son zamanlarda artan nfus ve gelien ekonomiye bal olarak Trkiyede trafik hareketlerinde bir art
gzlenmitir. Trafikteki bu art bata byk ehirler olmak zere birok ehrin kavak noktalarnda zlmesi
gereken yeni trafik sorunlar ortaya karmtr. Geleneksel yntemlerin bu yeni problemleri zmede yetersiz
kalmasndan dolay trafik kontrolnde yeni yaklamlarn kullanlmasnn gereklilii net olarak kabul edilmitir.
Bu nedenle gnmzde bulank mantk (BM) gibi yaklamlar kullanlarak kavak noktalarndaki kontrol
sistemleri daha verimli hale getirilmeye allmaktadr. Bu alma iki amaca sahip olup bunlardan birincisi
krmz kta bekleme sresini snrlandran bulank mantk tabanl sinyal denetim sistemi (BMT-SDS)
gelitirmek ve bu sistemi kollu bir e dzey kavan kontrolnde test etmek, ikincisi ise elde edilen
performans deerlerini tam uyarmal sinyal denetim sistemi (TU-SDS) ve n zamanl sinyal denetim sistemleri
(OZ-SDS) ile karlatrarak gelitirilen BMT-SDSnin performansn ortaya koymaktr. Gelitirilen BMT-SDS,
dier kontrol sistemleri ile dk trafik hacminden, yksek hacim deerine doru deien on be adet trafik
hacim durumu ile ara bana den ortalama gecikme sreleri kullanlarak karlattrlmtr. Gelitirilen sistem
OZ-SDS ile karlatrldnda, BMT-SDS in %7,3 ile %65,3 arasnda iyiletirme salad gzlenmitir.
Ayrca TU-SDS ile karlatrldnda, dk hacimlerde yksek hacimlere gre %60a varan iyilemeler
gzlenmitir.
Anahtar kelimeler: Bulank mantk, trafik kontrol sistemleri, n zamanl sinyal denetim sistemi, tam uyarmal
sinyal denetim sistemi, kollu sinyalize kavak.

Comparison of Fuzzy Logc and Other Signal Control Systems: The Case of
a Three-Leg Sgnalized Intersection
Abstract: Recently, an increase in traffic movements in Turkey has been observed because of growing
population and developing economy. Increased traffic caused new traffic problems to be solved at intersections
in many cities mainly metropolitans. The necessity for the use of new approaches to traffic control has been
clearly accepted because of inability of traditional methods to solve the new traffic problems. Therefore, the
control systems at the intersections have been developed to become more efficient using approaches such as
fuzzy logic (FL). This research has two main objectives. The first is to develop a fuzzy logic based signal control
system (FLB-SCS) that limits the waiting time at a red light, and to operate a three-leg signalized intersection
with developed FLB-SCS. And the second is to compare the performance results of developed FLB-SCS with
the results of pre-timed signal control system (P-SCS) and fully actuated signal control system (FA-SCS). For
Bu makaleye atf yapmak iin
Dogan, E; Akgngr, A.P., Bulank Mantk ile Dier Sinyal Denetim Sistemlerinin Karlatrlmas: Kollu Sinyalize Kavak rnei El-Cezer Fen ve
Mhendislik Dergisi 2016, 3(1); 110-117.

How to cite this article

Dogan, E; Akgngr, A.P., Comparison of Fuzzy Logic and Other Signal Control Systems: The Case of a Three-Leg Signalized Intersection El-Cezer Journal
of Science and Engineering, 2016, 3(1); 110-117.

Dogan, E., Akgngr, A.P.

ECJSE 2016 (1) 110-117

the comparison, fifteen traffic conditions varying from low to high traffic volume were considered in terms of
average delay per vehicle. The developed FLB-SCS provided an enhancement in amount of delay between 7.3%
and 65.3% when compared with P-SCS. Additionally, another comparative study was performed between the
developed FLB-SCS and FA-SCS. The former generated much better results for low traffic volumes when
compared with high traffic volumes up to 60% improvements in delay.
Keywords: Fuzzy logic, traffic control systems, pre-timed signal control system, fully-actuated signal control
system, threeleg signalized intersection.

1. Giri
Kavaklarda kullanlan sinyal denetim sistemleri iki ana grupta incelenmektedir. Bunlar: n
Zamanl Sinyal Denetim Sistemleri (OZ-SDS) ve Adaptif Sinyal Denetim Sistemleri dir. OZ-SDS
de sinyal sreleri btn trafik koullar altnda sabit olarak altrlmakta olup, bu durum gereksiz
durma ve beklemelere sebep olmaktadr.
Adaptif sinyal denetim sistemlerinde ise elektronik ve bilgisayar teknolojisindeki ilerlemelerden
faydalanlarak, kavak zerinde bulunan alclar yardmyla, mevcut trafik durumuna gre eitli
algoritmalarla en iyi sinyal sreleri belirlenmeye allmaktadr. Bylelikle kavan kapasitesi
arttrlmakta ve gecikme deerleri drlebilmektedir. Adaptif sistemlerin iinde kullanlan eitli
algoritmalar (bulank mantk BM; yapay sinir alar YSA; genetik algoritma GA; vb.) yardm ile
kavaklarn optimum seviyede almas salanabilmektedir. Bu algoritmalardan bulank mantk
insan diline yakn girdiler ile almas sebebi ile aratrmaclarn daha fazla dikkatini ekmektedir.
zole sinyalize kavaklarn BM ieren algoritmalar ile kontrol edilmesi ilk olarak 1977 ylnda
Pappis ve Mamdani [1] tarafndan yaplan alma ile balamtr. ki adet tek ynl kesien
kavakta 2 faz ile alacak ekilde gelitirilen uygulamada, girdi deikenleri olarak; zaman,
kuyruk uzunluu ve yaklaan tat says kullanlmtr. Yeil sre ve uzatma sresi de kt deeri
olarak elde edilmitir. Nakatsuyama ve dierleri [2], tek ynl kollardan oluan izole iki kavak iin
BMT-SDS ve BM faz kontrolr gelitirmilerdir. almada iki kontrolr ncelikle ayr olarak
sistemde uygulanarak sonular elde edilmitir. Kontrolrlerin toplam gecikme bakmndan
birbirlerine olan stnlklerinin trafik akmmn dalmna ve younluuna bal olarak deitiini
gzlemlemilerdir. Cabrera tarafndan gelitirilen BMT-SDS algoritmasnda [3], yeil ve krmz
k yanan fazlara ait yaklam kollarndaki trafik younluu ve mevcut yeil k sresi girdi
deikenleri olarak; fazn deime ihtimali ise kt deikeni olarak kullanlmtr. Girdi ve kt
deikenleri 5 adet yelik fonksiyonu ile tanmlanm ve gen tip fonksiyonlar kullanlmtr.
kollu, sola dn eridi bulunmayan drt kollu ve her ynde sola dn eridi bulunan drt kollu
kavak sistemi simlasyon ortamnda oluturularak eitli akm durumlar iin denemeler
yaplmtr. Murat 2001 ylnda yapt almasnda [4], BM ile alan yeni bir sinyal kontrol
sistemi nermitir. Sistemde sre ve faz seici olmak zere iki adet BM denetleyicisi almaktadr.
Yeil sinyalde gelen tat says, gelecek fazda yeil alacak kola ait en byk kuyruk uzunluu,
kalan yeil oran, en uzun kuyrua sahip kolun krmz sresi ve krmz sinyalde en uzun kuyruk
girdi deikenleri olarak kullanlmtr. Malezya da yaplan dier bir almada [5], gelitirilen
simlasyon program ile drt kollu izole sinyalize kavaa ait bir BMT-SDS gelitirilmitir.
Yaklaan ara saylar ve kuyrukta bekleyen ara says girdi, yeil k uzatma sresi ise kt
deikeni olarak kullanlmtr. Bulank kmelerin tmnde gen tip drt adet yelik fonksiyonu
kullanlmtr. Kural tabannda bulunan 16 adet kural, genel olarak yaklaan aralar arttka uzatma
sresini arttrmakta; kuyrukta bekleyen aralar arttka ise azaltmaktadr. Sabit trafik akm ve
deiken akm altnda BMT-SDS ve n zamanl kontrolrle yaplan simlasyonlarda BMT-SDS
nn daha iyi sonular verdiini belirtmilerdir. ABD de yaplan bir dier BMT-SDS almasda [6],
kuyruklarda bekleyen ara says ve trafik akm girdi olarak deerlendirilirken, yeil sre ve hangi
kollara yeil sinyalin verilecei kt deikenleri olarak kullanlmtr. Faz plann on-line olarak
deitirebilen sistemin gelitirilebilmesi iin gelecek olan trafik akmlarnn tahmin edilmesine
111

Bulank Mantk ile Dier Sinyal Denetim Sistemlerinin

ECJSE 2016 (1) 110-117

ynelik yntem gelitiren aratrmaclar, tahmin ynteminin isabetli altn belirtmilerdir.

Niittymaki [7], BM sinyal kontrollnn sahada uygulannda kazanlan deneyimleri anlatmtr.
almada ayrca BMT-SDS ile Tam Uyarmal Sinyal Denetim Sistemi (TU-SDS) hem simlasyon
hem de arazi zerinde karlatrlmtr. Ortalama kuyruk uzunluklar, ortalama devre sreleri,
ortalama durma yzdeleri, ortalama gecikmeler bakmndan karlatrldnda ou durum iin iyi
ayarlanm uyarmal sisteme gre BMT-SDS ile daha iyi sonular elde edilmitir. Kent ii kavak
sisteminin BM ile koordinasyonu ile ilgili yaplan almada [8], yeil fazda gelen trafik akm,
krmz fazda bekleyen ara says, krmz fazda geen sre girdi deerleri olarak alnmtr. kt
deikeni ise uzatma sresi ve mevcut fazn deiip deimeyeceidir. almada iki komu
kavan BM ile koordinasyonu da ele alnmtr. Tam uyarmal sistem ile BMT-SDS in, dk ve
yksek trafik akmlar iin yaplan karlatrmalarda her iki durum iin % 7 lik iyilemeler elde
edilmitir. Remzi [9], almasnda yeil kta geen ara says ve krmz kta bekleyen ara
saylar BM girdileri olarak alnmtr. kt deikenleri ise krmz n yanma sresi ve yeil
n yanma sresi alnarak iki adet BM sistemi oluturulmutur. Girdi ve kt bulank kmeleri
Az , Orta ve Yksek olmak zere 3 adet yelik fonksiyonu ile tanmlanmtr. Kural tabanlar
toplam 9 adet kuraldan oluturulmutur. Arazi zerinden alnan veriler yardmyla kullanlan girdi
deikenlerinin ortalamalar elde edilmi ve gen tip yelik fonksiyonlarna ait snr deerleri, bu
ortalamalar yardmyla seilmitir. Sonu olarak krmzda bekleyen ara saysnn dt ve yeil
kta geen ara saysnn da azald belirtilmitir fakat gecikme deerlerinden bahsedilmemitir.
Doan [10], bulank mantk ile sinyalize kavak kontrol iin krmz kta bekleme srelerini
kstlayan denetim algoritmas gelitirmitir. almasnda, BM ile kontrol edilen ve drt kollu
kavaklarn, OZ-SDS ve tam uyarmal sinyal denetim sistemlerine gre daha verimli alttn
ortaya koymutur.
Bu alma, BM algoritmasnn trafik mhendisliinde ki bir uygulamas olup, gelitirilen farkl
senaryolar altnda 3 kollu bir kavakta ki trafik kontrol sistemlerinin tepkileri gecikme kriteri gz
nne alnarak karlatrlmtr. Ayrca, yaygn olarak kullanlan denetim sistemlerine gre hangi
durumlarda ve ne oranda stnlk saladnn tespiti amalanmtr. Makalenin bundan sonraki
blmlerinde ncelikle, Blm 2 de bulank mantk yntemi ve bu yntemle gelitirilen BMT -SDS
aklanmtr. Ardndan, analizler sonucunda elde edilen bulgular Blm 3 de verilmitir. Sonu ve
tartmalar ise son blmde deerlendirilmitir.
2. Yntem
2.1. Bulank Mantk
Bulank mantk ile ilgili ilk ilkeler Ltf Asker Zade (Zadeh)in [11] 1965 ylnda Fuzzy Sets
isimli bulank kmeleri anlatan almas ile literatre girmitir. Daha sonra 1973 ylnda
yaynlad ve bulank mantk tabanl, kontrol sistemlerinin gelitirilmesi konusunu ieren almas
ile dilsel girdileri, bulank kural tabann aklamtr [12]. Bulank mantk sistemi drt ana
blmden olumaktadr. ekil 1 de grld zere, bunlar: ilk olarak bulank matematik ile
alan bulanklatrma arayz; kurallarn belirlendii bulank kural taban arayz; bulank
kmeler ve kural tabannn birlikte deerlendirilmesini yapan bulank karm arayz ve kan
bulank sonucun gerek sonu olarak deerini hesaplayan durulatrma arayzdr.
Bulank mantk sisteminin ilk adm, girdi ve kt deerlerinin bulanklatrlmasdr. Bu ilem
bulanklatrma arayz tarafndan gerekletirilmektedir. Bulank deer, gerek deerin, ekli ve
deiim aral belirlenen yelik fonksiyonlar iin ald deerlerdir. Bulanklatrma ileminde en
nemli unsur, bulank mantk sisteminin performansna byk etkisi olan yelik fonksiyonlarnn
tipi ve deiim aralnn belirlenmesidir. yelik fonksiyonlarnn tipi, gen, yamuk ve gauss
tipleri gibi sk kullanlan yelik fonksiyonlar ekillerinde olmakla birlikte problem tipine zel
112

Dogan, E., Akgngr, A.P.

ECJSE 2016 (1) 110-117

ekillerde kullanlabilmektedir. ekil 2 de sk kullanlan yelik fonksiyonu tipleri hacim (V) rnei
ile verilmitir.

Bulank Kural
Taban

Girdiler

Bulank
karm
Arayz

Bulanklatrma
Arayz

Durulatrma
Arayz

ktlar

ekil 1. Bulank mantk sisteminin temel bileenleri.

Dk

Yksek

Orta

1
0,6

0,3
Vmin

Vx

Vmax

Hacim

ekil 2. Hacim deikeni iin farkl yelik fonksiyonu tipleri ve bulanklatrma.

Bulank kural taban, sistemin karlaaca btn olas durumlar iin kurulmu olan Eer-se
kurallarndan olumaktadr. rnein:
Kural 1
Kural 2

Hava Scak Ve Rzgar Hzl se amarlar Hzl Kurur.

Hava Scak Ve Rzgar Hzl se amarlar Yava Kurur. gibi.

B(y)

A(x)

EB

Kural 1

A(x)

EK

B(y)

EB

Kural 2

EK

ekil 3. EB-EK yntemi ile grafiksel bulank karm gsterimi.

Sebep ve sonu deikenlerinin yelik fonksiyonlar belirlendikten ve kural taban oluturulduktan
sonraki adm, bu iki arayz kullanarak bulank karm yapma iidir. Bulank karmn
113

Bulank Mantk ile Dier Sinyal Denetim Sistemlerinin

ECJSE 2016 (1) 110-117

yaplabilmesi iin, kural tabannda bulunan btn ilgili kurallarn harmanlanmas gerekmektedir.
Yaygn olarak kullanlan bulank karm tekniklerinden biri olan en kklerin en by (EB-EK)
teknii ekil 3 de grafiksel olarak gsterilmektedir.
Bulank karm sonrasnda, kurallarn ve ilgili yelik fonksiyonlarn yardmyla, birletirilmi yeni
bir sonu fonksiyonu elde edilmektedir. Bu sonucun hala bulank olmas nedeniyle, sonu olarak
kullanlmas iin durulatrlmas gerekmektedir. Bunun iin kullanlan metotlar sentroid, en
byklerin ortas, en byklerin ilki veya sonu vs. teknikleridir.
2.2. Bulank Mantk Tabanl Sinyal Denetim Sistemi
Gelitirilen bulank mantk tabanl sinyal denetim sistemi (BMT-SDS) be adet ana modlden
olumaktadr.
Bunlar:
1.
2.
3.
4.
5.

Yeil Faz Seim Modl (YF-SM)

Yeil Sre Bulank Mantk Modl (YS-BMM)
Yeil Sre Uzatma Karar Modl (YS-UKM)
Uzatma Sresi Bulank Mantk Modl (US-BMM):
Bekleme Sresi Kontrol Modl (BS-KM) dr.

Yeil Faz Seim Modl (YF-SM), hangi faza yeil k yaklacann kararn veren modldr. YFSM, kuyruk blgesi ara says bilgilerine bakarak en fazla ara saysna sa hip faz belirlemekte ve
bu faza yeil n yaklmas bilgisini iletmektedir. Mevcut faz dzeninin sona ermesi srasnda
sradaki fazn hangisi olacana karar veren YF-SM ile birlikte alan Yeil Sre Bulank Mantk
Modl (YS-BMM) ise seilmi faza verilecek olan yeil k sresini belirlemektedir. YS-BMM
yeil sre miktarna, iinde bulunan bulank mantk karar vericisinin kulland iki adet girdi
deikeni ile karar vermektedir. Bu girdi deikenleri be adet gen tip yelik fonksiyonu ile
tanmlanan yeil fazdaki kuyruk blgesinde bulunan ara says ve krmz fazdaki kollarn kuyruk
blgesinde bulunan ara saysdr.
Mevcut yeil fazn, yeil devam edilecei veya dier faza gei yaplacana Yeil Sre Uzatma
Karar Modl (YS-UKM) ile karar verilmektedir. Bu karar verme ilemi iin, ekil 4 de grlen
yaklam kollarna ait kuyruk blgesi ve yaklam blgelerine ait ara saylar kullanlmaktadr.
Yaklam-Blgesi

Yaklam
Detektrleri

Kuyruk-Blgesi

Kuyruk
Detektrleri

Dur izgisi
Detektrleri

ekil 4. Yaklam ve kuyruk blgeleri ile detektrler.

Yaklam blgesi, yaklam detektrleri ile kuyruk detektrleri arasnda kalan blgeyi temsil
etmektedir. Kuyruk blgesi ise kuyruk detektr ile dur izgisi detektrnn arasnda kalan yol
parasdr.

114

Dogan, E., Akgngr, A.P.

ECJSE 2016 (1) 110-117

Yeil olan faza YS-UKM in uzatma kararn vermesinin ardndan uzatma sresini belirlemek iin,
bulank mantk modlne (US-BMM), alma sinyali gnderilir. US-BMM adet girdi deikeni
ile uzatma sresi belirlemektedir. Bunlar: Yeil fazdaki toplam (kuyruk + yaklam blgesi) ara
says, yeil fazda yaklam blgesinde bulunan ara says ve yeil fazdaki kuyruk blgesinde
bulunan ara saysdr.
YF-SM genel olarak, trafik akmnn youn olduu faza ncelik verecek ekilde ilemektedir. Fakat
bu durumda trafik akmnn youn olmayan kollar ok uzun bekleme srelerine maruz
kalabilmekte ve krmz k ihlalleri yaanabilmektedir. Trafik gvenliini azaltacak byle bir
durumun olumasn nlemek amacyla, Bekleme Sresi Kontrol Modl (BS-KM), BMT-SDS in
bir paras olarak almas gerektii trafik gvenliinin arttrlmas asndan karar verilmitir.
2.3. Detektrlerin Yerleimi ve Trafik Hacimleri
Benzetim almalarnda kullanlan kollu kavan detay ekil 5 de verilmi olup, her kolda
ikier erit bulunmaktadr. Ayn zamanda yol zerinde ki her bir eritte er adet detektr yer
almaktadr. Bunlar: Dur Detektrleri (D s), 75 m uzaklkta Kuyruk Detektrleri (D k) ve 175 m
uzaklkta bulunan Yaklam Detektrleridir. (D y ). Ayrca 1 nolu kolda 75 m uzunluunda sol dn
cebi bulunmaktadr.

ekil 5. kollu kavak geometrisi ve detektrler.

Tablo 1. kollu kavaa ait trafik akm senaryolar.
Kollu Kavak Yaklam Kollar
Senaryo
1
2
3
D1
100
100
100
D2
200
200
100
D3
200
200
200
D4
300
300
100
D5
300
300
300
D6
400
400
200
D7
400
400
400
D8
600
600
200
D9
600
600
300
D10
600
600
600
D11
800
800
400
D12
1000
1000
200
D13
1000
1000
600
D14
1000
1000
800
D15
1000
1000
1000
115

Bulank Mantk ile Dier Sinyal Denetim Sistemlerinin

ECJSE 2016 (1) 110-117

Benzetimde kullanlan kavaklar iin trafik hacimleri 100 ara/saat ile 1000 ara/saat arasnda
deien 15 adet farkl trafik akm durumunu gsteren senaryolar oluturulmu ve oluturulan bu
senaryolar Tablo 1 de verilmitir. kollu kavakta, 1 ve 2 nolu ana kollardan gelen akm
deerleri, 3 nolu tali kol hacminin katlar eklinde dzenlemitir. Bylelikle hem farkl trafik akm
deerleri hem de kollar arasndaki farkl akm oranlarnn etkilerinin incelenmesi amalanmtr.
3. Bulgular
kollu kavakta OZ-SDS, D1 iin 13,22 sn./ara gecikme deeri ile balayp, D10 a kadar hafif
eim ile gecikme deerlerinde art gstermitir. Ana yndeki trafik hacminin 800 ara/saat olmas
ile birlikte, gecikme deeri, D12 noktasnda en yksek deer olan 20,35 sn./ara a ulamtr. D12
noktas, tali yol ile anayol arasnda ki farkn en fazla olduu trafik durumu olmasndan yola karak,
OZ-SDS in kollar aras hacim farklarnn fazla olduu durumlarda gecikme deerlerinin arttrd
sylenebilir. Bu art D4, D6 ve D8 da, D12 noktasndaki kadar belirgin olmamakla birlikte ekil
6 dan anlalmaktadr.

ekil 6. kollu kavak iin farkl sinyal denetim sistemlerinin karlatrlmas.

TU-SDS, D1 iin 11,66 sn./ara ile balayp dalgalanma yaparak D15 iin 27,56 sn./ara deerine
ulamaktadr. Hacim deerlerinin nispeten kk olduu deerlerde dalga genlikleri ksa iken
hacim deerlerinin artmas ile birlikte genlik deerinde art olduu grlmtr. BMT -SDS, D1
durumunda 4,58 sn./ara gibi dier sinyal denetim sistemlerine gre olduka kk gecikme deeri
rettikten sonra, D15 iin 21,03 sn./ara deeri retmitir. D1 ile D8 arasnda dalgal art gsteren
sistem, D8 ile D12 arasnda dorusal bir art gstermitir. D12 deerinden sonra D13 ve D14 iin
d gsterdikten sonra D15 noktasnda en yksek deerine ulamtr.
BMT-SDS ile OZ-SDS kollu kavak iin karlatrldnda, D15 haricinde gze alnan
durumlar iin BMT-SDS in %7,3 ile % 65,3 arasnda iyiletirmeler salad gzlenmitir. En
byk performans farklarnn oranlarnn, dk hacimli durumlarda olutuu; hacim deerinin OZSDS in sinyal sreleri ayarlanan D15 e yaklat durumlarda ise bu farkn dt anlalmtr.
D15 durumunda ise BMT-SDS gecikme deerinde % 1,1 lik bir iyileme gsterebilmitir. BMT SDS ile TU-SDS karlatrldnda, D11,D12 ve D13 durumlar haricinde, BMT-SDS in dk
gecikme deerleri rettii ekil 6 dan anlalmaktadr. En yksek fark % 60 ile D1 de oluurken;
en dk fark ise % 1 ile D10 da olumutur. Dk akm durumlarnda BMT-SDS in TU-SDS e
gre olduka iyi alt ancak hacim deerlerinde ki ykselmenin BMT-SDS i daha fazla
etkiledii anlalmaktadr. TU-SDS in daha iyi performans gsterdii durumlarda D12 de yksek
hacimli ana yol ile dk hacimli tali yollarda TU-SDS in daha iyi olduu grlmtr. D11 ve
116

Dogan, E., Akgngr, A.P.

ECJSE 2016 (1) 110-117

D13 durumlarnda ise fark ok daha dk olumutur. En yksek ara hacmine sahip D15 de ise
% 23 lk BMT-SDS lehine bir fark olutuu gzlenmitir.
4. Sonu ve Tartma
Motorlu kara tatlarndaki ve seyahat miktarlarndaki gelinen nokta kent ii kesiim blgeleri olan
e dzey kavaklarn ok daha verimli ynetilmesini zorunlu hale getirmitir. Bu almada,
kullanlan bulank mantk ile alan yeni bir sinyal denetim sistemi algoritmas nerilmitir.
Gelitirilen BMT-SDS, lkemizde genellikle kullanlan, n zamanl denetim sistemi ve tam
uyarmal sinyal denetim sistemleri ile kollu bir kavak iin farkl trafik akm durumlar altnda
karlatrlmtr. Karlatrma sonularnda BMT-SDS in dier kontrol sistemlerine gre ara
bana ortalama gecikme deerlerini belirgin miktarlarda azaltt grlmtr.
BMT-SDS ve TU-SDS, kollardan farkl miktarda akmlarn gelmesi durumlarnda, ayn veya
yaklak akm deerlerinin gelmesi durumlarna gre daha iyi alt gzlenmitir. Fakat TU-SDS
ayn veya yaklak akmlarn gelmesi durumlarnda ok daha hassas davranmakta ve gecikme
deerlerini arttrmaktadr. Buna karn OZ-SDS bu duruma tepkisi ok snrl olmakta, sadece artan
veya azalan akma bal olarak gecikme deerini ayn dorultuda deitirmektedir.
Gelien teknoloji ile beraber bulank mantk kontrol gibi akll sistemlerin kullanm dnya da
yaygnlamaktadr. lkemizde de bata byk ehirler olmak zere trafik younluunun yaand
blgelerde akll kontrol sistemlerinin kullanm zorunlu hale gelmitir. Yaplan bu alma kollu
bir kavak iin bunun uygulanabilir olduunu gstermitir. Bu sistemlerin arazi uygulamalar ile
daha somut sonularn alnabilecei dnlmektedir.

Kaynaklar
[1] Pappis C., Mamdani E., A Fuzzy Logic Controller for a Traffic Junction, Systems, Man and
Cybernetics, 7 (1977), 707717.
[2] Nakatsuyama N., Nagahashi M., Nishizura H., Fuzzy Logic Controller for a Traflc Junction in
the One-way Arterial Road, 9th PAC-World Congress, 1984,ss. 1318.
[3] Garcia Cabrera and I. Luis, A methodology to design traffic signal controllers based on fuzzy
logic, University of Porto Rico Mayaguez Campus, 2000.
[4] Murat Y. ., Sinyalize Kavaklarda Bulank Mantk Teknii le Trafik Uyumlu Sinyal Devre
Modeli, stanbul Teknik niversitesi, 2001.
[5] Center A., Semarak J., Intelligent traffic lights control by fuzzy logic, Malaysian Journal of
Computer,. 9 (1996) 2935,
[6] Lin Q., Kwan B. W.,L. J. Tung, Traffic signal control using fuzzy logic, 1997 IEEE
International Conference on Systems, Man, and Cybernetics. Computational Cybernetics and
Simulation, 2(1997) 16441649,
[7] Niittymaki J., Installation and experiences of field testing a fuzzy signal controller, European
Journal of Operational Research,131(2001) 273281.
[8] Li Y., Fan X., Design of signal controllers for urban intersections based on fuzzy logic and
weightings, Intelligent Transportation Systems, 2003.ss. 867871.
[9] Gmta R., "Trafik ak sistemlerinin bulank mantk ile denetimi", Sakarya niversitesi, Fen
Bilimleri Enstits,Sakarya, 1995.
[10] Dogan, E.,"Optimize edilmi bulank mantk yntemi ile izol sinyalize kavak kontrol"
Krkkale niversitesi, Fen Bilimleri Enstits, Krkkale, 2014.
[11] Zadeh L. A., Fuzzy sets, Information and Control, (1965). 338353, 1965.
[12] Zadeh L. A., Outline of new approach to the analysis of complex systems and decision
processes, IEEE Transactions on Systems, Man, and Cybernetics 3(1976) 2844, 1973.
117