Professional Documents
Culture Documents
Li gii thiu
Mc tiu ca ngi cn b y t x hi ch ngha l dng mi cch, mi th thut, mi
phng php iu tr mt cch ton din, em li sc khe cho bnh nhn cng sm cng
tt.
ng y c thuc Nam, thuc Bc, chm cu kh cng, xoa bp, th dc
Chm cu l mt trong nhng phng php iu tr ca ng y rt cng hiu, n gin
m khng ph thuc vo hon cnh, thuc men bn ngoi, d lm, r tin, c kh nng em li
nhiu kt qu k diu.
Nu khng c dng c chm, c th s dng ngn tay, mng tay bm huyt, mt iu
thuc l cu, min l ngi cn b y t on c bnh, nm c huyt v c k thut tt
th gii quyt c bnh tt.
Quyn CHM CU THC HNH ca c lng y Nguyn Hu Hch l mt trong nhng
sch chm cu c gi tr. ng l mt lng y gii thuc Bc, nm vng thuc Nam, nghin cu
su chm cu nn dng cc huyt chm cu nh thy thuc dng thuc theo mt qu trnh
phn tch tng hp L, php, phng, huyt rt r rng, rnh mch, c gii thch phng
huyt.
Sau ny theo phng chm kt hp ng y v Ty y, mi ngi cn b phng bnh v
tr bnh ca chng ta trong khi dng thuc, chc chn s dng bm huyt chm cu, xoa bp
kt hp, hay tt hn dng ch yu l chm cu, xoa bp vt l tr liu, ch dng thuc khi cn
thit m thi. Gi tr ng tin cy ca quyn sch ny l ch L, php, phng, huyt
c th thch qua mt qu trnh thc tin, gii quyt bnh tt v ging dy nhiu nm ca mt
lng y hc rng, c nhiu kinh nghim, c bnh nhn tn nhim v knh mn. Gi tr cn
ch n ra mt phng php phng bnh c hiu lm cho chm cu c mt phm vi rng
hn na, c mi gia nh p dng mt cch v hi bng cch chm vi ngn tay bm huyt
hoc bng mt ming cao dn ln huyt hay vi kim hoa mai.
Rt mong c s gp xy dng ca cc nh chm cu v ca gia nh cun sch
c hon thin vo cc ln ti bn sau.
B trng b y t
BS NGUYN VN HNG
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
MC LC
PHN TH NHT
MT S IM CN THIT TRONG CHM CU
1.
2.
3.
4.
5.
PHN TH II
NGUYN TC TR LIU V MT S KINH NGHIM THC T
1. Chn on khi qut
2. Biu chn on khi qut
3. Biu bt hi huyt
4. Biu huyt ng du
5. Biu bt mch giao hi huyt
6. Biu 12 kinh kh huyt nhiu t, phn loi lm cn c khi trn lm sn t kinh nhiu, b kh
t
7. Mt s phng php dng huyt theo kinh in
8. Theo bnh hon cp m cha gc( bn) hay cha ngn(tiu) trc
9. Kinh nghim dng huyt thin ng
10. Kinh nghim dng huyt du m
11. Kinh nghim dng php b m t con
12. Kinh nghim bm hoc nn, xoa xt, vo huyt thay chm cu
13. Dng php b phng v cha bnh
14. Phng bnh trng phong
15. Cch phng bnh khng c hiu
16. Phng bnh thp nhit xm nhp vo ton thn
17. Phng bnh lao thng suy nhc
18. Phng bnh au u mt ng
19. Phng bnh au u nhc trn, nhc mt au hoa mt
20. Phng bnh au u cng c,( tr em mm c), chng mt hoa mt, tr nh km
21. Phng bnh u nng, chn tay lnh, t bun, mt ng
22. Phng bnh s mi, tc mi, vim mi
23. Phng bnh chi trn au nhc, t miv bnh phn trn c th
24. Phng bnh phn di v chi di c th
25. Phng bnh au mi lng v yu ngi
26. Phng bnh au bng, y bng nn ma
27. Phng bnh bng di
PHN TH III
TR LIU
I -CC BNH ST
1. Bnh st cao
2.Cm nng v trng nng
3. St rt cn
4.Bnh cm mo
5.Bnh cm
II.CC BNH V H H HP
1.Bnh ho
2.Bnh hen
3.Bnh xuyn
4.Bnh thp th ui ln
5.D ng h hp
IV.BNH V TIU HA
1. Ri lon tiu ha
2. Nn ma
3. I chy
4. To bn
5. Bnh th t
6. Bnh l
7. Bnh au vim let d dy, hnh t trng
8. Vim rut tha cp
9. Bnh i tin ra mu
10.bnh vim lot i trng
V. BNH V GAN MT
1.Bnh vng da
2.Giun chui nng mt
B i
i c
Si thn- Si bng quang
Bnh ph n
Bnh c trng
IX. BNH PH N
1.kinh nguyt khng u
X. BNH TR EM
1.Ho g
2.i dm
3.Li dom
4.Cam tch
5.m hi nhiu
2.Cam nhm mt
3.Bnh lc mt
4.au mt cp
5.bnh sp mi mt
6.Hoa mt, m mt, ti mt
7.Qung g
8.Nhc rng
9.Thi tai, tai
10.chy mu mi
11.Mi chy nc hi thi
12.Vim xoang
XIII. CP CU
1.Hn m bt tnh
2.Bnh lit na ngi
3.Cp kinh phong
4.Bnh mn kinh
5.Chng chng b
XIV. TP CHNG
1.Vo c cp
2.Da tht my ng
3.Cc kh
4.Chng mt, sm ti mt
PHN TH NHT
Ch tr: Bnh u, mt, tai, mi, hng( pha bn, pha nghing), bnh st v cc bnh
v sn ngc.
Mch Nhm
ng i: Khi t huyt Hi m ln bng, ngc, n c, n mi di ti huyt Tha
tng l ht.
Bnh hu tm tt: Nam sn kh, n b bch i kinh khng u, thng kinh.
Ch tr: Bnh b phn sinh dc, tit niu, i tiu trng. Cc huyt mch Mhm
ngoi tr bnh cc b cn c tc dng ton thn.
Mch c
ng i: Khi t huyt Trng cng i ln sng lng, n nh u, xung mt, vo
trong mi ti huyt Ngn giao.
Bnh hu tm tt: au sng, khng ci nga c, nng th lng g cong theo kiu un
vn.
Ch tr: Bnh Ng tng, au u, au sng lng, cha cc b v cn c tc dng cha
ton thn.
Cch chia on c th
+ u: T chn tc trc n chn tc sau chia lm 12 tc dc hoc t huyt n
ng n huyt i chy l 18 tc. khong gia 2 mm xng Hon ct, sau tai(xng chm)
chia lm 9 tc ngang.
+ ngc, bng: T ch lm di c hng( huyt Thin t) n m c chia thnh 9
tc dc
T m c n rn chia lm 5 tc
Khong gia 2 u nm v chia lm 8 tc ngang.
+ lng, eo bng: da theo t xng sng m ly huyt.
+ chi trn: T np nhn trc nch n np nhn ngang khuu tay chia lm 8 tc dc.
T np nhn ngang khuu tay n np ngang c tay chai lm 12 tc dc.
+ chi di: T m trn xng mu n m trn xng bnh ch chia lm 12 tc dc.
T ngang b di li ca xng chy ti ch lm mt c trong chia lm 13 tc dc.
T u mu chuyn ti xng i n ngang gia u gi chai lm 19 tc dc.
T m trn xng chy n gia mt c ngoi chia lm 16 tc dc.
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
PHN TH II
NGUYN TC TR LIU V MT S KINH NGHIM THC T
Chn
on
vng(Trng
tinh thn
hnh sc)
H l
(thuc m)
sc mt xanh
tinh thn mt
mi
Thc biu
(thuc
dng)
Hn l
(thuc m)
Mt , tinh
thn nhanh
nhn, ru li
vng
Mt xanh nht,
ming mi
trng nht hay
nm co, ru
li trng hay
khng c ru
Vn(
nghe hi
th, ting
ni)
3
Ni nh,
th yu
Ni to, th
mnh,
ming nht
ng
Ting ni
nh yu
vn( hi tnh
hnh bnh)
4
T nhin m
hi hay m
hi trm, i
trong, a lng
Ngc bng y
tc, i tin
to, tiu tin
vng xn
Khng kht,
chn tay v
ngi lnh tiu
tin nhiu,
trong, i tin
lng
Thit ( xem
mch p, s
nn ng
kinh
5
Mch h, v
lc, n vo cc
huyt thin
ng d chu,
a xoa bp
Mch thc hu
lc, n vo
thin ng au
kh chu
Mch tr hay
trm hon, a
chm nng,
da tht s mt
lnh
p dng (
php chm
cu v th
thut)
6
Chm b cm
kim su v cu
lu kim lu
Chm t lu
chm t hoc
chm xut
huyt
Cu chm su,
lu kim lu cu
t 15 pht tr
ln
BIU BT HI HUYT
Bt hi
ph hi
Tng h
Cn h
Ty hi
Huyt
hi
Ct hi
Mch
hi
Kh hi
Tn
huyt
trung
qun
Chng
mn
Dng
lng
tuyn
Tuyt
ct
Cch du
i tr
Thi
uyn
n
trung
BIU HUYT NG DU
a. Ca 6 kinh m
Kinh thuc
ng hnh
Ph
Tm bo
Tm
Tinh
Hunh
Mc
Ha
Thiu
dng
Trung
xung
Thiu
xung
Du nguyn
th
Kinh
Hp
Kim
Thy
Ng t
Thi uyn
Kinh c
Xch trch
Lao cung
i lng
Gian s
Khc trch
Thiu ph
Thn mn
Linh o
Thiu hi
thng
khu
Trung
phong
m lng
tuyn
n bch
Thi bch
Gan
i n
Hnh gian
Thi xung
Thn
Dng
tuyn
Nhin cc
Thi kh
Phc lu
Khc tuyn
m cc
Su (6) kinh m khng c nguyn ch c huyt du thay vo huyt nguyn nn gi chung l huyt
nguyn ca 12 kinh
10
b. Ca 6 kinh dng
Lao
huyt
Phong
long
Ngoi
quan
Chi
chnh
Phong
long
Kinh
thuc
ng
hnh
i
trng
Tnh
Hunh
du
Kim
Thy
Mc
Tiu
trng
Thng
dng
Quan
xung
Thiu
trch
L oi
Ni nh
Quang
minh
Tc
khiu
m
Hip
kh
Phi
dng
Bng
quang
Ch m
Thng
cc
Tam tiu
Nh gian
Dch
mn
Tiu cc
Tam
gian
Trung
ch
Hu
kh
Hm
cc
Tc
tm
khp
Thc
ct
Nguyn
Kinh
Hp
Ha
Th
Dng
kh
Khc tr
Chi cu
Thin tnh
Dng
cc
Tiu hi
Gii kh
Tc tam l
Khu
kh
Dng
ph
Dng
lng tuyn
Kinh
ct
Cn ln
U trung
Hp
cc
Dng
tr
UYn
ct
Xung
dng
Huyt ng du l nhng huyt trn 2 khy tay, gi chn tr xung bn tay v bn chn
Mi m kinh c 5 huyt , mi dng kinh c 6 huyt, huyt y gi l Tnh, hunh,du,
nguyn, kinh, hp,
Kinh m khng c nguyn nn ly du thay nguyn huyt. Tng cng c 66 huyt ng du,
mi huyt u thuc hnh nn ta theo quy lut tng sinh, tng khc dng.
Tm bo
Tiu
trng
Bng
quang
Tam tiu
Ph
thn
Huyt v
Cng
tn cha
Ni
quan m
Hu kh
chng
Thn
mch v
Lm
khp
nam
Ngoi
quan n
Lit
khuyt
ch
Chiu
hi
khch
Kinh
mch
tng
thng
Xung
mch
m duy
mch
c
mch
Dng
kiu
i
mch
Dng
duy
Nhm
mch
m kiu
11
Dng
Minh
Thi
Dng
Biu, kinh
dng
Kh
Huyt
Dng
minh k- i
trng (th)
Nhiu
Nhiu
Nhiu
Nhiu
Nhiu
Nhiu
K. Dng
minh
v(tc)
K.Thi
dng tiu
trng(th)
K.Thi
dng
bng
quang(tc)
Thiu
K Thiu
dng tam
tiu(th)
Nhiu
Dng
K.Thiu
dng m
(tc)
Nhiu
L kinh
m
Thi m
Kinh Thi
m ph(
th)
Kinh thi
m t(
tc)
Kinh
Thiu m
tm (th)
kinh thiu
m thn
(tc)
Kinh
quyt m
tm bo(
th)
Kinh
quyt m
can( tc)
Kh
Huyt
Nhiu
Nhiu
Nhiu
Nhiu
Nhiu
Nhiu
12
13
Bnh nhn thp khp, nhiu khp b sng au nhng khp gi au trc hoc ang au
nhiu nht, khng i li c, linh hot kh khn th nn tp trung cha bnh thp chn trc
cho bnh nhn i li c ri th s ln lt gii quyt n tn gc bnh thp khp.
Bnh nhn va au u chng mt li va au bng, au lng, chng au u cp hn
v lm cho khng ngi dy c phi nm lun, cn cha au u trc lng, bng ch kt hp
thi ht au u chng mt th ngi tnh to i li c sau s ln lt cha cc chng
khc.
14
15
16
st ngc, ngoi v pha sau sao cho bnh nhn cm thy au m vn chu c, lm nh vy 3
9 ln.
2 bn tay thy, nm cht bn tay bnh nhn ko dn ton b tay, lc ny ngi bnh
phi ng v hng ngc li.
2 tay thy thuc an vo nhau t tay bnh nhn ln khuu tay ,thy thuc ,hai bn tay
thy thuc p vai bnh nhn xung ng thi nng tay bnh nhn ln 3-5 ln
vn ng khp khuu tay : theo nguyn l chung 3-6 ln
Vn ng khp c tay :xe bn tay thy thuc an ngn tay bnh nhn ,mt tay cn li
nm c tay bnh nhn vn ng xoay trn ko gin y ngc li
Vn ng khp hng : bnh nhn nm nga ,gc chn ny ln gi chn kia,p gi
xung ging 3-5 ln co chn li chch bn chn ra pha ngoi y u gi p v pha i bn
kia 3-5 ln co chn v gp i ln bng 2-5 ln .Thng chn dng 2 chn khp li
Vn ng khp gi : bnh nhn nm sp ,gp gt chn ln mng p mnh,ri nm nga
bp chn bnh nhn gc ln cng tay thy thuc lm ng tc vn ng co dui ri t nhin n
mnh vo u gi lm gi linh hot trn tru
Vn ng khp c chn : mt tay nm ly c chn cn tay kia nm cc ngn chn quay
c chn ,nng bn chn ln xung cui ng tc ny ko gin bn chn .Hai bn tay nm ly
bn chn bnh nhn 2 ngn ci m ly 2 mt c chn trong ngoi ,n xung v a ln,vn
trong ra ngoi 3-5 ln
Vn ng khp cng chu: bnh nhn nm nga ,co gp chi di vao bng,1 tay gi
chn 1 tay y u gi sang 2 bn,bnh nhn m gi nm nga,thy thuc vn ng bnh nhn
u ln xung.
Vn ng sng lng: bnh nhn nm nghing,gi u ln tay,chn di thng,chn trn
co,tay trn co li trn sn,khuu tay thy thuc ln mng,tay kia trn vai,vn ng
ngc chiu nhau cho lng bnh nhn mm sau t ngt n mnh mng bnh nhn xung
ging,y vai bnh nhn v pha sau to ting ku lng .
V,vut: dng ngn tay tr,ngn ci v theo 2 ng ngc chiu nhau,hay vut dc
theo cc ngn tay,chn,cc khp nh lm trn khp thng kh huyt.
Rung: ko tay bnh nhn cng ra,rung c tay thy thuc lm chi bnh nhn rung nh
nh ln sng.t tay ln c bnh nhn,thy thuc rung c tay lm c da bnh nhn rung ln,va
rung va vut .Tc dng : mm c,gim nhit,chng mt mi.
b-T th: ni chung nn chn t th sao cho thoi mi bm,nn,xoa,xt huyt cho
thun tin d dng
Ty ng tc v thi gian c th nm,ngi ti ging hay ing ni thong mt
Khi lm,d lu hay chng,kinh nghim cho thy,tp trung t tng th ng tc chnh xc
hn,hiu qu t c nhiu v chng khi hn.
17
18
19
Xoa bp: Bm, im cc huyt trn, xoa vut vo vai gy v dc theo thn lng xung
mng theo di huyt p kt hp ty y, khi huyt p cao khng nn bm huyt vng u mt d
lm tng huyt p.
20
Phng bnh au u v mt ng
- Cch thao tc:
Bm huyt Bch hi 5 10 pht ri p bn tay gia nh u xoa xt vng quanh cc
huyt T thn thng (4 huyt cnh Bch hi mi bn 1 tc) 36 ln.
ng tc ny c tc dng s thng kinh lc (phn dng ca c th hi u) nh nhm
u no v lm cho tinh thn yn tnh, minh mn.
21
22
PHN TH III
TR LIU
I -CC BNH ST
Bnh st cao
a- Triu chng: Thn nhit cao 39 400, c kht nc, trong ngi bun bc, c th m
hong.
b- L: Tm ho thnh trong, ngoi b phong, hn vt li
c- Php: Thanh ho gii nhit
d- Phng hut:
1- Thiu thng (t) hay chm xut huyt
2- Khc tr (t)
3- Hp cc (t)
4- Quan xung (t) hay chm xut huyt nhanh
5- Thn mn
6- Dng tuyn
B dng: Thp tuyn xut huyt nu cha h th t Thp nh tnh, Khc trch, U trung
xut huyt.
- Gia gim: Bt tnh, thm Nhn trung
- C thc tch, bng y chm theo bi Chng b
e- Gii thch cch dng huyt:
Thiu thng l Tnh ca Ph kinh (Ph ch b mao) dng gii ngoi da cho nhit
trong d h xung.
Quan xung l Tnh ca Tam tiu, c tc dng cp cu h nhit c 3 tiu (thng,
trung, h)
Khc tr l Hp huyt, Hp cc l Nguyn huyt ca Kinh Th dng minh i trng;
Thn mn l huyt ca kinh Th Thiu m tm u chm t h nhit thng trng.
Dng tuyn l Tnh ca Thn thu, cp cu tt , y dng dn thu cu ho (chm
khng xut huyt). St cao trn 400 th dng ton b huyt trong phng, theo th t trn m
xut huyt v chm t cho mnh.
Nu nhit vn cha h th mi phi dng n huyt b dng.
Thng thng ch dng 4 huyt: Thiu thng, Khc tr, Thn mn. Dng tuyn l .
Xoa bp: nh cm 2 thn lng bng trng luc bc vi hoc nc l.
23
+ i chu (b)
+ Ngoi quan (t)
+ Hp cc (t)
+ Khc tr (t)
+ Ni quan (t)
+ Phc lu (b)
2- Cha trng nng:
+ Hp cc (t)
+ Thiu thng (t)
+ Quan xung (xut huyt)
+ Trung tr (t)
+ Kim tn Ngc dch
- Gia gim: Khi b cm nng, b au bng, nn ma, a chy, chn tay lnh, mch trm
th t vo su sp thnh Th quyt. Chm b: Thin khu, Ni quan, Tc tam l ,cu Trung
qun, Quan nguyn
- Khi b cm nng m c st, gh rt nn dng bi cm mo trc, sau mi chm theo
bi cha cm nng.
- Khi b trng nng bt tnh chm theo bi cp cu hn m bt tnh, tu chng m chn
huyt.
e- Gii thch cch dng huyt:
Khi b cm nng, c biu chng i chu, Ngoi quan, Hp cc gii cm, thm Khc
tr h nhit, Ni quan thanh ni nhit. B phc lu b thu ging ho cho tt, lu di
v sau.
Khi sp tr thnh th quyt, b Thin khu tr a chy, Ni quan ht nn ma, Tc
tam l iu ho trng v, cu Trung qun, Quan nguyn n trung tr hn thp cho ht a
chy v au bng.
Khi b trng nng, t Hp cc, xut huyt thiu thng Quan xung thanh nhit, gii
th, khai khiu, thch ra mu, nh Kim tn ngc dch gii th ht kht, t Trung ch thanh
li thp nhit Tam tim cho huyt ht th t, sc kho chng tr li.
XB: Phng bnh v cha bnh khi giai on cui, bm, day, n cc huyt trn 3 9
ln/ngy. im huyt khi bt tnh, nh cm trn, u, lng.
St rt cn
(ngc tt)
a- Triu chng: Cn rt v cn nng tr i tr li mi ngy mt cn hoc cch ngy mt
cn, cng c th 3 ngy mt cn, cn ln ng mt gi hay khng ng gi, khi rt trc ri
nng, khi nng trc ri rt, c khi st nng, s rt st ri m hi, kht nc
b- L: Nhn c th h nhc, th t, sn lam chng kh xm nhp vo kinh thiu dng
gy thnh bnh.
c- Php: iu ho m dng thanh nhit, gii c, ct cn.
d- Phng huyt:
1- o o
2- Gin s
3- Tam m giao
4- Huyt hi
- Gia gim: Gp th c tnh thm Hp cc, Thng dng, Quan xung, Nhn trung. Tt
c chm t hay xut huyt nh trit cn.
- Nu n ung khng tiu, thm Trung qun, Tc tam l, T, V du
- Nu tc bn sn phi thm Chng mn, Phc ai, phc kt.
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
24
e- Gii thch cch dng huyt: o o dng trng dng, gii biu cha st cn rt
hiu.
Cn st trong bnh st rt l do m dng giao tranh lm thnh, dng thng gy nhit,
m thng gy ra hn do phi iu ho m dng ct cn st rt. Dng Gin s dn t
t Th quyt m tm bo ra Tc thiu dng m iu ho m dng ct cn st rt.
Huyt hi dng hot huyt, sinh huyt, kin t tr m thp.
Gp th c tnh, hn m bt tnh, t nhn trung cu tnh, xut huyt Hp cc, Thng
dng h nhit thng trng Quan Xung thanh nhit tam tiu.
Tam m giao dng b m, sinh huyt khi b st ko di b thng tn.
Trung qun, Tc tam l, T v, du dng kin t khc chng, lm cho tiu ho tt
ln: Phc ai c th tc dng iu ho v kh khng kt hn bng. Chng mn l tng hi
dng s thng can kh, cng trng ng tng.
Phi chm chn cn trc 1-2h, khi chm phi lm cho cm gic khuch tn ra chung
quanh ni chm mi tt.
Xoa bp: Day bm, im huyt khi ln cn st cn kin tr iu tr trc sau ln cn, kt
hp Ty y gia tng cng sc khng c th.
Bnh cm mo
(ngoi cm)
a- Triu chng: Ht hi, ngt mi, hoc s mi, ting ni nng, au u, s gi, s lnh,
ho, c th pht st
b- L: Do v kh h nn phong, hn, th thp xm nhp c th gy nn.
c- Php: Tng cng v kh gii tr phong, hn, th, thp (ngoi t)
d- Phng huyt:
1- i chu (b)
2- Ngoi quan (t)
3- Hp cc (t)
Yu cu v th php: Chm 3 huyt ny sau khi c kh, phi v, chuyn kim lm cho
cm gic t i chu lan xung vai, tay, t Ngoi quan v Hp cc truyn ln cnh tay v vai.
Lm c nh th th chng ra m hi, ngi nh nhm ngay v cng ch cn chm mt ln l
ht.
Nu cha lm c nh vy, phi chm vi ba ln mi khi.
- Gia gim:
- Nu c au u, au lng, chm thm theo bi au u, au lng
- Nu s mi, thm Thng tinh
- Nu tc mi, chm thm Thng Nghinh hng
- Nu ho thm Ph du
- Nu au cng c, hm Lit khuyt
- Nu au ngi, thm i tr, Phong mn
- Nu au hng thm Thiu thng
- Nu mnh nng, au mi l cm thp, thm m lng tuyn.
- Nu au bng, y bng nn ma, a chy, thm Trung qun, Tc tam l (b), chm
ri cu
e- Gii thch cch dng huyt:
B i chu cho cng trng v kh gii t kh, t Ngoi quan gii biu cho t kh
thot ra ht, t hp cc h nhit gii cm.
Xoa bp: Bm n, day huyt trn nh cm lng, chn tay nu au, hoc bng nu y
bng
25
Bnh cm
a- Triu chng: Cng ging nh cm mo, c khc ch thn th, t chi au nhc nhiu
hn, c khi chn tay co git.
Bin chng nng hn cm mo, d ly v hay pht thnh dch.
Khi thy cm mi pht hin nn chm ngay phng bnh (xem cng thc phng bnh
khng c bit)
b- L: Do cm phi kh c tri ma (bt chnh chi kh) c tnh dch l.
c- Php: Khi t cn biu, dng php gii biu ,khi t vo l, dng php ho l.
d- Phng huyt
1- i chu (b)
2- Ngoi quan (t)
3- Hp cc (t)
4- Cn sc (t)
5- Khc tr (t)
6- U trung (t hoc xut huyt)
Khi chm Cn sc, sau khi c kh phi dng th thut a ngay cm gic t lng xung
chn, bnh nhn thy d chu ngay.
- Gia gim: C i tin to, st nhiu, thm:
Ni nh (t)
Thin khu (t)
e- Cch thch gii dng huyt:
T Cn sc thng kinh c trng dng gii biu ng thi tr au v co cng sng
lng.
T Khc tr gii biu h nhit, T U trung gii c bnh t u lng n chn lm
ht au n, xut huyt ct gii c nhanh hn.
T Ni inh thanh v nhit cng vi t Thin khu thng i tin lm cho c t
nhp l cng c gii ht.
Xoa bp: bm, day, nn, bp cc huyt trn, c bit cc vng au thin ng, p dng
bin php chng ly nhim.
II CC BNH V H H HP
Bnh hen
(Ho hng)
a- Phn loi bnh:
- Lnh ho: Mi khi gp rt lnh th ln cn hen, sc mt xanh nht, chn tay lanh, th
dn, kh th, trong c hng nghe c ting kh kh, m trng, kht khng a ung nc nng,
ru li trng nhn, t, mch trm hon hoc tr.
- Nhit ho: Hay pht v ma nng, da s nng, ngc tc kh th, hoc th dn dp, so
vi lnh ho th hi to v mnh hn, m vng, c qunh, hay kht nc, li , ru li vng
trn, mch hot sc.
b- L:
- Do m m trong, phong hn cm vo, ra chng lnh ho
- Do m ho kt trong, phong hn bt ngoi lm chng ho nhit
c- Php
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
26
Bnh suyn
a- Triu chng: chia lm 2 loi:
- Thc xuyn: Ho suyn dn dp, khng nm nga c, ting th to, vai c co rt, lng
ngc d cao, mch hot thc.
- H xuyn: Hi th yu, hay th gp nh ht hi, c cm gic hi t bng di dn ln,
chn tay lnh, m hi, tim hi hp, mch vi t hot ph v lc.
b- L: Ph nhit c m, phong hn vt tc biu phn lm ra thc xuyn
- Thn h khng np kh hoc t ph h lm thnh h xuyn
c- Php:
- Tr chng thc xuyn: Gii biu thng ph thanh nhit, tiu m
- Tr chng h xuyn, b thn np kh hoc b t l ph (b t m mnh ph con)
d- Phng huyt
- Tr thc xuyn:
1- Phong mn
2- Xuyn tc
3- Thin t
4- Trung qun
Tt c u chm t
5- Lit khuyt
6- Ng t
Dng thng xuyn c cc huyt 1, 3, 2, 4, 5
27
- Tr h xuyn:
1- Cao hoang
2- Thn du
3- Du ph
4- Mnh mn
u chm b v cu
5- Quan nguyn
6- Linh i
- Gia gim:
- Trong chng thc xuyn
C nhiu m, cham t thm Phong long
C km n, chm b thm V du, Tc tam l
B dng: Nu dng phng huyt trn m thc xuyn cha thm: Kh xuyn, Kinh c
- Trong kh chng h xuyn:
Nu t, ph h: B thm n trung, T du, V du, Tc tam l
Nu thn h: B thm Phc lu, Tam m giao
e- Gii thch cch dng huyt: T Phong mn tr phong. Kinh c, Ng t, Lit khuyt
thng ph, tiu m, thanh nhit, tr xuyn. Thin t, Xuyn tc, Kh xuyn, Trung qun
h kh tiu m thng li ph kh.
Cao hoang tr h lao, ho xuyn: Thn du, Du ph, Quan nguyn, Mnh mn chm b ri
cu n thn, np kh.
B n trung (Thng kh hi) T du, V du, Tc tam l iu ho trung kh b ph
Theo ng y hen xuyn khc nhau: Hen ch Ph cn xuyn ch thn. Cn theo y hc
hin i hen v xuyn l mt, v khi cha th ch yu ct cn hen
Nhng huyt dng trn y bn thn chng ti dng ct cn xuyn rt hiu nghim.
Xoa bp: n, bm cc huyt trn, c bit vng vai i chu, chm tay v vng lng c
tc dng b ph tiu long m
Bnh thp th ui ln
(mai hch kh)
a- Triu chng: Trong c hng khng c vt g m vng mc nh c ht m, nut
khng xung c, khc khng ra do kh a ln ,nn trong ngc thy bun bc kh chu, c
luc kh th. Chia lm 2 loi:
- Loi thc: Tinh thn nhanh mnh, ting ni to, a to, i vng xn, mch sc.
- Loi h: Tinh thn yu t, sc xanh nht, i trong, a lng mch tr hon, ngi suy
nhc, thn kinh hay mc chng a lng mch tr hon, ngi suy nhc, thn kinh hay mc
chng ny.
b- L: V ngi suy ngh ut c, kh nghch a m.
c- Php: Bnh can gii ut thun kh tiu m.
d- Phng huyt:
1- Thin t
2- n trung
3- Cch du
4- Ni quan
5- Hp cc
6- Trung qun
7- Hnh gian
8- Phong long
Chng thc th cc huyt bc u chm t phi c kh, chng h chm b v cu.
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
28
D ng v h hp
a- Triu chng: gp khi thay i thi tit hoc tri gi th thy ht hi s mi hoc tc
mi, nga mi, c ho hoc khng ho. Trong ngi gai gh rt hi hm hp,hi th khng bnh
thng.
b- L: Phong hn, phong nhit t ngoi da vo ph.
c- Php: Khu tr khi phong hn, phong nhit tri thi iu ho ph kh, cng trng
chnh kh cng c nguyn kh.
d- Phng huyt:
1- Phong tr
2 Phong mn
3- i chu
4- Ngoi quan
5- Hp cc
6- n trung
7- Kh hi
8- Quan nguyn
9 Thi uyn
10- Thng nghinh hng
11- Thng tinh
- Gia gim: Ming li kh ng gia m du, Ngi ln tr em ming li tanh hi gia
Lao cung. Ht hi s mi lun gia Hm ym ,nhiu nc mi cu Tn hi 3-5 pht
e- Gii thch cch dng huyt: Phong tr, Phong mn khu phong, i chu tng cng
khng gii tn ngoi t, Ngoi quan, Hp cc trc t gii c sau b c biu. n
trung b b kh tm ph, Quan nguyn b chnh khu t. Thi uyn b kh ph. Thng
tinh tr s mi. Trc t tr bnh sau b cng trng nguyn kh cho khi ti pht bnh
Xoa bp: im, bm huyt, nh cm huyt vng lng.
29
- Tr t thp chi di
1- Thin ng (t)
2- Phc th (bnh)
3- Tha ph (bnh)
4- n mn (bnh)
5- Huyt hi (b)
6- U trung (bnh)
7- Tha sn (bnh)
- Gia gim
- Phong kh thng, lc au ch ny, lc au ch khc khng nht nh ch no,
Chi trn, thm: Phong mn, Khc tr (t)
Chi di, thm: Phong th, Thi xung (t)
- Thp kh thng: au c ch nht nh, au nng n, c ng kh khn.
Chi trn thm: Khc tr, Trung ch (t)
Chi di thm (m lng tuyn, Tc tam l (t)
Nu nhit thng th chm t v gia gim nh trn, nu hn thng th chm b ri cu
Mi ln chm tu iu kin c th dng 1,2 ch huyt tr phong, t hp nhit kt hp vi
2, 3 huyt ti cc b v ln cn ch sng au
Xoa bp: Nu nhit thng, phong thng th th thut xoa, xt, vut, day vng au huyt.
V d: au chi trn v phong, chn: Thin ng, Phong mn lm ch, nu au nhm c
pha xng tr dng thm Th tam l, Hp cc v c theo li ny m suy ra, khng nht thit
dng c phng huyt.
Thp khp cp
a- Triu chng: bnh pht ra nhanh chng, c st 38 390 chy t khp ny sang khp
khc, au nhc, da sng , nng nhiu khi khng i li c, c th bin chng vo tim
b- L: Can thn h, Phong thp nhit tha c xm nhp.
c- Php: Gii phong, thp nhit, thng kinh hot huyt, t b can thn.
d- Phng huyt:
1- Thin ng (Xut huyt)
2- Ngoi quan (t)
3- Hp cc (t)
4- Ni quan (b)
5- C khuyt (b)
6- Can du (b)
7- Thn du (b)
e- Gii thch cch dng huyt:
T Thin ng xut huyt (nu c sng ) thng kinh hot lc chng vim.
Ngoi quan, Hp cc gii biu h nhit.
B ni quan tng cng Tm bo: B c huyt M ca tm, bo v khi bin
chng vo tim khi tui tr.
Khi bnh , B Can du, Thn du cng c ci gc suy yu pht sinh ra bnh
ny.
Xoa bp: Dng nc lnh xoa bp, bm vng bnh, cc huyt trn.
30
c- Php: Thng kinh lc, tr phong hn thp, t b can thn mnh gn xng
d- Phng huyt:
- Tr thp khp kinh chi trn:
1- Kin ngung
2- Khc tr
3- Hp cc
4- i lng
- Tr thp khp kinh chi di
1- Hon khiu
2- Dng lng tuyn
3- Tuyt ct
4- Tc tam l
5- m lng tuyn
6- U trung
7- Gii kh
Khi au, b Can du, Thn du mi duy tr c kt qu lu di khng ti pht.
e- Gii thch cch dng huyt: Khi cn au nhc nhiu th chm t thng kinh tr
phong hn thp, sau phi bnh b, bnh t, au ri phi b:
Dng lng tuyn l (Cn hi).
Tuyt ct l ( Tu hi)
Can du, Thn du
t b can thn mnh gn xng tu cc huyt khc trong phng ch yu thng
kinh hot lc, gim au cc b, c au mi dng iu chnh yu l phi bi b cn bn th
bnh mi khi lu di v t b ti pht.
Xoa bp: n, im bm cc huyt trn, ngy 1- 3 ln, vn ng cc khp au, tng dn
bin vn ng cc khp. Thng xuyn luyn tp
.
Bnh tim
(tm thng, tm qu, chnh xung)
a- Triu chng phn loi:
1- Chng thc: au nhi trc vng tim tng cn, kh th nh b tt nghn, mch hng
sc, s nng khng a nn bp.
2- Chng h: Da xanh, mi nht, kh th nh ht hi, ting nh mch hon, a xoa
bp, khi ng hay m mng git mnh hi hp.
b- L: Thu nh tm h, b phong thp nhit c hoc cc chng au nhc khc.
c- Php: Trn tm an thn i b kh huyt, iu chnh tun hon.
- Kin t tr m, li thy gii c, tiu vim
- T m ging ho.
d- Phng huyt:
1- Thin ng
2- Ni quan
3- C khuyt
4- Thn mn
5- Cng tn
6- n trung
7- Tm du
31
- Gia gim: Nu au min nh th thm Thng l. Chi chnh, au nhi tng cn thm
m khch, m h ho ng thm Tam m giao, c m m thm Trung qun, Phong long, m
lng, lc u t, sau b kin t tiu m m.
e- Gii thch cch dng huyt: C khuyt l huyt M ca kinh tm, chng thc nhit
chm trc t sau bnh b bnh t, chng h chm b.
- Thn mn: L Du huyt ca kinh tm dng cha bnh ca bn kinh, h th b trn
tm an thn, Thc th t thanh tm an thn.
- Ni quan: Thng vi m duy mch.
- Cng tn: thng vi xung mch theo bt mch, giao hi phi hp hai mch ny, giao
hi tm ngc cha bnh tm.
- n trung: l kh hi i b tm kh
Bnh thuc h chng th t u n cui u chm b hoc cu, Bnh thuc chng thc
giai on u chm t, sau bnh b bnh t.
Xoa bp: Bm, n huyt trn thng xuyn, xoa vut vng ngc, c chn tay
32
- au t c gy sang vai lng cng khng ci nga c gia Tam tiu du, U trung.
- Lng vai au t lit gia Thin Tnh, Khc vin
- au c vai ln cnh tay khng co dui c, khng gi ln u gia Thin tnh, khc
vin.
- au c vai ln cnh tay khng co dui c, khng gi ln u c thm Thin Liu
Xoa bp: Vn ng khp vai, tay, rung, ko dn, bm day im huyt ngy 1- 2 ln kt
hp bnh nhn t vn ng.
Bnh au lng
1- au lng do thn h
a- Triu chng: au ngang tht lng c lc chng mt, au u, mi gi, lng yu, chn
lnh, sc mt xanh nht, mch trm t, h c lao ng l lng cng au mi,
b- L: Thn h hn nn au mi lng
c- Php: b thn cho mnh lng
d- Phng huyt: Thin ng, Mnh mn, Thn du, U trung, Dng tuyn, tt c u
chm b hoc cu
e- Gii thch cch dng huyt: B mnh mn cng trng ton thn c bit l thn
Ho, b Thn du cng c ngun gc, suy yu sinh ra bnh, U trung l tng huyt cha lng
thuc kinh Bng quang c quan h biu l vi thn, Dng tuyn l Tnh huyt ca thn nn b
hoc cu tr chng lnh chn.
Xoa bp: Cu cc huyt trn, xoa xt, day n huyt.
2- au lng do phong thp
a- Triu chng: Lng au cng khi au ch ny khi au ch khc, khng a m bp,
hay chm nng, sc mch huyn sc, i t, vng xn, i tin to.
b- L: Phong thp nhit xm nhp
c- Php: Tr phong thp t b can thn
d- Phng huyt: Phong mn, m lng tuyn, Thin ng, U trung
e- Gii thch cch dng huyt: Phong mn, ch tr phong, c bit l b phn lng. m
lng tuyn kin t tr thp, U trung l tng huyt cha lng.
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
33
Xoa bp: Khm lng tm vng co cng, day vng cng lng, bm im huyt, xoa xt
lng.
IV.BNH V TIU HA
Ri lon tiu ho
a- Triu chng: Bng si, au y, tc, a chy ko di hoc mi khi n ung thc n l
l a lng hoc phn lc i to lc lng, khng nht nh ngi gy yu mt mi.
b- L: T v i tiu trng, khng iu ho.
c- Php: iu b t v, tng cng tiu ho.
d- Phng huyt:
1- Trung qun (b)
2- Tc tam l (b)
3- Mnh mn hoc Quan nguyn (b)
4- Cng tn (b)
5- Thin khu
- Gia gim: Nu t nhin n phi thc n l hay n nhiu qu, thm: Lng mn
e- Gii thch cch dng huyt: B trung qun, Tc tam l n thng trng v, h trc
kh lm cho tiu ha tt.
Chm b hoc cu Cng tn kin t tiu thc; Thin khu l M huyt i ca trng
chm bnh khi a chy.
Cu quan nguyn (hay Mnh mn) b mnh mn ho gip cho t v, tiu ho tt, Bnh
lng mn tiu thc.
Xoa bp: Xoa theo chiu kim ng h 55 ln, bm, n cc huyt trn.
Nn ma
(do c nng ca t v )
a- Triu chng: C 3 loi
1- Do nhit: n vo nn ngay, s nng, ming kh, kht nc, i tin to, i vng,
mch sc.
2- Do can kh phm v: Bng, ngc, bun bc, hi a ngc nn khan hoc nn ra
nc chua, ng c km thc n, mch huyn sc.
3- Do hn: do lnh, km n, bng y, lu mi nn, c khi a chy, khng kht, n
khng tiu li nn ra, chn tay lnh, mch trm tr v lc
b- L: C m ri:
1- V nhit
2- Can kh phm v
3- V h hn, n ung khng tiu
c- Php:
- Tr nn ma do nhit: Thanh v, ch th
- Tr nn ma do can kh phm vi: bnh can ch th
- Tr nn ma do hn: n v, ch th
d- Phng huyt:
- Tr nn ma do nhit
1- Thng qun
2- Khc tr
3- Thin khu
4- Tc tam l
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
34
5- Ni nh
6- Ni quan
Cc huyt u chm t, huyt 1, 4, 6 dng thng xuyn, s cn li lun lu xen k.
- Tr nn ma do can kh phm vi
1- Thng qun
2- Khc tr
3- Thin khu
4- Tc tam l
5- Ni nh
6- Ni quan
7- Hnh gian
Cc huyt u chm t, trong cc huyt 1, 4, 6, 7 dng thng xuyn s cn li lun
lu dng xen k.
- Tr nn ma do hn
1- Thng qun (b)
2- Thin khu (chm b v cu)
3- Tc tam l (b)
4- Kh hi (b)
4 huyt ny u dng c v dng thng xuyn ,ht nn bt thng qun ,dng trung
qun b ho Mnh mn.
e- Gii thch cch dng huyt:
Tr nn ma do nhit, t Thng qun, Ni quan khai trung ging nghch kh cho
khi nn, t Khc tr, Thin khu, Ni nh thanh trng v nhit, t Tc tam l h trc kh
Tr nn ma do can kh phm v, t thm Hnh gian s can ho v ch nn ma.
Tr nn ma do hn, chm b ri cu Thng qun, Thin khu n b trng v, tiu
ho tt, khi nn v y; Kh hi b trung kh cng trng t v. Gp chng nn ma cp,
tham kho thm bi Th t, hoc lon
Xoa bp: Bm, n cc huyt trn, du huyt lng, bng. nu nhit xoa, xt
Hn th cu, can kh phm v th vut 2 bn sn.
a chy
(tit t)
a- Triu chng:
1- a chy do hn thp: Phn km theo nhiu nc, thch n ung nng, t kht, nc
tiu trong, bng si au, a sng phn, ngi v chn tay mt lnh, ru li trng mng t,
mch trm tr.
2- a chy do nhit th: Phn nhiu, thi khn, mu vng nu, hu mn nng rt, mnh
nng, ming kht, thch ung nc lnh, nc tiu vng xn, bng au, mch huyn sc.
b- L: Trong do n ung, ngoi do phong hn th lim vo gy nn
c- Php: Tr a chy do hn thp: n trung li thp ch t Tr a chy do nhit th: Gii
nhit thanh nhit ch t.
- Tr a chy do hn thp
1- Trung qun
2- Thu phn
3- Thin khu
4- Lng mn
5- m lng tuyn
6- Tc tam l
7- Cng tn
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
35
To bn
a- Triu chng:
1- To bn loi thc: Bng y tc, ming kht mi kh, i tin to kt, ru li
vng, dy kh c nng st mch sc.
2- To bn loi h: Bng khng y tc, ming c lc kh, i nhiu, lng quyn :
2, 4 ngy cha i a c, thng c bnh mn tnh khc km theo mch huyn t sc.
b- L:
- Do vj thc nhit lm thnh thc b
- Do v h, m huyt kh ro lm thnh h b
c- Php:
- Tr to bn loi thc: iu v thng trng
- Tr to bn loi h: T m nhun to
d- Phng huyt:
- Tr to bn loi thc:
1- Khc tr
2- Hp cc
3- Thin khu
4- Trung qun
5- Ni nh
6- Quan nguyn
7- B cn
Tt c u chm t, trong s ny dng thng xuyn c 2, 3, 4, 7 cn li lun lu dng
xen k.
- Tr to bn loi h
1- Hp cc (t)
2- Thin khu (t)
3- Phc lu (b)
4- Chiu hi (b)
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
36
Bnh th t
y l mt hi chng a ma rt cp bch, au bng, trn nn ma, di a d di
nhng khng bao gm c bnh dch t.
Gp nhiu nhng th nng, nn kt hp ng y v ty y
a- Triu chng:
1- Hn hoc lon: Bng au, y, nn ma ra nc trong mi tanh, lc u a ra mt t
phn sau ra ton nc nh nc go, chn tay gi lnh, sc xanh xm, da nhn nheo, ting ni
nh, khn, ru li trng, mng, mch trm vi: c hin tng vong dng.
2- Nhit hoc lon: Nn ra nc vng hoc nn khan, a ra nc vng, nu, a tho vt,
thi khn, kht nc, bun bc, chuyn gn co rt, mt trng, da nhn nheo, ru li vng kh
sp, c khi li en, mch trm sc, c hin vong m (kit ht chn m)
3- Can hoc lon: au bng nh ct rut, y chng, mun nn khng t nhng khng
nn khng a c, bun bc vt v, mng tay, mng chn xanh xm, mch trm phc, bnh
nguy cp.
b- L: Ngoi phong hn th thp, trong n ung b c gy ra.
c- Php: iu ho trng v, ch th t.
d- Phng huyt: (chung cho c 3 loi)
1- Thng qun
2- H qun
3 Khc tr
4 Khc trch
5 - Thu phn
6 Thin khu
7- Quan nguyn
8- Tam m giao (chm b hoc cu)
9 - Phc l ( Chm b hoc cu)
10- Thi kh (chm b hoc c)
11- Tha sn
12- U trung
13- Ni nh
Binh chng: B t
- Trong hn hc lon
Nu th nhiu cu Thng qun, i t nhiu cu h qun, Quan nguyn, Thin khu, Tc
tam l (hoc chm b) l chnh.
- Trong nhit hoc lon:
37
Nu th nhiu chm T Thng qun, xut huyt Khc trch, t Khc tr, nu a nhiu,
chm t H qun, xut huyt U trung, chm t Ni nh, Khc tr.
- Trng can hoc lon: Chm cho ra mu nh Khc trch, U trung, Khc tr cha
thm Ni nh.
e- Gii thch cch dng huyt: Ni nh thnh v, Khc tr thanh trng cng th t nhiu,
cng mt nc, dng Thi kh, Phc lu, Tam m gia b thn t m trng thu (hn th cu,
nhit th chm b) Tha sn cha rt gn co qup, Thu phn ch dng lc mi li tiu, nu
i c ri a nhiu nc hoc b lu, c hin tng mt nc th khng dng huyt ny na,
hn th cu, nhit th chm.
Xoa bp: im huyt trn, kt hp b nc chng nn bng gng ti v ng mui
.
Bnh l
a- Triu chng: Theo ng y, phn lm 4 loi
1- Bch l: i l ra mi, ngi mt mi, khng mun n ung, ai nhiu v i trong,
u li trng, mch trm tr.
2- Xch l: i l ra mu, bng qun au nhiu, i a lun, kht nc, s nng, i
vng, li , mch sc
3- L thp nhit: i l c c mu ln mi, bng qun au ging nh xch l
4- L cm khu: Bun i l lun, khng n c hoc n vo nn ra ngay.
b- L: Ngoi cm nhim phong thp nhit hoc kh dch l trong v n ung lm tn
thng t v, kh huyt
c- Php:
- Tr chng bch l: n trng l
- Tr chng l thp nhit: Thanh li thp nhit ch l.
d- Phng huyt:
- Tr bch, xch v l thp nhit:
1- Thin khu
2- Quan nguyn
3- i trng du
4- Tc tam l
5- Thng c h
Bch l th cu cc huyt trn hoc chm b, xch l v l thp nhit th chm t,
- Tr l cm khu
1- Khc tr
2- Thin khu
3- Gii kh
- Gia gim:
- Xch l: Thm tiu trng du
- Nu n vo nn ngay, chm t Gii kh, b L oi s nhanh khi (chm t huyt ho,
b huyt thu ca kinh v, b thu ch ho) v mt s n c khng th.
- Bnh l cm khu, sau khi dng thm: T du, V du, Tc tam l, Cng tn cng
c.
e- Gii thch cch dng huyt: Bch l phn nhiu l h hn, chm b hoc cu Thin
khu, i trng du, Quan nguyn (l Du m v Tc tam l l Hp huyt ca v iu ho trng
v, tiu tr, ho trung ch l.
L cm khu l nhit c lm tn thng t v nn t Thin khu, Khc tr h nhit
thanh trng v lm cho ht nn, n c.
Xoa bp: Bm huyt, xoa bp bng theo chiu kim ng h 50 vng.
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
38
Bnh i tin ra mu
(tin huyt)
a- Triu chng:
- Trng phong i i tin ra mu ti trc phn l mu t i trng ra.
- Tng c: i i tin ra phn trc ra mu en sau l mu ra t d dy.
b- L: Khi mi b do trng v c phong nhit lm cho mu t trng v theo i tin. nu
lu th trng v h.
c- Php: Chng thc: Thanh trng v, Chng h: B trng v ch huyt.
d- Phng huyt
1- Quy v ( ui xng cng nh ui ra)
2- Trng cng ( gia Quy v v hu mn)
3- Mnh mn
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
39
4- Trung qun
5- i trng du hay Thin khu
6- H qun
7- Bch hi
Huyt 1, 2, 3 l huyt c hiu cha bnh tin huyt trung qun l huyt ph hi iu
ho trng v. H qun l huyt tr phn ra nc, i trng du la huyt tr huyt ra trc c lc
u cn nhit th chm t, sau kh huyt h th chm b hoc cu.
Xoa bp: n, bm cc huyt trn, xoa thanh nhit, s can gii ut, n king cay nng,
ru bia
V. BNH V GAN MT
Bnh vng da
(Hong n)
a- Triu chng:
1- Loi dng hong: Mt, mt, da vng mu xanh ti nhun khi mi c pht st, kht,
tiu tin vng xn, i tin to, ru li, vng t, thn th mt mi trong ngc mt mi, au
tc h sn phi, mch hot sc, hay huyn sc.
Chng ny c khi pht hng lot (ty y gi l vim gan siu vi trng)
2- Loi m hong: Mt, mt, da cng vng nh mu ti m nh hun khi, khng st, t
kht, tiu tin nhiu, a lng, ru li trng, mch trm tr hoc hon nhc, thn th mt mi.
b- L:
- T khng vn ha mnh thp nhit tch li
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
40
Giun chui ng mt
a- Triu chng: au tc vng ngc phi, au tng cn, lc khng au, lc nn, lc
khng, tr con b giun chui ng mt hay nm chng mng.
b- L: Ngi c nhiu giun chy ton lon chui vo ti mt.
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
41
i c
(Bch trc, xch trc)
a- Triu chng: Bnh nhn i au rt, nc tiu c, chn tay mi, c khi tai, hoa
mt, tim hi hp, ngi mt sc xanh (i ra nh nc vo go l bch trc, i ra o l xch
trc).
b- L: Thp nhit vo bng quang
- Kh h h hm
c- Php: Thng li bng quang tiu tr thp nhit, nu kh h b kh thng .
d- Phng huyt:
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
42
43
xung Bng quang, t trung cc, m lng tuyn li tiu nh th s lm kh mnh, tiu tin li
y si, ct ra ht.
.
Bnh ph n
(Thy thng)
a- Bin chng v phn loi nh sau:
1- Dng thy: Mt, mt, chi trn ph trc ri mi lan ra ton thn, tinh thn bnh
nhn nhanh nhn, ting ni to, hay kht nc, i tin to, tiu tin vng xn mch trm sc,
bnh pht nhanh iu tr khi cng chng, c khi bnh nhn s b gi, ho, ru li trng trn,
mch ph.
2- m thy: Na ngi di hai chn ph trc, tinh thn bnh nhn u oi, sc xanh
bng nht, ting ni nh yu, ngi lnh khng kht, i tin ln, nt, tiu tin t, mch trm tr
hoc trm khn, c khi trm t.
b- L: Ph mt kh nng tuyn h a, t khng kin vn, thn km bi tit kt hp vi
phong, thp t xm nhp c th gy nn, Ty y gi l vin thn. Cn v tm can cha theo bnh
tm v can (c trng).
c- Php: Tr dng thy: Gii biu li thp, lc mi cho ra m hi.
Tr m thy: B kh kin t, n b thn dng, thng thy li tiu.
d- Phng huyt:
- Tr chng dng thy:
1- Thy cu
2- Phong mn
3- m lng tuyn
4- Hp cc
5- Lit khuyt
6- Trung ch
7- Hm cc
Tt c u chm t, dng thng xuyn cc huyt 1, 2, 3, 5, 7, 6 cn li dng lun lu
xen k.
- Tr chng m thy:
1- Mnh mn
2- Thy phn
3- Quan nguyn
4- Thi uyn
5- Cng tn
Cc huyt 1, 2 chm cu cn li chm b v cu, dng thng xuyn cc huyt 1, 3, 5,
4,
1- Thn du
2- Trung qun
3- Kh hi
4- Trung cc
5- m lng tuyn
6- Phc lu
Dng thng xuyn c cc huyt s 1, 4, 5, 6,
Giai on 2 v 3 chm nhiu khng khi phi cu cc huyt tng dn, cu cch gng
thm huyt, Thn khuyt.
- Gia gim:
- Trong chng dng thy: Nu c st, rt (biu chng) dng thm phng huyt tr
cm mo gii biu pht hn.
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
44
Bnh c trng
Bnh nhn bng to nh ci trng, chn tay gy hoc c lc chn tay ph ri sau dn c
vo bng.
a- Phn loi th bnh:
1- Thuc thc chng: Bng trng, rn chc, c khi st, a to, i vng xn, tinh thn
tnh to, c ng cn nhanh nhn, ting ni to, mch huyn sc, hu lc.
2- Thuc h chng: Bng trng nhng khng rn lm, tinh thn yu ui, c ng
nhc mt, sc xanh nht, i trong a lng, chn tay mt lnh, mc trm h, v lc.
b- L:
- Thp nhit thng t, trng v khng thng (v thc tch) (c trng th thc)
- T v h, c trng th thc: Thanh tr thp nhit, thng li trng v
c- Php:
- Tr c trng th thc: Thanh tr thp nhit, thng li trng v
- Tr c trng th h: Kin t v, li thp, iu kh.
d- Phng huyt:
- Tr c trc th thc:
1- Trung qun
2- Thin khu
3- i trng du
4- Phong long
5- Khc tuyn
6- Trung cc
Tt c u chm t, dng thng xuyn cc huyt 1, 2, 4, 6 cn li lun lu xen k.
- Tr c trng th h
1- Thy phn
2- Trung qun
3- Kh hi
4- Quan nguyn
5- Can du
6- Tc tam l
7- Cng tn
8- m lng tuyn
Tt c u chm b hoc cu, dng thng xuyn cc huyt 1, 4, 7, 8, cn li lun lu
xen k.
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
45
- Gia gim:
- C tc ngc, kh th, n vo bng khng lm (l kh c) thm n trung, Kh h, Kh
hi.
- Bng to c triu chng, giun (trng ct) th dng thuc h trng, giun ra ht mi
khi, ri bi b sau.
- Bng c gn xanh ni ln, i tin ra mu ti hoc phn n (l huyt c) thm: Cch
du, Chng mn, Can du.
- Bng trng to, trng mng, n lm lu mi ln, ngc tc hay th (l thy c) chm
thm Thy o, cu Thy phn.
Nu c nhng ph chng khc km theo, tham kho chng trong sch ny m
iu tr.
e- Gii thch cch dng huyt: T trung qun, Thin khu, i trng du s thng trng
v, tiu tch tr, Phong long tiu m.
B khc tuyn (l huyt m ca can) b Trung cc thng bng quang, li tiu.
Nu can h nhiu th b thm Can du, K mn (Du, M huyt) iu ha m dng.
Trong h chng b trung qun, Tc tam l kin v tiu n trc kh, Can du b can ha v,
Kh hi, Quan nguyn b kh hi trng dng: Cng tn, m lng tuyn kin t li thp.
Khi bnh nhiu, nn theo php b ( ni chng II) cng c kt qu iu
tr.
Bnh nhn phi dng nhng thc n b nhng d tiu, king phng dc, rn luyn thn
th, xoa bng, xoa lng, vn c tay, c chn (nh hng dn mc phng bnh). Cm
phng dng v li bn lu b ti phi khng cha c.
y l mt chng nan y, Chng ti chm c 26 ca c thy c, huyt c v kh c c
kt qu tt.
46
. Thn Dng Suy Yu: Tiu nhiu, nc tiu trong, nc tiu ra khng ht, lng au,
hot tinh, bch trc, c th nng, chn tay lnh, lit dng hoc ph thng, nc da trng nht,
li nht, ru li trng, mch Trm T Tr
iu tr: n b Thn dng. Chm Mnh mn, Thn du, Quan nguyn, Thi kh (Th 3),
m cc (B Cp Chm Cu).
47
4- Khc ct
5- Kh hi
6- Quy lai
7- Tam m giao
Cc huyt u chm b
e- Gii thch cch dng huyt: B Mnh mn, thn du thn ging ha trng thn
dng, Kh hi b kh trng dng, Quan nguyn, Khc ct tboor h tn h nguyn, c
bit l 2 huyt ny khi chm v kim c cm gic tinh. Cha bnh c kt qu tt ri phi tip
tc cu mt thi gian cng c.
Khng giao hp trong thi gian iu tr
Mi ca chm trung bnh 20 ln
Xoa bp: im n huyt trn, tp ht th su. Th ra ht vo co tht hu mn ng thi
c dng vt ln tp lu ci thin sinh l cha bnh, duy tr kt qu iu tr.
48
au u
a- Triu chng:
- au u ngoi cm: Thng thy cc chng biu au lin min, st 38 400, gh
rt, nhiu nc mi, mch ni chung ph nht l 2 b thn. Mch ph hon l thng phong,
ph khn l phong hn, ph h l phong th, ph sc l phong nhit
- au u ni thng: Lc au lc khng. au u do kh h th hay au u v sng
v bn phi. au u do cao huyt p hoc thiu mu th xem bi cao huyt p v bi chng
mt.
b- L: Kh huyt bt iu, ngoi t xm nhp kinh lc gy ra au u.
c- Php: Thng kinh hot lc, thanh u ch thng.
d- Phng huyt:
- Tr au nh u
1- Thin ng
2- Bch hi
3- Hnh gian
Tt c u t v dng thng xuyn
B dng: Thng thin, T thn thng, Tin nh, Hu nh
- Tr au hai bn mang tai.
1- Thin ng
2- Hm yn
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
49
3- Tc lm khp
4- Thi dng
Tt c u t v dng thng xuyn
- Tr au pha trc u:
1- Thin ng
2- Thng nh
3- u uy
4- Hp cc
5- Ni nh
Tt c u t v dng thng xuyn
- Tr au ph chm, gy:
1- Thin ng
2- Thin tr
3- Phong ph
4- Cn ln
Tt c u t v dng thng xuyn
- Gia gim: au u c tnh cht thay i v tr th thm Phong tr
e- Gii thch cch dng huyt: Thin ng l im au nht c th nm trn ng kinh
v trng vi huyt v, c th nm ngoi ng kinh hoc khng trng vi huyt v no, Nu n
vo huyt Thin ng bnh nhn thy d chu l h th c phng huyt chm b v cu, m vo
huyt Thin ng khng chu c l thc c phng huyt u chm t.
Bch hi gia nh u, ch tr au cc b nh u, c can ha thng xung, hoc
au v can phong chm t thanh u no, tr phong, au cp th xut hin nh, nu h
chng th chm b hoc cu b dng kh, nh u khi au.
Nu cn th mi dng thm 1, 2 huyt nh T thn thng (cc b) Tin nh, Hu nh,
Thng thin (ln cn). Hanh gian ( cch xa) (v cng v kinh Tc quyt m can quan h vi
Bch hi nh u)
au u v 3 pha trc, sau v 2 bn cng dng cch phi huyt theo kinh nh th m
suy ra (nh m kinh quan h vi 2 bn mang tai, Bng quang kinh, pha sau u, gy. Th
tc dng kinh kinh pha trc trn mt l php tun kinh)
Xoa bp: Bm, vut, vn, day t nh n mnh di vi chng thc nh chng h.
50
e- Gii thch cch dng huyt: B Bch hi v 4 huyt Thn thng b no v cng
trng tinh thn, Thn mn l huyt ca tm thanh tam an thn, tm c thanh th ha dn
xung lm cho n thn. B phc lu l huyt m cha thn h lm cho thn thy cng
trng li a ln ging tm ha cho tm thn giao thng. Thi xung bnh can gii ut, gii
c bt lo bun tc gin cho thn kinh dung ha n nh. Ni quan thng li lng ngc d th
khoan khoi.
Xoa bp: Theo kinh nghim iu tr ngoi n, bm, im cc huyt trn chng ti thng
xoa, xt, day, vn, v ton thn rt nh, bnh nhn ng d, n thy ngon ming ngay.
Ch : T thn thng l 4 huyt chnh, huyt Bch hi mt thn 4 pha ch lm, cng
c huyt Bch hi gi l Ng hoa huyt.
.
Chng thc:
a- Triu chng: Tinh thn nhanh nhn, mt , u cng, hay au hoc t nng c lc
chng mt, tc ngc, u nng kh chu, mun p nc cho mt, chn i bp bng, c lc nh
t cng chn mun ng, mch huyn cng hay to hn mch thng, do huyt p thy t
160/190 tr ln.
b- L: Can ha xung ln, can kh ut nghch
c- Php: Thanh hoat bnh can h p
d- Phng huyt:
1- Thin ng
2- Bch hi
Xut huyt nh
3- Thin t
4- Ni quan
5- Thn mn
6- Hanh gian
Chm t
e- Gii thch cch dng huyt: Thin ng, Bch hi, xut huyt nh nh u no cng
vi di t Hanh gian l huyt Hunh ha t can ha xung ln u ng thi l php bnh
cha di d o xung. Thin t l huyt c hiu h huyt p. Thn mn l Du huyt ca
kinh Tm l kinh con ca kinh ca, m thc th t con. Ni quan ca kinh Tm bo cng l kinh
con ca can ng thi c quan h tay chn. Tng hp thnh lc lng hng hu h huyt p
nhanh.
Chng h
a- Triu chng: au u nh, chng mt, tr nh gim st, mt xt, my kh, ng m
mng, bn tay n ng, mch huyn t sc hoc mch thn thch, xch h, phi b m lim dng
th p huyt xung, nn cn t mi th p huyt tt xung qu.
b- L: m h ha ng, ca dng vt ln huyt xung ln no, ngi b suy nhc nng
c- Php: T m ging ha, b thy cho nhun can, huyt p tt xung.
d- Phng huyt:
1- Bch hi
2- Trung cc
3- Tc tam l
4- Thi xung
5- Phc lu
Tt c u chm b
- B dng: Thin t, C khuyt, chm va c kh th mi khng chm su.
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
51
e- Gii thch cch dng huyt: Ring Bch hi, bnh b, khng xut huyt (Huyt l nh
trn). Trung cc l huyt 3 kinh m hi vi Nhm mch l huyt b m rt tt. Tc tam l b
trung kh, h nghch kh rt tt. Thi xung l huyt nguyn ca kinh can b iu ha can
huyt c ho can dng du xung, Phc lu b thn thy cho nhun can m, Lim can dng
(tc con h th b m)
Xoa bp: Xoa vut 2 bn sn bnh can ging p im cc huyt Thin ng ti gy,
Dng tuyn 2 v c gan bn chn.
Bnh vim no B
a- Triu chng: Khi mi cm nhim t lu ( bnh) c triu chng ngoi cm t 1 5
ngy gh rt, s gi, st nh khng c hoc c m hi ra khp ngi, khng c hoc c khc, t
dng phng huyt cm mo (xem bnh ny c chng g th chm chng y). Chm cho m hi
ra nhiu, u, i tiu tin thng li. Khi bnh ton pht s gim nh, Nhng sau 3 ngy bnh
li st cao dn n 39 400C, lc ny cc triu chng thn kinh hin ra nh cp kinh phong,
git, bt tnh, hn m, sinh ra cc chng nh n nut khng c, nn ma, y bng, lit tng
b phn (m, qu, cm, ic) nh vy sinh chng g phi cha ngay. Nu khng cha c
sau khi ht st s sinh ra di chng cng lu ngy no cng kh cha ngy y. Bnh vim no
bao gm c vim mng no c m cha l khi c.
b- L: Phong nhit cp pht c tnh truyn nhim thnh dch.
c- Php: Thanh tm can ha, tiu t phong nhit, t m b huyt, chn tm an thn.
d- Phng huyt :
Phng huyt 1
Khi mi bnh, dng phng huyt cm mo trong sch ny, ty theo bnh c chng g
cha chng y.
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
52
- Phng huyt 2:
Cch cha vim no sau khi ton pht
1- Bch hi
2- Hnh gian
3- Phong tr
4- Thn mn
5- Ni quan
6- Tam m giam
7- Cch du
8- Huyt hi
e- Gii thch cch dng huyt
Bch hi, Phong tr l huyt tr phong iu ha thn kinh i no, chm t th thanh
(mt) tm an thn, chm b th b tm an thn, Huyt Thn mn l du huyt ca kinh d gii
nhit tm cho mt, sau gn ht nng th b tng cng bo v khng cho di c vo tm
c m c tm ph n nh v mnh ln. Hnh gian l ha huyt ca kinh can t cho mt can
ht phong, b Tam m giao t m ging ha cho tt v sau. B cch du, Huyt hi b
huyt nhun gan cho c chng lnh mnh. Bnh ny l bnh nhit, bnh lu hi m, m h
huyt thiu nn phi ch t m b huyt cho tt. Sau khi ht bnh cn cng c bi b
theo phng huyt bnh cp kinh phong, phng huyt k trn c chng nh trn th chn mt
trong nhng phng huyt trn c chng g dng phng huyt y cho ng lc, kp thi. Cn
khi pht hin bnh cp bch, thy thuc tng hp c nhng phng huyt k trn cn c vo
triu chng v nhng hiu bit v ngha ca huyt v m chn la nhng huyt thch hp vi
bnh tnh hin ti, lp ra 2 phng huyt, sng chm 1 phng, chiu chm 1 phng i
ph nhanh chng.
- Gia gim:
- au u Phong ph, u duy, Thi dng, Thin tr.
- Nn ma gia Thng qun, Tc tam l
- B i, bng y hay cn chng g m cha ni n u xem cc phng huyt ca cc
bnh ny l thch ng, s gii quyt c nhanh tt nhng l loi bnh chuyn khoa nn cha
kt hp ng ty y th kt qu mau hn.
Xoa bp: Bm n xoa tt c cc huyt trn, khc phc cc di chng kt hp vn ng cc
ch khi bnh, xoa bp ko di nhiu thng.
Bnh au ct sng
a- Triu chng:
- Lc u thnh thong au nguyn ct sng, mi lc mi ni, au c chu k, c khi au
ran c ngoi lng, hay ch au ngang tht lng.
- C khi au 1 hoc 2 ch, khi ngi khe tt th au t, sc khe km th au nhiu.
b- L:
- Phong thp thng thn
- Thn h xng yu dn bin ha thnh h tn
c- Php: Tr phong hn, thp, b thn cho mnh sng lng.
d- Phng huyt: on trn gm:
1- Thin ng
2- i chy
3- Nhn trung
4- Bch hi
5- Thn tr
6- Mnh mn
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
53
on gia chm:
7- Thn du
8- Dng quan
on di chn:
9- y trung
10- Trng cng
11- m lng tuyn
12- Phong mn
- B dng: 17 huyt Hoa l Huyt hai bn ct sng, c di 2 t gio nhau ngang
ra 5 phn
e- Gii thch cch dng huyt: Huyt 1, 3, 2 ch dng chm, 1 liu trnh u dng thng
xuyn tr phong thp, gim au nht nh ri ch dng xen k. Huyt 4, 5 dng xen k. y
trung dng thng xuyn cn hai b kia dng xen k. Huyt s 10 l huyt u ca mch c
lm cng trng ct sng, gp cc bnh t hoi ha vi ha cha theo phng huyt ny u c
kt qu.
Xoa bp: Ngoi bm, day cc huyt trn, cn bm cc huyt hoa gip tch, c bit
dng th thut v (khum tay kn v dc ct sng bnh nhn chu au th hiu qu cao) cn kt
hp vn ng, tp luyn.
au thn kinh ta
a- Triu chng: au t di tht lng tr xung, c bit l vng hng ri c th truyn
xung trc hoc sau, hoc mt ngoi i chn ri xung ti cng chn, bn chn. au nhc
m, t but, lc au d, lc m ko di. Cc ng au ny so vi y hc hin i u ng
vo ng thn kinh hng. Vic i li, c ng gp nhiu kh khn.
Phn lm 2 loi:
- Chng h: Sc xanh, th, ni nh, mch nh v lc, i nhiu v trong l chng h.
- Chng thc, sc , ni to, ni to, mch ph sc, i vng xn.
b- L: Thn h b cm phong hn thp (c khi au lu ngy hn ut ha nhit).
c- Php: B thn tr phong hn thp nhit.
d- Phng huyt: (c 1 phng huyt chnh v 3 phng huyt ph)
- Phng huyt 1:
1- Thin ng (chn ch au nht hng)
2- Thn du (b)
3- Mnh mn (b)
4- Th liu (t)
5- Bng quang du (t)
6- m lng tuyn (t)
Phng huyt chnh
- Phng huyt 2:
1- Bch hon du
2 Tha ph
3- y trung
4- Cn ln
Cha au xung sau i
- Phng huyt 3:
1- Hon khiu
2- Phong th
3- Dng lng
4- Huyn chung
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
54
5- Khu kh
Cha au xung bn hng ngoi i
- Phng huyt 4:
1- Phc th
2- Tc tam l
3- Gii kh
4- Ni nh
Cha au xung trc i
e- Gii thch cch dng huyt: B thn du b thn m. Mnh mn b thn dng,
Th liu, Bng quang du l huyt cc b. m lng tuyn tr thp Cn 3 kinh, kinh no c
au ly huyt theo kinh , khng au th khng chm l php ly huyt theo kinh. Ngoi ra
cn ty t heo im au nhiu hay t, sc ngi khe hay yu m ly s huyt cng nh ch
huyt v phi huyt cho thch hp.
Xoa bp: Lm cc th thut xoa bp: mm c lm kh huyt lu thng. Bnh nh khng
cn chm, sau khi khi cn bm thm vi ngy c kt qu.
Theo kinh nghim au thn kinh ta lu thng c cc bnh ct sng, thoi ha gai i,
vi ha vy cn phi luyn tp.
au vng sn
(hip thng)
a- Triu chng:
- Khi au ngi nng ln, au tng cn git l nhit.
- au lin min m , s lnh l hn.
Phn 3 loi:
1- Do can kh ut nghch: au 1 hay 2 bn sn hoc au ran c ngc sn, c cm gic
y tc a ln, kh chu, nn e, ngi cu gt, bun bc.
2- Do m m: B sn ngc au tc, au th kht, ho au nhm nhi, bng bun bc.
3- Do huyt: Sau khi b thng, b ng, b nh sn au nh xin, au ran ra ngc,
lng.
b- Php: Tr au sn do can kh ut nghch th can, ha v.
Tr au sn, ngc do m m, iu kh tiu m.
- Tr au sn, ngc do huyt, iu kh hot huyt, thng kinh tn .
d- Phng huyt:
- Tr au sn, ngc do can kh ut nghch, t phm tm bo.
1- Thin ng (t)
2- Ni quan (t)
3- Tc tam l (bnh)
4- Dng lng tuyn (t)
5- Hnh gian (t)
Dng thng xuyn cc huyt 1, 2, 4, 5.
- Tr au sn, ngc do m m.
1- Thin ng (t)
2- Chng mn (t)
3- Trung qun
4- Phong long
Tt c dng thng xuyn
- Tr au sn, ngc do huyt:
1- Thin ng (t)
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
55
2- Cch du
3- Can du
4- Huyt hi
5- Dng lng tuyn
Dng thng xuyn c cc huyt s 1, 2, 4
e- Gii thch cch dng huyt:
Ni quan thanh tm, ng thi s thng can kh khi au sn,ngc.
Tc tam l ha v, h kh, ging nghch Dng lng tuyn, Hnh gian th can
thng m cho khi au, trong chng au do can kh ut nghch.
Chng mn s can, Trung qun, Phong long h kh tiu m cho khi au sn,
ngc do huyt, nu vng au Thin ng nh dng 1 kim chm, nu rng dng 3 5 kim (
1 gia, 4 chung quanh ) chm t ngoi hng kim tm vo trong.
Cch du, Huyt hi th hot huyt gim au, Dng lng tuyn thng hot kinh Thiu
dng l kinh chnh ch qun vng sn khi au.
Xoa bp: Vut dc xng sn, bm n cc huyt trn, c th vut th m dc lng cc
du huyt.
au tc ngc
(Hung thng)
a- Triu chng: Thp kh vn ln hoc nng, hoc lnh m au tc.
b- L: Kh nghch xung ln, nga t xm phm vo tm th.
c- Php: iu ha thng kinh ch thng, gii tr t phm bo lc.
d- Phng huyt:
1- Thin ng (bnh)
2- n trung (b)
3- Ni quan (trc t sau b)
4- Thin t (t)
Dng thng xuyn cc huyt 1, 3, 2. Nu c b c hn thng nh, thm Cch du.
e- Gii thch cch dng huyt: n trung l kh hi chm cho kh thng th ngc c
nh nhng, Thin t h kh tiu m lm cho d th, khi au tc.
Ni quan l Lc huyt ca Kinh Tm bo c chc nng bo v mt tng huyt cha
bnh lng ngc lm cho tim phi iu ha, th thi, ht au tc.
Thin ng thng kinh hot lc ch thng, Cch du hot huyt, tan , ht au tc.
Ngi yu gh lnh, a xoa bp ch chm b v cu.
Ngi khe, n bp thy au kh chu th chm t.
Xoa bp: Xoa xt lng ngc, day huyt Thin t, c bit ch trng huyt Ni quan c
th t lm ly khi cn.
ng kinh
a- Triu chng: Khi ln cn t nhin ng vt bt tnh, minh my cng , cn rng,
trn mt, ming, mt mp xch, chn tay co git, khi tnh li, ngi mi mt, l ri tr li
bnh thng. C khi cc cn ni tip nhau, v bnh nhn cha tnh th cn khc li xy ra.
b- L:
- Phong nhit, m ha qu thnh hoc kh huyt h b khip s m pht ra.
- Khi c thai, m b kinh khip con ra b ng kinh (ng kinh tin thin)
c- Php: Trn kinh an thn, thanh nhit tc phong tiu m, t b kh huyt m dng.
d- Phng huyt:
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
56
1- Bch hi
2- Phong tr
3- Thn tr
4- Thn o
5- Cn sc
6- Trng cng
7- i lng
8- Ni quan
9- Thn mn
10- C khuyt
11- Hnh gian
12- Trung qun
13- Phong long
14- Can du
15- Thn du
Trong ny dng thng xuyn c cc huyt 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 11. Trong 8 huyt trn
mi ngy ch chm 4 huyt.
- Ngy u: Bch hi, Thn tr, Thn o, Cn sc
- Ngy th 2: Trng cng, Ni quan, Thn mn, Hnh gian, c th lun lu xen k k
nhau. Cn 7 huyt kia chn ly 3- 4 huyt
B dng: Hu kh
- Gia gim
- Gp lc ln cn, chm thm Nhn trung, Hp cc.
- L li, si bt mp, thm Thiu xung
- Th dn, trn mt, cu thm Tn hi
- Ln cn v ban ngy thm Thn mch
- Nu ln cn v dm thm Chiu hi.
- Nu do Tin thin, cu thm Quan nguyn, Mnh mn, m giao.
e- Gii thch cch dng huyt: Bch hi, Thn tr, Thn o, Cn sc, Trng cng
cha co git, co cng. i lng, C khuyt, Ni quan, Thn mn trn an thn, n nh kinh
gin.
Hnh gian bnh can tc phong, Trung qun, Phong long tiu m.
Can du, Thn du b can huyt, t m ging ha, Quan nguyn, Mnh mn c tc
dng b dng bi b tin thin.
Xoa bp: Bm huyt, xoa bp kt hp chm, thuc, nhm phc hi ton thn, nht l
mi mt sau ln cn.
BNH BI LIT
a- Triu chng: Thng sau 1 cn st, bnh nhn thy tay chn khng c ng c, i
ng, cm ly kh khn, c khi c bn tri v bn phi u lit, c khi ch mt bn.
b- L: Phong nhit di chng
c- Php: Tr phong nhit thng kinh lc trng, cn ct c nhc.
d- Phng huyt:
Tr lit chi trn
1- Thin ng
2- i ch
3- Phong mn
4- Thn tr
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
57
5- Trung ch
6- Thiu dng
Dng thng xuyn huyt s 1, 2, 4, 6. Huyt s 6 chm trc tin ri mi chm cc
huyt khc.
- Gia gim:
- Lit c chi, thm Thiu thng, Ni quan, Khc trch
- Lit cnh tay, thm: Xch trch, Kin ngung.
- Lit cng tay, thm: Tiu hi, i lng
- L bn tay, thm: Tam gian
Tr lit chi di
1n bch
2Thin ng
3Mnh mn
4Phong th
5Thn du
6i trng du
7Dng quang
Dng thng xuyn cc huyt s 1, 3, 4, 2.
Ch : Chm huyt n bch trc ri mi chm cc huyt khc,
- Lit i, thm Hon khiu, Huyt hi
- Lit cng chn, thm tc tam l, Thi kh
- Lit bn chn, thm Gii kh, Thi xung, n bch (huyt nay chm t u)
- Lit c chi di thm Dng lng tuyn, Tam m giao, Thi kh
Ch :
- Nu nhit qup vo v kinh m mnh chm t Thin ng thuc kinh m trong ri b
kinh dng ngoi cho ko v v tr c bnh thng.
- Nu lit vnh ra v khi kinh dng mnh, chm b Thin ng thuc kinh m trong ri
t kinh dng ngoi cho ko v v tr c bnh thng.
2- Mi ln chm dng 4, 5 huyt kinh m, kinh dng v khi lm th thut dn
kh phi lm cho cm gic c kh huyt thuc kinh m i ln v huyt thuc kinh dng,
cm gic phi dn xung m dng giao ha th bnh ny s chng lnh hn.
3- Bnh mi mc cha chng khi. c bit l bi lit tr em b di chng vim no
lu kh tr, teo c, lit nhn, sai khp cng kh hi phc.
ngn tay, ngn chn xe ra hay co cp thm Bt phong.
e- Gii thch cch dng huyt: Khi bnh cn mi c hin tng phong nhit, t Phong
mn (chi trn), Phong th (chi di) tr phong, hoc ngi yu th khng nn dng lin tip
(ch dng xen k chm b v cu).
Ch huyt. Thin ng, bnh ny c tm quan trng c bit nn phi tm cho tht
chnh xc.
i tr b xng, Dng lng b gn, Tam m giao b t sinh c nhc, Tc tam l thuc
kinh dng minh lm mnh tn cn.
Phi bin chng yu mt no b mt y (c nhc teo dng Tam m giao, Cng tn, gn
yu trng dng Dng lng tuyn, Tc tam l)
Bt phong, Bt t ch chm nhng khe ngn bn c bnh, khng nn chm c 8 huyt.
Khi bnh nhiu, phi b huyt, b m l chnh hoc c b kh, b dng.
Xoa bp: Xoa bp, n im c vai tr quan trng trong phc hi chc nng vn ng,
tng cng sc khe, Thy lm v hng dn ngi nh bnh nhn lm kt hp.
58
Bnh Lit mt
a- Triu chng: Mt bnh nhn khng khp kn, ming mo xch, lit bn phi th ming
mo bn tri v ngc li, c hm mt b yu kh nhai, hoc n ung ri rt hoc thc n mc
bn lit, li khng th di ra c.
b- L: Nhn v chnh kh h nn b thng phong
c- Php: Tr phong, b chnh
1- Thin ng
2- Phong tr
3- Gip xa
4- a thng
5- Ng yu
6- Nhn trung
B dng:
1- Dng bch
2- Nghinh hng
3- phong
4- Tha tng
5- Ty trc khng
6- Quyn liu
Dng thng xuyn c cc huyt s 1 5 s cn li lun lu xen k: c th kt hp
thm g kim hoa mai ti cc b b lit.
e- Gii thch cch dng huyt: T thin ng thng kinh hot lc, t Phong tr tr
phong u mt, a thng iu chnh cho ming khi mo xch v khp kn c, Nhn
trung lm cho mi tr v v tr bnh thng.
Cc huyt b dng ch dng thay i cho phng huyt chnh kh phi chm lu di
khi mi b lit mt, chm bnh bn lit cho bn lit mnh ln.
Chm lu cha khi, chm t bn lnh, chm b bn lit, em bt kh lc bn mnh b
cho bn yu.
Xoa bp: Bm b xung cc huyt Hp cc, Tuyt ct cng cc huyt trn.
Di chng vim no
a- Triu chng: Sau khi b vim no bnh cp ht, cn mt s bnh khi c th b di
chng vim no nh sau:
- in cung, hung hng hoc n n, ng kinh
- Th lc gim st nng, hoc khng trng thy.
- Cm ic
- Khng nhai, khng nut c, chy di, nghin rng hay cn nh qun o, c
- Chn tay ma, vn, co cng v nhiu nh hnh khc nh d tay, mc mm, mc tai
mi.
d- Phng huyt:
1- Bch hi
2- Thn mn
3- Ni quan
4- Tam m giao
5- Dng tuyn
6- i chy
7- Thn tr
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
59
8- Gii kh
Tt c chm t
- Cha n n: Chm b 5 huyt trn (1, 3, 2, 4, 5)
- Cha kinh git hay ng kinh: Chm 8 huyt trn thm Hp cc
Cha mt khng trng thy,
1- Tinh minh
2- ng t liu
3- Phong tr
Chuyn khoa xc minh phn li kt lun l teo th gic thn kinh
Cha tai ic (xem bi cm ic)
Cha cm (xem bi cha cm)
Cha chng khng nhai, khng nut
1Lim tuyn
2Tha tng
3Gip xa
4a thng
Cha chng chy di, nghin rng:
1- Gip xa
2- Tha tng
Cha chn tay ma, vn v nhiu nh hnh ni trn
Tay:
1- Ni quan
2- Hp cc
Chn:
1- Thi xung
2- Hnh gian
3- Tc lm khp
Cha but u, cng c hay c mm yu, khng ngonh i ngonh li c
Yu:
1- Thin ng
2- Bch hi
3- Phong ph
4- Thin tr
5- Thn tr
Cha ct sng but, cng au hoc mm yu:
1- Nhn trung
2- i chy
3- Thn tr
4- Cn sc
5- Trng cng
Cha bnh bi lit (xem bi bi lit)
- Gia gim: Khi cc chng hung hng, in cung t Bch hi thanh no, Thn mn,
Ni quan thanh tm, b Dng tuyn b thy ch ha cho ht hung hng, in cung.
Trong chng n n, chm b cc huyt ca phng huyt cha in cung b
tm, no, ng thi b thn b no ty, lm cho tr no c tnh to tr li. Trong chng
kinh git, dng cng thc 1 gia Hnh gian bnh can yn phong, i chy, Thn tr, Hp cc,
Trng cng trn kinh khi git.
Xoa bp: Chm kt hp bm, im huyt trn nu th trng sc khe suy gim th tng
cng bng n v thuc.
60
Cm ic
a- Triu chng:
1- Cm ic tin thin: Khi sinh ra khng b tt bnh g nng (nh phong nhit, di chng
vim no ) m khng ni, khng nghe, ngoi ra khng c chng g khc km theo.
2- Cm ic hu thin: Phi c qua nhng bnh nng hoc b vim no ri li di
chng (bnh nhn bp b i ba ting gi, bit ngonh li nhng sau li khng ni c)
b- L: Tin thin bt tc hoc thanh khiu ca tm thn khn gkhai thnh ra cm ic
th tin thin.
- Thanh kh ca Tm thn b b tc sau khi b bnh gy ra cm ic th hu thin
c- Php:
- Tr cm ic tin thin: Trng tm thn khai thanh khiu
- Tr cm ic hu thin, thng kinh lc, khai thanh khiu.
d- Phng huyt: Tr ic
1- Nh mn
2- Thch cung
3- Thch ni
4- phong
Dng thng xuyn cc huyt 3, 4
- Gia gim: ic tin thin thm Thn du, Mnh mn, ic hu thin thm Trung ch,
Hip kh, Thng quan, Bch hi, i chy, Hp cc, Dng tuyn.
- Tr cm:
1- mn
2- Lim tuyn
C 2 huyt dng thng xuyn
Gia gim: Cm tin thin thm: Thng l, Thi Uyn, Bch hi.
B bng: Huyt Kim tn, Ngc dch chm xut huyt.
e- Gii thch cch dng huyt: Dng chung chng ic, dng nh mn, Thnh cung, Thnh
hi, phong, Thng quan l nhng huyt cc b ca tai thng kinh khai lc, khai khiu,
tng cng thnh lc; Trung ch, Hip kh thanh nhit th tc, Thiu dng kinh phai
khiu 2 kinh ny quan h mt thit vi tai; Bch hi, i chy b no ty, cng trng thn kh
cho thng tai, Mnh mn b thn dng (thn khai khiu ra tai); Hp cc l mt trong 4 tng
huyt c tc dng tr bnh au u, mt, tai, mt.
Trong chng cm dng mn cha li mm, teo, nho khng ni c, Lim tuyn
cha li to, cng khng ni c. Thin t thng thanh qun d pht thanh. Hp cc h
nhit khai khiu, n trung b kh ng thi cng trng c nng ca tm ph xut
thanh, Thng l l Lc huyt ca Tm dng khai tm khiu ra li cho d ni ra ting: Bch
hi thng tm no
Theo thng l, cha ic ri mi cha cm, nhng nh th ko di thi gian iu tr m
cm ko di cng hi nn trong thi k u cha ic cng dng song song 1, 2 huyt cha
cm hoc kt hp 2, 3 huyt cha ic vi 2, 3 huyt cha cm th c khi nghe c, ni c
hoc ni trc nghe sau.
Cm tin thin v cm hu thin c tn thng thc th th kh cha
Xoa bp: Kin tr bm huyt, nng cao th trng ca ton c th.
BNH U NO
S dng trong bnh u ng mch ni s xut hin cc triu chng nh sa m mt, thn kinh ng
nhn b t lit mt chng tc, u chong vng, th lc suy gim.
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
61
Cc huyt ch yu c: Tinh minh, cu hu, dng bch, thu ng yu, thi xung, ton trc, hp
cc, tc tam l, n bch. Mi ln chn ra mt huyt ch yu, 1-2 huyt phi hp, mi ngy chm
mt ln, lu kim 45-50 pht.
B quyt kh cng bm huyt cha u no
Kh cng bm huyt lm tnh no
1. Ngi, u nhn thng, ngay ngn, h hp t nhin, tp trung suy ngh vo ng tc, ton thn
th gin, li n ln hm trn.
2. Dng hai tay mit ray t tha tng, nhn trung, khu gic, nghnh hng, mi, hai bn g
m, hai mt, lng my, trn, pht t (chn tc pha gy) cho n sau u, y nh l ra mt, gi
u vy. Sau khi n pht t, lng ngn tay hai ngn tay v danh trn trn tuyn mch
c, lng ngn tay hai ngn tay gia ln lt kinh tuyn tc thi dng 2 bn, lng hai
ngn tay tr v ngn tay ci ln lt kinh tuyn tc thiu dng, va y, vut ko, va co
gp li khp gia cc ngn tay, bm nh nh vo mch c, tc dng minh, thiu dng kinh v
cc huyt u. Thao tc i thao tc li t 30-100 ln.
3. Ba ngn tay tr, ngn tay gia v ngn tay v danh cng tri vut trc trn, hai vng cung
lng my, hai mt, di hc mt, bn cnh mi, nhn trung, tha tng, mi ch chi vut 10
ln, chi vut dc theo trn di v ngang hai bn t 3-5 ln.
4. Nm ngn tay ca hai bn tay ci rng lc vo nhau ng sau gy ly gc ca hai bn
tay mit n vo hai huyt phong tr, t pha trn bn ngoi vo pha trn bn ngoi vo pha di
bn trong 20-30 ln.
K nng c o xoa bp n huyt
S pht sinh u no dn ti nhiu triu chng nh au u, lit na ngi, tinh thn c chng
ngi... Vn dng xoa bp bm huyt c th c c kt qu nht nh.
Phng php 1: Ngi bnh nm sp, ngi thao tc ng m bn ngi bnh. u tin n
kinh bng quang hai bn ct sng, t trn xung di, lm i lm li t 2-3 ln, n mnh tc dng
can du, cch du v thn du. Li nghing bn tay chm chm xung lng m b bnh v c
th dc xung n mng, i v bn sau ng chn, tc dng mnh cc huyt hon khiu, y
trung, tha sn, ... ng thi phi hp vi nhng vn ng b ng nh dui vn sau tht
lng, vn sau hng, gp vo rui ra u gi v dui lng khp v mt c chn... Thi gian
thao tc khong 15 pht. Tip , ngi bnh nm nghing, bn b bnh nghing pha trn,
ngi thao tc ly tay ln trn m ngoi chi trn m b bnh v m sau bn ngoi khp vai,
phi hp cc vn ng b huy ng tay rt vo trong v gi ln trn. Li nghing bn tay chm
chm t mng bn b m ngoi ca chn n gt chn, thi gian thao tc khong 10 pht.
Phng php 2: Ngi bnh nm nga, ngi thao tc ng bn m b bnh.
1-Ngi thao tc nghing bn tay chm chm v m trong tay bn b bnh, trng im l chm
chm ch khp vai v khuu tay. B v tr liu phi hp vi nhng vn ng b ng nh tay
giang ra ngoi, thu vo trong, xoay trn v rui khp khuu tay ra... n cc huyt xch trng, khc
tr, ly tay day day cc huyt th tam l, hp cc. Dng phng php nghing bn tay chm
chm c tay, bn tay v ngn tay bn tay chn b, cha tr, phi hp vi nhng vn ng b
ng dui ra gp vo khp c tay v khp gia ngn tay, ng thi v xe khp ngn tay. Thi
gian thao tc khong 5 pht.
2-Ngi thao tc dng phng php nghing bn tay chm chm vo chn bn b, t trn pha
trc hng chem dn dn n mt trc i, ngoi cng chn th n gt v mu bn chn, trng
im tc dng vo cc huyt nh B quan, phc th, t cng, gii kh... phi hp vi vn ng
b ng gp vo dui ra cc khp nh khp hng, khp u gi v khp mt c chn... Xoa bp
huyt y trung, Tha sn, cui cng nn bp chn, thao tc 15 pht. Tip ngi bnh ngi
ln, ngi thao tc nghing bn tay dn chm nh vy vo xung quanh b vai bn b bnh v hai
bn c v gy, sau dng phng php xoa bp t vai cho n c tay, xoa bp i xoa bp li t
3-4 ln. Ri li dng phng php xoay b phn vai, khy tay v c tay, nn bp i nn bp li t
2-3 ln, thi gian khong 3 pht. Ngi thao tc li p dng phng php dng mt ngn tay
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
62
mit y lch v mt bn t huyt n ng tinh minh, t bch, nghnh hng, h quan, gip xa
n huyt a thng, lm i lm li 2-3 ln.
Dng phng php mit gt t n ng n thi dng, lm i lm li n 4-5 ln ng thi n
day cc huyt tinh minh, thi dng. Ri li b v tun hnh ca m kinh bn u dng
phng php mit y gin ra thao tc 20-30 ln, phi hp vi n day gic tn 1 pht. Cui
cng n day hai bn c v gy, n phong ph, xoa bp phong tr, kin tnh, sau khong 3
pht th kt thc th php tr liu.
II. Gic hi
Gic vo cc huyt i chu, ph du. Phng php t la trong cc gic ri p ng vo huyt
v, dng phng php la chy nhanh chng p ln huyt v, ng gic 10-15 pht. Cch mt
ngy gic mt ln. Sau 10 ln gic th ngh mt tun, ri li tip tc lm theo nh ln trc.
Cha ung th mi hng bng phng php mit y xoa bp n day huyt
Phng php: Tin hnh cc huyt nh nghnh hng, phong tr, i chu, ph du, phong mn,
cao hoang, ngu t, t vin huyt, hp cc, qu mn huyt, dng phng php mit y t t mt
ngn tay men theo hai bn ct sng c, t huyt phong tr mit y u bng n huyt i chu,
thao tc nhiu ln trong 3 pht. Li dng phng php n day trn cc huyt thng thin, ngc
chm, phong tr, phong th, mi huyt n day 1-2 pht, sau dng phng php y nh t t
mt ngn tay trn huyt i chu, thao tc khong 2 pht. Tip sau dng phng php n
day bng ngn tay ci trn cc huyt thn du, phong mn, cao hoang mi huyt n day 1 pht,
sau dng phng php ly tiu ng t xt trn tuyn ng tun hnh ca kinh bng quang
hai bn lng, nng thu vo trong l c. Sau li xoa bp trong 2 pht p huyt phong tr,
xoa bp huyt kin tnh t na pht n 1 pht. Xong li dng phng php ly i ng t
day bt u t huyt thi dng bn tay phi t t day sang huyt dng bch sang bn phi,
qua huyt n ng day sang cc huyt dng bch, thi dng bn tri sau lai quay sang
day ln n huyt u duy bn tri, sau li quay sang day n huyt u duy bn tri, qua
thng tinh li quay sang day ln n huyt u duy bn phi, day sang n huyt thi dng
bn phi. C day i day li nh vy 10 ln. Dng phng php n day nh vy n day cc
huyt thi dng, ton trc hai bn, mi huyt n day 2 pht. Dng phng php mit y nh
t t mt ngn tay mit y huyt khc tr hai bn, mi bn mit y 2 pht, sau li xoa
bp huyt hp cc, mi bn xoa bp 1 pht, n day huyt ng t, huyt t vim, huyt qua
mn, mi huyt n day trong 2 pht
63
64
2. Cch gic gim au: Chn cc gic bng thu tinh c to 4-8 ci, mt dng c ng kim hoc
bo dng kim, li ly bng thuc c lng cn 95%, dng cch t la cc bng trong ng
gic, gic vo huyt. Nu huyt au th gic ch 2-3 t ngn tay trn ng chnh gia ca
im au ca ngc i ng vi hu bi. Nu au lng th ly im au v ch trung tuyn ca
2-3 t ngn tay trn im au lm huyt gic. Mi ln c th gic 2-6 ci gic, lu gic 10-15
pht.
65
1. Phng php chm: Lng mn, quan chi. T du, thn du, thng c h, tc tan l, thin
khu. Thao tc: t du chm hi chch v hng ct sng 1.5-2 thn, thc hin theo nip t php
(phng php v xe theo chiu xoy xung di) thao tc nhng huyt khc cng nh trn. iu
tr n ngy th 2 th cc triu chng gim nh i rt nhiu, chm thch lu ngy nh vy, hiu
qu rt tt.
2.Phng php chm cu, gic
Cu vo cc huyt thin nguyn, tc tam l, thn du. Ly cc gic t la sn nhm ng cc
huyt v nhanh chng p cc gic ln cc huyt v chn gic, lu cc gic t 10-15 pht,
cch 1 ngy gic 1 ln, 10 ln l 1 liu trnh, ngh mt tun ri li tip tc liu trnh mi.
66
xung, thy thuc ngi bn phi bnh nhn. Trc ht ly mt ngn tay dng phng php
mit dy huyt trung qun trong 5 pht. Ri li dng phng php xoa day b phn khoang
d dy trong 15 pht. (2) Theo xu th trn, ven theo k sn ly 1 ngn tay tr liu bng phng
php mit y, t trn sn ly mt ngn tay tr liu bng phng php mit y, t trn xung
di lm tng khe xng sn mt bng liu php , bt u t ng chnh gia tr i, u
tin mit y m bn tri ri li chuyn sang mit y bn phi, thi gian mit y khong 5
pht. (3) theo th mit y trn, ly ngn tay ci dng phng php n xoa, ln lt n xoa, day
cc huyt chng mn, k mn, ni quan, tc tam l, cng tn, thi xung c bn tri ln bn
phi, mi huyt lm trong 1 pht. (4) ngi bnh nm sp, thy thuc ngi bn cnh mnh h.
Dng mt ngn tay mit y hoc dng ngn tay ngn tay ci n , day ln lt ti cc huyt can
du, dm du, t du, v du, mi ln thao tc 1 pht, sau dng tiu ng t xt tht nng vo cc
huyt . Nguyn tc tr liu: Lm cho mch t ha v, l kh ch thng.
67
1. Cc huyt chm: Quan nguyn, trung cc, qui lai, thy o, tam m giao, chung cu, trung .
Cc huyt phi hp: Nhng ngi c khi u th chm cu thm cc huyt phc x bn b bnh.
Nu au bng di tng i d th chm cu thm huyt kh xung. Nu au tht lng, mi
nhiu tht lng th chm cu thm cc huyt bt liu, y trung. Nu bch i ra nhiu th
chm thm cc huyt a c, m lng tuyn, i mch.
Cch chm cu: dng cch chm cu nng mi ngy 1 ln,l lu kim trong 20 pht, chm cu 20
ln l mt liu trnh. Thi k c kinh vn chm thch nh thng, nhng khng dng phng php
chm cu nng.
2. Phng php chm thch ch thng: Chn 3 huyt tam m giao, chung cu, thi xung, st trng
theo nh thng l, nhanh chng chc kim vo, ti su ca huyt v, kch thch loi trung bnh,
c cm gic mi t, trng tc, khi thy gim au r rt hoc tm thi ht hn au. Nu hiu
qu gim au khng r rt th chm thch thm huyt bch hon du hai bn nh vy s thy
c hiu qu ht au r rt
3. Phng php tr liu gim au huyt v: Chn tim vo huyt tam m giao, m lng tuyn.
Thuc dng tim l loi thuc tim t trng khanh 2-4ml, dng ng tiem loi 5, st trng
ngoi da ch tim ri nhanh chng chc kim vo n su ca huyt v, sau khi c kh th rt
bm tim ra, nu khng thy c mu theo ra th t t bm thuc tim vo, mi huyt bm 1.52ml.
X- BNH TR EM
HO G
a-Triu chng:Thng gp tr em c tnh truyn nhim rt rng.Bnh c dai dng lu
khi nn cn gi l "ho trm ngy".
b-L:Ngoi t hoc kh bt chnh cm nhim vo ph
c-Php:Thanh nhit,thng ph,ch khi.
d-Phng huyt:
1-Xch trng (t)
2-Ng t (t)
c hai huyt dng thng xuyn.
-Gia gim:
- C ph mt,nng mt thm Hp cc.
- C ho ra mu thm Khng ti.
- Mt d dy v pha du mt thm Tinh minh.
- Mt d nhiu dy v pha ui mt,thm ng t liu.
- Nu c m ri nhiu thm Phong long.
- Chm Tinh minh,hng mi kim v pha mi.
- Chm ng t liu,hng mi kim v pha Thi dng.
e-Gii thch cch dng huyt: Xch trch l Hp huyt ca kinh ph,c tc dng iu ho
v s thng ph kh cho khi ho,d th.
Ng t thanh nhit t ph,gim ho.
dng phng php ny chng dch ho g ti x Dng Quang,huyn M Ho;x
i quc huyn Tin L,tnh Hng Yn kt qu tt.
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
68
Xoa bp:n,xoa,bp khi bnh du,xoa xt,vng lng trn,v vng ngc.
.
i dm.
Thng gp tr em t 5 n 15 tui.
a-L:
- Thn v bng quang h hn
- Tinh thn khng tnh to.
b-Php:
- Bnh mi mc,cha theo nh chm
- Bnh mc lu,b Thn,Bng quang,iu ha tit niu.
c-Phng huyt:L huyt Thn mn vng nhy cm trn loa tai,b gc b tam gic gia
ch chn trn v chn di ca i nh lun m li.
- Chm xin,v b mt chiu lm cho tai nng bng,h hn th n chm cng tt.
-Gia gim:Bnh mc lu th suy nhc,thm.
Mnh mn
Thn du
Quan nguyn
Trung cc
Tam m giao
Thn mn
Chm b hoc cu
Mi ln dng mt vi huyt bi b tn gc.
Xoa bp: Day,n cc huyt trn,kt hp cc du huyt,c bit xt cc du ngn tay di
mng, lng bn tay t 100 ln tr ln xoay theo chiu kim ng h.
Li dom
(Dng cha tr em nhanh hn ngi ln).
Khi a dom li ra 3-4 phn phi ly tay n ln mi c.
a- Triu chng:
-Loi thc: i tin to, a rn nhiu, sc mt , ngi kho, ting ni to, mch sc.
-Loi h: Sau khi kit ly, nhiu, sc xanh nht, ting ni nh mch trm t.
b- Php: - Tr loi thc: Li tin thng trng ch thot.
- Tr loi h: B kh thng dng c thot.
d- Phng huyt:
1- Bch hi (b)
2- Trng cng(t)
- Gia gim:
Loi thc: Thm Thin khu(t)
Loi h: Thm Kh hi(Chm b hay cu)
e- Gii thch cch dng huyt:
- Trong loi h: b Kh hi b kh ng thi b Bch hi a dng khi ln, t
trng cng l huyt ln cn lm cho dom dng ng theo kh i ln v c gi vng v
tr bnh thng.
- Trong loi thc: B Kh hi, thm Thin khu(t) lm cho i tin d th dom khng b li
ra ngi cn Bch hi, Trng th dom ln nh i vi chng h.
Xoa bp: Xoa, xt, bm huyt c vng bng, lng di chng to, kho c bng.
Cam tch
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
69
a- Triu chng: Tr con bng ng, t teo, n ung t,a khn, lc rn lc lng,i khai
hoc lng trng nh cn nc go, bun bc khng yn, hay quy khc lu ngy thnh cm ci
suy nhc kh cha.
b- L: T h can ut, n ung tch tr.
c- Php: St trng tiu tch, bnh Can b T.
d- Phng huyt:
1- T phng
2- Trung qun (bnh)
3- Thin khu (bnh)
4- m lng tuyn (bnh)
5- Thi xung (t)
Dng thng xuyn cc huyt s 1,2,3,4, cn li lun lu dng xen k.
Cam mt cu hp cc mi bn 1-2 pht.
- Gia gim: n y, chm tiu thm Cng tn.
e- Gii thch cch dng huyt: Dng kim tam lng chm, vo t phng, nn ra t nc
vng tiu tch st trng, bnh trung qun iu v, Thin khu thng trng tiu tch, m lng
tuyn kin t tr thp tiu cam.
T Thi xung s can gii ut th t v khng b can ut mi chng mnh c, khu
trng tch ht, t v mnh cc triu chng s ht.
Xoa bp: Thng xuyn xoa, xt ton thn, tng cng sc lc bm thm Tc tam l.
M hi nhiu
a- Triu chng: Phn lm 2 loi:
C tr con c khi ng th m hi trm nhiu, l o hn
C tr khc bt c thc hay ng , vn ng hay khng vn ng cng t nhin m
hi nhiu l t hn.
b-L:
- o hn: m h (tm ph nhit) da m nng.
- T hn: Dng h ngi mt lnh
c- Php: - Tr trng o hn: iu hoa` tm ph lm ht m hi.
-Tr chng t hn: B kh c biu.
D-Phng huyt:
-Tr o hn :
m khch (t)
Hu kh (t)
Ng t (t)
-Tr chng t hn: m khch (t)
Hu kh (t)
Ng t (t)
Ngoi quan (b)
Kh hi (b)
- Gia gim: B dng dng chung cho c 2 loi:
1-Cch du (bnh)
2-Y hi (bnh)
3-Phc lu (bnh)
Khi n, m hi nhiu trn thm Ni nh (t).
-Nu m hi nhiu c tr ln khng xung c thm ai chu, Khc trch.
e- gii thch cch dng huyt :
70
71
Bnh lc mt
a- Triu chng:
- Lng en mt lc v u con mt lng trng mt l lc trong
- Lng en mt lc v ui con mt lng trng h nhiu v u mt l lc ngoi cn c
trng hp lc trn lc di
Bnh lc mt thng thy tr con, cng cha sm cng tt lu s kh cha
b-L:sinh ra b lc mt ngay l do tin thin.Sau khi b kinh phong co dt hoc l di
chng vim no mt b lc l do kinh lc co git thnh lc.
c-Php:t bn lc, b bn khng cho ngay vo chnh gia l khi.
d-phng huyt:
1-Tnh minh
2-ng t liu
3-ng yu
e- Gii thch cch dng huyt: Lc trong th t Tinh minh cho kinh mch dn ra, b ng
t liu hoc Ng v cho kinh mch ben ngoI dan ra. B Tinh minh ko vo bn trong.lc trI
t Ng yu b t bch .Lc di b Ng yu,Bch hi.
Ch :Chm phng huyt ny th cn cn thn khi chm vo huyt ,mi kim
hng ra ngoI khng cm vo nhn cu l dc.
Khi khi c th chm bnh b bnh t 5- 10 ln cng c cho khi ti pht
Xoa bp: Day, bm cc huyt trn, c th v lng my, trn c Ng yu, ton trc.
au mt cp
a- Triu chng: Tng gi, tng pht thy au, tng pht thy mt au, tc, nga,
nhiu nc mt nhiu r sng au, nhc but sinh thnh mng
b- L: Phong nhit v thi kh cp pht kt hp vi Tm ha, Can phong ni ng
c- Php: Thanh tm bnh can giI tr phong nhit tiu tan sng , r mt sch quang.
d- phng huyt:
1- n ng
2- Tnh minh
3- ng t liu
4- Ton trc
5- ThI dng
6- Hp cc
7- Khc tr
8- Hnh gian
9-Thiu ph
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
72
e- Gii thch cch dng huyt: n ng, ThI dng l huyt c c hiu cha mt au
chm t sng to khng ma c th xut huyt nh l ht sng. Tinh minh cha cc bnh mt
ng thi t tm ha.ng t l huyt kinh m m tinh hoa ln lm hp vi hnh gian l Ha
huyt ca kinh can s can kh gii ut ha. Hp cc l tng huyt cha u mt, Thiu ph
l ha huyt ca kinh tm, chm t thanh tm ha cn cp pht du th cc huyt bnh
b,bnh t ri b, Khc tr l hp huyt ca i trng thng trng h huyt.
- a gim:
- Mt , sng au, nga gia Dng bch,Quang minh, a ng hi,Khc ton.
- Mt au tc nh mun li ra, gia Thin tr,Cn ln,Dng bch , Bt t.
- au nhc u mt nhiu r,gia Dng bch
- Mt tot i gia Dng cc
- Nc mt nhiu gia u lm khp
- Mt c lng qum b Ty trc khng,Can du, Ng yu
- Trng mt gia Nh tim,Quan xung, Tc lm khp, C liu, Thiu trch
- Mt trng ngc ln gia Thn mch
Bnh sp mi mt
a- Triu chng: Mi mt trn thy nng ri sp dn xung che kn mt, phn mt, hoc
che kn mt kh trng hoc khng trng thy c.Tr am, ngi ln u c bnh ny, c khi
tr s sinh mi sp n na mt l sp mi bm sinh,bin chng phn lm 2 loi.
1- Loi h: ngi trng xanh, ting ni nh, mch hon tiu.
2- Loi thc: ngi mt hng ho, ni to, mch nhanh (sc) c lc,ting ni hI th
mnh
b- L: Kh h khng gi c mi, mi sp xung,T co thp nhit nn mi mt nng sp
xung.
c- Php: - B kh cho nng mi ln
- Thanh li thp nhit cho mi nh s ln.
d- Phng huyt:
1- Bch hi
2- Ton trc
3- Ng yu
4- Ty trc khng
5- My xung
6- u lm khp
7- Dng bch
8- Thi xung
- Gia gim: Nu khi nhiu gia n trung, cu Kh hi, 5-10 pht b kh em ln, cu
gng huyt Bch hi 5 pht.
e- Gii thch cch dng huyt:
Bch hi l huyt B dng kh nng cho mi ln Ton trc, Ng yu, u lm khp,
Dng bch, Thi dng, Ty trc khng l huyt cc b v ln cn lm cho thng kinh v nhu
ng mi trn d nng ln ri mi Bch hi nh sau:
Chng h th cc huyt u chm b, c th dng iu ngi cu cch gng nh
trn. Chng thc th cc huyt u chm t thanh li thp nhit. Gia thm: t huyt T nhit
di t 6(D6) ngang ra 5 phn, Bch ni vn chm b khng cu.
Xoa bp: Day, bm, xoa, xt cc huyt trn
.
73
Qung g
a, L: can thn kh huyt h km.
b- Php: t b can thn , iu ho th lc.
c- Phng huyt:
1- Tnh minh
2- Tc tam l
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
74
3- Quang minh
4- Mnh mn
5- Thn du
6- Can du
Trong s ny thng xuyn dng huyt1,3 cn li lun lu xen k
- Gia gim
- C nng u mt thm hp cc
- C chng mt thm hnh gian
e Gii thch cch dng huyt: tnh minh, quang minh ch tr bnh v mt v lm sng
mt
- Mnh mn, can du, thn du l iu ho m dng,th thn, nhun can lm cho mt
sng bnh thng khng cn hong hn l khng trng thy na.
Nhc rng
a- L: Dng minh kinh b nhit
b- Php: Cm ngoi vo, thng kinh hot lc, thanh gii phong nhit ht au bn
rng(nu do v ho xng ln th chm c kt qu tt cn khi rng b su nng, st m to, hay b
long lay, lu ngy sp hng hoc chic rng ny mc xin vo chn rng khc lm au nhc th
chm ch tm thi).
c- Phng huyt:
1- Thin ng(ti vng sng au nht rng li)chm t: Chm t ngoi mi mt vo
tht ng gia li rng au.Hnh chm c kh t t ch au tan ra s khi rt nhanh.Khng th
vi bn ln chm l khi, rt thch hp vi chm.
2-H quan(t)
3-Gip xa(t)
4-Hp cc(t)
- Gia gim: nu c l lot chy mu chn rng t thm Ni nh.
e- Gii thch cch dng huyt: T hoc chm cho ra mu nh huyt Thin ng thanh
nhit tiu sng.
T H quan thng lc hm trn, t Gip xa thng lc hm di, au hm
no th chm huyt vo c kh ca rng au.
T Hp cc thanh nhit dng minh, t Ni nh b v thu(hunh huyt) t Gii
kh thanh v ho.
Xoa bp: Ch yu day hp cc v Thin ng th gim au.
75
Chy mu mi
a- L: a s do huyt nhit hoc c phong kch ng bc huyt i ln, t khi do hn.
b- Php: Thanh u h nhit, ch huyt.
c- Phng huyt
1-Thng tinh
2-Thng nghinh hng
3-Phong tr
4-Hnh gian
5-Hp cc
Trong s ny, thng xuyn dng: huyt1,2,4, cn li lun lu xen k
B dng: Tn hi
d- Gia gim:
-Ph nhit t Ng t,
-V nhit t ni nh.
- B dng: chm ri cu Trung khi hoc ly dy buc cht huyt ny ngay t th
hai ngn tay gia.
e- Gii thch cch dng huyt: Chm b Thng tinh, Nghinh hng iu chnh l mi
lm hm huyt li Hp cc cha bnh mt, mi, phong tr,phong ph tr ngoi phong. T
Hng gian bnh can tc phong trong khi nhit h phong tnh th huyt c quy kinh khng
i ngc ln mi na.
Tn hi cm chm cho tr con
Chm khng kt qu th cu, nhng khi cu phI theo di st thy c phn ng thi kp
thi dng li (v qu nng th mu cng ra nhiu ).
Khi mu mi ra nh tho nc phi kt hp chm thm thuc nam, trong ung ngoi
p hay l cc bin php cp cu ca ng y cng nh ty y.
Xoa bp: bnh nhn nm ngh ngm chn nc m, hoc bi dm thanh vo lng bn
chn, bm day cc huyt k trn cng rt hiu qu.
Mi chy nc hi thi
Mi thng ngy chy nc vng hoc c hoc l nh mu c, hi tanh kh chu
nhng khng tt mi.
a- L: Phong nhit thng no .
b- Php: Thanh nhit tiu c t thn, b no.
c- Phng huyt;
1- Bch hi (t)
2- Thng thin (t)
3- Thng tinh (t)
4- Thng nghinh hng (t)
5- Phong tr (t)
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
76
6- Hp cc (t)
7- Ng t (t )
8- Hnh gian (t)
9- Ni nh (t)
10- Trung ch
11- Ni quan
12- Dng tuyn (b)
Trong s ny dng thng xuyn c cc huyt s 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 12 cn li lun
lu dng xen k.
-Gia gim; C mi cay xng ln u no, chm thm Tc lm khp. Nhiu nc mi
vng chm L oi, Kinh ct ngi ln tr em nhiu nc mi ngt ngt cu Tn hi 3 pht
e- Gii thch cch dng huyt:
T bch hi, Thng thin thanh nhit tch u no, Phong tr tr phong nhit,
Thng tinh, Nghinh Hng thng mi lm ht chy nc mi v iu ho dng t mi ln
no. Hp cc h nhit v cha bnh u, mt, mt.
T Hnh gian, ni nh thanh can, V nhit khng cho bc ln no, t ng T
thanh ph nhit v cha bnh mi (ph khai khiu ra mi), b dng tuyn b thn thu ch
hoa nhit ng thi b no tu.
T tc lm khp tr m kh xung ln.
Xoa bp: Thng xuyn xa xt dc hai cnh mi, bm n chm cc huyt trn, ch
nng cao th trng sc kho( dng nh mi mt gu b tr.
Vim xoang
(bao gm au nhc xoang trn, xoang mi, xoang hm)
a- L: Nhit c xung len u mt( th tc dng, minh kinh)
b- Php: Thng kinh hot lc, thanh nhit, tiu vin, giI c.
c- Phng huyt:
1- Thin ng
2- Hp cc
3- Thng tinh
4- Thng nghinh hng
5- Quyn liu
d- Gia gim:
- Vim xoang trn: thm dng bch, thn nh, B thng nghinh hng, Quyn liu.
- Vim xoang mi: b bt quyn liu, thng tinh, thm n ng, nhn trung, khc
sai, cu bch hi, tn hi.
- Vim xoang hm:b bt thng tinh, thng nghinh hng, thm gip xa, h quan,
phong.
e- Gii thch cch dng huyt: T thin ng thng kinh hot lc, gim au, Hp cc
cha bnh u mt.
T thng tinh, dng bch l nhng huyt ln cn v cc b ca vng trn,mt.
Thng nghinh hng tr bnh mi, quyn liu tr vim xoang mi.
Xoa bp: Ngoi bm cc huyt, b xung cc ng tc v thuc ca bi trn.
XII-BNH NGOI DA
Mn Nht
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
77
a- Triu chng
1- Ung: Sng to, , nng, ni cao, mc nhanh, nung chng, v chng(thuc dng)
c nhc.
2- Th: Sng lan thp, khng nng , lu nung, lu v(thuc m) ph ct.
3- Sang tit: Cc mn nh(thuc dng) b phu.
b- L:Phong thp bn ngoi hp vi nhit c ut kt bn trong, lm cho kh huyt tr
tr, kinh lc b tc sng au m sinh mn nht.
c- Php: Thng kinh hot lc, tiu c tan sng.
d- Phng huyt:Thin ng(tu theo mn to, nh chm t 1-5 kim xung quanh mn,
trong c 1 kim ngay trn u mn) hay gia ni u mn nh.
- Gia gim:
- Mn nht nhiu u, mt thm Hp cc.
- Mn nht mc lng thm U trung.
- Mn nht mc bng thm Tc tam l.
- Mn nht mc nhiu c, gy thm Lit khuyt.
- Mn nht mc nhiu bn chn thm Thi xung.
Vi loi ung v sang tit nn chm t hoc xut huyt.Vi loi th, nn cu cch ti, c
au cu n khi khng cn au, khng au cu n khi au lm chun.
e- Gii thch cch dng huyt: Thin ng huyt dng thng kinh hot lc, cc huyt khc
dng theo phm vi ch tr ca tng huyt (nh Hp cc tr bnh u mt, U trung lng,
Tc tam l bng...)
Loi th thuc m chng nn dng cu cch ti cho nng ln tiu sng hoc dn c
t m ra dng lm cho nng sng chng v v v ngoi nng (nh hn l m trong su,
kh khi).
Trn y gii thch ung v th theo quan nim ca ng y. Cn ung th (cancer) ca
ty y th khc hn.
inh
(inh Sang)
a- Triu chng: Lc mi mc, nh nh ht go, nga,t, au but, ri sng cng,
to ra sau mi mng m, v ri rt dn, nng th st cao, nn ma, inh khuch tn theo ng
kinh mch lm thnh mt hay nhiu ng dy (ngi xa cho dy ny l "hng ty dinh" cho
n l nng v nguy him).
b- L:
- Phn ln v ho c.
- Hoc n nhiu thc n cao lng hu v.
- Hoc n phi thc n c, nc c.
- Thi kh dch l.
c- Php: Thng kinh hot lc, tiu c ch thng.
d- Phng huyt:
1- Linh i(t)
2- i chu(t)
Hoc xut huyt ngy chm 2-3 ln
3- Huyt ln cn(chm xung quanh inh t 2-4 kim, khng chm vo u
inh)
Dng thng xuyn cc huyt s 1,3.
- Gia gim:
- inh mc c, gy thm Lit khuyt.
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
78
Bnh n c
a- Triu chng: Hay pht t trn mt cng c khi sinh t chn, tay, lng, bng ri lan ra
ton thn thnh tng m , nng nga, rt hoc nh ni mn, nu c thp nhiu th ni mn
sc hi vng, nga chy nc.
b-L: Phong thp nhit
c- Php: ch yu l thanh nhit gii c, tr thp la ph.
d- Phng huyt: thin ng(ti ch mi pht ra dn c), (dng kim ba chnh chch
ngoi ra cho rm mu).
- Gia gim : n c pht trn thm:
1- Khc tr (t)
2- Phong tr(t)
3-Hp cc(t)
- n c pht di, thm .
1- Phong nh (ta)
2- m lng tuyn (t)
3- Tc tam l(t)
nu v tm lnh m c hm vo au bng, y chng b th dng phng huyt cp
cu chng b.
e- gio thch cch dng huyt: xut huyt thin ng trc tip gii c thanh nhit,
khc tr, hp cc gii nhit tr phong b phn trn .
-Phong th, m lng, tc tam ly, tr phong thp nhit tr phong b phn trn.
phong thp nhit ht n c s khi.
Xoa bp : Kin tr bm cc huyt trn, trnh cc tc nhn gy bnh...
Chm
a-Triu chng : Ngoi da sinh mn nh, nga gi nhiu sy st thnh tng
mng, lu ngy khng khi ri lan rng ra.
b-L : Phong thp, nhit un tch trong da tht hp vi ngoi phong m ra nhiu ch
khc
c-Php: Thanh li thp nhit, tr phong gii c.
d-Phng huyt:
- Tr chm u, mt v phn c th:
1- Phong tr (t)
2- Khc tr (t)
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
79
3- Hp cc (t)
- Tr chm phn di c th:
1- Phong th (t)
2- Huyt hi (t)
3- m lng tuyn (t)
4- Thi xung (t)
e- Gii thch cch huyt: Phong tr tr phong phn trn, Khc tr h nhit, Hp cc
dng tr bnh u v phn mt c th.
Phong th tr phong phn trn, m lng tuyn li thp, Thi xung bnh can tc
phong.
Bnh quai b
a- Triu chng : Thot tin thy c gh nng, rt, au u ri thy hai bn hm sng
ln, h ming kh, c khi ch sng 1 bn, cha c nhanh khi th khng hoc t bin chng,
nam vo tinh hon, n vo bung trng.
Bin chng phn lm hai loi:
1- Chng thc: Sng mnh, st t 39- 400C, sng au nhiu.
2- Chng h: Sng au nh, khng hoc st nh 39- 400C
b- L: phong thp nhit c vo Kinh dng minh co tnh truyn nhim
c- Php: Thanh nhit gii c, hot lc, thng kinh, phng bnh bin chng.
d- Phng huyt 1:
1- Thin ng (t) o chm rt kim ln, cm kim xung
2- Gip xa (t)
3- i nghnh (t)
4- phong (t)
5- Hp cc (t)
6- Honh ct phng bnh (nam b)
7- Trung cc phng bnh (n b)
- Phng huyt 2: (dng cho nam)
1 - i n (t)
2 - Thi xung (t)
3 - Kh xung (t)
4 - Honh ct (t)
Dng cho nam phng bin chng
- Phng huyt 3: (dng cho n)
1 - Trung cc (t)
2- Quan nguyn (t)
3- i n (t)
Dng phng bin chng cho n
e- Gii thch cch dng huyt: Chm huyt phong trc, 4 huyt trn l huyt cc b
v huyt tun kinh. Cch xa l huyt Hp cc cha u, mt u Kinh dng minh chn tay,
thng kinh hot lc cho tiu tr tt bnh, hai bn sng th chm t hai bn. Mt bn th chm
mt. Honh ct l hai huyt hai bn kinh. Thiu m, chm b cho c kh, chy ngay xung
tinh hon, tng cng sc mnh, chng bin chng. Kh xung la huyt Kinh dng minh chm
b phng cha bin chng. Quan nguyn, Trung cc u ngoi bung chng, chm b
huyt ny tng cng sc lc, phng nga bin chng tiu tr bin chng tiu bnh tt.
80
So vi cha bnh bng thuc c 10 - 20% bin chng nhng cha bng chm cu
s ngy khi bnh sm nht l 3 ngy, chm nht l 6 ngy. Nu c phng trc bin chng ch
t 2 - 4%.
Gii thch phng cha bin chng nam dng huyt Honh ct nhng chm t cho
tiu vim tinh hon, i n l Tnh huyt ca kinh can i vo b phn tinh hon xa nay vn
cha bnh sn kh hay Vim tinh hon.
Bu c
a triu chng.
- Giai on 1: vng c to dn ln hI kh chu.
- Giai on 2: bu c ln dn dn , s ra kh chu.
- Giai on 3: tim hi hp , kh th , c th nhn cu b li ra.
b- L
-Ngoi cm lc dm (phong, hn,th thp, to ha) ni thng tht tnh, hoc do vinh
v kh huyt ut tr ha thy th dinh dng khng y .
c- Php: thng kinh tn t, iu ha khi huyt, iu kh gii ut.
d- Phng huyt
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
81
1 - Thin ng
2- Lim tuyn
3- Thin t
4- Ni nh
5- Hp cc
6- i chy
7- Phong tr
8- Hnh gian
9- C khuyt
10- Chiu h
11- Ni quan
e- Gii thch cnh dng huyt:
Thin ng nu bu c cn nh chm 3 kim. Nu bu ln th chm 5 kim, 1 kim
thng, 4 kim dai xin xung quanh ch tht lnh ngoI bu, mi kim u vo n gia(gi l
php dng thch vng thin ng v cc b ln cn). Nu chm 1-2 ln thy c phn ng th b
cm gia v khng chm kim vo trn bu na, ch dng nhng kim ngoi bin v cch xa.
- Lim tuyn, thin t la huyt cha v hu hng.
- Phong tr tr phong. Hnh gian bnh can gii ut th cc kinh ut u tan.
- Hp cc, ni nh l hai huyt cch xa ca hai kinh dng minh chn tay i t trn
xung.
- Lit khuyt, chiu hi (mch nhm v mch m kiu l ch khch giao hi yt
hu l php linh quy bt php cha bnh bu c c nhanh). Ni quan chm b mch tm
bo l bo v tm gi cho bnh ny khng bin chng vo tim c.
g- Th thut chm chui huyt phI v kim cho c kh lan truyn cho khp bu ri mi
rt kim ln mt t lu kim 30 pht, c 10 pht 1 ln v kim. Chm 1 ln li xen k c 1 ln hoc
chm lu khng chuyn th chuyn sang cu nu 2,3, liu trnh m khng chuyn th chuyn
php khc. phI lun ch theo di giai on 3.
Ni mn au nga
a- Triu chng: t nhin ni mn nh, mn nga, au, c th mi khi nng lnh t
ngt th hay pht, khc vi n c thnh tng am hay tong nt to.
b- L: cm phong hn thp nhit, trI thi tit.
c- Php: gii tr phong tht, thanh nhit giI c.
d- Phng nhit:
1- thin ng dng dy c nht, dng 2-5 kim xut.
2- Phong mn (t)
3- Phc tr (t)
4- m lng truyn (t)
5- Ng t (t)
Li ty theo 5 vng m dng huyt.
d- Gia gim:
- Vung u mt nhiu th ra hp cc.
- C, gy nhiu th gia nhit Lit Khuyt.
- Vng ngc nhiu th gia ni quan.
- Vng mt bong nhiu th gia Tc tam l
- Vng lng nhiu th gia y trung.
Nu vng no khng c th gim chm huyt y
82
Bnh tr
a-Triu chng: Thy sng nga i trng ngy mt thm ln, i tin kh hoc chy
mu, c khi c tia phun ra, hu mn sng thnh cc m au, xa chia ra nhiu loi nhng can
bnh l mt
b- L: Phong thp to nhit ut tr khng thng n xung i trng. Ngi lm ngh
ngi nhiu cng hay sinh bnh ny
c- Php: X thng kinh lc, hnh kh hot huyt tiu tr ut tr, ngi h hn b dng
em ln.
d-Phng huyt:
1- Trng cng
5- y trung
2-Hi dng
6- Tha sn
3- Hi m
7- Kh hi
4- Hp cc
8- Bch hi
e- Gii thch cch dng huyt: Trng cng la mt huyt c hiu cha bnh tr. Khi
bnh sng au cp hoc m ct dng huyt ny cp cu cng gim au nhanh. Hi m, hi
dng l huyt ln cn, Hp cc thng trng, U chung, Tha sn l hai huyt cch xa cc
huyt trn lm thng kinh hot lc, hnh kh hot huyt tiu tr ut tr, tiu sng khi au, nu
lu ngi b h hn tr hm xung au nng th chm b hoc cu Kh hI b kh mang
ln cho nh nhng chng khi.
-Gia gia gim:Tr nng lu ngy sng to kh i li, gia Tha ph
XIII- CP CU
Hn m bt tnh
a-Triu chng: t nhin b thu ngt,bt tnh nhn s, hoc cm chng phong hn th
thp m kh hay quyt chng phn lm hai loi nh sau:
-B chng v thc chng: Bnh nhn mt , st nng: C khi mt khng
m xanh lt, tm ti, chn tay lnh (nhit huyt) ngi nng, rng cn cht, chn tay nm cht
hoc co qup khng a i, mch trm phc sc hu lc.
-Thot chng v h chng: t nhin ng t hn m, ngi lnh, da nht
nht, m hi nhiu, mt m, ming h, chn tay mm r, th dn v i vung vi, mch trm
vi v lc .
b-L: Cm trng phong, hn, th, thp m kh hn quyt.
c-Php: - Tr b chng thng quan khai khiu, cu tnh hi sinh
-Thot chng: Hi dng c thot.
d-Phng huyt
-Tr b v Thc chng:
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
83
1-Nhn trung
2-Bch hi
3-Hp cc
4-Gip xa
5-Tha tng
6-H quan
Tt c u chm t cho thng kinh khai khiu
Dng thng xuyn cc huyt 1,2,3,4
B dng: Trung dung, Thiu thng, Thp tuyn, khi dng n huyt no chm
cho ra 1 t mu. Dng tuyn, Lin tuyn, Thng l chm t
-Tr thot v h chng:
1-Nhn trung
2-Thn khuyt
3-Quan nguyn
4-Kh hi
5-Mnh mn
6-Dng tuyn
(cu khng chm)
Tt c u cu v chm b
Cc huyt dng thng xuyn .
-Gia gim:
-Li cng hoc rt khng ni c thm mn, Lim tuyn.
-m tc tm khiu, m man khng ni c thm Thng l.
-m ko ln kh kh thm Lit khuyt, Phong long
-Mt xch trng ngang thm Phong tr, Ton trc.
-C co cng, run git thm i chu, Thn tr, Hnh gian.
-Thn thu km, h ho bc ln thm Thi kh, Chiu hi.
-C cng, thm Phong ph, i ch.
-Bng u tc, nn o, chua thm Trung qun, Lng mn. Chng h thot sau khi
nhiu, nn bt huyt Thn khuyt v tip tc cu Quang nguyn, Kh hI cng c v sau.
e-Gii thch cch dng huyt : Trong chng b tc, t Nhn trung hi tnh tm no,l
Hp cc h nhit thng trng. H quan, Gip xa, Tha tng tr cn rng cm khu.
Chm t, kch thch mnh cc huyt trn c tc dng thng quan khai khiu
cng nhanh. Nhiu khi chm 1-3 huyt th bnh nhn tnh th thi. nu cha tnh, theo nhng
huyt vn dng chm tip. Nu tnh ri m li cn rt, dng Lim tuyn, cn thng l th chm
khi cha ni c.
Trong chng thot, chm b ri Nhn trung cu tnh, cu cch mui Thn
khuyt, cu Kh hI, Quan nguyn, Dng tuyn, Mnh mn n b, hi dng cu thot.
Phi c nhiu ngi cu cng mt lc cc huyt, trn n khi chm tay bnh
nhn nng m li v bnh nhn tnh dn li mi thi.
Xoa bp: im cc huyt khi cha chm cu c, sau khi tnh bm tip cng c
kt qu.
.
84
c- Phng huyt:
-Tr lit na ngi bn phi:
1-Phong mn (t)
2- n trung (b)
3-Kh hI (b)
-Tr lit na ngi bn tri:
1-Phong mn (t)
2-Cch du (b)
3- Huyt hI (b)
d- Gia gim: Chi trn b lit, thm: Chm cu b t theo bin chng:
1-Thin ng
5-Khc tr
2-thiu thng
6-Ni quan
3-Xch trch
7-m khch
4-Kin ngng
8-Tiu hi
Khi chm Kin ngng phi v kim cho kh chy xung ti khyu tay. Khi chm
Xch Trch th li phI v kim cho kh chy ln vng vai. Nguyn tc chm huyt kinh dng th
vn kh I xung. Chm huyt kinh m th vn cho kh I ln
-Chi di b lit, thm.
1-Hon khiu
4-Thi kh
2-Huyt hi
5-Tam m dao
3-Tc tam l
6-Dng lng tuyn
-Tr ni ngng hoc khng ni c
1-Phong ph
2- mn
3-Lim tuyn
-Tr lit mt (xem bi lit mt)
e- Gii thch cch dng huyt:
Cu n trung ,Kh hi b kh tr phong,Cch du ,Huyt hi hot huyt, b
huyt tr phong.
Lit bn tri thuc huyt h ,ch yu phi hot huyt b huyt.
Lit bn phi thuc kh h ,ch yu b kh
T Phong mn gii huyt phong t phn trn .
Khc tr tr phong nhit chi trn ,cn cc huyt khc cc b dng thng kinh
hot lc .mi ln dng 1huyt b kh huyt v 2, 3huyt cc b .
Cc chng trn c th ti pht khi tinh thn b kch thch , c th b sa st ,bnh nhn
cn phi ch ,iu dng tinh thn ng lo ngh tc gin , bun ru ,trnh khip s ,lun lun
lc quan yu i cho tnh tnh ci m n ng ,dinh dng c iu ,tit ch sc dc v gim
cc cht n cay nng , thng xuyn 1 vi ln ,st 2 lng bn tay cho nng ri t nn bp cc
khu vc b bnh hoc th dc nh cho lu thng kh huyt , bnh chng lnh v t b ti pht
.
Xoa bp:thng xuyn xoa bp ,vn ng cc khp ,bm,n huyt trn ton thn .
Cp phong kinh
a- Triu chng:Tr em nng st trn 400C , m man ln cn kinh git , khc tht ,trn
mt , cm khu ,m di ko ln ,co tng cn ht cn hnh sc nh c...mch st vn tay xanh
tm .
b- L:Trong c m nhit li cm phong t hoc trong b can ut hoc b khip s
c- Php:Thanh nhit khu phong tr m trn kinh
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
85
d- Phng huyt:
1-Bch hi
2- Nhn trung
3-i chy
4-Hp cc
5-Ni quan
6-Thn mn
7-Hnh gian
8-Gip sa
9-Khc tr
10-Ngoi quan
11-Phong long
Tt c u chm t, Huyt ch yu gm c1,2,3,4,5,6,7
d- Gia gim: nu cha thm n ng ,Thiu thng ,Trung xung,vn cha nng
thm Thp tuyn hay12 huyt tnh chm xut huyt.
e- Gii thch cch dng huyt:
Bch hi ,nhn trung thanh tm ,an thn,cu tnh.i chy tr kinh gim co
git
Ni quan,thn mn ,phong long thanh tm tiu m ,hnh gian bnh can khi
git ,khc tr ngoi quan thanh nhit gii biu,gip sa cho m ming cm khu
Ch ;khi cp dng php t du ri chm b cn 1 s huyt cn xut huyt ;khiu
thng ,chung xung ,thp tuyn cn li th chm nng va phi .Tr con kch thch theo ng
php t mi huyt 10 n 12 giy c th rt ra khng lu chm.
Bnh mn kinh
(Thy tr em )
a- Triu chng: Bnh ny sinh ra sau khi b cp kinh hoc b th t,st rt nhiu
.Th hin thn th gy cm ,sc xanh mi nht ,mt mi ,l ,hi rung git hoc nhm
mt khng kn suy nhc cc ,ngi v chn tay lnh tot mun thot .
b-L :T v i h dng kh suy nhc
c-Php :i b t v , dng kh suy nhc
d-Phng huyt :
1-Bch hi(cu cch gng 10 pht)
2-Trung qun
3-thn huyt(cu)
4-Quan nguyn(cu bng iu ngi 10 pht)
5-Kh hi
6-T du
7-V du
8-Mnh mn
e-Gii thch cch dung huyt: Cu bch hi l cu thng dng c thot .Phng
huyt ny ung php tr liu th phi cu huyt1,3,4,5, hi dng c thot .cn cc huyt khc
chm b bi b t v
Nu thy ngi m hi chn tay lnh tot mch vi hay phc th phi cu ,cu
khng k bao nhiu ,cu tht lu thy sc mt hi tnh ,mch p yu v hi sinh bnh ny i
hi gia nh bnh nhn v thy thuc phi tnh to v kin tr th mi c kt qu
Xoa bp:kin tr n bm,n ,xoa,xt ton thn ngy1 ln ,bnh nhn phc hi nhanh,
ch lm t nh n nng t t n nhiu
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
86
Chng chng b
a-Triu chng: Bng y cn tc khng i trung tiu tin c, ngi vt v c th i
n bt tnh hoc hu phu.bnh nhn trung tin c dng phng huyt ny rt tt
- Thc chng :tinh thn nhanh, sc mt ,st ,kht nc,bng n vo khng chu
c,mch trm hu lc
h chng:sc xanh nht,ting ni nh,yu, bng n nh ton hi,chn tay
lnh mch h
b- L : Trng v tch tr trung kh khng thng chc kh khng gin
c- Php: iu ha trng v h kh tiu y
d- Phng huyt
1- Trung qun
2- Thin khu
3- Tc tam l
4- Trung cc
5- Ni nh
Chng thc : Tt c huyt u chm t
Chng h: Chm b hoc cu
Dng thng xuyn cc huyn s 1,2,3
Chm trung cc cho thng bng quang, li tiu(khi c b tin mi dng n)tr em th n
cu
Xoa bp: n , bm cc huyt trn. K thut bm bng : n mnh t t vo su n khi
no khng chu mi thi , gi nguyn cho 1/2 -2 pht mi thi sau bm huyt lm tip tc.
XIV- TP CHNG
Vo c cp.
a-Triu trng: t nhin c vo mt bn hoc sm khng ngonh i ngonh li c,
hoc khng ci ,nga,c dng th au khng chu c.
b- L: Phong hn thng kinh lc.
- C khi nm ng lch gi hy nn.
c- Php: S tn phong hn,, thng kinh hot lc.
d-Phng huyt:
1-Thin ng
2-Huyn chung
u chm t( bn chn pha c b vo)
e- Gii thch cch dng huyt: Chm t im au nht cc b c thng kinh hot lc
Huyn chung l huyt trng yu cha vo c, ng thi dng n cng l theo cch phi
huyt vin cch (bnh trn ly huyt di).
Ch : Khi c gy c hai im au tng ng th nn cham c hai huyt Thin ng,
cng c th chm ri cu.
Xoa bp: Bm huyt t nh n nng, vn ng c theo bin rng dn.
87
Da tht my ng
(can phong)
a- Triu chng : C trng hp da tht trong ton thn b git mnh hay my ng nh,
hoc ch ring c c c quan khu vc mt, mt b chng ny mc nng, c th lm ng
vt, hn m bt tnh.
b- L: Can phong ni ng.
c- Php: Thanh tr phong thp, m nhit s can gii ut.
d- Phng huyt:
Khi b u:
1Bch hi
2Phong tr
Khi b khu mt, mt:
1Phong tr
2Ty trc khng
3ThI dng
4a thng
5Quyn liu
6Gip xa
Khi b na ngi trn
1Phong thi
2Dng lng
3Hnh gian
4m lng
5Phong long
Khi b nng cn dng phng huyt cp cu hn m.
e- Gii thch cch dng huyt: Khc tr tr phong, nhit.
Ni quan, Dng lng, Hnh gian s can gii ut v dp phong trong(ni phong).
m lng tr thp, Phong long tr m cc huyt nhm nh hng n cc b ang c da
tht b my ng th dng huyt ca 3 khu vc hoc trn 1,2 huyt ca mi khu vc.
Nu ch c mt b phn b th dng huyt ca khu vc y thm 2,3 huyt s Can, tiu
m, li thp, phong m thp nhit ht th s ht my ng.
Xoa bp: Bm huyt trn lng gm cc du huyt c bit Can du, Cch du.
Cc kh
a-Triu chng Phn loi:
Loi cc kh kh teo: Chn t ra m hi, sng chy ch ny sang ch khc,sng ln
sng xung hoc chm b t, gn co rt hay da tht teo, nho nhiu khi khng sng m nong rt
kh teo i.
Loi cc kh sng ph: Chn sng , au nhc ri r, sng ln tn gi c th nt da
chy nc.
Loi c bin chng vo tim (cc kh xung tm) anh b 1 trong 2 loi trn t nhin
tim hi hp,kh th, ngi nng, chn tay lnh ( loi ny cn phI kt hp bi cc th thuc).
b- L: Do thp nhit dn xung chn, c th thm phong hn bn lim nghch.
c- Php: Thanh nhit tr thp thng kinh hot huyt h kh ging nghch.
d- Phng huyt:
1- Thin ng( c sng, au, th nn xut huyt, khng th chm).
2 - m lng tuyn
3- Tc tam l
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
88
4- Huyn chung
5- Tam m giao
6- Cn ln
7- Thi kh
8- Tha sn
9- Ni quan
(Dng thng xuyn cc huyt s 1,2,3,4,5,8)
Loi cc kh kh teo, u tin chm t, giai on sau chm b.
Loi cc kh sng ph th chm t, nu c sng th nn xut huyt.
- Gia gim:
-Kh teo, tm: thm huyt hi( b).
-Cc kh xung tm: t C khuyt, Ni quan.
e- Gii thch cch dng huyt:
- m lng, Tc tam l kin t v thp, Huyn chung b xng tu, tr phong, tam
m ging ho.
- Cn ln, ThI Kh trng thn, Bng quang li thu, bI tit thp nhit.
- Cc huyt ny ng thi thng kinh hot lc tr thp nhit lm cho chn lnh mnh,
C khuyt l huyt M ca tm. Ni quan l lc huyt ca tm bo, chm b phng bin
chng vo tim. Khi b ri th chm t thng tm gim nh bin chng. Huyt hi b huyt
tr phong.
Ch : Nu c nng st th cm cu.
Xoa bp: n, bm huyt, tng cng xoa bp, bm thm T du, V du...
Chng mt, sm ti mt
(huyn vng)
a- Triu chng:
- Nu l thc chng th s km theo nng kht, i tin to, tiu vng, c khi nn nao
bun ma mch thc.
- Nu l h chng, mi khi lao ng th hoa mt, chng mt cng tng, sc ngi xanh
nht, ting ni nh, n ng km, mch h v lc.
b- L: Phong m thp ng tr, can phong ni ng. Thn thy h khng nui c can,
thn ha suy h dng ph ln.
c- Php:
- Tr chng thc: ha can, tiu m nh u sng mt.
- Tr chng h: T b can thn, nh u sng mt.
d- Phng huyt:
Cha thc chng:
1- Thin tr
2- n ng
3- Hnh gian
4- Trung qun
5- Phong long
Cc huyt s 1, 2, 3 dng thng xuyn.
Cha h chng:
1- Thin tr
2- Thi kh
3- Thi xung
4- Dng tuyn(cu)
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
89
90
HUYT V NG Y
Bng Tra Cu Huyt
Vn A
m bao
m lng tuyn
m cc
m
m lim
m thi
m khch
n mn
Vn B
Bch hon du
Bng quang du
B quan
Bnh Phong
Bo hoang
Bt dung
B lng
Bc tham
Vn C
Cch du
Chnh dinh
Cch quan
Can du
Chu vinh
Chng mn
Cao hoang
Cp mch
C mn
Cn ln
Chi m
Chi cu
Cng tn
C ct
Chi chnh
Ch tht
C liu
C liu
Chiu hi
Cc tuyn
Vn D
Dch mn
Du ph
Dng kh
Dng lng tuyn
Dng tuyn
Dng bch
Dng lo
Dng phu
Dng cc
Dng cng
Dng tr
Duy ao
Dng giao
Vn
i bao
i chung
i mch
i nghinh
i c
i
i tr
i trng du
i n
i hch
u duy
u khiu m
i lng
u lm khp
Vn E
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
91
phong
Vn G
Gii kh
Giao tn
Gian s
Gip xa
Vn H
H c h
H lim
Hon khiu
Hoang du
H liu
H quan
Hm cc
Hm yn
Hoang mn
Hoang mn
Hnh gian
Hu kh
Hip bch
Hip kh
Hi dng
Hi tng
Ha liu
Hoc trung
Hon ct
Hung hng
Honh ct
Hot nhc mn
Hp cc
Hp dng
Huyn chung
Huyn ly
Vn K
Khu h
Kh mch
Kh hi du
Khc tuyn
Kh
Kh
Kh
Kh
Kin liu
Kin ngoi du
h
huyt
x
xung
Khch mn
Kh phng
Khng ti
Khc sai
Khc tn
Khc trch
Khc tr
Khc vin
Khuyt bn
Kin ngung
Kin tnh
Kin trinh
Kin trung du
Kim mn
Kinh ct
Kinh c
Kinh mn
K mn
Vn L
Lc khc
Lit khuyt
Li cu
Lao cung
Linh o
Linh kh
Lu cc
L oi
L tc
Lng mn
Vn M
Mc song
My xung
Vn N
Chm cu thc hnh L Trung Hip (Su tm)
92
No khng
Nghinh hng
Nht nguyt
Nh gian
Ngoi khu
Ngoi lng
Nh mn
Nhin cc
Ngoi quan
Ngc chm
Nh cn
Nhu du
Ng l
Ng t
Nhu hi
Nh trung
Ng x
Nhn nghnh
Ni nh
Ni quan
Vn
c
n lu
Vn P
Phch h
Ph du
Ph t
Ph kch
Phi dng
Phong long
Ph phn
Ph x
Phong mn
Phong thi
Phc ai
Phc kt
Phong tr
Ph bch
Phc lu
Phc th
Vn Q
Quan mn
Quy lai
Quan nguyn du
Quang minh
Quyn liu
Quyt m du
Quang xung
Vn S
Sut cc
Vn U
U mn
y trung
ng song
y dng
Uyn ct
Uyn dch
Vn V
Vn mn
V du
V Hng
Vn X
Xch trch
Xung dng
Xung mn
Vn Y
Y Hy
93