PONAANJE YTONG MATERIJALA

U UVIJETIMA POARA

Ranko Novak, dipl. ing. arh.

Alen Omerza, ing. gra.
Xella porobeton HR d.o.o.

Poari u Hrvatskoj

Godinje se u Hrvatskoj dogodi vie od 8.000 poara.

Preko 40 % odnosi na poare u graevinama s ukupnom tetom
od cca: 130.000.000,00 kn

2008. godine u svim poarima smrtno je stradalo 39 osoba,
dok ih je 110 bilo ozlijeeno

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

Sigurnost graevina

Sigurnu graevinu ili dom jami samo inteligentan koncept
protupoarne zatite, a on poinje kod izbora pravog
graevinskog materijala, koji znatno utjee na vatrootpornost
konstrukcije,na veliinu poarnog optereenja, na brzinu irenja
poara, zatim na koliinu osloboene energije te vrstu i koliinu
produkata izgaranja

Veina graevnih materijala tijelom promijene temperature nije
stabilna jer dolazi do promijene njihove mikrostrukture, koja
ujedno mijenja i njihova svojstva

Struktura
porastog betona

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

Tipine faze poara

1. faza tinjanja ili poetna faza

2. razbuktala faza
3. faza ivog zgarita, flash over
4. faza zagrijavanja

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

Opisi faza poara

Odluujui utjecaj na poetnu fazu poara ima ponaanje
graevinskih materijala u sluaju poara

Poetna faza poara razvija temperaturu do 300C

Ponaanje graevinskih materijala klasificirano je prema
DIN 4102-1 ili DIN EN 13501-1

U razbuktaloj fazi poara presudno je ponaanje graevinskih
elementa

Kada kod prirodnog poara faza flash over prijee u totalni
poar, to bitno ovisi o postojeem poarnom optereenju, te o
kisiku koji stoji na raspolaganju

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

Ispitna ISO krivulja

Kao ispitna krivulja za poarna ispitivanja na graevinskim
elementima s uobiajenom uporabom diljem svijeta utvrena je
ISO-krivulja. Ona odgovara ETK, prema DIN 4102-2

Temperature opoarenog prostora za prvih 30 minuta rastu i do
850C, a za daljnjih 90 minuta, do otprilike 1.050C

Za poare uljnih materijala i poare u tunelima utvrena je
hidrokarbon-krivulja s temperaturama do 1.100C

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

Ponaanje graevinskih elemenata

u sluaju poara

Openito, zie ima jako dobro ponaanje u sluaju poara

Zie (zidani zidovi) - ne doprinosi poaru !

Zahvaljujui relativno velikoj debljinama zidova, te formatima
zidnih elemenata, zidovi imaju rezerve u sluaju poara

Nakon poara, u pravilu se zie, uz adekvatne mjere sanacije i
poboljanja - moe ponovno koristiti

Ono ne izgara kao drugi zapaljivi graevinski elementi

Zie pouzdano zaustavlja poar na razdvajanjima poarnih
sektora, te osigurava evakuacijske puteve, to je potrebna
pretpostavka i kod projektiranja i kod izvedbe
Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

Ponaanje graevinskih elemenata

u sluaju poara

Zie ve sadri protupoarnu zatitu

Nisu mu potrebne dodatne protupoarne mjere

Druge, zapaljive konstrukcije, nemaju u pravilu, protupoarnu
zatitu. Zato su neophodne dodatne protupoarne mjere, u formi
obloga od ploa, premaza ili ak predimenzioniranja nosive
konstrukcije

Prednost zia u odnosu na zapaljive konstrukcije je u tome, da
se kod izvedbe zia prema DIN 1053 usporeduje samo debljina
zidova, a kod nosivih zidova faktor iskoritenosti A2, s normom
DIN 4102-4

Kod zia koje podlijee certificiranju protupoarna zatita je
regulirana pojedinanim certifikatima

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

Protupoarni zahtjevi za zidove

Svi zidovi se moraju sastojati od graevinskih materijala
klase A prema DIN 4102-1

Moraju ispunjavati najmanje zahtjeve klase vatrootpornosti F 90.

Protupoarni zidovi moraju ostati stabilni i moraju omeivati
prostor u duhu DIN 4102-2 i pod trokratnim udarnim
optereenjem ekscentarskim udarima od 3.000 Nm udarnog
utjecaja (200 kg vrea olovne same)
Protupoarni zidovi moraju ispuniti navedene zahtjeve bez
omotaa (zavrnih obrada)

Poveani zahtjevi su: F 180 A+ udarni utjecaj od 4.000 Nm.
Takva vrsta zida ne proizlazi iz graevinsko-nadzornih, ve iz
protupoarno-tehnikih zahtjeva, za specijalne objekte

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

Nenosivi zidovi

Nenosivi vanjski zidovi ispituju se takoer prema normi
DIN 4102-3. Definiran je vlastiti ispitni postupak

Kao nenosivi vanjski zidovi definirani su zidovi u visini kata,
kao i konzolni i nadvojni zidni elementi, najmanje visine 1 m
ili njihova kombinacija

Zatitna svrha nenosivih vanjskih zidova je prolongiranje prodora
poara

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

10

Konstrukcije od drveta
Drvo je gorivi materijal definiran s nekoliko parametara:

Zapaljivost

Brzina sagorijevanja

Stvaranje velike koliine dima

Toksinost

Pojava pukotina uslijed unutarnjeg naprezanja

Izgaranje - prelazak u tekuinu i plinovito stanje (pepeo)

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

11

Konstrukcije od opeke

Opeka je graevinski materijal koji se dobiva peenjem gline na

temperaturi od 900C do 1100C

uplje opeke, kakve se danas uglavnom upotrebljavaju, zagrijavaju se

puno bre od pune opeke, te je njihova primjena s gledita
vatrootpornosti nepovoljnija u odnosu na punu opeku

Pri temperaturi od 1100C povrina opeke omekava i s obzirom na

malenu debljinu stjenke uplje opeke, dolazi do razaranja
konstrukcije. Prilikom gaenja poara zgrada od opeke, treba voditi
rauna o temperaturnom oku, zbog velike razlike u temperaturi vode
za gaenje i temperaturi zida, koja moe izazvati dodatna naprezanja i
pukotine

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

12

Betonske konstrukcije

Kod betona je presudna njegova tlana vrstoa, a ista
znaajno opada s djelovanjem poara i s povienjem
temperature

Ve pri temperaturi od cca 400C beton gubi 25% svoje tlane
vrstoe, dok e pri temperaturi od 700C, beton izgubiti 80%
svoje poetne vrstoe

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

13

Savijanje eline konstrukcije

Unitenje eline
konstrukcije

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

14

eline konstrukcije

elik ima veoma rasprostranjenu primjenu u graditeljstvu, i to kao
samostalna konstrukcija, kao i u armirano - betonskim
konstrukcijama, u sprezi s betonom

Beton ima veoma dobru tlanu vrstou, a elik je nadopunjuje
svojom visokom vlanom vrstoom

Prisutan je i u zidanim, omeenim konstrukcijama, kao armatura u
serklaima, te u spojnim elementima u drvenim konstrukcijama

Ali poviena temperatura djeluje na deformaciju elinih
elementa, poveanjem njihove duljine, te padom osnovnih
mehanikih karakteristika vrstoe, granica poputanja i
modula elastinosti. Pri temperaturama viim do 300C
smanjenja mehanikih karakteristika postaju znaajna, a pri
temperaturi od 600C elik vie nema nosivost
Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

15

Konstrukcija od elika i protupoarna

Ytong barijera

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

16

Konstrukcije od porastog betona - Ytong

Ytong je negorivi graevinski materijal klase A1 po DIN 4102-4

Ne sadri, niti isputa tetne stvari u plinovitom stanju

Porasti betoni na uobiajenim sobnim temperaturama, u svojim
porama, imaju sadraj vlage od oko 4 % od svoje mase. Ova
adsorptivno vezana voda biti e istjerana iz pora tek pri
temperaturama oko 100C, i time, kao i kod svih ostalih,mineralnih,
graevinskih materijala dolazi do manjeg sakupljanja materijala

U temperaturnom podruju izmeu 200C i 800C dolazi do
otcjepljivanja kristalne vode. Pri temperaturama do cca 700C ne
nastupaju jo nikakve znaajne promjene svojstava porastog
betona
Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

17

Ponaanje Ytong konstrukcija u sluaju poara

Tlana vrstoa blokova od porastog betona raste u
temperaturnom podruju do otprilike 650C, a pri 700C ona
dosee otprilike polaznu vrstou pri 20C

Vremenski ogranieno odgovarajuim klasama otpornosti na
poar prema DIN 4102- 4, porasti beton moe izdrati
temperature iznad 900C

Ovoj tvrdnji u prilog govore rezultati dobiveni ispitivanjem po
novoj euro klasi EN 13501 koji je Xella provela u Austriji

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

18

Uticaj plamena na Ytong zid

(ispitivanje iz Austrije)

Ytong-protupoarni zid

debljine 25 cm

gustoe 400 kg/m3

tlane vrstoe 2,5 N/mm2

3 C

bio je izloen plamenu u trajanju od

112 min na otprilike 1000 C

Suprotna strana zida se tijekom ovog
perioda zagrijala za samo 3C
1000 C
Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

19

Ytong zidna barijera

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

20

Vertikalno optereenje Ytong zida

Optereenje 120 kN/m1

YTONG zid od blokova debljine 25 cm

je tijekom itavog pokusa optereivan
sa 120 kN/m1

Nakon 100 minuta izlaganja plamenu,
zid je s progibom od 2 mm,
pokazao minimalne deformacije

Ytong zid debljine 25 cm

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

21

Boni udarci u Ytong zid

Za testiranje otpornosti na
mehaniko optereenje,
protupoarni zid YTONG debljine 25
cm,bio je 3 puta izloen udarcima
200 kg tekog njihala

Osim najsitnijih pukotina, zid se
pokazao neoteenim, a proirenje
poara je potpuno sprijeeno
tijekom itavog pokusa

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

22

ZAKLJUAK:

Masivna izvedba Ytong zidanih i stropnih konstrukcija, povezana s visokom

izolativnou, najvanija je sigurnosna mjera jer masivnost & izolativnost
sprjeavaju irenje poara na zidove i stropove, kao i na susjedne prostorije
Nije dovoljno upotrijebiti samo pojedinane vatrootporne elemente, jer stvarna
vatrootpornost ovisi o izvedbi itave konstrukcije. To se na upeatljiv nain potvruje
i dolje navedenim usporednim grafikim prikazom. On pokazuje stvarno postignuto
trajanje vatrootpornosti razliitih graevnih elemenata s traenim razredom F 30
(ubudue REI 30 prema EN 13501) kod 36 razliitih tipova zgrada

poarno opterenje

vrijeme
Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

23

YTONG tehniki podaci

Razredi poarne otpornosti neobukanog zia

debljina zida u cm

razred poarne otpornosti (minuta)

nenosivi zidovi

nosivi zidovi

EI 30

---

7,5

EI 60

---

10

EI 120

---

12,5

EI 180

---

15

EI 240

---

20

---

REI 240

25

---

REI 240

30

---

REI 240

40

---

REI 240

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

24

Potvrda o sukladnosti

PREGRADNI
NEOBUKANI
YTONG ZID 10 CM
120 MINUTA !

(OBNAVLJA SE SVAKE
GODINE)

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

25

Ispitivanje konstrukcije od Ytong-a

Njemaka 1996.

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

26

Ispitivanje modela od Ytong-a Slovenija 2009.

Faza tinjanja

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

27

Ispitivanje modela od Ytong-a Slovenija 2009.

Razbuktala
faza

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

28

Ispitivanje modela od Ytong-a Slovenija 2009.

Flash over

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

29

Ispitivanje modela od Ytong-a Slovenija 2009.

Nestajanje
ETICS-a

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

30

Ispitivanje modela od Ytong-a Slovenija 2009.

Ponaanje
Ytong zida

Xella porobeton HR d.o.o. 15.03.2011

31