VI KIN V TIT DY BI TP VT L

A-T VN
1-C s l lun:
Trong chng trnh vt l ph thng th hai phn l thuyt v bi tp c coi trng nh
nhau, th hin r nht l qua cc thi kim tra c bit l thi tt nghip v thi tuyn sinh th s
im hai phn gn nh tng ng nhau. Nhng theo phn phi chng trnh th s tit bi tp
cha c 30 0/0 .V vy hc sinh c th lm c bi tp (c t lun ln trc nghim) th mt
tit bi tp vt l gio vin phi hng dn hc sinh nh th no c kt qu cao.
2. C s thc tin:

Trong dy hc vt l th vic dy l thuyt c v d dng hn, cn vic hng dn hc sinh

gii bi tp vt l sao cho thun thc v nhanh nhy th phi tn nhiu thi gian v cng sc hn.V
khi gii bi tp i hi phi vn dng l thuyt hc v km theo cc cng thc ton hc.
Tit bi tp vt l gi mt vai tr quan trng gip hc sinh cng c, o su v nm vng kin thc,
n l mt hnh thc tng hp kin thc ca mt bi, mt chng. N l thc o mc su sc v
vng vng kin thc m hc sinh thu nhn c.
Trong chng trnh sch gio khoa khng bin son c th mt tit dy bi tp, v vy mi
gio vin phi la chn nhng bi tp thch hp, thch hp vi mi lp hc, thch hp vi mi i
tng hc sinh. Do ngi gio vin phi vng vng v chuyn mn v c sc sng to v c
bit l phi yu ngh th mi hon thnh tt mt tit bi tp vt l.
Do nhu cu v thi c, hc sinh phi nh mt ni dung kin tc rng ln v nhiu k nng
khc, do i vi tit bi tp cn phi:
+ Lm cho hc sinh nm vng ni dung l thuyt c bn.
+ Rn k nng phn tch cc hin tng vt l.
+ Rn k nng lm cc bi ton trc nghim.
Thc t hin nay vi cch hc "nhi nht" th ng, k nng lm bi tp vt l ca i b
phn hc sinh cn yu, v vy tm ra phng php gii cc bi tp vt l l mt vn rt cn thit.
Trong bi vit ny, ti ch xin trao i mt vi kin v "phng php gii cc bi tp vt l", gip
cc em c th lm bi t hiu sut trong cc k thi, c bit l thi tuyn sinh H & C.
B-NI DUNG
* Bi tp trong chng trnh ph thng c chia lm hai loi: Bi tp nh tnh v bi tp
nh lng
- Bi tp nh tnh l bi tp khi gii khng i hi phi lm mt php tnh no hay ch lm
nhng php tnh n gin. y ti ch mun cp n bi tp tnh ton hay bi tp nh lng.
- Khi gii bi tp nh lng i hi phi thc hin cc php tnh, c th l n gin cng c
th l phc tp. Nhng d l cng thc no th i hi hc sinh phi nh, vn dng v phi c k
nng tnh ton.
Trong mt tit bi tp vt l khng yu cu hc sinh phi gii nhiu bi ton m ch cn 1
hoc 2 bi. Ngoi ra mt bi tp vt l cn bao qut cc ni dung khc nhau ca mt bi hc hoc
ca mt chng, hay ni cch khc bi tp vt l phi rng.
Khi dy mt tit bi tp cn tun theo cc bc sau:

1- Vo u gi hc gio vin c th kim tra bi c hoc gi hc sinh ln bng ghi li nhng

cng thc lin quan n bi tp s lm, sau gio vin c th ghi li mt gc bng v s dng
cho c tit hc.
2- Gio vin sp xp h thng kin thc trong bi tp t d n kh. Trong mi bi cn c
nhiu cu hi vi cc mc khc nhau:
- Cu ch vn dng cng thc n gin tnh ton cho hc sinh yu, km.
- Cu suy lun t vi ba cng thc c c kt qu cho hc sinh trung bnh.
- Cu kh cho hc sinh kh, gii.

x 5cos(10 t )
6

V d 1: Mt vt dao ng iu ho vi phng trnh:

(cm)
a) Tnh bin , tn s, v pha ban u ca vt
b) Tnh vn tc v gia tc cc i ca vt
c) Tnh vn tc v gia tc ca vt khi vt qua v tr c li x=3cm
d) Tnh qung ng vt i c sau thi gian t=1s (k t thi im ban u t=0)
210
84

Po

V d 2: Poloni (
) l cht c tnh phng x , c chu k bn r l 138 ngy. Ban u c 200g poloni.
a) Vit phng trnh phn ng v xc nh cu to ht nhn con?
b) Sau thi gian bao lu lng Poloni cn li l 25g?
c) Tnh s nguyn t Pb sinh ra sau 3 chu k?
V d 3: Cho mch in R,L,C ni tip c R=100

, L=

H, C=31,8

. t vo hai u on mch

u 200 cos(314t )
3

mt hiu in th xoay chiu:

(v).
a) Tnh tng tr v cng hiu dng qua mch.
b) Vit biu thc ca cng dng in?
c) Tnh cng sut ca mch?
d) Nu thay t C bng t C th Cphi bng bao nhiu cng dng in t gi tr cc i?

*i vi mi bi ton khng nn hc sinh bt tay vo lm ngay m gio vin cn tp cho hc

sinh cc thi quen sau:
a- c k bi v tm tt bi.
Mt bi tp c th hc sinh khng gii ra nhng phi hiu v thm ch c th thuc bi tp, phi bit
ngi ta cho g v tm g?
b-Phn tch hin tng vt l ca bi ton, tm ra nhng nh lut nhng cng thc vt l v
nhng cng c ton hc lin h gia ci cho v ci cn tm.
c-Khi gii xong cho hc sinh nhn xt kt qu.
* gy hng th hc tp cho hc sinh c th s dng thm cc bin php sau:
- Ch ra nhng sai lm m hc sinh thng nc phi.
- i vi nhng cu hi kh gio vin c th cho thm cc cu hi gi .
- Sau khi gii xong bi tp c giao gio vin c th ch thm hc sinh cc cch gii khc
hoc c th hi kin xem c hc sinh no a ra cch gii no khc khng.
3- Cui gi hc gio vin c th c thm nhng bin php thch hp hc sinh th gin nh:
- Cho hc sinh lm bi tp chy v chm im cho 5 hc sinh lm nhanh nht.
- C th gio vin a ra nhng bi tp nh tnh vui hc sinh c th suy ngh tr li lin hoc
v nh t gii.
2

V d 1: Mt con lc l xo dao ng iu ho c c nng ton phn l E. Hi nhng v tr no

ng nng ca vt : Bng khng, bng c nng. C v tr no ng nng ln hn c nng khng?
V d 2: Mt ngi mun o chu k ca sng bin, ngi y mang ra b bin mt chic phao v
mt ng h. Vi nhng dng c trn ngi y c th thc hin c cng vic ca mnh khng?
Nu c hy nu mt phng n?
V d3: con Di trong m ti c th bt c con mi ang bay. Cc nh sinh vt hc khng nh :
kh nng ny ca di khng phi v n c i mt tinh tng m l xut pht t mt c s vt l.
Hy cho bit c s vt l l g?
-C th k chuyn vui v cc nh bc hc nh: Newton, ascimet, faraday
* Bn cnh hng dn hc sinh gii bi tp t lun th i vi hc sinh 12 ta cng c th hng dn
hc sinh gii nhanh mt s bi tp trc nghim t kt qu ca bi tp t lun.
- V d i vi bi tp v vit phng trnh dao ng ca vt dao ng iu ho th i vi bi

tp t lun ta phi tm A, v . thng thng Av d dng tm c t iu kin bi ton, cn da

vo gc thi gian t=0 tm t hai phng trnh ca x v v. Cn i vi bi tp trc nghim ta c th p

dng kt qu t bi tp t lun nh:
+ Nu chn t=0 lc vt v tr bin dng th
+Nu chn t=0 lc vt v tr bin m th

=0.

+ Nu chn t=0 lc vt qua v tr can bng theo chiu dng th

= /2

=- /2

+ Nu chn t=0 lc vt qua v tr can bng theo chiu m th

..
V d 1: Mt vt dao ng iu ho trn qu o di 10cm v tn s l 5Hz. Chn t=0 lc vt qua v tr cn
bng theo chiu m th phng trnh dao ng ca vt l:

x 5cos(10 t )
x 10 cos(10 t )
2
a)
(cm)
b)
(cm)

x 10 cos(10 t )
x 5cos(10 t )
2
2
c)
(cm)
d)
(cm)
Gii: -Da vo bin A ta c A=5cm, do loi 2 p n a v c.

- Da vo gc thi gian ta c = /2 chn p n b
V d2: -Nu bi tp trc nghim cho di dng: Mt vt dao ng iu ho c phng trnh

x 5 cos(10 t )
3
(cm) hi gc thi gian c chn vo lc no?
a) Lc vt qua v tr c li x=2,5cm v ang chuyn ng theo chiu dng.
b) Lc vt qua v tr c li x=-2,5cm v ang chuyn ng theo chiu dng.
c) Lc vt qua v tr c li x=2,5cm v ang chuyn ng theo chiu m
d) Lc vt qua v tr c li x=-2,5cm v ang chuyn ng theo chiu m.

Gii: T phng trnh ta c =- /3. Th vo phng trnh ca x v v khi t=0 ta c x=5cos(- /3)=2,5cm

v v= -50 sin(- /3)>0 chn p n a.

C-KT LUN:
Trong thc t mt tit bi tp hon chnh vi cc bc trn l rt vt v cho gio vin do gio
vin phi linh hot v c cch x l cho thch hp vi tng tit hc. V d trong qu trnh hc sinh gii bi

tp trn bng gio vin va quan st va t cu hi cho nhng hc sinh kh, gii, va chm bi cho nhng
hc sinh c cch gii hay hn.
Vn ti nu ln ay cha phi l bin php hiu qu nht trong mt tit gii bi tp vt l mong
cc ng nghip ng gp kin, b sung thm cho hon ho hn.