You are on page 1of 7

2

M*-_

Bt $ M
$*-s-
Cy-{t-$, k, M$*--M- ygO--
C$Z {V>M Ay *-$- ygO-, sM-sO ygO-, Cy-{t-$
ygO, {yMt ygO, -^ ygO, , l$ ygO, Cs--$,
GWj--, $-r $$-O- Es$$. D V>O BM E--M
*, -, V - -V>Z EV A-M>-$ Es$$.

ty/ {s$$V

Cr O M $V$ --> Cy-{t-$ ygO- M$$


A--Z - C-t-r*s B ygO B ^. C$Z
$V$ Mt {t$$ E-$$.

Cy-{t-$ ygO-

{yMt ygO, -^ ygO, Cs--$ ygO, >-$M Ay V>


ygO-.

k- M$*--M--

C$Z {V>M ygO, y* {{V>-$V, *-$- ygO,


Ay y* M$*---M- E$$.

sM-sO Ay A- ygO-V

$ M A$$. MNr gq, {y$$V, P_aV $VW


M C O V. CM>M$y $ {Os $ M*y *
$ M$$ A$$$. $ st k *.25,000 $_
*.2,00,000 M$ Ey^$a.
M $ *$Z P$ M*y A$$$.
Cs sM *$ $ { >$ $$$.
BtM G, O>Z $*y *P B *$ "yOs B
Cy* *$' $ P$ C$$$.
JMP *$ * M 500 $ *$r$
M> Er$. As M>*t Gy$, *$ V$V> Es G
AM>$ Es* F^$M^$a. {sO $$Z *.10,000 $_
$$$ i A$ st *.40,000 $_ *.50,000 M$
Er$. O>---Z ^ *ty*Z y-, M, Ayy
M$$ E$$. M>---$ 8 $_ $$#$$. O->---Z "hM>-'Z M*y *-$- M$$ E$$. C$Z y$ -->
M>---$--V- M>-M *-$-, yh-r *-$-- M$$ E$$.

Cy{t
GO JM A$$O $$
*$ ^$My A M. M> B
$M$ HO E*V Es A
ygO A#$. {$ H
$#MO ygOV $$Q. Z, BM^ Z

*-$- M$-$
*, M$VN y, IHg,
*t *$ *
$ M>$ $ M*y $a
$. "fW $M' A$$
A BMr$tM$ M
M$_. "*X' M>MtM$
{^V> G$ A*$$ E$. {$ *$
V VV> A ^$. C$ZM
BV> {_ 2y, 3y *$ AM>$
A#^$aMyZ *{ My $. D
VZM $M$$ *$Z y{X
Modeling
y* r. O>Z
Agencies in
gGs$$ OtZ GH *$
India
M$ E. Cr N^
1. Face 797, Jesia
building Jam-Jamshedji
road, parsi colony, Dadar, Mumbai400 014. Ph: 4149968, 4126878
2. Catwalk K-40, Hauz Khas enclave,
New Delhi.
3.

Platinum models, A 276, Shivalik, New


Delhi.

4. Glitz, F-100 lajpat nagar II, New


Delhi- 110 024, Ph: 6830921
5. Ozone models management, gamdevi phiroze shah road, santa cruz (W)
Mumbai.
6. The ramp A 22, Glumohar park,
New Delhi- 110 049

*$^ GM ^a$. fMV> *$ $#M$ GM$P


y*y Er$. A ygOV M$M$ #. M$ fMM$
$$V$$ rtyM g$ $$ $_ {$ $$ M$ $ ygOV Ctr*s$ E$$. Ctr*s B sM>i, Ctr*s B ygO, t, HG, >, *, $,
GM Ctr*s $$O $ ygOV M$$ A$$$.
rt $_ ^# M$ ygOVZ MM> M$$$$. CM>M$y
Z ^ -s-MM$, C M-- M>-iZ D M$ E. Cr
- y{XZ sM-sO -O-g- $-M--y*, G Z O ^-$ G$ sM-sO ygO-V $-M--y* ^$-^$a.
C$Z {V> Ey V>$
ygOV yt$s: ygO, MstV Ats, P_V Ats,
l$ ygO.

*PsV Ay $PyOhV

*$MaV yt$s M&Bzr


EV AM>$: sMsO, y*$, V>s GV$$ V>Z, sO, Z V>Z, V$s/ $ V$s sMsO,
y*$ V>Z& BYOf$, $, s/
{{V>$ {y*$V>/M>*t$ ygO$V> ^$^$a.
ty: y{X, y*, i y*, _-, *t y{X $$-O-
C$-Z Es-$$. M$$ st Cr/ y{X A ^>.
Z t-$, A----Z - C-t-r*s B ygO, Z Cy-$ C-t-r*s B sM>-iZ D M$$ E-$$.

*sM

Z {$
AO f$V$$
VZ G#y* fV$.
$, I>>$, y*
Oy, {*M> ^{, * $>j,
$$M>$$S $$O $
$$ A>j$ $$Z
>^y A t O y. V>M>$
Vr$ $$$ C#y$ $MO t
y$$$. ^$
avenue

7. The Tina factor C-31 Defense


colony, New Delhi- 110 024.
8. YSG worldwide model and promotion agency orient house, 4th floor,
adi marzban path, Mumbai-400 038.
Ph: 2616732, 2615029.
9. Aditi modeling service 324, upper
palace orchard, Bangalore- 560080.
Ph: 3342518
10. Passion EC 191, sector 1, salt lake,
Kolkata. Ph: 3593502, 3346319
11. Profilez Estd. P29, F10, UCO

$O $ B$Z G M AV> Eyr M


_a$$. D VZ $M$M $$ _ Gs
* My JM . *sVZ I$ $_
$$$ $ EW ^ $ st M$ Er$.
>Z ^ $ *sM _ M$$
A$$$. A$$ O>Z A* *{ gGs$$
M *s MZ $ y{X, y*$ A. A*
tMs C y{X tMs *V> {$ V$# .

C$Z sM-sO ygO, Cs-{Vsy {{V>$ C A sM-sO


ygO -O-g-$ E$$.
AV $V _ y{X AM$ y$ B{{Z
Z f$y GIy ({$ V$r*$Z B^ V>$j

$*sZ $$) M*y A$$. f$y


GIy V Hy $^ 60 r B$O. $*y$ Og$
& sMsO A, {yMt ygO, k M$*MZ D Hy
$_ Es$$. y$ i M$$ A, V>V,
V$ M>Z *{$ A$$. GIyZ C ->
M www.nid.edu -Os ^*y--^$a.
{V>M ygO-V$ Bt *PZ $. k M$*M
M$-$ AZ Ctr*s B ygOr$, #, ^OZ Ctr*sZ E-$$.

$- 9 $ 2016

apts., Novodaya colony,


srinagar, Hyderabad, A.P. Ph: 91040-3737286
12. Mayrose management services, 302,
radha mukund, B.P. road, DahisarWest, Mumbai. Ph: 91-22-8911187,
Fax: 91-22-8927861
13. The bridge, 201, Bhanot trade centre,
paschim vihar, New Delhi, Ph: 91011-56017119.
14. New India models.com, 201, mayur
plaza, LSC, Opp. ASN school,
mayur vihar, Phase-I, New Delhi,
Ph: 91-11-2712222

*yV

BM$ * E {, #$
$$ D VZM ^$a. A$$
C BV V.
#$$M$ M M$P
AM>$ $$. "~$O
M$' E$ *{$ C$
Z >^V$V$$. s *y V, {s *yV, *$
*yV, > *yV, AythV *yV $$O C$Z
{^$V> ^#M^$a.

f$t$

f--$t$ --V> ygO-V/ $PyOhV-Z {s$$V $-M$s$. f-f, sZ-{V-Z


VZ A$- E-$ ^MPV> >^-V-$-V$-$. Cr, y{X -- sZ{V B--V> f-f Ay * M$*--M- M$$
M*y A$-r$Z E$$.
CyM _ M $
National Institute of Fashion Technology (www.nift.ac.in)
1. Pearl academy of fashion, C-56-2 Okhla industrial area,
phase II, New Delhi- 210 020.
2. International institute of fashion technology, H-22,
south extension part-I, New Delhi- 210 049.
3. Mangalore institute of fashion technology (MIFT),
Kulai, Mangalore - 574196
4. Wigan fashion school, Wigan & Leigh college (India)
Ltd., 401-402 skipper comer, 88 Nehru place, New
Delhi- 210 019.
5. National institute of fashion design, NIFD campus, 2-B
Jal bhawan, M. marg, sector-27 - A, Chandigarh.
6. JD institute of fashion technology, D-247, Savitri path,
Bapu nagar, Jaipur.
7. Apeejay institute of design, 54, Tughlakabad institutional area, MB road, New Delhi- 210 062.
8. Institute of Handloom technology, Varanasi.
9. Academy of fashion studies, B37A, Gangotri enclave
(Opp. Main market), Alaknanda, New Delhi - 110 019.
10. Air force vocational college, old wellington camp, race
course, New Delhi- 110 003 (Near hotel Ashok)
Chanakyapuri, New Delhi.
11. Apeejay centre for creative and productive arts, 54,
Tughlakabad institutional area, MB road (Near Batra
hospital), New Delhi- 110 062.
12. Asian polytechnic for women, E-99, Manasarovar garden (near Jajouri garden), New Delhi- 15.
13. Creative computer centre, lady Irwin college, Sikandra
road, New Delhi- 110 001.
14. IEC school of Art & Fashion, IEC house, M-92, connaught place (Opp. super bazaar), New Delhi- 110 001.
15. International institute of fashion technology, H-12,
South extension, part-I, New Delhi- 110 049.
16. JD institute of fashion technology, corporate office:
manivilla, Nehru road, near sham rao vithal bank,
vileparle (E), Mumbai- 400 057. Delhi office: BMS
centre, plaza cinema building, connaught circus, New
Delhi- 110 001.
17. SNDT women's university, marine lines, Mumbai.
18. ITTC, Nariman point, Mumbai.
19. Institute of fashion technology and hotel management,
KM-2, kavi nagar, Ghaziabad.

V M>g B BtZ M*y Ot M$$ E$$.

sM>i
{^Z $V A
Cy $. Cy A>
M$ A$V$V> $ V
G$V$. M$ M{Vy
EM C$Z {
Er$. Z >Z sM>iM _ $ y{X,
y* M$$ A$r$Z E$$. $V$M _
V$s Ctr*s B sM>i M>i O>Z E.
VZ V_ao $Z >$>Y VY E D sMM M
Z y* C sM>i, y* C #s sM>i M$$
A$r$Z E$$.

l$ ygO
B---$ As H Z-O
*g. ---Z-O s {
^ A- $. Z M
r$M$O V> $ E
$ A^. {^Z E A$
V>-Z 25 $_ 30 --M-OV> $$ -*-W-$. # 900
r$ V>> { V$$ ^$M$r$. CM M ->-$V> GV$-$-$Z B-- {$O-- -sZ JM-sV> $-$$$. GM$P l$ ygO-V M$$ Cr - Es$$.
M $ *{ O jM$t$ Ay$V$$$$.

g*-i
$-O {g$, -M$ _ D V M-M t, M
E-$$ M$-V---$-M$
-M ^MPV> E-*-V--y$-$.
D V>--M _ M$-Z
{VyV, MsV, -V $$-O A -*-$ -$--g-$.
M$-$: t-{V>-y$-$s y*, y* M$-$ E$$.
-$: $$O-Z g$-t Bt- {sV *P, *--Z Cy-$ g$--h-M C-t-r*s, $$OZ f r yO$y sM>-i,
*--Z Cy-$ yO$y C-t-r*s (www.diamondinstitute.ne)
*--Z Cy-$ C-t-r*s B g*i (www.iigdelhi. com)
$$-O $ D M$$ A-$--$$.
C$, B-$$, ygO-V, $-r Ay s ygO-V,
GWj-- ygO-V, y y ygO-V, k- $PyOf $$-O
V>$ Es$$. rs- AV>, BM---$V> a---s M-
M t Ey-r-r$, G E^- -$O M*y A-V>-
Ey. Cs -*-O C#y$ M--M> M$$ E$$. H {V*#O Cr O--$ y$ $_ $V$ --> M$ ^$-^$a.

Bt sy BZ Ot/A$$y Bt
Z ^ $*---s$ Bt M$$ A-$-$$. C$-ZOt, C{t-, sO-{V, sZ-{V, Cs--$ yM--, A$$y Bt,
Bt- -t, V, Pa, $$sV, {M$-s $$sV, t/Ey/
>-$M/$r-/*$-$r- Pa $$-O- {--$O-. Cr
N^ $ _ B OtZ ^^$a. M $ s O M*y ^$aM$r$$$. $ >{tZ gGG$$ $V$ -> GG A-. C$Z A$$y Bt, $$sV, sZ-{V,
Pa -O-g-$ E$$. M A Cr.
CM>M$y O>Z {Ms Ot M>i M*y $
M$$ A. $$O $*sM ^ gg Ctr*s B
A$$y Bt, GG $*sM ^ Mt B Ot, M>g
B Bt, g$*$* C$*, A $*s, s
$*s, M $*sM ^ >g M>g B Ot,

^
M$ GG,
Ot M$$ sZ-{V- -O-g-V> A-$-$$. M $*---s$ $*y G sZ-{V y{X
A-$-$$. M^r JM -- y-*$
M*y E-$$. Jy-Z EP $*--s sZ{VZ $*y$ -->- M$$ A-. i
$*--s, # $*---s M*y D M-$$ A$-$$. Hy y* M$$ g$* $*
$*--s, gG-s$$ O->-, $$O-Z gg
C-t-r*s B A$$y Bt, A----Z C-t-r*s B ygO, O->---Z {M-s-
M>g B Ot $$-O $ A-$-$$.
1. International school of photography C-

2.
3.
4.
5.
6.
7.

M $
1. Government college of fine arts and architecture, Hyderabad.
Course offered: Diploma in drawing and painting - 4 to 5
years. Eligibility: Xth/Higher secondary.
2. Central school of arts and crafts. Andhra Pradesh. Course
offered: Diploma in drawing and painting. Eligibility:
Xth/Higher secondary.
3. Faculty of fine arts and crafts, Bhagalpur university,
Bhagalpur. Course offered: Diploma in drawing and painting.
Eligibility: Xth/Higher secondary.
4. Government college of arts, Chandigarh. (BAF) art, graphics,
sculpture. Course offered: Diploma in drawing and painting.
Eligibility: Xth/Higher secondary.
5. Delhi college of art, 24, tilak marg, New Delhi-1. Course
offered: i) Bachelor in fine art (BFA). Eligibility: XIIth and
entrance test. ii) Master in fine art. (MFA). Eligibility: BFA
iii) Diploma in graphic and commercial art. Eligibility: Class
XII and entrance test.
6. Jamia Millia Islamia, Jamia nagar, New Delhi - 110 025.
Course offered: i) BA (Hons.) in art and art education course
to prepare teachers. Eligibility: Class XII ii) (BFA)
Eligibility: Class XII
7. National gallery of modern art, Jaipur house, New Delhi.
Course offered: i) Certificate course in general appreciation.
Eligibility: Not prescribed. Desirable experience in public
collection and museums. ii) PG course in western art and
international art. Eligibility: Graduate in arts / Hist / BE or
B.Sc. chemistry, physics.
8. Faculty of fine arts, M.S. university, Baroda. Course offered:
B.A. (Fine arts). Eligibility: H.S.C.
9. C.N. college of fine arts, Ahmedabad. Course offered: diploma in painting, applied arts and sculpture. Eligibility: SSLC.
10. School of arts, Dharwar. Course offered: Dip.in applied art.
Eligibility: SSLC.
11. J.J. institute of applied arts i) Mumbai. Course offered:
(BFA). Eligibility: 10+2 ii) (MFA). Eligibility: Degree in fine
arts. iii) Apprentice training course in photography and interior decoration. Eligibility: Those who are already engaged in
respective trades iv) Mural decoration course. Eligibility:
Diploma in drawing and painting v) Diploma in art education.
Eligibility: Diploma or degree in painting or applied art,
sculpture, modeling art and craft.
12. National institute of design, Paldi, Ahmedabad- 380 007.
Course offered: i) Advanced entry programme in product
design. Eligibility: Graduate in Engineering or diploma holders in Mech., electronic and industrial Engg. with 3 yrs. experience. ii) Advanced entry programme in textile design.
Eligibility: Graduate and diploma holders in fine arts, Comm.
art, Home Sc., humanities. iii) Advanced entry programme in
animation film design. Eligibility: Graduate and diploma
holders in fine arts and commercial art.
13. Many premier institutes in India offer courses in fine arts and
commercial arts. These include:
Faculty of fine arts (Baroda)
Kala Bhavan, Shantiniketan.
Jamia Millia Islamia (New Delhi)
College of art (New Delhi)
14. Sir J.J. institute of applied art, Mumbai offers training for various types of degree and diploma courses. The department of
painting offers:
BFA (painting) 4 years
Post degree MFA (painting) 2

7/143,
safdarjung
development area, hauz
khas, New Delhi- 110 016
Academy of photography, Kolkata.
Film and television institute of India, law
college road, Pune- 411 004 (photography
as a subsidiary subject)
Film and television institute of Tamilnadu,
Chennai- 600 113 (photography as a subsidiary subject)
Fergussen college, Pune (B.A. degree
course in photography)
India international photographic council,
12, modern school, barakhamba road, New
Delhi- 110 001
MCRC, jamia millia islamia, jamianagar,
New Delhi- 110 025 (photography as a subsidiary subject)

sZ{V>

M$$ A M $

M*-_

$- 9 $ 2016

years
MFA (painting) (by papers) in portraiture
MFA (painting) in graphic art
MFA (painting)in creative painting.
MFA (painting) in creative painting.
The department of sculpture and modeling offers:
BFA (sculpture) 4 years
Diploma sculpture and modeling 4 years.
The Department of arts and crafts offers:
BFA (Craft-metal work) 4 years
BFA (Craft-Textile Design) 4 years
BFA (Craft-interior decoration) 4 years
BFA (Craft-ceramics) 4 years
The Department of Art offers:
Teacher training art teacher's diploma (ATD) 2 years.
Diploma in art education (Dip.A.ED) 1 year.
Art master certificate course (part-time)
Symbiosis institute of design, Pune offers the following degree
programs:
Bachelor of Design (B.Des) in communication design.
Bachelor of Design (B.Des) in product design.
Bachelor of Design (B.Des) in fashion communication
Bachelor of Design (B.Des) in fashion design.
15. The institute tries to offer an optimum mix of traditional
skills, new media skills and soft skills.
16. Some other universities are:
Allahabad university, Allahabad.
Andhra university, Vishakhapatnam.
Anna university, Chenni.
Banaras Hindu university, Varanisi
Bangalore university, Bangalore
Goa university, Goa
Gujarat university, Ahmedabad.
Guru Nanak Dev university, Amritsar.
Karnataka university, Dharwad.
Kurukshetra university, Kurukshetra.
Nagpur university, Nagpur.
Punjab university, Chandigarh.
Rabindra Bharati university, Kolkata.
University of Ajmer, Ajmer.
University of Calcutta, Kolkata

8. National institute of
design, Allahabad- 211 002, U.P.
9. Satyajit ray film and television institute, E.M.
bypass road, Kolkata- 700 094 (photography as a subsidiary subject)
10. Southern film institute, thiruvallam,
Thiruvananthapuram (1 year certificate
course)
11. St. Xavier's institute of communication, St.
Xavier's college, fort, Mumbai- 400 001
12. The film and TV institute of Tamilnadu,
Chennai- 600 113.
13. University of Allahabad, Allahabad- 211 002.
Course offered: Certificate course, 1 year.
14. Bhopal Vishwavidyalaya, Hoshangabad
road, Bhopal-26. Course offered: Diploma
course, 1 year.
15. University of Gorakhpur, Gorakhpur- 273001.
Course offered: Diploma course, 1 year.
16. Jawaharlal Nehru technical university,
Hyderabad. Course offered: Diploma
course, 1 year.

($V 6 iZ)
17.

Kashi
Vidyapeeth,
Varanasi. Course offered: Diploma
course, 1 year.
18. Sri Venkateshwara university, Tirupati,
Dist., Chittor- 517 502, Andhra Pradesh.
Course offered: Diploma course, 1 year.
19. Ravi Shankar university, Raipur,
Chhattisghrh. Course offered: Diploma
course, 1 year.
20. Academy of photography, Calcutta. Course
offered: Diploma course, 1 year.
21. National institute of design, Ahmedabad.
Course offered: Diploma course, 1 year.
22. Bharatiya vidya bhawan, K.G. marg, New
Delhi- 110 001. Course offered: Diploma
course, 1 year.
23. Verse visuals, 323, CMH road, 108, building, indranagar, Bangalore-38.
24. India international photographic council, 12
moern school, Barakhamba road, New
Delhi- 110 001.
25. Banaras hindu university, Varanasi
http://www.bhu.ac.in

M*-_

$- 9 $ 2016

@ 2016

Z A {xM$O
M$ sM $y.
>*s $${$
$ ^, C *
A$M$ A { A
^$ A{$. M>, M>P
{M, O N Es
A O ^^a
G$ *_ . ^$M>P
O ^$. AV
{M .
V* $O $$
^$$, $ V> ^$s$.

Z $r$t {$ . $ ^* ^$ A$$
BM$ V$#$. A$$ M$ A$V$V> $$ s*, JM {M
{M> ^ D Z f$ ^y Mt$$ M>$.

{$ &1 &
Cs g$, A>j$ $r$
^{ g*$
{^ *V{ & {^ M, *hM, BM,
VM{
>gV & , >fM$ , ^$>g, M ,
M$P$& A$
> A$, iO > *$
f O
{$ M$ $$ A$$ $$r $ $V> -_, A$Z { jMtM$ W $* Ms$$^$M. A$M$ A$V$V>
{M$ ^$M.

{$

* > $$.
E: COP21 & $
INDC MZ $_ >-$
{X {s$
> $$, J$
A$, A_ ig$M$
_ >$
ICTC 9, 10, 11, 12 #M>$
M>$ & M>$, ^$
G$$ s CyM
$ & $, *M, M$#
$$O A$
*yOs, P, Oz O

--

2004 >M-

M$a, ss $$O AO
${V AV> ^$M.
{ > E*$,
E$M>$ V$_ $$M.
**WM, *yO*,
*y $$ $$O AM$
_ ^ $ $~V>
^.
^st$, EM$ *yOs
(iO) ^rt
{sZM>& *{t$, MsZ, M>ti
$$O.
J$& $$r, M
>$ $$O.
$$PO J$.

GM>$Z $$Q
V> * BM , M
*O A$$ r$t
^.
{$ yjs, BM Z *V>
E*W_ O ${V AV>
^$M.
t f, GMr {sy, GyI
$$$ A$ ^.
BM M$ _
* M$s$ EM$ M
{$, .g. $M, _M*
$$O M$sM$
_ *$ V>
$$M.

t
{`, $$$V ^{ $_
$$QV>..
$f, gOfM$ _
^{M, Bt Ay Ma$ ${VV>
^.
* VMM$ _
{$ A$Z M$V A$,
{VM ^$r*t E f$#$
Q , V >, * VM
$y {$ $$O.
E: Cs >Z VMM$
^ >M$ A { $y.

GG$,
$
$$

A>j$ J$
BRICS & {$$Q, * >$
18 A>j$ $& s { M>>*$ &
{$$Q
{$ M> $ & {$$Q
{gMt $
V* {gMt
TAPI & OO
$$ (String of pulse)
*M$
{s Cr
M> *`$& ; *`$ {Ms^
>$ $$O. E: z GM$M A#s$M
*_M$ IMF C$.

M> V$ $yVyz ^ st G
M>M --V>- -> G ^{Q># 2016 $ 2
M$ ^>$. $yVyz 19.73 sG
$ {gM$t $. M M GV$ $N
$y A 6.2 sG $ $
f>$, M M GV$ 2.16 sG
s $ $ {gM$t $. M> {gM$t
N ^$yM $$ *.83 Mr$ A A#$$.

HZ ^{ *
A$s VZ ^$ 1.50 Mr $ M>M$ M
^{ * M> BV$t 15 $_ {$r$t H
$$Q${ ^{$$$y$ $. $ y

*$M>$

s Bt ^O *#
V> y$z ^OV>
>$V$y >$y$ *# >$
$$$*$. H{ 29 >$
$ M^$. >$ 2009
Z Cyys G$V> >$V$y
$_ V$$. > 2014Z sBG t
AV> V$$.

"$ --X-' O -^O-- {---yz

V> V$s > ($ X) O ^OV>


Py > >$y$ {>yz $$$*$.
{>yz M>s >M $*y$ >$ D Z
Es$. $ XM$ G MB ^OV> $$.

-V> AM> $ A$V> #

V> AM> $ A$V> {$$Q ^$$, $


f$t # {M>#$ $$* {$ 2016 H{
26 E$$ g^. {M># Hy r$ M>s
>M$ D Z MV$$.

$ {M>M> $

-Vy h V>$jVZ $ {gM$t


{M>M>V> $ $$
$$* {$ 2016 H{ 26 E$$
g^. $ A>j$ $$
o>$V> a {$ ~$$_.
Z D {gM$tM$ {M M $y
$$^$.

$$$V ^{Z $$QV> V &


r^, Bt Ay BPsMa
$& M M$
_ {$ f^yZ AyV
AM> E.
^$ s > V$_
{$ ^a AM> E.
$$sV
Ar g$ $
M> $& ^ ,
{M
CM$ _ A$
VM B (Geographical

M~ Z$z ^OV>

M~ *f* Z$z ^OV> G.G.G. $-$-$-*$. {$ M{ f--$ -^O--V> E$.


VZ $V{ Z$z M>V> M*y ^>$.

E$y OM$t gV> ft M.G. gZ

Indications)

* A$

e-NAM
(National
Agriculture Market)

tM GMag$
M> {y$,
A$
{$$, * $
20 H fV >$
MV P$&
M$s V$_ A$
^*. s M A$$
$$QV> Prathyogitha
darpan {M, economy
special$ M ^
.

(Current Affairs)

g{V

B$M ^{

GM>$

A>j$
$

*i, hM, M$M _ M$


${VV> AV> ^$M. OM$ _
Cs A$ V> $$M.
C{ $ & M
r$$
O sM>iM _ * *$
{V>s
M>r$ ys, MAM, Bs
GPS t$ $, s >$
ISRO - {*W_ E{V >$
M> $O >$
GZ, hM>, yV* O >$
V Hy, D {$$Q {MZ _a O
* A$
O P A V$_ M *^>
Cy* C$ $M $_ M*y ^a.
A{WMa, Bt Ay Ma, s, yM$
_ A$, M>
$ $~V> ^$#M.

>

f O

sZ >gV& A r$ , M
({$ $) M*y Es$$. M Z
VV> V $_ {$ M$ {$
{st O t ^.
E: tt Cy* ty Cy* $ y$ A
^$M. f L, s ^& s , ^e ,
H$ , y V$ M>$ $$O
sO AV> ^$M. sM _
*^ www.pib.nic.in OsZ $. Vy
$_ sM$ {$ {st AM M> V$_
${V $^> M^$M. M
$, PESA Act M$ _ {$ ^a AM>
E.
: Z {$ MV> $M_a
*$$, ^$ V$_ $$M. EM$
CPGRAM, PRAGATI s AO t ^.
M$P$& A$: M$P$, $ M$P$, G,
Gt M$P$, V$ M$P$, $Ot, { M$P$,
{$ *V> {st M>$, sM
_ *^> ^. E: {$$ f$ (M>M$M$
_ M$P$), $V$ *f (V$$)
$$O. Cs ${M$t $$ &
AO t ^.
E: GgG, *M$ $$ Vs ts B $>{t;
{** Vs $*$ B Cy*; ^$
GM M 10 V Ey A AO
>g Vs > >{t, {* Vs AZM ;
BI M*y *^ M$P ^rt MM$ > A
AO BI Vs f$ ${t; *y $$
MV$ g MM$ AM _
M{ Vs $*$ B Cy* $$O.
{$ {MrZ >fM$ $M$ sZ$ A
AO M>$ M> Vs $*$ B Cy*...
$$O.
$$Q$O {$ JyyM$, {$ M>$.

M> GM$ M$

$M$$

(Modern History)

Cy$ M>{V *
$& A$ >$& {
M$
M>s $
$$Q$O #M>$ & ^$$$
{$$Q >{M$
^rt, V> f, *
& M>{V f, M J,
_f $ $$O
$st$
B AP 125 f$
V> B$M$ --_-
{$ ^a AM> E
M$Vr $$ $r & V t
* & 200 f$

>$ $O
BtM 370& f$$ M>M$ {M
Z M^y

AsO ${V AV>


A M> {M$
* >$yZ A
M M$.
{$$Q $& >f$$
H , H { $_
{$? Z $$,
A {^ >$, s
E$M$ _
*^> $$M
$${$ & $
$${ {$, Ay#
~
G
{$$, r,
g$ $$
$ E$$
Z ^
M> B#$

$$$& H VZ H M$ C^a$
A *^r$ B* V$_
$$M
$$Q$O {My $
G [Og, #rj, *$M $$ {V$&
M _ $$Q $.
A>j$ J$, *$
{$$Q {MZ yO Ds&2016$ V> ^
${ Q Hy MM$ _
*^> $~V> ^.
sr$ {$ Z &2 A$$ CSAT O
M*y A$$ t st. C$M kM$ y$ Vr$
Ms$$^. C M>$$V *{$ A{
^$M*y$. l *y {Mt ^*.
$s$ G^$M$. $$
A#$. {{$ M_ {Mt ^$y
E$$O . $Z B k, B $
$$ {M*MV> ^ y {$M$
M$P$. M>st AV> MV>$yr, sMs
$ #V> >$y s r$ fVM$y g{V
^.

$- 9 $ 2016

C_a {M$ $ GM$PV>/ $ M$PV>


*$ >$$. M>v tZ E^$M
* >*. ^ MvV> Es 75,
MV> A 85 M$ *$ V$^VV>.
$$ f*f*$ ~$$$. M>st
> A$$ $$$ V> s^.
& 1Z {M$ 120 $ $$
Er$. M>st $Z N^ 20
$$ $ M$ E*W^$M.
{ 10, 15 { $V O {M$Z
^$* ^*$M. {Z $V$
B$ $M P $M$. {$ $~V>
^y. MMt, CMMt $ g{VV> V$^y.
y #$ ^$$. Gs JyM
V$M>M$y Ey. $$$$` BV> g{VV>
^*$M.
{$ B$$$O f$ A#$ A
$ ^$$s$. M>st D Z f$
^yM gq Ms M*y Mv {$ ^
A. {M$Z G BrM>$, Jy$y$M$$,
$$ $s$$. rsM ZO M$WM$y
s $V> $^$M f$ ^yM
M ^*.

E>Qy OM$t { $$*V> E


ft M.G gZ H, V> E$y OM$t
` ftV> A*$. {$ PM
gV> ^$ Z ${ gV>
$$$*$. MM$ ^ ft gZ
1958Z M_aZ f^$. 2004Z M OM$t
> $$*V>, 2014Z E>Qy {
$$*V> $ ^st$. gZ Z OM$t
Cs E>-QyZ >-- ---$ $ ^* ^-- -$ --_-. ${, A, M OM$t { $$*$
$V> E ft G.*M>RP, ft y.O.^{^*y, ft
AZM* O ${M$tM$ A*$.

$V> I osZ
g V$#

t M g V
MZ
$V> I
osZ*
Ms
f$
^y$.
2016 H{

30 y [tszZ
M>M GZ { M
**g $ fW B$
y osZ $ y
$W$yV> g f$
^y$.

sr$ *M>M$ ~
y--- M g$ AsM
^$ 800 $r
$V$Z {r sr$ *M>

M-s A-O-
V> G D
M> {Ms^$.
D MZ *.5
{* * A
^$$.

>$^{yz E#

{${ Ef *f {

g$

*.8 Mr $ 5 Mr M$r$M$
E_V> r V>$ A^ { ${ Ef *f$
*Z { * 2016 $ 1 {^$. D M M
{ QM$ V$ E M$r$Z $ $ $ E_V>
rV> MM$ C$. $$s HyZ 1.5 Mr MM$ C$$.
$*yZ 5 Mr > N^$.

Z D&y$, D&>-

Z A *s $ M y^ 11 D&y$
2016 $ 1 { * {_ >YM Ag>$. M
O {My$O $$ D&>-$ ^>$. D&y$
{^y > yhO l Q$ast *.500 M$ B
A#$. > B M$r$ BMV> y$$.

M{ >$r Z $M$ f

M{ > $r Z $ { ^ V> {$
~$ --$-M$. B-G-, IGG M>-t-$ $$ --$tZ 33
$--M$ f-- M-$-r$ {$ 2016 H{ 27 {Ms-_. A $ O GG, GG, IsZ
M*y 14 $_ 15 > M>t$ $$ $t$ Ms$$_r$ M{
Z>Q $${ M hk $.

A>j$
MZ 100 r$ H$V$ M$ #

H$V$ r, s A{M$
$ NV> ^ M$*
$$Z r$M$OV> H$V$
M$ 2016 H{ 30 M -s-_. $MZ B{M> >
H$V$ $ f$V$$ Z
M D ~$ $M$. O
g$ f$ {>Z H$V$ M$ A$y$ E$$ Mst ---s-^-$. -# 6700 H$V$M$ ^ s {Z
A{M$ ^$yV> M AM>$$ ^$M$$.

C> GMZ ${> f$

C>$s y GMZ A$y$


${>$ t B Z f$ ^$$. $$ 68 Z 36
^r t B Z V$-. Mjs 17, C$$ 11 -$
V$-^$-M$-$.

ssZ A f$ {gM$t

ssZ A f$ {gM$t > 300 Mr y ^O


{ _. ssZ $VM>$, ^$ {Z V
> M*yZ D {gM$t$ $$. 2021 sM C
N#$. *Vj GV$ V> E h O
$$. D {gM$t Vx $ 1.2 WV>r$.
~ _. sr$ 2
$ 1.84 MZ >
N^ y ^$M$.
$sZ 18 H M>$z(2. .2.28
)$ sr$ AV$_.

BaZ {^ M>$z
$ -^- -M

t Ba M M$*
216 H{ 27 $OZ fW
{^ M tg&1 >MV y

{My$

{^
M>$z$ $^. $$ 72
AM>>Z 686 $$r$ V$^$
M MZ( M*) r
E
M>$z$
$
^.

M*-_
(3 i $$$)

t$, M-yr$, Gy-r$, M-f$ $$-O--$ Es$.


VZ y{X, y-* E-- ^$-#-$ -st GM ^$-M$s$.
sf ^ GM$PO - E-V>$ W--*$$.

$MV
{y- $-f, {y- Ats, -a, A-ts yO-Mt, yOMt, OsV/ M$>-$, y {-, Gy-r

University of Delhi, Delhi.


University of Chennai, Chennai.
University of Mumbai, Mumbai
University of Rajasthan, Jaipur.
University of Barati, West Bengal

M>*tt
E-V>$ GM$P-V> M---y
$ Z C V$#
VV> G-V-$. {y$$V P,
*$, $-- --
t E-$ D V> G^$-M^$a. *--Z *P M>*t--tM$ _ M-y
M$$ A-. ^O-Z _-{--r-Z E _{ --$$ M*y * > D M$$ A-$-$.

ff Ay * M$*--M--
ff y*/s/{s $y* f--f
ff M$$ y*, _, i $$Z E$$. y*
M$ N ^$ {V>$ $$Z t$ /M{s*r$V>
^$^$a. _ y{X, i $$ M$$ N^ $ H
$$ZO ^$yM A$$. V> ffZ y$
M>$ Es$$. JMs {s ff, $Ms GM>M ff.
{s f--f $ y$, $*y$ V>$V> Er$. *--$,
$V-gO$, Cr-s $$-O- {s MM$ $$. C$Z z
P, yPP A y$ M> $$ Es$$. z PZ -t$, M-yr$, t-sO$ -t$ Es$. yPPZ Gy-r$, { Or$, M>-$-$t$ $$-O--$ Es$. C$-Z M>*t-$t$, Bt-$t$, sZ f--$t$ M*y JM V.
>{tZ # A --s$ _- B M$*--M- Ay ff, *t B M$*-M- Ay f-f, GH C * M$*--M $ H JM ff M$$ A$$$. C -M>-M$y ^O-Z H-$ M>g B f-f, Mst$Z $$ *P B M$*M M*y {$$-Q-$O. $ >Z A $V$ {MM$
V> ff M$ E$$. sM Gs V$# M$sM
s BV> B* {M$ $ VY EV>$ C$s$$.

G-{M>t-M f--f

Ay s--f C-tr*s B Cy*, #, (www.ftiindia.org, www.ftiindia. com)


$*y$ --> M$$ A-. C$Z yO--, -*-sZ-{V,
By-*{V, Gy-sV -O-g-$ E$$. JMP -VZ 12 r$
E$$. G, Gt-M$ y$ r$ Ms-$$^$. y{X -N-- -^---$ D
G{s >$-y-M A$$. $ >Z O->--Z M*y
G{s r E.
C-M>-M$y "-h Ay s C-t-r*-s', B-$ AM>-y$
B Ay s--f-- (www.aaft.com) $$-O $ * V>M _ $ M$-$ A-$$. s r$-$, y$, $$i$$, *y-V, * {y--M$ _--r$-V> r-O M*y
$ M$$ E$$.
-$: $MVZ ^ {-x-M ---r$ -
*P B {y* $$-O- E$$. s--r$ V$-- $*---s$
M*y $ M$-$ A-$-$$.
E-* $*---sZ y* C $-r Bt, B{ $*--sZ y$ --> y* C *MtV, y$ --> y*
C OsV-(-t-sO-$), y$ --> y* C yO--(--tsO$), $V$ $*---sZ y$ --> $-r Bt M$, {M-~-->$ $*---sZ JM - y* C $*hM Ay $-r Bt, JM - i y* C M Ay V Bt
M$$ E$$. $*h-MZ M*y O P $*----s--r$
{r $*--s AM>$ A-.
sr$ O>Z AN~ *ty*Z M*y V>M
_ y{X, i M$$ E$$. $MV, *$, yO,
GysV, sZ{V, ff Ay B, *sZ{V, *MtV >Z
CMPy C$. *^ M 07093404369 / 07680074134
$ {^^$a.

*PsV Ay Ayt$$hV, {M$s V


Ayt$$hV VZ {M -V>$ Es$$. C$Z M$*--M GG y{X E-$ E -^$a. JM -# {g
-$ -^y, E-$-O *P-sV -a -^y
^$. H y{X ^---O D M$-$/E-V>$ ^$-^$a. B*-Z Ayt$$hVM$ _ M$-$ {_ A---Z- "$${' (www.mica-india.net).

M
D V>-M _ M$-$ A-P K $*--s, $ $*--s, #-Z -*- $$-O $ A-$$$.

*Ps -a, Ds $-g-$s


Cs- M>Z k$
A M$PV> Er$-$$. A-$z$, $*hM A-$z$, $$$M$ JM $$Z A-- Ds A$$ Ey-^$a. A$$ C f { JMP-M s
---O A-V>- Ey-M--^$a. D
Zr$$ ay M Ds $-g-$s
s M$$ ^a$$. "y g >' s *$ #yZ
_a $ Ds $g$s As H$sZ {fM$ V> A
A$$ M*y. $ $ Dr M>$. s _
s $$. Ds $g$sM$ _ M$-$ "$$-{',
- C-tr*s B Ds $-g-$s, A$s $$-O $ A$-$$.

s, y-*-Z -^ f-$t-$ G-{M>t-M f--$t$


As$. C$Z {y*-$, {y- A-tr$, -a$, { {Pt
Or$, $-f-$, -s ygO-$,
M>*t$ ygO-$, *s--$$, M$>
ygt
s$, y sM--$, {s$ GWj-M*$g$s A
s, y* Ay s A-, *
Cs M>Z A
M>t, ^ M V. C {M
O$ M>^$a, * $
y

$s

M>^$a. O fV t$ WY^y
{ E. *M$, $$$, 2.
National institute of disaster
My^$$ Wyr, $, $V>$
management, IP estate, ring road, new
, AW$ O, W
delhi - 110 002 (www.nidm.net)
{^y, {$M O$, {$ 3. Disaster
management institute
y$$ $$O C$ZM $$. ygt
bhopal- 462016 (www.dmibpl.org) organis$g$s M$$ ^M GM$PV> {$
es training programmes for for working
VZ*, ^e Z* E AM>$
managers and Govt. officials in the areas
Es$$.
related to the management of natural disas-

M $

1. Guru gobind singh indraprastha university,


Kashmere gate, Delhi (www.ipu.ac.in) MBA
(Disaster management)- Eligibility: graduation.

ters.
4. Indira gandhi national open university,
Maidan garhi, New Delhi - 110 068
(www.ignou.ac.in) certificate in disaster man-

sO *P-sV
Cy-$ sO h- {V k--kM* $-V$-. {$
$ *.> *O- Mr $*y Ms A^. *P-sZM M-M $ >-y EV A-M>-$ $-V$-$-$$.
t, A-- IIG$ $$-O $ sO $-g-$sO $
M$-$ A-$-$$.

{M$s V

$$Q-$O -$:

$- 9 $ 2016

Ayt$$hV Hg # M
M BZ^$ ^$y, {Mr
> BMr$tM$ {$ ^$y
{M$s yt$s EV.
C$Z l$ Ats M> Or $$ EV $$#
$. Mss$ GysV ^$y, #$ M$y ^*yr, BMr$tM$
W >$y s ^* Er$.

M $

1. Indian institute of Mass Communication, Aruna Asaf Marg,


JNU, new campus, New Delhi - 110 067 URL:
www.iimc.nic.in
2. Mudra institute of communications (MICA), shela,
Ahmedabad - 380 007, Gujarat URL: www.micaindia.net
3. Narsee Monjee institute of management studies, V.L.Mehta
road, vile parie (West), Mumbai - 400 056. Maharashtra.
URL: www.nmims.edu
4. Xavier's institute of communication, St.Xavier's college, 5,
Mahapalika Marg, Mumbai- 500 001, Maharashtra. URL:
www.xaviercomm.org
5. Symbiosis institute of Media and Communication, Pune.
URL; www.simc.edu

Peejay institute of mass communication, New Delhi


(Delhi)- Apeejay campus, sector-8, Institutional area, dwarka, New Delhi (Delhi) - 110075

Indian institute of mass communication (IIMC), New


Delhi (Delhi)- JNU new campus, Aruna Asif Ali Road, New
Delhi (Delhi) - 110067

Harkisan Mehta Foundation Institute of Journalism and


Mass Communication, Vile Parle (W) (Maharashtra)Mithibai college campus, 1st floor, Bhaktivedanta swami
marg, vile parle (W) (Mumbai Dist) - 400 056

Amtita school of arts and sciences, edappally (Kerala)Brahmasthanam, Edappally North P.O., Edappally
(Ernakulam Dist)- 682024

The school of integrated communication (TSIC), New


Delhi (Delhi)- 321/2 TSIC centre, IGNOU road, Neb Sarai,
New Delhi (Delhi) - 110 068

Northpoint centre of learning, Mumbai (Maharashtra)11th floor, 1105 raheja centre, free press journal road, nariman, Mumbai (Mumbai Dist) - 400 021

r*f/ ss Cy{t
r*f A C#y$ Cy{t $$V> *-$- s, Cr - C$M$ A---$O M$$ ^$-^$a. Zr $-g-$s, s
s, r*f M$$ C$M$ E-*-V--y-$$. {$, {s $
D M$$ A-$-$$.
{^ V> r*f A Cy$ A- Cy-{tV> *.
>Z$ -->-Z JMP A$--M>-Z 338 $-$ EV>$ D VZ
Es-$ A^ $-$. $--Z M*y r*f Cy{t $
*.80 Mr A^. $ {Os ---r$ $V$ >{tZ M>M$ $*--s, {M-~--->$ $*--s, B{ $*--s M*y
r*f M$-$ A-$-$$.

Zs Cy{t
$ Z r*f Cy{t G$-V$-Z M$ V
A$ V>Z $. ---Z A-->-M -y Zs #.
A$M D V --V- #-V-$-. JMP t Zs *$$
$$V$Y$ M$-M$ yO-MtV>, C-yO--MtV> E -$. $ Z
-M$-OV> Zs *$$ ^ E JM A^. D $M$ G$M E -$ A^- --$-M-^$a.

agement for 10+2. One


year PG diploma in disaster
management.
Eligibility: Graduation.
5. National civil defence college, Nagpur offers
courses in disaster relief management.
6. PRT institute of post graduate environmental
education and research, Maidan garhi marg,
New Delhi- 110 068, offers master of disaster
control. Eligibility: Graduate.
7. The centre for disaster management,
Yashwantrao chavan academy of develop-

ment
administration, Pune, PG
diploma in disaster management for graduates.
8. Sikkim Manipal university of health, medical and technological sciences, Tadong,
Gangtok, Sikkim, Master in disaster mitigation for graduates.
9. Vellore institute of technology (deemed
university), Tamilnadu, www.vit.ac.in.
University of Madras, Chepauk - Chennai 600 005, www.unom.ac.in - PG diploma in
disaster management.
10. North Bengal university, Darjeeling - 734
430, www.nbu.ac.in - PG diploma in disaster management.

M*-_

Zs Cy-{tM A$-V> M V>-Z E-V>$ Es$$. ts $-g-$s, M $-g-$s, {M*$$-g- Zs $-g-$s, r Ay--{t- Ay $-g-$s, C-t-r*-- Ay Cy-{t-$ MrV, G$$--O Mr-V Ay M> , *$--Ma-V Ay $ B Zs Ay t-s GM--$s Ay , Zs- Ay
M>r-V C-t-r*s, Zs Ay r*-f$ A--$-, {s B
, M>-r $$-O E-V>$ Es$$. Zs Cy-{tM _ $ M$-$ {$, {Or$ M>-i$ A-$-$$.

N$$ G, ^y M G ^$M^$a.
Iy*HI $ M CV {M$O M>, G$M> M$$
A M*y. CM>M$y O Ay AMsV VZ $
V>$ E$$.

M>t Ay $g$s AMs O $f

O$ Gt
MV

tM {ZM Ay Ct$s At O--$ -

C* Ay *M*a
M {Mr--$

$g$s

$g$s As . C H
V>M _O M>^$a.
y{X, i $$Z $g$s j-M$t$ ^---$ M V>-M$
A-M> Er$. Cr -
H, G, y{X BO GH, iyH, iyG$ s M i
y* M$$ ^$-^$a. M -O-g--$ G^$-M-^$a.

Ay *PsV $g$s $g$s

O $g$s
{y $g$s

$s$ $g$s
* $g$s

GMt $g$s
rhM V

Ay ss $g$s
$g$s M$M$ G{s $ Es-$$. >Z A {
$*---s-$ $-g-$s M$$ A-$-$$. C-M>-M$y Cy{t
V$# $ M*y $-g-$s y{X A-$-$$. GH
N^ $g$s {sO$V> EVZ ^$.
IIG$ s {tM$O Z ^>s M>s >* Er$
. C M>M$y *s > M*y {$$Q $g$s MZ ^^$a.
$V$ >Z GH M>iZ ^>s *{ Is G{s >*.
C M>M$y *h, IG$s, Gi, G$s, $$s g$,
*, sH$, IIG$, $M>, >, $ V> {
r$tM$s$$. C M>s, *s > M M*y Ay C$$.

O Ay AMs
CfV M>i$ Cy
$$yV> Wy $
>Z sM {Mg WY M>$O#
$. ^$ M> ^
H/G/ Iy*HI M$$
$g$s M$Z ^$$$.
Cr-/y{XZ M>$Z ^--M M V>-Z E A-M>-$
Es$$. *Ps {sy G E--sM $-M-$O E ^
VV> M>$ G#y* Er$ ^-^$a.

^tz AMss
H BM >O {M$V> Eys AMss A
G Er$. D AMss M$ ^*--$-M$--$ Cr y{X
--- D VZM ^$a. G ^*$M$$ C-t-r*s B
^tz AMss B Cy* h-t ^$$^$M Er$.
HZ $*y$ ti$ Es$$. M>$ {$ st, I, O
GV>j$. V N$$ GO s M h ^$$^$M^$a. A$$ Cr N$$ >* Er$. IZ V*&1, 2 Es$$. y$ N^ OM$ ^$a.
M {Mr M$Z ^>s Cr g$$ M>^$a.
C$Z $*y$ ti$ Es$$. y, GWjM*s, {
{{V>$. y{X N ^M y {{V>$ $_ $$$#
Er$.
Iy*GIZ ^>s A M*y Cr $y$s. Cr
y M$ ^$$^$a. C$Z AMsV, M>t Ay $g$s, Bys,
sM $$O ^ Er$. $*y$ tiZ Ey D
M$$ Hy$ >Z N^*. M$s $ { h ^$$^$M. Z y$ >*$ $. D
M$$ i *V> ^*$. D M$


Z AMV> EV>$ M$ V
V. C$Z EV> , G$$, B$V> yyV>
Es$$.
VZ M$z AM>$ >M$$
B

G$$
ts
ts
O$$V B
Mt
ts
O$$s ts
$f
ts
P{y y
M*y
ts
M*y
VM*y M
M
Mt
{V* Mt
{Vy$
M*y
G$$ M*y
$f
Ay
G$$ O *
ts f O Ay
G$$ *
f
Ay
G$$ ` *

Z $ #. >$V> D Z
E$ M*y E$. A$$ $ M>s V> $
M$r$ $_ _a Ey A *{ $. Cr -
A$$ G, GG- s y{X - $*y$ --> GG
M$ N-^-$-^$a. IIs $$Z $ M$ M*y g$
$$Z $ *$ E$$. "M>s' > sZ Ay
f$V$$. V*-$-Z *P, O->---Z - -$$O
y$M$ OV> Z D G{s BV> Ay $$. D
g$ $ * $_ E$~O A>j$ $
*$ i $$^$M$r$$$. sr$ $ >Z # A { $*---s-Z $*y$, I$ --> M$
E. V -$-M$ _ E-V>$ ^*-s y{X N^ Ey. $ VZ M*y $ {^$ E$$. {M$ ,
M>s , sM , M>tr* , Ays , ,
Cy$ , Cr
>Z HO G^$M^$a.

t-s, MV -$-$
{$ VZ E ^s ---V> s -$
>*-. -V> MP
$$ E-V>-M$ A s. BO $$ E-V>-M$ Cr, y{X.

$$
Z EV>Z $$ G$t s. IHG,
IG, IBG, IGG, {V*&H, {V*& > D MrWZM
$$. {$ ~*$ { ^ AM>$$ . {Or$
EV> $$Z i$ EyM$ AM>Z *{ $.
$ EV>$ $*$ M M$ $. y{X
O$ D EV> M s y^$a.

P
*hM A$O
BM, *f ^*-$-M$--$ D E-V>$ ^$-^$a. Cr Gy* (_ B P), G$Gy* ^$^$a. CM y{X/ iZ BP*i / GM$M /t jM$t$ ^$#M$$...

GM--$-$t$, OM>--h-$t-$ Gy$Mr

t Ay hM Gy$Mr$ O{ Ay C O

Vg z M
t--$, BP-*--h-$t$

BPsMt$, M*-r$
B{---h-$t-$
xV>^$^$a.

$
Cs M>Z VgZ M AM>$ V> W*$$.
VOg M>V> $ $, $ $aM$M
AM>$ V> W$$$. {^, f, , *y s
$ $aM$ $t M$ {M*s ^$M$r$$$.
sr$ r*f, GrsO$s, M , G, y*sM
, V $$O V>Z AM>$ Er$$$. $
MM$ G^$My ^ $
$$$s$. M> {$
y
VZM yM y$ $$
E$$. JMs GyH
( y AM>y$) GV>j$, $Ms yG(MOz y
) GV>j$. Cr N ^$ GyH >$yM A$$. yG
A {V>y$$ N ^M E_.
GyH: $*$ M M$ ^ GyH $
Hs H{, tZ f$V$$$. BV> Cy$ B, ,
G$$ZM $M$s$. > Z E$~OM Csg,
s st $. B VZM $M$M HO
jM$t Cr N^ $. A , G$$$ZM
$M$$ *{ G Cr N^ Ey. A$
M {*$ M*y ^ $$Q.

$- 2 $ 2016

Cf$, yMt *V> #$$ $$.


$ $aMyM O>Z E CN(CX Ay
Vg $*s) r$ B* PM $ $
M> M$$ A$$$. CN (www.efluniversity.ac.in)Z AM,
{^, f, , M$ _ tMs, Ay
{V>y$$s, {V>y$$s, t{V>y$$s M$$$$. r$ {^
$aM$M$$ $*s B (www.du.ac.in)r$
"A$ {^Og' (www.afinddia.org), $$O M>$>g $*s
(www.mkudde. org), f $aM$M$$ MM (www. caluniv.ac.in), V$$M $*s (www. gndu.ac.in) r$, "V'
Ctr*s (www.gothe.de), Cs$ M Cs$ Ma C
tr*s (www.iicnewdelhi.esteri.it), f M $*s B
(www.du.ac.in), *$$ P A$ B Cy*
(http://momo.jpf. go.jp/jlpt), M Ctr*s B *
(http://institutohispania.com), ^O M $*s B MM
(www.caluniv.ac.in), ^O Vg Ctr*s (www.chinese.in),
Y$ M V $*s (www.unigoa.ac.in), AM M
$*s C M OG$H (www. newdelhiymca.
org), $ (www.bhawans.info) $ {^^$a.

Is Ay IsCG
Is Ay IsCG(C sM>i Ay C sM>i
G$z ) A $ Z M VZ MV> {_
V>$. $, CO > {M $$O D V> V$_
*V> ^s s MNr EV>$ A^$a.
IsCG K(h { LsV) EV>$ As
M>r EV>$V> $$. $ Z IsCG VZ
^$ Q Z E. Z CX$ *sy Q
GM$PV> Eyr M*y M M>. {^Z AMV> M>r
EV$$ E $ As Ba M>$. $$sV> 1998Z $
Z *Z hC(f GMM) { A$$. Z K
EV$$ GM$PV> E { V$$V>, $ Z V*$,
^O, O>, M_a, # >$ E$$.
V> M>rZ ^ EV$$ $ Mt$M$
$$ ys $$ A$. {sO $$ $_ $f
$$ M$ EV>$ Es$$. {sOM i *.10000 $_ $$#
$. $f $$M ^M C s ^$a. y{X N^, $_
CX$ *syVW$ D VZM ^$a. GH, CfV
N^ $ C sM>i(Is) VZM $. $ {V>$
y$. Mt$M$ A$O s *$^
Ag$. *.15000 $_ $$$
i$ A$ st *$
GMO
M$ $$.
A$M$
($V $V ty iZ)
GyHZ $*y$
> r$
Er$. $ M
gG$$ $_ G/ H tMs
M*y Ag$. O B
y{y*Z Cy$ $r AM>y$, MyM$ ^$ Mys
{sOM$, G$$ M$ GMO$ O>, AZ
G$$ AM>y$M$ $. AMPy VZ
$$. B s M$z AM>$$V> EV>Z ^$.
yG: MOz y $ M*y $*$ M
M$ $. { {, BV$tZ y$ >*$
D f$V$$. > Z E$~OM Csg, s
st $.
H) Cy$ $r AM>y$(IG$H)M $M$M
HO y{X Es ^$.
) Cy$ AM>y$(IGH)M $M$$ $, hM
G N^ Ey.
) Cy$ G$$ AM>y$(IHG)M $M$$ $,
hM Cr ^, CfV N ^ Ey.

M*-_

$- 9 $ 2016

{$ ri t

GIZ 2200 K $t$


Process for Arriving at Total Score &
Cut-offs on Total Scores
Total Online Preliminary
Examination Score =
Scores obtained in English Language +
Reasoning Ability +Quantitative Aptitude
Category Cut-offs on Total (Out of 100)
1) Scheduled Caste (SC)
30.75
2) Scheduled Tribe (ST)
17.75
3) Other Backward Classes (OBC)
37.25
4) General (Gen)
37.25
5) Hearing Impaired (HI)
09.50
6) Orthopaedically Challenged (OC) 25.25
7) Visually Impaired (VI)
10.00
Maximum Scores and Cutoffs in Each
Objective Test (in IBPS PO
Phase-I Exam, 2015)
Sr. Name of the Test
Maximum
No.
1.
English Language
30
2.
Reasoning Ability
35
3.
Quantitative Aptitude
35
Marks Cutoff
SC/ST/OBC
PWD
General
04.75
02.00
07.50
07.75
04.50
11.25
05.00
02.00
07.75

*$P$ $$. g
Gst $Z*
rt$. A ^
*$P P
$V$$. AV Ms
*$P $$#V>
AV$^^$a.
M>sss Btr*y:
sZ $$r ys
C{r{sO t
ts M
B Cy*(GI)& {
B $t M sM y$ ^.
R >$: $$ R$ 2200. A$$ fM$ 1028,
JM$ 590, GM$ 351, GtM$ 231 $t$
Ms$$^$. sZ y$y A$M$ 120 $t$
f$ ^$. As GM$ 20, GtM$ 20, JM$ 20,
fM$ 60 R$ Ms$$^$. AM>M$y 168 MV
$t$ M*y C$Z M E$$. GM$ 47, GtM$ 79,
JM$ 42 MV $t$ f$ ^$.
A: V$# $*s $_ H y{X N^
* R$ ^$M^$a. BQ$ Hy $ >/
>$$, Cs{Vsy y$$ y{X ^$$ M*y A$.
A$$ $ BV$t 31 sM y{X E$~O Ey. ^tz
AMss M*y A$ ^$M^$a.
$$: H{ 1 sM 21 $_ 30 H $ Ey
R$ {{M$ {$O.
GM {{M$: A$ GM g& 1, g& 2 s$t$ {V*
yP, Cr* > f$V$$.
g&1 M {$ GV>j$ Er$. BO *yZ
*$PM$ ^ D Z CX Vg $_ 30 {$,
M>sss Btr*y $_ 35, fV Gs $_ 35 {$
C$. Vr Er$.
g&2 M $$$ GV>j$ $. C$Z 200*$PM$
BjMt st, 50 *$PM$ y{Pt st Es$$. $*y$ Vr#
fV BjMt stZ $V$ $ Es$$. Vr V fV
MNr Btr*y $_ 45 {$, 45 $ V ys

G Cr{s $_ 35 {$, 35 $ V
f/ GM>$/MV A $_ 40 {$, 40 $
V CX Vg $_ 35 {$ C$. { V> C_a
$$Z N ^*. VZ *V> $$#V> E V>
$$$M>_a, $V$$aM$ $* $M Z E*W^$M$
$ D _ Ey V$^.
y{Pt stM$ AVr $$ Er$. CX VgM$
_ D Z r OsV, G OsV Es$$.
A M$ ~$$_ *$P $M$ yPPt stZ M>O
M> Er$. BjMt stZ A _ $_ *$P$ ^$a
B{{
{$ GV>j$
M{$: `>, _*$,
V$r*$, M>My, M*$,
*$, JV$, #*$,
>f${y, {M>M$,
$, f$y,
Qr, f$V
$$$ GV>j$
M{$: V$r*$,
M*$, f$y,
Qr

st. A$$$
$Z
A$$$
*$P$
^$aM^$a.
BO
. ^
M$P
$$Z
M $*y$
{M$
*$ V$^ ^$a. MZ 5 ^$^$a.
M>M$O r$t A$M$ By$ $$
y$$. AV> r$tM 10 $_ 12 $$
A$#$. $/ M>sss Btr*y
$Z ^ g{VV> Ey. M 15 {$
BM$ ^$VW gZZ EyV$V$$. D
V>M 25 $$ Ms$$^. C$Z f
MrWM Ms 12 *$P$V> Ey^$a.
fV: V$ $$ ^$MVW 25
{$ $$#V> ^$^$a. 20 $$
g{VV> *W^$MV W Z 25 $_ 30
{M$ * V$^^$a. AV D
V>M 20 $M$ $_ $$
Ms$$^$M$. M yj D V>
AV$^^$a. V>....
CM>s: 5 *$P$ ( M*y A
$)
sV Ag$s: () r ^
5 {$ Es$$.
$ Ag$s: () 5 {$
: 5 {$
C {$: 10 (y , r Ai,
yO >$)
MyV Ay yMyV: 5 {$

feedback:diksuchi.aj@gmail.com

V> {O f*M
^$M>^$a. B *{
GI K ({ B)
EV>M $.
> y^$V> *
^ kO. A$Z
$$s {$.
{{$ yZV>*
P^$a. C$Z
VstM>Ps _s N
A^ #$$
^$$$. AsZ
sMV> ^*.

1. st B CX: D jM$tZ r$t E A$$


$$Z 15 $_ 18 $$ Ms$$^$M$s
20 $_ 25 *$P$ ^$aM^$a. G{ M $
$W $$#V> Es$$. { E AZ
$*y$ $_ $V$ {M$ *$ V$_ 10
*$P$ ^$a. g AV As$, $
M*y $$#V> Es$$.
CXZ VV> $$r Mg stM y. CMPy
MV> $*y$ $_ A$$$ *$P$ $$. C$Z
V> r^Z Es ^*yV> As y$ $Z $*y$
{M$ *$ V$^^$a.
s C{N$sZ V $tM r$tMV
V>. y$ $Z $*y$ $V$ *$P$
^$aM^$a.
G{ MZ s
*{$ V^. g{VV> y$ $$ *
W^$MVW CMPy M*y y$ *$P$ $$.
Ag$s Ast ^ JM *$P $.
_V> g ^*y. fV> y
GM$PV>, H JM M BV> Er$. $_
y$ $$ M Ms$$^. g{VV>
^$#M$, {V^VW M 8 {M$ *$
V$^^$a. > 6 $_ 8 *$P$ $$.
$$$ 18& 20 $$ D M$ As
^$MVW, CXZ (3+3+2+1)15

& {* $

sM

M$s A > y{Pt st$


VZM $Ms$. O Z A _ {V*
yP, Cr*M $$. {V* yPM$ 20 *$P$,
Cr*M 30 *$P$ Es$$.
O {{M$
{$ GV>j$(g&1)Z _a *$P$ O
*$PZ M$. $$$ GV>j$ *$P$(BjMt + y{Pt),
{V* yP *$P$, Cr* *$P$ M O $s t
*$ ^$. > *$P$ 250 $_ 75M, hy Cr*
*$P$ 50 $_ 25 *$PM$ MP$. {M> $$ 100
*$PM$ A _ *$P$ MPVy$. B s
$s t$ V>V> M OsZ E^$$.

$V$ >M$ _ BO M{$


V>
{$ GV>j$ M{$: O>,
MV, Q$, V
$$$ GV>j$ M{: O>
BO R$M$ BQ$ : $ 24
BO {$ GV>j$: lO 2, 3, 9, 10
Z
{$ GV>j$ M> r yZyV:
l 14 $_
{$ GV>j$ ft y$: lO 18
BO $$$ GV>j$ M> r

yZyV: lO 21 $_
BO $$$ GV>j$: lO 31
$$$ GV>j$ ft y$: BV$t 16
Cr* M> r yZyV: BV$t 22
{V* yP, Cr*: t 1
O ft {Mr: t$ 30
R$ , GM, >$
*^ M Os/ $ 14 s G$$$s
* ^*y^$a.
Os: www.sbi.co.in/careers,
www.statebankofindia.com/careers

You might also like